Phân tích nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại cổ phần á châu

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




NGUYN TH TÂM THNG



PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH HNG N
HIU QU HOT NG KINH DOANH CA
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN Á CHÂU



LUN VN THC S KINH T





Thành ph H Chí Minh – Nm 2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH


NGUYN TH TÂM THNG

PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH HNG N
HIU QU HOT NG KINH DOANH CA
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN Á CHÂU


CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S NGÀNH: 60340201



LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC
PGS. TS. PHM VN NNG



Thành ph H Chí Minh – Nm 2014


MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC

DANH MC T VIT TT
DANH MC BNG, BIU
DANH MC HÌNH V,  TH
LI M U 1

1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc đích nghiên cu 2
3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu: 2
5. Ngun d liu s dng trong nghiên cu: 2
6. Ý ngha thc tin ca đ tài nghiên cu: 3
7. Kt cu lun vn: gm 3 chng 3
CHNG 1. TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG N HIU QU
HOT NG KINH DOANH CA NHTM 4

1.1 Khái nim hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 4
1.1.1 Khái nim v ngân hàng thng mi 4
1.1.2 Nhng hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 5
1.2 Khái nim v hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 6
1.2.1 Hiu qu đi vi nn kinh t - xã hi 7
1.2.2 Hiu qu đi vi bn thân các NHTM 9
1.2.3 Các ch tiêu đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng
mi 10

1.3 Các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng
thng mi 12



1.3.1 Nhóm nhân t khách quan 12
1.3.2 Nhóm nhân t ch quan 15
1.3.2.1 Nng lc tài chính 15
1.3.2.2 Nng lc qun tr, điu hành 16
1.3.2.3 Hiu qu qun lý tài sn 16

1.3.2.4 Cht lng tín dng 17
1.3.2.5 T l nm gi tin mt, tin gi ti NHNN 17
1.3.2.6 C cu tài sn, ngun vn 17
1.4 Nhng nghiên cu trong nc và nc ngoài v đánh giá hiu qu hot đng
ca ngân hàng thng mi 18

1.4.1 Các công trình nghiên cu trong nc 18
1.4.2 Các công trình nghiên cu ca nc ngoài: 19
1.5 Phng pháp nghiên cu hiu qu hot đng kinh doanh ca Ngân hàng
thng mi 20

1.5.1 Phân tích hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi theo
phng pháp dupont 20

1.5.2 Mô hình nghiên cu đnh lng đ xut 21
Kt lun chng 1 23
CHNG 2. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH HNG N HIU QU
HOT NG KINH DOANH CA NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU 25

2.1 Tng quan v Ngân hàng TMCP Á Châu 25
2.1.1 Quá trình phát trin ca Ngân hàng TMCP Á Châu 25
2.1.2 Các hot đng kinh doanh ca Ngân hàng TMCP Á Châu: 26
2.2 Thc trng hot đng kinh doanh ca Ngân hàng TMCP Á Châu t nm
2006-2013 27

2.2.1 Tình hình tng tài sn và tng ngun vn ca NHTMCP Á Châu 27
2.2.2 C cu tng tài sn ca Ngân hàng TMCP Á Châu 29
2.2.3 C cu tng ngun vn ca Ngân hàng TMCP Á Châu 32

2.2.4 Tình hình huy đng vn ca Ngân hàng TMCP Á Châu 35
2.2.5 Tình hình d n tín dng ca Ngân hàng TMCP Á Châu 38
2.2.6 Phân tích li nhun hot đng kinh doanh ca ngân hàng TMCP Á Châu
41

2.2.7 T l thu nhp cn biên ca ngân hàng thng mi 46
2.2.8 T l thu nhp sau thu trên vn ch s hu (ROE) và thu nhp sau thu trên
tng tài sn bình quân (ROA) ca ngân hàng TMCP Á Châu 47

2.3 Phân tích hiu qu hot đng ca ngân hàng TMCP Á Châu theo phng
pháp dupont 50
2.4 Kt qu phân tích đnh lng các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng
kinh doanh ca Ngân hàng TMCP Á Châu 53

2.5 ánh giá thc trng hiu qu hot kinh doanh ti NHTMCP Á Châu 59
2.5.1 Kt qu đt đc 59
2.5.2 Mt s tn ti, hn ch, hng nghiên cu tip theo 60
2.5.3 Nguyên nhân dn đn nhng tn ti, hn ch 61
2.5.3.1 Nguyên nhân khách quan: 61
2.5.3.2 Nguyên nhân ch quan 62
CHNG 3. GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU HOT NG KINH DOANH
CA NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU 64

3.1 Tm nhìn và chin lc hot đng ca Ngân hàng TMCP Á Châu 64
3.2 Mt s gii pháp nâng cao hiu qu hot đng đi vi NHTMCP Á Châu 66
3.2.1 Nng lc qun tr 66
3.2.2 Nâng cao nng lc tài chính 67
3.2.3 Nâng cao cht lng tín dng, gim t l n xu 67
3.2.4 Nâng cao hiu qu c cu tài sn 69
3.2.5 Nâng cao hiu qu qun lý tài sn 70

3.2.6 Ti thiu các chi phí 70
3.2.7 Nâng cao công tác qun tr ri ro, kim soát ni b 71


3.3 Kin ngh đi vi Chính ph, Ngân hàng Nhà nc 72
3.3.1 i vi Chính ph 72
3.3.2 i vi Ngân hàng Nhà nc 73
Kt lun chng 3 74
KT LUN 75
DANH MC TÀI LIU THAM KHO

DANH MC T VIT TT
ACB: Ngân hàng thng mi c phn Á Châu
BIDV: Ngân hàng Thng mi C phn u t và Phát trin Vit Nam
CTG: Ngân hàng Thng mi C phn Công thng Vit Nam
DNNN: Doanh nghip Nhà nc
EIB: Ngân hàng Thng mi C phn Xut nhp khu Vit Nam
MBB: Ngân hàng Thng mi C phn Quân i
NIM: T l thu nhp lãi cn biên
NM: T l thu nhp ngoài lãi cn biên
NPM: T l sinh li hot đng
NVB: Ngân hàng Thng mi C phn Quc Dân
NHNN: Ngân hàng Nhà nc
NHTM: Ngân hàng thng mi
NHTMCP: Ngân hàng thng mi c phn
ROA: T l sinh li trên tng tài sn
ROE: T l sinh li trên vn ch s hu
SCB: Ngân hàng thng mi c phn Sài Gòn
SHB: Ngân hàng Thng mi C phn Sài Gòn – Hà Ni
STB: Ngân hàng Thng mi c phn Sài Gòn Thng Tín
TCB, Techcombank: Ngân hàng Thng mi C phn K Thng Vit Nam
TCTD: T chc tín dng
TMCP: Thng mi c phn
TNHH: Trách nhim hu hn
VAMC: Công ty Qun lý tài sn ca các t chc tín dng Vit Nam.
VCB: Ngân hàng Thng mi C phn Ngoi thng Vit Nam


DANH MC BNG, BIU

Bng 2.1: T l phn trm tng tài sn ca ACB
Bng 2.2: C cu tng tài sn ca ACB
Bng 2.3: Qui mô, tc đ tng trng c cu ngun vn ca ACB
Bng 2.4 Ngun vn huy đng ca ACB
Bng 2.5: D n tín dng ca ACB
Bng 2.6: Tin gi ca khách hàng và cho vay khách hàng ca các NHTM
Bng 2.7: C cu li nhun ca ACB
Bng 2.8: T l thu nhp cn biên ca các NHTM
Bng 2.9: T l thu nhp sau thu trên vn ch s hu bình quân và thu nhp sau
thu trên tng tài sn bình quân
Bng 2.10: So sánh t l ROE ca các NHTM
Bng 2.11: So sánh t l ROA ca các NHTM
Bng 2.12: T l ROE ca ACB theo phng pháp dupont
Bng 2.13: T l ROE ca ACB theo phng pháp dupont – Phân chia thu nhp trên
vn ch s hu
Bng 2.14 Thông s ca mô hình hi quy
Bng 2.15: ANOVA
b
kim đnh đ phù hp ca mô hình
Bng 2.16: Coefficients km đnh các h s hi qui riêng tng phn trong mô hình
Bng 2.17: Kim đnh phng sai không đi








DANH MC HÌNH V,  TH

Hình 2.1: Tng tài sn ca ACB nm 2006-2013
Hình 2.2: Tng tài sn ca 10 ngân hàng TMCP có tng tài sn ln nht
Hình 2.3: Vn ch s hu ca 10 ngân hàng TMCP ln nht
Hình 2.4: T l n xu ca các NHTM nm 2012, 2013





















1

LI M U
1. Lý do chn đ tài

Th trng tài chính luôn đc xem là xng sng ca nn kinh t, trong đó
h thng ngân hàng đóng vai trò nh huyt mch ca nn kinh t thng mi, va là
ngun cp tín dng cho nn kinh t, va đóng vai trò là nhà đu t đ thúc đy nn
kinh t phát trin. Ngân hàng cng đóng vai trò là công c đ Ngân hàng Trung
ng điu tit chính sách tin t quc gia. Do đó, mt h thng ngân hàng tt, kinh
doanh có hiu qu và đóng góp tích cc vào s n đnh ca h thng tài chính quc
gia là mc tiêu quan trng mà bt k mt quc gia nào cng mun hng ti.
Ngày nay, hi nhp kinh t quc t là điu kin thun li đ đa quc gia
phát trin, nhng bên cnh đó cnh tranh trong các lnh vc kinh t tr nên gay gt
hn đc bit trong lnh vc tài chính ngân hàng. Các ngân hàng phn ln ph thuc
vào nng lc tài chính, các chin lc kinh doanh, điu này quyt đnh thành công
và tng trng ca ngân hàng. Tuy nhiên, đ làm đc điu này là mt vn đ mà
ngành ngân hàng phi xác đnh đc nhng nhân t nào nh hng đn hiu qu
hot đng kinh doanh ca ngân hàng. Bi vì chính hiu qu hot đng kinh doanh là
thc đo kh nng to giá tr cho các c đông, tng vn kinh doanh và duy trì
thng hiu ngân hàng. ó còn là thc đo lng hóa nng lc ca khâu qun tr
điu hành trong mi tng quan vi s lng và cht lng ca tài sn có, tài sn n
ca ngân hàng. Vì vy, yu t quyt đnh hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân
hàng đã thu hút s quan tâm ca nhiu nhà nghiên cu, các nhà qun lý ngân hàng.
Do đó, tìm hiu đánh giá các yu t tác đng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca
ngân hàng giúp nhà qun tr có chin lc kinh doanh tt hn nhm nâng cao hiu
qu, tng sc cnh tranh so vi các ngân hàng thng mi. c bit, phi k đn đó
là Ngân hàng TMCP Á Châu là mt trong nhng Ngân hàng TMCP ln hot đng
có hiu qu. Do đó, tác gi chn đ tài “Phân tích các nhân t nh hng đn
hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTMCP Á Châu” nhm phân tích đánh giá
nhng nhân t nào đã nh hng đn hiu qu Ngân hàng TMCP Á Châu mnh nht
đ phát huy hiu qu hot đng đng thi áp dng cho các NHTMCP khác hiu qu


2

hot đng kinh doanh ít hiu qu hn so vi NHTMCP Á Châu đ ci thin tt, thúc
đy h thng ngân hàng TMCP phát trin bn vng.
2. Mc đích nghiên cu
Nghiên cu c s lý lun v khái nim, các hot đng kinh doanh ca
NHTM, hiu qu hot đng và nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca
NHTM nói chung.
Tìm hiu hot đng kinh doanh ca Ngân hàng TMCP Á Châu giai đon
2006-2013 đa ra nhng kt qu đt đc và nhng tn ti, hn ch ca ACB.
Xác đnh nhng nhân t nh hng đn hot đng ca ACB, t kt qu phân
tích đa ra gii pháp nhm nâng cao hiu qu hot đng ca ACB trong thi gian
ti.
3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu
 i tng nghiên cu
- Hot đng kinh doanh ca ACB giai đon 2006-2013.
- Các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca ACB.
 Phm vi nghiên cu ca đ tài:
- Ngân hàng TMCP Á Châu.
- Thi gian nghiên cu t nm 2006-2013.
4. Phng pháp nghiên cu:
Da vào các s liu trong báo cáo tài chính ca ngân hàng qua các nm đ
đánh giá các ch tiêu hot đng. Phân tích dupont và phân tích đnh lng chy mô
hình tuyn tính OLS đ phân tích các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca
Ngân hàng TMCP Á Châu.
5. Ngun d liu s dng trong nghiên cu:
S liu phân tích t báo cáo tài chính, bng cân đi k toán hàng nm ca
Ngân hàng TMCP Á Châu.


3

6. Ý ngha thc tin ca đ tài nghiên cu:
Nghiên cu này có th h tr cho các nhà qun lý trong vic đánh giá hiu
qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng trong mi tng quan vi các yu t ni
ti ti ngân hàng. Thông qua vic đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca Ngân
hàng TMCP Á Châu da trên phân tích dupont và phân tích đnh lng đ thy
nhng nhân t nh hng đn hiu qu hot đng, đng thi qua kim đnh mô hình
xác đnh nhng nhân t nào là quan trng nh hng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ca Ngân hàng TMCP Á Châu đ giúp các nhà qun lý đa ra các chin lc
hot đng kinh doanh phù hp, thúc đy s phát trin ca ngân hàng.
7. Kt cu lun vn: gm 3 chng
Chng 1: Tng quan v các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ca ngân hàng thng mi.
Chng 2: Phân tích các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh
ca ngân hàng TMCP Á Châu
Chng 3: Gii pháp nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng
TMCP Á Châu.











4

CHNG 1. TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG N
HIU QU HOT NG KINH DOANH CA NHTM
1.1 Khái nim hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi
1.1.1 Khái nim v ngân hàng thng mi
Ngân hàng thng mi là loi ngân hàng giao dch trc tip vi các công ty,
xí nghip, t chc kinh t và cá nhân, bng cách nhn tin gi, tin tit kim, ri s
dng s vn đó đ cho vay, chit khu, cung cp phng tin thanh toán và cung
ng dch v ngân hàng cho các đi tng trên.
Theo Lut Các t chc tín dng s 47/2010/QH12 ngày 16/6/2010 gii thích:
“Ngân hàng thng mi là loi hình ngân hàng đc thc hin tt c các hot đng
ngân hàng và các hot đng kinh doanh khác theo quy đnh ca Lut này nhm mc
tiêu li nhun”. Trong đó hot đng ngân hàng là vic kinh doanh cung ng thng
xuyên mt hoc mt s các nghip v: Nhn tin gi; cp tín dng; cung ng dch
v thanh toán qua tài khon ngân hàng và các hot đng kinh doanh khác ca ngân
hàng nh t vn đu t và tài chính; Môi gii tin t, t doanh, bo lãnh phát hành,
qun lý danh mc đu t, t vn, lu ký chng khoán; Khai thác bo him nhân th,
phi nhân th…
Có th nói rng NHTM là mt loi đnh ch tài chính trung gian quan trng
trong nn kinh t th trng. Nh h thng đnh ch tài chính trung gian này mà các
ngun tin nhàn ri nm ri rác trong xã hi s đc huy đng, tp trung li, đng
thi s dng s vn đó đ cp tín dng cho các t chc kinh t, cá nhân đ phát trin
kinh t xã hi.
Tóm li, NHTM mt trong nhng loi hình t chc kinh t hot đng trong
lnh vc kinh doanh tin t, luôn đc xem là loi hình doanh nghip đc bit trong
nn kinh t. Tính cht đc bit đó là: th nht đi tng kinh doanh ca các NHTM
là tin t, th hai NHTM hot đng da trên uy tín, đc phép huy đng và s dng
phn vn này cho vay theo quyt đnh t l an toàn ca Ngân hàng nhà nc đây
đc xem là mt đc quyn đi vi doanh nghip xut phát t vai trò trung gian tài

5

chính trong nn kinh t, th ba cng chính t nhng đim đc bit nêu trên mà hiu
qu hot đng ca mi NHTM có nh hng sâu sc đn hiu qu hot đng ca
toàn h thng ngân hàng nói riêng và c nn kinh t nói chung. Ngoài ra đc thù ca
nn kinh t Vit Nam trong các giai đon khác nhau càng khin các NHTM tr nên
khác bit.
1.1.2 Nhng hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi
Khái nim ngân hàng gia các quc gia không đng nht và trình đ phát
trin ngành ngân hàng gia các nn kinh t không đng đu, nhng các nc đu
xác đnh hot đng ngân hàng bao gm: nhn tin gi, cho vay và cung cp các dch
v tài chính khác cho khách hàng.
Theo iu 98 Mc 2 Chng IV Lut Các t chc tín dng s 47/2010/QH12
ngày 16/6/2010, hot đng ngân hàng ca ngân hàng thng mi gm:
“1. Nhn tin gi không k hn, tin gi có k hn, tin gi tit kim và các
loi tin gi khác.
2. Phát hành chng ch tin gi, k phiu, tín phiu, trái phiu đ huy đng
vn trong nc và nc ngoài.
3. Cp tín dng di các hình thc sau đây: Cho vay; Chit khu, tái chit
khu công c chuyn nhng và giy t có giá khác; Bo lãnh ngân hàng; Phát hành
th tín dng; Bao thanh toán trong nc; bao thanh toán quc t đi vi các ngân
hàng đc phép thc hin thanh toán quc t; Các hình thc cp tín dng khác sau
khi đc NHNN chp thun.
4. M tài khon thanh toán cho khách hàng.
5. Cung ng các phng tin thanh toán.
6. Cung ng các dch v thanh toán sau đây: Thc hin dch v thanh toán
trong nc bao gm séc, lnh chi, y nhim chi, nh thu, y nhim thu, th tín
dng, th ngân hàng, dch v thu h và chi h; Thc hin dch v thanh toán quc t
và các dch v thanh toán khác sau khi đc NHNN chp thun”.

6

Theo iu 107 Mc 2 Chng IV Lut Các t chc tín dng s
47/2010/QH12 ngày 16/6/2010 Các hot đng kinh doanh khác ca ngân hàng
thng mi:
“1. Dch v qun lý tin mt, t vn ngân hàng, tài chính; các dch v qun
lý, bo qun tài sn, cho thuê t, két an toàn.
2. T vn tài chính doanh nghip, t vn mua, bán, hp nht, sáp nhp doanh
nghip và t vn đu t.
3. Mua, bán trái phiu Chính ph, trái phiu doanh nghip.
4. Dch v môi gii tin t.
5. Lu ký chng khoán, kinh doanh vàng và các hot đng kinh doanh khác
liên quan đn hot đng ngân hàng sau khi đc NHNN chp thun bng vn bn”.
Nh vy, Hot đng kinh doanh ca NHTM là hot đng kinh doanh tin t và
dch v ngân hàng. ây là lnh vc đc bit vì trc ht nó liên quan trc tip đn
tt c các ngành, liên quan đn mi mt ca đi sng kinh t - xã hi và mt khác
lnh vc tin t ngân hàng là lnh vc nhy cm”, nó đòi hi mt s thn trng và
khéo léo trong điu hành hot đng đ tránh nhng thit hi cho xã hi. Lnh vc
hot đng này ca NHTM góp phn cung ng mt khi lng vn tín dng rt ln
cho nn kinh t - xã hi.
1.2 Khái nim v hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng
mi
Trong hot đng ca ngân hàng thng mi, theo lý thuyt h thng thì hiu
qu có th đc hiu  hai khía cnh: Khía cnh th nht đó là kh nng bin đi
các đu vào thành các đu ra hay kh nng sinh li hoc gim thiu chi phí đ tng
kh nng cnh tranh vi các đnh ch tài chính khác; khía cnh th hai đó là xác sut
hot đng an toàn ca ngân hàng. S lành mnh ca h thng ngân hàng thng mi
quan h cht ch vi s n đnh và phát trin ca nn kinh t vì NHTM là t chc
trung gian tài chính kt ni khu vc tit kim vi khu vc đu t ca nn kinh t. Do

đó, s bin đng ca nó s nh hng rt mnh đn các ngành kinh t quc dân
khác.


7

Theo Peter S.Rose giáo s kinh t hc và tài chính Trng i hc Yale thì
“V bn cht NHTM cng có th đc coi nh mt tp đoàn kinh doanh và hot
đng vi mc tiêu ti đa hóa li nhun vi mc đ ri ro cho phép. Tuy nhiên,
kh nng sinh li là mc tiêu đc các ngân hàng quan tâm hn c vì thu nhp
cao s giúp các ngân hàng có th bo toàn vn, tng kh nng m rng th phn,
thu hút vn đu t”.
Theo giáo trình qun tr ngân hàng thng mi ca PGS.TS Trng Quang
Thông (2012) thì hot đng ngân hàng là “hot đng kinh doanh, có vai trò, chc
nng đc bit trong nn kinh t. Nhng kt qu hot đng ca ngân hàng có th
đ
c đo lng, đánh giá trên nhng góc đ khác nhau. Di góc đ kinh doanh
ca ngân hàng, đó chính là hiu qu hot đng. Hiu qu hot đng ngân hàng là
kt qu li nhun do hot đng kinh doanh ngân hàng mang li trong mt thi gian
nht đnh. Trên phng din rng hn, thay cho hiu qu là khái nim hiu nng”.
Nh vy có th hiu hiu qu hot đng ca các NHTM là mt phm trù kinh
t, phn ánh trình đ s dng các ngun lc đ đt đc kt qu cao nht vi tng
chi phí thp nht. Hiu qu hot đng ca các NHTM trên thc t là s biu hin và
phn ánh mc đ cng hin ca nó đi vi nn kinh t – xã hi. S đóng góp, cng
hin đó còn ph thuc vào s lng, cht lng dch v và hiu qu cung cp dch
v. Nh hot đng ca các NHTM đã to điu kin cho vic mua bán, trao đi hàng
hóa, dch v, vay và cho vay ít tn kém và ít ri ro hn.
Hiu qu hot đng ca các NHTM có th chia thành: hiu qu đi vi nn
kinh t – xã hi, hiu qu đi vi bn thân các ngân hàng
1.2.1 Hiu qu đi vi nn kinh t - xã hi

H thng NHTM luôn có mi quan h cht ch vi s n đnh và phát trin
ca nn kinh t vì NHTM là t chc trung gian tài chính kt ni khu vc tit kim
vi khu vc đu t ca nn kinh t, vi nhiu đi tng khách hàng thuc mi thành
phn kinh t do đó s bin đng ca nó s nh hng rt mnh đn các ngành kinh
t khác và nh hng ti nn kinh t quc gia.



8

Góp phn tng trng kinh t.
Vi nghip v huy đng vn NHTM đã thu hút các ngun tin nhàn ri trong
xã hi làm ngun vn tín dng đ cho vay đi vi nn kinh t. Tuy nhiên không ch
bng s lng vn huy đng và s lng cp tín dng ngày càng tng ca các
NHTM đã góp phn tng trng kinh t mà vic s dng có hiu qu ngun vn huy
đng đ phân b và đu t vào nhng ni có hiu qu cng góp phn làm tng
trng kinh t.
C cu các NHTM ngày càng đa dng, quy mô hot đng ngày càng ln và
mng li ngày càng phát trin s đy mnh vai trò trung gian tài chính, nâng cao
kh nng huy đng vn và kh nng cp tín dng cho các thành phn kinh t, góp
phn tng trng kinh t.
To điu kin luân chuyn vn nhanh hn, tit kim đc chi phí lu
thông xã hi.
Do hot đng trung gian thanh toán ca các NHTM ngày càng phát trin và m
rng. Vi các phng tin thanh toán hin đi, đa dng và các phng thc thanh
toán linh hot đã thúc đy nhanh quá trình trao đi, mua bán hàng hóa, cung ng
dch v, t đó to điu kin đ luân chuyn vn nhanh hn, hiu qu và gim thiu
ri ro hn, tit kim đc thi gian và chi phí lu thông xã hi. Mt khác, nó cng
giúp cho các doanh nghip tp trung vào vic chuyên môn hóa các hot đng sn
xut, kinh doanh ca mình, gim chi phí giao dch trong quan h thanh toán, chi tr.

Thông qua đó cng giúp cho NHTM tp trung đc ngun vn ln và quan trng
trong xã hi đ cp tín dng ngày càng nhiu hn cho nn kinh t.  đy mnh
hot đng trung gian thanh toán nhm thu hút khách hàng ngày càng nhiu, các
NHTM luôn tìm cách hin đi hóa công tác thanh toán qua ngân hàng theo hng
nhanh chóng, thun tin, an toàn, kp thi và chính xác.
To điu kin thc thi có hiu qu các c ch, chính sách ca nhà nc
góp phn n đnh tài chính, n đ
nh kinh t v mô.
C ch thanh toán qua ngân hàng có vai trò quan trng đi vi vic thc thi
chính sách tin t thông qua s dch chuyn vn gia ngi tr tin và ngi nhn


9

tin. Vic thc hin thanh toán ngay trong ngày s góp phn n đnh nhu cu d tr
ca các NHTM, cho phép xác đnh chính xác các thay đi cung cu v d tr khi có
s thay đi v hot đng thu chi ca Chính ph hoc khi có s can thip ca th
trng tin t, trc tip h tr cho s phát trin th trng tin t liên ngân hàng và
th trng tài chính.
C ch thanh toán còn góp phn n đnh h thng tài chính quc gia: Trong
hot đng thanh toán qua ngân hàng, mt khon thanh toán ca ngân hàng này là
ngun qu đi vi ngân hàng khác. Thông qua vai trò trung gian tài chính ca mình,
hot đng ca NHTM còn góp phn kìm ch lm phát, kích thích tng đu t và tiêu
dùng góp phn n đnh kinh t v mô thông qua vic tng, gim lãi sut tin gi,
lãi sut cho vay.
C cu các NHTM ngày càng đa dng và phát trin to điu kin thúc đy cnh
tranh trong vic đa dng hóa và nâng cao cht lng cung cp các dch v, tin ích
cho khách hàng, m rng th phn tín dng. C cu NHTM ngày càng đa dng và
phát trin vi các hình thc s hu khác nhau đã to nên s cnh tranh ngày càng
quyt lit gia các Ngân hàng vi nhau.  m rng ngun thu, các NHTM đã

không ngng quan tâm ci tin, m rng nâng cao cht lng hot đng cung ng
dch v nhm thu hút khách hàng ngày càng nhiu hn. Kt qu ca quá trình này đã
thúc đy s chuyên môn hóa ca các NHTM trong vic cung ng các dch v ngân
hàng, to điu kin đáp ng tt hn các nhu cu ngày càng đa dng ca khách hàng
trong các lnh vc sn xut, kinh doanh, dch v và đi sng xã hi.
1.2.2 Hiu qu đi vi bn thân các NHTM
Hot đng ca các NHTM ngoài vic mang li hiu qu cao đ đóng góp cho
nn kinh t thì hiu qu thit thc và c th cng chính là mc tiêu hàng đu ca tt
c các NHTM, đó chính là li nhun. Trong nn kinh t th trng, li nhun là yu
t đu tiên đc xem xét khi đánh giá v hiu qu hot đng ca bt k mt t chc
kinh t nào, do đó trong quá trình hot đng, NHTM nào có mc li nhun càng cao
thì v th ca nó càng đc cng c và nâng cao. Li nhun tích ly ca NHTM tr
thành giá tr thun, cung cp mt khon d tr đ b sung cho các khó khn v tài


10

chính trong tng lai. i vi NHTM thì li nhun tích ly là ngun tng trng
ch yu ca vn ch s hu. NHTM có mc vn ch s hu cao s nâng cao mc
đ an toàn v vn trong hot đng kinh doanh ca mình, đng thi tng cng đc
kh nng huy đng vn và kh nng cnh tranh không nhng  phm vi trong nc
mà có th vn ra đn ngoài nc.
Trong hot đng, NHTM nào có kh nng cung cp các nghip v, dch v vi
s lng và cht lng có th đáp ng đc nhu cu ca các t chc, cá nhân
trong nn kinh t mt cách tt nht thì NHTM đó s có doanh s hot đng tng lên
cùng vi li nhun ròng ln hn và ngc li NHTM nào kém ci v cht lng,
hn ch v s lng các dch v cung cp thì doanh s hot đng s ít hn và tt
nhiên li nhun cng s gim đi.
Nh vy, quan nim v hiu qu rt đa dng, tùy theo mc đích nghiên cu có
th xét hiu qu  nhiu khía cnh khác nhau. Theo tác gi khái nim “hiu qu hot

đng ngân hàng là thc hin ti đa hóa li nhun ngân hàng và ti thiu chi phí ngân
hàng, bo đm an toàn vn” đ đt đc điu này cn phi xác đnh các nhân t nh
hng đn hiu qu hot đng ca ngân hàng nhm phát trin nhân t tích cc tác
đng đn li nhun ngân hàng, hn ch nhân t tiêu cc, các hot đng mang tính
cht ri ro, đ bo toàn vn, nâng cao thu nh
p, tng cng nng lc tài chính, nng
lc điu hành góp phn cng c và nâng cao thng hiu ca ngân hàng.
1.2.3 Các ch tiêu đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng
thng mi
 đánh giá hiu qu hot đng ca ngân hàng, ngi ta thng dùng các
ch tiêu liên quan dn li nhun nh sau:
V t sut li nhun
T l thu nhp trên vn ch s hu (ROE): đo lng t l thu nhp cho các
c đông ca ngân hàng. Nó th hin thu nhp mà các c đông nhn đc t vic đu
t vn vào ngân hàng.
Li nhun ròng
Vn ch s hu
ROE =
(1.1)


11

T l thu nhp trên tng tài sn (ROA) là ch tiêu đánh giá hiu qu công tác
qun lý ca ngân hàng, cho thy kh nng trong quá trình chuyn tài sn ca ngân
hàng thành thu nhp ròng.
Li nhun ròng
Tng tài sn
T l thu nhp cn biên
S dng đ đo lng tính hiu qu và kh nng sinh li, bao gm:

- T l thu nhp lãi cn biên (Net interest Margin – NIM) là chênh lch gia
thu nhp lãi và chi phí lãi, tt c chia cho tng tài sn Có sinh lãi. H s lãi ròng
biên t đc các ch ngân hàng quan tâm theo dõi vì nó giúp cho ngân hàng d báo
trc kh nng sinh lãi ca ngân hàng thông qua vic kim soát cht ch tài sn sinh
li và vic tìm kim nhng ngun vn có chi phí thp nht.
Thu nhp lãi – Chi phí lãi

Tài sn Có sinh lãi
- T l thu nhp ngoài lãi cn biên (Non interest Margin – MN): o lng mc
chênh lch gia ngun thu ngoài lãi (thu phí dch v) vi mc chi phí ngoài lãi (tin
lng, bo hành thit b; chi phí tn tht tín dng…).
Thu nhp ngoài lãi – Chi phí ngoài lãi
Tài sn Có sinh lãi
T l sinh li hot đng: Phn nh hiu qu ca vic qun lý chi phí và các
chính sách đnh giá dch v.
Thu nhp sau thu
Tng thu t hot đng
Chênh lch lãi sut bình quân: Là mt bin pháp đo lng hiu qu ch tiêu
thu nhp mà các nhà qun lý s dng đ điu hành ngân hàng. Chênh lch lãi sut
bình quân đo lng hiu qu đi vi hot đng trung gian ca ngân hàng trong quá
trình huy đng vn và cho vay, đng thi nó cng đo lng cng đ cnh tranh
trong th trng ca ngân hàng.
ROA =
NIM =
MN =
NPM =
(1.2)
(1.3)
(1.4)
(1.5)

12

Thu t lãi Tng chi phí lãi
= = -
Tng tài sn sinh li Tng ngun vn phi tr lãi
T l tài sn sinh li: T l này cho thy tài sn sinh li chim bao nhiêu
phn trm trong tng tài sn ca ngân hàng. Khi t l này gim, s làm gim mc
thu nhp hin ti ca ngân hàng.
Tng tài sn sinh li
Tng tài sn
1.3 Các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân
hàng thng mi
1.3.1 Nhóm nhân t khách quan
Môi trng v kinh t trong và ngoài nc:
Toàn cu hóa, t do hóa trong nn kinh t đã tác đng đn hot đng ca các
NHTM, vì dòng tin lu thông chuyn ra và chuyn vào trong nn kinh t thông qua
kênh trung gian tài chính là các NHTM. Do đó, NHTM không nhng b nh hng
bi nn kinh t trong nc mà còn t th trng tài chính bên ngoài. Vi vai trò
NHTM là kênh cung ng vn hàng đu trong nn kinh t, làm cu ni điu tit gia
khu vc tit kim và khu vc đu t ca nn kinh t đa dòng vn vào lu thông
thúc đy các hot đng kinh t phát trin. Nu môi trng kinh t phát trin, chính
tr và xã hi n đnh, đây là điu kin làm cho quá trình sn xut ca nn kinh t
đc din ra bình thng, đm bo kh nng hp th vn và hoàn tr vn ca các
doanh nghip, doanh nghip làm n tt thì xã hi có nhiu nhu cu m rng hot
đng sn xut kinh doanh nên nhu cu vay vn ca doanh nghip tng. Mt khác
nn kinh t phát trin, thu nhp bình quân đu ngi cao, t l tht nghip thp s
làm tng nhu cu tiêu dùng, thay đi thói quen tiêu dùng ca ngi dân và to kh
nng tit kim do đó to trin vng cho vay tiêu dùng to điu kin thun li cho

hot đng ca các NHTM d dàng m rng hot đng tín dng, các dch v thanh
toán tng cao, làm tng hiu qu hot đng ca ngân hàng, đng thi t l n xu có
th gim vì dòng tin trong nn kinh t lu thông liên tc nên nng lc tài chính ca
Chênh lch lãi
sut bình quân
T l tài sn sinh li =
(1.6)
(1.7)


13

các doanh nghip cng đc nâng cao. Ngc li, khi nn kinh t b khng hong
suy thoái, chính tr - xã hi bt n s tác đng bt li cho hot đng ca các NHTM,
vì nn kinh t gim kh nng hp th vn, do đó d tha  đng vn, không nhng
hot đng cho vay không đc m rng mà còn b thu hp vì các doanh nghip gp
khó khn trong sn xut, tiêu th sn phm nên s không có kh nng hoàn tr n
khi đn hn, dn đn phá sn làm tng n xu ngân hàng, ri ro thanh khon
tng…Thi gian qua, hàng lot các ngân hàng trên th gii đã b sp đ khi cuc
khng hong tài chính th gii xy ra.  Vit Nam, ni cm nht trong h thng
ngân hàng đó là t l n xu, t l này trong nm 2013 tng lên 23,73% so vi nm
2012, tính đn tháng 2/2014 n xu toàn h thng 3,86% nu tính c các khon n
đc c cu theo Quyt đnh 780 thì n xu toàn h thng chim 9,71%. Vn đ n
xu đã nh hng mnh m đn hiu qu hot đng ca NHTM cng nh nn kinh
t.
Hi nhp kinh t quc t ngày càng sâu, rng và tin ti t do hóa tài khoá
vn, to điu kin thúc đy th trng tài chính và nn kinh t phân b các ngun
lc có hiu qu hn qua đó thúc đy tng trng kinh t bn vng. iu này to ra
nhiu c hi cho Vit Nam nói chung và h thng ngân hàng nói riêng nhiu c hi
mi nh có th tranh th

đc các ngun vn, công ngh, kinh nghim qun lý t
các nn kinh t phát trin … bên cnh đó, ngành ngân hàng cng phi đi mt vi
nhiu thách thc t quá trình hi nhp, nh phi chu áp lc cnh tranh công bng
vi nhng tp đoàn tài chính đy tim lc (v vn, công ngh, nng lc qun lý…),
thc hin cam kt WTO, các ngân hàng không nhng cnh tranh trong nc mà còn
phi cnh tranh vi các ngân hàng 100% vn nc ngoài, thc t các NHTM Vit
Nam hin nay đang đi mt vi các yu kém v mi mt t nng lc tài chính, kinh
nghim qun tr ngân hàng, công ngh đn ngun nhân lc.
Môi trng pháp lý
Môi trng pháp lý bao gm tính đng b và đy đ ca h thng lut, các
vn bn di lut. Nu h thng pháp lut đc xây dng không rõ ràng, không
đng b, không phù hp có nhiu k h vi yêu cu phát trin ca nn kinh t thì s


14

là mt rào cn ln cho quá trình phát trin kinh t nói chung và ngành ngân hàng nói
riêng gp khó khn trong các hot đng kinh doanh. Nu nhng vn bn pháp lut
đy đ rõ ràng, đng b s to điu kin cho ngân hàng yên tâm hot đng kinh
doanh, cnh tranh nhau. ây là c s pháp lý giúp ngân hàng tng cng hot đng
kinh doanh.
Khi có nhng thay đi chính sách trong ngành ngân hàng s nh hng đn
kh nng tr n ca doanh nghip, hay nhng thay đi v c cu kinh t, chính sách
xut nhp khu, thay đi mt cách đt ngt s gây xáo trn hot đng sn xut kinh
doanh ca doanh nghip, doanh nghip cha tiêu th ht đc sn phm hay cha
có phng án kinh doanh mi kp thi s dn đn n quá hn, n xu. iu này s
tác đng làm gim hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng khi ngân hàng
không thu hi đc vn vay. Ngoài ra, do qun lý Nhà nc đi vi các doanh
nghip còn nhiu s h, cho phép nhiu doanh nghip đc sn xut kinh doanh vi
nhiu chc nng, nhim v, hot đng dàn tri vt quá trình đ, nng lc qun lý

dn đn ri ro, thua l, làm gim cht lng tín dng. c bit là các DNNN, các
tp đoàn kinh t nhà nc đc u đãi vay vn vi lãi sut thp, không có tài sn
bo đm nhng hiu qu hot đng kém, không có kh nng tr n nên nh hng
đn kh nng thu hi vn ca ngân hàng dn đn tác đng đn hiu qu hot đng
ca ngân hàng. Ngành ngân hàng không nhng hot đng theo nhng quy đnh lut
pháp trong ngành mà còn phi tuân theo các quy đnh chung trong nn kinh t, do đó
khi thc hin còn gp khó khn đ nm rõ trong tng vn đ đ tránh nhng trng
hp thc hin không đúng dn đn nhng sai ph
m không đáng có trong ngành ngân
hàng. C th trong nhiu v án đã xy ra khi hot đng kinh doanh trái vi quy đnh
ca Nhà nc nh v bu Kiên. Mt phn là do h thng pháp lut còn chng chéo,
mâu thun, thông t hng dn còn chm, cha c th còn gây nhm lm đây là tr
ngi đi vi hot đng ca các NHTM. Vì vy, các ngân hàng cn phi hiu rõ
nhng vng mc pháp lý trong thc t khi trin khai đ phòng tránh ri ro và tìm
gii pháp khc phc thc hin đúng theo quy đnh. Do đó, đòi hi h thng pháp
lut Vit Nam cn phi sm sa đi các điu lut không còn phù hp vi tình hình
kinh t xã hi, ban hành các vn bn hng dn di lut nhanh chóng kp thi,…


15

có nh vy h thng lut pháp mi thc s to lp đc mt môi trng pháp lý
hoàn chnh ngành ngân hàng có c s phát trin nhanh và bn vng.
Môi trng công ngh
Môi trng công ngh thông tin hin nay đc coi nh sc mnh cnh tranh
ca mi ngân hàng trong s cnh tranh mnh m không nhng gia các ngân hàng
trong nc vi nhau mà còn gia các ngân hàng trong nc vi các ngân hàng quc
t trong tin trình hi nhp và m ca kinh t quc t. Môi trng công ngh là mt
yu t rt quan trng. Trong hot đng ngân hàng, nó to điu kin tip xúc cao gia
ngân hàng và khách hàng. Nu  quc gia có công ngh phát trin, ngân hàng có kh

nng ng dng nó trong hot đng ngân hàng s to điu kin giúp ngân hàng tng
din tip xúc vi khách hàng t đó giúp ngân hàng thun li hn trong vic thc
hin các nghip v nh huy đng vn, các dch v thanh toán, khách hàng d dàng
tip xúc vi các sn phm ca ngân hàng  mi ni, mi lúc bng cách s dng đin
thoi, máy vi tính thông qua internet banking d dàng chuyn tin, thanh toán các
dch v tin ích…điu này chính là nh các ng dng công ngh 3G, 4G. Tuy nhiên,
ngành ngân hàng là ngành đòi hi tính bo mt và an toàn cao nên vic ban hành các
khung pháp lý cho vic ng dng công ngh thông tin có th bao quát đc toàn b
vòng đi ca h thng thông tin t khi xây dng đ án cho đn khi h thng đc
thanh lý đc an toàn.
1.3.2 Nhóm nhân t ch quan
1.3.2.1 Nng lc tài chính
Mt ngân hàng cng nh mt doanh nghip, mun tin hành hot đng sn
xut kinh doanh phi có vn, trong đó ngun vn t có đc gi là vn ch s hu,
đây là vn ban đu và đc gia tng không ngng cùng vi quá trình phát trin ca
NHTM, có tính n đnh cao. Vic gia tng vn t có đng ngha vi vic gia tng
nng lc tài chính ca mt NHTM, do đó s tng nng lc cnh tranh, m rng
mng li, đem li uy tín cao cho ngân hàng, biu hin sc mnh tài chính ca mt
ngân hàng, đó là tim lc v vn ch s hu nh hng ti quy mô kinh doanh ca
ngân hàng nh: kh nng huy đng vn và cho vay, kh nng đu t tài chính và


16

trình đ trang b công ngh. iu này tác đng đn hot đng kinh doanh ca ngân
hàng làm tng hiu qu kinh doanh ngân hàng vì tn dng ngun vn ch s hu
kinh doanh không tn chi phí tr n.
1.3.2.2 Nng lc qun tr, điu hành
Là yu t có vai trò quan trng nh hng đn hiu qu hot đng ca các
ngân hàng, nng lc qun tr điu hành th hin c cu t chc phân công nhim v,

quyn hn trong b máy qun lý, ban hành các quy trình, quy ch hot đng, đa ra
các chin lc kinh doanh có tm, phù hp kp thi linh hot trong tng thi k,
tng giai đon đ tng hiu qu hot đng, tng uy tín và thng hiu trên th
trng. ng thi, nng lc qun tr điu hành còn th hin  kh nng ng phó vi
nhng din bin phc tp ca th trng, các bin c xy ra, công tác qun tr ri ro
nhm gim thiu thp nht có th. Vì vy, nng lc lãnh đo ca nhng ngi điu
hành nh hng rt ln đn hot đng kinh doanh ca ngân hàng, khi ngi lãnh
đo có kh nng chuyên môn s d dàng qun lý, điu hành, to đc uy tín tuyt
đi vi cp di và c đi th cnh tranh, nng lc qun tr ngi điu hành còn th
hin  kh nng phân tích, phán đoán, đa ra d đoán chính xác các thay đi trong
môi trng kinh doanh trong tng lai, vch ra các chin lc phát trin trong tng
lai, xác đnh các chính sách, k hoch kinh doanh phù hp s làm tin đ cho hot
đng kinh doanh ngân hàng đt hiu qu cao. Quá trình qun tr tt s giúp ngân
hàng qun lý đc nhng ri ro trong hot đng kinh doanh, qun lý hiu qu cht
lng tín dng, gim n xu, giúp nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh ngân
hàng.
1.3.2.3 Hiu qu qun lý tài sn
Hiu qu qun lý tài sn cho thy kh nng thu đc li nhun trên tng tài
sn ca ngân hàng. ây cng là yu t nh hng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ca ngân hàng. T l này cho thy kh nng đu t tài sn ca ngân hàng, nu
giá tr ca t l này càng cao thì hiu qu hot đng ca ngân hàng càng ln vì thu
nhp trên tng tài sn càng cao, ngân hàng tit kim chi phí qun lý và s dng tài
sn mt cách có hiu qu và ngc li.