Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài, phát triển khu vực tài chính đến tăng trưởng kinh tế

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM




NGUYN TH THU HNG



TỄCăNG CAăUăTăTRC TIPăNC NGOÀI,
PHÁT TRIN KHU VCăTÀIăCHệNHăN
TNGăTRNG KINH T




LUNăVNăTHC S KINH T




TP. H Chí Minh – Nm 2015



B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM




NGUYN TH THU HNG


TỄCăNG CAăUăTăTRC TIPăNC NGOÀI,
PHÁT TRIN KHU VC TÀI CHệNHăN
TNGăTRNG KINH T

Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60340201

LUNăVNăTHC S KINH T

NGIăHNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN KHC QUC BO



TP. H Chí Minh – Nm 2015


LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan rng lun vn “Tác đng ca đu t trc tip nc ngoài, phát
trin khu vc tài chính đn tng trng kinh t” là công trình nghiên cu ca riêng
tôi.
Các thông tin, d liu đc s dng trong lun vn là trung thc và các kt qu
trình bày trong lun vn cha đc công b ti bt k công trình nghiên cu nào
trc đây. Nu phát hin có bt k gian ln nào, tôi xin chu toàn b trách nhim

trc Hi đng.
Thành ph H Chí Minh, tháng 01 nm 2015
Tác gi lunăvn



Nguyn Th Thu Hng


MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc t vit tt
Danh mc bng biu
TÓM TT 1
1. GII THIU 2
2. TNG QUAN CÁC NGHIÊN CUăTRCăỂY 6
2.1 Tác đng ca FDI đi vi tng trng kinh t. 6
2.1.1 Lý thuyt tác đng ca FDI lên tng trng kinh t 6
2.1.2 Các nghiên cu thc nghim v tác đng ca FDI đn tng trng kinh t
9
2.2 Mi quan h gia phát trin tài chính và tng trng kinh t 11
2.3 FDI, phát trin tài chính và tng trng kinh t 14
2.4 o lng phát trin tài chính 18
2.5 Các bin kim soát thng đc s dng trong mô hình hi quy tng trng
kinh t 21
3.ăPHNGăPHỄPăNGHIểNăCU 23
3.1 D liu nghiên cu 23
3.2 Mô hình hi quy và các bin 29

3.2.1 Bin ph thuc 29
3.2.2 Bin đc lp 29


3.3 Phng pháp nghiên cu 37
3.4 Các bc tin hành 40
4. KT QU NGHIÊN CU 42
4.1 Thng kê mô t d liu 42
4.2 Ma trn tng quan 43
4.3 Kt qu nghiên cu thc nghim 46
4.3.1 Tác đng ca FDI đn tng trng kinh t, nh hng ca phát trin tài
chính đn tng trng kinh t  các quc gia trên th gii 46
4.3.2 S khác bit trong tác đng ca FDI đn tng trng kinh t, nh hng
ca phát trin tài chính đn tng trng kinh t gia nhóm nc phát trin,
đang phát trin và kém phát trin 52
4.3.3 Tác đng ca FDI đn tng trng kinh t, nh hng ca phát trin tài
chính đn tng trng kinh t  các quc gia Asean 57
5. KT LUN 62
Danh mc tài liu tham kho
Ph lc



DANH MC T VIT TT
Cm vit
tt
Tênăđyăđ ting Anh
Tênăđyăđ ting Vit
FDI
Foreign Direct Investment

u t trc tip nc ngoài
GDP
Gross Domestic Product
Tng thu nhp quc ni
GMM
Generalized Method of
Moments
Phng pháp Moment tng quát
OLS
Ordinary least squares
Phng pháp hi quy bình
phng ti thiu
UNCTAD
United Nations Conference on
Trade and Development
Hi ngh liên hp quc v thng
mi và phát trin
VIF
Variance Inflation Factor
H s phóng đi
World Bank

Ngân hàng Th Gii



DANH MC BNG BIU

Biuăđ 1.1: Dòng vn FDI có xu hng tng trong giai đon 1995 – 2013, đc bit
ti các quc gia đang phát trin 2

Bng 3.1: Các quc gia trong mu nghiên cu 24
Bng 3.2: Tóm tt các bin đc s dng trong mô hình hi quy 35
Bng 4.1: Thng kê mô t d liu 42
Bng 4.2: Ma trn tng quan gia các bin (mô hình s dng bin liqlia đi din
cho bin phát trin ca khu vc tài chính) 43
Bng 4.3: Ma trn tng quan gia các bin (mô hình s dng bin pricre đi din
cho bin phát trin ca khu vc tài chính) 43
Bng 4.4: Kt qu kim đnh V.I.F (mô hình s dng bin liqlia đi din cho bin
phát trin ca khu vc tài chính) 44
Bng 4.5: Kt qu kim đnh V.I.F (mô hình s dng bin pricre đi din cho bin
phát trin ca khu vc tài chính) 44
Bng 4.6: Kt qu hi quy vi d liu 45 quc gia 46
Bng 4.7: Kt qu hi quy vi d liu các nhóm nc: phát trin, đang phát trin,
kém phát trin. 52
Bng 4.8: Kt qu hi quy vi d liu các nhóm nc Asean 57

1

TÓM TT
Tác đng ca ngun vn đu t trc tip nc ngoài (FDI) đn tng trng kinh t
ca nc nhn đu t và các yu t nh hng đn mi quan h gia FDI và tng
trng kinh t là vn đ rt đc quan tâm bi các nhà nghiên cu, các nhà làm
chính sách. Nhm mc đích kim đnh tác đng ca ngun vn đu t trc tip
nc ngoài đn tng trng kinh t, tác đng ca phát trin tài chính đn mi quan
h gia ngun vn đu t nc ngoài và tng trng kinh t  nc nhn đu t,
lun vn s dng phng pháp c lng GMM sai phân vi d liu bng ca 45
quc gia trên th gii (bao gm khu vc Asean) trong giai đon 1995 – 2013. Kt
qu nghiên cu cho thy, phát trin tài chính đóng vai trò quan trng trong vic thúc
đy tác đng tích cc ca FDI đn tng trng kinh t, đc bit là  nhóm nc
đang phát trin và kém phát trin. Lun vn cng không tìm thy bng chng thc

nghim chng t FDI có tác đng đn tng trng kinh t  khu vc Asean.
2

1. GII THIU
Nhng nm tr li đây, ngun vn đu t trc tip nc ngoài (Foreign Direct
Investment, vit tt là FDI) gia tng nhanh chóng, đc bit là  các quc gia đang
phát trin. iu này to đng lc cho các nhà nghiên cu tìm hiu vai trò ca ngun
vn FDI đi vi tng trng kinh t. Vic nghiên cu này rt quan trng và cn
thit vì nó giúp cho các nhà chính sách có c s đ to lp, ban hành nhng chính
sách thu hút đu t nc ngoài, nhm mc đích cui cùng là thúc đy tng trng
kinh t.
Biu đ 1.1 – Dòng vn FDI có xu hng tng trong giai đon 1995 – 2013, đc
bit ti các quc gia đang phát trin (đvt: t USD)

(Ngun: tác gi tng hp t d liu ti website unctad.org ca Din đàn Thng
Mi và Phát Trin Liên Hp Quc - United Nations Conference on Trade and
Development).
0
500
1000
1500
2000
2500
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001

2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Developed economies
Developing economies
Least developed countries
Total
3

Phn ln các nghiên cu đu cho rng, FDI có vai trò quan trng trong vic thúc
đy tng trng kinh t bng c hai cách trc tip và gián tip. H lp lun rng
ngun vn đu t trc tip nc ngoài FDI là mt ngun vn quan trng ca nc
nhn đu t, trc tip góp phn vào vic thúc đy nn kinh t tng trng. Bên cnh
đó, FDI còn tác đng mt cách gián tip đn tng trng kinh t thông qua truyn
dn công ngh t nc đu t, nâng cao cht lng ngun nhân lc, cht lng sn
phm, kh nng cnh tranh ca nhng doanh nghip trong nc… Tuy nhiên, mt
s các công trình nghiên cu khác li có kt qu trái ngc vi các kt qu trên,
FDI không có tác đng đn tng trng kinh t hay FDI có tác đng nghch chiu
đn tng trng kinh t.
S khác bit trong các kt qu nghiên cu trên khin cho nhiu nhà nghiên cu trên
th gii đt ra vn đ liu tác đng ca FDI đi vi tng trng còn ph thuc vào

yu t nào khác hay không? Mt yu t quan trng đc các nhà nghiên cu quan
tâm hàng đu đó là s phát trin ca khu vc tài chính  quc gia nhn đu t. Liu
rng khi mt quc gia có khu vc tài chính phát trin mnh thì dòng vn FDI vào
quc gia đó có tác đng đn tng trng kinh t mnh hn các quc gia khác có khu
vc tài chính kém phát trin hn hay không? Hin nay, hu ht các quc gia trên th
gii đu n lc thu hút FDI. Vy, dòng vn FDI thc s có tác đng tích cc đn
tng trng kinh t hay không, và s phát trin ca khu vc tài chính có nh hng
nh th nào đn tác đng này?
 tr li cho câu hi trên, tôi quyt đnh la chn đ tài “Tác đng ca đu t
trc tip nc ngoài, phát trin khu vc tài chính đn tng trng kinh t” làm
đ tài nghiên cu cho lun vn ca mình.
Mc tiêu nghiên cu ca lunăvn:
Mc tiêu đu tiên ca lun vn là nghiên cu tác đng ca dòng vn đu t trc tip
nc ngoài đn tng trng kinh t  nc nhn đu t. Mc tiêu th hai là nghiên
4

cu tác đng ca dòng vn đu t trc tip nc ngoài đn tng trng kinh t
trong trng hp có xét đn yu t phát trin tài chính  quc gia nhn đu t. Hay
nói cách khác, lun vn nghiên cu s nh hng ca phát trin tài chính lên mi
quan h gia FDI và tng trng kinh t.  thc hin hai mc tiêu này, tôi s dng
phng pháp c lng GMM sai phân ca Arellano và Bond (1991) trên d liu
bng gm 45 quc gia trên th gii (bao gm các quc gia Asean) trong giai đon
1995 – 2013. Mc tiêu th ba ca lun vn là nghiên cu s khác bit v tác đng
ca FDI đn tng trng kinh t, s khác bit v nh hng ca phát trin tài chính
đn mi quan h gia FDI và tng trng kinh t gia các quc gia phát trin, đang
phát trin và kém phát trin.  thc hin mc tiêu này, tôi tip tc s dng phng
pháp c lng GMM sai phân ca Arellano và Bond (1991) ln lt hi quy vi
d liu ca 03 nhóm quc gia đc ly t mu d liu 45 quc gia nêu trên: các
quc gia phát trin ngoài Asean, các quc gia đang phát trin ngoài Asean, các quc
gia kém phát trin ngoài Asean, sau đó so sánh kt qu đt đc. Cui cùng, tôi tip

tc nghiên cu tác đng ca dòng vn FDI đn tng trng kinh t, nh hng ca
phát trin tài chính đn mi quan h gia FDI và tng trng kinh t vi d liu ca
mi quc gia Asean.
Câu hi nghiên cuăđcăđt ra trong lunăvnălƠ:
Th nht, dòng vn FDI có tác đng đn tng trng kinh t hay không? Th hai,
phát trin tài chính có nh hng nh th nào đn tác đng ca FDI đn tng trng
kinh t? Th ba, có s khác bit v tác đng ca FDI đn tng trng kinh t gia
các quc gia phát trin, đang phát trin và kém phát trin không? Cui cùng, dòng
vn FDI có tác đng nh th nào đn tng trng kinh t ti khu vc Asean?
Cu trúc ca lunăvnăgm nhng phn chính sau:
Phn th nht là gii thiu tng quan. Phn th hai là tng quan nhng nghiên cu
trc đây. Trong phn này, tôi trình bày s lc nhng nghiên cu c lý thuyt ln
5

thc nghim trc đây v tác đng ca dòng vn đu t trc tip nc ngoài đn
tng trng kinh t  nc nhn đu t, nh hng ca phát trin tài chính lên mi
quan h gia FDI và tng trng kinh t, cách đo lng phát trin tài chính trong
mt s nghiên cu trc đây và các bin kim soát thng đc s dng trong mô
hình hi quy tng trng kinh t. Phn tip theo là phng pháp nghiên cu. Trong
phn phng pháp nghiên cu, tôi trình bày mô t d liu nghiên cu, mô hình
nghiên cu, phng pháp nghiên cu và các bc tin hành nghiên cu. Phn th t
là ni dung và kt qu nghiên cu. Trong phn này, tôi trình bày và tho lun v kt
qu hi quy. Phn cui cùng là kt lun. Trong phn kt lun, tôi trình bày tóm tt
các kt qu đt đc ca lun vn, các đim mi cng nh mt s hn ch ca
nghiên cu.

6

2. TNG QUAN CÁC NGHIÊN CUăTRCăỂY
2.1 Tácăđng caăFDIăđi viătngătrng kinh t.

T trc đn nay, đã có rt nhiu nghiên cu c lý thuyt ln thc nghim v tác
đng ca FDI đn tng trng kinh t. Phn di đây lun vn s trình vày vn tt
mt s nghiên cu tiêu biu.
2.1.1 Lý thuyt tácăđng caăFDIălênătngătrng kinh t
Các lý thuyt v tng trng kinh t t lý thuyt tng trng kinh t c đin, lý
thuyt tng trng ngoi sinh đn lý thuyt tng trng ni sinh đu cho rng,
ngun vn đu t là mt trong nhng yu t quan trng tác đng tích cc đn tng
trng kinh t. Ngun vn đu t nc ngoài (FDI) li là mt thành phn quan
trng ca tng ngun vn đu t quc gia. Ti phn này, lun vn tp trung gii
thiu các lý thuyt tng trng đ làm rõ vai trò ca ngun vn FDI đn tng trng
kinh t. Tng quan lý thuyt tng trng kinh t có th phân chia thành ba nhóm: c
đin, ngoi sinh (tân c đin) và ni sinh.
Lý thuyt tng trng kinh t c đin
Lý thuyt c đin tiên phong bi Adam Smith (1776), David Ricardo (1817) và sau
đó bi Ramsey (1928), Harrod (1939) và Domar (1947).  gii thích tng trng
kinh t, các lý thuyt c đin tp trung vào các yu t trong sn xut, chng hn nh
vn, lao đng và đt đai. in hình nh, mô hình David Ricardo vi lun đim c
bn là đt đai sn xut nông nghip là ngun gc ca tng trng kinh t. Nhng
đt sn xut li có gii hn do đó ngi sn xut phi m rng din tích trên đt xu
hn đ sn xut, li nhun ca ch đt thu đc ngày càng gim dn đn chí phí sn
xut lng thc, thc phm cao, giá bán hàng hóa tng, tin lng danh ngha tng
và li nhun ca nhà t bn công nghip gim. Mà li nhun là ngun tích ly đ
m rng đu t dn đn tng trng. Nh vy, do gii hn đt nông nghip dn đn
7

xu hng gim li nhun ca c ngi sn xut nông nghip, công nghip và nh
hng đn tng trng kinh t. Nhng thc t mc tng trng ngày càng tng cho
thy mô hình này không gii thích đc ngun gc ca tng trng. Malthus (1798)
d đoán rng gii hn ca đt s hn ch s phát trin kinh t và rng trng thái cân
bng t nhiên trong tin lng lao đng s b hn ch  mc t cung t cp nh mt

kt qu ca s tng tác gia cung lao đng, sn xut nông nghip và h thng tin
lng. Rosenstein-Rodan (1943, 1961) và Lewis (1954) nhn mnh v mi quan h
gia tng trng và tích ly vn vt cht. Mô hình Harrod-Domar (Harrod 1939,
Domar 1947) gi đnh m rng quy mô và d báo t l tit kim cao hn có th thúc
đy tng trng kinh t cao hn. Tuy nhiên, theo quy lut s gim dn ca vn, mô
hình tng trng c đin d đoán rng thu nhp bình quân đu ngi, bt bình đng
thu nhp s đc gim dn gia các khu vc hoc quc gia, vn s di chuyn t các
nn kinh t tng đi phong phú hn ti nhng nc tng đi nghèo hn, thúc đy
tng trng và gim khong cách thu nhp gia các vùng giàu và nghèo. Harrod
(1939) và Domar (1947) lp lun rng vic m rng lao đng s dn đn s st
gim trong tích ly vn trên lao đng, nng sut lao đng thp hn và gim thu
nhp, cui cùng gây ra suy gim kinh t. Theo mô hình lý thuyt Harrod-Domar, t
l tng trng ca nn kinh t ph thuc vào tit kim và nng sut ca vn. Nh
vy, các lý thuyt tng trng c đin đã nhn mnh vai trò ca ngun vn đi vi
tng trng kinh t, tuy nhiên các lý thuyt này cha gii thích đy đ ngun gc
ca tng trng kinh t.
Lý thuyt tng trng ngoi sinh (mô hình tng trng tân c đin)
Ra đi sau các lý thuyt tng trng c đin, lý thuyt tng trng ngoi sinh hay
còn đc gi là mô hình tng trng tân c đin hoc mô hình tng trng Solow-
Swan, đc khi xng bi Robert Solow (1956) cho rng kinh t tng trng đc
to ra thông qua các yu t ngoi sinh ca các chc nng sn xut nh tích ly vn
và lao đng. C ch ca lý thuyt này liên quan đn vn, con ngi và lao đng
phát trin nh mt phn ca dân s. iu này có ngha rng s tng trng đc
8

thúc đy ngoi sinh  tc đ không đi. Sau đó, s tng trng này thúc đy lao
đng làm tng s thay đi công ngh (De Jager 2004). Lý thuyt tng trng tân c
đin đi đn bn kt lun chính: th nht, tc đ tích ly vn tác đng mc thu nhp
dài hn; th hai, tc đ tích ly vn không nh hng đn tc đ tng trng; th
ba, tc đ tng trng đc quyt đnh bi tc đ tng trng lc lng lao đng và

thay đi công ngh, c hai đu là ngoi sinh hay nm ngoài mô hình; th t, vi t l
tit kim và thay đi công ngh nh nhau, các nc có h s vn trên sn lng
thp hn (đang phát trin) s tng trng nhanh hn các nc có h s vn trên sn
lng cao hn (nc giàu), do đó phi có s hi t mc thu nhp trên mi lao đng.
Nh vy, có th suy ra t lý thuyt tng trng ngoi sinh, FDI làm gia tng vn 
nc s ti và sau đó thúc đy kinh t tng trng hng ti trng thái n đnh mi
bng cách tích t vn hay nói cách khác FDI tác đng đn tng trng kinh t thông
qua tác đng đn tng ngun vn đu t trong nc (Herzer et al., 2008). Tuy
nhiên, theo Barro và Sala-i-Martin (1995), lý thuyt tng trng ngoi sinh không
đáp ng yêu cu trong vic gii thích các yu t quyt đnh tng trng trong dài
hn, to tin đ cho các lý thuyt tng trng kinh t sau này ra đi.
Lý thuyt tng trng ni sinh
Lý thuyt tng trng ni sinh, tiên phong bi Romer (1986). Ý tng chính ca lý
thuyt tng trng ni sinh là thay đi công ngh ngn chn sut sinh li theo vn
gim dn xy ra khi tr lng vn tng lên. Không có sut sinh li gim dn thì
không có trng thái dng và do đó chúng ta không còn k vng s hi t thu nhp
gia nc giàu và nc nghèo. Theo De Jager (2004), tng trng kinh t có ngun
gc t hai yu t: ngun nhân lc và sau đó t thay đi công ngh. Theo Romer
(1993), sn lng có quan h vi vn vt lc, lao đng và tri thc, trong đó lng
tri thc có quan h vi t l đu t. Theo Lucas (1988), vn nhân lc là yu t quan
trng xác đnh t l tng trng trên khp th gii. Theo Rebelo (1990) nu các
nc đu t vào vn nhân lc giúp nâng cao hiu qu lao đng, thì sinh li ca vn
9

vt lc s không gim dn, cho phép tng trng đc tip tc duy trì. Theo
Grossman và Helpman (1991), các chính sách có th có tác đng quan trng đi vi
tng trng trong dài hn.
Lý thuyt tng trng ni sinh chú trng đn s phát trin công ngh sn xut 
nc s ti và gi đnh rng FDI hiu qu hn đu t trong nc (De Mello, 1999).
Do đó, FDI tác đng tích cc đn tng trng kinh t thông qua s lan ta công

ngh, dch chuyn lao đng, đào to k nng qun lý và sp xp t chc (Romer,
1990; Barro và Sala-I-Martin, 1995; De Jager, 2004). Kt qu là, đu t nc ngoài
có th làm tng nng sut ca nc nhn đu t.
Tóm li, FDI có th thúc đy tng trng kinh t thông qua hai cách: trc tip làm
gia tng ngun vn ca nc nhn đu t và gián tip thông qua s lan ta công
ngh t nc đu t, dch chuyn lao đng, nâng cao cht lng ngun nhân lc,
đào to k nng qun lý, nâng cao cht lng sn phm và kh nng cnh tranh ca
các doanh nghip trong nc.
2.1.2 Các nghiên cu thc nghim v tácăđng caăFDIăđnătngătrng kinh t
Nh đã phân tích  trên, v mt lý thuyt, các nhà kinh t hc đu cho rng FDI có
tác đng thúc đy tng trng kinh t  nc nhn đu t, tuy nhiên v mt thc
nghim, các nghiên cu li đa ra nhng kt qu trái ngc nhau. Phn di đây s
lit kê mt s kt qu nghiên cu thc nghim trc đây v tác đng ca FDI đn
tng trng kinh t.
Hu ht các nghiên cu thc nghim ch ra rng FDI có tác đng tích cc đn tng
trng kinh t, tác đng này càng mnh khi có s thun li t nhng yu t khác ti
nc nhn đu t, mc đ tác đng ca FDI lên tng trng kinh t ph thuc vào
kh nng hp th FDI ca nn kinh t. Chng hn nh nghiên cu ca De Mello
(1997) ch ra rng FDI thúc đy tng trng kinh t thông qua công ngh, vn và
ngun lc con ngi. Nghiên cu ca De Mello (1999) cho thy tác đng ca FDI
10

đi vi tng trng kinh t còn ph thuc vào các yu t khác nh các đnh ch,
chính sách, chính sách ngoi thng, ri ro chính tr thông qua hi quy vi d liu
bng và d liu chui thi gian. Mu d liu ca nghiên cu này gm 32 quc gia
trên th gii, trong đó gm có 15 nc OECD và 17 nc không thuc OECD, thi
gian nghiên cu t 1970-1990. Kt qu nghiên cu ca De Mello có s khác bit
gia hai nhóm: các nc thuc OECD và các nc không thuc OECD. i vi
nhng nc thuc OECD, FDI có tác đng thúc đy tng trng kinh t thông qua
kênh truyn dn tri thc, công ngh và vn. Hoc nh nghiên cu ca Borenzstein

(1998) hi quy vi d liu ca 69 quc gia đang phát trin trên th gii trong hai
thp niên 1970 – 1989, tác gi đa ra kt lun rng đu t trc tip nc ngoài FDI
thc s có tác đng tích cc đn tng trng kinh t thông qua kênh truyn dn
công ngh. Tuy nhiên tác đng này chu nh hng ca yu t khác là cht lng
ngun nhân lc ca nc nhn đu t, c th hn là ch khi ngun nhân lc đt
đc mc cht lng nht đnh thì FDI mi có th thúc đy tng trng kinh t.
Nghiên cu Balasubramanyam, Salisu, và Sapsford (1996) li xem đ m thng
mi là mt yu t quan trng, cn thit đ ti đa hóa li ích nhn đc t FDI. Mt
ví d khác là nghiên cu ca Omran và Bolbol (2003), s dng d liu bng ca 17
nc Arab và phng pháp hi quy OLS cho ra kt qu tác đng ca FDI đn tng
trng kinh t ph thuc vào các yu t hp th FDI  nc nhn đu t, đc bit là
phát trin tài chính. Hoc nh nghiên cu ca Bloomstrom, Lipsey, Zejan (1994)
cho rng tác đng tích cc ca FDI ph thuc vào các yu t chính tr, lut pháp,
trình đ ngun nhân lc ca nc nhn đu t. Các tác gi này còn cho rng FDI
ch tác đng tích cc đn tng trng kinh t khi thu nhp bình quân đu ngi ca
nc nhn đu t đt đc mc nht đnh, c th là kt qu hi quy ca ông cho
thy FDI ch có tác đng thúc đy tng trng kinh t đi vi các quc gia đang
phát trin có thu nhp cao, FDI không có tác đng đn tng trng đi vi các quc
gia đang phát trin có thu nhp thp.
11

Mt s nghiên cu khác cho ra kt qu là ngun vn đu t trc tip nc ngoài có
tác đng nghch chiu đn tng trng kinh t. Ví d nh, nghiên cu Li và Liu
(2005) thc hin đi vi 84 quc gia trong khong thi gian 1970 – 1999, De
Mello (1999) thc hin hi quy đi vi các quc gia không thuc OECD,
Bos,Sander và Secchi (1974) v tác đng ca dòng vn đu t trc tip nc ngoài
t nhng công ty đa quc gia M đi vi tng trng kinh t ca nhng nc nhn
đu t trong giai đon 1965 -1969, hoc nh nghiên cu ca McCombie và
Thirlwall (1994) cho rng FDI có th nh hng xu đn tng trng kinh t nu nó
ln át đu t trong nc và có th gây ra s ph thuc kinh t vào các nc khác.

Khác bit vi các kt qu trên, mt s nghiên cu cho ra kt qu FDI không có tác
đng đn tng trng kinh t: nghiên cu ca Carkovic và Levine (2005) thc hin
hi quy bng phng pháp GMM đi vi 72 nc trên th gii trong thi gian t
1960 – 1995, đ khng đnh kt qu trên, các tác gi cng đã thc hin khá nhiu
kim tra đ nhy nh s dng ngun d liu t IMF thay cho ngun d liu World
Bank,… Kt qu vn cho thy FDI không có tác đng tích cc đi vi tng trng
kinh t.
2.2 Mi quan h gia phát trinătƠiăchínhăvƠătngătrng kinh t
Mi quan h gia phát trin ca khu vc tài chính và tng trng kinh t ln đu
tiên đc nghiên cu bi Schumpeter (1911) và đn nay đã đc nhiu các nhà
khoa hc nghiên cu rng rãi.
Hu ht các nghiên cu đu ch ra rng s phát trin ca khu vc tài chính có vai trò
thúc đy tng trng kinh t. Chng hn nh nghiên cu ca Schumpeter (1911)
cho rng các trung gian tài chính phát trin đóng vai trò quan trng trong vic đi
mi công ngh, tích ly vn và tng trng kinh t thông qua gim chi phí giao
dch, tng tin gi tit kim h gia đình, đánh giá chính xác các d án đu t qua
vic gim bt cân xng thông tin, nâng cao hiu qu s dng vn. King và Levine
12

(1993) da trên nn tng kt qu nghiên cu ca Schumpeter (1911), thc hin
nhiu hi quy trên d liu ca 119 quc gia phát trin và đang phát trin trên th
gii. Trong nghiên cu ca Levine (1993), tng trng kinh t đc đo lng bng
bin tc đ tng GDP bình quân đu ngi; phát trin tài chính đc đo lng bi
bn ch tiêu: t s quy mô ca khu vc tài chính/GDP, vai trò ca các ngân hàng đi
vi ngân hàng trung ng
, phn trm tín dng đc phân phi cho khu vc t nhân,
t s tín dng đc cp cho khu vc t nhân /GDP; kt qu đc đa ra khá tng
đng vi Schumpeter (1911): các ch tiêu đo lng phát trin tài chính đu có mi
quan h tích cc đi vi tng trng kinh t th hin qua các h s hi quy có giá tr
dng, có ý ngha thng kê và phát trin tài chính có vai trò quan trng đi vi tng

trng kinh t thông qua các kênh: nâng cao t l tích ly vn và gia tng hiu qu
s dng vn; các ch tiêu quan trng ca phát trin tài chính là mt d báo tt cho
tng trng kinh t trong dài hn. Nói cách khác, nu mt quc gia có h thng tài
chính phát trin thì s có ý ngha rt ln đi vi t l tích ly vn và hiu qu s
dng vn trong tng lai. Ging nh kt qu các nghiên cu trên, King và Levine
(1993b) cng ch ra rng phát trin tài chính tác đng tích cc đn tng trng kinh
t thông qua hiu qu sn xut ca các doanh nghip. V mt lý thuyt, hai ông cho
rng phát trin tài chính nh hng đn hiu qu hot đng sn xut ca các công ty
qua bn con đng: th nht là h thng tài chính có kh nng đánh giá chính xác
nhng d án, doanh nghip trin vng và la chn nhng d án tt nht, th hai, h
thng tài chính giúp phân b ngun lc hp lý đ thc hin nhng d án đó, th ba,
h thng tài chính cho phép nhà đu t chia s, đa dng hóa ri ro, th t hai ông
cho rng th trng chng khoán có th đa ra nhng giá tr k vng v li nhun
khi các doanh nghip tham gia vào hot đng ci tin k thut nâng cao hiu qu
sn xut. Do đó, khu vc tài chính ca mt quc gia phát trin s có tác đng rt ln
đi vi vic nâng cao hiu qu sn xut ca mt doanh nghip. T đó, tng hiu qu
sn xut ca nn kinh t, và đó là c s đ nn kinh t tng trng. V nghiên cu
thc nghim, hai ông s dng d liu ca 77 quc gia trong giai đon t 1960 đn
1989. Các bin đo lng phát trin ca khu vc tài chính gm t s cung tin
13

M3/GDP (DEPTH), t s ca tin gi ngân hàng ni đa vi tng tin gi ngân
hàng và tin gi ngân hàng trung ng (BANK), t s ca tín dng cp cho khu vc
t nhân vi tng tín dng cp cho chính quyn trung ng, đa phng và tín dng
cp cho doanh nghip t nhân (PRIVATE), t s ca tín dng cp cho khu vc t
nhân trên GDP (PRIVY); tng trng kinh t đc đo lng bi các bin: tc đ
tng trng GDP bình quân đu ngi (GYP), tc đ tng trng vn bình quân
đu ngi (GK), đu t/GDP (INV), tc đ tng trng ca nhng ngun khác;
phng pháp hi quy đc s dng là OLS thông thng và 3SLS trên d liu chéo
ca 77 quc gia và cho mt s quc gia c th (Argentina, Chi lê, Hàn Quc,

Indonesia, Philipin); kt qu hi quy cho thy rng phát trin tài chính thc s có
tác đng tích cc đi vi tng trng kinh t. Ngoài ra, nghiên cu ca Greenwood
và Jovanovic (1990) nghiên cu v mi quan h ca phát trin tài chính và tng
trng; thu nhp và tng trng da trên nn tng lý thuyt v tng trng kinh t
và phát trin. T kt qu nghiên cu, Greenwood và Jovanovic cho rng s phát
trin ca các t chc tài chính đóng vai trò quan trng trong vic thu thp và phân
tích thông tin v các công ty và th trng, do vy có th phân phi ngun vn hp
lý, gim thiu bt cân xng thông tin, t đó thúc đy kinh t phát trin. Demetriades
và Andrianova (2004) cho rng mt khu vc tài chính lành mnh là điu kin tiên
quyt đ mt quc gia thc hin nhng phát minh mi và khai thác ngun lc hiu
qu. Bng cách này, tài chính đc coi là yu t h tr cho tng trng.
Tuy nhiên, cng có mt s nghiên cu cho thy phát trin tài chính có tác đng
ngc chiu vi tng trng kinh t. Chng hn nh nghiên cu ca Chee (2010)
vi d liu bng thu thp t 44 quc gia thuc châu Á và Châu i dng trong
khong thi gian t 1996 – 2005. Hoc nh nghiên cu ca Loayza và Ranciere
(2006) vi d liu ca 75 quc gia trong giai đon 1960 – 2000.
14

2.3 FDI, phát trinătƠiăchínhăvƠătngătrng kinh t
T các kt qu nghiên cu trái ngc nhau k trên khin các nhà nghiên cu đt ra
gi thit là tác đng cùng chiu hay ngc chiu ca FDI lên tng trng kinh t
còn ph thuc vào các yu t khác ca quc gia nhn đu t nh chính sách điu
tit kinh t ca chính ph, cht lng ngun nhân lc, đ m thng mi, đc bit
có rt nhiu nghiên cu chú trng vào nh hng ca s phát trin  khu vc tài
chính. Chúng ta s đt ngay câu hi rng ti sao yu t phát trin tài chính li đc
các nhà nghiên cu đc bit chú trng mà không phi là các yu t khác? Câu tr li
có th là do v mt lý thuyt:
 Th nht, khu vc tài chính có vai trò là kênh dn vn cho nn kinh t,
góp phn rt ln vào vic s dng ngun vn hiu qu, đc bit vi vai trò làm
trung gian thanh toán ca ngân hàng thng mi và các trung gian tài chính khác,

khu vc tài chính giúp tng tc đ lu chuyn vn, t đó thúc đy lu thông hàng
hóa, đy nhanh tc đ thanh toán, to điu kin cho nn kinh t phát trin.
 Th hai, khu vc tài chính to điu kin thun li cho Chính ph điu
hành các chính sách kinh t. Chính ph có th s dng các công c trên th trng
tài chính đ tác đng nhm thc hin và điu hành chính sách tin t ca Quc gia,
t đó nh hng đn tng trng kinh t.
Phn tip theo, lun vn s tóm tt mt s nghiên cu thc nghim trc đây v vai
trò ca khu vc tài chính đn s tác đng ca ngun vn đu t nc ngoài đn
tng trng kinh t.
Hu ht các nghiên cu thc nghim đu cho ra kt qu s phát trin ca khu vc
tài chính làm gia tng tác đng tích cc ca FDI lên tng trng kinh t. Chng hn
nh Hermes và Lensink (2003) s dng phng pháp OLS cho thy rng phát trin
tài chính gia tng tc đ lan truyn ca ci tin và công ngh t FDI, FDI s tác
đng cùng chiu vi tng trng kinh t nu khu vc tài chính phát trin tt. Th
15

nht, h thng tài chính phát trin có th huy đng ngun vn tit kim nhiu hn,
thm đnh các d án đu t tt hn, t đó nâng cao hiu qu kinh t và thúc đy
tng trng. Th hai, h thng tài chính phát trin s làm gim thiu ri ro do đu
t vic nâng cp hoc tip nhn công ngh mi. Nh vy, phát trin tài chính có tác
đng tích cc đn phát trin công ngh, t đó tác đng tích cc đn tng trng
kinh t. Th ba, nghiên cu cho rng s phát trin ca h thng tài chính s quyt
đnh khi lng vn các công ty nc ngoài có th vay đ đu t vào hot đng
khai thác, nâng cao công ngh  nc ch nhà. Th t, h thng tài chính cng
quyt đnh khi lng vn mà các công ty nc ngoài có th vay mn đ có th
m rng các hot đng sn xut, nghiên cu  nc nhn đu t, đây cng là c s
đ nc nhn đu t có th tip nhn nhng công ngh tiên tin t nc đu t. V
mt thc nghim, kt qu hi quy Hermes và Lensink (2003) cho thy, trong mô
hình hi quy ban đu bin đo lng FDI có h s hi quy âm, có ý ngha thng kê;
nhng nu thêm vào mô hình bin tng tác ca FDI và phát trin tài chính thì bin

tng tác này có giá tr dng, có ý ngha thng kê. Da trên kt qu này các tác
gi cho rng FDI ch có tác đng tích cc đi vi tng trng kinh t khi h thng
tài chính phát trin đt đn mc ti thiu nào đó. Trong s 67 quc gia ly mu thì
có 37 quc gia hu ht  Châu M Latin và Châu Á có h thng tài chính phát trin
và FDI đóng góp tích cc vào s tng trng kinh t. Các quc gia  Châu Phi có
h thng tài chính yu, FDI không có nhng tác đng tích cc lên tng trng kinh
t. Alfaro và cng s (2003) cng cho ra kt qu tng t Hermes và Lensink
(2003) vi vic s dng các ch s ca khu vc ngân hàng và th trng tài chính
làm đi din cho bin phát trin tài chính. Alfaro s dng phng pháp hi quy
OLS đi vi d liu chéo ca các quc gia cho ra kt qu là FDI và tng trng
kinh t có mi quan h nhân qu, s phát trin ca h thng tài chính đóng vai trò
quan trng trong vic phát huy hiu qu ca ngun vn FDI đi vi tng trng
kinh t (bin FDI có h s hi quy dng, có ý ngha thng kê; bin tng tác ca
FDI và phát trin tài chính có h s hi quy dng, có ý ngha thng kê). C th, b
bin liên quan đn ngân hàng đc đo lng bi bn bin: cung tin M3, t s tài
16

sn ca ngân hàng thng mi trên tng tài sn ngân hàng trung ng và ngân hàng
thng mi (BTOT), tín dng cp cho khu vc t nhân/GDP (PRIVCR), tín dng
cp bi tin gi ngân hàng dành cho khu vc t nhân (Bank credit). B bin liên
quan đn th trng tài chính gm có các bin: SVALT đo lng bng giá tr giao
dch chng khoán so vi GDP và SCAPT đo lng bng giá tr ca các công ty
niêm yt s vi GDP. Tác gi còn đa các bin khác tác đng đn tng trng kinh
t vào mô hình: tc đ tng trng GDP bình quân đu ngi, FDI, lm phát, ch s
ri ro quc gia ICRG, đ m thng mi, chi tiêu chính ph, tc đ tng trng dân
s. Alfaro và cng s (2006) cng cho kt qu nghiên cu tng t. C th, bng
cách ni lng tín dng thông qua h lãi sut cho vay, phát trin khu vc tài chính là
mt kênh liên kt gia các công ty nc ngoài và công ty trong nc. Kt qu
nghiên cu cho thy nhng quc gia có khu vc tài chính phát trin thì có xu hng
tng trng kinh t chu tác đng mnh hn bi FDI. Bailliu (2000) cng đng quan

đim vi nhiu nhà nghiên cu, dòng vn t nhân t nc ngoài có tác đng đn
tng trng kinh t không ch thông qua thúc đy hot đng đu t trong nc,
chuyn giao khoa hc k thut, kinh nghim mà còn h tr h thng tài chính phát
trin. Nghiên cu đc thc hin  40 quc gia đang phát trin trên th gii trong
khong giai đon t 1975 – 1995. Bin ph thuc trong mô hình là GDP bình quân
đu ngi; các bin đc lp gm có: dòng vn thun t nc ngoài, chi tiêu chính
ph, đ m thng mi, đu t và bin đo lng phát trin tài chính. Nghiên cu
cho rng,  nhng nc đang phát trin, nhân t quan trng ca h thng tài chính
là ngân hàng, do vy, da theo nghiên cu ca King và Levine (1993), tác gi la
chn bin t l tài sn ca ngân hàng thng mi so vi tng tài sn ca ngân hàng
trung ng và ngân hàng thng mi đ đo lng phát trin tài chính. Kt qu
nghiên cu t phng pháp hi quy GMM sai phân cho thy h s hi quy ca bin
dòng vn thun t nc ngoài có giá tr âm, có ý ngha thng kê trong khi bin
tng tác ca dòng vn thun t nc ngoài và phát trin tài chính có h s hi quy
dng, có ý ngha thng kê. Nh vy, dòng vn đu t t nc ngoài tht s có tác
đng tích cc đi vi tng trng kinh t ca mt quc gia, tuy nhiên, tác đng này
17

ch xy ra đi vi nhng quc gia có h thng tài chính phát trin. Hay nh nghiên
cu ca Ang (2009a) thc hin nghiên cu vi d liu ca Malaysia trong khong
thi gian 1965 – 2004. Trong nghiên cu này, mô hình nghiên cu gm có các bin
chính: tng trng kinh t, FDI và phát trin tài chính. Phát trin tài chính đc đo
lng bng các ch tiêu: t s chi nhánh ngân hàng thng mi trên 1.000 dân, t s
M3/GDP, t s tài sn ngân hàng thng mi trên tng tài sn ngân hàng trung
ng và ngân hàng thng mi. Tác gi s dng kim đnh ADF và Philips –
Perron đ kim đnh đn v, kim đnh Johnhansen đ kim đnh đng liên kt trong
phng pháp VAR và mô hình VECM cho ra kt qu nhng quc gia có h thng
tài chính phát trin s h tr cho tác đng ca FDI đi vi tng trng kinh t. Mt
ví d khác là nghiên cu ca Ang (2009b) thc hin nghiên cu tng t vi d
liu chui thi gian thu thp đc t 1970 đn 2004 ca Thái Lan. Trong nghiên

cu này đ đo lng phát trin tài chính, tác gi s dng các ch tiêu M2/GDP và tín
dng ni đa cp cho khu vc t nhân/GDP; các bin tng trng kinh t và FDI
vn đc đo lng bng GDP bình quân đu ngi và dòng vn FDI/GDP; kt qu
hi quy t mô hình VECM cho thy, vi d liu thu thp đc, dòng vn đu t
trc tip nc ngoài FDI có tác đng ngc chiu đi vi tng trng kinh t trong
dài hn tuy nhiên, tác đng này b hn ch khi h thng tài chính phát trin tt hn.
Kt qu này mt ln na khng đnh vai trò ca phát trin tài chính đi vi tác đng
ca FDI đi vi tng trng kinh t. Mt ví d khác là nghiên cu ca Chee-Keong
Choong (2012) s dng phng pháp GMM đ kim đnh mi quan h gia FDI,
phát trin tài chính và tng trng kinh t đi vi 95 nc phát trin và đang
phát trin t 1986 đn 2003. Kt qu nghiên cu cho thy FDI có tác đng tích
cc đn tng trng kinh t và phát trin tài chính cng là yu t quan trng
trong tác đng này. Hoc nh Chee (2010) s dng d liu bng thu thp t 44
quc gia thuc châu Á và Châu i dng trong khong thi gian t 1996 – 2005
đ kim đnh gi thit liu phát trin tài chính là yu t c s đ dòng vn đu t
trc tip nc ngoài FDI thúc đy tng trng kinh t hay không. Mô hình nghiên
cu gm các bin chính là tc đ tng trng GDP bình quân đu ngi, dòng vn
18

FDI, phát trin tài chính và các bin kim soát khác nh: đ m thng mi, chi
tiêu chính ph, tng trng dân s, t l nhp hc cp hai… Trong mô hình nghiên
cu, tác gi còn đa vào 2 bin gi nhm phân loi các quc gia trong mu nghiên
cu thành 3 nhóm: nhng nc phát trin, nhng nc đang phát trin và nhng
nc kém phát trin. Theo tác gi, s phân loi này nhm mc đích nghiên cu sâu
hn vai trò ca phát trin tài chính đn tác đng ca FDI lên tng trng kinh t vì
tng ng vi nhng nhóm nc này là h thng tài chính phát trin tt, phát trin
va và kém phát trin. Nghiên cu đc thc hin da trên mu d liu. Kt qu
nghiên cu thu đc cho thy FDI có tác đng tích cc đn tng trng kinh t đi
vi các nc trong mu nghiên cu và phát trin tài chính đóng vai trò quan trng
trong mi quan h gia FDI và tng trng kinh t đc bit  nhng nc kém phát

trin.
Mt khác, có mt s nghiên cu li cho ra kt qu khác vi các nghiên cu trên, c
th là phát trin tài chính không có tác đng trong mi quan h gia FDI và tng
trng kinh t. Chng hn nh Durham (2004) s dng ch s th trng chng
khoán đ đo lng phát trin tài chính cho thy tác đng b sung ca FDI và phát
trin tài chính lên tn tng kinh t không có ý ngha thng kê, Carkovic và Levine
(2005) s dng phng pháp GMM cho ra kt qu phát trin tài chính không đóng
vai trò quan trng đi vi tác đng ca FDI lên tng trng kinh t.
2.4 oălng phát trin tài chính
Theo Báo cáo phát trin tài chính nm 2010 ca Din đàn kinh t th gii, phát trin
tài chính đc đnh ngha là nhng yu t, chính sách, t chc làm cho th trng
và trung gian tài chính hot đng hiu qu, tip cn ngun vn và các dch v tài
chính mt sách sâu rng. Nhìn chung khái nim v phát trin tài chính khá phc tp.
V mt lý thuyt, không có bin đi din duy nht nào có th đo lng phát trin tài
chính.