Các nhân tố tác động đến tỷ giá hối đoái thực trong nền kinh tế nhỏ mở bằng chứng từ việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.11 MB, 116 trang )
B
B
G
G
I
I
Á
Á
O
O
D
D
C
C
V
V
À
À
À
À
O
O
T
T
O
O
T
T
R
R
N
N
G
G
I
I
H
H
C
C
K
K
I
I
N
N
H
H
T
T
T
T
P
P
.
.
H
H
C
C
H
H
Í
Í
M
M
I
I
N
N
H
H
V
V
Y
Y
T
T
R
R
N
N
D
D
U
U
Y
Y
C
C
Á
Á
C
C
N
N
H
H
Â
Â
N
N
T
T
T
T
Á
Á
C
C
N
N
G
G
N
N
T
T
G
G
I
I
Á
Á
H
H
I
I
O
O
Á
Á
I
I
T
T
H
H
C
C
T
T
R
R
O
O
N
N
G
G
N
N
N
N
K
K
I
I
N
N
H
H
T
T
N
N
H
H
M
M
-
-
B
B
N
N
G
G
C
C
H
H
N
N
G
G
T
T
V
V
I
I
T
T
N
N
A
A
M
M
L
L
U
U
N
N
V
V
N
N
T
T
H
H
C
C
S
S
K
K
I
I
N
N
H
H
T
T
T
T
p
p
.
.
H
H
C
C
h
h
í
í
M
M
i
i
n
n
h
h
ậ
ậ
N
N
m
m
2
2
0
0
1
1
5
5
B
B
G
G
I
I
Á
Á
O
O
D
D
C
C
V
V
À
À
À
À
O
O
T
T
O
O
T
T
R
R
N
N
G
G
I
I
H
H
C
C
K
K
I
I
N
N
H
H
T
T
T
T
P
P
.
.
H
H
C
C
H
H
Í
Í
M
M
I
I
N
N
H
H
V
V
Y
Y
T
T
R
R
N
N
D
D
U
U
Y
Y
C
C
Á
Á
C
C
N
N
H
H
Â
Â
N
N
T
T
T
T
Á
Á
C
C
N
N
G
G
N
N
T
T
G
G
I
I
Á
Á
H
H
I
I
O
O
Á
Á
I
I
T
T
H
H
C
C
T
T
R
R
O
O
N
N
G
G
N
N
N
N
K
K
I
I
N
N
H
H
T
T
N
N
H
H
M
M
-
-
B
B
N
N
G
G
C
C
H
H
N
N
G
G
T
T
V
V
I
I
T
T
N
N
A
A
M
M
C
C
h
h
u
u
y
y
ê
ê
n
n
n
n
g
g
à
à
n
n
h
h
:
:
T
T
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
ậ
ậ
N
N
g
g
â
â
n
n
h
h
à
à
n
n
g
g
M
M
ã
ã
s
s
:
:
6
6
0
0
3
3
4
4
0
0
2
2
0
0
1
1
L
L
U
U
N
N
V
V
N
N
T
T
H
H
C
C
S
S
K
K
I
I
N
N
H
H
T
T
N
N
G
G
I
I
H
H
N
N
G
G
D
D
N
N
K
K
H
H
O
O
A
A
H
H
C
C
:
:
P
P
G
G
S
S
.
.
T
T
S
S
L
L
Ê
Ê
T
T
H
H
L
L
A
A
N
N
H
H
T
T
p
p
.
.
H
H
C
C
h
h
í
í
M
M
i
i
n
n
h
h
ậ
ậ
N
N
m
m
2
2
0
0
1
1
5
5
L
L
I
I
C
C
A
A
M
M
O
O
A
A
N
N
Em xin có li cam đoan danh d rng đơy lƠ công trình nghiên cu ca em vi s giúp
đ tn tình ca ging viên hng dn PGS.TS Lê Th Lanh. S liu thng kê là trung
thc và hp lí. Ni dung và kt qu nghiên cu ca lun vn nƠy cha tng đc công
b trong bt c công trình nào ti Vit σam đn thi đim hin ti.
TP.HCM, ngƠy 20 tháng 01 nm 2015
Tác gi
Vy Trn Duy
M
M
C
C
L
L
C
C
T
T
R
R
A
A
N
N
G
G
P
P
H
H
B
B
Ì
Ì
A
A
L
L
I
I
C
C
A
A
M
M
O
O
A
A
N
N
M
M
C
C
L
L
C
C
D
D
A
A
N
N
H
H
M
M
C
C
C
C
Á
Á
C
C
K
K
Ý
Ý
H
H
I
I
U
U
,
,
C
C
Á
Á
C
C
C
C
H
H
V
V
I
I
T
T
T
T
T
T
D
D
A
A
N
N
H
H
M
M
C
C
C
C
Á
Á
C
C
B
B
N
N
G
G
D
D
A
A
N
N
H
H
M
M
C
C
C
C
Á
Á
C
C
H
H
Ì
Ì
N
N
H
H
V
V
,
,
T
T
H
H
CHσG 1. GII THIU 2
1.1. Vn đ nghiên cu 2
1.2. Mc tiêu nghiên cu 3
1.3. Phng pháp nghiên cu 3
1.4. B cc bài nghiên cu 3
CHσG 2. KHUNG LÝ THUYT VÀ CÁC NGHIÊN CU TRC ÂY 5
2.1. Khung lý thuyt 5
2.1.1. Khái nim t giá hi đoái 5
2.1.2. T giá hi đoái danh ngha 5
2.1.2.1. T giá hi đoái danh ngha song phng 5
2.1.2.2. T giá danh ngha đa phng (σEERậNominal Efective Exchange
rate) 5
2.1.3. T giá hi đoái thc 6
2.1.3.1. T giá hi đoái thc song phng (RER) 6
2.1.3.2. T giá hi đoái thc đa phng hay t giá thc hiu lc (REER) 8
2.2. Các nghiên cu trc đơy v các nhân t tác đng đn t giá hi đoái thc
11
2.2.1. Mô hình các nhân t xác đnh t giá hi đoái thc 13
2.2.2. Các kt qu tác đng ca các nhân t đn t giá hi đoái thc ca các
nghiên cu trc đơy 17
CHσG 3. PHσG PHÁP σGHIÊσ CU 24
3.1. Mô hình 24
3.2. Mô t d liu 32
3.2.1. o lng bin t giá hi đoái thc song phng (RER) 33
3.2.2. o lng các bin tác đng đn t giá hi đoái thc 35
3.3. Phng pháp k thut: 40
3.3.1. Bc 1: Kim đnh tính dng ca chui d liu 40
3.3.2. Bc 2: Xác đnh đ tr ti u 42
3.3.3. Bc 3: Kim đnh tính đng liên kt gia các bin 43
3.3.4. Bc 4: Xác đnh đ tr cho tng bin 45
3.3.5. Bc 5: c lng mô hình ARDL trong dài hn 46
3.3.6. Bc 6: c lng kt qu trong ngn hn bng mô hình ARDL 46
3.3.7. Bc 7: Kim đnh chn đoán ca mô hình 47
CHσG 4. NI DUNG VÀ KT QU NGHIÊN CU 53
4.1. Kim đnh tính dng ca chui d liu 53
4.2. La chn đ tr ti u 54
4.3. Kt qu kim đnh mi quan h đng liên kt trong dài hn 55
4.4. Kt qu la chn đ tr ti u cho tng bin 56
4.5. Kt qu kim đnh mi quan h đng liên kt trong dài hn 57
4.6. Kt qu c lng các h s trong ngn hn bng mô hình ECM 66
4.7. Kim đnh chn đoán 68
4.7.1. Kim đnh t tng quan 69
4.7.2. Kim đnh phng sai thay đi 70
4.7.3. Kim đnh b sót bin gii thích 70
4.7.4. Kim đnh phân phi chun ca phn d 71
4.7.5. Kim đnh tính n đnh ca mô hình ca h s trong mô hình 72
4.8. Hàm phn ng đy 73
4.9. Phơn tích phơn rƣ phng sai ca bin RER 78
CHσG 5. KT LUN 79
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
ADB : Ngân Hàng Phát Trin Châu Á
ADF : Kim đnh Dicky-Fuller m rng
ARDL : Mô hình t hi quy phân phi tr
CPI : Logarit Ch s giá c hàng hóa
Crisis : Bin đi din cho khng hong
CUSUM : th Cusum
CUSUMSQ : th Cusum Q
DEBTGDP : Logarit N Chính ph trên GDP
DEFGDP : Logarit Thâm ht ngân sách trên GDP
ECM : Mô hình hiu chnh sai s
FDGDP : Logarit N tài tr nc ngoài ca chính ph Vit Nam
FDGDP* : Logarit N tài tr nc ngoài ca chính ph M
GDP : Tng sn phm quc ni
GOV : Logarit Chi tiêu chính ph thc
I : Lãi sut thc trong nc
I* : Lãi sut thc nc ngoài
IMF : Qu tin t quc t
LQ : Logarit t giá hi đoái thc
M2 : Cung tin
NEER : T giá hi đoái danh ngha đa phng
OLS : Bình phng bé nht
PPP : Ngang gia sc mua
RER : T giá hi đoái thc song phng
REER : T giá hi đoái thc đa phng
VAR : T hi quy
VECM : Mô hình vector hiu chnh sai s
WTO : Gia nhp t chc thng mi quc t
DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 2.1: Mô hình các nhân t xác đnh t giá hi đoái thc ca mt s nhà nghiên cu
trc đơy
Bng 2.2: Tng hp các kt qu nghiên cu trc đơy v tác đng ca các nhân t đn
t giá hi đoái thc
Bng 2.3: Tng hp kt qu nghiên cu ca Amir Kia
Bng 3.1: Tng hp cách đo lng bin và ngun d liu
Bng 3.2 Giá tr tra bng Pesaran
Bng 4.1: Tng hp Kt qu kim đnh tính dng bng nghim đn v ADF
Bng 4.2: Kt qu xác đnh đ tr ti u thông qua mô hình VAR
Bng 4.3 : Kt qu kim đnh Wald Test
Bng 4.4 : Kt qu xác đnh đ tr cho tng bin
Bng 4.5: Kt qu chy mô hình dài hn sau khi loi b các bin không có ý ngha
Bng 4.6: Tng hp kt qu hi quy mô hình ECM ngn hn sau khi loi b bin
không có ý ngha
Bng 4.7: Kt qu kim đnh t tng quan bc 1
Bng 4.8: Kt qu kim đnh t tng quan bc 2
Bng 4.9: Kt qu kim đnh phng sai thay đi Heteroskedasticity Test White
Bng 4.10: Kt qu kim đnh s phù hp ca dng hàm
Bng 4.11: Kt qu phân rã phng sai
Bng 4.12: Kt qu kim đnh nghim đn v đi vi bin Lq
Bng 4.13: Kt qu kim đnh nghim đn v đi vi bin i
Bng 4.14: Kt qu kim đnh nghim đn v đi vi bin M2
Bng 4.15: Kt qu kim đnh nghim đn v đi vi bin lgov
Bng 4.16: Kt qu kim đnh nghim đn v đi vi bin lcom
Bng 4.17: Kt qu kim đnh nghim đn v đi vi bin fdgdp
Bng 4.18: Kt qu kim đnh nghim đn v đi vi bin defgdp
Bng 4.19: Kt qu kim đnh nghim đn v đi vi bin i
*
Bng 4.20: Kt qu kim đnh nghim đn v đi vi bin debtgdp
*
Bng 4.21: Kt qu kim đnh nghim đn v đi vi bin fdgdp
*
Bng 4.22: Kt qu c lng mi quan h dài hn bng phng pháp τLS
Bng 4.23: Kt qu hi quy các h s trong ngn hàng bng mô hình ECM
DANH MC CÁC HÌNH V, TH
Hình 3.1: Thng d thng mi ca Vit Nam vi mt s th trng nm 2013
Hình 4.1: th lm phát ca Vit Nam và M t Quý 1/1995 - Qúy 1/2014
Hình 4.2: Thâm ht cán cơn thng mi ca Vit Nam t 1995-2014
Hình 4.3: th t giá hi đoái thc song phng gia VND và USD t 1995-2013
Hình 4.4 : Lm phát Vit Nam t 1995-2014
Hình 4.5: C cu hàng nhp khu ca Vit σam giai đon 1999-2010
Hình 4.6: Mi quan h gia nhp khu và thu nhp thc
Hình 4.7: Chi tiêu Chính Ph ca Vit σam giai đon 2003-2013
Hình 4.8: Kt qu kim đnh phân phi chun
Hình 4.9: Kt qu kim đnh CUSUM
Hình 4.10: Kt qu kim đnh CUSUMSQ
Hình 4.11: Phân tích hàm phn ng đy
1
TÓM TT
Lun vn này da trên nghiên cu ắDeterminants of the real exchange rate in a
small open economy: Evidence from Canada” ca tác gi Amir Kia nm 2013, ông đƣ
phát trin mt mô hình v các nhân t xác đnh t giá hi đoái thc, trong dài hn t
giá hi đoái thc là hàm s ca cung tin thc, lãi sut trong nc vƠ nc ngoài, GDP
thc, chi tiêu chính ph thc, thâm ht trên GDP, d n trên GDP trong nc, d n
trên GDP nc ngoài, n tài tr bên ngoƠi trên GDP trong nc và n tài tr bên ngoài
trên GDP nc ngoài và giá c hàng hóa. Vi kt qu nghiên cu đó, tác gi s kim
đnh mi quan h gia t giá hi đoái thc và các nhân t quyt đnh t giá hi đoái
thc da trên chui d liu ca Vit Nam vƠ xem xét hng tác đng ca các nhân t
đn t giá hi đoái thc trong ngn hn và dài hn. Mô hình ADRL-Bound Test đc
s dng đ kim đnh mi quan h dài hn gia các bin da trên d liu ca Vit Nam
(giai đon Quý 1/1995 ậ Quý 1/2014). Kt qu kim đnh đƣ ch ra rng có mi quan
h đng liên kt trong dài hn gia các ngha, trong đó s gia tng cung tin, chi tiêu
chính ph, giá c, thu nhp thc, thâm ht ngân sách trên GDP trong dài hn có tác
đng ngc chiu đn giá hi đoái thc. Trong s các ngoi tác tác đng, ch có n
nc ngoài ca chnh ph M lƠ có tác đng cùng chiu đn t giá hi đoái thc. Tuy
nhiên, trong ngn hn không có bt k bin nào có nh hng mang ý ngha thng kê
đn s tng trng ca t giá hi đoái thc ngoi tr giá c, thu nhp thc và thâm ht
trên GDP.
T khóa: Mô hình ARDL-Bound Test, Các nhân t xác đnh t giá hi đoái thc.
2
CHNG 1. GII THIU
1.1. Vn đ nghiên cu:
T giá hi đoái ngƠy cƠng có có vai trò quan trng đi vi nn kinh t ca toàn th
gii. Cng ging nh giá c, t giá hi đoái có tác đng quan trng ti nhng bin
đng ca nn kinh t th gii nói chung và nn kinh t Vit Nam nói riêng. Nó có th
lƠm thay đi v th kinh t và li ích ca các nc trong quan h kinh t quc t. T đó
cho thy s bin đng t giá hi đoái luôn đóng mt vai trò then cht trong vic quyt
đnh đn tình trng n đnh kinh t mi quc gia, nó không nhng tác đng đn s cân
bng trong cán cân thanh toán ca mt nc, mà còn có th kích thích hay hn ch hot
đng xut khu.
t giá hi đoái thc là công c hu ích cho vic qun lý vƠ điu hành kinh t v
mô, cn phi bit các nhân t nƠo tác đng đn t giá thc, vƠ tác đng ca các nhân t
này đn t giá thc nh th nào.
Lý do chn đ tài:
Da trên nghiên cu “Determinants of the real exchange rate in a small open
economy: Evidence from Canada” ca tác gi Amir Kia nm 2013. Ông đƣ phát trin
mt mô hình tin t v các yu t xác đnh t giá hi đoái thc, trong đó bao gm các
bin tài khóa và bin tin t trong c ch xác đnh t giá thc bao gm: cung tin, ch
s giá, thu nhp thc, lãi sut trong nc, chi tiêu chnh ph, thâm ht ngân sách, n
nc ngoài trên GDP, n Chính ph trên GDP. Trong bài tác gi cng đƣ đa các bin
khng hong kinh t, tham gia t chc thng mi th gii là các bin gi trong ngn
hn.
Theo hiu bit ca tác gi, cha có mt nghiên cu hoàn chnh v toàn b các nhân
t tác đng đn t giá thc ti Vit Nam. Nghiên cu ca Amir Kia (2013) đƣ đóng góp
mt mô hình có th nói là hoàn chnh trong vic xác nhn các nhân t tác đng đn t
giá hi đoái thc, đc bit là các nc đang phát trin nh Vit Nam. Bin đng t
3
giá ti các nc đang phát trin, đang trong quá trình hi nhp là rt ln, và qun lý t
giá luôn là mt bài toán qun lý khó cho σgơn hƠng Trung ng cng nh Chính ph
ca các nc. Do đó, vic xác đnh mi quan h gia các nhân t tác đng đn t giá
hi đoái lƠ rt quan trng.
Bên cnh đó, lun vn cng đa vƠo mô hình các bin đi din cho cuc khng
hong tài chính 1997, khng hong kinh t 2008 và vic gia nhp t chc thng mi
quc t WTO ca Vit σam nm 2007 nh lƠ các đng lc ngn hn lên t giá hi đoái
thc.
óng góp trên trên phn nƠo nói lên đc lý do vì sao tác gi chn đ tài này.
1.2. Mc tiêu nghiên cu:
Lun vn s xác đnh nhân t nào tác đng đn t giá hi đoái thc vƠ sau đó s
kim đnh mi quan h gia t giá hi đoái thc và các nhân t tác đng trong ngn
hn và dài hn.
đt đc mc tiên nêu trên, lun vn s phi tr li các câu hi sau:
- Có bao nhiêu nhơn t tác đng đn t giá hi đoái thc trong dƠi hn vƠ các
nhơn t nƠy tác đng đn t giá hi đoái thc trong dƠi hn nh th nƠo?
- Có bao nhiêu nhơn t tác đng đn t giá hi đoái thc trong ngn hn vƠ
các nhơn t nƠo tác đng đn t giá hi đoái thc trong ngn hn nh th
nào?
1.3. Phng pháp nghiên cu
Lun vn s dng phng pháp phơn tích đnh lng, bng cách s dng phng
pháp phân phi tr t hi quy (ARDL). Phng pháp nƠy nhm mc đích kim đnh
mi quan h gia các nhân t xác đnh t giá hi đoái thc và t giá hi đoái thc c
trong ngn hn và dài hn.
1.4. B cc bài nghiên cu
4
Bài nghiên cu gm nm chng:
Chng 1: Gii thiu
Chng 2: Khung lý thuyt và các mô hình thc t
Lun vn s trình bày khung lý thuyt và các công trình nghiên cu đƣ có trc
đơy.
Chng 3: Phng pháp k thut
Da trên c s các bin đƣ đc xác đnh theo mô hình ca Amir Kia (2013), lun
vn s tin hành thu thp d liu cho nghiên cu ti Vit Nam, mô t cách thc ly d
liu và cách tính toán các s liu đa vƠo mô hình. Do hn ch trong vic công b
thông tin v các d liu ti Vit Nam nên lun vn không th thu thp đc chui d
liu v n công ca Vit σam trong giai đon t Quý 1/1995 đn Q1/2014. Các bin
khng hong tài chính 1997, khng hong kinh t nm 2008 vƠ ct mc khi Vit Nam
gia nhp WTτ nm 2007 là các bin gi đi din cho các đng lc ngn hn ca mô
hình.
Chng 4: Ni dung và kt qu nghiên cu
Phn này, lun vn s tp trung đi vƠo trình bày kt qu kim đnh mi quan h
gia t giá hi đoái thc và các yu t xác đnh t giá hi đoái thc ti Vit Nam da
trên mô hình ARDL-Bound Test. Kt qu cho thy có mi quan h trong dài hn gia
t giá hi đoái thc và các nhân t tác đng.
Phn tip theo lun vn s trình bày kt qu chy hi quy mô hình ECM cho mi
quan h trong ngn hn ca t giá hi đoái thc và các nhân t tác đng. Kt hp vi
các phân tích hàm phn ng đy IRF vƠ phơn tích phơn rƣ phng sai đ xem các nhân
t thc s tác đng trong ngn hn đn RER.
Chng 5: Kt lun
Cui cùng là kt lun v các kt qu kim đnh xem có tr li đc câu hi và mc
tiêu nghiên cu đƣ đt ra. ng thi cng trình bƠy v nhng hn ch vƠ hng nghiên
cu sau này cho lun vn.
5
CHNG 2. KHUNG LÝ THUYT VÀ CÁC NGHIÊN CU TRC
ỂY
2.1. Khung lý thuyt
2.1.1. Khái nim t giá hi đoái
T giá hi đoái gia hai nc là mc giá ti đó đng tin ca mt nc có th
biu hin qua đng tin ca nc khác.
T giá hi đoái lƠ tng quan sc mua gia đng ni t vƠ đng ngoi t. T giá
hi đoái mt mt nó phn ánh sc mua ca đng ni t, mt khác nó th hin quan h
cung cu ngoi hi.
2.1.2. T giá hi đoái danh ngha
T giá hi đoái danh ngha lƠ t giá đc s dng hàng ngày trong giao dch
trên th trng ngoi hi, nó chính là giá ca mt đng tin đc biu th thông qua
đng tin khác mƠ cha đ cp đn tng quan sc mua hàng hóa và dch v gia
chúng.
2.1.2.1. T giá hi đoái danh ngha song phng
Là giá c ca mt đng tin so vi mt đng tin khác mƠ cha đ cp đn
chênh lch lm phát gia hai nc.
2.1.2.2. T giá danh ngha đa phng (NEERậNominal Efective
Exchange rate)
NEER nó là mt ch s đc tính bng cách chn ra mt s loi ngoi t đc
trng (r tin t) và tính t giá trung bình các t giá danh ngha ca các đng tin có
tham gia vào r tin t vi t trng t giá tng ng.
T trng ca t giá song phng có th ly t trng thng mi ca nc có
đng ni t đem tính σEER so các nc có đng tin trong r đc chn.
Gi t = 0 là k gc, (t = 0,1,2, …i) lƠ các thi k nghiên cu.
6
E
0
1
, E
0
2
…E
0
n
, là t giá danh ngha ca đng ni t vi đng ngoi t th n trong
r tin t ti thi đim t = 0 (k gc).
E
i
1
, E
i
2
…E
i
n
, t giá danh ngha ca đng ni t vi đng ngoi t th n trong r
tin t ti thi đim t = i.
w
1
i
, w
2
i
, ….w
n
i
là t trng thng mi ca đng tin các nc trong r tin t ti
thi đim t = i.
Nu so sánh t giá danh ngha so vi k gc, ta có:
- Ti thi k t=0: Ch s t giá danh ngha ca đng ni t vi ngoi t th n
là e
0
n
= E
0
/ E
0
n
.
- Ti thi k t=i: Ch s t giá danh ngha ca đng ni t vi ngoi t th n
là e
i
n
= E
i
/ E
i
n
.
Trong đó: w
j
là t trng thng mi gia nc có đng ni t đem tính NEER vƠ đi
tác thng mi j ti thi k i
2.1.3. T giá hi đoái thc
T giá hi đoái thc là t giá danh ngha đc điu chnh bi tng quan giá c
trong nc vƠ ngoƠi nc. Khi t giá danh ngha tng hay gim không nht thit phi
đng ngha vi s gia tng hay gim sc cnh tranh thng mi quc t.
2.1.3.1. T giá hi đoái thc song phng (RER)
Là t giá danh ngha đƣ đc điu chnh theo mc chênh lch lm phát gia hai
nc, nó là ch s th hin sc mua ca đng ni t so vi đng ngoi t. Vì th có th
xem t giá thc lƠ thc đo sc cnh tranh trong mu dch quc t ca mt quc gia so
vi mt quc gia khác.
T giá hi đoái thc song phng trng thái tnh
7
T giá hi đoái thc song phng đc xét ti mt thi đim. Ta có công thc
tính nh sau:
Trong đó:
E : T giá hi đoái danh ngha tính bng s đn v ni t trên mt đn v ngoi
t.
P
h
: Mc giá trong nc.
P
f
: Mc giá nc ngoài.
T giá hi đoái thc song phng trng thái đng
Hin nay không có quc gia nào công b giá ca mt r hàng hóa, cho nên t
giá hi đoái thc trng thái tnh ch mang ý ngha lý thuyt. Vì vy, ngi ta s dng
t giá trng thái đng đ tính toán s vn đng ca t giá thc t thi k này sang
thi k khác thông qua vic điu chnh t giá danh ngha vi chênh lch lm phát gia
hai quc gia có đng tin đem so sánh.
T giá thc song phng (RER) đc tính da theo:
- Mt nm c s;
- Ch s t giá danh ngha;
- Ch s giá c theo CPI;
Vi RER
0r
t
: lƠ t giá hi đoái thc song phng ti thi đim t
e
t
: lƠ ch s t giá danh ngha điu chnh ti thi đim t
CPI
0
ft
: lƠ ch s giá điu chnh ca đi tác thng mi thi đim t
CPI
0
ht
: lƠ ch s giá điu chnh ca nc có đng tin tính RER ti thi
đim t
8
Ch s CPI điu chnh ti thi đim t đc tính theo công thc
Trong đó: CPI
0
t
: là ch s CPI điu chnh thi đim t
CPI
t
: là ch s CPI thc t ti thi đim t
CPI
0
: là ch s CPI thc t thi k gc
Tip theo lƠ điu chnh t giá ca nc có đng tin tính RER vƠ đi tác thng
mi v cùng k gc, tng t nh cách điu chnh ch s CPI tính theo công thc sau:
e
j
base
: t giá gia nc có đng tin tính RER vƠ đng tin ca đi tác thng mi k
c s hay k gc;
e
j
t
: t giá gia nc có đng tin tính RER vƠ đng tin ca đi tác thng mi k t.
- Nu RER
r
= 1, ta nói rng đng tin trong nc vƠ đng ngoi t có ngang
giá sc mua.
- σu RER
r
>1, đng ni t đc đnh giá thp. Khi đng ni t đnh giá thp,
v lý thuyt s khuyn khích xut khu vƠ hn ch nhp khu.
- σu RER
r
<1, đng ni t đc đnh giá cao, giá hƠng hóa trong nc s cao
hn giá hƠng hóa nc ngoƠi. Do đó, ngc li vi trng hp trên, đng
ni t đnh giá cao s hn ch xut khu vƠ tng nhp khu
2.1.3.2. T giá hi đoái thc đa phng hay t giá thc hiu lc
(REER)
T giá hi đoái thc song phng ch cho chúng ta bit đc s lên giá hay
xung giá ca đng ni t so vi mt đng ngoi t. Ngày nay, quan h thng mi là
9
đa phng, mt nc có quan h buôn bán vi rt nhiu nc trên th gii. Vn đ
đc đt ra là ti mt thi đim nht đnh làm sao có th bit đc đng ni t lên giá
hay gim giá so vi các đng tin ca các quc gia khác có quan h mu dch, hay nói
cách khác lƠ lƠm sao đ có th bit đc tng quan sc mua hàng hóa ca đng ni t
vi các đng ngoi t đ lƠm c s đánh giá tác đng ca t giá đi vi cán cơn thng
mi ca quc gia? có cái nhìn toàn din hn v v th cnh tranh ca hàng hóa trong
nc vi các đi tác thng mi khác ngi ta dùng t giá thc đa phng .
T giá thc đa phng đc tính toán đ đnh ra giá tr thc ca đng ni t so
vi các ngoi t (r ngoi t). Bng cách điu chnh t giá theo chênh lch lm phát
quc ni so vi lm phát các đi tác tác thng mi, ta s có t giá thc song phng
vi tng đng ngoi t. Sau đó xác đnh quyn s chính là mc đ nh hng đi vi
t giá thc thông qua t trng thng mi ca tng đi tác vi quc gia có đng tin
tính REER.
REER th hin mc đ bin thiên ca giá tr thc ca đng ni t so vi nm c
s, đng thi là t giá mc tiêu cho nm (t) nhm đm bo kh nng cnh tranh nh lƠ
nm gc, ch s nƠy đc tính da theo:
- Mt nm c s;
- Ch s t giá danh ngha;
- Ch s giá c theo CPI;
- T trng thng mi ca các đi tác thng mi.
Công thc đc vit nh sau:
Trong đó:
10
e
j
base
: t giá gia nc có đng tin tính REER vƠ đng tin nc j k c s (1 ni t
bng bao nhiêu đng ngoi t);
e
j
t
: t giá gia nc có đng tin tính REER vƠ đng tin nc j k t (1 ni t bng
bao nhiêu đng ngoi t);
CPI
j
t
: ch s giá c ca đi tác thng mi j k t;
CPI
t
: ch s giá c ca nc có đng tin tính t giá thc đa phng k t;
W
t
n
: t trng thng mi ca đi tác thng mi th n vào k t
T trng thng mi ca đi tác thng mi j (W
t
n
) đc tính bng cách ly kim
ngch xut khu và nhp khu ca nc có đng tin tính REER đi vi các nc j ti
thi đim t chia cho tng kim ngch xut khu và nhp khu ca nc có đng tin
tính REER đi vi các nc trong r tin t ti thi đim t.
Gi I
t
n
là kim ngch nhp khu ca nc có đng tin đc tính t giá thc đa
phng vi đi tác thng mi th n
E
t
n
là kim ngch xut khu ca nc có đng tin đc tính t giá thc đa phng
vi đi tác thng mi th n
Tng kim ngch xut nhp khu ca các nc trong r tin t (W
t
):
Gi w
1
, w
2
, … w
n
là t trng thng mi ca đi tác th 1, 2,…n.
11
ng ni t đc đnh giá cao hay thp s đc xem xét nh sau:
REER >1 : đng ni t b đánh giá thp
REER <1 : đng ni t b đnh giá cao so vi các nc trong r tin t
REER = 1: đng ni t có ngang giá sc mua so vi r tin t.
2.2. Các nghiên cu trc đơy v các nhân t tác đng đn t giá hi đoái
thc:
T giá hi đoái thc là mt công c đo lng kh nng cnh tranh ca quc gia,
có th s không có ý ngha trong vic gii thích các dòng mu dch thng mi gia
mt quc gia đi vi phn còn li ca th gii nu chúng ta không bit rõ nhng yu t
quyt đnh t giá hi đoái thc. Nhng bin v mô c bn nh hng đn t giá hi
đoái theo nhng mô hình t giá hi đoái chun. Nu σgơn hƠng Trung ng tuơn theo
quy tc Taylor, thì theo Mark (2009), yu t quyt đnh c bn ca t giá hi đoái có
th bao gm chênh lch gia lm phát thc t và t l lm phát k vng (the relative
expected inflation gaps) cng nh chênh lch gia sn lng thc t và sn lng tim
nng (relative output gaps). Cng theo Mark (2009), trong lý thuyt hin nay, nhng
bin c bn và k vng hp lý cha gii thích rõ v nhng bin đng ca t giá hi
đoái thc.
Da trên các nghiên cu ng h lý thuyt PPP, mt s tác gi đƣ ch ra rng t
giá hi đoái thc không chu tác đng ca các bin v mô c bn, k c trong c ch t
giá hi đoái cng nhc hoc linh hot. C th nh sau:
Theo kt qu kho sát ca Devereux (1997), di ch đ giá cng nhc trong
ngn hn, kèm theo đó lƠ tn ti s dch chuyn vn ln trong ngn hn (ging nhng
mô hình kiu nh ca MundellậFlemingậDornbusch), thì thay đi ca t giá hi đoái
danh ngha s dn đn thay đi trong t giá hi đoái thc theo c ch 1:1 (1% thay đi
trong t giá hi đoái danh ngha s dn đn 1% thay đi trong t giá hi đoái thc). i
12
vi nhng mô hình kiu nh vy, trong ngn hn t giá hi đoái danh ngha s bin
đng hn nhng bin v mô c bn, nhng khi giá c đc điu chnh trong dài hn, t
giá hi đoái thc quay v mc cân bng trong dài hn vi cùng mt t l. Hn na,
trong dài hn, t giá hi đoái thc quay v mc t giá ngang bng sc mua (PPP), điu
này ám ch rng nhng bin v mô c bn không có bt k tác đng nào lên t giá hi
đoái thc.
Theo quan đim v giá c linh hot hoàn toàn, t giá hi đoái thc điu chnh
theo nhng bin đng thc trong chính sách tài khóa. Chính sách tin t không th nh
hng đn t giá hi đoái thc, vì theo quan đim cân bng này, giá c và t giá hi
đoái danh ngha điu chnh theo cùng mt t l vi bt k cú sc tin t nào, theo
nghiên cu ca Devereux (1997).
Trong trng hp không có rào cn thng mi và vi k vng hp lý, hy vng
ngang giá sc mua (PPP) s đc duy trì trong dài hn bt chp trong ngn hn giá c
là linh hot hay cng nhc.
Husted vƠ MacDonald (1998) đƣ s dng d liu bng, cung cp bng chng
ng h cho t giá hi đoái song phng ca đng ô la M, đng Mark c vƠ đng
Yên Nht.
Sideris (2008), bng vic s dng d liu ca sáu quc gia Trung vƠ ông Âu,
cho thy ngang giá sc mua đc duy trì khi tính đn s can thip chính thc vào th
trng ngoi hi. Tuy nhiên, nghiên cu nƠy cng cho thy rng t giá hi đoái thc
không có tính dng 5 trong s các nc này.
Narayan (2008) s dng d liu bng ca 16 quc gia OECD, chng minh s
tn ti ca PPP khi các đim gƣy đc xem xét.
Salehizadeh và Taylor (1999) tìm thy ngang giá sc mua đc duy trì trong dài
hn cho 14 trong s 27 quc gia mi ni.
13
Tuy nhiên, lý thuyt ngang giá sc mua đc da trên nhng gi đnh nn tng
lƠ các hƠng hóa đng nht đu có chung mt mc giá. Trên thc t có s khác bit ln
v mc giá gia các quc gia, chênh lch trong giá thc phm có th ln hn so vi s
chênh lch trong giá nhà , hoc có th không bin đng nhiu bng giá các dch v
gii trí σgi dân các quc gia khác nhau có thói quen tiêu dùng khác nhau tc là
s có các gi hàng hoá khác nhau. Do đó rt nhiu các nhà nghiên cu đƣ đa ra các
nghiên cu ca mình trong đó có đƣ m rng các gi đnh nn tng ca lý thuyt ngang
giá sc mua.
Devereux (1997) và các tài liu trích dn khác đƣ đa ra mt gii thích hp lý
cho đ lch khi ngang giá sc mua là t giá hi đoái danh ngha vƠ giá c phn ng
vi các bin v mô c bn theo t l khác nhau, kt qu là bin đng ca các bin v mô
c bn, đc bit là các bin tin t và tài chính, dn đn s bin đng trong t giá hi
đoái thc, đc bit trong dài hn.
Theo mt s nghiên cu, nhng bin đng trong t giá hi đoái thc ch yu
đn t yu t bên ngoài hay do s khác bit gia các yu t bên trong và bên ngoài (ví
d, nghiên cu ca Calvo và cng s, 1993; Del Negro và Obiols ậ Hums, 2001;
Kanas, 2005).
Edwards, 1988; MacDonald, 1998; Canzoneri và cng s, 2003; Égert et al,
2006; Candelon và cng s, 2007; Kim và Roubini, 2008; Müller, 2008; Galstyan và
Lane, 2009; Cayen và cng s, 2010; Chowdhury, 2012, đƣ s dng mt hay nhiu
bin tƠi khóa cng nh mt s bin v mô trong vic xác đnh t giá hi đoái thc.
Ngoài ra, mt s nghiên cu nh Schlagenhauf vƠ Wrase, 1995; Devereux,
1997; Kim, 2007; Morales - Zumaquero, 2006; Uz và Ketenci, 2010, hoàn toàn b qua
hu ht hoc tt c các bin v mô c bn, đc bit là các bin tài khóa.
2.2.1. Mô hình các nhân t xác đnh t giá hi đoái thc:
14
Trong các mô hình t giá hi đoái thc cân bng, mô hình ca Edward (1988)
đc xem lƠ mô hình đin hình đc s dng rng rƣi đ c lng t giá thc cân
bng ca các nn kinh t đang phát trin. Theo mô hình ca Edward (1988), t giá thc
cân bng đc đnh ngha lƠ giá tng đi ca hàng hóa ngoi thng vƠ phi ngoi
thng, có kh nng cùng lúc đm bo cân bng bên trong và cân bng bên ngoài ca
nn kinh t có s lu chuyn vn. Theo đó, trong dƠi hn, Edward (1988) cho rng t
giá thc cân bng chu nh hng ca các bin s kinh t nn tng nh: điu kin
thng mi (terms of trade - TτT), đ m ca nn kinh t (the openness of the
economy - OPEN), chi tiêu công (public expenditure - GOVEX), phát trin công ngh
(technical progress - PRτD) vƠ lu chuyn vn (capital flows - CAPINF). Mô hình có
dng nh sau:
RER= f (TOT, OPEN, GOVEX, PROD, CAPINF) (*)
Khi ng dng mô hình (*) vƠo c lng t giá hi đoái thc cân bng ca mt
nn kinh t đang phát trin, các nhà nghiên cu thng s dng đúng mô hình gc vi
5 bin gii thích, chng hn nh Krumm (1993), Elbadawi (1994), Chinn (1998),
Hinkle và Montiel (1999), Lin (2002), Goh và Kim (2006).
Bên cnh đó, nhiu nhà nghiên cu đƣ m rng mô hình (*) theo hng thay th
bin hoc đa thêm bin gii thích vƠo mô hình, đin hình là mô hình ca Elbadawi
(1998) vƠ Montiel (1999). Elbadawi (1998) đƣ thêm các nhơn t quan trng trong cán
cân vãng lai và cán cân vn ca các nc đang phát trin vào mô hình (*), bao gm: h
tr phát trin chính thc (ODA), d tr quc t (international reserve - RESV), đu t
nc ngoài ròng (net foreign capital inflows - NKI), thu nhp nc ngoài ròng (net
foreign income - NFI).
Trong khi đó, Montiel (1999) phơn chia các bin s nn tng có tác đng dài hn
đn bin đng ca t giá hi đoái thc thành 4 nhóm, bao gm: (i) chính sách tài khóa
