Tác động của tính thành khoản đến tỷ suất sinh lợi của các công ty ngành hàng tiêu dùng trên TTCK việt nam

BăGIỄOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.ăHăCHệăMINH



PHANăCỌNGăTUT


TỄCăNGăCAăTệNHăTHANHăKHONăN
TăSUTăSINHăLIăCAăCỄCăCỌNGăTYăNGĨNHăHĨNGă
TIểUăDÙNGăTRểNăTTCKăVITăNAM


LUNăVNăTHCăSăKINHăT




TP.ăHăCHệăMINHă- NMă2014


BăGIỄOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.ăHăCHệăMINH



PHANăCỌNGăTUT

TỄCăNGăCAăTệNHăTHANHăKHONăN

TăSUTăSINHăLIăCAăCỄCăCỌNGăTYăNGĨNHăHĨNG
TIểUăDÙNGăTRểNăTTCKăVITăNAM
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mư s: 60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS.ăNGUYNăNGCăNH


TP.ăHăCHệăMINHă- NMă2014

LIăCMăN
Tôi xin trân trng cm n PGS.TS. Nguyn Ngc nh, thy đư hng dn
rt tn tình, đóng góp nhiu ý kin quý báu cng nh đng viên giúp tôi hoàn thành
lun vn này.
Tôi xin trân trng cm n đn tt c các thy cô vì nhng kin thc cng nh
kinh nghim t nhng bài ging mà các thy cô đư truyn đt trong quá trình hc
tp ti trng i hc Kinh t TPHCM.
Tácăgi



Phan Công Tut

LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn thc s kinh t “TỄCă NGă CAă TệNHă THANHă
KHONăNăTăSUTăSINHăLIăCAăCỄCăCỌNGăTYăNGĨNHăHĨNGă
TIểUăDÙNGăTRểNăTTCKăVITăNAMă” là công trình nghiên cu ca cá nhân
tôi. Các s liu trong lun vn là s liu trung thc.
Thành ph H Chí Minh, tháng 12 nm 2013
PHANăCỌNGăTUT
Hcăviênăcaoăhcăkhóaă19
Chuyên ngành: Tài chính ậ Ngân hàng
TrngăiăhcăKinhătăTP.ăHăChíăMinh



MCăLCă
TRANGăPHăBỊA
LIăCMăN
LIăCAMăOAN
MCăLC
DANHăMCăTăVITăTT
DANHăMCăHỊNHăVĨăBNGăBIU
TịMăTT 1
CHNGă1.ăGIIăTHIUăăTĨI 2
CHNGă2.ăBNGă CHNGăTHC NGHIMă TRểNăTHăGIIăVăTỄCă
NGăCAăTệNHăTHANHăKHONăNăTăSUTăSINHăLIăCAăCỌNGă
TY 5
2.1. Các nghiên cu trc đây v tác đng ca tính thanh khon đn t sut sinh
li ca công ty. 5
2.2. Tng kt các nghiên cu đư thc hin trc đây v tác đng ca thanh
khon đn t sut sinh li. 12
CHNGă3.ăDăLIUăVĨăPHNG PHỄPăNGHIểNăCU 15

3.1. D liu 15
3.2. Mô hình hi quy 15
3.3. Các bin trong mô hình 16
3.3.1. Bin ph thuc - T sut sinh li trên vn đu t (ROI) 16
3.3.2. Bin đc lp 17
3.4. Phng pháp nghiên cu 21
3.4.1. Các gi thuyt ca phng pháp OLS: 21
3.4.2. Các kim đnh ca mô hình hi quy 22
3.4.2.1. Kim đnh hin tng đa cng tuyn 22
3.4.2.2. Kim đnh hin tng phng sai thay đi 23
3.4.2.3. Kim đnh hin tng t tng quan 25

3.4.2.4. Mô hình hiu ng ngu nhiên REM và mô hình hiu ng c đnh
FEM 26
3.5. Gi thuyt ca bài nghiên cu 26
CHNGă4.ăKTăQUăHIăQUYăVĨăTHO LUNăVăTỄCăNGăCAă
TệNHă THANHă KHONă Nă Tă SUTă SINHă LIă CAă CỄCă CỌNGă TYă
NGĨNHăHĨNGăTIểUăDÙNGăăVITăNAM 27
4.1. Thng kê mô t các bin: 27
4.2. Phân tích hi quy 32
4.2.1. Kt qu hi quy theo mô hình Pooled OLS đc trình bày trong bng
sau: 32
4.2.2. Kt qu kim đnh gia các bin 34
4.2.2.1. Kim đnh đa cng tuyn 34
4.2.2.2. Kim đnh t tng quan 38
4.2.2.3. Kim đnh phng sai thay đi 39
4.2.2.4. Kim đnh Hausman Test và kt qu mô hình FEM 40
4.3. Kt qu nghiên cu và tho lun 44
CHNGă5.ăKTăLUN 46
5.1. Kt qu nghiên cu 46

5.2. Hn ch ca đ tài 47
5.3. Hng nghiên cu tip theo 47
TĨIăLIUăTHAMăKHO 48
Ph lc 51

DANHăMCăTăVITăTT
Tăvitătt
nhăngha
CTCP
Công ty c phn
FEM
Fixed Effect Model
HOSE
S giao dch chng khoán thành ph H Chí Minh
HNX
S giao dch chng khoán Hà Ni
REM
Random Effect Model
S.E
 lch chun


DANHăMC HỊNHăVĨăBNGăBIUă
DANHăMCăHỊNH
Hình 4.1: Giá tr trung bình các ch s đi din cho tình trng thanh khon ca các
công ty hàng tiêu dùng trong giai đon 2007-2012. 29
Hình 4.2: Giá tr trung bình các ch s đi din cho tình trng kh nng thanh toán
ca các công ty hàng tiêu dùng trong giai đon 2007-2012. 30
Hình 4.3: Biu đ th hin giá tr trung bình ca các bin ITR, CTR và DTR ca các
công ty hàng tiêu dùng trong giai đon 2007-2012. 31

Hình 4.4: Biu đ th hin s thay đi ca ROI trong giai đon 2007-2012 ca các
công ty hàng tiêu dùng Vit Nam. 31

DANHăMCăBNGăBIU
Bng 4.1. Thng kê mô t các bin 27
Bng 4.2. Kt qu hi quy theo mô hình Pooled OLS 33
Bng 4.3. Ma trn h s tng quan gia các bin 34
Bng 4.4. Kt qu VIF theo hi quy ph 35
Bng 4.5. Kim đnh Wald v s phù hp ca bin CR 36
Bng 4.6. Kim đnh Wald v s phù hp ca bin QR 36
Bng 4.7. Kt qu hi quy mi không có bin CR 37
Bng 4.8. Kt qu VIF theo hi quy ph mô hình hi quy không có bin CR 38
Bng 4.9. Kt qu hi quy kim đnh t tng quan 39
Bng 4.10. Kt qu hi quy kim đnh phng sai thay đi 40
Bng 4.11. Kt qu hi quy theo mô hình REM 41
Bng 4.12. Kt qu hi quy theo mô hình FEM 42
Bng 4.13. Kim đnh Hausman Test 43




1
TịMăTT
Nghiên cu này đc xây dng da trên d liu ca các doanh nghip thuc
nhóm ngành sn xut kinh doanh Hàng tiêu dùng ti Vit Nam trong giai đon 2007
đn 2012, đc niêm yt trên sàn HOSE và HNX vi mc đích nhm xem xét tác
đng ca tính thanh khon đn kh nng sinh li ca các doanh nghip thuc nhóm
ngành hàng này  Vit Nam. Trong quá trình phân tích, bài nghiên cu đư s dng
phng pháp hi quy Pooled OLS và tin hành các kim đnh cn thit nh kim
đnh đa cng tuyn, phng sai thay đi cng nh hin tng t tng quan. Bên

cnh vic hi quy theo mô hình Pooled OLS, bài nghiên cu còn thc hin kim
đnh Hausman Test đ la chn mô hình hi quy nào là phù hp hn gia mô hình
hiu ng c đnh (FEM) và mô hình hiu ng ngu nhiên (REM). Kt qu cho thy
có s tn ti tác đng ca tính thanh khon đn kh nng sinh li ca các doanh
nghip, thông qua ch s ROI. C th, t s n trên vn ch s hu (DER) và vòng
quay khon phi tr (DTR) có mi tng quan dng vi t sut sinh li ca doanh
nghip. Tuy nhiên, trái vi k vng ban đu, kt qu thc nghim cho thy kh
nng thanh toán nhanh (QR) ca các doanh nghip sn xut Hàng tiêu dùng  Vit
Nam có mi tng quan âm vi t sut sinh li trên vn đu t. Vì vy, doanh
nghip cn phi duy trì kh nng thanh khon  mc thích hp đ mang li li ích
cao nht cho doanh nghip, c đông và các bên liên quan. Ngoài ra, bài nghiên cu
còn xem xét s nh hng ca cuc khng hong kinh t th gii va qua vi đnh
đim vào nm 2008 trong mi quan h gia tính thanh khon và t sut sinh li ca
doanh nghip.

T khoá : Thanh khon, t sut sinh li, s đánh đi gia tính thanh khon và t
sut sinh li, quyt đnh đu t ca doanh nghip.




2
CHNGă1.ăGIIăTHIUăăTĨIă
1.1. LỦădoăchnăđătƠi
Mc tiêu trong vn đ thanh khon ca tng nhóm ngành là khác nhau do nhng
đc đim riêng ca tng nhóm ngành. Do đó, vic đi sâu vào nghiên cu đ xem xét
tác đng ca tính thanh khon đn t sut sinh li ca các doanh nghip trong tng
nhóm ngành là mt điu cn thit, đc bit trong bi cnh hin nay ca nn kinh t
Vit Nam, khi mà các doanh nghip đang phi đi mt vi rt nhiu bt n v tình
hình tài chính, trong đó có vn đ thanh khon. Vic tìm hiu rõ tác đng ca tính

thanh khon đi vi t sut sinh li s giúp các doanh nghip trong vic xây dng
và thc hin chính sách qun tr thanh khon, giúp các doanh nghip ch đng hn
trong hot đng kinh doanh và s dng vn đu t bi vì luôn có mt s đánh đi
gia mc tiêu thanh khon và mc tiêu sinh li.
Bài nghiên cu này đc thc hin nhm đi sâu vào phân tích tìm ra tác đng c th
cng nh mt mc đánh đi hp lý gia mc tiêu thanh khon và mc tiêu sinh li
ca các doanh nghip thuc ngành Hàng tiêu dùng  Vit Nam. Vic la chn
ngành Hàng tiêu dùng là do trong giai đon khng hong này, ngành Hàng tiêu
dùng là mt trong nhng ngành ít b nh hng nht, dn đn vic điu chnh chính
sách thanh khon  các doanh nghip vi biên đ không quá ln và ít b chch hn.
Ngoài ra, vic la chn ngành Hàng tiêu dùng đ thc hin nghiên cu này là do
nhng nh hng ca ngành Hàng tiêu dùng Vit Nam trong giai đon hin nay. Có
khá nhiu v mua bán, sáp nhp đc din ra trong ngành trong giai đon hin nay
mà mt phn là do yêu cu tng trng ca ngành, mt phn là do các doanh nghip
va và nh b tác đng ca cuc khng hong kinh t, gây áp lc lên kh nng tr
n vay, làm gim kh nng thanh khon dn đn b các doanh nghip ln hn tin
hành thâu tóm. ây là mt vn đ nóng hin nay khi có ngày càng nhiu doanh
nghip  Vit Nam ri vào tình trng phi tái c cu li toàn b doanh nghip hay
thm chí đng trc nguy c phá sn.



3
1.2. McătiêuăvƠăcácăvnăđănghiênăcu
Bài nghiên cu nhm kim đnh tác đng ca tính thanh khon đn t sut sinh li
ca các doanh nghip ngành Hàng tiêu dùng  Vit Nam trong 6 nm, giai đon
2007-2012.  đây, bài nghiên cu này ch xem xét tác đng ca thanh khon lên t
sut sinh li ca các doanh nghip trong mt ngành đ tránh b ri vào tình trng b
chch d liu và b các yu t mang tính đc thù riêng ca tng ngành nh hng
đn kt qu nghiên cu. C th, bài nghiên cu này tin hành gii quyt các vn đ

sau:
 Th nht, Liu có tn ti tác đng ca tính thanh khon đn t sut sinh li
ca các doanh nghip trong ngành Hàng tiêu dùng  Vit Nam hay không?
 Th hai, Nu có tn ti tác đng này thì s đánh đi gia tính thanh khon và
t sut sinh li trong doanh nghip là nh th nào?
1.3. Phngăphápănghiênăcu
D liu bao gm 378 quan sát đc thu thp t 63 doanh nghip thuc ngành Hàng
tiêu dùng  Vit Nam trong giai đon 2007-2012. Bài nghiên cu này s dng
phng pháp hi quy Pooled OLS vi b d liu bng
1
kt hp hi quy theo mô
hình REM và FEM. Các thao tác phân tích đu chy trên Excel và Eview 6. Bài
nghiên cu này bao gm bin ph thuc: t sut sinh li ca doanh nghip đc đi
din bng t sut sinh li trên vn đu t (ROI) và các bin đc lp bao gm: t s
kh nng thanh toán hin hành (CR), t s kh nng thanh toán nhanh (QR), t s
kh nng thanh toán bng tin mt (SQR), t s n trên vn ch s hu (DER), t
s kh nng thanh toán lưi vay (ICR), vòng quay hàng tn kho (ITR), vòng quay các
khon phi tr (DTR), vòng quay các khon phi thu (CTR).
1.4. BăccăbƠiănghiênăcu
Bài nghiên cu đc chia thành 5 chng chính nh sau:

1
D liu bng: là kiu d liu kt hp hai kiu d liu chéo và d liu chui thi gian.


4
Chng 1: Gii thiu đ tài. Trong chng này, bài nghiên cu trình bày lý do
chn đ tài, mc tiêu nghiên cu, phm vi nghiên cu cng nh tng quan v
phng pháp hi quy, ngun d liu và các bin trong mô hình.
Chng 2: Bng chng thc nghim trên th gii v tác đng ca tính thanh

khon đn t sut sinh li ca doanh nghip. Trong chng này, bài nghiên cu
trình bày tng quan mt s nghiên cu thc nghim trên th gii trc đây v đ tài
tác đng ca tính thanh khon đn t sut sinh li ca doanh nghip.
Chng 3: D liu và phng pháp nghiên cu. Chng này s trình bày c th
v mô hình hi quy, các kim đnh ca mô hình, ngun và cách ly d liu cng
nh đnh ngha v các bin và đa ra các gi thit trong bài.
Chng 4: Kt qu hi quy và tho lun v tác đng ca tính thanh khon đn t
sut sinh li ca các doanh nghip ngành Hàng tiêu dùng  Vit Nam. Chng
này trình bày kt qu thng kê mô t các bin, phân tích tng quan gia các bin,
đa ra kt qu hi quy và tho lun các kt qu hi quy.
Chng 5: Kt lun. Chng này s tóm tt tt c các kt qu nghiên cu, trình bày
nhng hn ch và đa ra đ xut cho nhng nghiên cu tip theo.










5
CHNGă 2.ă BNGă CHNGă THCă NGHIMă TRểNă THă
GIIăVăTỄCăNGăCAăTệNHăTHANHăKHONăNăTă
SUTăSINHăLIăCAăCỌNGăTY
2.1. Các nghiênăcuătrcăđơyăvătácăđngăcaătínhăthanhăkhonăđnătăsută
sinh li caăcôngăty.
Mi quan h gia tính thanh khon và t sut sinh li đư đc đ cp đn trong
nhiu bài nghiên cu trc đây. Bi vì, tính thanh khon đm bo cho s tn ti

trong ngn hn còn t sut sinh li đm bo cho mt s tn ti lâu dài ca doanh
nghip. Nhiu nghiên cu đư đc tin hành đ xem xét mi quan h này, nhng
ch xoay quanh hai trng phái t tng khác nhau. Mt trng phái cho rng vic
duy trì mt mc thanh khon cao không phi là mt nhân t nâng cao t sut sinh
li và có th còn tn ti mt mi tng quan âm gia chúng. Ngc li, mt trng
phái t tng khác li cho rng đu t vào tài sn ngn hn, hay nói cách khác đm
bo thanh khon cao là mt trong nhng nhân t giúp nâng cao t sut sinh li nu
nh có th đm bo lng tài sn ngn hn, n ngn hn,… trong thc t ging nh
trong các lý thuyt phân tích. Bài nghiên cu này s trình bày tng quan mt s
bng chng thc nghim trên th gii v tác đng ca tính thanh khon đn t sut
sinh li ca doanh nghip.
u tiên, nm 1996, Rafuse, M.E trong bài nghiên cu “Working Capital
Management: An Urgent Need to Refocus” cho rng vic c gng ci thin lng
vn ngn hn đ trì hoưn vic thc hin ngha v vi các ch n có th gây ra tác
đng gián tip làm gim t sut sinh li ca doanh nghip và tác đng xu đn nn
kinh t nói chung. Trong bài nghiên cu này, tác gi kêu gi các t chc tìm kim
các chin lc làm gim vn ngn hn đ tp trung vào các chin lc qun lý c
phiu da trên k thut “chui t cung ng”. Ọng là mt trong nhng ngi đu
tiên có nhng nghiên cu trc tip v tác đng ca thanh khon đn t sut sinh li.


6
Tip theo, vào nm 1997, trong bài nghiên cu “Measuring Association
between Working Capital and Return on Investment”, Smith và các cng s đư
nêu lên rng t sut sinh li và tính thanh khon là nhng mc tiêu ni bt ca vic
qun lý tài sn ngn hn và n ngn hn. Vn đ phát sinh  đây là ti u hóa t
sut sinh li ca doanh nghip có th đe da nghiêm trng đn tính thanh khon ca
doanh nghip, và nu theo đui tính thanh khon thì có th dn đn s pha loưng
vn đu t, gián tip làm gim t sut sinh li. Vn đ đc tác gi nghiên cu da
trên b d liu ca các doanh nghip công nghip đc lit kê trên th trng chng

khoán Johannesbeurg – Nam Phi đ kim chng có tn ti hay không mt mi quan
h gia tính thanh khon và t sut sinh li. Kt qu cho thy rng tính thanh khon
và t sut sinh li có tng quan âm và các ch s đi din cho thanh khon có mi
quan h đáng k vi t sut sinh li trên vn đu t - ROI.
Nm 2004, P. C. Narware, trong đ tài ắWorking capital and profitability –
An empirical analysisẰ cho rng cn thit phi nghiên cu vai trò ca tài sn ngn
hn trong quá trình to ra tài sn, nâng cao t sut sinh li. Ọng đa ra lp lun rng
khá nhiu doanh nghip quá chú tâm vào lng vn đu t trong quá trình to ra t
sut sinh li mà b quên mt mt vai trò không nh ca tài sn ngn hn. Nghiên
cu này xem xét tác đng ca tài sn ngn hn lên t sut sinh li  mt doanh
nghip, đ giúp nhà qun tr đa ra quyt đnh la chn gia tính thanh khon và t
sut sinh li vi các quyt đnh v yêu cu vn hot đng. Bài nghiên cu đư trình
bày kt qu ca nghiên cu trên các doanh nghip sn xut phân bón trong khong
thi gian 1990-1991 đn 1999-2000, s dng các phng pháp hi quy và xem xét
tng quan gia t sut sinh li (ROI) vi t l tài sn ngn hn. Kt qu cho thy
có mt mi tng quan âm gia các bin đc xem xét và đư đa ra kt lun rng
s gia tng t sut sinh li ca doanh nghip tng ng vi mt s st gim tài sn
ngn hn nhng vi t l nh hn.
Nm 2007, Garcia-Teruel và Martinez-Solano trong tác phm ắEffects of
working capital management on SME profitabilityẰ đư nghiên cu nhng tác đng
ca vic qun lý tài sn ngn hn đn t sut sinh li ca mt mu gm các doanh


7
nghip va và nh  Tây Ban Nha. H nhn thy các nhà qun lý có th to ra giá
tr bng cách gim hàng tn kho và vòng quay hàng tn kho. Hn na, vic rút ngn
chu k chuyn đi tin mt cng ci thin t sut sinh li ca doanh nghip. Vic
rút ngn chu k chuyn đi tin mt làm gia tng tính thanh khon ca doanh
nghip. Nghiên cu đư ch ra rng vic gia tng thanh khon cng có tác đng ci
thin t sut sinh li  các doanh nghip đc nghiên cu.

Cng trong nm 2007, mt nghiên cu đáng chú ý khác ca Raheman, A. &
Nasr, M. là “Working capital management and profitability – case of Pakistani
firmsẰ đư đc thc hin trên 94 doanh nghip đc niêm yt trên S giao dch
chng khoán Karachi (Pakistan) trong khong thi gian 6 nm t 1999 đn 2004.
Ngoài các bin quen thuc khi nghiên cu tính thanh khon ca các doanh nghip,
tác gi còn đa thêm bin tài sn tài chính và bin đi din cho quy mô doanh
nghip vào phng trình hi quy ca mình; cùng vi các phân tích tng quan và
hi quy d liu bng đư cho thy mt mi tng quan âm mnh m gia thanh
khon và t sut sinh li ca các doanh nghip đc phân tích. c bit bin t l
n và bin chu k chuyn đi tin mt có tng quan âm khá ln vi bin t sut
sinh li ca doanh nghip.
Nm 2008, Samiloglu, F. and Demirgunes, K. trong bài nghiên cu ắThe
Effect of Working Capital Management on Firm Profitability: Evidence from
TurkeyẰ cng cho rng các doanh nghip nên thit lp mt s cân bng gia t sut
sinh li và ri ro khi nói đn vic qun lý tài sn ngn hn. Bài vit đem đn nhng
bng chng thc nghim c th v tác đng ca hot đng qun lý tài sn ngn hn
trên t sut sinh li ca các doanh nghip đc la chn trên sàn giao dch chng
khoán Istanbul trong giai đon 2005-2008. Kt qu cho thy nh hng rõ ràng ca
vic qun lý tài sn ngn hn đn t sut sinh li ca các doanh nghip đc nghiên
cu. Các doanh nghip cn tp trung vào chu k chuyn đi tin mt có ngun gc
t s ngày các khon n phi tr, s ngày phi thu và s vòng quay hàng tn kho.


8
Nm 2008, trong bài nghiên cu ắWorking Capital and Profitability: An
Empirical Analysis of Their Relationship with Reference to Selected Companies
in Indian Pharmaceutical IndustryẰ, Chakraborty đư chng minh tác đng đáng k
ca chính sách qun lý tài sn ngn hn đn t sut sinh li ca các doanh nghip
trong ngành và cho rng vic nm gi mt lng tài sn ngn hn ph thuc vào
đc đim riêng ca các doanh nghip trong ngành. Mt mi tng quan dng đư

đc tìm thy gia tài sn ngn hn và các hot đng tài chính ca các doanh
nghip dc phm  n . Bài nghiên cu s dng bin ROCE đ đi din cho t
sut sinh li ca doanh nghip và đc bit quan tâm đn tác đng ca thu trong
mi quan h đc nghiên cu. Bài nghiên cu đánh giá mi quan h ca lng tài
sn ngn hn và t sut sinh li ca 25 doanh nghip đc la chn trong ngành
Dc phm n  trong giai đon 1996-1997 đn 2007-2008.
Nm 2009, trong bài nghiên cu
“Impact of liquidity management on profitability:
A study of the adaptation of liquidity strategies in a financial crisis” ca Sanna
Lamberg
và Sandra Vålming, các tác gi đư xem xét cách thc mà doanh nghip s
dng đ điu chnh chin lc qun lý tính thanh khon ca h trc khi cuc
khng hong kinh t bt đu lan rng trên toàn th gii. Trong thi gian này, khi các
nn kinh t đang phi đi mt vi nhiu bt n cng nh là nhng hu qu ca cuc
khng hong tài chính, các tác gi đư thc hin nghiên cu này đ làm sáng t các
vn đ sau:
 Th nht, liu rng chin lc qun lý tính thanh khon mt cách ch đng
có tác đng tích cc đn t sut sinh li ca doanh nghip trong giai đon bt
n kinh t hay không?
 Th hai, liu rng tm quan trng ca các t s chính trong vic đo lng
tính thanh khon có thay đi trong thi gian này hay không?
 Cui cùng, bài nghiên cu còn xem xét xem s thay đi ca chin lc qun
lý tính thanh khon có liên quan đn t sut sinh li ca doanh nghip tính
bng li nhun trên tài sn (ROA) hay không?


9
Mu d liu bao gm các doanh nghip đc niêm yt trên th trng chng
khoán dành cho các doanh nghip va và nh  Stockholm. Kt qu cho thy s thích
nghi ca các chin lc qun tr tính thanh khon không có tác đng đáng k đn

ROA. Tuy nhiên, vic gia tng s dng các d báo v tính thanh khon và vic tài tr
ngn hn trong giai đon khng hong tài chính thì có tng quan dng vi ROA.
Hn na, bài nghiên cu cho thy tm quan trng ca các t s tài chính trong vic
đo lng tính thanh khon ca doanh nghip không thay đi gia các thi đim
nghiên cu. Tác gi cho rng vic theo dõi và d báo thng xuyên hn v mc đ
thanh khon và thc hin đu t ngn hn có th to ra t sut sinh li cao hn.
Nm 2011, trong đ tài nghiên cu “Impacts of liquidity ratios on
profitability”, Qasim Saleem và Ramiz Ur Rezhman cho rng tính thanh khon có
tác đng đn t sut sinh li, c th hn là các t s đi din cho kh nng thanh
khon ca doanh nghip nh t s thanh toán hin hành (CR), t s thanh toán
nhanh (QR) hay t s phn ánh kh nng chuyn đi tin mt (LR) có nh hng
tích cc đn t sut sinh li trên tài sn (ROA), tuy nhiên nh hng không đáng k
lên ROI. Và ngoài ra, còn tn ti mt mi tng quan âm gia thanh khon và t
sut sinh li trên vn ch s hu (ROE). Kt qu này có đc khi các tác gi tin
hành phân tích tng quan và hi quy trên d liu ca 26 doanh nghip Du khí
Pakistan. Bài nghiên cu này là mt trong nhng n lc đu tiên ca Pakistan trong
vic nghiên cu mi quan h gia thanh khon và t sut sinh li. Tuy còn hn ch
 d liu khi nghiên cu này ch đc thc hin trong 5 nm, t 2007-2011 vi 26
doanh nghip nhng cng đư khng đnh đc có mi quan h gia thanh khon và
t sut sinh li ca các doanh nghip đc nghiên cu.
Nm 2012, trong bài nghiên cu “Trade-off between liquidity & profitability: A
study of selected manufacturing firms in Sri-Lanka” ca J. Aloy Niresh, tác gi đư
nghiên cu s đánh đi gia tính thanh khon và li nhun ca các doanh nghip
trong lnh vc sn xut ca Sri-Lanka. Mu d liu bao gm 31 doanh nghip sn
xut  Sri-Lanka trong giai đon 2007-2011. Bài nghiên cu tp trung gii quyt
các vn đ sau:


10
 Th nht, bài nghiên cu xác đnh tính cht và mc đ ca mi quan h gia

tính thanh khon và t sut sinh li ca các doanh nghip sn xut  Sri-
Lanka trong giai đon 2007-2012.
 Th hai, bài nghiên cu tìm hiu xem liu có yu t nào khác nh hng
mnh hn đn t sut sinh li ca doanh nghip so vi tính thanh khon hay
không?
 Cui cùng, bài nghiên cu cung cp các khuyn ngh v chính sách qun lý
phù hp đi vi các doanh nghip sn xut  Sri-Lanka.
Nhng phát hin chính ca bài nghiên cu cho thy các bin t s thanh toán nhanh,
t s thanh toán hin hành có mi tng quan âm vi t sut sinh li ca các doanh
nghip sn xut  Sri-Lanka. Tuy nhiên, mi tng quan này không có giá tr v
mt thng kê gia tt c các bin đc lp và bin ph thuc s dng mô hình hi
quy. Do đó không tn ti mi quan h có ý ngha gia tính thanh khon và t sut
sinh li trong s các doanh nghip sn xut  Sri-Lanka.
Nm 2012, các tác gi OWOLABI, Sunday Ajao & OBIDA, Solomon Small
trong bài nghiên cu “Liquidity Management and Corporate Profitability: Case
Study of Selected Manufacturing Companies Listed on Nigerian Stock Exchange”
cho rng vic qun lý tính thanh khon có trong các chính sách tín dng ca doanh
nghip thông qua vic qun lý dòng tin mt và chu trình chuyn đi tin mt, điu
này có tác đng đáng k đn t sut sinh li doanh nghip. Và có kt lun rng, các
nhà qun lý có th tng t sut sinh li bng cách hot đng kinh doanh  ni có
chính sách tín dng tt, chu k chuyn đi tin mt ngn và th tc qun lý hiu qu.
Công trình nghiên cu này đo lng mi quan h gia qun lý thanh khon và t sut
sinh li ca doanh nghip bng vic s dng các d liu t các doanh nghip Sn
xut đc la chn niêm yt trên sàn chng khoán Nigeria. Các tác gi đư s dng
phân tích mô t và phân tích tng quan đ thc hin bài nghiên cu.
Cng trong nm 2012, trong bài nghiên cu “Profitability or Liquidity:
Influcencing the Market Value. The Case of Poland”, Monika Bolek và Rafal


11

Wolski đư cho thy đim quan trng trong vic qun lý tính thanh khon tt. Các tác
gi tp trung nghiên cu trên các cp đ ca tính thanh khon là tin mt, các khon
phi thu, hàng tn kho và các khon phi tr. Trong nghiên cu này, tác gi còn
chng minh rng vic duy trì tính thanh khon ca các doanh nghip th hin nhng
du hiu trên th trng. Khi thanh khon trên th trng  mc cao, s dn đn đ
linh hot ca doanh nghip cao hn và làm gia tng t sut sinh li ca các doanh
nghip. Qua vic nghiên cu các doanh nghip trên sàn chng khoán Ba Lan, các
tác gi đư tìm đc bng chng cho mt mi tng quan dng gia thanh khon
và t sut sinh li. Trong bài này bin đi din cho t sut sinh li ca các doanh
nghip là ROE.
Nm 2012, nghiên cu ca Bhunia trong bài “The impact of Liquidity on
Profitability: A case Study of FMCG Companies in India” xem xét tác đng ca
thanh khon trên t sut sinh li ca các doanh nghip Hàng tiêu dùng nhanh ti n
. Nghiên cu này đc da trên ngun d liu th cp đc thu thp t c s d
liu CMIE cho giai đon 2001 đn 2010. Kt qu cho thy có tn ti mt mi quan
h gia các bin đi din cho vic qun lý tính thanh khon và t sut sinh li ca
doanh nghip. Tính thanh khon và t sut sinh li các doanh nghip đc nghiên
cu trong mi tng quan dng vi nhau, hay nói cách khác là tn ti mt mi
quan h đng bin gia thanh khon và t sut sinh li doanh nghip  mt mc đ
nào đó. Tác gi cng nhn mnh đn vic các doanh nghip nên quan tâm nhiu hn
đn hàng tn kho và các khon phi thu, đây là hai bin có tng quan cao vi t
sut sinh li doanh nghip.
Nm 2013, trong bài nghiên cu “The Relationship between Liquidity and
Profitability of Listed Banks in Ghana” ca Victor Curtis Lartey, Samuel Antwi,
và Eric Kofi Boadi, các tác gi đư tìm hiu mi quan h gia tính thanh khon và t
sut sinh li ca các ngân hàng đc niêm yt trên sàn chng khoán Ghana trong
giai đon 2005-2010. D liu t các báo cáo tài chính ca 7 trong s 9 ngân hàng
niêm yt đư đc thu thp và s dng. Có th thy rng trong giai đon 2005-2010,
kh nng thanh khon và li nhun ca các ngân hàng niêm yt đư gim. Mt ln

12
na, bài nghiên cu cng đư tìm thy đc rng có tn ti mt mi tng quan
dng gia tính thanh khon và li nhun ca các ngân hàng niêm yt  Ghana mc
dù mi tng quan này khá yu.
Cng trong nm 2013, trong bài nghiên cu “Liquidity Management and
Profitability of Manufacturing Companies in Nigeria”, các tác gi Ben-Caleb,
Egbide Olubukunola, Uwuigbe, Uwuigbe và Uwalomwa đư cho rng tính thanh
khon và vic qun lý tính thanh khon s quyt đnh mc đ tng trng và li
nhun ca mt doanh nghip. iu này có th do thiu ht kh nng thanh khon
hoc cng có th do d tha kh nng thanh khon và c hai trng hp đu có th
gây nh hng đn các hot đng ca doanh nghip. Mc tiêu chính ca nghiên cu
này là xem xét mi quan h gia tính thanh khon và t sut sinh li ca các doanh
nghip sn xut  Nigeria. D liu nghiên cu đc thu thp t 30 doanh nghip
sn xut niêm yt trên th trng chng khoán Nigeria trong giai đon 2006-2010.
Kt qu cho thy t s thanh toán nhanh và t s kh nng thanh toán hin hành có
mi tng quan dng vi t sut sinh li trong khi chu k chuyn đi tin mt có
mi tng quan âm vi t sut sinh li ca các doanh nghip sn xut ti Nigeria.
2.2. Tngăktăcácănghiênăcuăđƣăthcăhinătrcăđơyăvătácăđngăcaăthanhă
khonăđnătăsutăsinhăli.
Các bài nghiên cu đư đc thc hin v đ tài tác đng ca thanh khon lên
t sut sinh li ca doanh nghip đu xoay quanh hai quan đim chính. Mt là, tính
thanh khon không có tác đng đn t sut sinh li ca doanh nghip hoc nu có
thì ch là tác đng tiêu cc đn t sut sinh li doanh nghip. Hai là, thanh khon có
mt tác đng tích cc và hn hp đn t sut sinh li doanh nghip. Tác đng tích
cc  đây là tác đng làm gia tng t sut sinh li doanh nghip và tác đng tiêu
cc là tác đng làm st gim t sut sinh li doanh nghip, tác đng hn hp bao
gm c 2 tác đng trên. Các bài nghiên cu trc đây cng tp trung khá nhiu vào
tác đng ca tng bin kinh t đi din cho thanh khon có tác đng nh th nào
đn t sut sinh li. Các bin t s thanh toán hin hành và t s thanh toán nhanh

13
đc đa s các bài nghiên cu v ch đ này s dng. Ngoài ra mt s bài nghiên
cu có đa ra các bin đc trng khác, tuy nhiên kt qu nhn đc đu xoay quanh
hai quan đim chính trên.
Ch đ này đư thu hút khá nhiu nhà nghiên cu nh Raheman (2007),
Bhuma (2010), Martinez (2007), … Nhiu nghiên cu đư đc thc hin đ xác
đnh chính xác tác đng ca thanh khon đn t sut sinh li  tng quc gia và
thng thông qua mt ngành c th đ nghiên cu. a s các nghiên cu đu đc
thc hin trên mt ngành riêng nh nghiên cu ca Smith (1997) đc nghiên cu
trên ngành Công nghip, Quaiz Salem (2011) nghiên cu trên ngành Du khí,
Bhuma (2012) li nghiên cu trên ngành Hàng tiêu dùng nhanh, Victor Curtis
Lartey, Samuel Antwi, và Eric Kofi Boadi (2013) nghiên cu trên ngành Ngân
hàng. Mi ngành đu có nhng đc đim riêng, có ngành vì ri ro cao nên các
doanh nghip trong ngành thng tp trung nhiu ngun lc vào vic đm bo
thanh khon, ngc li mt s ngành ít quan tâm hn vi ri ro có th s ni lng
trong chính sách thanh khon ca bn than doanh nghip. Tip ni theo các nghiên
cu này, tác gi ca đ tài này đi vào nghiên cu tác đng ca tính thanh khon đn
t sut sinh li ca các công ty ngành Hàng tiêu dùng nhanh  Vit Nam, vi mong
mun giúp các doanh nghip Vit Nam nhìn thy đc s hu ích ca vic qun tr
tính thanh khon cho công ty.
im mi ca bài nghiên cu này là kim tra thêm tác đng gián tip ca n
vay và lưi vay đn t sut sinh li trên vn đu t. Vic s dng ch s ROI trong
bài nghiên cu này nhm loi b s bóp méo ca các khon liên quan đn n. Vì
vy có th thy rõ hn tác đng gián tip ca các khon liên quan đn n đn t sut
sinh li ca công ty thông qua vic duy trì kh nng thanh toán hay nói cách khác là
duy trì kh nng tr n ca công ty. N vay và lưi vay trong bài nghiên cu đc
xem xét thông qua hai bin khác nhau và có nhng nh hng đn t sut sinh li
trên vn đu t cng đc tìm thy là khá khác nhau. Ngoài ra, bài nghiên cu cng

xem xét tác đng ca vòng quay hàng tn kho, vòng vay các khon phi thu và
vòng quay các khon phi tr đn t sut sinh li ca các công ty trong cùng mt


14
ngành. ây là đim mi vì nhiu bài nghiên cu khác thng ch quan tâm đn ba
ch s c bn đi din cho kh nng thanh khon ca các công ty là t s kh nng
thanh toán hin hành, t s kh nng thanh toán nhanh và t s kh nng thanh toán
bng tin mt. Mt s bài nghiên cu cng có đ cp đn các bin trên, tuy nhiên
đây là mt trong nhng nghiên cu đu tiên xem xét tác đng ca tt c các bin
trên đn t sut sinh li trên mt ngành riêng ti Vit Nam.

















15
CHNGă3.ăDăLIUăVĨăPHNGăPHỄPăNGHIểNăCU

3.1. Dăliu
Các d liu đc ly t bng cân đi k toán và bng báo cáo hot đng kinh doanh
ca các công ty ngành Hàng tiêu dùng trong giai đon 2007-2012. Mu thu thp
đc bao gm 378 quan sát t 63 doanh nghip thuc ngành Hàng tiêu dùng đc
niêm yt trên sàn HOSE và HNX trong giai đon 2007-2012 và đc trình bày theo
dng d liu bng (Panel data). D liu đư đc sàng lc đ phù hp vi bài nghiên
cu. C th, các doanh nghip không đáp ng đ điu kin v d liu đư đc lc
b. Ngoài ra, các doanh nghip quá ln trên th trng Hàng tiêu dùng  Vit Nam
hin nay và gn nh nm đc quyn trên th trng v sn phm ca mình sn xut
cng đư đc lc b. Các doanh nghip này đư có ch da vng chc trên th trng
nên đôi khi nn kinh t toàn ngành gp khó khn dn đn nhiu doanh nghip thiu
thanh khon thì các doanh nghip này cng d dàng thoát khi do quan h rng và
đc chính ph u đưi nên d tìm đc ngun vn b sung. Các doanh nghip còn
li đu là các doanh nghip đy đ d liu phù hp vi bài nghiên cu và đa phn là
các doanh nghip va và nh nên vic gi tính thanh khon trong doanh nghip
đc quan tâm hn.
3.2. Mô hình hiăquy
Trong phn này, mt n lc đư đc thc hin đ kim tra tác đng tng hp
ca các t s đi din cho thanh khon đn t sut sinh li ca các công ty thông
qua các k thut thng kê hi quy. Theo đó, các k thut thng kê hi quy đa bin
đư đc áp dng đ nghiên cu s nh hng chung ca các t s đc la chn
cho thy kh nng thanh toán và t sut sinh li ca công ty vi s giúp đ ca các
kim đnh khác. Trong nghiên cu này, t s thanh toán hin hành (CR), t s thanh
toán nhanh (QR), t s thanh toán bng tin mt (SQR), t s n trên vn ch s
hu (DER), t s kh nng thanh toán lưi vay (ICR), vòng quay hàng tn kho (ITR),
vòng quay các khon phi thu (DTR) và vòng quay các khon phi tr (CTR) đư


16
đc s dng đ tr thành các bin đc lp ca bài nghiên cu gii thích cho bin t

sut sinh li trên vn đu t (ROI) vi ROI đóng vai trò là bin ph thuc.
Bài nghiên cu s dng mô hình hi quy sau đ xem xét tác đng tng hp
các bin s v tính thanh khon ca doanh nghip đn t sut sinh li ca doanh
nghip.

Trong đó:

là h s chn

là các h s tuyn tính ca các bin đc lp

là các phn d.
3.3. Cácăbinătrongămôăhình
Bài nghiên cu s xem xét tác đng ca các bin đi din cho tính thanh
khon đn t sut sinh li ca doanh nghip đc đi din bng bin t sut sinh li
trên vn đu t (ROI). Các bin đc lp trong bài nghiên cu là các ch tiêu tài
chính thng đc s dng trc đây trong các nghiên cu ca mt s tác gi nh
Bhunia (2010), Rafuse (1996), Singh và các cng s (2008). Bài nghiên cu xem
xét tác đng ca các bin đc lp bao gm t s thanh toán hin hành (CR), t s
thanh toán nhanh (QR), t s thanh toán bng tin mt (SQR), t s n trên vn ch
s hu (DER), h s kh nng thanh toán lưi vay (ICR), vòng quay hàng tn kho
(ITR), vòng quay các khon phi tr (DTR), vòng quay các khon phi thu (CTR)
đn bin ph thuc là t sut sinh li ca doanh nghip (ROI).
3.3.1. Binăphăthucă- Tăsutăsinhăliătrênăvnăđuătă(ROI)
Có ba t s đánh giá kh nng sinh li ca doanh nghip là ROA, ROE và
ROI. Tuy nhiên đ loi b nhng tác đng trc tip ca n vay đn t sut sinh li
ca công ty thông qua đòn by tài chính, bài nghiên cu đư la chn ROI là bin
ph thuc chính đi din cho t sut sinh li ca công ty.

17
Công thc tính:

3.3.2. Binăđcălp
 TăsăkhănngăthanhătoánăhinăhƠnhă(CR)
T s này đc đa s các nghiên cu v thanh khon đem ra s dng nh là mt
bin đc lp chính ca bài nghiên cu.
Công thc tính:

Trong bài nghiên cu này, t s kh nng thanh toán hin hành đc k vng có
mi tng quan dng vi t sut sinh li ca doanh nghip. Bi vì khi kh nng
thanh toán hin hành tng lên ngha là kh nng đm bo cho ngha v n ngn hn
tng lên, điu đó có th cho thy rng doanh nghip có kh nng to ra t sut sinh
li cao hn.
 Tăsăkhănngăthanhătoánănhanhă(QR)
Tng t nh CR, t s thanh toán nhanh cng là mt ch s mà nhiu nhà đu t
và doanh nghip đc bit quan tâm. T s này có đ cp thêm hàng tn kho trong
công ty. Vic nm gi nhiu hàng tn kho có th nh hng đn kh nng thanh
toán ca công ty khi nhng hàng tn kho không th nhanh chóng chuyn hoá thành
tin đ chi tr cho các khon n cn phi phi gii quyt trong thi gian ngn.
Công thc tính:

 Tăsăkhănngăthanhătoánăbngătinămtă(SQR)
Tin mt là tài sn có tính thanh khon cao nht. Vì vy vic nm gi nhiu tin mt
trong doanh nghip đng ngha vi vic doanh nghip có th gii quyt các khon