Nghiên cứu sự truyền dẫn lãi suất và những yếu tố ảnh hưởng ở thị trường việt nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp. HCM
***








NGUYN TH HOÀNG OANH


NGHIÊN CU S TRUYN DN LÃI
SUT VÀ NHNG YU T NH HNG
 TH TRNG VIT NAM




LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh - Nm 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp. HCM
***








NGUYN TH HOÀNG OANH


NGHIÊN CU S TRUYN DN LÃI
SUT VÀ NHNG YU T NH HNG
 TH TRNG VIT NAM

Chuyên ngành: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
Mã s: 60.34.02.01


LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS NGUYN TH LIÊN HOA

TP. H Chí Minh - Nm 2014



LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn này do chính tôi nghiên cu và thc hin.
Các s liu và thông tin s dng trong lun vn này đu có ngun gc trung
thc và đc phép công b.

Thành ph H Chí Minh – nm 2014



Nguyn Th Hoàng Oanh
CNG HÒA XÃ HI CH NGHA VIT NAM
c lp – T do – Hnh phúc

BN CAM OAN

H tên hc viên: Nguyn Th Hoàng Oanh
Ngày sinh: 04/01/1982 Ni sinh: Long An
Trúng tuyn đu vào nm: 2010

Là tác gi ca đ tài lun vn: Nghiên cu s truyn dn lãi sut và nhng yu t nh
hng  th trng Vit Nam

Giáo viên hng dn: PGS.TS Nguyn Th Liên Hoa

Ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã ngành: 60.34.02.01
Bo v lun vn ngày 29 tháng 04 nm 2014
im bo v lun vn: 5 đim

Tôi cam đoan đã chnh sa ni dung lun vn thc s kinh t vi đ tài trên, theo
góp ý ca Hi đng chm lun vn thc s.

TP. H Chí Minh, ngày 09 tháng 05 nm 2014
Ngi cam đoan Ch tch Hi đng chm lun vn
(Ký và ghi rõ h tên) (Ký và ghi rõ h tên)






Hi đng chm lun vn 05 (nm) thành viên gm:
Ch tch: PGS.TS Phan Th Bích Nguyt
Phn bin 1: TS. Nguyn Khc Quc Bo
Phn bin 2: TS. Phm Quc Vit
Th ký: TS. Trn Th Hi Lý
y viên: TS. Nguyn Ngc nh
MC LC
o0o
DANH MC BNG BIU i
DANH MC CÁC T VIT TT ii
Tóm tt (abstract) 1
1. Gii thiu (Introdution) 2
2. Tng quan các kt qu nghiên cu trc đây (literature review) 6

2.1. C ch truyn dn lãi sut 6
2.2. Thc nghim v s điu chnh ca lãi sut bán l  mt s khu vc đin
hình 9
2.3. Nhng đc đim ca các ngân hàng gn lin vi s truyn dn lãi sut 10
3. Phng pháp nghiên cu và d liu (Methodology and data) 13
3.1. D liu nghiên cu 13
3.2. Phng pháp nghiên cu 14
3.3. Quá trình x lý và nhn xét d liu 18
3.3.1. Kim đnh tính dng – kim đnh nghim đn v (unit root test) 19
3.3.2. ng liên kt 20
4. Kt qu thc nghim (Empirical Results) 21
4.1. Truyn dn lãi sut  Vit Nam 21
4.1.1. S tng quan gia lãi sut liên ngân hàng vi các loi lãi sut tin
gi 21
4.1.2. Mc đ truyn dn ngn hn (trc tip) ca lãi sut th trng tin t
vào lãi sut tin gi 24
4.2. Các yu t t phía các ngân hàng nh hng đn mc đ truyn dn lãi
sut  Vit Nam 26
4.2.1. S khác bit trong hành vi thit lp lãi sut bán l ca tng ngân
hàng 26
4.2.2. Xác đnh nhng yu t tác đng đn quyt đnh ca các ngân hàng
trong vic thit lp lãi sut bán l 29
4.2.2.1. D liu – các bin đa vào mô hình 29
4.2.2.2. Mô hình hi quy và kt qu 33
5. Kt lun (Conclution) 36
Tài liu tham kho 38

i

DANH MC BNG BIU
Tên bng Trang
Bng 1: Thng kê mô t s liu lãi sut tin gi ca các ngân hàng Vit
Nam giai đon T1/2011-T6/2013 (%/nm): 19
Bng 2: Kt qu kim đnh tính dng: 20
Bng 3: Kt qu kim đnh đng liên kt-kim đnh Pedroni: 21
Bng 4: Kt qu c lng FMOLS-mc đ tác đng ca lãi sut th
trng đn lãi sut tin gi các k hn: 22
Bng 5: c lng sai s và đ tr trung bình ca quá trình điu chnh
lãi sut: 25
Bng 6: Kt qu ca s không đng nht v mc đ truyn dn ngn và
dài hn gia các ngân hàng: 28
Bng 7: Thng kê mô t d liu các ngân hàng: 32
Bng 8: Kì vng các bin trong mô hình đi vi lãi sut tin gi: 33
Bng 9: Kt qu hi quy các yu t quyt đnh tính không đng nht
trong truyn dn lãi sut tin gi gia các ngân hàng: 34

ii


DANH MC CÁC T VIT TT

ECM (Error Correction Model) : Mô hình hiu chnh sai s
FMOLS (Fully modified least square): K thut bình phng bé nht đã
đc hiu chnh hoàn toàn.
NHTM : Ngân hàng thng mi
NHT : Ngân hàng trung ng
ROE (Return on Equity) : Ch s li nhun trên vn ch s hu
ROA (Return on Asset) : Ch s li nhun trên tài sn




1
Tóm tt (abstract)
Nghiên cu này đc thc hin nhm mc đích cung cp nhng hiu
bit sâu sc hn v kênh truyn dn lãi sut  Vit Nam. Bng vic s dng
mô hình ECM và FMOLS nhm đnh lng mc đ truyn dn gia cp lãi
sut th trng và lãi sut bán l (c th là gia cp lãi sut liên ngân hàng và
lãi sut tin gi) và xem xét nhng yu t nào nh hng đn s truyn dn
lãi sut này, ví d: t l vn, tính thanh khon, tc đ tng trng, ROE,

ROA,… ca ngân hàng.
Kt qu ca nghiên cu cho thy s truyn dn lãi sut  Vit Nam là
không hoàn toàn c trong ngn hn ln dài hn. Nh s tách bit nghiên cu
tng sn phm tin gi, tác gi đã thu đc nhng kt qu bt ng khi đem so
sánh vi kt qu ca nhng nghiên cu trc đây. i vi sn phm tin gi
dành cho khách hàng cá nhân có mc đ truyn dn khá cao t 30 – 85% trên
tng k hn khác nhau. Trong khi đó, đi vi sn phm tin gi dành cho
khách hàng doanh nghip thì mc đ truyn dn thp hn t 16 – 50%. Các
kt qu nghiên cu này cng phn nào phù hp vi hin trng ca mt h
thng tài chính còn cha phát trin và tn ti nhiu bt cp nh Vit Nam. T
nhng phát hin nêu trên, tác gi tip tc tin hành mt nghiên cu nh, nhm
xác đnh xem yu t nào khin các ngân hàng có nhng hành vi thit lp lãi
sut khác nhau trc s bin đng ca th trng tin t. Kt qu ch ra rng,
s đa dng hóa đu t, cu trúc vn, tc đ tng trng và li nhun trên vn
c phn đã tác đng đn nhng quyt đnh ca các ngân hàng và nh hng
đn quá trình truyn truyn dn cng nh nh hng đn hiu qu chính sách
tin t ca Nhà nc.




2
1. Gii thiu (Introdution):
K t gia nhng nm 1970, s phát trin ca chính sách tin t  hu
ht các quc gia đã có mt s n đnh trong c ch th trng. Trong thc t,
điu này có ngha là loi b s điu khin trc tip, gim yêu cu d tr, ngày
càng nhn mnh lãi sut nh là mt mc tiêu điu hành (xem BIS nm 1997,
mt cuc kho sát ca chính sách tin t "chin thut"; và Borio nm 1997,
mt cuc kho sát quy trình hot đng ca ngân hàng trung ng).
Christiano và các cng s (1996), da trên nghiên cu ca h v nn

kinh t M, cho rng nhng tác đng ca chính sách tin t đn khu vc kinh
t mt khong thi gian trung bình là 4 tháng và tác đng ca chúng có th
kéo dài đn 2 nm, phát hin này cng đc tìm thy trong nghiên cu ca
Romer (1989). Mc dù có nhiu kênh truyn dn chính sách tin t nhng
nhìn chung có sáu kênh nh sau: (1) kênh lãi sut, (2) kênh tín dng, (3) kênh
cân đi k toán, (4) kênh giá tài sn, (5) kênh t giá hi đoái; và kênh k vng
(6).
Trong s tt c các kênh, kênh lãi sut có v là quan trng nht. Ti các
nc phát trin ví d  khu vc các nc đng euro, SMETS và Wouters
(2002) tìm thy rng cú sc chính sách tin t thông qua các kênh lãi sut nh
hng đn sn lng thc t, nhu cu tiêu dùng và đu t. Angeloni et
al.(2003) s dng nhiu phng pháp phân tích thc nghim khác nhau, trong
đó có mô hình VAR đ kim tra gi thuyt ban đu rng kênh lãi sut chim
u th trong chính sách tin t nh hng đn GDP và lm phát. Kt qu là
tác gi cng phát hin kênh lãi sut là kênh hoàn toàn chim u th trong
truyn dn  mt s nc khu vc đng Euro, và là mt kênh quan trng
trong hu ht tt c các nc đó. C th, kênh lãi sut là kênh quan trng 
nc Phn Lan và Thy in, nhng nc còn li nh Ý, Pháp, c, Áo, Hà
Lan thì kênh lãi sut vn chim u th và còn có các kênh khác.




3
Ti các nc đang phát trin và nn kinh t mi ni nh là  Thái Lan,
s dng mô hình VAR, Disyatat và Vongsinsirikul (2003) đã phát hin rng
ngoài kênh lãi sut truyn thng, các ngân hàng cng đóng mt vai trò quan
trng trong c ch truyn dn chính sách tin t, trong khi t giá hi đoái và
các kênh giá tài sn tng đi ít quan trng hn. Ti SriLanka, Amarasekara
(2008), da trên mô hình VAR dng đ qui và cu trúc, nghiên cu này phân

tích nh hng cúa lãi sut, tng trng cung tin và s thay đi t giá đn
tng trng GDP thc và lm phát trong giai đon 1978 đn 2005. Kt qu
tìm thy kênh lãi sut thì quan trng trong truyn dn chính sách tin t.
Acosta-Ormaechea và Coble (2011) so sánh vic truyn dn chính sách tin t
ti các nn kinh t đô la hóa và không đô la hóa đã tìm thy rng kênh lãi sut
truyn thng đóng vai trò quan trng  Chile và New Zealand trong khi kênh
t giá hi đoái đóng vai trò đáng k trong vic kim soát áp lc lm phát 
Peru và Uruguay.
Theo nghiên cu ca Isakova (2008), kênh lãi sut đi din cho mt
kênh truyn dn chính sách tin t quan trng và các kênh khác có liên quan
đn hiu qu ca nó. C quan tin t n đnh lãi sut chính sách và t đó nó
nh hng ngn hn đn lãi sut th trng tin t (lãi sut liên ngân hàng),
kéo theo nh hng đn lãi sut th trng tin t dài hn và lãi sut bán l
ngân hàng,… Borio và Fritz (1995) lp lun rng “lãi sut cho vay ngân hàng
là mt chìa khóa, gii thích cho chi phí biên ca vic tài tr ngn hn trong
mt nn kinh t”. H gia đình và các công ty to ra các khon vay ngân hàng
đ tài tr cho chi tiêu dùng và đu t. Do đó, “giá ca các khon vay ngân
hàng” (bao gm các chi phí liên quan đn khon vay k c tin lãi) là rt quan
trng trong vic xác đnh nhu cu cui cùng và do đó tác đng đn lm phát
ca mt nn kinh t. Tuy nhiên, không ch lãi sut cho vay ngân hàng mà còn
lãi sut tin gi ngân hàng cng rt quan trng, vì chúng nh hng đn tit
kim so vi tiêu dùng (tit kim so vi đu t) quyt đnh ca các tác nhân
kinh t.




4
Ngoài ra, mi quan h nhân qu mt chiu đáng k đã đc tìm thy t
chính sách lãi sut đn lm phát, sn lng và các đo lng khác nhau ca

thanh khon ngoi tr tin (M3), nhn mnh tm quan trng ca lãi sut nh
mt công c chính sách tin t mnh.
Chính sách tin t là công c ch yu đ điu tit nn kinh t v mô ti
hu ht các nc công nghip. Khi chính sách tin t cn đc tht cht (hoc
ni lng), ngân hàng trung ng hoc c quan có thm quyn tin t s tng
(hoc gim) lãi sut chính thc, ngân hàng và các t chc tài chính khác s
theo đó tng (hoc gim) lãi sut tin gi và lãi sut cho vay. i mt vi chi
phí tài tr cao hn (hay thp hn), ngi tiêu dùng và các công ty s điu
chnh tiêu dùng và chi tiêu ca h cho phù hp, t đó nh hng đn sn
lng và lm phát. Do đó, hiu qu ca chính sách tin t ph thuc vào tc
đ và mc đ các t chc tài chính truyn dn nhng thay đi trong lãi sut
chính thc ti khách hàng ca h.
T nhng nhn đnh trên, vic nghiên cu và đnh lng mc đ truyn
dn lãi sut s đa ra mt cái nhìn rõ nét hn v kênh truyn dn này. Trong
khi có nhiu nghiên cu v s truyn dn ca chính sách tin t thì s truyn
dn ca lãi sut bán l dng nh cha đc tìm hiu, ít nht là cho đn gn
đây. Hu ht các nghiên cu v c ch truyn dn chính sách tin t gi đnh
rng s thay đi ca lãi sut chính thc truyn dn ngay lp tc và hoàn toàn
đn lãi sut bán l ngân hàng. (ví d nh: Bernanke và Gertler, 1995;
Kashyap và Stein, 2000; Altunbas, 2002). Gn đây, mt s nghiên cu d liu
trên phm vi tng quc gia cng đã đc thc hin. Rt nhiu kt qu nghiên
cu khác nhau đã đc đa ra, nguyên nhân là do d liu đc s dng t
nhiu ngun khác nhau và vi các khong thi gian khác nhau. Kt qu đáng
chú ý là cho thy s truyn dn có th là không hoàn toàn và tc đ điu
chnh có th b chm li. Mc đ truyn dn và tc đ điu chnh cng khác
nhau gia các đnh ch tài chính và sn phm tài chính khác nhau, cho thy

5
rng tc đ ca s truyn dn tin t khác nhau gia các phân khúc khách
hàng khác nhau ca khu vc ngân hàng. Hn na, mt s nghiên cu cng
tìm thy rng tc đ điu chnh là khác nhau tùy thuc vào lãi sut cao hn
hay thp hn mc cân bng dài hn. (Chong và các cng s, 2005; Kleimeier
và Sander, 2005).
Bài lun vn này s c gng cung cp mt s bng chng v vic truyn
dn chính sách tin t trong nn kinh t Vit Nam bng cách đo lng mc đ
điu chnh lãi sut bán l (lãi sut tin gi) đi vi s thay đi trong lãi sut
th trng tin t (lãi sut liên ngân hàng) bng mô hình hiu chnh sai s
(ECM - Error Correction Model). Và nghiên cu xem liu có s truyn dn
không đng nht gia các sn phm khác nhau ca ngân hàng hay không.
Trong lun vn này, tác gi nghiên cu kin thc nn v các yu t tác đng
đn s truyn dn lãi sut. Có th k đn nhiu yu t, nhng  đây tp trung
vào các yu t đn t phía các NHTM nh: quy mô, th phn, kh nng thanh
khon, cu trúc tài chính ngân hàng,…
Tóm li, lun vn này có hai mc tiêu chính:
Th nht, kim tra mc đ truyn dn trong ngn và dài hn t lãi sut
th trng tin t đn lãi sut bán l, c th là lãi sut tin gi ca các NHTM
Vit Nam.
Th hai, tin hành nghiên cu các yu t t phía các NHTM nh hng
nh th nào đn mc đ truyn dn lãi sut.
Phn tip theo s tóm tt tng quan các tài liu có liên quan. Phn 3 mô
t d liu và phng pháp nghiên cu. Phn 4 báo cáo và phân tích các kt
qu kinh t và phn 5 là kt lun.




6

2. Tng quan các kt qu nghiên cu trc đây (literature review)
2.1. C ch truyn dn lãi sut
Theo Mishkin (1996), chính sách tin t đóng mt vai trò rt quan trng
trong vic n đnh tng trng kinh t và kim soát lm phát. NHT ca các
nc đã theo đui chính sách tng lãi sut đ làm gim s tng lên ca lm
phát mà xut phát t tng trng nóng ca nn kinh t.  thành công, các
nhà làm chính sách phi đánh giá chính xác thi gian và đ tr ca chính
sách. iu này đòi hi phi hiu rõ c ch truyn dn chính sách tin t. Mt
là kênh truyn dn giá c tài sn bao gm lãi sut, t giá hi đoái và giá c vn
c phn. Hai là kênh tín dng bao gm cho vay ngân hàng và bng cân đi k
toán. Cng theo Mishkin (2006), kênh truyn dn quan trng nht ca chính
sách tin t là lãi sut. Khi chính sách tin t m rng (ví d tng cung tin)
thì s làm cho lãi sut thc gim thông qua hiu ng thanh khon, gim chi
phí vn, khuyn khích đu t, chi tiêu và tiêu dùng. Kt qu làm tng tng
cu ca nn kinh t. Khi lãi sut chính sách gim, lãi sut th trng ngn hn
s điu chnh gim, cui cùng tác đng lên lãi sut huy đng và lãi sut cho
vay gim theo. Kt qu là chi phí c hi ca đu t và tiêu dùng thp hn, to
điu kin cho nhu cu ni đa gia tng, nn kinh t phát trin vi tc đ cao
hn và đng thi phi gánh chu áp lc lm phát.
Bên cnh đó, John Brian Taylor ln đu tiên công b nghiên cu ca
mình vào nm 1993 cng đa ra mt nguyên tc làm tin đ cho các nghiên
cu v truyn dn lãi sut sau này, đó chính là nguyên tc Taylor. Nguyên tc
này là mt hàm phn ng liên kt s bin đng trong lãi sut danh ngha vi
s bin đng trong các bin ni sinh. Bng cách c lng mt mô hình đn
gin v hàm phn ng ca Cc D tr Liên bang M (FED), Taylor đã giúp
mt NHT xác đnh lãi sut danh ngha trong ngn hn khi điu kin kinh t
thay đi đ đt đc hai mc tiêu là n đnh kinh t trong ngn hn và kim
soát lm phát trong dài hn.

7
Theo Paula Antão (2009), s truyn dn lãi sut th trng đn lãi sut
cho vay và lãi sut tin gi là không hoàn toàn, trong dài hn nhng thay đi
trong lãi sut th trng tin t đc truyn dn hoàn toàn đn lãi sut cho
vay, quá trình truyn dn đn lãi sut cho vay thng nhanh hn, và s truyn
dn đn lãi sut bán l khác nhau đi vi nhng ngân hàng khác nhau.

Hình 1. C ch truyn dn lãi sut
Ngun: Ming-Hua Liu, Dimitri Margaritis, Alireza Tourani-Rad (2008)
 lun vn này, chúng ta ch nghiên cu s truyn dn lãi sut t lãi
sut th trng sang lãi sut bán l. Vic nghiên cu giai đon này có ý ngha
rt ln trong vic xem xét trc tip th trng tin t Vit Nam. Các tài liu v
truyn dn đn lãi sut bán l phân bit gia “chi phí các khon cho vay” và
“tip cn chính sách tin t” (Sander và Kleimeier, 2004). Ngha là các ngân
hàng phi đi mt vi chi phí phát sinh ca mình đ đnh ra lãi sut cho vay,
đng thi cng phi da trên nhng qui đnh ca Ngân hàng Nhà nc. Các
nghiên cu v chi phí ca các khon cho vay (De Bondt, 2005) tp trung vào
“quyt đnh thit lp giá (lãi sut)” ca các ngân hàng. Nh mô t bi Kapwil
và Scharler (2006), chi phí ch yu là chi phí c hi phát sinh và chi phí tài
chính mà ngân hàng phi chi ra khi huy đng vn. Chi phí là cách tt nht đ
mô t nhng thay đi trong th trng nh hng nh th nào đn tin gi
ngân hàng và lãi sut cho vay. Còn nhng nghiên cu v cách các ngân hàng
tip cn vi chính sách tin t đu đa ra nhng bng chng đm bo rng lãi
sut chính sách tác đng đn lãi sut th trng và đc truyn dn lên lãi sut
bán l.
Mi liên h gia lãi sut th trng và lãi sut tin gi đc bo đm
bi kh nng các h gia đình và các công ty phi tài chính có th nm gi các
tài sn tài chính ca h không ch  tin gi ngân hàng, mà còn trong các trái

Lãi sut chính sách Lãi sut bán l
Lãi sut th trng




8
phiu chính ph  các k hn thanh toán (Kapwil và Scharler, 2006). Ngoài
ra, các ngân hàng có th da vào th trng tin t đ huy đng cho các qu
cho vay, kt qu là có th dn đn mt s cân bng lãi sut th trng và lãi
sut huy đng.
Lý do cho truyn dn lãi sut không đy đ:
 Mt trong nhng cách gii thích là hn ch truyn dn có th đc
hiu nh là mt hp đng ngm gia ngân hàng và khách hàng ca mình, mà
phát sinh nh là mt h qu ca mi quan h lâu dài (Berger và Udell, 1992;
Allen và Gale, 2004).
 Hn na, gii hn truyn dn lãi sut cng có th là hu qu ca chi
phí điu chnh (ví d nh Hannan và Berger, 1991; Hofmann và Mizen,
2004), nh chi phí lao đng, chi phí cnh tranh và chi phí truyn ti thông tin.
 Hannan và Berger (1991) kim tra xem s cng nhc lãi sut là khác
nhau khi lãi sut tng hoc gim. Nh vy, lãi sut tin gi s cng nhc hn
mt cách tng đi khi gia tng.
 Mt s tác gi cng cho rng cu trúc tài chính ca nn kinh t có
th nh hng đn c ch lan truyn tin t (Mojon, 2000; Dabla Norris và
Floerkemeier, 2006).
 Mt cách gii thích khác cho gii hn ca s truyn dn lãi sut bán
l có liên quan đn s bt cân xng thông tin và ri ro đo đc. Kapwil và
Scharler (2006) lp lun rng các ngân hàng có đng c không tng lãi sut
quá nhiu, bi vì ngi đi vay, nhng ngi mà chp nhn mt lãi sut cao
hn có th có cht lng kém. Nu khách hàng vay mt khon vay  mc lãi

sut cao, h có nhiu kh nng đ la chn các d án ri ro, gim giá tr k
vng ca s tin thu hi.




9
2.2. Thc nghim v s điu chnh ca lãi sut bán l  mt s khu vc
đin hình:
Thc nghim cho thy lãi sut bán l điu chnh thp hn so vi mt
s thay đi ca lãi sut chính sách (theo De Bondt, 2005; Ehrmann và cng
s, 2003).
Nghiên cu v tính cng nhc ca lãi sut bán l (bao gm lãi sut cho
vay và lãi sut tin gi), Hannan và Berger (1991) và Neuman và Sharpe
(1992), Mojon (2000), Chong và các cng s (2005), Harald Sander, Stefanie
Kleimeier (3/2006), Claudia Kwail and Johann Scharler (1/2007) đã xem xét
v s điu chnh ca lãi sut bán l. Kt qu nghiên cu chng minh rng có
mt s điu chnh bt cân xng trong lãi sut tin gi, khi lãi sut th trng
tin t tng lên thì các ngân hàng điu chnh lãi sut tin gi tng lên chm
hn so vi khi điu chnh gim xung. Mizen và Hofmann (2002) thì nhn
thy rng có s truyn dn hoàn toàn t lãi sut chính thc (lãi sut c bn)
đn lãi sut tin gi. Marco và Alessandro (2003) đa ra kt qu nghiên cu là
có s truyn dn hoàn toàn và ngay lp tc t lãi sut th trng đn lãi sut
bán l ngân hàng  nc M.
Các kt qu nghiên cu cho thy s tn ti bt đi xng ca s truyn
dn lãi sut trong ngn hn và c dài hn (theo Mojon, 2000; Mizen và
Hofmann, 2002). Theo Sophia Mueller-Spahn (10/2008) s truyn dn t lãi
sut th trng vào lãi sut bán l  c trong dài hn là không hoàn toàn,
nhng s truyn dn trong ngn hn thì  mc đ nhiu hn, đc bit là đi
vi lãi sut tin gi. Mizen và Hofmann (2002) thì phân tích v s tn ti bt

đi xng ca s truyn dn trong dài hn t lãi sut c bn đn lãi sut bán l.




10
2.3. Nhng đc đim ca các ngân hàng gn lin vi s truyn dn
lãi sut.
Hu ht các nghiên cu đu thy rng lãi sut bán l có tính tr và
mang v kháng c (sticky- Stick theory: Thuyt v sc kháng c vi s thay
đi), tc là khi C quan tin t thay đi t l lãi sut thì lãi sut bán l phi
mt thi gian đ đáp ng và trong mt s trng hp có s truyn dn không
đy đ trong lãi sut.
Các lý thuyt giá nng đng đc đa ra bi Sheshinski và Weiss
(1977), Rotemberg và Saloner (1987) đã lp lun rng quyt đnh ca mt
ngân hàng đ thay đi mc lãi sut ca mình là vic xem xét gia chi phí ca
vic điu chnh lãi sut và các chi phí sai lch t mt mc lãi sut ti u.
Trong khuôn kh h thng ngân hàng và đc đim cu trúc th trng nh qui
mô ngân hàng, phm vi đa lí có th nh hng đáng k đn kh nng thay
đi mc lãi sut bán l, đã có nhng nghiên cu thc nghim đ chng minh
cho lý thuyt này bng cách tìm đc mt s bin kinh t có tác đng đáng k
nh s tp trung ca th trng, qui mô ngân hàng cng nh kh nng thay
đi mc lãi sut ca ngân hàng (Hannan và Berger 1991, Mester và Sounders
nm 1995, Craig và Dinger 2010). Mc dù các nghiên cu thc nghim v
truyn dn lãi sut trc đây đa ra nhng kt qu c bn, song các nghiên
cu này ch tp trung vào b mt tnh ca h thng ngân hàng
1
và c cu th
trng mà b qua các thông tin đng bên trong ngân hàng.
Mt nghiên cu ca Berger và Udell, 1992 đã đa ra vn đ làm mt

thanh khon (liquidity smoothing), là vn đ đin hình trong các môi trng
mà  đó quan h thân thit gia ngân hàng và khách hàng phát trin theo thi


1
S truyn dn lãi sut th trng đn lãi sut bán l chu tác đng t nhiu hng. Có th
chia ra làm 2 khía cnh: bên ngoài ngân hàng(nhng yu t thuc v h thng ngân hàng,
môi trng v mô kinh t) & ni ti ngân hàng (nhng yu t bên trong thuc v các ngân
hàng).




11
gian. C th, các ngân hàng có quan h thân thit vi khách hàng, có th yêu
cu mt s bo đm ngm đnh vi lãi sut dành cho khách hàng, và qua đó
gi mc lãi sut c đnh mt cách tng đi, k c khi có s thay đi quan
đim chính sách tin t v lãi sut. Chính điu này làm cho quá trình truyn
dn t lãi sut chính sách đn lãi sut bán l chm chp hn. Vì trong trng
hp này, các nguyên tc Taylor không còn đ đm bo cho s cân bng xác
đnh ca nn kinh t.
Cottarelli và Kourelis (1994) thy rng truyn dn là không ging nhau
gia các nc và các thông s nh cu trúc cnh tranh ca th trng (chi phí
ca ngân hàng chuyn đi), đc bit là chính sách ngân hàng trong mi quan
h vi th phn, c cu tin gi, chu k kinh doanh, ri ro tín dng và bin
đng lãi sut làm cho truyn dn không đy đ. H phát hin ra rng, lãi sut
khá “dính
2
” trong ngn hn và có th xác đnh đc trong thi gian dài.
Các tác đng ca chính sách tin t ph thuc đáng k vào kh nng

ca NHT nh hng đn lãi sut th trng bng cách qun lý tính thanh
khon (theo Rodrigo Fuentes, 2003). Theo Sophia Mueller-Spahn (10/2008)
các ngân hàng ln th hin mt s truyn dn tt hn trong ngn hn và dài
hn. Tính thanh khon cng là mt yu t quan trng trong vic xác đnh s
điu chnh không đng nht. i vi các ngân hàng có tính thanh khon kém
thì nhanh chóng truyn dn các điu kin th trng vào lãi sut bán l và th
hin mc đ truyn dn cao hn.
Bên cnh đó, có mt s lng ln các bài nghiên cu đã phát hin ra s
điu chnh chm tr ca lãi sut ngân hàng, s cng nhc ca lãi sut tin gi
có s liên quan cht ch đn mc đ tp trung vào ngành công nghip ngân


2
“Dính”_sticky (Stick theory): trong bài nghiên cu ca Cottarelli và Kourelis (1994) h
cho rng vì mt s yu t ni ti ca các ngân hàng đã tác đng đn quá trình truyn dn
lãi sut, các ngân hàng có xu hng mun níu gi, kéo dài thi gian thay đi lãi sut bán l
đã niêm yt ca mình trc s thay đi ca lãi sut trên th trng liên ngân hàng.




12
hàng, mc đ tp trung cao hn s đa đn mt s cng nhc ln hn. Ngoài
ra, kh nng thanh toán và ri ro khi cho vay ca ngân hàng cng s to ra s
khác bit trong tc đ điu chnh lãi sut. Trong ngn hn, ti Chile các ngân
hàng ln có xu hng thit lp mt lãi sut tin gi linh hot hn và các ngân
hàng có kh nng thanh khon cao và đ tin cy ln hn s có lãi sut tin gi
thp hn và tc đ điu chnh lãi sut chm hn, điu này là phù hp vi lý
thuyt k lut th trng (theo Rodrigo Fuentes, 2003).
c bit, trong bài lun vn này, tác gi tip thu đáng k nhng thành

công trong phng pháp cng nh ni dung nghiên cu ca Paula Antão
(2009) v: “The interest rate pass-through of the Portuguese banking system:
characterization and determinants”. Bài nghiên cu đo lng quá trình truyn
dn lãi sut t lãi sut th trng đn lãi sut bán l. Da trên c ch đnh giá
chi phí biên, bao gm chi phí chuyn tip thông tin và chi phí cho s bt cân
xng thông tin, qua đó trình bày các kt qu c lng cho B ào Nha. Kt
qu nghiên cu cho thy trong ngn hn, s truyn dn đn 2 loi lãi sut bán
l (lãi sut huy đng tin gi, lãi sut cho vay) là không hoàn toàn; trong dài
hn, s truyn dn đn lãi sut cho vay là 100%. Tc đ truyn dn gia hai
loi lãi sut là không bng nhau, quá trình truyn dn đn lãi sut cho vay
thng nhanh hn.
S truyn dn đn lãi sut bán l khác nhau đi vi nhng ngân hàng
khác nhau. Vì th tác gi đã tìm ra mt s nhân t nh hng đn quá trình
truyn dn xut phát t ni ti ngân hàng: cu trúc n, s đa dng hóa các
kênh đu t hay là tc đ tng trng ca các ngân hàng.




13
3. Phng pháp nghiên cu và d liu (Methodology and data)
3.1. D liu nghiên cu
- Lãi sut th trng:  đây tác gi s dng lãi sut liên ngân hàng, là
lãi sut vay mn ln nhau gia các ngân hàng, thông qua th trng liên
ngân hàng. Lãi sut liên ngân hàng đc hình thành da trên quan h cung-
cu tin trung ng ca các t chc tín dng và chu s chi phi bi lãi sut
tái cp vn ca Ngân hàng Nhà nc. Theo Paula Antão (2009), lãi sut th
trng đc s dng là lãi sut liên ngân hàng k hn 3 tháng và 6 tháng đ
tìm hiu s truyn dn t lãi sut th trng sang lãi sut tin gi  nhiu k
hn khác nhau.

- Lãi sut tin gi: Tác gi tin hành nghiên cu mc đ truyn dn
đn lãi sut tin gi  các k hn khác nhau đi vi 2 đi tng khách hàng
cá nhân và doanh nghip, t chc t 22 ngân hàng sau: ACB, BIDV,
GPBank, HDBank, Kiên Long, Liên Vit Postbank, MekongBank, Nam Á,
NaVibank, SCB, SeaBank, SVB, VCB, Vietinbank, VSB, Bn Vit,
Agribank, MB, Techcombank, OceanBank, ông Á, An Bình. Trong s các
ngân hàng đc tin hành ly d liu, có ngân hàng thuc s hu nhà nc,
ngân hàng thng mi c phn và ngân hàng liên doanh nc ngoài.
S liu lãi sut đc thu thp t thông báo lãi sut trên website ca
ngân hàng nhà nc, website laisuat.vn. Vic s dng d liu nghiên cu
trong khong thi gian mà th trng tài chính dn dn n đnh sau cú sc
nm 2008, vi mc đích xem xét s truyn dn lãi sut  th trng n đnh
cng nh hiu qu ca chính sách tin t Vit Nam trong thi gian này.
S liu dùng đ tính toán các yu t đc trng cho tng ngân hàng đc
ly t báo cáo tài chính theo nm đã kim toán giai đon 2011 – 2012 ca 22
NHTM trên.





14
3.2. Phng pháp nghiên cu
 tài s dng các phng pháp ch yu sau:
- Phng pháp thng kê mô t: Trong phn thng kê mô t, tác gi s
da vào các d liu thu thp đc đ đa ra nhng phân tích, nhn đnh mang
tính khách quan. Kt qu ca phng pháp này s cho chúng ta thy đc
hin trng v s truyn dn t lãi sut th trng đn lãi sut tin gi trong
các k hn khác nhau, các phân khúc khách hàng khác nhau  các ngân hàng.
- Phng pháp phân tích hi quy đa bin: s dng lý thuyt ng liên

kt (Cointegration theory), mô hình c ch hiu chnh sai s (ECM- Error
Correction Model) đ xác đnh s truyn dn lãi sut trong ngn hn và
FMOLS (Fully modified least square) đc áp dng đ xác đnh trong dài
hn.  tài s dng phn mm EVIEWS đ thc hin hi quy đa bin vi
bin ph thuc là lãi sut bán l ca ngân hàng (lãi sut tin gi), VT:
%/nm).
Lý thuyt ng liên kt:
Lý thuyt ng liên kt đc phát trin bi Granger (1981) và hoàn
thin bi Engle và Granger (1987), đc áp dng ph bin trong phân tích
quan h gia các bin s kinh t là chui thi gian.
Trong nghiên cu kinh t, chúng ta thng gi lp mô hình mà  đó các
bin s kinh t có quan h vi nhau và thng đc mô t di dng các cân
bng, chng hn nh:
ti
u
ts
r
i
b
i
a
ti,
r
,,


Trong đó:
r
i,t
và r

s,t
là các bin chui,
b là tham s c lng




15
u
t
là sai s
iu đáng quan tâm  đây là nu phng trình cân bng trên là tn ti
thì đc tính ca sai s cân bng u
t
s nh th nào. Mt đc trng quan trng
ca u
t
là mt bin chui có giá tr trung bình nh và không có xu hng ln
dn hay nh dn theo thi gian. Vì vy, nu bin chui sai s này là bin ngu
nhiên thì giá tr trung bình c tính s bng 0 và có cùng phng sai. Mt
bin chui sai s vi đc tính này đc gi là bin chui dng (Stationary
Time Series). Bin chui dng là khái nim c bn và quan trng trong lý
thuyt ng liên kt. Vì th, trong khi c lng các tham s hoc kim đnh
gi thit ca các mô hình, nu không kim đnh thuc tính này ca bin chui
thì các k thut phân tích thông thng (chng hn nh k thut OLS) s
không còn chính xác và hp lý. Do đó, nu s dng phng pháp phân tích
hi quy tng quan nh trên s dn đn “hi quy gi mo” (Granger và
Newbold, 1974). Kt qu ca loi hi quy này s dn đn các kim đnh thng
kê nh t, F, R
2

s b lch. Nói mt cách khác, hi quy lch s cho kt qu các
kim đnh thng kê t và R
2
rt tt, nhng mô hình có th hoàn toàn không có
ý ngha. Vì vy, trc khi xây dng và phân tích mô hình, cn phi có kim
đnh thuc tính dng ca các bin chui trc khi đa vào s dng. Hai bin
chui r
i,t
và r
s,t
đc coi là đng liên kt (cointegrated) nu tn ti mt tham
s đ: u
t
= r
i,t
+ br
s,t
cng là mt bin chui dng (stationary variable).
Da vào lý thuyt v ng liên kt nh trên, ta có phng pháp kim
đnh và phân tích mô hình s dng nh sau:
(i) Kim tra thuc tính bin dng ca d liu;
(ii) Nu các bin s dng là bin dng liên kt cùng bc thì tin hành
phng pháp hi quy vi phng trình:
ins
r
in
b
in
a
in

D
r







16
ims
r
im
b
im
a
im
P
r



Mô hình đc đa ra trong bài lun vn này tng t Hannan 1991,
Trong đó:
in
D
r
: lãi sut (interest rate) tin gi khách hàng doanh nghip
(Deposits of Corporate sector) ca ngân hàng i vào tháng n.
im

P
r
: lãi sut (interest rate) tin gi khách hàng cá nhân (Deposits of
Personal sector) ca ngân hàng i vào tháng m.
s
r
: lãi sut th trng liên ngân hàng (k hn 3 tháng hoc 6 tháng).
Theo gi thuyt ca mô hình, các h s b (
, ) có th đc s dng
nh mt bin pháp cnh tranh trong mi sn phm ngân hàng, nó đo lng
mc đ truyn dn t lãi sut liên ngân hàng vào vào lãi sut tin gi đi vi
tng ngân hàng. Khi giá tr h s này càng gn 1 ngha là th trng càng
cnh tranh hn.
(iii) Kim tra thuc tính dng ca phn d t kt qu hi quy trên. Nu
phn d là mt bin chui dng thì hai bin s trong mô hình là đng liên kt.
T đó phân tích bin đng ngn hn-Mô hình ECM (c ch hiu chnh sai s)
Hi quy mô hình ECM qua 2 giai đon:
Giai đon 1: S dng hàm hi quy FMOLS đ xem xét mi quan h dài
hn (s truyn dn dài hn) gia cp lãi sut liên ngân hàng và lãi sut tin
gi.
Phng trình hi quy :
ti
u
ts
r
i
b
i
a
ti,

r
,,

(1)




17
Trong đó, s truyn dn dài hn là h s b, có ngha là, các phng
pháp đo lng tng phn hay tng hp đu cho thy nhng thay đi ca lãi
sut th trng tin t đc phn ánh vào trong lãi sut bán l ca ngân hàng;
u
i
,
t
: là phn d ca phng trình (1)
Giai đon 2: c lng phn d
Quan h ngn hn đc biu th qua hàm hi quy hiu chnh sai s
theo mô hình ECM.
titi
du
lts
r
q
l
li
c
kti
r

p
k
ik
b
i
a
ti
r
,1,,
0
,,
1
,














(2)
Trong đó, c
i

: là mc đ truyn dn ngn hn (trc tip); d
i
là tc đ
truyn dn gia cp lãi sut liên ngân hàng và lãi sut tin gi
r
i
,
t
: là sai phân bc 1 ca bin ph thuc
r
i
,
t-k
: là sai phân bc 1 ca bin ph thuc và ly đ tr là t-k
r
s
,
t-l
: là sai phân bc 1 ca bin đc lp và ly đ tr là t-l
1, ti
u
: là phn d thu đc t phng trình hi quy  bc 1 và ly
đ tr là t-1. Gii thit rng
1, ti
u
tuân theo phân phi chun.
a
i
, b
i

, c
i
, d
i
: là các h s ca nhng ma trn tng đng v kích c.
p,q là thông s đ tr tng ng

i
,
t
: là phn d trong phng trình hi quy
iu kin ca mô hình hiu chnh sai s là phi có h s d

có du (-)
và có giá tr nm gia 0 và 1, điu này cho bit rng có s hi t ca mô hình
hng v trng thái cân bng trong dài hn, đng thi cng cho thy bao
nhiêu phn trm điu chnh xy ra mi thi đon.