B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
NGUYN TH TÂM THNG
PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH HNG N
HIU QU HOT NG KINH DOANH CA
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN Á CHÂU
LUN VN THC S KINH T
Thành ph H Chí Minh – Nm 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
NGUYN TH TÂM THNG
PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH HNG N
HIU QU HOT NG KINH DOANH CA
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN Á CHÂU
CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S NGÀNH: 60340201
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC
PGS. TS. PHM VN NNG
Thành ph H Chí Minh – Nm 2014
MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC T VIT TT
DANH MC BNG, BIU
DANH MC HÌNH V, TH
LI M U 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc đích nghiên cu 2
3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu: 2
5. Ngun d liu s dng trong nghiên cu: 2
6. Ý ngha thc tin ca đ tài nghiên cu: 3
7. Kt cu lun vn: gm 3 chng 3
CHNG 1. TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG N HIU QU
HOT NG KINH DOANH CA NHTM 4
1.1 Khái nim hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 4
1.1.1 Khái nim v ngân hàng thng mi 4
1.1.2 Nhng hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 5
1.2 Khái nim v hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 6
1.2.1 Hiu qu đi vi nn kinh t - xã hi 7
1.2.2 Hiu qu đi vi bn thân các NHTM 9
1.2.3 Các ch tiêu đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng
mi 10
1.3 Các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng
thng mi 12
1.3.1 Nhóm nhân t khách quan 12
1.3.2 Nhóm nhân t ch quan 15
1.3.2.1 Nng lc tài chính 15
1.3.2.2 Nng lc qun tr, điu hành 16
1.3.2.3 Hiu qu qun lý tài sn 16
1.3.2.4 Cht lng tín dng 17
1.3.2.5 T l nm gi tin mt, tin gi ti NHNN 17
1.3.2.6 C cu tài sn, ngun vn 17
1.4 Nhng nghiên cu trong nc và nc ngoài v đánh giá hiu qu hot đng
ca ngân hàng thng mi 18
1.4.1 Các công trình nghiên cu trong nc 18
1.4.2 Các công trình nghiên cu ca nc ngoài: 19
1.5 Phng pháp nghiên cu hiu qu hot đng kinh doanh ca Ngân hàng
thng mi 20
1.5.1 Phân tích hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi theo
phng pháp dupont 20
1.5.2 Mô hình nghiên cu đnh lng đ xut 21
Kt lun chng 1 23
CHNG 2. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH HNG N HIU QU
HOT NG KINH DOANH CA NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU 25
2.1 Tng quan v Ngân hàng TMCP Á Châu 25
2.1.1 Quá trình phát trin ca Ngân hàng TMCP Á Châu 25
2.1.2 Các hot đng kinh doanh ca Ngân hàng TMCP Á Châu: 26
2.2 Thc trng hot đng kinh doanh ca Ngân hàng TMCP Á Châu t nm
2006-2013 27
2.2.1 Tình hình tng tài sn và tng ngun vn ca NHTMCP Á Châu 27
2.2.2 C cu tng tài sn ca Ngân hàng TMCP Á Châu 29
2.2.3 C cu tng ngun vn ca Ngân hàng TMCP Á Châu 32
2.2.4 Tình hình huy đng vn ca Ngân hàng TMCP Á Châu 35
2.2.5 Tình hình d n tín dng ca Ngân hàng TMCP Á Châu 38
2.2.6 Phân tích li nhun hot đng kinh doanh ca ngân hàng TMCP Á Châu
41
2.2.7 T l thu nhp cn biên ca ngân hàng thng mi 46
2.2.8 T l thu nhp sau thu trên vn ch s hu (ROE) và thu nhp sau thu trên
tng tài sn bình quân (ROA) ca ngân hàng TMCP Á Châu 47
2.3 Phân tích hiu qu hot đng ca ngân hàng TMCP Á Châu theo phng
pháp dupont 50
2.4 Kt qu phân tích đnh lng các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng
kinh doanh ca Ngân hàng TMCP Á Châu 53
2.5 ánh giá thc trng hiu qu hot kinh doanh ti NHTMCP Á Châu 59
2.5.1 Kt qu đt đc 59
2.5.2 Mt s tn ti, hn ch, hng nghiên cu tip theo 60
2.5.3 Nguyên nhân dn đn nhng tn ti, hn ch 61
2.5.3.1 Nguyên nhân khách quan: 61
2.5.3.2 Nguyên nhân ch quan 62
CHNG 3. GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU HOT NG KINH DOANH
CA NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU 64
3.1 Tm nhìn và chin lc hot đng ca Ngân hàng TMCP Á Châu 64
3.2 Mt s gii pháp nâng cao hiu qu hot đng đi vi NHTMCP Á Châu 66
3.2.1 Nng lc qun tr 66
3.2.2 Nâng cao nng lc tài chính 67
3.2.3 Nâng cao cht lng tín dng, gim t l n xu 67
3.2.4 Nâng cao hiu qu c cu tài sn 69
3.2.5 Nâng cao hiu qu qun lý tài sn 70
3.2.6 Ti thiu các chi phí 70
3.2.7 Nâng cao công tác qun tr ri ro, kim soát ni b 71
3.3 Kin ngh đi vi Chính ph, Ngân hàng Nhà nc 72
3.3.1 i vi Chính ph 72
3.3.2 i vi Ngân hàng Nhà nc 73
Kt lun chng 3 74
KT LUN 75
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
DANH MC T VIT TT
ACB: Ngân hàng thng mi c phn Á Châu
BIDV: Ngân hàng Thng mi C phn u t và Phát trin Vit Nam
CTG: Ngân hàng Thng mi C phn Công thng Vit Nam
DNNN: Doanh nghip Nhà nc
EIB: Ngân hàng Thng mi C phn Xut nhp khu Vit Nam
MBB: Ngân hàng Thng mi C phn Quân i
NIM: T l thu nhp lãi cn biên
NM: T l thu nhp ngoài lãi cn biên
NPM: T l sinh li hot đng
NVB: Ngân hàng Thng mi C phn Quc Dân
NHNN: Ngân hàng Nhà nc
NHTM: Ngân hàng thng mi
NHTMCP: Ngân hàng thng mi c phn
ROA: T l sinh li trên tng tài sn
ROE: T l sinh li trên vn ch s hu
SCB: Ngân hàng thng mi c phn Sài Gòn
SHB: Ngân hàng Thng mi C phn Sài Gòn – Hà Ni
STB: Ngân hàng Thng mi c phn Sài Gòn Thng Tín
TCB, Techcombank: Ngân hàng Thng mi C phn K Thng Vit Nam
TCTD: T chc tín dng
TMCP: Thng mi c phn
TNHH: Trách nhim hu hn
VAMC: Công ty Qun lý tài sn ca các t chc tín dng Vit Nam.
VCB: Ngân hàng Thng mi C phn Ngoi thng Vit Nam
DANH MC BNG, BIU
Bng 2.1: T l phn trm tng tài sn ca ACB
Bng 2.2: C cu tng tài sn ca ACB
Bng 2.3: Qui mô, tc đ tng trng c cu ngun vn ca ACB
Bng 2.4 Ngun vn huy đng ca ACB
Bng 2.5: D n tín dng ca ACB
Bng 2.6: Tin gi ca khách hàng và cho vay khách hàng ca các NHTM
Bng 2.7: C cu li nhun ca ACB
Bng 2.8: T l thu nhp cn biên ca các NHTM
Bng 2.9: T l thu nhp sau thu trên vn ch s hu bình quân và thu nhp sau
thu trên tng tài sn bình quân
Bng 2.10: So sánh t l ROE ca các NHTM
Bng 2.11: So sánh t l ROA ca các NHTM
Bng 2.12: T l ROE ca ACB theo phng pháp dupont
Bng 2.13: T l ROE ca ACB theo phng pháp dupont – Phân chia thu nhp trên
vn ch s hu
Bng 2.14 Thông s ca mô hình hi quy
Bng 2.15: ANOVA
b
kim đnh đ phù hp ca mô hình
Bng 2.16: Coefficients km đnh các h s hi qui riêng tng phn trong mô hình
Bng 2.17: Kim đnh phng sai không đi
DANH MC HÌNH V, TH
Hình 2.1: Tng tài sn ca ACB nm 2006-2013
Hình 2.2: Tng tài sn ca 10 ngân hàng TMCP có tng tài sn ln nht
Hình 2.3: Vn ch s hu ca 10 ngân hàng TMCP ln nht
Hình 2.4: T l n xu ca các NHTM nm 2012, 2013
1
LI M U
1. Lý do chn đ tài
Th trng tài chính luôn đc xem là xng sng ca nn kinh t, trong đó
h thng ngân hàng đóng vai trò nh huyt mch ca nn kinh t thng mi, va là
ngun cp tín dng cho nn kinh t, va đóng vai trò là nhà đu t đ thúc đy nn
kinh t phát trin. Ngân hàng cng đóng vai trò là công c đ Ngân hàng Trung
ng điu tit chính sách tin t quc gia. Do đó, mt h thng ngân hàng tt, kinh
doanh có hiu qu và đóng góp tích cc vào s n đnh ca h thng tài chính quc
gia là mc tiêu quan trng mà bt k mt quc gia nào cng mun hng ti.
Ngày nay, hi nhp kinh t quc t là điu kin thun li đ đa quc gia
phát trin, nhng bên cnh đó cnh tranh trong các lnh vc kinh t tr nên gay gt
hn đc bit trong lnh vc tài chính ngân hàng. Các ngân hàng phn ln ph thuc
vào nng lc tài chính, các chin lc kinh doanh, điu này quyt đnh thành công
và tng trng ca ngân hàng. Tuy nhiên, đ làm đc điu này là mt vn đ mà
ngành ngân hàng phi xác đnh đc nhng nhân t nào nh hng đn hiu qu
hot đng kinh doanh ca ngân hàng. Bi vì chính hiu qu hot đng kinh doanh là
thc đo kh nng to giá tr cho các c đông, tng vn kinh doanh và duy trì
thng hiu ngân hàng. ó còn là thc đo lng hóa nng lc ca khâu qun tr
điu hành trong mi tng quan vi s lng và cht lng ca tài sn có, tài sn n
ca ngân hàng. Vì vy, yu t quyt đnh hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân
hàng đã thu hút s quan tâm ca nhiu nhà nghiên cu, các nhà qun lý ngân hàng.
Do đó, tìm hiu đánh giá các yu t tác đng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca
ngân hàng giúp nhà qun tr có chin lc kinh doanh tt hn nhm nâng cao hiu
qu, tng sc cnh tranh so vi các ngân hàng thng mi. c bit, phi k đn đó
là Ngân hàng TMCP Á Châu là mt trong nhng Ngân hàng TMCP ln hot đng
có hiu qu. Do đó, tác gi chn đ tài “Phân tích các nhân t nh hng đn
hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTMCP Á Châu” nhm phân tích đánh giá
nhng nhân t nào đã nh hng đn hiu qu Ngân hàng TMCP Á Châu mnh nht
đ phát huy hiu qu hot đng đng thi áp dng cho các NHTMCP khác hiu qu
2
hot đng kinh doanh ít hiu qu hn so vi NHTMCP Á Châu đ ci thin tt, thúc
đy h thng ngân hàng TMCP phát trin bn vng.
2. Mc đích nghiên cu
Nghiên cu c s lý lun v khái nim, các hot đng kinh doanh ca
NHTM, hiu qu hot đng và nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca
NHTM nói chung.
Tìm hiu hot đng kinh doanh ca Ngân hàng TMCP Á Châu giai đon
2006-2013 đa ra nhng kt qu đt đc và nhng tn ti, hn ch ca ACB.
Xác đnh nhng nhân t nh hng đn hot đng ca ACB, t kt qu phân
tích đa ra gii pháp nhm nâng cao hiu qu hot đng ca ACB trong thi gian
ti.
3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu
- Hot đng kinh doanh ca ACB giai đon 2006-2013.
- Các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca ACB.
Phm vi nghiên cu ca đ tài:
- Ngân hàng TMCP Á Châu.
- Thi gian nghiên cu t nm 2006-2013.
4. Phng pháp nghiên cu:
Da vào các s liu trong báo cáo tài chính ca ngân hàng qua các nm đ
đánh giá các ch tiêu hot đng. Phân tích dupont và phân tích đnh lng chy mô
hình tuyn tính OLS đ phân tích các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca
Ngân hàng TMCP Á Châu.
5. Ngun d liu s dng trong nghiên cu:
S liu phân tích t báo cáo tài chính, bng cân đi k toán hàng nm ca
Ngân hàng TMCP Á Châu.
3
6. Ý ngha thc tin ca đ tài nghiên cu:
Nghiên cu này có th h tr cho các nhà qun lý trong vic đánh giá hiu
qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng trong mi tng quan vi các yu t ni
ti ti ngân hàng. Thông qua vic đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca Ngân
hàng TMCP Á Châu da trên phân tích dupont và phân tích đnh lng đ thy
nhng nhân t nh hng đn hiu qu hot đng, đng thi qua kim đnh mô hình
xác đnh nhng nhân t nào là quan trng nh hng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ca Ngân hàng TMCP Á Châu đ giúp các nhà qun lý đa ra các chin lc
hot đng kinh doanh phù hp, thúc đy s phát trin ca ngân hàng.
7. Kt cu lun vn: gm 3 chng
Chng 1: Tng quan v các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ca ngân hàng thng mi.
Chng 2: Phân tích các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh
ca ngân hàng TMCP Á Châu
Chng 3: Gii pháp nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng
TMCP Á Châu.
4
CHNG 1. TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG N
HIU QU HOT NG KINH DOANH CA NHTM
1.1 Khái nim hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi
1.1.1 Khái nim v ngân hàng thng mi
Ngân hàng thng mi là loi ngân hàng giao dch trc tip vi các công ty,
xí nghip, t chc kinh t và cá nhân, bng cách nhn tin gi, tin tit kim, ri s
dng s vn đó đ cho vay, chit khu, cung cp phng tin thanh toán và cung
ng dch v ngân hàng cho các đi tng trên.
Theo Lut Các t chc tín dng s 47/2010/QH12 ngày 16/6/2010 gii thích:
“Ngân hàng thng mi là loi hình ngân hàng đc thc hin tt c các hot đng
ngân hàng và các hot đng kinh doanh khác theo quy đnh ca Lut này nhm mc
tiêu li nhun”. Trong đó hot đng ngân hàng là vic kinh doanh cung ng thng
xuyên mt hoc mt s các nghip v: Nhn tin gi; cp tín dng; cung ng dch
v thanh toán qua tài khon ngân hàng và các hot đng kinh doanh khác ca ngân
hàng nh t vn đu t và tài chính; Môi gii tin t, t doanh, bo lãnh phát hành,
qun lý danh mc đu t, t vn, lu ký chng khoán; Khai thác bo him nhân th,
phi nhân th…
Có th nói rng NHTM là mt loi đnh ch tài chính trung gian quan trng
trong nn kinh t th trng. Nh h thng đnh ch tài chính trung gian này mà các
ngun tin nhàn ri nm ri rác trong xã hi s đc huy đng, tp trung li, đng
thi s dng s vn đó đ cp tín dng cho các t chc kinh t, cá nhân đ phát trin
kinh t xã hi.
Tóm li, NHTM mt trong nhng loi hình t chc kinh t hot đng trong
lnh vc kinh doanh tin t, luôn đc xem là loi hình doanh nghip đc bit trong
nn kinh t. Tính cht đc bit đó là: th nht đi tng kinh doanh ca các NHTM
là tin t, th hai NHTM hot đng da trên uy tín, đc phép huy đng và s dng
phn vn này cho vay theo quyt đnh t l an toàn ca Ngân hàng nhà nc đây
đc xem là mt đc quyn đi vi doanh nghip xut phát t vai trò trung gian tài
5
chính trong nn kinh t, th ba cng chính t nhng đim đc bit nêu trên mà hiu
qu hot đng ca mi NHTM có nh hng sâu sc đn hiu qu hot đng ca
toàn h thng ngân hàng nói riêng và c nn kinh t nói chung. Ngoài ra đc thù ca
nn kinh t Vit Nam trong các giai đon khác nhau càng khin các NHTM tr nên
khác bit.
1.1.2 Nhng hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi
Khái nim ngân hàng gia các quc gia không đng nht và trình đ phát
trin ngành ngân hàng gia các nn kinh t không đng đu, nhng các nc đu
xác đnh hot đng ngân hàng bao gm: nhn tin gi, cho vay và cung cp các dch
v tài chính khác cho khách hàng.
Theo iu 98 Mc 2 Chng IV Lut Các t chc tín dng s 47/2010/QH12
ngày 16/6/2010, hot đng ngân hàng ca ngân hàng thng mi gm:
“1. Nhn tin gi không k hn, tin gi có k hn, tin gi tit kim và các
loi tin gi khác.
2. Phát hành chng ch tin gi, k phiu, tín phiu, trái phiu đ huy đng
vn trong nc và nc ngoài.
3. Cp tín dng di các hình thc sau đây: Cho vay; Chit khu, tái chit
khu công c chuyn nhng và giy t có giá khác; Bo lãnh ngân hàng; Phát hành
th tín dng; Bao thanh toán trong nc; bao thanh toán quc t đi vi các ngân
hàng đc phép thc hin thanh toán quc t; Các hình thc cp tín dng khác sau
khi đc NHNN chp thun.
4. M tài khon thanh toán cho khách hàng.
5. Cung ng các phng tin thanh toán.
6. Cung ng các dch v thanh toán sau đây: Thc hin dch v thanh toán
trong nc bao gm séc, lnh chi, y nhim chi, nh thu, y nhim thu, th tín
dng, th ngân hàng, dch v thu h và chi h; Thc hin dch v thanh toán quc t
và các dch v thanh toán khác sau khi đc NHNN chp thun”.
6
Theo iu 107 Mc 2 Chng IV Lut Các t chc tín dng s
47/2010/QH12 ngày 16/6/2010 Các hot đng kinh doanh khác ca ngân hàng
thng mi:
“1. Dch v qun lý tin mt, t vn ngân hàng, tài chính; các dch v qun
lý, bo qun tài sn, cho thuê t, két an toàn.
2. T vn tài chính doanh nghip, t vn mua, bán, hp nht, sáp nhp doanh
nghip và t vn đu t.
3. Mua, bán trái phiu Chính ph, trái phiu doanh nghip.
4. Dch v môi gii tin t.
5. Lu ký chng khoán, kinh doanh vàng và các hot đng kinh doanh khác
liên quan đn hot đng ngân hàng sau khi đc NHNN chp thun bng vn bn”.
Nh vy, Hot đng kinh doanh ca NHTM là hot đng kinh doanh tin t và
dch v ngân hàng. ây là lnh vc đc bit vì trc ht nó liên quan trc tip đn
tt c các ngành, liên quan đn mi mt ca đi sng kinh t - xã hi và mt khác
lnh vc tin t ngân hàng là lnh vc nhy cm”, nó đòi hi mt s thn trng và
khéo léo trong điu hành hot đng đ tránh nhng thit hi cho xã hi. Lnh vc
hot đng này ca NHTM góp phn cung ng mt khi lng vn tín dng rt ln
cho nn kinh t - xã hi.
1.2 Khái nim v hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng
mi
Trong hot đng ca ngân hàng thng mi, theo lý thuyt h thng thì hiu
qu có th đc hiu hai khía cnh: Khía cnh th nht đó là kh nng bin đi
các đu vào thành các đu ra hay kh nng sinh li hoc gim thiu chi phí đ tng
kh nng cnh tranh vi các đnh ch tài chính khác; khía cnh th hai đó là xác sut
hot đng an toàn ca ngân hàng. S lành mnh ca h thng ngân hàng thng mi
quan h cht ch vi s n đnh và phát trin ca nn kinh t vì NHTM là t chc
trung gian tài chính kt ni khu vc tit kim vi khu vc đu t ca nn kinh t. Do
đó, s bin đng ca nó s nh hng rt mnh đn các ngành kinh t quc dân
khác.
7
Theo Peter S.Rose giáo s kinh t hc và tài chính Trng i hc Yale thì
“V bn cht NHTM cng có th đc coi nh mt tp đoàn kinh doanh và hot
đng vi mc tiêu ti đa hóa li nhun vi mc đ ri ro cho phép. Tuy nhiên,
kh nng sinh li là mc tiêu đc các ngân hàng quan tâm hn c vì thu nhp
cao s giúp các ngân hàng có th bo toàn vn, tng kh nng m rng th phn,
thu hút vn đu t”.
Theo giáo trình qun tr ngân hàng thng mi ca PGS.TS Trng Quang
Thông (2012) thì hot đng ngân hàng là “hot đng kinh doanh, có vai trò, chc
nng đc bit trong nn kinh t. Nhng kt qu hot đng ca ngân hàng có th
đ
c đo lng, đánh giá trên nhng góc đ khác nhau. Di góc đ kinh doanh
ca ngân hàng, đó chính là hiu qu hot đng. Hiu qu hot đng ngân hàng là
kt qu li nhun do hot đng kinh doanh ngân hàng mang li trong mt thi gian
nht đnh. Trên phng din rng hn, thay cho hiu qu là khái nim hiu nng”.
Nh vy có th hiu hiu qu hot đng ca các NHTM là mt phm trù kinh
t, phn ánh trình đ s dng các ngun lc đ đt đc kt qu cao nht vi tng
chi phí thp nht. Hiu qu hot đng ca các NHTM trên thc t là s biu hin và
phn ánh mc đ cng hin ca nó đi vi nn kinh t – xã hi. S đóng góp, cng
hin đó còn ph thuc vào s lng, cht lng dch v và hiu qu cung cp dch
v. Nh hot đng ca các NHTM đã to điu kin cho vic mua bán, trao đi hàng
hóa, dch v, vay và cho vay ít tn kém và ít ri ro hn.
Hiu qu hot đng ca các NHTM có th chia thành: hiu qu đi vi nn
kinh t – xã hi, hiu qu đi vi bn thân các ngân hàng
1.2.1 Hiu qu đi vi nn kinh t - xã hi
H thng NHTM luôn có mi quan h cht ch vi s n đnh và phát trin
ca nn kinh t vì NHTM là t chc trung gian tài chính kt ni khu vc tit kim
vi khu vc đu t ca nn kinh t, vi nhiu đi tng khách hàng thuc mi thành
phn kinh t do đó s bin đng ca nó s nh hng rt mnh đn các ngành kinh
t khác và nh hng ti nn kinh t quc gia.
8
Góp phn tng trng kinh t.
Vi nghip v huy đng vn NHTM đã thu hút các ngun tin nhàn ri trong
xã hi làm ngun vn tín dng đ cho vay đi vi nn kinh t. Tuy nhiên không ch
bng s lng vn huy đng và s lng cp tín dng ngày càng tng ca các
NHTM đã góp phn tng trng kinh t mà vic s dng có hiu qu ngun vn huy
đng đ phân b và đu t vào nhng ni có hiu qu cng góp phn làm tng
trng kinh t.
C cu các NHTM ngày càng đa dng, quy mô hot đng ngày càng ln và
mng li ngày càng phát trin s đy mnh vai trò trung gian tài chính, nâng cao
kh nng huy đng vn và kh nng cp tín dng cho các thành phn kinh t, góp
phn tng trng kinh t.
To điu kin luân chuyn vn nhanh hn, tit kim đc chi phí lu
thông xã hi.
Do hot đng trung gian thanh toán ca các NHTM ngày càng phát trin và m
rng. Vi các phng tin thanh toán hin đi, đa dng và các phng thc thanh
toán linh hot đã thúc đy nhanh quá trình trao đi, mua bán hàng hóa, cung ng
dch v, t đó to điu kin đ luân chuyn vn nhanh hn, hiu qu và gim thiu
ri ro hn, tit kim đc thi gian và chi phí lu thông xã hi. Mt khác, nó cng
giúp cho các doanh nghip tp trung vào vic chuyên môn hóa các hot đng sn
xut, kinh doanh ca mình, gim chi phí giao dch trong quan h thanh toán, chi tr.
Thông qua đó cng giúp cho NHTM tp trung đc ngun vn ln và quan trng
trong xã hi đ cp tín dng ngày càng nhiu hn cho nn kinh t. đy mnh
hot đng trung gian thanh toán nhm thu hút khách hàng ngày càng nhiu, các
NHTM luôn tìm cách hin đi hóa công tác thanh toán qua ngân hàng theo hng
nhanh chóng, thun tin, an toàn, kp thi và chính xác.
To điu kin thc thi có hiu qu các c ch, chính sách ca nhà nc
góp phn n đnh tài chính, n đ
nh kinh t v mô.
C ch thanh toán qua ngân hàng có vai trò quan trng đi vi vic thc thi
chính sách tin t thông qua s dch chuyn vn gia ngi tr tin và ngi nhn
9
tin. Vic thc hin thanh toán ngay trong ngày s góp phn n đnh nhu cu d tr
ca các NHTM, cho phép xác đnh chính xác các thay đi cung cu v d tr khi có
s thay đi v hot đng thu chi ca Chính ph hoc khi có s can thip ca th
trng tin t, trc tip h tr cho s phát trin th trng tin t liên ngân hàng và
th trng tài chính.
C ch thanh toán còn góp phn n đnh h thng tài chính quc gia: Trong
hot đng thanh toán qua ngân hàng, mt khon thanh toán ca ngân hàng này là
ngun qu đi vi ngân hàng khác. Thông qua vai trò trung gian tài chính ca mình,
hot đng ca NHTM còn góp phn kìm ch lm phát, kích thích tng đu t và tiêu
dùng góp phn n đnh kinh t v mô thông qua vic tng, gim lãi sut tin gi,
lãi sut cho vay.
C cu các NHTM ngày càng đa dng và phát trin to điu kin thúc đy cnh
tranh trong vic đa dng hóa và nâng cao cht lng cung cp các dch v, tin ích
cho khách hàng, m rng th phn tín dng. C cu NHTM ngày càng đa dng và
phát trin vi các hình thc s hu khác nhau đã to nên s cnh tranh ngày càng
quyt lit gia các Ngân hàng vi nhau. m rng ngun thu, các NHTM đã
không ngng quan tâm ci tin, m rng nâng cao cht lng hot đng cung ng
dch v nhm thu hút khách hàng ngày càng nhiu hn. Kt qu ca quá trình này đã
thúc đy s chuyên môn hóa ca các NHTM trong vic cung ng các dch v ngân
hàng, to điu kin đáp ng tt hn các nhu cu ngày càng đa dng ca khách hàng
trong các lnh vc sn xut, kinh doanh, dch v và đi sng xã hi.
1.2.2 Hiu qu đi vi bn thân các NHTM
Hot đng ca các NHTM ngoài vic mang li hiu qu cao đ đóng góp cho
nn kinh t thì hiu qu thit thc và c th cng chính là mc tiêu hàng đu ca tt
c các NHTM, đó chính là li nhun. Trong nn kinh t th trng, li nhun là yu
t đu tiên đc xem xét khi đánh giá v hiu qu hot đng ca bt k mt t chc
kinh t nào, do đó trong quá trình hot đng, NHTM nào có mc li nhun càng cao
thì v th ca nó càng đc cng c và nâng cao. Li nhun tích ly ca NHTM tr
thành giá tr thun, cung cp mt khon d tr đ b sung cho các khó khn v tài
10
chính trong tng lai. i vi NHTM thì li nhun tích ly là ngun tng trng
ch yu ca vn ch s hu. NHTM có mc vn ch s hu cao s nâng cao mc
đ an toàn v vn trong hot đng kinh doanh ca mình, đng thi tng cng đc
kh nng huy đng vn và kh nng cnh tranh không nhng phm vi trong nc
mà có th vn ra đn ngoài nc.
Trong hot đng, NHTM nào có kh nng cung cp các nghip v, dch v vi
s lng và cht lng có th đáp ng đc nhu cu ca các t chc, cá nhân
trong nn kinh t mt cách tt nht thì NHTM đó s có doanh s hot đng tng lên
cùng vi li nhun ròng ln hn và ngc li NHTM nào kém ci v cht lng,
hn ch v s lng các dch v cung cp thì doanh s hot đng s ít hn và tt
nhiên li nhun cng s gim đi.
Nh vy, quan nim v hiu qu rt đa dng, tùy theo mc đích nghiên cu có
th xét hiu qu nhiu khía cnh khác nhau. Theo tác gi khái nim “hiu qu hot
đng ngân hàng là thc hin ti đa hóa li nhun ngân hàng và ti thiu chi phí ngân
hàng, bo đm an toàn vn” đ đt đc điu này cn phi xác đnh các nhân t nh
hng đn hiu qu hot đng ca ngân hàng nhm phát trin nhân t tích cc tác
đng đn li nhun ngân hàng, hn ch nhân t tiêu cc, các hot đng mang tính
cht ri ro, đ bo toàn vn, nâng cao thu nh
p, tng cng nng lc tài chính, nng
lc điu hành góp phn cng c và nâng cao thng hiu ca ngân hàng.
1.2.3 Các ch tiêu đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng
thng mi
đánh giá hiu qu hot đng ca ngân hàng, ngi ta thng dùng các
ch tiêu liên quan dn li nhun nh sau:
V t sut li nhun
T l thu nhp trên vn ch s hu (ROE): đo lng t l thu nhp cho các
c đông ca ngân hàng. Nó th hin thu nhp mà các c đông nhn đc t vic đu
t vn vào ngân hàng.
Li nhun ròng
Vn ch s hu
ROE =
(1.1)
11
T l thu nhp trên tng tài sn (ROA) là ch tiêu đánh giá hiu qu công tác
qun lý ca ngân hàng, cho thy kh nng trong quá trình chuyn tài sn ca ngân
hàng thành thu nhp ròng.
Li nhun ròng
Tng tài sn
T l thu nhp cn biên
S dng đ đo lng tính hiu qu và kh nng sinh li, bao gm:
- T l thu nhp lãi cn biên (Net interest Margin – NIM) là chênh lch gia
thu nhp lãi và chi phí lãi, tt c chia cho tng tài sn Có sinh lãi. H s lãi ròng
biên t đc các ch ngân hàng quan tâm theo dõi vì nó giúp cho ngân hàng d báo
trc kh nng sinh lãi ca ngân hàng thông qua vic kim soát cht ch tài sn sinh
li và vic tìm kim nhng ngun vn có chi phí thp nht.
Thu nhp lãi – Chi phí lãi
Tài sn Có sinh lãi
- T l thu nhp ngoài lãi cn biên (Non interest Margin – MN): o lng mc
chênh lch gia ngun thu ngoài lãi (thu phí dch v) vi mc chi phí ngoài lãi (tin
lng, bo hành thit b; chi phí tn tht tín dng…).
Thu nhp ngoài lãi – Chi phí ngoài lãi
Tài sn Có sinh lãi
T l sinh li hot đng: Phn nh hiu qu ca vic qun lý chi phí và các
chính sách đnh giá dch v.
Thu nhp sau thu
Tng thu t hot đng
Chênh lch lãi sut bình quân: Là mt bin pháp đo lng hiu qu ch tiêu
thu nhp mà các nhà qun lý s dng đ điu hành ngân hàng. Chênh lch lãi sut
bình quân đo lng hiu qu đi vi hot đng trung gian ca ngân hàng trong quá
trình huy đng vn và cho vay, đng thi nó cng đo lng cng đ cnh tranh
trong th trng ca ngân hàng.
ROA =
NIM =
MN =
NPM =
(1.2)
(1.3)
(1.4)
(1.5)
12
Thu t lãi Tng chi phí lãi
= = -
Tng tài sn sinh li Tng ngun vn phi tr lãi
T l tài sn sinh li: T l này cho thy tài sn sinh li chim bao nhiêu
phn trm trong tng tài sn ca ngân hàng. Khi t l này gim, s làm gim mc
thu nhp hin ti ca ngân hàng.
Tng tài sn sinh li
Tng tài sn
1.3 Các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân
hàng thng mi
1.3.1 Nhóm nhân t khách quan
Môi trng v kinh t trong và ngoài nc:
Toàn cu hóa, t do hóa trong nn kinh t đã tác đng đn hot đng ca các
NHTM, vì dòng tin lu thông chuyn ra và chuyn vào trong nn kinh t thông qua
kênh trung gian tài chính là các NHTM. Do đó, NHTM không nhng b nh hng
bi nn kinh t trong nc mà còn t th trng tài chính bên ngoài. Vi vai trò
NHTM là kênh cung ng vn hàng đu trong nn kinh t, làm cu ni điu tit gia
khu vc tit kim và khu vc đu t ca nn kinh t đa dòng vn vào lu thông
thúc đy các hot đng kinh t phát trin. Nu môi trng kinh t phát trin, chính
tr và xã hi n đnh, đây là điu kin làm cho quá trình sn xut ca nn kinh t
đc din ra bình thng, đm bo kh nng hp th vn và hoàn tr vn ca các
doanh nghip, doanh nghip làm n tt thì xã hi có nhiu nhu cu m rng hot
đng sn xut kinh doanh nên nhu cu vay vn ca doanh nghip tng. Mt khác
nn kinh t phát trin, thu nhp bình quân đu ngi cao, t l tht nghip thp s
làm tng nhu cu tiêu dùng, thay đi thói quen tiêu dùng ca ngi dân và to kh
nng tit kim do đó to trin vng cho vay tiêu dùng to điu kin thun li cho
hot đng ca các NHTM d dàng m rng hot đng tín dng, các dch v thanh
toán tng cao, làm tng hiu qu hot đng ca ngân hàng, đng thi t l n xu có
th gim vì dòng tin trong nn kinh t lu thông liên tc nên nng lc tài chính ca
Chênh lch lãi
sut bình quân
T l tài sn sinh li =
(1.6)
(1.7)
13
các doanh nghip cng đc nâng cao. Ngc li, khi nn kinh t b khng hong
suy thoái, chính tr - xã hi bt n s tác đng bt li cho hot đng ca các NHTM,
vì nn kinh t gim kh nng hp th vn, do đó d tha đng vn, không nhng
hot đng cho vay không đc m rng mà còn b thu hp vì các doanh nghip gp
khó khn trong sn xut, tiêu th sn phm nên s không có kh nng hoàn tr n
khi đn hn, dn đn phá sn làm tng n xu ngân hàng, ri ro thanh khon
tng…Thi gian qua, hàng lot các ngân hàng trên th gii đã b sp đ khi cuc
khng hong tài chính th gii xy ra. Vit Nam, ni cm nht trong h thng
ngân hàng đó là t l n xu, t l này trong nm 2013 tng lên 23,73% so vi nm
2012, tính đn tháng 2/2014 n xu toàn h thng 3,86% nu tính c các khon n
đc c cu theo Quyt đnh 780 thì n xu toàn h thng chim 9,71%. Vn đ n
xu đã nh hng mnh m đn hiu qu hot đng ca NHTM cng nh nn kinh
t.
Hi nhp kinh t quc t ngày càng sâu, rng và tin ti t do hóa tài khoá
vn, to điu kin thúc đy th trng tài chính và nn kinh t phân b các ngun
lc có hiu qu hn qua đó thúc đy tng trng kinh t bn vng. iu này to ra
nhiu c hi cho Vit Nam nói chung và h thng ngân hàng nói riêng nhiu c hi
mi nh có th tranh th
đc các ngun vn, công ngh, kinh nghim qun lý t
các nn kinh t phát trin … bên cnh đó, ngành ngân hàng cng phi đi mt vi
nhiu thách thc t quá trình hi nhp, nh phi chu áp lc cnh tranh công bng
vi nhng tp đoàn tài chính đy tim lc (v vn, công ngh, nng lc qun lý…),
thc hin cam kt WTO, các ngân hàng không nhng cnh tranh trong nc mà còn
phi cnh tranh vi các ngân hàng 100% vn nc ngoài, thc t các NHTM Vit
Nam hin nay đang đi mt vi các yu kém v mi mt t nng lc tài chính, kinh
nghim qun tr ngân hàng, công ngh đn ngun nhân lc.
Môi trng pháp lý
Môi trng pháp lý bao gm tính đng b và đy đ ca h thng lut, các
vn bn di lut. Nu h thng pháp lut đc xây dng không rõ ràng, không
đng b, không phù hp có nhiu k h vi yêu cu phát trin ca nn kinh t thì s
14
là mt rào cn ln cho quá trình phát trin kinh t nói chung và ngành ngân hàng nói
riêng gp khó khn trong các hot đng kinh doanh. Nu nhng vn bn pháp lut
đy đ rõ ràng, đng b s to điu kin cho ngân hàng yên tâm hot đng kinh
doanh, cnh tranh nhau. ây là c s pháp lý giúp ngân hàng tng cng hot đng
kinh doanh.
Khi có nhng thay đi chính sách trong ngành ngân hàng s nh hng đn
kh nng tr n ca doanh nghip, hay nhng thay đi v c cu kinh t, chính sách
xut nhp khu, thay đi mt cách đt ngt s gây xáo trn hot đng sn xut kinh
doanh ca doanh nghip, doanh nghip cha tiêu th ht đc sn phm hay cha
có phng án kinh doanh mi kp thi s dn đn n quá hn, n xu. iu này s
tác đng làm gim hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng khi ngân hàng
không thu hi đc vn vay. Ngoài ra, do qun lý Nhà nc đi vi các doanh
nghip còn nhiu s h, cho phép nhiu doanh nghip đc sn xut kinh doanh vi
nhiu chc nng, nhim v, hot đng dàn tri vt quá trình đ, nng lc qun lý
dn đn ri ro, thua l, làm gim cht lng tín dng. c bit là các DNNN, các
tp đoàn kinh t nhà nc đc u đãi vay vn vi lãi sut thp, không có tài sn
bo đm nhng hiu qu hot đng kém, không có kh nng tr n nên nh hng
đn kh nng thu hi vn ca ngân hàng dn đn tác đng đn hiu qu hot đng
ca ngân hàng. Ngành ngân hàng không nhng hot đng theo nhng quy đnh lut
pháp trong ngành mà còn phi tuân theo các quy đnh chung trong nn kinh t, do đó
khi thc hin còn gp khó khn đ nm rõ trong tng vn đ đ tránh nhng trng
hp thc hin không đúng dn đn nhng sai ph
m không đáng có trong ngành ngân
hàng. C th trong nhiu v án đã xy ra khi hot đng kinh doanh trái vi quy đnh
ca Nhà nc nh v bu Kiên. Mt phn là do h thng pháp lut còn chng chéo,
mâu thun, thông t hng dn còn chm, cha c th còn gây nhm lm đây là tr
ngi đi vi hot đng ca các NHTM. Vì vy, các ngân hàng cn phi hiu rõ
nhng vng mc pháp lý trong thc t khi trin khai đ phòng tránh ri ro và tìm
gii pháp khc phc thc hin đúng theo quy đnh. Do đó, đòi hi h thng pháp
lut Vit Nam cn phi sm sa đi các điu lut không còn phù hp vi tình hình
kinh t xã hi, ban hành các vn bn hng dn di lut nhanh chóng kp thi,…
15
có nh vy h thng lut pháp mi thc s to lp đc mt môi trng pháp lý
hoàn chnh ngành ngân hàng có c s phát trin nhanh và bn vng.
Môi trng công ngh
Môi trng công ngh thông tin hin nay đc coi nh sc mnh cnh tranh
ca mi ngân hàng trong s cnh tranh mnh m không nhng gia các ngân hàng
trong nc vi nhau mà còn gia các ngân hàng trong nc vi các ngân hàng quc
t trong tin trình hi nhp và m ca kinh t quc t. Môi trng công ngh là mt
yu t rt quan trng. Trong hot đng ngân hàng, nó to điu kin tip xúc cao gia
ngân hàng và khách hàng. Nu quc gia có công ngh phát trin, ngân hàng có kh
nng ng dng nó trong hot đng ngân hàng s to điu kin giúp ngân hàng tng
din tip xúc vi khách hàng t đó giúp ngân hàng thun li hn trong vic thc
hin các nghip v nh huy đng vn, các dch v thanh toán, khách hàng d dàng
tip xúc vi các sn phm ca ngân hàng mi ni, mi lúc bng cách s dng đin
thoi, máy vi tính thông qua internet banking d dàng chuyn tin, thanh toán các
dch v tin ích…điu này chính là nh các ng dng công ngh 3G, 4G. Tuy nhiên,
ngành ngân hàng là ngành đòi hi tính bo mt và an toàn cao nên vic ban hành các
khung pháp lý cho vic ng dng công ngh thông tin có th bao quát đc toàn b
vòng đi ca h thng thông tin t khi xây dng đ án cho đn khi h thng đc
thanh lý đc an toàn.
1.3.2 Nhóm nhân t ch quan
1.3.2.1 Nng lc tài chính
Mt ngân hàng cng nh mt doanh nghip, mun tin hành hot đng sn
xut kinh doanh phi có vn, trong đó ngun vn t có đc gi là vn ch s hu,
đây là vn ban đu và đc gia tng không ngng cùng vi quá trình phát trin ca
NHTM, có tính n đnh cao. Vic gia tng vn t có đng ngha vi vic gia tng
nng lc tài chính ca mt NHTM, do đó s tng nng lc cnh tranh, m rng
mng li, đem li uy tín cao cho ngân hàng, biu hin sc mnh tài chính ca mt
ngân hàng, đó là tim lc v vn ch s hu nh hng ti quy mô kinh doanh ca
ngân hàng nh: kh nng huy đng vn và cho vay, kh nng đu t tài chính và
16
trình đ trang b công ngh. iu này tác đng đn hot đng kinh doanh ca ngân
hàng làm tng hiu qu kinh doanh ngân hàng vì tn dng ngun vn ch s hu
kinh doanh không tn chi phí tr n.
1.3.2.2 Nng lc qun tr, điu hành
Là yu t có vai trò quan trng nh hng đn hiu qu hot đng ca các
ngân hàng, nng lc qun tr điu hành th hin c cu t chc phân công nhim v,
quyn hn trong b máy qun lý, ban hành các quy trình, quy ch hot đng, đa ra
các chin lc kinh doanh có tm, phù hp kp thi linh hot trong tng thi k,
tng giai đon đ tng hiu qu hot đng, tng uy tín và thng hiu trên th
trng. ng thi, nng lc qun tr điu hành còn th hin kh nng ng phó vi
nhng din bin phc tp ca th trng, các bin c xy ra, công tác qun tr ri ro
nhm gim thiu thp nht có th. Vì vy, nng lc lãnh đo ca nhng ngi điu
hành nh hng rt ln đn hot đng kinh doanh ca ngân hàng, khi ngi lãnh
đo có kh nng chuyên môn s d dàng qun lý, điu hành, to đc uy tín tuyt
đi vi cp di và c đi th cnh tranh, nng lc qun tr ngi điu hành còn th
hin kh nng phân tích, phán đoán, đa ra d đoán chính xác các thay đi trong
môi trng kinh doanh trong tng lai, vch ra các chin lc phát trin trong tng
lai, xác đnh các chính sách, k hoch kinh doanh phù hp s làm tin đ cho hot
đng kinh doanh ngân hàng đt hiu qu cao. Quá trình qun tr tt s giúp ngân
hàng qun lý đc nhng ri ro trong hot đng kinh doanh, qun lý hiu qu cht
lng tín dng, gim n xu, giúp nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh ngân
hàng.
1.3.2.3 Hiu qu qun lý tài sn
Hiu qu qun lý tài sn cho thy kh nng thu đc li nhun trên tng tài
sn ca ngân hàng. ây cng là yu t nh hng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ca ngân hàng. T l này cho thy kh nng đu t tài sn ca ngân hàng, nu
giá tr ca t l này càng cao thì hiu qu hot đng ca ngân hàng càng ln vì thu
nhp trên tng tài sn càng cao, ngân hàng tit kim chi phí qun lý và s dng tài
sn mt cách có hiu qu và ngc li.