Các yếu tố tác động đến hiệu quả tài chính của các công ty chứng khoán niêm yết trên thị trường chứng khoán việt nam

B󰗙 GIÁO D󰗥C VÀ ÀO T󰖡O
TR󰗝NG 󰖡I H󰗍C KINH T󰖿 TP.HCM

LIÊU NG󰗍C OANH
CÁC Y󰖿U T󰗑 TÁC 󰗙NG 󰖿N HI󰗇U
QU󰖣 TÀI CHÍNH C󰗧A CÁC CÔNG TY
CH󰗩NG KHOÁN NIÊM Y󰖿T TRÊN TH󰗋
TR󰗝NG CH󰗩NG KHOÁN VI󰗇T NAM
Chuyên ngành : Qu󰖤n tr󰗌 kinh doanh
Mã s󰗒 : 60340102
LU󰖭N VN TH󰖡C S KINH T󰖿
NG󰗝I H󰗛NG D󰖫N KHOA H󰗍C
TS. NGUY󰗅N THANH VÂN
TP. H󰗔 Chí Minh 󰜔 Nm 2014
L󰗝I CAM OAN
Tôi xin cam oan 󰗂 tài 󰜝Các y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a
các công ty ch󰗪ng khoán niêm y󰗀t trên th󰗌 tr󰗞ng ch󰗪ng khoán Vi󰗈t Nam󰜞 là
công trình nghiên c󰗪u do tôi th󰗲c hi󰗈n v󰗜i s󰗲 h󰗜ng d󰖬n c󰗨a th󰖨y TS. Nguy󰗆n
Thanh Vân. Các n󰗚i dung và k󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u trong lu󰖮n vn này là trung th󰗲c và
cha t󰗬ng 󰗤c ai công b󰗒 trong b󰖦t k󰗴 công trình nghiên c󰗪u nào khác.
TP. H󰗔 Chí Minh, tháng 04 nm 2014
Liêu Ng󰗎c Oanh
M󰗥C L󰗥C
Trang
TRANG PH󰗥 BÌA
L󰗝I CAM OAN
M󰗥C L󰗥C
DANH M󰗥C CÁC CH󰗯 VI󰖿T T󰖯T
DANH M󰗥C CÁC B󰖣NG
DANH M󰗥C CÁC BI󰗃U 󰗓
DANH M󰗥C CÁC HÌNH

CHNG 1: T󰗕NG QUAN V󰗁 󰗁 TÀI NGHIÊN C󰗩U 1
1.1. Lý do nghiên c󰗪u 1
1.2. M󰗦c tiêu nghiên c󰗪u 3
1.3. 󰗒i t󰗤ng và ph󰖢m vi nghiên c󰗪u 4
1.4. Phng pháp nghiên c󰗪u 4
1.5. K󰗀t c󰖦u c󰗨a 󰗂 tài nghiên c󰗪u 4
1.6. Ý ngha th󰗲c ti󰗆n 5
CHNG 2: C S󰗟 LÝ LU󰖭N V󰗁 HI󰗇U QU󰖣 TÀI CHÍNH C󰗧A CÔNG
TY CH󰗩NG KHOÁN 6
2.1. Các khái ni󰗈m liên quan 6
2.1.1. Hi󰗈u qu󰖤 tài chính 6
2.1.2. Các ch󰗊 s󰗒 ánh giá hi󰗈u qu󰖤 tài chính 7
2.1.3. ánh giá hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a công ty ch󰗪ng khoán 13
2.2. Công trình nghiên c󰗪u trên th󰗀 gi󰗜i 14
2.2.1. Nghiên c󰗪u c󰗨a Weixu (2005)
[18]
14
2.2.2. Nghiên c󰗪u c󰗨a Dimitris Margaritis và Maria Psillaki (2007)
[9]
15
2.2.3. Nghiên c󰗪u c󰗨a Zeitun & Tian (2007)
[19]
16
2.2.4. Nghiên c󰗪u c󰗨a Onaolapo & Kajola (2010)
[14]
17
2.2.5. Nghiên c󰗪u c󰗨a Dr. Ong Tze San & Teh Boon Heng (2011)
[15]
18
2.2.6. Nghiên c󰗪u c󰗨a Nor Edi Azhar Bte Mohamad, Fatihah Norazami Bt

Abdullah (2012)
[12]
19
2.2.7. Nghiên c󰗪u c󰗨a Vedran Skopljak & Robin H.Luo (2012)
[17]
20
2.2.8. Nghiên c󰗪u c󰗨a IORPEV, LUPER & KWANUM, ISAAC. M (2012)
[10]

21
2.2.9. Nghiên c󰗪u c󰗨a Muhammad Muzaffar Saeed, Ammar Ali Gull ( 2012)
[11]

22
2.2.10. Nghiên c󰗪u c󰗨a Mr. Ogebe, Ojah Patrick (13/03/2013)
[13]
23
2.2.11. Nghiên c󰗪u c󰗨a Roy Badar & Asif Saeed (2013)
[16]
24
2.2.12. T󰗖ng h󰗤p các công trình nghiên c󰗪u 󰗠 trên 25
CHNG 3: MÔ HÌNH NGHIÊN C󰗩U 27
3.1. Mô hình 󰗂 xu󰖦t 27
3.2. T󰗖ng h󰗤p ý ki󰗀n c󰗨a chuyên gia ch󰗪ng khoán 27
3.3. Mô t󰖤 các bi󰗀n nghiên c󰗪u 29
3.4. Thi󰗀t l󰖮p d󰖢ng hàm mô hình nghiên c󰗪u 31
3.5. Mô t󰖤 s󰗒 li󰗈u và phng pháp th󰗲c hi󰗈n 32
3.6. Gi󰖤 thuy󰗀t nghiên c󰗪u 33
3.6.1.Hi󰗈u qu󰖤 tài chính và t󰗸 l󰗈 n󰗤 33
3.6.2.Hi󰗈u qu󰖤 tài chính và quy mô tài s󰖤n công ty 34

3.6.3.Hi󰗈u qu󰖤 tài chính và t󰗸 tr󰗎ng 󰖨u t tài s󰖤n c󰗒 󰗌nh 35
3.6.4.Hi󰗈u qu󰖤 tài chính và t󰗸 l󰗈 chi phí trên doanh thu 35
CHNG 4: K󰖿T QU󰖣 NGHIÊN C󰗩U 36
4.1. Mô t󰖤 th󰗒ng kê 36
4.2. Mô t󰖤 h󰗈 s󰗒 tng quan 38
4.3. Xây d󰗲ng mô hình 40
4.3.1. Kh󰖤o sát các d󰖢ng hàm h󰗔i quy 40
4.3.2. Xây d󰗲ng hàm h󰗔i quy 43
4.3.3. Ki󰗄m 󰗌nh mô hình 44
4.4. K󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u 56
CHNG 5: KI󰖿N NGH󰗋 NÂNG CAO HI󰗇U QU󰖣 TÀI CHÍNH C󰗧A
CÔNG TY CH󰗩NG KHOÁN 58
5.1. 󰗒i v󰗜i công ty ch󰗪ng khoán 58
5.1.1.Tái c c󰖦u tài s󰖤n c󰗒 󰗌nh v󰗜i t󰗸 tr󰗎ng 󰖨u t tài s󰖤n c󰗒 󰗌nh thích h󰗤p
58
5.1.2. Xây d󰗲ng c c󰖦u v󰗒n phù h󰗤p ho󰖢t 󰗚ng công ty v󰗜i m󰗚t t󰗸 l󰗈 n󰗤 thích
h󰗤p 60
5.1.3. Xây d󰗲ng k󰗀 ho󰖢ch phát tri󰗄n các ngu󰗔n v󰗒n huy 󰗚ng 󰗄 gia tng v󰗒n
ch󰗨 s󰗠 h󰗰u 61
5.1.4. Bi󰗈n pháp qu󰖤n lý chi phí h󰗤p lý và nâng cao doanh thu 63
5.2. 󰗒i v󰗜i nhà n󰗜c 64
K󰖿T LU󰖭N 67
TÀI LI󰗇U THAM KH󰖣O
PH󰗥 L󰗥C
DANH M󰗥C CÁC CH󰗯 VI󰖿T T󰖯T
ABSZRE_1 : Tr󰗌 tuy󰗈t 󰗒i giá tr󰗌 ph󰖨n d c󰗨a mô hình 1
ABSZRE_2 : Tr󰗌 tuy󰗈t 󰗒i giá tr󰗌 ph󰖨n d c󰗨a mô hình 2
ABSZRE_4 : Tr󰗌 tuy󰗈t 󰗒i giá tr󰗌 ph󰖨n d c󰗨a mô hình 4
BP_ZRE01 : Giá tr󰗌 bình phng ph󰖨n d c󰗨a mô hình 1
BP_ZRE2 : Giá tr󰗌 bình phng ph󰖨n d c󰗨a mô hình 2

BP_ZRE3 : Giá tr󰗌 bình phng ph󰖨n d c󰗨a mô hình 4
CPDT : T󰗸 l󰗈 chi phí trên doanh thu
CSH : Ch󰗨 s󰗠 h󰗰u
CTCK : Công ty ch󰗪ng khoán
CTCP : Công ty c󰗖 ph󰖨n
DA : T󰗸 l󰗈 n󰗤 trên t󰗖ng tài s󰖤n
BTC : òn b󰖪y tài chính
DE : T󰗸 l󰗈 n󰗤 trên v󰗒n ch󰗨 s󰗠 h󰗰u
DN : Doanh nghi󰗈p
HKD : Hi󰗈u qu󰖤 kinh doanh
HQTC : Hi󰗈u qu󰖤 tài chính
HNX : S󰗠 giao d󰗌ch ch󰗪ng khoán Hà N󰗚i
HSX : S󰗠 giao d󰗌ch ch󰗪ng khoán thành ph󰗒 H󰗔 Chí Minh
LDA : T󰗸 l󰗈 n󰗤 dài h󰖢n trên t󰗖ng tài s󰖤n
MCK : Mã ch󰗪ng khoán
ROA : T󰗸 su󰖦t sinh l󰗞i c󰗨a tài s󰖤n
ROE : T󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n trên v󰗒n ch󰗨 s󰗠 h󰗰u
SDA : T󰗸 l󰗈 n󰗤 ng󰖰n h󰖢n trên t󰗖ng tài s󰖤n
SGD : S󰗠 giao d󰗌ch
SIZE : Quy mô công ty
SXKD : S󰖤n xu󰖦t kinh doanh
TSCD : T󰗸 tr󰗎ng 󰖨u t tài s󰖤n c󰗒 󰗌nh
TSC : Tài s󰖤n c󰗒 󰗌nh
TSNH : Tài s󰖤n ng󰖰n h󰖢n
VCSH : V󰗒n ch󰗨 s󰗠 h󰗰u
DANH M󰗥C CÁC B󰖣NG
B󰖤ng 3.1: Mô t󰖤 các bi󰗀n nghiên c󰗪u c󰗨a 󰗂 tài 31
B󰖤ng 4.1: K󰗀t qu󰖤 th󰗒ng kê các bi󰗀n nghiên c󰗪u 36
B󰖤ng 4.2: Ma tr󰖮n tng quan c󰗨a các bi󰗀n nghiên c󰗪u 38
B󰖤ng 4.3: Các bi󰗀n a vào 05 mô hình nghiên c󰗪u 42

B󰖤ng 4.4: H󰗈 s󰗒 tng quan gi󰗰a Spearman gi󰗰a bi󰗀n TSCD, DE và ABSZRE_1.46
B󰖤ng 4.5: H󰗈 s󰗒 tng quan gi󰗰a Spearman gi󰗰a bi󰗀n TSCD, CPDT và ABSZRE_2
51
B󰖤ng 4.6: H󰗈 s󰗒 tng quan Spearman󰜚srho c󰗨a ABSZRE_4, TSCD, CPDT và DA
3
54
DANH M󰗥C CÁC BI󰗃U 󰗓
Bi󰗄u 󰗔 1.1: S󰗲 tng tr󰗠ng c󰗨a các công ty ch󰗪ng khoán t󰗬 nm 1999 - 2013 1
Bi󰗄u 󰗔 1.2: L󰗤i nhu󰖮n sau thu󰗀 nm 2012 c󰗨a các công ty ch󰗪ng khoán niêm y󰗀t 2
Bi󰗄u 󰗔 4.1: Bình phng ph󰖨n d theo mô hình 1 󰜔 Bi󰗀n ph󰗦 thu󰗚c ROA 46
Bi󰗄u 󰗔 4.2: T󰖨n s󰗒 Histogram kh󰖤o sát phân ph󰗒i c󰗨a ph󰖨n d (mô hình 1) 47
Bi󰗄u 󰗔 4.3: T󰖨n s󰗒 P-P Plot kh󰖤o sát phân ph󰗒i c󰗨a ph󰖨n d (mô hình 1) 48
Bi󰗄u 󰗔 4.4: Bình phng ph󰖨n d theo ROA (mô hình 2) 50
Bi󰗄u 󰗔 4.5: T󰖨n s󰗒 Histogram kh󰖤o sát phân ph󰗒i c󰗨a ph󰖨n d (mô hình 2) 51
Bi󰗄u 󰗔 4.6: T󰖨n s󰗒 P-P Plot kh󰖤o sát phân ph󰗒i c󰗨a ph󰖨n d (mô hình 2) 52
Bi󰗄u 󰗔 4.7: Bình phng ph󰖨n d theo mô hình 4 và ROE 53
Bi󰗄u 󰗔 4.8: T󰖨n s󰗒 Histogram kh󰖤o sát phân ph󰗒i c󰗨a ph󰖨n d (mô hình 4) 54
Bi󰗄u 󰗔 4.9: T󰖨n s󰗒 P-P Plot kh󰖤o sát phân ph󰗒i c󰗨a ph󰖨n d (mô hình 4) 55
DANH M󰗥C CÁC HÌNH
Hình 3.1: Mô hình nghiên c󰗪u 󰗂 xu󰖦t c󰗨a 󰗂 tài 277
Hình 3.2: Mô hình nghiên c󰗪u chính th󰗪c c󰗨a 󰗂 tài 29
1
CHNG 1: T󰗕NG QUAN V󰗁 󰗁 TÀI NGHIÊN C󰗩U
1.1. Lý do nghiên c󰗪u
Ho󰖢t 󰗚ng c󰗨a th󰗌 tr󰗞ng ch󰗪ng khoán tr󰗜c h󰗀t c󰖨n nh󰗰ng ng󰗞i môi gi󰗜i
trung gian, ó là các công ty ch󰗪ng khoán - m󰗚t 󰗌nh ch󰗀 tài chính trên th󰗌 tr󰗞ng
ch󰗪ng khoán, có nghi󰗈p v󰗦 chuyên môn, 󰗚i ng nhân viên lành ngh󰗂 và b󰗚 máy t󰗖
ch󰗪c phù h󰗤p 󰗄 th󰗲c hi󰗈n vai trò trung gian môi gi󰗜i mua - bán ch󰗪ng khoán, t
v󰖦n 󰖨u t và th󰗲c hi󰗈n m󰗚t s󰗒 d󰗌ch v󰗦 khác cho c󰖤 ng󰗞i 󰖨u t l󰖬n t󰗖 ch󰗪c phát
hành. Công ty ch󰗪ng khoán là tác nhân quan tr󰗎ng thúc 󰖪y s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a n󰗂n

kinh t󰗀 nói chung và c󰗨a th󰗌 tr󰗞ng ch󰗪ng khoán nói riêng. Nh󰗞 các công ty ch󰗪ng
khoán mà ch󰗪ng khoán 󰗤c lu thông t󰗬 t󰗖 ch󰗪c phát hành 󰗀n ng󰗞i 󰖨u t và
phân b󰗖 ngu󰗔n v󰗒n nhàn r󰗘i vào nh󰗰ng ni s󰗮 d󰗦ng v󰗒n có hi󰗈u qu󰖤. V󰗜i vai trò
quan tr󰗎ng nh v󰖮y, cùng v󰗜i s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a n󰗂n kinh t󰗀 Vi󰗈t Nam, h󰗈 th󰗒ng các
t󰗖 ch󰗪c kinh doanh, d󰗌ch v󰗦 ch󰗪ng khoán phát tri󰗄n nhanh v󰗂 quy mô và nng l󰗲c
nghi󰗈p v󰗦, v󰗜i h󰗈 th󰗒ng m󰖢ng l󰗜i chi nhánh, phòng giao d󰗌ch tr󰖤i kh󰖰p các t󰗊nh,
thành ph󰗒 l󰗜n trong c󰖤 n󰗜c. Sau hn 12 nm ho󰖢t 󰗚ng, tính 󰗀n th󰗞i i󰗄m
06/2013, Vi󰗈t Nam ã có 106 công ty ch󰗪ng khoán. S󰗲 tng tr󰗠ng c󰗨a các công ty
ch󰗪ng khoán qua các nm 󰗤c th󰗄 hi󰗈n c󰗦 th󰗄 󰗠 bi󰗄u 󰗔 1.1 sau:
Ngu󰗔n: Ph󰗦 l󰗦c 1
Bi󰗄u 󰗔 1.1: S󰗲 tng tr󰗠ng c󰗨a các công ty ch󰗪ng khoán t󰗬 nm 1999 - 2013
Tuy nhiên, giai o󰖢n nm 2006 󰜔 2007 thì th󰗌 tr󰗞ng ch󰗪ng khoán Vi󰗈t Nam
bùng n󰗖, tng tr󰗠ng quá nóng. i󰗂u này ã d󰖬n 󰗀n s󰗒 l󰗤ng các t󰗖 ch󰗪c kinh
2
doanh và cung c󰖦p d󰗌ch v󰗦 cho TTCK tng quá nhanh (2006: có thêm 41 CTCK,
2007: có thêm 22 CTCK). Bên c󰖢nh ó, CTCK có nng l󰗲c v󰗂 v󰗒n và chuyên môn
còn h󰖢n ch󰗀, ti󰗂m 󰖪n r󰗨i ro h󰗈 th󰗒ng và cha tng x󰗪ng v󰗜i hi󰗈u qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng
chung c󰗨a th󰗌 tr󰗞ng. 󰜝Theo ánh giá phân lo󰖢i các công ty ch󰗪ng khoán theo tiêu
chí an toàn tài chính có 40/105 công ty ch󰗪ng khoán có khó khn v󰗂 thanh kho󰖤n
không 󰖤m b󰖤o ch󰗊 tiêu an toàn tài chính; có 71 công ty ch󰗪ng khoán b󰗌 thua l󰗘 ch󰗨
y󰗀u là nghi󰗈p v󰗦 t󰗲 doanh do giá c󰗖 phi󰗀u gi󰖤m th󰖦p và 󰖨u t không hi󰗈u qu󰖤.󰜞
[8]
K󰗀t thúc nm 2012, các c quan qu󰖤n lý ã th󰗄 hi󰗈n quy󰗀t tâm sàng l󰗎c nh󰗰ng công
ty y󰗀u kém, và x󰗮 lý nh󰗰ng hành vi sai quy 󰗌nh ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh ch󰗪ng khoán
c󰗨a các CTCK thành viên. 󰗚ng thái này ã t󰖢o nên s󰗲 phân hóa rõ r󰗈t trong k󰗀t
qu󰖤 kinh doanh trong các báo cáo tài chính c󰗨a các công ty ch󰗪ng khoán trong nm
2012.
VT: tri󰗈u 󰗔ng
(Ngu󰗔n: Báo cáo tài chính nm 2012 c󰗨a các CTCK)
Bi󰗄u 󰗔 1.2: L󰗤i nhu󰖮n sau thu󰗀 nm 2012 c󰗨a các công ty ch󰗪ng khoán niêm

y󰗀t
Sau 󰗤t tng tr󰗠ng nóng c󰗨a các công ty ch󰗪ng khoán thì ho󰖢t 󰗚ng công ty
ch󰗪ng khoán g󰖸p nhi󰗂u khó khn. Theo ý ki󰗀n c󰗨a Ông Lý Thanh Nhã, Giám 󰗒c
3
chi nhánh Ch󰗤 L󰗜n, CTCK ông Á: 󰜝Hi󰗈n các công ty ch󰗪ng khoán s󰗒ng 󰗤c là
nh󰗞 phí môi gi󰗜i và s󰗲 gia tng 󰗠 m󰖤ng vay ký qu󰗺. Tuy nhiên, mi󰗀ng bánh môi
gi󰗜i quá nh󰗐, ch󰗊 t󰖮p trung vào m󰗚t s󰗒 công ty ch󰗪ng khoán có ti󰗀ng, s󰗒 còn l󰖢i
không 󰗨 󰗄 chia ph󰖨n. Các nghi󰗈p v󰗦 khác mang l󰖢i l󰗤i nhu󰖮n nh t󰗲 doanh d󰗞ng
nh thi󰗀u c h󰗚i. Trong khi ó, tín hi󰗈u kh󰖤 quan v󰗂 h󰗤p 󰗔ng liên quan 󰗀n phát
hành thêm cng r󰖦t ít. Cho nên, các công ty ch󰗪ng khoán nh󰗐 không c󰖨m c󰗲 n󰗖i có
th󰗄 s󰖾 sáp nh󰖮p, chuy󰗄n 󰗖i ho󰖸c b󰗌 xóa s󰗖."
[6]
Tính 󰗀n ngày 02/10/2013, th󰗌 tr󰗞ng
ã có 04 công ty ch󰗪ng khoán rút t cách thành viên hai s󰗠 giao d󰗌ch: CTCK Liên
Vi󰗈t, CTCK Âu Vi󰗈t, CTCK Th󰗨 ô và CTCK Ch󰗤 L󰗜n. Ngoài ra, HSX còn ch󰖦m
d󰗪t ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh c󰗨a 3 công ty ch󰗪ng khoán là Hà N󰗚i (HSSC), Tr󰗞ng
Sn (TSS), Delta (DTSC). Bên c󰖢nh ó, HNX cng ã ch󰖦m d󰗪t t cách thành viên
c󰗨a 2 CTCK là ông Dng (DDS), Hà N󰗚i (HSSC).
Bên c󰖢nh tình hình kinh t󰗀 khó khn nói chung và tình hình các công ty ch󰗪ng
khoán nói riêng thì v󰖬n có các công ty ch󰗪ng khoán kinh doanh có lãi nh SSI,
HCM, BVS, i󰗂u gì ã giúp các CTCK duy trì hi󰗈u qu󰖤 tài chính, t󰖢o ra l󰗤i nhu󰖮n
cho doanh nghi󰗈p trong giai o󰖢n khó khn này? 󰗄 h󰗘 tr󰗤 trong vi󰗈c a ra các
quy󰗀t 󰗌nh phù h󰗤p, úng 󰖰n giúp CTCK phát tri󰗄n thì vi󰗈c xác 󰗌nh 󰗤c các y󰗀u
t󰗒 󰖤nh h󰗠ng 󰗀n hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a CTCK trong giai o󰖢n nm 2009 󰜔 2013 là
vô cùng c󰖨n thi󰗀t. Do ó, tác gi󰖤 ã l󰗲a ch󰗎n 󰗂 tài nghiên c󰗪u 󰜝Các y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng
󰗀n hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a các công ty ch󰗪ng khoán niêm y󰗀t trên th󰗌 tr󰗞ng ch󰗪ng
khoán Vi󰗈t Nam󰜞.
1.2. M󰗦c tiêu nghiên c󰗪u
M󰗦c tiêu t󰗖ng quát c󰗨a nghiên c󰗪u này là xác 󰗌nh 󰗤c y󰗀u t󰗒 có tác 󰗚ng
m󰖢nh 󰗀n hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a CTCK thông qua vi󰗈c ti󰗀n hành phân tích kinh t󰗀

l󰗤ng v󰗜i mô hình nghiên c󰗪u thích h󰗤p. Trên c s󰗠 ó, nghiên c󰗪u c󰖨n 󰖢t 󰗤c
m󰗦c tiêu c󰗦 th󰗄 sau:
(1) H󰗈 th󰗒ng hóa m󰗚t cách 󰖨y 󰗨 c s󰗠 lý lu󰖮n v󰗂 hi󰗈u qu󰖤 tài chính bao
g󰗔m lý thuy󰗀t c b󰖤n, công trình nghiên c󰗪u trên th󰗀 gi󰗜i;
(2) Ki󰗄m 󰗌nh mô hình và các gi󰖤 thuy󰗀t nghiên c󰗪u 󰗄 xác 󰗌nh y󰗀u t󰗒 tác
4
󰗚ng 󰗀n hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a CTCK;
(3) 󰗂 xu󰖦t, ki󰗀n ngh󰗌 nh󰖲m nâng cao hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a CTCK.
1.3. 󰗒i t󰗤ng và ph󰖢m vi nghiên c󰗪u
󰗒i t󰗤ng kh󰖤o sát: các công ty ch󰗪ng khoán trên th󰗌 tr󰗞ng ch󰗪ng khoán Vi󰗈t
Nam theo ph󰗦 l󰗦c 1.
Ph󰖢m vi nghiên c󰗪u: các công ty ch󰗪ng khoán ã niêm y󰗀t HSX và HNX t󰗬
01/01/2006 󰗀n 31/12/2012 theo ph󰗦 l󰗦c 2.
󰗒i t󰗤ng nghiên c󰗪u: các y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n hi󰗈u qu󰖤 tài chính.
1.4. Phng pháp nghiên c󰗪u
Nghiên c󰗪u này 󰗤c th󰗲c hi󰗈n thông qua hai b󰗜c s b󰗚 và chính th󰗪c nh
sau:
󽝷 Nghiên c󰗪u s b󰗚
Nghiên c󰗪u s b󰗚 󰗤c th󰗲c hi󰗈n thông qua phng pháp nghiên c󰗪u 󰗌nh
tính. M󰗦c ích là phát hi󰗈n nh󰗰ng y󰗀u t󰗒 có tác 󰗚ng 󰗀n hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a
CTCK. Nghiên c󰗪u này 󰗤c ti󰗀n hành b󰖲ng cách ph󰗐ng v󰖦n chuyên gia ch󰗪ng
khoán thông qua các câu h󰗐i 󰗄 xác 󰗌nh rõ bi󰗀n 󰗚c l󰖮p và bi󰗀n ph󰗦 thu󰗚c. T󰗬 ó,
tác gi󰖤 xây d󰗲ng mô hình nghiên c󰗪u phù h󰗤p.
󽝷 Nghiên c󰗪u chính th󰗪c
Nghiên c󰗪u chính th󰗲c 󰗤c th󰗲c hi󰗈n thông qua phng pháp nghiên c󰗪u
󰗌nh l󰗤ng. Trên c s󰗠 thu th󰖮p thông tin bi󰗀n nghiên c󰗪u t󰗬 báo cáo tài chính ã
ki󰗄m toán, tác gi󰖤 tính toán giá tr󰗌 bi󰗀n theo giá tr󰗌 trung bình t󰗬 nm 2009 󰜔 2012.
Giá tr󰗌 bi󰗀n a vào ph󰖨m m󰗂m SPSS 16 làm c s󰗠 d󰗰 li󰗈u 󰗄 mô t󰖤 th󰗒ng kê,
tng quan và phân tích h󰗔i qui b󰗚i nh󰖲m ki󰗄m 󰗌nh mô hình nghiên c󰗪u. T󰗬 ó,
tác gi󰖤 so sánh k󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u v󰗜i k󰗀t qu󰖤 c󰗨a nh󰗰ng nghiên c󰗪u liên quan và

󰗂 xu󰖦t ki󰗀n ngh󰗌 phù h󰗤p nh󰖲m nâng cao hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a CTCK.
1.5. K󰗀t c󰖦u c󰗨a 󰗂 tài nghiên c󰗪u
Nghiên c󰗪u này có k󰗀t c󰖦u g󰗔m 5 chng:
Chng 1: T󰗖ng quan v󰗂 󰗂 tài nghiên c󰗪u.
Tác gi󰖤 trình bày các v󰖦n 󰗂 g󰗔m: lý do nghiên c󰗪u, m󰗦c tiêu, 󰗒i t󰗤ng và
5
ph󰖢m vi nghiên c󰗪u và phng pháp nghiên c󰗪u 󰗄 󰗌nh h󰗜ng cho các chng ti󰗀p
theo c󰗨a nghiên c󰗪u.
Chng 2: C s󰗠 lý lu󰖮n v󰗂 hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a công ty ch󰗪ng khoán.
Tác gi󰖤 h󰗈 th󰗒ng hóa c s󰗠 lý lu󰖮n d󰗲a trên vi󰗈c t󰗖ng h󰗤p lý thuy󰗀t v󰗂 hi󰗈u
qu󰖤 tài chính và công trình nghiên c󰗪u trên th󰗀 gi󰗜i 󰗄 làm n󰗂n t󰖤ng nghiên c󰗪u
chng 3 ti󰗀p theo.
Chng 3: Mô hình nghiên c󰗪u.
Tác gi󰖤 xây d󰗲ng mô hình d󰗲a trên k󰗀t qu󰖤 chng 2. 󰗄 ti󰗀n hành phân tích
mô hình, tác gi󰖤 c󰖨n xác 󰗌nh rõ các bi󰗀n, thi󰗀t l󰖮p các d󰖢ng hàm mô hình nghiên
c󰗪u và a ra gi󰖤 thuy󰗀t nghiên c󰗪u c󰗦 th󰗄.
Chng 4: K󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u.
T󰗬 mô hình nghiên c󰗪u ã xây d󰗲ng 󰗠 chng 3, tác gi󰖤 trình bày các v󰖦n 󰗂
g󰗔m mô t󰖤 th󰗒ng kê, mô t󰖤 h󰗈 s󰗒 tng quan, k󰗀t qu󰖤 phân tích h󰗔i quy.
Chng 5: Ki󰗀n ngh󰗌 nâng cao hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a CTCK.
Tác gi󰖤 󰗂 xu󰖦t m󰗚t s󰗒 ki󰗀n ngh󰗌 󰗒i v󰗜i CTCK và Nhà n󰗜c sau khi phân tích
và xác 󰗌nh 󰗤c y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng m󰖢nh 󰗀n hi󰗈u qu󰖤 tài chính 󰗠 các chng tr󰗜c
ó.
1.6. Ý ngha th󰗲c ti󰗆n
Th󰗪 nh󰖦t, k󰗀t qu󰖤 c󰗨a nghiên c󰗪u c󰗨a 󰗂 tài xác 󰗌nh 󰗤c các y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng
có ý ngha 󰗀n hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a CTCK b󰖲ng cách phân tích mô hình nghiên
c󰗪u.
Th󰗪 hai, nghiên c󰗪u tr󰗠 thành c s󰗠 tham kh󰖤o giúp nhà qu󰖤n lý a ra các
chi󰗀n l󰗤c kinh doanh hi󰗈u qu󰖤, phù h󰗤p v󰗜i tình hình ho󰖢t 󰗚ng c󰗨a công ty.
Th󰗪 ba, nghiên c󰗪u không ch󰗊 là b󰗖 sung tài li󰗈u tham kh󰖤o cho nhà nghiên

c󰗪u ti󰗀p theo v󰗂 lnh v󰗲c ch󰗪ng khoán mà còn làm c s󰗠 cho các nghiên c󰗪u tng
t󰗲 󰗠 các ngành khác t󰖢i Vi󰗈t Nam nh b󰖦t 󰗚ng s󰖤n, tài chính, xu󰖦t nh󰖮p kh󰖪u,󰜧
Th󰗪 t, k󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u là tài li󰗈u tham kh󰖤o cho các c quan ch󰗪c nng
trong vi󰗈c a ra nh󰗰ng tiêu chí, chính sách giúp cho th󰗌 tr󰗞ng phát tri󰗄n.
6
CHNG 2: C S󰗟 LÝ LU󰖭N V󰗁 HI󰗇U QU󰖣 TÀI
CHÍNH C󰗧A CÔNG TY CH󰗩NG KHOÁN
2.1. Các khái ni󰗈m liên quan
2.1.1. Hi󰗈u qu󰖤 tài chính
Hi󰗈u qu󰖤 tài chính là m󰗚t ph󰖨n c󰗨a hi󰗈u qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh. Do ó,
hi󰗈u qu󰖤 tài chính cng là m󰗚t ph󰖢m trù kinh t󰗀, bi󰗄u hi󰗈n s󰗲 phát tri󰗄n kinh t󰗀
theo chi󰗂u sâu, nó ph󰖤n ánh m󰗒i quan h󰗈 gi󰗰a l󰗤i ích kinh t󰗀 mà doanh nghi󰗈p nh󰖮n
󰗤c và chi phí mà doanh nghi󰗈p ph󰖤i b󰗐 ra 󰗄 có 󰗤c l󰗤i ích kinh t󰗀.
󰗄 ánh giá chính xác và có c s󰗠 khoa h󰗎c hi󰗈u qu󰖤 tài chính cng nh hi󰗈u
qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh c󰗨a doanh nghi󰗈p, th󰗒ng kê c󰖨n ph󰖤i xây d󰗲ng h󰗈 th󰗒ng
ch󰗊 tiêu 󰖨y 󰗨, hoàn ch󰗊nh v󰗬a ph󰖤n ánh m󰗚t cách t󰗖ng h󰗤p, v󰗬a ph󰖤n ánh 󰗤c
m󰗪c sinh l󰗤i, và ph󰖤n ánh hi󰗈u qu󰖤 c󰗨a t󰗬ng y󰗀u t󰗒 s󰖤n xu󰖦t, t󰗬ng lo󰖢i v󰗒n 󰖨u t,
󰗄 󰖤m b󰖤o yêu c󰖨u trên, th󰗒ng kê th󰗞ng s󰗮 d󰗦ng hai phng pháp t󰗖ng quát
󰗄 ánh giá hi󰗈u qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng s󰖤n xu󰖦t kinh doanh c󰗨a doanh nghi󰗈p g󰗔m phng
pháp th󰗪 nh󰖦t hi󰗈u qu󰖤 kinh doanh là hi󰗈u s󰗒 c󰗨a k󰗀t qu󰖤 󰖨u ra tr󰗬 chi phí 󰖨u vào
và phng pháp th󰗪 hai hi󰗈u qu󰖤 kinh doanh là t󰗸 s󰗒 c󰗨a k󰗀t qu󰖤 󰖨u ra so v󰗜i chi
phí 󰖨u vào.
Phng pháp th󰗪 nh󰖦t:
Hi󰗈u qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng s󰖤n xu󰖦t kinh doanh 󰗤c xác 󰗌nh d󰗜i d󰖢ng hi󰗈u s󰗒
Công th󰗪c
Hi󰗈u qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng SXKD = K󰗀t qu󰖤 󰖨u ra - Chi phí 󰖨u vào
[3]
Phng pháp này n gi󰖤n, d󰗆 tính nhng có nh󰗰ng m󰖸t h󰖢n ch󰗀 nh󰖦t 󰗌nh,
nó không ph󰖤n ánh h󰗀t ch󰖦t l󰗤ng kinh doanh, cng nh ti󰗂m nng nâng cao hi󰗈u
qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng s󰖤n xu󰖦t kinh doanh c󰗨a doanh nghi󰗈p, không th󰗄 dùng 󰗄 so sánh

hi󰗈u qu󰖤 s󰖤n xu󰖦t kinh doanh gi󰗰a các doanh nghi󰗈p và b󰖤n thân doanh nghi󰗈p qua
các th󰗞i k󰗴 nghiên c󰗪u khác nhau.
Phng pháp th󰗪 hai:
Hi󰗈u qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng SXKD 󰗤c xác 󰗌nh b󰖲ng cách so sánh theo 2 d󰖢ng:
D󰖢ng thu󰖮n
7
Theo phng pháp này, hi󰗈u qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng s󰖤n xu󰖦t kinh doanh ph󰖤n ánh
m󰗪c sinh l󰗤i các y󰗀u t󰗒 󰖨u vào c󰗨a quá trình s󰖤n xu󰖦t.
[3]
D󰖢ng ngh󰗌ch
[3]
Ch󰗊 tiêu này ph󰖤n ánh, 󰗄 t󰖢o ra 󰗤c 1 n v󰗌 k󰗀t qu󰖤 󰖨u ra ta c󰖨n bao
nhiêu n v󰗌 chi phí 󰖨u vào.
󰗒i v󰗜i công ty ch󰗪ng khoán, k󰗀t qu󰖤 󰖨u ra chính là t󰗖ng doanh thu ho󰖢t
󰗚ng kinh doanh c󰗨a công ty g󰗔m:
󽞸 Doanh thu môi gi󰗜i ch󰗪ng khoán: phí môi gi󰗜i ch󰗪ng khoán cho nhà 󰖨u t;
󽞸 Doanh thu mua quy󰗂n bán ch󰗪ng khoán, 󰗪ng tr󰗜c ti󰗂n bán: d󰗌ch v󰗦 cung c󰖦p
h󰗘 tr󰗤 cho nhà 󰖨u t;
󽞸 Doanh thu ho󰖢t 󰗚ng t󰗲 doanh: ti󰗂n lãi khi mua bán các mã ch󰗪ng khoán c󰗨a
b󰗚 ph󰖮n t󰗲 doanh;
󽞸 Doanh thu ho󰖢t 󰗚ng t v󰖦n: phí t v󰖦n 󰖨u t, phát hành trái phi󰗀u c󰗖 phi󰗀u,
󰖢i h󰗚i c󰗖 ông󰜧c󰗨a các công ty ký h󰗤p 󰗔ng t v󰖦n v󰗜i công ty ch󰗪ng khoán;
󽞸 Doanh thu khác: lãi ti󰗂n g󰗮i ngân hàng, thanh lý tài s󰖤n,󰜧
Còn 󰗒i v󰗜i chi phí 󰖨u vào c󰗨a công ty ch󰗪ng khoán g󰗔m toàn b󰗚 chi phí liên quan
󰗀n ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh c󰗨a công ty ch󰗪ng khoán, c󰗦 th󰗄 nh sau:
󽞸 Chi phí ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh: l󰗘 khi mua bán các mã ch󰗪ng khoán, phí thành
viên 󰗒i v󰗜i các s󰗠 giao d󰗌ch và trung tâm lu ký, phí 󰗞ng truy󰗂n k󰗀t n󰗒i v󰗜i
các s󰗠 và trung tâm lu ký, thuê vn phòng 󰜔 chi nhánh,
󽞸 Chi phí qu󰖤n lý doanh nghi󰗈p: lng cán b󰗚 công nhân viên, ti󰗂n óng b󰖤o
hi󰗄m cho cán b󰗚 công nhân viên, mua b󰖤o hi󰗄m r󰗨i ro tài s󰖤n,󰜧

2.1.2. Các ch󰗊 s󰗒 ánh giá hi󰗈u qu󰖤 tài chính
Hi󰗈u qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh =
Chi phí 󰖨u vào
K󰗀t qu󰖤 󰖨u ra
Hi󰗈u qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh =
K󰗀t qu󰖤 󰖨u ra
Chi phí 󰖨u vào
8
Hi󰗈u su󰖦t s󰗮 d󰗦ng tài s󰖤n doanh nghi󰗈p
Doanh thu và thu nh󰖮p cng là ch󰗊 tiêu ph󰖤n ánh k󰗀t qu󰖤 c󰗨a doanh nghi󰗈p.
Hi󰗈u su󰖦t s󰗮 d󰗦ng tài s󰖤n trong tr󰗞ng h󰗤p này 󰗤c th󰗄 hi󰗈n:
Hi󰗈u su󰖦t s󰗮 d󰗦ng tài s󰖤n =
DT thu󰖨n + DT ho󰖢t 󰗚ng tài chính + Thu nh󰖮p khác
T󰗖ng tài s󰖤n bình quân
Trong tr󰗞ng h󰗤p trên, n󰗀u s󰗮 d󰗦ng ch󰗊 tiêu tài s󰖤n trong b󰖤ng cân 󰗒i k󰗀
toán thì các y󰗀u t󰗒 th󰗄 hi󰗈n k󰗀t qu󰖤 󰗠 t󰗮 s󰗒 bao g󰗔m doanh thu thu󰖨n và thu nh󰖮p
các ho󰖢t 󰗚ng khác. Yêu c󰖨u này nh󰖲m 󰖤m b󰖤o tính phù h󰗤p vì th󰗲c t󰗀 tài s󰖤n t󰖢i
doanh nghi󰗈p không ch󰗊 s󰗮 d󰗦ng cho ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh mà còn cho các ho󰖢t
󰗚ng khác.
N󰗀u ch󰗊 xem xét hi󰗈u su󰖦t s󰗮 d󰗦ng tài s󰖤n trong lnh v󰗲c kinh doanh thu󰖨n
túy thì ch󰗊 tính doanh thu thu󰖨n trong lnh v󰗲c kinh doanh 󰗄 th󰗄 hi󰗈n k󰗀t qu󰖤 kinh
doanh c󰗨a doanh nghi󰗈p. Hi󰗈u su󰖦t s󰗮 d󰗦ng tài s󰖤n trong tr󰗞ng h󰗤p này còn g󰗎i là
s󰗒 vòng quay c󰗨a tài s󰖤n. Nó 󰗤c xem xét trên m󰗒i quan h󰗈 gi󰗰a tài s󰖤n v󰗜i doanh
thu thu󰖨n và 󰗤c tính nh sau:
S󰗒 vòng quay c󰗨a tài s󰖤n =
DT thu󰖨n
T󰗖ng tài s󰖤n bình quân
Ch󰗊 tiêu trên ph󰗦 thu󰗚c vào t󰗬ng lnh v󰗲c kinh doanh, nhng cng ph󰗦 thu󰗚c
vào trình 󰗚, kh󰖤 nng qu󰖤n lý, t󰗖 ch󰗪c s󰖤n xu󰖦t c󰗨a t󰗬ng doanh nghi󰗈p. Ch󰗊 tiêu
trên th󰗄 hi󰗈n m󰗚t 󰗔ng tài s󰖤n t󰖢o ra 󰗤c bao nhiêu doanh thu và nh v󰖮y nó th󰗄

hi󰗈n kh󰖤 nng, hi󰗈u qu󰖤 qu󰖤n lý c󰗨a doanh nghi󰗈p.
󰜝T󰗖ng tài s󰖤n󰜞 tính trong công th󰗪c trên bao g󰗔m c󰖤 TSC - m󰗚t lo󰖢i tài s󰖤n
mà th󰗞i gian luân chuy󰗄n hoàn toàn khác v󰗜i th󰗞i gian luân chuy󰗄n c󰗨a TSNH. Ch󰗊
tiêu s󰗒 vòng quay tài s󰖤n không ánh giá t󰗒c 󰗚 luân chuy󰗄n c󰗨a các TSC, nó th󰗄
hi󰗈n m󰗚t vòng quay không 󰖨y 󰗨 do các lo󰖢i tài s󰖤n khác nhau.
"Doanh thu thu󰖨n" trong công th󰗪c trên trích t󰗬 Báo cáo k󰗀t qu󰖤 kinh doanh
và ch󰗊 tính ph󰖨n doanh thu thu󰖨n trong ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh. Ch󰗊 tiêu "T󰗖ng tài
s󰖤n" 󰗤c s󰗮 d󰗦ng phù h󰗤p v󰗜i k󰗀t qu󰖤 c󰗨a doanh thu, có ngha là nó không bao
g󰗔m tài s󰖤n dùng cho các ho󰖢t 󰗚ng khác.
[5]
[5]
9
[5]
Ch󰗊 tiêu kh󰖤 nng sinh l󰗞i t󰗬 các ho󰖢t 󰗚ng c󰗨a doanh nghi󰗈p
Ch󰗊 tiêu kh󰖤 nng sinh l󰗞i 󰗤c o l󰗞ng b󰖲ng t󰗸 s󰗒 gi󰗰a l󰗤i nhu󰖮n v󰗜i các
ch󰗊 tiêu k󰗀t qu󰖤 ho󰖸c gi󰗰a l󰗤i nhu󰖮n v󰗜i phng ti󰗈n c󰗨a doanh nghi󰗈p. Trong ph󰖨n
này, tác gi󰖤 󰗂 c󰖮p 󰗀n hai ch󰗊 tiêu ph󰗖 bi󰗀n:
T󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n trên doanh thu thu󰖨n
Ch󰗊 tiêu này th󰗄 hi󰗈n m󰗒i quan h󰗈 gi󰗰a các ch󰗊 tiêu k󰗀t qu󰖤 c󰗨a doanh
nghi󰗈p, m󰗚t bên là l󰗤i nhu󰖮n, m󰗚t bên là kh󰗒i l󰗤ng cung c󰖦p cho xã h󰗚i nh giá tr󰗌
s󰖤n xu󰖦t, doanh thu. Tr󰗌 giá c󰗨a ch󰗊 tiêu này càng cao ch󰗪ng t󰗐 hi󰗈u qu󰖤 c󰗨a doanh
nghi󰗈p càng l󰗜n, 󰗔ng th󰗞i còn cho bi󰗀t ngành hàng có t󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n cao. Khi s󰗮
d󰗦ng s󰗒 li󰗈u t󰗬 báo cáo tài chính, ch󰗊 tiêu t󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n 󰗤c xác 󰗌nh
Nh ã 󰗂 c󰖮p trong quan i󰗄m phân tích, l󰗤i nhu󰖮n trong công th󰗪c này có
th󰗄 là l󰗤i nhu󰖮n tr󰗜c thu󰗀, l󰗤i nhu󰖮n sau thu󰗀 ho󰖸c l󰗤i nhu󰖮n tr󰗜c thu󰗀 và lãi vay.
Tuy nhiên vì t󰗸 su󰖦t thu󰗀 thu nh󰖮p là không gi󰗒ng nhau 󰗒i v󰗜i t󰗬ng m󰖸t hàng, t󰗬ng
lo󰖢i kinh doanh nên 󰗄 ph󰖤n ánh úng thành tích, kh󰖤 nng sinh l󰗞i c󰗨a doanh
nghi󰗈p, c󰖨n s󰗮 d󰗦ng l󰗤i nhu󰖮n tr󰗜c thu󰗀.
L󰗤i nhu󰖮n trong công th󰗪c trên là t󰗖ng h󰗤p l󰗤i nhu󰖮n c󰗨a t󰖦t c󰖤 các ho󰖢t
󰗚ng c󰗨a doanh nghi󰗈p, bao g󰗔m l󰗤i nhu󰖮n c󰗨a ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh, l󰗤i nhu󰖮n

c󰗨a ho󰖢t 󰗚ng tài chính và ho󰖢t 󰗚ng khác. Tuy nhiên, cách tính trên th󰗞ng không
chính xác vì m󰗪c sinh l󰗤i c󰗨a m󰗘i ho󰖢t 󰗚ng không nh nhau và ho󰖢t 󰗚ng SXKD
th󰗞ng là ho󰖢t 󰗚ng ch󰗨 y󰗀u c󰗨a doanh nghi󰗈p nên c󰖨n thi󰗀t tính riêng ch󰗊 tiêu ánh
giá kh󰖤 nng sinh l󰗤i t󰗬 ho󰖢t 󰗚ng SXKD.
T󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n trên doanh thu thu󰖨n SXKD
T󰗸 su󰖦t này 󰗤c xác 󰗌nh trên c s󰗠 m󰗒i quan h󰗈 gi󰗰a doanh thu, chi phí và
l󰗤i nhu󰖮n ch󰗊 trong lnh v󰗲c kinh doanh thu󰖨n.
T󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n trên doanh thu thu󰖨n(SXKD) =
L󰗤i nhu󰖮n thu󰖨n
Doanh thu thu󰖨n
Doanh thu thu󰖨n trong công th󰗪c này là doanh thu thu󰖨n c󰗨a ch󰗊 m󰗚t ho󰖢t
T󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n
trên DT
=
L󰗤i nhu󰖮n tr󰗜c thu󰗀
DT thu󰖨n + DT ho󰖢t 󰗚ng tài chính + Thu nh󰖮p khác
[5]
10
󰗚ng ch󰗨 y󰗀u, ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh và l󰗤i nhu󰖮n phân tích 󰗠 ây cng ch󰗊 là l󰗤i
nhu󰖮n c󰗨a ho󰖢t 󰗚ng kinh doanh c󰗨a doanh nghi󰗈p. T󰗸 l󰗈 này ph󰖤n ánh m󰗪c sinh lãi
c󰗨a m󰗚t 󰗔ng doanh thu khi tiêu th󰗦 s󰖤n ph󰖪m hàng hóa. Khi s󰗮 d󰗦ng ch󰗊 tiêu này
ng󰗞i ta c󰖨n phân bi󰗈t t󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n trên doanh thu thu󰖨n trong toàn doanh
nghi󰗈p và t󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n trên doanh thu c󰗨a t󰗬ng lo󰖢i s󰖤n ph󰖪m.
Khi ánh giá t󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n trên doanh thu thu󰖨n ph󰖤i xem xét 󰗀n 󰖸c
i󰗄m ngành ngh󰗂 kinh doanh, chi󰗀n l󰗤c ho󰖢t 󰗚ng và c󰖤 chính sách 󰗌nh giá c󰗨a
doanh nghi󰗈p. Các m󰗦c tiêu v󰗂 th󰗌 ph󰖨n, v󰗂 l󰗤i nhu󰖮n v󰗜i chính sách 󰗌nh giá cao,
󰗌nh giá c󰖢nh tranh (giá th󰖦p) 󰗂u có th󰗄 󰖤nh h󰗠ng 󰗀n t󰗸 su󰖦t trên.
Ch󰗊 tiêu ánh giá kh󰖤 nng sinh l󰗞i c󰗨a tài s󰖤n
T󰗸 su󰖦t sinh l󰗤i c󰗨a tài s󰖤n (ROA)
T󰗸 su󰖦t sinh l󰗞i tài s󰖤n

=
L󰗤i nhu󰖮n sau thu󰗀
T󰗖ng tài s󰖤n bình quân
T󰗸 su󰖦t sinh l󰗤i c󰗨a tài s󰖤n bi󰗄u hi󰗈n m󰗒i quan h󰗈 gi󰗰a l󰗤i nhu󰖮n so v󰗜i tài
s󰖤n.
Ch󰗊 tiêu này ph󰖤n ánh, c󰗪 1 󰗔ng tài s󰖤n 󰖨u t t󰖢i doanh nghi󰗈p s󰖾 t󰖢o ra
bao nhiêu 󰗔ng l󰗤i nhu󰖮n tr󰗜c thu󰗀. Ch󰗊 tiêu ROA càng cao ph󰖤n ánh kh󰖤 nng
sinh l󰗞i tài s󰖤n càng l󰗜n. Cng tng t󰗲 nh trên, l󰗤i nhu󰖮n xem xét 󰗠 ây cng
g󰗔m c󰖤 l󰗤i nhu󰖮n t󰗬 ba ho󰖢t 󰗚ng, do v󰖮y s󰗒 li󰗈u v󰗂 tài s󰖤n xem xét 󰗠 ây cng
chính là s󰗒 li󰗈u tài s󰖤n t󰗖ng c󰗚ng trên b󰖤ng cân 󰗒i k󰗀 toán. Ch󰗊 tiêu này th󰗄 hi󰗈n
󰖤nh h󰗠ng m󰗚t cách t󰗖ng h󰗤p k󰗀t qu󰖤 c󰗨a các ch󰗊 tiêu ã nghiên c󰗪u. Có th󰗄 th󰖦y rõ
i󰗂u này qua s 󰗔 sau:
[5]
11
Ch󰗊 tiêu ánh giá hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a doanh nghi󰗈p
T󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n trên v󰗒n ch󰗨 s󰗠 h󰗰u (ROE)
Kh󰖤 nng sinh l󰗤i v󰗒n ch󰗨 s󰗠 h󰗰u th󰗄 hi󰗈n qua m󰗒i quan h󰗈 gi󰗰a l󰗤i nhu󰖮n
c󰗨a doanh nghi󰗈p v󰗜i v󰗒n ch󰗨 s󰗠 h󰗰u, v󰗒n th󰗲c có c󰗨a doanh nghi󰗈p:
T󰗸 su󰖦t sinh l󰗤i trên VCSH =
L󰗤i nhu󰖮n sau thu󰗀
Ngu󰗔n v󰗒n ch󰗨 s󰗠 h󰗰u bình quân
Ch󰗊 tiêu này th󰗄 hi󰗈n 1 󰗔ng v󰗒n 󰖨u t c󰗨a ch󰗨 s󰗠 h󰗰u s󰖾 t󰖢o ra bao nhiêu
󰗔ng l󰗤i nhu󰖮n cu󰗒i cùng, l󰗤i nhu󰖮n sau thu󰗀. Hi󰗈u qu󰖤 c󰗨a toàn b󰗚 các ngu󰗔n l󰗲c
tài chính suy cho cùng th󰗄 hi󰗈n qua ch󰗊 tiêu kh󰖤 nng sinh l󰗞i v󰗒n ch󰗨 s󰗠 h󰗰u.
Trong i󰗂u ki󰗈n doanh nghi󰗈p huy 󰗚ng v󰗒n t󰗬 nhi󰗂u ngu󰗔n, nh󰖦t là thông
qua th󰗌 tr󰗞ng tài chính, ch󰗊 tiêu này càng cao thì doanh nghi󰗈p càng có c h󰗚i tìm
󰗤c ngu󰗔n v󰗒n m󰗜i. Ng󰗤c l󰖢i, t󰗸 l󰗈 này càng th󰖦p d󰗜i m󰗪c sinh l󰗞i c󰖨n thi󰗀t c󰗨a
th󰗌 tr󰗞ng thì kh󰖤 nng thu hút v󰗒n ch󰗨 s󰗠 h󰗰u, kh󰖤 nng 󰖨u t vào doanh nghi󰗈p
càng khó.
Tuy nhiên, nh󰗤c i󰗄m l󰗜n nh󰖦t c󰗨a ch󰗊 s󰗒 ROE là nó có th󰗄 d󰗆 dàng b󰗌 bóp

méo b󰗠i các chi󰗀n l󰗤c tài chính c󰗨a nhà qu󰖤n tr󰗌. Ví d󰗦, nhà qu󰖤n tr󰗌 có th󰗄 d󰗲
oán 󰗤c vì m󰗚t lý do gì ó mà l󰗤i nhu󰖮n c󰗨a DN có kh󰖤 nng b󰗌 󰖤nh h󰗠ng và
suy gi󰖤m nên DN s󰖾 tng 󰖨u t vào d n󰗤 ho󰖸c mua l󰖢i c󰗖 phi󰗀u t󰗬 ngu󰗔n ti󰗂n m󰖸t
tích tr󰗰, và chính nh󰗰ng ho󰖢t 󰗚ng này s󰖾 giúp DN c󰖤i thi󰗈n 󰗤c áng k󰗄 ch󰗊 s󰗒
ROE.
Các nhân t󰗒 󰖤nh h󰗠ng 󰗀n ROE
Hi󰗈u qu󰖤 kinh doanh
D nhiên 󰖤nh h󰗠ng tr󰗜c tiên 󰗀n hi󰗈u qu󰖤 tài chính ph󰖤i là hi󰗈u qu󰖤 kinh
doanh c󰗨a doanh nghi󰗈p. 󰖣nh h󰗠ng này có th󰗄 nh󰖮n di󰗈n qua cách chi ti󰗀t ch󰗊 tiêu
ROE nh sau:
ROE =
LN tr󰗜c thu󰗀
x
Doanh thu thu󰖨n
x
Tài s󰖤n
x
(1-T)
Doanh thu thu󰖨n
Tài s󰖤n
VSCH
v󰗜i T là thu󰗀 su󰖦t thu nh󰖮p doanh nghi󰗈p.
[5]
[2]
12
Trong m󰗒i quan h󰗈 trên, ROE có m󰗒i liên h󰗈 v󰗜i ch󰗊 tiêu t󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n
trên doanh thu và hi󰗈u su󰖦t s󰗮 d󰗦ng tài s󰖤n. Rõ ràng, hi󰗈u qu󰖤 kinh doanh c󰗨a doanh
nghi󰗈p cao s󰖾 d󰖬n 󰗀n kh󰖤 nng sinh l󰗞i v󰗒n ch󰗨 s󰗠 h󰗰u l󰗜n và ng󰗤c l󰖢i. Hi󰗈u qu󰖤
kinh doanh là ngu󰗔n g󰗒c ch󰗨 y󰗀u t󰖢o nên hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a doanh nghi󰗈p. Tuy
nhiên không ph󰖤i lúc nào hi󰗈u qu󰖤 kinh doanh tng s󰖾 d󰖬n d󰗀n hi󰗈u qu󰖤 tài chính

tng, i󰗂u ó còn ph󰗦 thu󰗚c vào nhi󰗂u nhân t󰗒 khác.
Kh󰖤 nng t󰗲 ch󰗨 v󰗂 tài chính
Kh󰖤 nng t󰗲 ch󰗨 tài chính 󰗤c th󰗄 hi󰗈n qua ch󰗊 tiêu t󰗸 su󰖦t t󰗲 tài tr󰗤. Có th󰗄
th󰖦y r󰖲ng, 󰗪ng v󰗜i hi󰗈u qu󰖤 kinh doanh cho tr󰗜c n󰗀u t󰗸 su󰖦t t󰗲 tài tr󰗤 càng l󰗜n thì
hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a doanh nghi󰗈p s󰖾 càng nh󰗐. Có th󰗄 xem xét qua công th󰗪c sau:
ROE
=
L󰗤i nhu󰖮n tr󰗜c thu󰗀
x (1 - T) x
Tài s󰖤n
Tài s󰖤n
VCSH
hay H
TC
= H
KD
x (1 󰜔 T) x (1 / H
TTT
)
v󰗜i H
TC
là hi󰗈u qu󰖤 tài chính
H
KD
là hi󰗈u qu󰖤 kinh doanh
H
TTT
là kh󰖤 nng t󰗲 tài tr󰗤 c󰗨a doanh nghi󰗈p
󰗚 l󰗜n òn b󰖪y tài chính (BTC)
òn b󰖪y tài chính 󰗤c 󰗌nh ngha là t󰗸 l󰗈 n󰗤 ph󰖤i tr󰖤 trên ngu󰗔n v󰗒n ch󰗨 s󰗠

h󰗰u. Th󰗲c ch󰖦t nó th󰗄 hi󰗈n c󰖦u trúc ngu󰗔n v󰗒n c󰗨a doanh nghi󰗈p 󰗠 th󰗞i i󰗄m hi󰗈n
t󰖢i. 󰗟 ây chúng ta ch󰖦p nh󰖮n m󰗚t khái ni󰗈m c󰖦u trúc ngu󰗔n v󰗒n theo ngha r󰗚ng
trong ó các kho󰖤n n󰗤 ph󰖤i tr󰖤 cho các 󰗒i tác nh nhà cung c󰖦p, kho󰖤n 󰗪ng tr󰗜c
c󰗨a ng󰗞i mua cng 󰗤c tính trong kho󰖤n này. C󰖦u trúc tài chính nh th󰗀 nào là
do chính sách tài chính c󰗨a doanh nghi󰗈p.
Liên quan 󰗀n òn b󰖪y tài chính, công th󰗪c c󰗨a hi󰗈u qu󰖤 tài chính có th󰗄
󰗤c vi󰗀t l󰖢i nh sau:
ROE
=
T󰗸 su󰖦t sinh l󰗞i tài s󰖤n
x (1 - T)
x (1 + BTC)
H
TC
= H
KD
x (1 - T) x (1 + BTC)
Do v󰖮y, có th󰗄 th󰖦y r󰖲ng, n󰗀u h󰗈 s󰗒 òn b󰖪y tài chính càng cao thì hi󰗈u qu󰖤
tài chính c󰗨a doanh nghi󰗈p s󰖾 󰗤c tng lên. ây chính là thành tích c󰗨a m󰗚t chính
[2]
13
sách tài chính t󰗒t. Tuy nhiên trong công th󰗪c trên, t󰗸 su󰖦t sinh l󰗞i tài s󰖤n v󰖬n còn b󰗌
󰖤nh h󰗠ng b󰗠i c󰖦u trúc ngu󰗔n v󰗒n, vì l󰗤i nhu󰖮n 󰗄 tính ch󰗊 tiêu này ã tr󰗬 i chi phí
lãi vay.
2.1.3. ánh giá hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a công ty ch󰗪ng khoán
Các công ty ch󰗪ng khoán là t󰗖 ch󰗪c tài chính trung gian 󰗠 th󰗌 tr󰗞ng ch󰗪ng
khoán, th󰗲c hi󰗈n trung gian tài chính thông qua các ho󰖢t 󰗚ng ch󰗨 y󰗀u nh mua bán
ch󰗪ng khoán, môi gi󰗜i ch󰗪ng khoán cho khách hàng 󰗄 h󰗠ng hoa h󰗔ng, phát hành
và b󰖤o lãnh ch󰗪ng khoán, t v󰖦n 󰖨u t và qu󰖤n lý qu󰗺 󰖨u t. Công ty ch󰗪ng
khoán có th󰗄 tham gia quá trình trao 󰗖i c󰗖 phi󰗀u trong th󰗌 tr󰗞ng v󰗜i vai trò trung

gian. Có nhi󰗂u cách o l󰗞ng hi󰗈u qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng c󰗨a công ty nh sau:
󽞸 Hi󰗈u qu󰖤 s󰗮 d󰗦ng tài s󰖤n
󽞸 Vòng quay tài s󰖤n
󽞸 Kh󰖤 nng sinh l󰗞i c󰗨a ho󰖢t 󰗚ng doanh nghi󰗈p (t󰗸 su󰖦t l󰗤i nhu󰖮n trên
doanh thu thu󰖨n)
󽞸 Kh󰖤 nng sinh l󰗞i c󰗨a tài s󰖤n (ROA)
󽞸 Hi󰗈u qu󰖤 tài chính c󰗨a doanh nghi󰗈p (ROE)
Trong các cách o l󰗞ng trên thì hai ch󰗊 s󰗒 ROA và ROE 󰗤c s󰗮 d󰗦ng
th󰗞ng xuyên trong các nghiên c󰗪u h󰗎c thu󰖮t. Vì v󰖮y, tác gi󰖤 ánh giá ho󰖢t 󰗚ng
CTCK qua hai ch󰗊 s󰗒 ROA và ROE nh sau:
󽝷 Ch󰗊 tiêu ROA có ý ngha v󰗜i 1 󰗔ng tài s󰖤n c󰗨a công ty thì s󰖾 mang l󰖢i bao
nhiêu 󰗔ng l󰗤i nhu󰖮n. M󰗚t công ty 󰖨u t tài s󰖤n ít nhng thu 󰗤c l󰗤i nhu󰖮n cao s󰖾
là t󰗒t hn so v󰗜i công ty 󰖨u t nhi󰗂u vào tài s󰖤n mà l󰗤i nhu󰖮n thu 󰗤c l󰖢i th󰖦p. H󰗈
s󰗒 ROA th󰗞ng có s󰗲 chênh l󰗈ch gi󰗰a các ngành. 󰗒i v󰗜i ngành cung c󰖦p d󰗌ch v󰗦
ch󰗪ng khoán thì không c󰖨n 󰖨u t nhi󰗂u vào tài s󰖤n nh dây chuy󰗂n s󰖤n xu󰖦t, máy
móc thi󰗀t b󰗌 thu󰗚c ngành s󰖤n xu󰖦t. CTCK ho󰖢t 󰗚ng có hi󰗈u qu󰖤 khi giá tr󰗌 ROA
th󰗐a i󰗂u ki󰗈n sau:
󽞸 ROA có giá tr󰗌 trong kho󰖤ng t󰗬 0 󰗀n 1;
󽞸 ROA có s󰗲 gia tng qua các nm;
󽞸 ROA cao hn trung bình ngành ch󰗪ng khoán.
14
󽝷 Ch󰗊 tiêu ROE ph󰖤n ánh m󰗪c thu nh󰖮p ròng trên v󰗒n c󰗖 ph󰖨n c󰗨a c󰗖 ông, là
th󰗜c o chính xác nh󰖦t 󰗄 ánh giá m󰗚t 󰗔ng v󰗒n b󰗐 ra và tích ly 󰗤c t󰖢o ra bao
nhiêu 󰗔ng l󰗞i. ây cng là m󰗚t ch󰗊 s󰗒 áng tin c󰖮y v󰗂 kh󰖤 nng m󰗚t công ty có th󰗄
sinh l󰗞i trong tng lai. ROE th󰗞ng 󰗤c các nhà 󰖨u t phân tích 󰗄 so sánh v󰗜i
các c󰗖 phi󰗀u cùng ngành trên th󰗌 tr󰗞ng, t󰗬 ó tham kh󰖤o khi quy󰗀t 󰗌nh mua c󰗖
phi󰗀u c󰗨a công ty nào. Thông th󰗞ng, ROE càng cao càng ch󰗪ng t󰗐 công ty s󰗮
d󰗦ng hi󰗈u qu󰖤 󰗔ng v󰗒n c󰗨a c󰗖 ông, có ngha là công ty ã cân 󰗒i m󰗚t cách hài
hòa gi󰗰a v󰗒n c󰗖 ông v󰗜i v󰗒n i vay 󰗄 khai thác l󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh c󰗨a mình trong
quá trình huy 󰗚ng v󰗒n, m󰗠 r󰗚ng quy mô. CTCK ho󰖢t 󰗚ng có hi󰗈u qu󰖤 khi giá tr󰗌

ROE th󰗐a i󰗂u ki󰗈n sau:
󽞸 ROE ph󰖤i l󰗜n hn 0;
󽞸 ROE có s󰗲 gia tng qua các nm;
󽞸 ROE l󰗜n hn trung bình ngành.
󽝷 K󰗀t h󰗤p hai ch󰗊 s󰗒 ROA và ROE: n󰗀u ROE l󰗜n hn ROA thì có ngha là òn
b󰖪y tài chính c󰗨a công ty ã có tác d󰗦ng tích c󰗲c, ngha là công ty ã thành công
trong vi󰗈c huy 󰗚ng v󰗒n c󰗨a c󰗖 ông 󰗄 ki󰗀m l󰗤i nhu󰖮n v󰗜i t󰗸 su󰖦t cao hn t󰗸 l󰗈
ti󰗂n lãi mà công ty ph󰖤i tr󰖤 cho các c󰗖 ông.
2.2. Công trình nghiên c󰗪u trên th󰗀 gi󰗜i
2.2.1. Nghiên c󰗪u c󰗨a Weixu (2005)
[18]
Weixu th󰗲c hi󰗈n nghiên c󰗪u 󰜝M󰗒i quan h󰗈 gi󰗰a c c󰖦u v󰗒n và hi󰗈u qu󰖤 kinh
doanh󰜞 vào nm 2005. D󰗰 li󰗈u nghiên c󰗪u bao g󰗔m 1.130 công ty niêm y󰗀t trên
sàn giao d󰗌ch ch󰗪ng khoán Th󰗤ng H󰖤i, ngo󰖢i tr󰗬 các công ty ho󰖢t 󰗚ng kinh
doanh trong lnh v󰗲c tài chính nh ngân hàng, b󰖤o hi󰗄m, công ty tài chính.
Các bi󰗀n 󰗤c a vào mô hình nghiên c󰗪u nh sau:
󽞸 Bi󰗀n ph󰗦 thu󰗚c (Bi󰗀n HQKD): t󰗸 su󰖦t sinh l󰗞i trênVCSH (ROE)
󽞸 Bi󰗀n 󰗚c l󰖮p (Y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng): t󰗸 l󰗈 n󰗤/VCSH (D), t󰗒c 󰗚 tng
tr󰗠ng c󰗨a t󰗖ng tài s󰖤n (GROWTH), quy mô tài s󰖤n công ty (SIZE)
Weixu nghiên c󰗪u tác 󰗚ng c󰗨a bi󰗀n t󰗸 l󰗈 n󰗤 và m󰗚t s󰗒 bi󰗀n khác 󰗀n bi󰗀n
HQKD, trong ó ông xây d󰗲ng 3 mô hình: quan h󰗈 tuy󰗀n tính, quan h󰗈 phi
15
tuy󰗀n b󰖮c 2 và quan h󰗈 phi tuy󰗀n b󰖮c 3.
K󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u cho th󰖦y:
HQKD b󰗌 tác 󰗚ng r󰖦t l󰗜n b󰗠i bi󰗀n t󰗸 l󰗈 n󰗤. HQKD có m󰗒i tng quan
m󰖢nh phi tuy󰗀n b󰖮c 2, b󰖮c 3 khi t󰗸 l󰗈 n󰗤 < 100%. T󰗸 l󰗈 n󰗤 (D) có tác 󰗚ng dng
(+) 󰗀n HQKD khi 󰗠 m󰗪c t󰗸 l󰗈 n󰗤 th󰖦p và tác 󰗚ng âm (-) khi 󰗠 m󰗪c t󰗸 l󰗈 n󰗤 cao.
HQKD không có tng quan m󰖢nh v󰗜i t󰗸 l󰗈 n󰗤 dài h󰖢n, lý do là các công ty 󰗠
Trung Qu󰗒c thích s󰗮 d󰗦ng n󰗤 ng󰖰n h󰖢n hn là s󰗮 d󰗦ng n󰗤 dài h󰖢n.
Bi󰗀n SIZE có tác 󰗚ng dng (+) 󰗀n HQKD khá m󰖢nh 󰗠 mô hình

tuy󰗀n tính, còn mô hình phi tuy󰗀n thì SIZE không có tác 󰗚ng.
Bi󰗀n GROWTH không có tác 󰗚ng 󰗀n HQKD 󰗠 c󰖤 3 mô hình.
2.2.2. Nghiên c󰗪u c󰗨a Dimitris Margaritis và Maria Psillaki (2007)
[9]
Dimitris Margaritis & Maria Psillaki th󰗲c hi󰗈n nghiên c󰗪u 󰜝M󰗒i quan
h󰗈 gi󰗰a c c󰖦u v󰗒n, quy󰗂n s󰗠 h󰗰u và hi󰗈u qu󰖤 kinh doanh c󰗨a công ty󰜞 vào nm
2007. D󰗰 li󰗈u nghiên c󰗪u bao g󰗔m các công ty 󰗠 Pháp thu󰗚c các lnh v󰗲c s󰖤n xu󰖦t
công nghi󰗈p truy󰗂n th󰗒ng nh: ngành d󰗈t may, d󰗤c ph󰖪m và lnh v󰗲c công nghi󰗈p
phát tri󰗄n nh máy tính, nghiên c󰗪u và phát tri󰗄n.
Bi󰗀n 󰗤c a vào mô hình cng tng t󰗲 nh nghiên c󰗪u c󰗨a Weixu
nhng có thêm các bi󰗀n y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng: t󰗸 tr󰗎ng tài s󰖤n c󰗒 󰗌nh (TANG), t󰗸 tr󰗎ng
tài s󰖤n lu 󰗚ng (INT), c󰖦u trúc v󰗒n s󰗠 h󰗰u (OWN)
Trong khi Weixu ch󰗊 nghiên c󰗪u tác 󰗚ng m󰗚t chi󰗂u gi󰗰a bi󰗀n t󰗸 l󰗈 n󰗤 và
m󰗚t s󰗒 y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n HQKD thì Dimitris Margaritis & Maria Psillaki
th󰗲c hi󰗈n nghiên c󰗪u 2 chi󰗂u, 2 mô hình h󰗔i quy 󰗤c h󰗎 xây d󰗲ng nh sau:
󽞸 Mô hình 1 -T󰗸 l󰗈 n󰗤 và các y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n HQKD;
󽞸 Mô hình 2 - HQKD và các y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n t󰗸 l󰗈 n󰗤.
K󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u cho th󰖦y:
M󰗒i quan h󰗈 nhân qu󰖤 gi󰗰a t󰗸 l󰗈 n󰗤 và HQKD c󰗨a DN cho th󰖦y HQKD tác
󰗚ng 󰗀n t󰗸 l󰗈 n󰗤 và ng󰗤c l󰖢i t󰗸 l󰗈 n󰗤 cng có tác 󰗚ng 󰗀n HQKD
Mô hình 1: t󰗸 l󰗈 n󰗤 có m󰗒i quan h󰗈 tuy󰗀n tính và m󰗒i quan h󰗈 b󰖮c 2 v󰗜i
HQKD. T󰗸 l󰗈 n󰗤 có tác 󰗚ng dng (+) 󰗀n HQKD khi t󰗸 l󰗈 n󰗤 󰗠 m󰗪c n󰗤 trung
16
bình.
Mô hình 2: HQKD có tác 󰗚ng dng (+) 󰗀n t󰗸 l󰗈 n󰗤 và s󰗲 tác 󰗚ng này
có ý ngha khi t󰗸 l󰗈 n󰗤 󰗠 m󰗪c n󰗤 t󰗬 th󰖦p 󰗀n trung bình.
2.2.3. Nghiên c󰗪u c󰗨a Zeitun & Tian (2007)
[19]
Trong khi Weixu, Dimitris Margaritis & Maria Psillaki th󰗲c hi󰗈n nghiên c󰗪u
các y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n HQKD xét trên phng di󰗈n tài chính (các ch󰗊 s󰗒 tài chính

d󰗲a trên s󰗖 sách, báo cáo tài chính c󰗨a DN) thì Zeitun & Tian vào nm 2007 ã
th󰗲c hi󰗈n nghiên c󰗪u các y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n HQKD trên c󰖤 2 phng di󰗈n là tài
chính và th󰗌 tr󰗞ng. D󰗰 li󰗈u nghiên c󰗪u 󰗤c th󰗲c hi󰗈n t󰗬 nm 1989 󰜔 2003 c󰗨a
167 công ty niêm y󰗀t trên sàn giao d󰗌ch ch󰗪ng khoán Amman 󰜔 Jordan thu󰗚c 16
ngành ngh󰗂 kinh doanh khác nhau trong lnh v󰗲c phi tài chính.
󽞸 Trên phng di󰗈n tài chính 󰜔 bi󰗀n HQKD 󰗤c 󰖢i di󰗈n b󰗠i ch󰗊 s󰗒: t󰗸 su󰖦t
sinh l󰗞i trên t󰗖ng tài s󰖤n (ROA).
󽞸 Trên phng di󰗈n th󰗌 tr󰗞ng 󰜔 bi󰗀n HQKD 󰗤c 󰖢i di󰗈n b󰗠i các ch󰗊 s󰗒:
t󰗸 s󰗒 gi󰗰a giá tr󰗌 th󰗌 tr󰗞ng c󰗨a v󰗒n c󰗖 ph󰖨n và giá tr󰗌 s󰗖 sách c󰗨a n󰗤 trên giá tr󰗌
s󰗖 sách c󰗨a t󰗖ng tài s󰖤n (Tobin󰜚s Q); t󰗸 s󰗒 gi󰗰a giá tr󰗌 th󰗌 tr󰗞ng c󰗨a v󰗒n c󰗖 ph󰖨n
trên giá tr󰗌 s󰗖 sách c󰗨a v󰗒n c󰗖 ph󰖨n (MBVR).
Bi󰗀n y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng cng tng t󰗲 nh nh󰗰ng nghiên c󰗪u tr󰗜c và có a
thêm m󰗚t s󰗒 bi󰗀n vào mô hình nh: m󰗪c sai l󰗈ch c󰗨a dòng ti󰗂n trong 3 nm qua
(STDVCF), thu󰗀 thu nh󰖮p (TAX), t󰗸 tr󰗎ng tài s󰖤n c󰗒 󰗌nh (TANG), kh󰗨ng ho󰖤ng
chính tr󰗌 (POLITICAL CRISIS) và ngành ngh󰗂 kinh doanh (INDUST).
K󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u cho th󰖦y:
Các y󰗀u t󰗒 có tác 󰗚ng 󰗀n HQKD bao g󰗔m: t󰗸 l󰗈 n󰗤 (D), t󰗒c 󰗚 tng
tr󰗠ng c󰗨a t󰗖ng tài s󰖤n (GROWTH), quy mô tài s󰖤n công ty (SIZE), thu󰗀 (TAX),
ngành ngh󰗂 kinh doanh (INDUST), t󰗸 tr󰗎ng tài s󰖤n c󰗒 󰗌nh (TANGIBILITY).
Trong ó, bi󰗀n t󰗸 l󰗈 n󰗤 có tác 󰗚ng m󰖢nh nh󰖦t, k󰗀t qu󰖤 này cng phù h󰗤p v󰗜i các
nghiên c󰗪u tr󰗜c ó.
Các y󰗀u t󰗒 có tác 󰗚ng dng (+) 󰗀n HQKD g󰗔m: GROWTH, SIZE, TAX.
T󰗸 tr󰗎ng tài s󰖤n c󰗒 󰗌nh có tác 󰗚ng âm (-) 󰗀n HQKD. Công ty có t󰗸 tr󰗎ng tài
17
s󰖤n c󰗒 󰗌nh cao thì HQKD th󰖦p do các công ty 󰖨u t quá nhi󰗂u vào tài s󰖤n c󰗒
󰗌nh mà không c󰖤i ti󰗀n 󰗤c HQKD.
Y󰗀u t󰗒 ngành ngh󰗂 kinh doanh có tác 󰗚ng m󰖢nh 󰗀n y󰗀u t󰗒 HQKD 󰗠 m󰗚t
s󰗒 lnh v󰗲c sau: b󰖦t 󰗚ng s󰖤n, d󰗌ch v󰗦 giáo d󰗦c, hóa h󰗎c và d󰖨u m󰗐, thu󰗒c lá.
2.2.4. Nghiên c󰗪u c󰗨a Onaolapo & Kajola (2010)
[14]

Vào nm 2010, Onaolapo & Kajola th󰗲c hi󰗈n nghiên c󰗪u các y󰗀u t󰗒 tác
󰗚ng 󰗀n HQKD. Nghiên c󰗪u c󰗨a các tác gi󰖤 cng gi󰗒ng v󰗜i nh󰗰ng nghiên c󰗪u
tr󰗜c ó c󰗨a Weixu, Dimitris Margaritis & Maria Psillaki và ch󰗊 nghiên c󰗪u
bi󰗀n HQKD d󰗜i góc 󰗚 tài chính, 󰗤c 󰖢i di󰗈n b󰗠i ch󰗊 s󰗒 ROA, ROE. Bi󰗀n y󰗀u
t󰗒 tác 󰗚ng cng tng t󰗲, g󰗔m: SIZE, TANG, GROWTH, vòng quay tài s󰖤n
(TURN), s󰗒 nm thành l󰖮p c󰗨a công ty (AGE), ngành ngh󰗂 kinh doanh (IND). D󰗰
li󰗈u nghiên c󰗪u g󰗔m 30 công ty phi tài chính niêm y󰗀t trên sàn giao d󰗌ch ch󰗪ng
khoán Nigeria t󰗬 nm 2001 󰜔 2007.
K󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u cho th󰖦y:
M󰗪c 󰗚 gi󰖤i thích c󰗨a mô hình h󰗔i quy a bi󰗀n (R
2
hi󰗈u ch󰗊nh) 󰗠 m󰗪c
khá:
R
2
ROA
= 35,5% và R
2
ROE
= 47%
T󰗸 l󰗈 n󰗤 tác 󰗚ng âm (-) v󰗜i HQKD.
TURN tác 󰗚ng dng (+) t󰗜i ROA, ROE
SIZE và AGE tác 󰗚ng dng (+) 󰗀n ROE
TANG tác 󰗚ng âm (-) t󰗜i ROA, t󰗪c là công ty có t󰗸 l󰗈 TSC càng cao thì
hi󰗈u qu󰖤 HQKD càng th󰖦p, k󰗀t qu󰖤 này ng󰗤c v󰗜i lý thuy󰗀t nhng l󰖢i gi󰗒ng v󰗜i
nghiên c󰗪u c󰗨a Zeitun & Tian.
Y󰗀u t󰗒 ngành ngh󰗂 kinh doanh có tác 󰗚ng 󰗀n HQKD, c󰗦 th󰗄:
󽞸 Ngành r󰗤u bia, th󰗲c ph󰖪m và 󰗔 u󰗒ng, ngành hóa h󰗎c, ngành in 󰖦n
và xu󰖦t b󰖤n, ngành thu󰗒c lá, ngành máy tính và thi󰗀t b󰗌 vn phòng có
tác 󰗚ng m󰖢nh 󰗀n HQKD - ROA.

󽞸 Ngành r󰗤u bia, th󰗲c ph󰖪m và 󰗔 u󰗒ng, ngành xây d󰗲ng, ngành
thu󰗒c lá có tác 󰗚ng m󰖢nh 󰗀n HQKD - ROE.
18
2.2.5. Nghiên c󰗪u c󰗨a Dr. Ong Tze San & Teh Boon Heng (2011)
[15]
Tác gi󰖤 i󰗂u tra các m󰗒i quan h󰗈 c󰗨a c c󰖦u v󰗒n và ho󰖢t 󰗚ng doanh nghi󰗈p
c󰗨a công ty tr󰗜c và trong cu󰗚c kh󰗨ng ho󰖤ng (2007). Nghiên c󰗪u này t󰖮p trung vào
các công ty xây d󰗲ng 󰗤c li󰗈t kê trong h󰗈 th󰗒ng c󰗨a Bursa Malaysia 2005-2008.
Thành ph󰖨n m󰖬u nghiên c󰗪u nh sau:
Quy mô tài s󰖤n công ty
S󰗒 l󰗤ng công ty
Công ty l󰗜n
4
Công ty trung
(RM1,000,000,000-
RM5,000,000,000)
27
Công ty nh󰗐
(<RM1,000,000,000)
18
T󰗖ng c󰗚ng
49
Các bi󰗀n nghiên c󰗪u:
C c󰖦u v󰗒n 󰜔 Bi󰗀n 󰗚c l󰖮p
(independent variables)
N󰗤 dài h󰖢n trên v󰗒n
LDC
N󰗤 trên v󰗒n
DC
N󰗤 trên t󰗖ng tài s󰖤n

DA
N󰗤 trên giá tr󰗌 th󰗌 tr󰗞ng c󰗨a v󰗒n ch󰗨 s󰗠 h󰗰u
DEMV
N󰗤 trên v󰗒n c󰗖 ph󰖨n th󰗞ng
DCE
N󰗤 dài h󰖢n trên v󰗒n c󰗖 ph󰖨n th󰗞ng
LDCE
Hi󰗈u qu󰖤 kinh doanh 󰜔
Bi󰗀n ph󰗦 thu󰗚c
(dependent variables)
T󰗸 su󰖦t sinh l󰗤i trên v󰗒n s󰗮 d󰗦ng
ROC
T󰗸 su󰖦t sinh l󰗤i trên v󰗒n ch󰗨 s󰗠 h󰗰u
ROE
T󰗸 su󰖦t sinh l󰗤i trên tài s󰖤n
ROA
Thu nh󰖮p trên m󰗘i c󰗖 phi󰗀u
EPS
H󰗈 s󰗒 l󰗤i nhu󰖮n ho󰖢t 󰗚ng
OM
H󰗈 s󰗒 biên l󰗤i nhu󰖮n ròng
NM
K󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u:
Tóm l󰖢i, khi LDC, DC, DA, DEMV, DE và LDCE ang gi󰖤m so v󰗜i ROC,
ROA, ROE, EPS, OM và NM trong các công ty l󰗜n b󰖲ng cách t󰗖ng h󰗤p h󰗔i quy,
các m󰗒i quan h󰗈 là:
1. EPS và DC (tiêu c󰗲c)
2. Không có m󰗒i quan h󰗈 trong ROA, OM và NM
3. ROC và ROE (Không áng tin c󰖮y)
Theo k󰗀t lu󰖮n, ch󰗊 EPS trong các công ty xây d󰗲ng nh󰗐 có m󰗒i quan h󰗈 quan