Xây dựng quy trình kiểm toán nội bộ tại tổng công ty điện lực TPHCM

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MÍNH
………  ………


PHAN TH PHM


XÂY DNG QUY TRÌNH KIM TOÁN
NI B TI TNGăCÔNGăTYăIN LC
TP.H CHÍ MINH



LUNăVNăTHCăSăKINHăT


TP. H Chí Minh ậ Nm 2011
B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MÍNH
………  ………


PHAN TH PHM


XÂY DNG QUY TRÌNH KIM TOÁN
NI B TI TNGăCÔNGăTYăIN LC
TP.H CHÍ MINH

Chuyên nghành: K toán ậ Kim toán

Mã s: 60.34.30

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

Ngiăhng dn khoa hc:
PGS.TS. VăHUăC

TP. H Chí Minh ậ Nm 2011
DANH MC CÁC CH VIT TT

Ch vit tt
Vităđyăđ (Ting Vit)
Vităđyăđ (Ting Anh)
IIA
Hip hi kim toán viên ni b
Institute Of Internal Auditors
CIA
Chng ch kim toán viên ni b
Certified Internal Auditor
FCPA
o lut chng tham nhng  nc
ngoài
Foreign Corrupt Practices Act
SPPIA
Chun mc v thc hành ngh
nghip ca kim toán ni b
Standards for the Professional
Practice of Internal Auditing
SIAS
Chun mc kim toán ni b

Statements on Internal
Auditing Standards
KTNB
Kim toán ni b

EVN
Tp đoàn in lc Vit Nam

EVN
HCMC
Tng Công ty in lc TP.H Chí
Minh


DANH MC CÁC BNG BIU,ăSă
S bng
Tên bng
Trang
Bng 2.1
Bng s liu vn ch s hu, tài sn c đnh và giá tr đu
t xây dng
34
Bng 2.2
Bng s liu v sn lng đin thng phm và doanh thu
bán đin
34
Bng 3.1
Bng phân tích so sánh s liu đ xác đnh mc tiêu kim
toán
50

Hình 2.1
S đ t chc Tng Công ty in lc TP.HCM
37
Hình 3.1
Quy trình kim toán ni b tóm lc
65


MCăLC
M U 1
CHNG 1: CăS KHOA HCă XÂY DNG QUY TRÌNH KIM TOÁN
NI B TI CÁC T CHC KINH T 4
1.1. Mt s vn đ chung v kim toán ni b 4
1.1.1. Bn cht và đnh ngha kim toán ni b 4
1.1.2. Lch s hình thành và s phát trin ca kim toán ni b 5
1.1.3. Vai trò ca kim toán ni b trong t chc 9
1.1.4. Chc nng, nhim v và quyn hn ca kim toán ni b 10
1.1.5. T chc công tác kim toán ni b trong đn v 12
1.2. H thng kim soát ni b - đi tng đ kim tra, đánh giá ca kim toán
ni b 15
1.2.1. nh ngha kim soát ni b 15
1.2.2. Các b phn cu thành h thng kim soát ni b 15
1.2.3. Nhng nhân t đe da s hu hiu ca h thng kim soát ni b 17
1.2.4. Phát trin môi trng kim soát – mt phng pháp hoàn thin h thng
kim soát ni b 19

1.2.5. Các loi th tc kim soát 21
1.2.6. Kim soát ni b - i tng kim tra, đánh giá ca kim toán ni b 22
1.3. Quy trình kim toán ni b 24
1.3.1. Khái nim quy trình 24

1.3.2. Các giai đon ca quy trình kim toán ni b 24
Tóm tt lý lun c bn v xây dng quy trình kim toán ni b 31
CHNG 2: THC TRNG V HOTăNG KIM TRA, KIM TOÁN NI
B TI TNGăCÔNGăTYăIN LC TP.H CHÍ MINH 33
2.1. Tng quan v Tng Công ty in lc TP.H Chí Minh 33
2.1.1. Lch s hình thành và phát trin Tng Công ty in lc TP.H Chí Minh
33
2.1.2. C cu t chc 35
2.1.3. Quyn và ngha v ca Tng Công ty in lc TP.H Chí Minh 38
2.2. Thc trng v công tác kim tra, kim toán ni b ti Tng Công Ty in
Lc TP.H Chí Minh 40
2.2.1. Mt s tn ti trong công tác kim tra ca các ban chc nng đi vi các
đn v thành viên trong thi gian qua 40
2.2.2. S thành lp và thc trng v công tác kim toán ca phòng kim toán
ni b 42
2.3. Kho sát nhm xác đnh mc tiêu và đi tng kim toán 49
2.3.1. Kho sát mong đi ca Ban Giám c, các trng phó phòng ban, nhân
viên Phòng tài chính k toán ti đn v đ xác đnh mc tiêu kim toán 50
2.3.2. Kho sát và đánh giá ri ro đ xác đnh đi tng kim toán ch yu
trong giai đon t nm 2012 đn nm 2015 58
CHNG 3: XÂY DNG QUY TRÌNH KIM TOÁN NI B TI TNG
CÔNG TY IN LC TP.H CHÍ MINH 62
3.1. Yêu cu phi xây dng quy trình kim toán ni b ti Tng Công ty in
lc TP.H Chí Minh 62
3.2. Xây dng quy trình kim toán ni b ti Tng Công ty in lc TP.H Chí
Minh 64
3.2.1. Quy trình kim toán ni b tóm lc 64
3.2.2. Quy trình kim toán ni b chi tit 66
3.3. Các gii pháp cn thit đ thc hin quy trình kim toán ni b 85

3.3.1. Gii pháp t phía Tng Công ty in lc TP.H Chí Minh và Tp đoàn
in lc Vit Nam 85
3.3.2. Gii pháp t phía Nhà Nc 87
KT LUN 88


1
M U
1. Tính cp thit caăđ tài
Trong mt doanh nghip, kim toán ni b là b phn tr giúp cho nhà qun lý
có chc nng đánh giá đc lp đi vi nhng hot đng khác ca đn v. Các nhà
qun lý doanh nghip đu mong mun qua kim toán ni b đ h có đc nhng
thông tin khách quan v vic kim soát và đánh giá hiu qu hot đng ca t chc.
Lch s hình thành và phát trin ca hot đng kim toán ni b đã cho thy kim
toán ni b ra đi xut phát t nhu cu kim soát doanh nghip ca nhà qun lý.
Tng Công ty in lc TP.H Chí Minh vi th mnh là đn v phân phi đin
cho Thành ph ln, nng đng có nhu cu tiêu th đin nng cao cùng vi ch
trng ca Nhà nc buc Doanh nghip phi chuyn đi mô hình hot đng đ to
s t ch và t chu trách nhim v kt qu hot đng ca mình đm bo kinh
doanh có lãi, bo toàn vn Nhà Nc. Tng Công ty đã ln mnh không ngng c
v quy mô, tài sn và c cu t chc hot đng. Trc áp lc qun lý và kim soát
doanh nghip ln nh vy, Ban lãnh đo Tng Công ty đã quyt đnh thành lp b
phn kim toán ni b nh là mt công c đc lc đ kim soát hot đng cùng vi
nhà qun lý. B phn kim toán ni b ca Tng Công ty mun hot đng hiu qu
thì cn phi có quy trình hot đng và quy trình kim toán ni b là nhng bc,
cách thc đ h thc hin đc công vic kim tra, kim soát.
Xut phát t nhu cu thc tin trên, vic có đc quy trình kim toán ni b ti
Tng Công ty in lc TP.H Chí Minh là nhu cu khách quan cn thit. Chính vì
th, tôi chn đ tài: “Xây dng quy trình kim toán ni b ti Tng Công ty in
lc TP.H Chí Minh” đ thc hin lun vn tt nghip ca mình.

2
2. Mc tiêu nghiên cu
Vic nghiên cu đ tài nhm tìm hiu c s khoa hc đ xây dng quy trình
kim toán ni b ti mt t chc, cng nh tìm hiu v thc trng hot đng kim
tra kim toán ni b ti Tng Công ty in lc TP.H Chí Minh đ xác đnh nhng
nhc đim trong công tác kim tra thông thng ca các Ban chc nng đi vi
các đn v thành viên và nhng khó khn ca hot đng kim toán ni b khi thc
hin kim toán bc đu không có quy trình kim toán ni b. ng thi tìm hiu
đc thc t b phn qun lý hng đn nhng mc tiêu ca t chc, cách h nhìn
nhn ri ro; nhân viên làm công tác k toán h hình dung v đnh hng ca t chc
th nào và xác đnh đc ri ro trong tng khía cnh, tng vn đ nh hng đn
thc hin mc tiêu chung ca Tng Công ty t đó đnh hng mc tiêu công vic
ca b phn kim toán ni b. Và cui cùng là xây dng đc quy trình kim toán
ni b trên c s đã đa ra đc các lý lun khoa hc và tìm hiu thc tin.
3. iătng và phm vi nghiên cu caăđ tài
- i tng nghiên cu ca đ tài là quy trình kim toán ni b.
-  tài ch thc hin nghiên cu ti Tng Công ty in lc TP.H Chí Minh
4. Phngăphápănghiênăcu
 tài đc nghiên cu trên c s s dng phng pháp duy vt bin chng,
các vn đ đc nghiên cu trong mi quan h vn đng và phát trin, xác đnh quá
kh, thc ti và hng đn tng lai.  tài cng đc s dng phng pháp tng
hp, phân tích và phng pháp kho sát, phân tích đnh lng thng kê mô t đ
làm sáng t đc các vn đ cn nghiên cu.
Thông tin nghiên cu:
- Thông tin th cp: thông tin t báo chí, tp chí chuyên ngành k toán – kim
toán, kinh t hc; intenet, thông tin ni b ca Tp đoàn và Tng Công ty, các

3
báo cáo, các đ tài khoa hc, sách giáo khoa, bài ging và t các ngun thông tin
khác có liên quan.
- Thông tin s cp: t thu thp đc qua vic thc hin bng câu hi kho sát, trao
đi thông tin vi đng nghip.
5. ụănghaăkhoaăhc và thc tin caăđ tài
 tài có ý ngha trong vic h thng kin thc v kim toán ni b và c s
khoa hc đ xây dng quy trình kim toán ni b trong t chc.
Trong thc tin đ tài có ý ngha trong vic vn dng lý lun đ xây dng quy
trình kim toán ni b vào mt đn v c th.
6. Kt cu ca lunăvn
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn gm 3 chng:
Chng 1: C s khoa hc đ xây dng quy trình kim toán ni b ti các t
chc kinh t;
Chng 2: Thc trng v hot đng kim tra, kim toán ni b ti Tng Công
ty in lc TP.H Chí Minh;
Chng 3: Xây dng quy trình kim toán ni b ti Tng Công ty in lc
TP.H Chí Minh.


4
CHNG 1: CăSăKHOAăHCăăXỂYăDNGăQUYă
TRỊNHăKIMăTOÁN NIăBăTIăCÁCăTăCHCăKINHăT
1.1. Mtăsăvnăđăchungăvăkimătoánăniăb
Kim toán ni b là mt trong ba loi hình kim toán cùng vi loi hình kim
toán đc lp và kim toán nhà nc. Thut ng “ni b” hàm ngha rng công vic
kim toán có s gii hn v mt không gian và do chính nhân viên ca t chc tin
hành. Ni dung ca mc này phn nào s làm rõ các vn đ liên quan đn hot đng
kim toán ni b.

1.1.1. BnăchtăvƠăđnhănghaăkimătoánăniăb
Khi đn v có quy mô hot đng ngày càng ln, s lng nghip v ngày càng
nhiu, mc đ phc tp ca các nghip v ngày càng cao thì nhà qun lý khó có th
mt mình đm nhim tt c các công vic. Các công vic bao gm: t vic lp k
hoch đó là vic thit lp các mc tiêu và phát tho các phng pháp s dng các
ngun lc (vn, máy móc thit b, con ngi, công ngh); đn vic t chc thc
hin nh: thit k các chính sách, các th tc, kim soát đ hot đng; cui cùng là
vic ch đo nh: xét duyt, hng dn, kim tra, giám sát và đánh giá các hot
đng. Do đó, nhà qun lý s phi lp ra mt b phn chuyên thc hin công vic
kim tra và đánh giá s tuân th các chính sách và th tc kim soát. B phn
chuyên môn đó chính là b phn kim toán ni b.
T phân tích trên cho thy bn cht ca kim toán ni b là mt b phn đc
lp trong đn v có chc nng kim tra, đánh giá và đ xut nhng ci tin nhm đt
đc mc tiêu ca đn v.
nh ngha kim toán ni b đc Hip hi kim toán viên ni b (IIA –
Institute Of Internal Auditors) thông qua vào tháng 6 nm 1999 là đnh ngha đc
s dng ph bin trong nhiu tài liu cho ti hin nay. Kim toán ni b đc đnh
ngha nh sau: “Kim toán ni b là hot đng đm bo và t vn mang tính đc
lp, khách quan, nó đc thit lp nhm tng thêm giá tr và ci thin cho các hot
đng ca t chc. Kim toán ni b giúp cho t chc hoàn thành mc tiêu thông

5
qua vic đa ra mt cách tip cn có h thng và k cng nhm đánh giá và ci
thin tính hu hiu trong vic qun lý ri ro, kim soát và các quá trình qun tr.”
1.1.2. LchăsăhìnhăthƠnhăvƠăsăphátătrinăcaăkimătoánăniăb
1.1.2.1. LchăsăhìnhăthƠnh
Kim toán ni b đã hình thành t nhiu th k trc xut phát t yêu cu
qun lý. Tuy nhiên, mãi đn nm 1941 kim toán ni b mi thc s đc công
nhn nh mt ngh nghip chính thc.
Nm 1941, Hip hi kim toán viên ni b (IIA) đc thành lp  NewYork

bi 25 kim toán viên ni b. H thng nht thành lp mt t chc ngh nghip đ
chia s nhng mi quan tâm chung.
Ti Vit Nam, kim toán ni b không phi là hot đng hoàn toàn mi m.
Vic kim tra, thanh tra ca cp trên đi vi cp di trong các c quan, doanh
nghip nhà nc đã đc tin hành t rt lâu. n nm 1996 thut ng “kim toán
ni b” xut hin ln đu tiên trong Ngh đnh 59/CP ngày 03/10/1996 ban hành
quy ch qun lý tài chính và hch toán kinh doanh đi vi doanh nghip nhà nc.
Nm 1997, B Tài chính ban hành quy ch kim toán ni b áp dng cho các doanh
nghip Nhà nc ban hành kèm theo quyt đnh s 832TC/Q/CKT ngày
28/10/1997. Và nm 1998, B Tài chính ban hành thông t s 171/1998/TT-BTC
ngày 22/12/1998 hng dn thc hin kim toán ni b ti doanh nghip Nhà nc.
1.1.2.2. Săphátătrinăcaăkimătoánăniăb
Kim toán ni b hình thành và phát trin gn lin vi nhu cu ca ngi qun
lý v vn đ kim soát. S phát trin ca kim toán ni b gn lin vi s thay đi
ca lut pháp và s phát trin ca Hip hi kim toán viên ni b.
T khi mi ra đi đn giai đon nhng nm 1940 hot đng kim toán ni b
ch yu v công tác kim tra k toán, kim tra vic ghi nhn và công b thông tin
trên báo cáo tài chính.
Nm 1941 đánh du cho s ra đi chính thc ca ngh nghip kim toán ni
b. Cng vào thi đim này nhiu công trình nghiên cu đã xut hin. Các tài liu

6
đu tiên liên quan đn lý thuyt và thc hành kim toán ni b đc xut bn vào
nm 1941.
Nm 1943, tp chí đu tiên trong lnh vc kim toán ni b đã xut hin ti
Hoa K.
Nm 1947, IIA đã công b bn quy đnh trách nhim đi vi kim toán viên
ni b. Bn quy đnh này yêu cu kim toán ni b có trách nhim xem xét các vn
đ v tài chính và k toán.
Nm 1957, bn quy đnh này đc m rng sang vn đ qun lý. Chng hn:

xem xét và kim tra tính đúng đn, đy đ và đáng tin cy ca thông tin k toán tài
chính; xác đnh mc đ tuân th ca các hot đng so vi các quy đnh đã ban hành;
đánh giá hiu qu trong vic s dng tài sn, xác đnh tính hp lý v các d liu k
toán và d liu khác ca doanh nghip; đánh giá tính hiu qu ca các b phn
trong vic thc hành trách nhim đc giao.
Nm 1972, IIA bt đu t chc thi và cp chng ch kim toán viên ni b
(Certified Internal Auditor – CIA). Ngi d thi phi tri qua k thi trong 2 ngày
vi 3 ni dung:
- “Lý thuyt và thc hành kim toán ni b
- Qun tr, các phng pháp đnh lng và h thng thông tin.
- K toán, tài chính và kinh t hc.
 đc cp CIA, các ng viên phi vt qua k thi và phi có kinh nghim ít
nht hai nm trong lnh vc kim toán ni b hoc tng đng” (V Hu c và
cng s, 1999, trang 6).
Ti Hoa K, tm quan trng ca kim toán ni b càng đc nâng cao khi s
kin vào nm 1972 Quc hi Hoa k thông qua đo lut chng tham nhng  nc
ngoài (Foreign Corrupt Practices Act – FCPA). “Các điu khon ca FCPA bao
gm: chng tham nhng và thc hin minh bch thông tin, s sách, tài liu. i
tng điu chnh ca FCPA bao gm: công dân và doanh nghip Hoa K, cá nhân

7
lu trú có th xanh, bt k công ty nào hot đng theo pháp lut Hoa K hoc có đa
ch kinh doanh chính nm  Hoa K” (Lê ình Phng Uyên, 2006, trang 12).
nh hng ca lut pháp đã phn nào thúc đy hot đng kim toán ni b 
Hoa K phát trin thêm mt bc. Báo cáo ti Hi tho v kim toán ni b ti Hoa
k vào nm 1968 thì “thi gian hot đng ca b phn kim toán ni b phân phi
cho các hot đng kim toán nh sau: cho hot đng kim toán báo cáo tài chính là
20%; cho kim toán các hot đng và các lnh vc khác là 80%; nm 1974, thi
gian thc hin kim toán báo cáo tài chính ca kim toán ni b ch còn 2%. n
nm 1983, điu tra ca IIA đi vi các doanh nghip ca Hoa K xác đnh kim

toán ni b thc hin kim toán hot đng là 63%, vi doanh nghip ca Anh t l
này là 65%” (Phan Trung Kiên, 2008, trang 14).
Nm 1978, IIA ban hành chun mc v thc hành ngh nghip ca kim toán
ni b (Standards for the Professional Practice of Internal Auditing – vit tt
SPPIA).
T nm 1981, IIA bt đu xut bn tp chí chuyên ngành v chun mc kim
toán ni b.  m rng và gii thích cho các chun mc trên t 1983 IIA đã ban
hành các quy đnh v chun mc kim toán ni b (Statements on Internal Auditing
Standards – vit tt SIAS). Nm 1988, IIA ban hành điu l v đo đc ngh nghip
ca kim toán ni b (Code of Ethics).
Nm 1990, IIA tip tc công b mt quy đnh đy đ hn v phm vi ca kim
toán ni b. Kim toán ni b ngoài vic kim tra thông tin tài chính còn phi kim
tra và đánh giá tính đy đ và hu hiu ca h thng kim soát ni b trong vic
thc hin mc tiêu và trong quan h vi nhng chính sách đã xây dng. Ngoài ra,
kim toán ni b phi đa ra nhng kin ngh đ ci tin các ngun lc, ci tin các
th tc, phát hin nhng khim khuyt đ kin ngh các bin pháp khc phc.
Nm 1992, IIA ban hành hng dn v h thng kin thc chung cho thc
hành kim toán ni b. Có 334 k nng trong 20 lnh vc liên quan đn vic hành
ngh ca kim toán viên ni b bao gm: (1) kh nng suy lun, (2) giao tip, (3)

8
kim toán, (4) đo đc, (5) kh nng t chc, (6) kin thc xã hi, (7) đánh giá gian
ln, (8) s dng máy tính, (9) k toán tài chính, (10) thu thp d liu, (11) k toán
qun tr, (12) qun tr, (13) lut, (14) tài chính, (15) thu, (16) phng pháp nghiên
cu đnh lng, (17) tip th, (18) thng kê, (19) kinh t và (20) kinh doanh quc t.
Nm 1998, đo lut FCPA m rng áp dng c đi vi công ty nc ngoài, cá
nhân nc ngoài có hành vi tham nhng khi kinh doanh  Hoa k. o lut xem
nh là phn ng ca chính ph v các sai phm ca các công ty đang ngày càng
tng. o lut yêu cu các t chc duy trì h thng kim soát ni b đy đ, hoàn
chnh và phn ánh chính xác các giai đon tài chính. T yêu cu ca đo lut này,

vai trò ca kim toán ni b ngày càng nâng cao. Kim toán ni b có thêm vai trò
quan trng trong vic kim tra và đánh giá tính hu hiu ca h thng kim soát ni
b.
Ngày 30/07/2002 Quc hi Hoa K ban hành lut Sarbanes-Oxley hay còn gi
là đo lut SOX đ phn ng li hàng lot các v bê bi v tài chính ca nhng
công ty hàng đu  M.
Theo đo lut SOX, các CEO và CFO đu phi ký vào và cam kt đm bo v
tính chính xác trong các báo cáo tài chính mà công ty công b trc công chúng đu
t. Các báo cáo này phi đm bo th hin tính trung thc nht các kt qu hot
đng ca công ty.
T đó công vic ca kim toán ni b đc m rng thêm bao gm c vic
phân tích và đánh giá h thng kim soát ni b, cng nh kim tra các thông tin k
toán gia k và thông tin khác không đc xem xét bi kim toán viên đc lp khi
thc hin báo cáo tài chính nm.
Các nhà qun lý nhn thy rng các báo cáo v hiu qu hot đng, vic s
dng và bo v tài sn, vic s dng hu hiu và hiu qu các ngun lc và hoàn
thành các mc tiêu ca các chng trình hay hot đng cng cn phi đáng tin cy
đ làm c s ra quyt đnh (Lê ình Phng Uyên, 2010).

9
Nm 2003, IIA đnh ngha vai trò ca kim toán ni b trong vic cng thêm
giá tr cho mt t chc nh sau:
Các t chc tn ti và to ra giá tr cho ch, cho nhng c đông và cho khách
hàng ca mình. iu này cung cp nguyên nhân cho s tn ti ca các t chc. Giá
tr đc cung cp qua s phát trin ca hàng hóa, dch v và vic s dng các ngun
lc cho vic tiêu th sn phm và dch v. Trong quá trình thu thp d liu đ nhn
dng và đánh giá ri ro, nhng kim toán viên phát trin rt đáng k s hiu bit sâu
sc v các hot đng và các c hi cho vic ci thin cái có th là li nhun vô cùng
ca các doanh nghip. Thông tin có giá tr này có th di dng t vn, li khuyên,
truyn đt bng vn bn hay thông qua tt c nhng sn phm khác mà nhng sn

phm này có th đc truyn đt ti s qun tr thích hp và điu hành con ngi
(Lu Dim Chi, 2006). Nh vy kim toán ni b chuyn hng dn s quan tâm
sang các hot đng mang tính cht t vn và đa ra các đm bo mang tính khách
quan cho các cp qun lý.
Theo thi gian, kim toán ni b đã phát trin mt cách mnh m và vng
chc. T ch kim toán ni b ch đc xem nh hot đng đn l  cp thp thc
hin chc nng kim tra k toán dn dn tr thành mt hot đng chuyên nghip
đóng vai trò quan trng trong hot đng ca đn v. ây là mt quá trình phát trin
mang tính tt yu.
1.1.3. Vaiătròăcaăkimătoánăniăbătrongătăchc
Vai trò ca kim toán ni b th hin qua vic góp phn ci thin vic qun lý
ri ro, kim soát và quy trình qun tr:
- Qun lý ri ro: Hot đng kim toán ni b phi tr giúp cho t chc thông qua
vic nhn dng và đánh giá nhng ri ro đã đc phát hin và góp phn ci thin
vic qun lý ri ro và h thng kim soát. C th là kim toán viên ni b s
giám sát và đánh giá s hu hiu ca h thng qun lý ri ro trong t chc; đng
thi đánh giá nhng ri ro đã đc phát hin; đa ra các lu ý v ri ro có th có
trong các hot đng ca t chc.

10
- Kim soát: Kim toán ni b tr giúp t chc trong vic duy trì s hu hiu ca
các hot đng kim soát bng cách đánh giá s hu hiu và hiu qu ca chúng
đ đ xut s ci tin liên tc. C th là kim toán viên ni b s kim tra và
đánh giá s đy đ và hu hiu ca hot đng kim soát  mi hot đng trong t
chc trên c s xem xét ri ro; soát xét li các hot đng và chng trình đ xác
đnh rõ phm vi và kt qu thc hin xem có phù hp vi nhng mc tiêu đã
đc thit lp và đa ra các kin ngh thích hp.
- Quy trình qun tr: Kim toán ni b phi đánh giá và đ xut nhng kin ngh
đ ci thin quy trình này, nh nghiên cu và đánh giá các mc tiêu, chng
trình và hot đng qun tr xem có phù hp và đc thc hin đy đ, đúng đn

không. Trên c s đó, đa ra các kin ngh hoc t vn giúp Hi đng qun tr và
các bên có liên quan ci thin quy trình qun tr ca t chc (B môn kim toán,
2009).
1.1.4. Chcănng,ănhimăvăvƠăquynăhnăcaăkimătoánăniăb
1.1.4.1. Chcănngăcaăkimătoánăniăb
Kim toán ni b trong đn v thc hin đy đ 4 chc nng:
- Kim tra: Kim tra tính tuân th ca h thng qun lý đi vi chính sách, ch đ
ca nhà nc, ca đn v đc kim toán.
- Xác nhn: Xác nhn tính đy đ, trung thc và hp lý ca các s liu, tài liu
kim toán, các báo cáo tài chính và các tài liu báo cáo khác ca đn v đc
kim toán.
- ánhăgiá: Trên c s kt qu kim toán, đa ra nhng kt lun, đánh giá vic
tuân th pháp lut, chính sách, ch đ, hiu qu hot đng ca đn v đc kim
toán.
- Thamămu,ătăvn: Tham mu, t vn cho Lãnh đo doanh nghip trong công
tác qun lý nhm khc phc nhng tn ti và đ xut nhng bin pháp nâng cao
cht lng, hiu qu ca qun lý kinh t, tài chính và h thng kim soát ni b
(ng Thái Hùng, 2010).

11
1.1.4.2. Nhimăvăcaăkimătoánăniăb
 nc ta, điu 6 quy ch kim toán ni b áp dng đi vi doanh nghip nhà
nc ban hành kèm theo quyt đnh s 832TC/Q/CKT ngày 28/10/1997 xác
đnh kim toán ni b có các nhim v sau:
- Kim tra tính phù hp, hiu lc và hiu qu ca h thng kim soát ni b;
- Kim tra và xác nhn cht lng, đ tin cy ca thông tin kinh t, tài chính ca
báo cáo tài chính, báo cáo k toán qun tr trc khi trình ký duyt;
- Kim tra s tuân th các nguyên tc hot đng, qun lý kinh doanh, đc bit là s
tuân th pháp lut, chính sách, ch đ tài chính, k toán, chính sách, ngh quyt,
quyt đnh ca Hi đng qun tr, ca Ban giám đc doanh nghip;

- Phát hin nhng s h, yu kém, gian ln trong qun lý, trong bo v tài sn ca
doanh nghip; đ xut các gii pháp nhm ci thin h thng qun lý, điu hành
kinh doanh ca doanh nghip.
Theo kinh nghim t chc kim toán ni b  mt s nc trên th gii thì
nhim v ca kim toán ni b  các nc rt rng, nó có th thay đi ph thuc
vào nhu cu ca bn thân đn v t chc b phn kim toán ni b, tng lnh vc,
tng ngành ngh khác nhau. Nhìn chung có các nhim v sau:
- Rà soát li h thng k toán và các quy ch kim soát ni b có liên quan, giám
sát s hot đng ca h thng này cng nh tham gia vào vic ci thin chúng.
- Kim tra li các thông tin tác nghip và thông tin tài chính bao gm vic soát xét
các phng tin đã s dng đ xác đnh, tính toán, phân loi và báo cáo các
thông tin này k c vic kim tra các khon mc hay nhim v đc bit.
- Kim tra, đánh giá tính kinh t, tính hiu lc, tính hiu qu ca các hot đng
trong đn v (Phan Trung Kiên, 2008).
1.1.4.3. Quynăhnăcaăkimătoánăniăb
iu 15 quy ch kim toán ni b áp dng đi vi doanh nghip nhà nc ban
hành kèm theo quyt đnh s 832TC/Q/CKT ngày 28/10/1997 kim toán ni b
có các quyn hn sau:

12
- c đc lp v chuyên môn nghip v. Không b chi phi hoc can thip khi
thc hin hot đng kim toán và trình bày ý kin trong báo cáo kim toán.
- Có quyn yêu cu các b phn, cá nhân đc kim toán và b phn có liên quan
cung cp thông tin, tài liu phc v cho công tác kim toán.
- c ký xác nhn trên báo cáo kim toán ni b do cá nhân tin hành, hoc chu
trách nhim thc hin theo nhim v kim toán đc giao.
- Nêu các ý kin đ xut, các gii pháp, kin ngh, các ý kin t vn cho vic ci
tin, hoàn thin công tác qun lý, điu hành hot đng sn xut, kinh doanh; ngn
nga các sai sót gian ln, các vic làm sai trái trong doanh nghip.
- c bo lu ý kin đã trình bày trong báo cáo kim toán ni b, đc quyn đ

ngh c quan chc nng ca Nhà nc xem xét li quyt đnh ca (Tng) Giám
đc v bãi nhim kim toán viên.
1.1.5. Tăchcăcôngătácăkimătoánăniăbătrongăđnăv
1.1.5.1. NguyênătcăvƠătiêuăchunătăchcăbămáyăkimătoánăniăbătrongăđnăv
a. Nguyên tc t chc b máy kim toán ni b
Vic thit lp b máy và ni dung hot đng ca kim toán ni b phi tuân
th các nguyên tc sau:
- Kim toán ni b phi trc thuc cp lãnh đo cao nht ca doanh nghip và đc
lp cao v chuyên môn vi các b phn khác trong đn v;
- Phù hp vi đc đim t chc và hot đng ca Doanh nghip;
- K tha t chc b máy và hot đng kim toán ni b ca Tng Công ty Nhà
Nc;
- Hiu qu trong t chc hot đng kim toán ni b (ng Thái Hùng, 2010).
b. Tiêu chun t chc b máy kim toán ni b
 t chc b máy kim toán ni b ti mt doanh nghip có hiu qu ta cn
phi xem xét nhiu yu t, trong đó đáng chú ý là các yu t v qui mô, phm vi
hot đng và phân cp qun lý ca đn v.

13
- Tiêu chun v qui mô: ây là tiêu chun tiên quyt đ t chc b phn kim
toán ni b trong doanh nghip. Trong thc t có rt ít doanh nghip va và nh
có t chc b phn kim toán ni b. Qui mô ca mt doanh nghip đc xem
xét trên các mt nh: doanh thu, tng giá tr tài sn, s vn hot đng hay s
lng nhân viên. Doanh nghip có quy mô ln thì tính phc tp ca nghip v
cao do đó s lng nhân viên kim toán ni b cng phi tng theo. Tuy nhiên
vic xác đnh mt các chính xác là b máy kim toán ni b cn bao nhiêu nhân
viên thì còn ph thuc vào các yêu cu khác nhau nh: quy đnh pháp lý ca nhà
nc, cht lng kim toán viên, mô hình t chc hot đng.
- Tiêu chun v phm vi hotăđng: Phm vi hot đng hay s chia ct v mt
đa lý cng là mt tiêu chun đ thit lp b máy kim toán ni b ca đn v.

i vi các doanh nghip này thì vic b trí b phn kim toán ni b tp trung
hay phân tán cn phi tính đn tính hp lý, yu t cht lng và yu t hiu qu.
- Tiêu chun v phân cp qun lý: Trong các doanh nghip mà quyn quyt đnh
đc y quyn cho tng đn v nh trc thuc thì vic phân cp qun lý ch có
th thc hin khi có các th tc và h thng hành chính đ rõ ràng và phi có s
kim tra, kim soát cht ch. Do vy yu t ri ro, sai sót v thông tin qun lý s
khó tránh khi. Mc đ ri ro ph thuc vào nhiu yu t khác nhau. Chng hn:
ri ro do cp di hiu sai các mc tiêu chính sách chung; ri ro v đ trung thc
ca các thông tin do các đn v di cung cp lên nh hng đn vic ra quyt
đnh ca cp trên; hay ri ro trong vic tuân th các th tc, chính sách. Do đó
các doanh nghip có mô hình phân cp cn thit phi có b phn kim toán ni
b (Lu Dim Chi, 2006).
Ngoài các tiêu chun trên vic thit lp b phn kim toán ni b trong đn v
phi xem xét nhiu yu t và phi cân nhc mt cách k lng đc bit là tùy thuc
vào quan đim ch quan ca ngi đng đu doanh nghip.

14
1.1.5.2. Mô hìnhătăchcăkimătoánăniăb
T chc b máy kim toán ni b phi đm bo s đc lp, đm bo đ thm
quyn đ thc hin các mc tiêu kim toán ca mình. Mun vy b phn kim toán
ni b phi chu trc thuc mt ngi đ quyn lc đ ng h cho s đc lp, đ
đm bo mt phm vi kim toán rng rãi, bo đm s xem xét đy đ đi vi báo
cáo kim toán và có nhng bin pháp thích đáng trên c s kin ngh ca kim toán
viên.
Có 2 mô hình t chc kim toán ni b nh sau:
a. Mô hình lý tng
B phn kim toán ni b đc t chc trc thuc y ban kim toán. ây là
mt y bao bao gm mt s thành viên trong Hi đng qun tr, nhng ngi này
không tham gia điu hành hot đng ca đn v. y ban s giám sát v hot đng
tài chính ca công ty. Theo mô hình này, y ban kim toán s qun lý trc tip b

phn kim toán ni b và do đó đm bo tính đc lp ca kim toán ni b đi vi
toàn b hot đng ca công ty. Ph lc 1 trình bày v cách t chc ca mô hình này.
b. Mô hình thc t
Trên thc t, các thành viên ca y ban kim toán thng không chuyên trách,
h còn có nhng công vic khác. H thng ch hp mt vài ln trong nm. Vì vy,
s qun lý trc tip b phn kim toán ni b trong điu kin này s rt khó khn.
Do đó, trong thc t b phn kim toán ni b thng đc t chc di s điu
hành ca Tng Giám đc. y ban kim toán s chu trách nhim v vic phê chun
quyt đnh b nhim hay bãi nhim trng b phn kim toán ni b, phê duyt các
k hoch làm vic, k hoch nhân s, ngân sách ca b phn kim toán ni b. Kt
qu công vic kim toán ni b s đc y ban kim toán xem xét cùng vi Tng
Giám đc. Ph lc 1 trình bày v cách t chc mô hình này.
Theo điu 16 Quy ch kim toán ni b áp dng cho các doanh nghip nhà
nc  nc ta, b phn kim toán ni b đc t chc trc thuc Tng Giám đc
đn v (V Hu c và cng s, 1999).

15
“ các nc phát trin, b phn kim toán ni b thng đc t chc di
hình thc là mt b phn hoc mt phòng trc thuc ban giám đc” (Phan Trung
Kiên, 2008, trang 50).
1.2. Hăthngăkimăsoátăniăbă- điătngăđăkimătra,ăđánhăgiáăcaăkimă
toánăniăb
1.2.1. nhănghaăkimăsoátăniăb
nh ngha kim soát ni b đc COSO (Committee Of Sponsoring
Organization) đa ra vào nm 1992 và đc chp nhn khá rng rãi đó là: “Kim
soát ni b là mt quá trình do ngi qun lý, hi đng qun tr và các nhân viên
ca đn v chi phi, nó đc thit lp đ cung cp mt s s bo đm hp lý nhm
thc hin ba mc tiêu di đây:
- Báo cáo tài chính đáng tin cy
- Các lut l và quy đnh đc tuân th

- Hot đng hu hiu và hiu qu.”
1.2.2. CácăbăphnăcuăthƠnhăhăthngăkimăsoátăniăb
Theo COSO (1992) h thng kim soát ni b trong mt đn v đc cu
thành bi nm b phn sau đây là mt s đim chính yu ca tng b phn:
- Môiătrng kim soát: to ra sc thái chung cho đn v ni mi ngi tin hành
các hot đng và thc hin ngha v kim soát ca mình. Chính môi trng kim
soát làm nn tng cho các thành phn khác ca h thng kim soát ni b.
- ánhăgiáări ro: mi đn v phi ý thc đc và đi phó vi ri ro mà mình gp
phi. Tin đ cho vic đánh giá ri ro là vic đt ra mc tiêu bao gm mc tiêu
chung và mc tiêu c th cho tng hot đng ca doanh nghip. ánh giá ri ro
là vic nhn dng và phân tích các ri ro đe da các mc tiêu. Trên c s nhn
dng và phân tích ri ro, nhà qun lý s xác đnh ri ro nên đc x lý nh th
nào.

16
- Hotăđng kim soát: là nhng chính sách và th tc đ đm bo cho các ch th
ca nhà qun lý đc thc hin. Hot đng kim soát din ra trong toàn đn v 
mi cp đ và mi hot đng.
- Thông tin và truyn thông: các thông tin cn thit phi đc nhn dng, thu
thp và trao đi trong đn v di hình thc và thi gian thích hp sao cho giúp
mi ngi trong đn v thc hin đc nhim v ca mình. Thông tin và truyn
thông to ra báo cáo, cha đng các thông tin cn thit cho vic qun lý và kim
soát đn v. S trao đi thông tin hu hiu đòi hi phi din ra theo nhiu hng:
t cp trên xung cp di, t di lên trên và gia các cp vi nhau. Mi cá
nhân cn hiu rõ vai trò ca mình trong h thng kim soát ni b cng nh hot
đng ca cá nhân có tác đng ti công vic ca ngi khác nh th nào. Ngoài
ra, cng cn có s trao đi hu hiu gia đn v vi các đi tng bên ngoài nh
khách hàng, nhà cung cp, c đông và các c quan qun lý.
- Giám sát: là quá trình đánh giá cht lng ca h thng kim soát ni b qua
thi gian. Nhng khim khuyt ca h thng kim soát ni b cn đc báo cáo

lên cp trên và điu chnh li khi cn thit.
Trong môi trng kim soát, nhà qun lý đánh giá ri ro đe da đn vic đt
đc các mc tiêu c th. Hot đng kim soát đc tin hành đm bo rng các ch
th ca nhà qun lý nhm đi phó vi ri ro đc thc hin trong thc t. Trong khi
đó, các thông tin thích hp cn phi đc thu thp và quá trình trao đi thông tin
din ra thông sut trong toàn b t chc. Quá trình trên s đc giám sát và điu
chnh khi cn thit.
Các b phn hp thành này ca h thng kim soát ni b có tính linh hot
cao. Ví d: đánh giá ri ro không ch nh hng đn các hot đng kim soát mà
còn có th ch ra nhu cu xem xét li thông tin và truyn thông hoc hot đng giám
sát trong t chc. Vì vy kim soát ni b không đn gin là mt quá trình mà mi
b phn ch nh hng đn b phn k tip, mà thc t là mt quá trình tng tác
nhiu chiu trong đó hu nh bt c b phn nào cng có th nh hng đn b
phn khác. Do đó mc dù mi doanh nghip đu cn có các b phn nói trên nhng

17
h thng kim soát ni b ca h li rt khác nhau tùy theo ngành ngh, quy mô,
vn hóa và phong cách qun lý.
1.2.3. Nhngănhơnătăđeădaăsăhuăhiuăcaăhăthngăkimăsoátăniăb
 hoàn thin h thng kim soát ni b trong đn v mình, trc ht cn nhn
thc đc các nhân t đe da s hu hiu ca h thng kim soát ni b và kp thi
có nhng bin pháp thích hp. Có nhiu nhân t, chúng ta ch xem xét mt s nhân
t quan trng là:
- Ngi qun lý lm quyn: Trong mt s trng hp ly lý do mi quan h gia
chi phí - li ích và tính hiu qu ca công vic, khi thc hin mt nghip v công
vic c th nào đó ngi qun lý ch quan, tùy tin b qua các quy đnh kim
soát. iu này có th dn đn nhiu ri ro khó có th kim soát đc, và làm cho
môi trng kim soát tr nên yu kém. Do đó, cn phi giám sát cht ch, hu
hiu nhng trng hp này và gii hn nó trong nhng tình hung cn thit.Cn
đa ra quan đim rng đn v không khuyn khích vic b qua các th tc kim

soát và nhc nh nhân viên v trách nhim ca mình khi b qua các th tc kim
soát.
Trong trng hp có b qua th tc kim soát nào đó thì yêu cu các nhân viên
lp mt vn bn đ ngh b qua mt th tc kim soát quan trng. Trên vn bn này
ghi rõ ngi đ ngh b qua th tc kim soát, thi đim và ni dung v vic, lý do
ca vic b qua này.
- Tip cn tài sn: kim soát kh nng tip cn tài sn là mt trong nhng cách
hu hiu nht đ bo v tài sn. Các th tc kim soát này bao gm: có nhng
điu kin nhn dng c th mi đc tip cn tài sn, có mt khu đ bo v
thông tin không b xem trm hay đánh cp. Ngoài ra cn phi kim soát vic xét
duyt và chuyn giao tài sn đ hn ch vic tip cn gián tip tài sn. Mt s
trng hp tip cn gián tip đi vi tài sn nh: mt nhân viên có th đánh cp
tin bng cách ly cp nhng sec trng và gi mo ch ký đ ly tin; hoc ngi

18
ta cng có th ly cp đn đt hàng ghi vào và gi đi đ mua hàng di tên ca
đn v đn khi đn v nhn đc hóa đn mi phát hin.
Thông tin cng là mt tài sn quan trng cn phi kim soát. Mt s phng
pháp cn s dng đ bo v thông tin đó là:
 Ch cho phép nhng ngi có liên quan và có thm quyn mi đc tip cn
vi các chng trình hoc các d liu.
 Xây dng và phê duyt mt danh sách nhng cá nhân v gii hn tip cn
thông tin ca h.
 Quy đnh cht ch v kh nng thay đi c s d liu, nhp d liu và thay đi
thông tin trong đn v.
- Coi trng hình thcăhnăbn cht: điu này nh hng nghiêm trng đn s
hu hiu ca h thng kim soát ni b.  hn ch điu này cn có quan đim
chú trng hn đn bn cht ca các th tc kim soát, thng xuyên kim tra đ
đánh giá kt qu ca các chính sách th tc. Mt h thng thông tin hu hiu
cung cp thông tin phn hi cho các nhân viên và gii thích rõ ràng v các chính

sách ca đn v cng giúp cho các th tc kim soát có bn cht hn.
- S mâu thun quyn li: s mâu thun quyn li ca mt nhân viên s xy ra
khi mt li ích khác nh hng đn h ngoài li ích ca h gn vi t chc. Khi
đó lòng trung thành ca nhân viên đi vi t chc s b chi phi, h s la chn
nhng hành đng gây tn hi đn t chc. Hoc là vic qun lý theo kiu gia
đình cng là mt nguyên nhân dn đn mâu thun quyn li. Ngi nhân viên có
th đt quyn li ca ngi thân lên trên quyn li ca t chc.
Có rt nhiu dng mâu thun quyn li có th xy ra. Khi mt nhân viên phi
trung thành cùng mt lúc vi hai quyn li khác nhau thì mâu thun quyn li s
tn ti. Sau đây là mt s bin pháp đ hn ch ri ro khi xy ra mâu thun quyn
li:
 Xem xét kh nng mâu thun quyn li đi vi tng nhân viên trong đn v và
yêu cu h ký mt bn khai v các mâu thun quyn li có th có.

19
 a ra quy đnh v đo đc đ hng dn cách gii quyt khi có mâu thun
quyn li.
 Hn ch vic qun lý kiu gia đình tr trong đn v (V Hu c và cng s,
1999).
1.2.4. Phát trină môiă trngă kimă soátă ậ mtă phngă phápă hoƠnă thină hă
thngăkimăsoátăniăb
Môi trng kim soát là mt b phn quan trng có nh hng rt ln đn s
hu hiu ca h thng kim soát ni b.  hoàn thin h thng kim soát ni b
cn phát trin mt môi trng kim soát vng mnh. Phát trin môi trng kim
soát cn s dng tng hp nh hng ca các nhân t nh: Trit lý qun lý và
phong cách điu hành; c cu t chc; phng pháp y quyn; s tham gia ca hi
đng qun tr và Ban kim soát; trình đ và phm cht ca đi ng cán b nhân
viên; chính sách nhân s; s trung thc và các giá tr đo đc.
- Trit lý qunălýăvƠăphongăcáchăđiu hành ca các nhà qun lý cao cp có nh
hng rt ln đn môi trng kim soát ca t chc, bao gm nhng vn đ nh

kh nng nhn thc và giám sát ri ro trong kinh doanh, nhn thc và thái đ đi
vi vic lp báo cáo tài chính hay áp dng các phng pháp k toán, s dng các
kênh thông tin chính thc hay không chính thc.
- Căcu t chc là b máy thc hin các hot đng đ đt các mc tiêu ca t
chc. Xây dng c cu t chc ca đn v là phân chia nó thành nhng b phn
vi chc nng và quyn hn c th. Mt c cu t chc hp lý là mt điu kin
bo đm các th tc kim soát phát huy tác dng.
- Phngăphápăy quyn là cách thc ngi qun lý y quyn cho cp di mt
cách chính thc. Cn có nhng y quyn rõ ràng bng vn bn đ giúp cho công
vic đc tin hành d dàng và tránh đc s lm dng.
- S tham gia ca Hiăđng qun tr và Ban kim soát (y ban kim toán):
điu này s làm cho môi trng kim soát đc tt hn do có s kim soát đn
các hot đng ca ngi qun lý.