Bất cân xứng thông tin và chính sách cổ tức của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán việt nam

B GIÁOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNHăPH H CHÍăMINH



BCH TH HNGăVỂN




BTăCỂNăXNGăTHÔNGăTINăVÀăCHÍNHă
SÁCHăC TC CAăCÁCăDOANHă
NGHIPăNIểMăYTăTRểNăTH TRNG
CHNGăKHOÁNăVIT NAM


LUNăVNăTHCăSăKINHăT




TP H ChíăMinh,ănmă2014




B GIÁOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNHăPH H CHÍăMINH




BCH TH HNGăVỂN

BTăCỂNăXNGăTHÔNGăTINăVÀăCHÍNHă
SÁCHăC TC CAăCÁCăDOANHă
NGHIPăNIểMăYTăTRểNăTH TRNG
CHNGăKHOÁNăVIT NAM


Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT

HNG DN KHOA HC: TS. NGUYN HU HUY NHT

TP H ChíăMinh,ănmă2014
CNG HÒA Xĩ HI CH NGHA VIT NAM
clp - T do - Hnhphúc


LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan Lun vn Thc s kinh t “Bt cân xng thông tin và chính
sách c tc ca các doanh nghip niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam” là
công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các kt qu nghiên cu trong Lun vn là trung
thc.

Hc viên cao hc



Bch Th Hng Vân
-MC LC -
Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc bng biu
Danh mc các hình v
CHNGăI: GII THIU 1
1.1 Gii thiu 1
1.2 Bi cnh nghiên cu ca đ tài 1
1.3 Tính cn thit ca đ tài nghiên cu 3
1.3.1 V mt lý lun 3
1.3.2 V mt thc tin 5
1.4 Mc tiêu và câu hi nghiên cu ca đ tài 6
CHNGăII:ăTNGăQUANăCÁCăNGHIểNăCUăTRCăỂY 9
2.1 Tng quan v c s lý thuyt 9
2.1.1 C tc và chinh sách c tc 9
2.1.1.1 C tc 9
2.1.1.2 Chính sách c tc 10
2.1.2 Mt s yt t c bn tác đng đn chính sách c tc 11
2.1.2.1 Các yu t bên trong 11
2.1.2.2 Các yu t bên ngoài 12
2.1.3 Bt cân xng thông tin 13
2.1.3.1 Khái nim 13

2.1.3.2ụ ngha ca vic đánh giá tình trng bt cân xng thông tin 14
2.1.3.3Các bin pháp đ hn ch tình trng thông tin bt cân xng 16
2.1.4 Mi quan h gia chính sách c tc và bt cân xng thông tin 17
2.2 Tng quan nhng nghiên cu trc đây 18
CHNGăIII:ăD LIUăVÀăPHNGăPHÁPăNGHIểNăCU 25
3.1 D liu mu nghiên cu 25
3.2 Bin nghiên cu 27
3.2.1 nh ngha các bin nghiên cu 27
3.2.2 Thang đo các bin nghiên cu 28
3.3 Mô hình nghiên cu 29
3.4 Phng pháp nghiêncu 30
CHNGăIV:ăKT QU NGHIểNăCUăVÀăTHO LUN 34
4.1 Mô t thng kê 34
4.2 Kt qu nghiên cu thc nghim 37
4.2.1 Kt qu nghiên cu cho câu hi 1 37
4.2.1.1 Kim đnh Kruskal Wallis cho 2 sàn chng khoán 38
4.2.1.2 Kim đnh Kruskal Wallis cho các nm 39
4.2.1.3 Kim đnh Kruskal Wallis cho các nghành 41
4.2.1.4Kim đnh Kruskal Wallis cho các doanh nghip 42
4.2.2 Kt qu nghiên cu cho câu hi 2 đn câu hi 5 44
4.3 ng dng ca mô hình nghiên cu trong thc tin 47
CHNGăV:ăKT LUNăVÀăKIN NGH 50
5.1Kt lun v kt qu nghiên cu 50
5.2 Nhng hn ch ca bài nghiên cu 54
5.3 Hng nghiên cu tip theo 55
5.4 Mt s kin ngh, đ xut 55
5.4.1 Công khai thông tin 55
5.4.2 Góc đ qun lý nhà nc 57
5.4.3 Thành lp t chc đnh mc tín nhim 59
Tài liu tham kho

Ph lc






DANHăMCăBNGăBIU


Trang
Bng 4.1 Tng hp nhng ngành trong d liu nghiên cu 34
Bng 4.2 Mô t mu nghiên cu 35
Bng 4.3 H s tng quan 38
Bng 4.4 Kim đnh Kruskal Wallis cho các sàn chng khoán 38
Bng 4.5 Kim đnh Kruskal Wallis cho các nm 40
Bng 4.6 Kim đnh Kruskal Wallis cho ngành 41
Bng 4.7 Kim đnh Kruskal Wallis cho các doanh nghip 42
Bng 4.8 Mô hình hi quy các nm 2008- 2013 44
Bng 5.1: Din bin chi tr c tc các ngành 51








DANHăMCăCÁCăHÌNHăV



Trang
Hình 1.1: Din bin th trng chng khoán Vit Nam trong giai đon t nm 2003 đn
nm 2013 5
Hình 3.1 Mô hình nghiên cu 29













1

CHNGăI:
GII THIU
1.1 Gii thiu:
Quyt đnh chi tr c tc là mt trong nhng quyt đnh quan trng ca doanh
nghip và đc nhiu tác gi nghiên cu sâu rng trong nhng lý thuyt tài chính
doanh nghip hin đi.Trong sut nhiu thp k va qua, chính sách c tc đc đ
cp đn trong nhiu mô hình nghiên cu thc nghim.Qua đó, ta thy có rt nhiu các
nhân t nh hng ti chính sách c tc và mt trong nhng yu t quan trng nht là
thông tin bt đi xng.
Jensen and Meckling (1976) đã gii thích vì sao s hin din ca nhng rào

cn nh chi phí đi din và thông tin bt cân xng liên quan đn chính sách c tc,
nhng rào cn này xut phát ch yu t xung đt li ích gia nhà qun lý và các c
đông. Thông tin bt cân xng trong th trng chng khoán xy ra khi mt hoc
nhiu nhà đu t s hu thông tin cá nhân v giá tr ca công ty trong khi các nhà đu
t khác không đc thông tin. Ngoài ra Modigliani & Miller (1961), Bhattacharya
(1979), Miller và Rock (1985), John và Williams (1985) cng đã nghiên cu v thông
tin bt cân xng trong mi quan h vi chính sách c tc.
K tha nhng mô hình thc nghiêm nghiên cu trc đây, bài nghiên cu
này tác gi tin hành kim đnh mi quan h gia chính sách chi tr c tc và thông
tin bt cân xng ti các doanh nghip niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam
1.2 Bi cnhănghiênăcu caăđ tài:
Sau hn 12 nm hot đng, din bin th trng chng khoán và các doanh
nghip niêm yt trên sàn giao dch chng khoán Hà Ni và H Chí Minh đang din ra
vi mt s hin trng nh sau:
 Giáăcăphiuărtă thpă : Nu nh trong nhng ngày đu tiên khi th
trng chng khoán thành lp (nm 2000), thì giá các c phiu niêm yt trên sàn luôn
gi  mc trên mnh giá (tc trên 10 nghìn). Trong đó, đa s là nhng mã có mnh
2

giá vài chc nghìn, thm chí mnh giá hn 100 nghìn cng không ít. Tuy nhiên cho
đn thi đim hin ti có ti 166/311 mã có giá bng hoc di mnh giá chim
53.37%
1
. áng chú ý, th trng còn xut hin nhng c phiu có mc giá thp khó
tng tng, cha đn 1.000 đng, ví d nh: Công ty c phn Nha Tân Hóa (VKP)
có thi đim ri xung mc 600 đng/c phiu
 Côngă tyă bă cnhă báoă tngă kă lc:ă Trong nhng ngày gn đây, th
trng chng khoán luôn phi đi mt vi nhng thông tin không my kh quan.
iu khin nhiu nhà đu t quan tâm nht trong bi cnh hin nay có th nó là vic
các công ty niêm yt liên tc b ri vào tình trng cnh báo do thua l nng trong nm

2012, chng hn nh Công ty c phn Công ngh vin thông Sài Gòn (SGT) đã thua
l nng ti 244,442 t đng trong nm 2011 (trong khi vn ch s hu là xp x 608
t đng)
 Nhiuăcôngătyăhyăniêmăyt: chng hn Ngày 10/11/2012, Công ty c
phn Nc gii khát Sài Gòn - Tribeco (TRI) thông báo cht danh sách xin ý kin c
đông v vic xin hy niêm yt ti HOSE. Ngày 28/08/2013, Công ty c phn Gò à (
AGD) thông báo cht danh sách xin ý kin c đông v vic xin hy niêm yt ti
HOSE . Ngày 23/05/2013, Công ty c phn Xi mng Sông à cng b hy nim yt
bt buc ti sàn HNX do kt qu kinh doanh b thua l 3 nm lien tip. Công ty c
phn Xây dng Công nghip (Descon) cng công b ly ý kin c đông bng vn bn
vic hy niêm yt hôm 9/11/2012….
 Sădoanhănghipăniêmăytămiăngàyăcàngăít: ht 8 tháng nm 2012,
lng doanh nghip đng ký niêm yt trên HOSE cha bng 1/3 nm ngoái.
 Ktăquăkinhădoanhăkhôngăđcăkhăquan: Trong bi cnh kinh t
hin nay, môi trng kinh doanh đã tác đng nhiu ti hot đng sn xut kinh doanh
ca cng đng doanh nghip và đã khin nhà đu t lo ngi v trin vng các quý ti
đây dn ti bi quan v tình hình kinh doanh ca các doanh nghip.
 Khóăkhnătrongăvicăchiătrăcătc: Thng kê s b vi các doanh
nghip phi giãn thi hn tr c tc, không phi doanh nghip không tính đc

1
Tính theo giá tham chiu ngày 9/10/2012
3

ngun, mà do vic thu hi vn, n gp khó khn hoc phi tp trung vn đ đu t
vào d án cho kp tin đ. ây là ri ro có th lng trc trong bi cnh tài chính
khó khn, tin t tht cht và doanh nghip nào cng mong mun đc chm tr n,
chim dng vn ca doanh nghip khác.
2

1.3 Tínhăcn thit ca đ tài:
1.3.1 V mtălýălun:
C tc thng đc đnh ngha là vic phân phi thu nhp cho các c đông
tng ng vi t l s hu ca h. Chính sách c tc bao hàm chính sách thanh toán,
qun lý theo đui trong vic quyt đnh kích thc và mô hình phân phi tin mt cho
các c đông theo thi gian. Chính sách c tc là mt trong nhng chính sách quan
trng đi vi bt c doanh nghip nào
Thông tin bt cân xng là mc đ thông tin không phn ánh kp thi, chính
xác, đy đ v th trng và din bin ca nó. Theo ngha hp nó hàm ý có s khác
bit đáng k v khi lng và cht lng thông tin đã đc tích ly đn thi đim xác
đnh gia các đi tng liên quan (các đi tng cùng gii quyt mt vn đ, cùng
tham gia mt th trng). Ngha là, mt bên giao dch có các thông tin liên quan trong
khi bên kia không có hoc không có đy đ.
Thông tin bt cân xng xy ra có th do ngun thông tin khác nhau, thi đim
nhn tin khác nhau và trình đ nhn thc, ng x vi thông tin khác nhau. Nguyên
nhân là do nhng hn ch ca th trng làm cho tc đ truyn tin chm, kh nng
tip nhn và x lý thông tin kém. Ngc li thông tin bt cân xng là nguyên nhân
dn đn th trng kém hiu qu.
Thông tin bt cân xng va là khách quan va là ch quan. Tính khách quan là
do cp đ hiu qu ca th trng gây ra nhng hn ch v truyn ti và cp nht
thông tin vào trong giá c. Tính ch quan là do s thiu n lc cng nh cha quan
tâm đu t tìm kim khai thác thông tin ca các đi tng là cá nhân, t chc, doanh
nghip tham gia th trng.

2

4

Lý thuyt thông tin bt cân xng (Bt cân xng thông tin ) ln đu tiên xut
hin vào nhng nm 1970 và đã khng đnh v trí ca mình trong nn kinh t hc hin

đi bng s kin nm 2001, các nhà khoa hc nghiên cu lý thuyt này là George
Akerlof, Michael Spence và Joseph Sitglitz cng vinh d nhn gii Nobel kinh t.
Modigliani & Miller (1961) đã công b lý thuyt v tín hiu c tc trên c s
quan sát diên bin ca vic giá c phiu tng lên khi có các suy đoán rng t l thanh
toán c tc s tng lên. Các nhà nghiên cu tip theo nh Bhattacharya (1979),
Williams & John (1985), Rock & Miller (1985) đã cng c thêm lun đim cho hc
thuyt nêu trên nh sau: Các nhà qun lý nm bt đc nhiu thông tin v giá tr thc
ca công ty hn so vi các nhà đu t và h trc tip công b các thông tin trên th
trng cho chính sách c tc. Nh vy, mô hình này cho thy mt mi quan h trc
tip gia vic bt cân xng thông tin gia các nhóm thành viên th trng khác nhau
và chính sách c tc.
Bhattacharya (1979), Miller và Rock (1985), John và Williams (1985) cng
cho rng mc đ bt cân xng thông tin có th tr thành ri ro kinh doanh đi vi các
nhà đu t cá nhân, do vic tip cn thông tin tr hn so vi các thành viên khác ca
th trng. Và vic bt cân xng thông tin có th gây tn hi nim tin ca c đông v
chính sách c tc ca công ty.
PGS-TS. Nguyn ình Th (2012) cho bit: Bt cân xng thông tin khin
NT không th phân bit c phiu ca nhng công ty tt vi nhng công ty hot
đng kém. Trong trng hp nghiêm trng, thông tin bt cân xng bóp méo th
trng và có th dn đn tht bi th trng.
Cho đn nay vn còn rt nhiu nghiên cu v vn đ bt cân xng thông tin và
mi quan h vi chính sách c tc, nhiu lun đim đã đc tip tc đa ra phù hp
vi din bin ca tng thi k ca nn kinh t và tip tc đc tranh lun; do vy
vic tip nghiên cu v đ tài này đi vi ngi vit va mang tính k tha các lun
đim trc đây va mang tính phát trin và cp nht trong bi cnh mi ca nn kinh
t Vit Nam, din bin th trng chng khoán, din bin doanh nghip và nhà đu
t.
5

1.3.2 V mtăthc tin:

Th trng chng khoán Vit Nam là mt trong nhng th trng mi nht và
tr trên th gii, k t khi thành lp t nm 2000 đn nay, TTCK Vit Nam đã tri
qua rt nhiu thng trm. T 100 đim t lúc khai trng th trng nm 2000 thì đn
ngày 12/03/2007 th trng đã to đnh vi 1.170,67 đim và sau đó lao dc to đáy
235 đim vào 19/2/2009. ng thi t đó ti nay th trng đi vào giai đon khó
khn vi nhiu din bin thng trm và phc tp.Biu đ di đây th hin tng quát
s bin đng ca ch s VN- Index ca TTCK Vit Nam qua tng giai đon.
Bên cnh đó nhà đu t bit rt ít thông tin v các các công ty niêm yt và các
chính sách trong thi gian ti. Phn ln các nhà đu t ch có th tip cn các thông
tin v các công ty thông qua các website ca các công ty chng khoán, các c quan
chc nng và là các thông tin đc các công ty đã cân nhc cn thn và công b ra th
trng mt cách ch đng và có tính toán.
Hìnhă1.1:ăDinăbinăthătrngăchngăkhoánăVităNam trongăgiaiăđonătă
nmă2003ăđnănmă2013

Ngun: fpts.com.vn
6

Và vì th bt cân xng thông luôn làm cho nhà đu t đa ra các quyt đnh
sai lm và cng t đó nh hng đn nhiu đn các quyt đnh ca nhà qun lý; trong
đó có các quyt đnh v chính sách c tc.
Xut phát t các vn đ lý lun và thc tin đó, ngi vit đã quyt đnh la
chn đ tài nghiên cu là “Bt cân xng thông tin và chính sách c tc ca các
doanh nghip niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam” làm lun vn tt
nghip.
1.4 Mcătiêuăvàăcơuăhiănghiênăcu caăđ tài:
Nh đã trình bày  trên, mc tiêu nghiên cu ca đ tài nhm ti là: (1)
Nghiên cu v nh hng ca thông tin bt đi xng đi vi chính sách c tc ti các
công ty niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam. (2) Xác đnh mt s yu t
tài chính khác có nh hng ti chính sách c tc ti các công ty niêm yt trên th

trng chng khoán Vit Nam. (3) Nm rõ và đa ra mt s khuyn ngh mang tính
đnh hng cho các thành viên th trng, các nhà đu t, các nhà qun lý trong bi
cnh hin ti ca th trng chng khoán.
 gii quyt tt mc tiêu nghiên cu đ ra, bài nghiên cu cn làm rõ nhng
câu hi nghiên cu nh sau:
Câu hi nghiên cu 1: Có s khác bit trong chính sách c tc, bt cân xng
thông tin gia các doanh nghip niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam hay
không?
Câu hi nghiên cu 2: Có mt mi liên h có ý ngha gia chính sách c tc và
các thông tin bt cân xng hay không?
Câu hi nghiên cu 3: Có mt mi liên h có ý ngha gia chính sách c tc
vi yu tt l giá tr vn ch s trên giá tr th trng ca công ty
Câu hi nghiên cu 4: Có mt mi liên h có ý ngha gia chính sách c tc
vi quy mô doanh nghip?
7

Câu hi nghiên cu 5: Có mt mi liên h có ý ngha gia chính sách c tc và
li nhun ca các công ty niêm yt?
1.5 Phmăviăvàăđiătngănghiênăcu
Nghiên cu tp trung vào gii đáp 5 câu hi nghiên cu thông qua vic:
(i) Tính toán, xem xét din bin các ch tiêu v c tc, quy mô vn ca công
ty, giá th trng ca công ty, li nhun, bt cân xng thông tin
(ii) Xem xét các doanh nghip niêm yt ti th trng chng khoán Vit Nam
bao gm 52 doanh nghip niêm yt ti HNX và 48 doanh nghip niên yt ti HOSE
3
.
(iii) Thi gian nghiên cu đc xác đnh t nm 2008 đn 2013.
1.6 Kháiăquátăv phngăphápănghiênăcu
Phng pháp thu thp s liu: đc thu thp qua hai cách:
- Thu thp thông qua các tài liu thng kê, báo cáo đc công b, nghiên cu khác t

đó các s liu đc tng hp li đ đa ra ý kin, nhn đnh cho nghiên cu này.
- Thu thp các ch tiêu tài chính v t l chi tr c tc ca các doanh nghip; mc đ
chi tr c tc trong thi gian này; thu nhp trên vn c phn; quyt đnh t l chi tr
c tc; din bin thu nhp trong giai đon 2008 – 2013 và tng ng vi các nhóm
ngành cn nghiên cu
Ngoài ra, lun vn còn s dng các phng pháp nh phân tích, so sánh đ có
nhng đánh giá toàn din hn v các nhân t nh hng đn bt cân xng thông tin
và chính sách c tc ca th trng chng khoán Vit Nam
Bàiănghiênăcuănàyăđcătrìnhăbàyănhăsau:
 Chng II trình bày tng quan c s lý thuyt ca bài nghiên cu và tng
quan nhng nghiên cu trc đây, t đó đa ra các c s nn tng v gi thit nghiên
cu ca mô hình

3
S đc trình bày chi tit  chng 3: Phng pháp nghiên cu và ph lc ca lun vn
8

 Chng III trình bày d liu và mu nghiên cu, đng thi trình bày nhng
bin s dng và phng pháp đo lng nhng bin này và cui cùng trình bày
phng pháp nghiên cu đc s dng
 Chng IV trình bày kt qu nghiên cu thc nghim và tho lun
 Chng V trình bày kt lun chính và nhng kin ngh

9

CHNGăII:
TNG QUAN NHNGăNGHIểNăCUăTRCăỂY

2.1 Tng quan v căs lýăthuyt :
2.1.1 C tcăvàăchínhăsáchăc tc:
2.1.1.1 C tc:
a) Kháiănim:
C tc c phn hay li tc c phn là mt phn li nhun sau thu đc công
ty c phn phân chia cho các ch s hu ca mình bng nhiu hình thc khác nhau
chng hn nh bng tin mt hoc bng c phn.
b) Quáătrìnhăchiătr c tc:
Cn c vào hot đng sn xut kinh doanh trong nm và chính sách c tc
đc đi hi đng c đông trong nm trc thông qua, hi đng qun tr s đ xut
vic tr c tc ca c nm, và k hoch d kin tr c tc ca công ty trong nm tip
theo. C tc đc tr ti c đông thông qua tài khon lu ký ca c đông ti đn v
nhn lu ký c phiu ca công ty, hoc ti tr s ca công ty. Mc dù, có mt s khác
bit nh, nhng v c bn, trình t chi tr c tc din ra vi các mc thi gian nh

sau:
- Ngày công b: Là ngày hi đng qun tr công ty công b trên phng tin
thông tin đi chúng v quyt đnh tr c tc ti các c đông. Ni dung công b bao
gm s c tc trên mi c phiu đc nhn, ngày ghi s, ngày không hng quyn,
ngày tr c tc và phng thc thanh toán.
- Ngày ghi s (ngày đng ký cui cùng): Là ngày cht danh sách các c đông
hin hành có quyn nhn c tc ca công ty. Vào cui ngày này, công ty s lp danh
sách các c đông hin hành có quyn nhn c tc ca đt chi tr vào ngày công b
trc đó. đc nhn c tc, các c đông phi có tên trong danh sách này.Ngày
khóa s thng đc n đnh trc ngày tr c tc mt thi gian nht đnh.
10

- Ngày không hng quyn (ngày không có c tc): Bt đu t ngày này, nhà
đu t nào mua c phiu thì s không có quyn nhn c tc ca đt chi tr đã công
b. Ngày này thng đc n đnh trc ngày khóa s mt thi gian nht đnh,
thng tùy thuc vào thi gian hoàn tt giao dch thanh toán bù tr trên th trng
chng khoán.Và vào ngày này, giá c phiu d kin s st gim mt khon bng vi
s tin c tc vì giá tr này đc rút ra khi doanh nghip.
- Ngày chi tr: Thng t hai đn bn tun sau ngày ghi s, công ty thc hin
chi tr c tc cho các c đông. Vào ngày này, mi c đông s nhn đc phn c tc
ca mình thông qua tài khon lu ký hoc nhn trc tip ti tr s ca công ty.
2.1.1.2 Chínhăsáchăc tc:
a) Kháiănim:
Chính sách c tc là chính sách n đnh mc li nhun ca công ty đc đem
ra phân phi nh th nào. Li nhun s đc gi li đ tái đu t cho công ty hay
đc tr cho các c đông. Li nhun gi li cung cp cho các nhà đu t mt ngun
tng trng li nhun tim nng trong tng lai, trong khi đó c tc cung cp cho h
mt phân phi hin ti. Chính sách c tc hay còn gi là chính sách phân phi là mt
trong ba quyt đnh tài chính quan trng trong mt doanh nghip và nó có liên h mt
thit vi hai chính sách tài chính còn li là chính sách tài tr và chính sách đu t.

b) Tm quan trng caăchínhăsáchăc tc:
Trong công ty c phn, vic quyt đnh phân chia li tc c phn cho các c
đông là điu ht sc quan trng, nó không đn thun ch là vic phân chia lãi cho các
c đông, mà nó còn liên quan mt thit đn công tác qun lý tài chính ca công ty c
phn. Nhng lý do đc đa ra đ gii thích cho tm quan trng ca chính sách c
tc nh sau:
Th nht, chính sách c tc nh hng trc tip đn li ích ca các c đông.
C tc cung cp cho c đông mt li nhun hu hình thng xuyên và là ngun thu
nhp duy nht mà nhà đu t có th nhn đc ngay trong hin ti khi h đu t vào
công ty. Do vy, vic công ty có duy trì tr c tc n đnh hay không n đnh, đu
đn hay giao đng tht thng đu làm nh hng đn quan đim ca nhà đu t v
11

công ty, do vy nó có th dn đn s bin đng giá tr c phiu ca công ty trên th
trng.
Th hai, chính sách c tc nh hng đn chính sách tài tr ca công ty.Thông
qua vic quyt đnh chính sách c tc mà công ty cng quyt đnh luôn chính sách tài
tr.Vì li nhun gi li là ngun quan trng cho vic tài tr vn c phn cho khu vc
t nhân.Nên t đó, chính sách c tc nh hng đn s lng vn c phn thng
trong cu trúc vn ca mt doanh nghip, và m rng ra, nh hng đn chi phí s
dng vn ca doanh nghip. Ngoài ra, nu chi tr c tc thì các doanh nghip phi bù
tr li ngun tài tr thiu ht do li nhun gi li ít bng vic huy đng vn t bên
ngoài vi nhiu th tc phc tp, và tn nhiu chi phí hn.
Th ba, chính sách c tc nh hng ti chính sách đu t ca công ty.Vi
ngun tài tr có chi phí s dng vn thp t li nhun gi li, s làm cho chi phí s
dng vn ca doanh nghip  mc tng đi thp.Và đng thi, li nhun gi li
luôn sn có ti doanh nghip. T đó, doanh nghip có th linh hot la chn đu t
vào các d án có t sut sinh li cao. Nh vy, li nhun gi li có th kích thích tng
trng li nhun trong tng lai và do đó có th nh hng đn giá tr c phn ca
doanh nghip trong tng lai

2.1.2 Mt s yu t căbnătácăđng tiăchínhăsáchăc tc:
V mt lý thuyt, khi các nhà qun tr cân nhc la chn mt chính sách c tc
cho công ty mình thì h phi xem xét các yu t c bn sau:
2.1.2.1 Cácăyu t bênătrong:
Nhu cu thanh khon: Chi tr c tc là dòng tin đi ra. Vì vy, kh
nng thanh khon ca doanh nghip ph thuc vào các tài sn có tính thanh khon
cao, nht là tin mt.
Tính n đnh ca li nhun: Mt doanh nghip có lch s li nhun
n đnh thng sn lòng chi tr c tc cao hn doanh nghip có thu nhp không n
đnh.
Các c hi tng trng vn: Thông thng, các doanh nghip tng
trng nhanh thng có nhu cu đ tài tr các c hi đu t hp dn mi. Vì vy, h
12

thng gi li phn ln li nhun và tránh bán c phn mi ra công chúng va tn
kém va bt tin.
2.1.2.2 Cácăyu t bênăngoài:
Các hn ch pháp lý ngn cm các c tc làm suy yu vn: Khi n
đnh chính sách c tc ca mình thì các doanh nghip đu phi cân nhc các hn ch
sau nh các nguyên tc v mt pháp lý nh:
- Hn ch suy yu vn: tc là doanh nghip không th dùng vn (gm mnh
giá c phn thng và thng d vn) đ chi tr c tc.
- Hn ch li nhun ròng: tc là c tc phi đc chi tr t li nhun ròng hin
nay và thi gian qua, nhm ngn cn các ch s hu thng rút đu t ban đu và
làm suy yu v th an toàn ca các ch n ca doanh nghip.
- Hn ch mt kh nng thanh toán: tc là không th chi tr c tc khi doanh
nghip mt kh nng thanh toán (n nhiu hn tài sn), nhm đm bo quyn u tiên
ca ch n đi vi tài sn ca doanh nghip.
Các khon gii hn trong hp đng trái phiu công ty và các tha
thun tài tr khác: Các điu khon hn ch này có th gii hn tng mc c tc ca

mt doanh nghip có th chi tr. Hoc các yêu cu v qu d tr đ thanh toán n đôi
khi cng hn ch vic chi tr c tc. Hoc nu vn luân chuyn (tài sn lu đng tr
n ngn hn) hay t l n hin hành không cao hn mt mc đnh sn nào đó, thì
doanh nghip không đc chi tr c tc.
Các nh hng ca thu: Khi quyt đnh chi tr c tc, doanh nghip
s cân nhc đn s chênh lch gia thu sut đánh trên thu nhp lãi vn và thu nhp
c tc. Ngoài ra, thu nhp c tc b đánh thu ngay (trong nm hin hành), còn thu
nhp lãi vn có th hoãn đn các nm sau.
Kh nng vay và tip cn các th trng vn: Doanh nghip ln, có uy
tín, d dàng tip cn vi th trng tín dng và các ngun vn bên ngoài thì càng có
nhiu kh nng chi tr c tc bi kh nng thanh khon linh hot và tn dng các c
hi đu t. Ngc li, đi vi các doanh nghip nh, ch có vn c phn, khó tip cn
13

vn bên ngoài thì khi có c hi đu t mi thun li, thng vic chi tr c tc không
nht quán vi mc tiêu ti đa hóa giá tr doanh nghip.
Lm phát: Trong môi trng lm phát, vn phát sinh t khu hao
không đ thay th tài sn đã c k, lc hu; hn na, nhu cu vn luân chuyn, s d
tin mt giao dch ca doanh nghip cng tng lên. Do đó, doanh nghip cn phi gi
li li nhun nhiu hn.
u tiên ca c đông (hiu ng khách hàng): Mt doanh nghip đc
kim soát cht ch vi tng đi ít c đông thì ban điu hành có th n đnh mc c
tc theo u tiên ca các c đông (tc là mc tiêu, s thích ca c đông). Còn các
doanh nghip có s lng c đông ln, rng rãi thì không th tính đn các u tiên ca
c đông khi quyt đnh chi tr c tc mà ch có th xem xét các yu t c hi đu t,
nhu cu dòng tin, tip cn th trng tài chính và các yu t liên quan khác. “Hiu
ng khách hàng” cho thy các nhà đu t s la chn các công ty có chính sách c
tc phù hp vi mc tiêu ca mình.
Bo v chng loãng giá: Vic quyt đnh gi li li nhun, chi tr c
tc có th còn ph thuc vào các quyt đnh tài tr, cu trúc vn ti u ca doanh

nghip. Ri ro loãng giá, tc quyn li ca ch s hu theo phn trm b loãng, xut
hin khi doanh nghip phát hành c phn mi vì có th có c đông không mua hoc
không th mua theo t l tng ng. Vì vy, có vài doanh nghip la chn chi tr c
tc thp đ tránh ri ro loãng giá (vì tránh đc phát hành c phn mi do cn vn).
Ngoài ra, trong thc t còn rt nhiu yu t khác nh hng đn s la chn chính
sách c tc nh: cu trúc c đông, hình thc s hu, quy mô doanh nghip, kh nng
to li nhun, đc đim phát trin ca doanh nghip, lãi sut ngân hàng…
2.1.3 Btăcơnăxngăthôngătin:
2.1.3.1 Kháiănim:
Bt cân xng thông tin (Bt cân xng thông tin ) là tình trng xut hin trên th
trng khi mt bên nào đó (bên bán hoc bên mua) s hu mt lng thông tin đy
đ hn v đc tính sn phm. Chng hn ngi bán s hu mt thông tin đc bit nào
14

đó mà ngi mua không có, do đó ngi mua có th s đa ra mt quyt đnh mà nu
có đc thông tin đó, có th h s không đa ra quyt đnh này.
Vic thiu thông tin to ra nhng vn đ trong các giao dch th hai mt:
- La chn đi nghch: Do thông tin bt cân xng to ra trc khi giao dch.
Hin tng thiu thông tin ca mt trong hai bên s dn đn các quyt đnh kinh t
trái ngc nhau.
- Ri ro đo đc do thông tin bt cân xng. Sau khi din ra giao dch.ây là
hu qu ca mt bên sau khi xy ra giao dch.
Thông tin bt cân xng gây nh hng nghiêm trng đn doanh nghip trong
vic huy đng vn đu t, gây ra nhng tác đng tiêu cc đn th trng chng
khoán. Vic thiu thông tin t các t chc này s làm cho nhà đu t hiu không thu
đáo tình hình sn xut kinh doanh ca doanh nghip, hot đng mua bán chng
khoán, xu hng th trng… dn đn nhng quyt đnh đu t không chính
xác.Quyn li ca nhà đu t b nh hng có th dn đn s đ v th trng chng
khoán.
Lý thuyt bt cân xng thông tin đc nghiên cu đu tiên vào nhng nm

1970 và đc khng đnh v trí ca mình vào nn kinh t hc hin đi bng s kin
10/10/2001,
Vin Hàn Lâm khoa hc Thy in công b ba nhà kinh t hc đc gii
Nobel nm 2001 là George A. Akerlof, 61 tui, i hc Berkeley, California; A.
Michael Spence, 58 tui, i hc Stanford và Joseph E. Stiglitz, 58 tui, i hc
Columbia, vì nhng nghiên cu ca h v s bt cân xng thông tin trên th trng.
2.1.3.2 Ýănghaăca vicăđánhăgiáătìnhătrng btăcơnăxngăthôngătin:
Trong nhng th trng non tr, th trng đang phát trin thì tình trng bt
cân xng thông tin là điu không th tránh khi, nó th hin trình đ phát trin ca th
trng tài chính còn thp, mt th trng chng khoán mi ni.
S tác đng ca bt cân xng thông tin đn th trng chng khoán th hin
mt s đim nh sau:
15

- Vic thiu thông tin làm cho nhà đu t không hiu bit đy đ tình hình sn
xut kinh doanh, tình hình tài chính, thành phn ban lãnh đo và cng nh c cu s
hu trong công ty. Và điu này s dn đn nhng quyt đnh sai lm ca nhà đu t,
quyn li nhà đu t b thit hi.
- Các nhà đu t không có đy đ thông tin v tình hình chung ca doanh
nghip, thông tin toàn ngành, thông tin ca các ngành khác, điu này làm cho các nhà
đu t không có c s đ so sánh cng nh d báo, đnh giá doanh nghip mun đu
t. Dn đn nhng quyt đnh đu t không chính xác.
- Vic thiu minh bch thông tin ca các t chc niêm yt và các t chc
không niêm yt, làm mt đi nim tin trong nhà đu t. iu này là không tt cho mt
th trng mi ni nh th trng chng khoán Vit Nam chúng ta.
- Bt cân xng thông tin trên th trng chng khoán dn đn vic đu t
chng khoán theo kiu hiu ng đô mi nô” ,”hiu ng đàn cu”, kinh doanh by đàn,
h d b lung lay trc nhng thông tin bên l, tin đn, tin mt đc cung cp bi
nhng ngi vit bn tin, hoc t nhng ngi thân trong ni b công ty, mà không
quan tâm nhiu đn tính xác thc và đ tin cy thông tin. Khi con ngi đng trc

nhng điu không chc chn, h có khuynh hng làm theo đám đông vì ngh rng
đám đông luôn đúng. ây cng là nguyên nhân dn đn cuc khng hong đi vi th
trng.(Cuc khng hong tài chính Châu Á 1997).
- Các tin đn tht thit đc tung ra trên các din đàn chng khoán, trên các
sàn giao dch chng khoán, hoc đc truyn ming. Do nhà đu t cha có kinh
nghim, k nng đ kim chng ngun thông tin, đng thi do c ch thông tin ca
doanh nghip còn yu kém, chm chp nên dn đn gây tâm lý hoang mang cho nhà
đu t, nh hng đn giá c c phiu trên th trng.
- Các c quan truyn thông cung cp thông tin sai lch, không đy đ. ây
không phi là hin tng ph bin nhng khin cho các nhà đu t chuyên nghip
không my tin cy vào cht lng thông tin ca các c quan báo chí. Mt khác, v
ni dung thông tin do c quan truyn thông cung cp, ch yu vn là tin tc, din
16

bin th trng, cha có nhiu các thông tin nhn đnh phân tích mang tính đnh
hng cho nhà đu t và th trng. Ngoài ra còn nhiu hin tng khác v vic mt
s nhà đu t làm giá, to cung cu o trên th trng khin cho giá c bin đng
mnh. S thua thit thuc v các nhà đu t cá nhân, không có ngun tin ni b, khi
mun mua thì không th nào tìm đc ngun mua do các nhà đu t ln đã thâu tóm
toàn b, khi mun bán thì cng không th nào bán đc do th trng bão hòa
Mc dù đn nay cha có nhng nghiên cu đnh lng nhng có th khái quát
bc tranh toàn cnh tình trng bt cân xng thông tin trên th trng chng khoán
Vit Nam khá hn đn. iu này phù hp vi đánh giá ca các chuyên gia v tình
trng th trng chng khoán Vit Nam đang phát trin quá nóng, không phn ánh
thc cht giá tr ca doanh nghip và cung cu th trng.
Rõ ràng đ th trng phát trin hn na c chiu sâu và chiu rng, thu hút s
quan tâm nhà đu t trong nc cng nh nhà đu t nc ngoi, xng đáng là kênh
huy đng vn hiu qu nht ca nn kinh t, thì chúng ta phi loi b nhng tác đng
do tình trng bt cân xng thông tin gây nên, đây chính là ý ngha ca vic đánh giá
tình trng bt cân xng thông tin xây ra hin nay trên thi trng chng khoán Vit

Nam hiu nay.
2.1.3.3 Cácăbinăphápăđ hn ch tìnhătrngăthôngătinăbtăcơnăxng:
- Michael Spence ch ra đc c ch phát tín hiu: bên có nhiu thông tin có
th phát tín hiu đn nhng bên ít thông tin mt cách trung thc và tin cy. Vi vic
phát tín hiu này, ngi bán nhng sn phm cht lng cao phi s dng nhng bin
pháp đc coi là quá tn kém vi ngi bán hàng hóa cht lng thp.
- Joseph Stiglitz đã tip tc b sung vào công trình nghiên cu ca Akerlof và
Spence. Stiglitz đt ra vn đ là bn thân nhng ngi có ít thông tin hn cng có th
t ci thin tình trng ca mình thông qua c ch sàng lc. Ông đã ch ra rng bên có
ít thông tin hn có th thu thp thông tin t bên kia bng cách đa ra các điu kin
giao dch hp đng khác nhau. Ví d đin hình là các công ty bo him thng cung
cp nhng loi hp đng bo him vi các mc phí bo him khác nhau, tng ng
17

vi mc bi thng khác nhau.Các khách hàng s t la chn loi hp đng bo
him phù hp vi mình, do đó t phân hóa thành các loi khách hàng khác
nhau.Nhng khách hàng có ri ro thp thng thích loi hp đng có phí bo him
thp trong khi khách hàng có ri ro cao li la chn hp đng có phí bo him cao.
Tri qua hn hai thp k, lý thuyt v th trng có thông tin bt cân xng đã
tr nên vô cùng quan trng và là trng tâm nghiên cu ca kinh t hc hin đi.
Thông tin bt cân xng càng tr nên ph bin và trm trng khi tính minh bch ca
thông tin, kh nng tip cn thông tin và c s h tng thông tin yu kém.
2.1.4 Mi quan h giaăchínhăsáchăc tcăvàăbtăcơnăxng thôngătin:
Mt công trình lý thuyt rt ni ting nghiên cu v chính sách c tc ca
M.H Miller và Mocligliani (đc gi là lý thuyt MM. MM đã đot gii Nobel kinh
t nm 1990 v các nghiên cu v chính c tc, cu trúc vn và giá tr doanh nghip).
Theo MM trong mt th trng vn hoàn ho, chính sách c tc không tác
đng đn giá tr doanh nghip.
Nu mt công ty đã thit lp đc k hoch đu t, và ngun vn tài tr cho
d án này cng đã xác lp, vn vay bao nhiêu? Bao nhiêu t li nhun gi li? Công

ty mun tng chi tr c tc, ch có mt cách là phát hành thêm c phn mi (giá tr c
tc cn chi tr đùng bng giá tr c phn cn phát hành, MM đã b qua thu và chi
phí phát hành )M&M đã chng minh rng các c đông c nhn đc c tc tin mt
nhng đng thi cng chu mt khon l vn (t trng nm gi gim) đúng bng
lng c tc tin mt đó.Chính sách c tc không tác đng đn giá tr doanh nghip.
Vi lp lun ngc li, vi chính sách đu t cho trc, mt s gim sút trong
c tc đc cân đi bng mt s gim sút trong s lng c phn.Thay vì chi tr c
tc tin mt, thì bây gi công ty dùng lng tin mt đó mua li s c phn lu hành
trc đây. Kt qu cng tng t nh trên, các c đông c đã t b không nhn c
tc tin mt, nhng đc bù tr đúng bng lãi vn tng thêm t vic mua li c phn
ca công ty (t trng nm gi c phn ca c đông tng lên). S dch chuyn c tc
tin mt sang mua li c phn không nh hng đn giá tr ca c phn. Tuy nhiên,