PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHI PHÍ ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT Ở BỆNH NHÂN GÃY CỘT SỐNG NGỰC - THẮT LƯNG DO CHẤN THƯƠNG

B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



HUNH NGC TIN



PHÂN TÍCH CÁC YU T TỄCăNGăNăCHIăPHệăIU
TR PHU THUT  BNH NHÂN GÃY CT SNG NGC
- THTăLNGăDOăCHNăTHNG



LUNăVNăTHCăS KINH T




TP. H CHÍ MINH, Nmă2015


B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH


HUNH NGC TIN

PHÂN TÍCH CÁC YU T TỄCăNGăNăCHIăPHệăIU
TR PHU THUT  BNH NHÂN GÃY CT SNG NGC
- THTăLNGăDOăCHNăTHNG

Chuyên ngành: Kinh t phát trin
Mã s: 60310105


LUNăVNăTHCăS KINH T

HNG DN KHOA HC:
PGS. TS. NGUYN TRNG HOÀI

TP. H CHÍ MINH, Nmă2015



LIăCAMăOAN

Tôi xinăcamăđoanăđơyălƠăcôngătrìnhănghiênăcu ca riêng tôi. Các s liu và kt qu
ca lun án này là trung thcăvƠăchaăđc công b trong bt k công trình nghiên
cu nào khác.
Tác gi


HUNH NGC TIN

MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc t vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các hình - Biu đ
CHNGă1.ăGII THIU 1
VNă NGHIÊN CU 1
Mc tiêu nghiên cu 2
Câu hi nghiên cu 3
ụăNGHAăTHC TIN CA LUNăVN 3
KT CU LUNăVN 4
CHNGă2.ăTNG QUAN LÝ THUYT VÀ CÁC NGHIÊN CUăTRC
5
2.1. SăLC V GII PHU CT SNG NGC - THTăLNG 5
2.1.1. Gii phu ct sng ngc-thtălng 5
2.1.2. Gii phu chcănngăca ct sng ngc-thtălng 6
2.2. ỄNHăGIỄăCỄCăTHNGăTN CA CT SNG 6

2.2.1. Khái nimăđ vng ca Denis (1984) 6
2.2.2. Phân loi gãy ct sng ca Denis 7



2.3. ỄNHăGIỄăCỄCăTHNGăTN CA TU SNG 8
2.3.1. Các hi chngăthngătn tu sng 8
2.3.2.ăánhăgiáăThngătn ty sng theo Frankel 8
2.4. IU TR GÃY CT SNG NGC-THTăLNG 9
2.4.1. Nguyên tcăđiu tr 9
2.4.2. Bo tn hay phu thut 9
2.4.3. Cácătrng hp gãy vng 10
2.4.4.ăCácătrng hp gãy không vng 10
2.4.5. Li ích caăđiu tr phu thut 10
2.4.6.ăKhóăkhnăcaăđiu tr phu thut 11
2.5. CÁC NGHIÊN CU V CHIăPHệăIU TR (COST-OF-ILLNESS) 11
2.5.1.ăChiăphíăđiu tr (cost-of-illness) 12
2.5.2.ăCácăquanăđim khác nhau v chi phí (Perspective) 12
2.5.3.ăCácăphngăphápăđánhăgiáăchiăphíătrc tip (Segel J E ,2006) 13
2.5.3.1.ăPhngăphápătip cn t trên xung (Top-down approach) 13
2.5.3.2.ăPhngăphápătip cn t di lên (Bottom-up approach) 13
2.5.3.3.ăPhngăphápăkinhăt lng (Econometric approach) 14
2.5.4.ăCácăphngăphápăđánhăgiáăchiăphíăgiánătip 14
2.5.4.1.ăPhngăphápăngun nhân lc (Human Capital Method) 14
2.5.4.2.ăPhngăphápăFrictionăcost 14
2.5.4.3.ăPhngăphápăWillingnesssătoăpay 15
2.6. TÌNH HÌNH NGHIÊN CUăCHIăPHệăIU TR PHU THUT GÃY
CT SNG NGC-THTăLNGăDOăCHNăTHNG 15

2.6.1.ăNgoƠiănc 15
2.6.2. Trongănc 17
2.7. BO HIM Y T VÀ QUYN LI ÁP DNGăCHOăIU TR 20
2.7.1. Mã th Bo him y t 20
2.7.2. V hng k thut cao (áp dngăchoănmă2014) 20
2.7.3. Danh mc k thut cao và giá tr k thut cao 21
2.8. THIăIM PHU THUTăVẨăCHIăPHệăIU TR 21
2.9. TNăTHNGăPHI HPăVẨăCHIăPHệăIU TR 23
TÓM TTăCHNGă2 24
CHNGă3.ăPHNGăPHỄPăNGHIểNăCU 26
3.1. KHUNG PHÂN TÍCH 26
3.1.1. Thiăđim phu thut 27
3.1.2. Tnăthngăphi hp 28
3.1.3. Bo him y t (K thut cao) 29
3.1.4. Yu t chnăđoánă(Denis) 29
3.1.5. Yu t KTC (s Np vít) 30
3.2.ăPHNGăPHỄPăNGHIểNăCU 30
3.2.1. Loi nghiên cu 30
3.2.2. Phngăphápăphng vn 30
3.2.3.ăNiăly mu 31
3.2.4. C mu 31



3.2.5ăXácăđnh c mu 31
3.2.6.ăPhngăphápăchn mu 33
3.2.6.1. Tiêu chun chn mu 33
3.2.6.2. Tiêu chun loi tr 34
3.2.8. Thu thp d liu 34

3.2.9. Danh sách binăquanăsátăvƠăthangăđo 35
3.3. PHÂN TÍCH D LIU 35
TÓM TTăCHNGă3 36
CHNGă4.ăKT QU NGHIÊN CU 37
4.1. CăIM CA MU QUAN SÁT 37
4.1.1. Phân b bnh nhân theo tui 37
4.1.2 Phân b theo gii 39
4.1.3 Phân b theo ngh nghip 39
4.1.4 Phân b theo thu nhp 41
4.1.5 Tham gia bo him y t 42
4.1.6. Phân b theo khu vc 44
4.1.7. Nguyên nhân chnăthng 45
4.2. CăIM LÂM SÀNG 47
4.2.1 .Triu chng thn kinh (Frankel) 47
4.2.2. Tnăthngăphi hp 48
4.3. CăIM HÌNH NH HC CHNăOỄNăTHEOăDENIS 50
4.4.ăIU TR PHU THUT 51



4.4.1 Thiăđim phu thut 51
4.4.2 Thi gian nm vin (S ngày nm vinăđiu tr) 52
4.4.3 Triu chng thn kinh sau phu thut 53
4.4.4. S Vítăđc s dng trong phu thut 54
4.4.5. Bin chng 55
4.5. KIM NH GI THIT 56
4.5.1. Gi thit H
0
ắThiăđim phu thută(timingăofăsurgery)ătácăđngăđng
chiuăđnăchiăphíăngƠyăgingătrongăđiu tr phu thut gãy ct sng ngc-tht

lngădoăchnăthng” 56
4.5.2. Gi thit H
0
ắBo him y t có liên quan nghch chiuăđn chi phí thanh
toán ra vin khi bnhănhơnăđiu tr phu thut” 58
4.5.3. Gi thităắYu t BHYT - k thut cao (s vít)ătácăđng nghch chiu
đn chi phí thanh toán ra vin” 59
4.5.4. Gi thit H
0
ắYu t tnăthngăphi hpătácăđngăđng chiuăđn chi
phíăđiu tr phu thut gãy ct sng ngc-thtălngădoăchnăthng” 61
4.5.5. Gi thit H
0
ắYu t chnăđoánă(Denis)ătácăđngăđng chiuăđn chi phí
điu tr phu thut gãy ct sng ngc-thtălngădoăchnăthng” 62
4.5.6. Gi thit H
0
ắYu t k thut cao (s vít)ătácăđngăđng chiuăđn chi
phíăđiu tr phu thut gãy ct sng ngc-thtălngădoăchnăthng” 64
TÓM TTăCHNGă4 66
CHNGă5.ăKT LUN VÀ KIN NGH 67
5.1. KT LUN 67
5.1.1. Các kt lunăđánhăgiáăchungăv mcăđ tr li tng câu hi nghiên cuăđƣă
đt ra  phn m đu 67



5.1.1.1. Thiăđim phu thută(timingăofăsurgery)ătácăđngăđn chi phí ngày
gingătrongăđiu tr phu thut gãy ct sng ngc-thtălngădoăchnăthng. . 67
5.1.2. Các kt lun t mu nghiên cu 68

5.1.3. Kt lun t kimăđnh các yu t nhăhngăđnăchiăphíăđiu tr 69
5.2. CÁC GI Ý T NGHIÊN CU 72
5.2.1. Khuynăcáoăđi viăngiădơn,ăthơnănhơn,ăgiaăđìnhăbnh nhân 72
5.2.2. Khuynăcáoăđi vi nhà tuyn dngălaoăđng, công ty, xí nghip 72
5.2.3. Khuynăcáoăđi vi nhân viên y t, bnh vin 73
5.3. GII HN CA NGHIÊN CU 74
TÀI LIU THAM KHO
PH LC 1
PH LC 2
PH LC 3











DANH MC T VIT TT
BHYT
Boăhimăyăt
CC
Ngiăcóăcôngăviăcáchămng
CK
NgiăcóăcôngăviăcáchămngăkhôngănmătrongăCC
CN
Cnănghèo

CT
CTscan
DN
Doanh nghip
GD
Giaăđình
HC
Hiăchng
HN
Hănghèo
HT
Huătrí
KTC
Kăthutăcao
NO
Laoăđngănghăvicăđangăhngăchăđăđauăm
Q
Quytăđnh
TL
Thơnănhơnăcaăngiălaoăđng
TTTS
Thngătnătyăsng
XQ
Xquang
XV
Xã viên

DANH MC CÁC BNG BIU
Bngă2.1:ăánhăgiáăthngătn ty sng theo Frankel 8
Bng 4.1. Bng quan sát theo nhóm tui 38
Bng 4.2. Phân b theo gii 39
Bng 4.3. Mcăhng bo him k thut cao khi tham gia BHYT 43
Bng 4.4. Phân b theo khu vc 44
Bng 4.5. Phân loi tnăthngăphi hp 48
Bng 4.6. Phu thut tnăthngăphi hp 49
Bng 4.7. Liên quan nguyên nhân chnăthngăvƠătnăthngăphi hp 50
Bng 4.7. S Vít s dng trong phu thut 54
Bng 4.8. Kimăđnh gi thităắthiăđim phu thutătácăđngăđn chi phí ngày
ging” 57
Bng 4.9. Kimăđnh miătngăquanăgiaăắthiăđim phu thut”ăvƠăắchiăphíăngƠyă
ging” 58
Bng 4.10. Kimăđnh gi thităắBo him y t cóăliênăquanăđn chi phí thanh toán
ra vin” 58
Bng 4.11. Kimăđnh miătngăquanăgiaăắBo him y t”ăvƠăắChiăphíăthanhă
toán ra vin” 59
Bng 4.16. Kimăđnh miătngăquanăgiaăắBo him y t - K thutăcao”ăvƠă
ắChiăphíăthanhătoánăraăvin” 60
Bng 4.17. Kimăđnh gi thităắTnăthngăphi hpătácăđngăđnăchiăphíăđiu tr
phu thut gãy ct sng ngc-thtălngădoăchnăthng” 61

Bng 4.18. Kimăđnh miătngăquanăgiaăắTnăthngăphi hp”ăvƠăắChiăphíă
điu tr phu thut” 62
Bng 4.23. Kimăđnh miătngăquanăgiaăắYu t chnăđoánă(Denis)”ăvƠăắChiă
phíăđiu tr phu thut” 63
Bng 4.28. Kimăđnh miătngăquanăgiaăắYu t k thutăcao”ăvƠăắChiăphíăđiu
tr phu thut” 65



















DANH MC CÁC BIUă
Biuăđ 4.1. Phân b theo tui 38
Biuăđ 4.2. Phân b theo giiătínhăngi bnh 39

Biuăđ 4.3. Phân b theo ngh nghip 40
Biuăđ 4.4. Phân b theo thu nhp 41
Biuăđ 4.5. Tham gia Bo him y t 42
Biuăđ 4.6. Phân b theo nguyên nhân chnăthng 46
Biuăđ 4.7. Phân loiăthngătn thn kinh theo Frankel trc phu thut 47
Biuăđ 4.8. Tnăthngăphi hp 48
Biuăđ 4.9.ăcăđim hình nh hc chnăđoán 51
Biuăđ 4.10. Phân b theo thiăđim phu thut 52
Biuăđ 4.11. Phân b s ngày nm vin 53
Biuăđ 4.12. Phân loiăthngătn thn kinh theo Frankel sau phu thut 54
Biuăđ 4.13. Phân b bin chng 55









DANH MC CÁC HÌNH
Hình 1: Các ct vng theo lý thuyt ca Denis
Hình 2: Các loi gãy lún theo Denis
Hình 3: Các loi gãy nhiu mnh theo Denis
Hình 4: Các loi gãy trt
Hình 5: Các loiăgƣyădơyăđai
Hình 3.1. Mô hình nghiên cu (khung phân tích)

1



CHNGă1. GII THIU
VN  NGHIÊN CU
Tình trng tnăthng ct sng ngc - thtălngă Vit Nam ngày càng nhiu
mà nguyên nhân gây ra t tai nn giao thông, tai nnălaoăđng, tai nn sinh hotầă
Hu qu đ li gánh nng không ch cho bnh nhân mà còn cho giaăđìnhăngi
bnh và xã hi. Gãy ct sng ngc-thtălngăcóăth nhăhngăđn sinh hot, vic
làm thm chí b tàn ph mƠăchiăphíăđiu tr cho bnh nhân là rt ln.
Theo Nguyn Trng Tín (2008), nghiên cu t thángă1ăđnăthángă12ănmă
2005: 184ătrng hp tnăthngăct sng ngc-thtălng,ătrongăđóăcóă50ătrng
hp (27,2%) có lit và tnăthngăthn kinh.
Theo Mirza (2002), thng kê ti M,ăhƠngănmăcóăkhong t 20ăđnă64ătrng hp
chnăthngăct sng trênă100.000ădơn/nm,ăchiăphíă tn kém hàng t đô la cho
vicăđiu tr cho bênh nhân. T l chnăthngăct sng ngc-thtălngăkhong 30-
60% trong chnăthngăct sng nói chung và t l lit khong 26%.
Chiăphíăđiu tr phu thut gãy ct sngăkhôngăđnăthun là các chi phí c

đnhănhăchiăphíănm vin, chi phí chnăđoánă(xétănghim, Xquang, Ctscanầ), chi
phí thuc, chi phí phu thut (np vít, thuc mê, vtătătiêuăhao). Trongăđóăchiăphíă
np vít là tn kém nht. Nhngătrng hp b gãy ct sngă đnăthună thìăđc
phu thut sm nên gimăđc thi gian nm vin dnăđn chi phí gim.ăNgc
li, nhngătrng hp khác có thi gian k t khi bnh nhân b chnăthngăđn
khi bnh nhân nhp vin kéo dài làm cho vicăđiu tr tr nênăkhóăkhnăhn,ăphátă
sinh thêm nhiu chi phí khác, kéo theo thi gian nm vinăkéoădƠiăhn; tình trng
bnh nhân lúc nhp vin (Kèm theo tnăthngăcácăcăquanăkhácănh tnăthngă
các tng trong  bng, gƣyă xng chi, chnă thngă s não, tràn máu màng
phiầ),ăăkhi nhp vin cnăuătiênăđiu tr năđnh các tình trngănƠyătrc mi
điu tr phu thut ct sng nên làm kéo dài thi gian nm vin và các chi phí khác
phát sinh.
2



Các lý do trên dnăđn làm tngăchiăphíăđiu tr dnăđn tng gánh nng chi phí do
bnh tt. Trongăkhiăđó,ăcácănn nhân gãy ct sng thtălngă ncătaăđaăs trong
đ tuiălaoăđng,ănghèoăvƠălƠălaoăđng ch cht caăgiaăđình.ăDoăđóăgƣyăct sng
không nhng to nên gánh nngăchoăgiaăđìnhănn nhân mà còn là thm ha cho xã
hi.
Vì vy tác gi chn đ tài ắPhơnătíchăcácăyu t tácăđngăđnăchiăphíăđiu
tr phu thut  bnh nhân gãy ct sng ngc - thtălng do chnăthng”.
Mc tiêu nghiên cu
1. Phân tích các yu t tácăđngăđnăchiăphíăđiu tr phu thut gãy ct sng ngc-
thtălngădo chnăthng.
2. Mt s gii pháp nhm nhn din chi phí trc tip điu tr phu thut gãy ct
sng ngc-tht lngădoăchnăthng.
Nghiên cuănƠyăđc thc hin nhm tìm ra nguyên nhân dnăđn chi phí nm
vin tr thành gánh nng cho bnhănhơn.ă gimăđc tiăđaăchiăphíăphátăsinhă

khi tai nn xyăraăđòiăhiăngi bnh hoc thân nhân bnh nhân cn phi phi
hp viăcăs y t thc hin các gii pháp sau:
- Bnh vin,ăbácăsăcn phi trin khai phu thut cp cu (phu thut sm
trc 72 gi) cácătrng hp gãy ct sng ngc-thtălngăđnăthun.
- Chnăđoán sm, nhanh chóng, chính xác tránh b sót các tn thng phi
hp nhm cu sngăngi bnh.
- Nu bnh nhân cn thit phi chuyn vin (khôngă đ điu kin phu
thut) thì căs y t đangătip nhn bnh nhân cn phi có quytăđnh nhanh
chóng chuyn bnh nhân lên tuynătrênăđiu tr.


3



Câu hi nghiên cu
 Thiăđim phu thută(timingăofă surgery)ătácăđngăđn chi phí
ngƠyăgingă trongăđiu tr phu thut gãy ct sng ngc-tht lngădoă
chnăthng?
 Yu t tnăthngăphi hpătácăđngăđn chi phí phu thut gãy
ct sng ngc-thtălngădoăchnăthng?
 Bo him y t cóă liênă quanăđn chi phí thanh toán ra vin khi
bnh nhân điu tr phu thut gãy ct sng ngc-thtă lngă doă chn
thng?
 Yu t chnă đoánă (Denis) tácă đngă đnă chiă phíă điu tr phu
thut gãy ct sng ngc-thtălngădoăchnăthng?
ụăNGHAăTHC TIN CA LUNăVN
Thông qua kt qu nghiên cu,ăxácăđnh các yu t trc tipătácăđngăđn chi
phíă lƠmă tngă gánhă nngă choă ngi bnh,ă giaă đìnhă vƠă xƣă hi nhmă đaă raă cácă
khuyn cáo tích cc nhm ci thin chi phí cho bnh nhân.

Khuyn cáo miăngi nên tích cc tham gia Bo him Y t nhm bo v
quyn li cho bnăthơn,ăgiaăđình.
Nhà s dngălaoăđng,ălaoăđng t do nâng cao ý thcăanătoƠnătrongălaoăđng
trang b đyăđ trang thit b bo h laoăđng. Khi tham gia giao thông cn nâng
cao ý thcăđiămăbo him, tuân th lut l giao thông nhm gim thiu nhng
tnăthngăkhôngăđángăcóăkhiăxy ra tai nn.
Cnhăbáoăcácănguyăcătim n trong cuc sng hngăngƠyăđ miăngi có
bin pháp phòng và chmăsócăsc khe ttăhnăcho bn thân và nhngăngi thân
sngăđnăđc trongăgiaăđình.

4



KT CU LUNăVN
Gmăcóănmăchng
Chng 1. Gii thiu
Trình bày các lý do chnăđ tài, mc tiêu nghiên cu, câu hi nghiên cu, ý
nghaăthc tin ca lunăvn.
Chng 2. Tng quan lý thuyt và các nghiên cu trc
TrìnhăbƠyăsălc v gii phu và chcănngăca ct sng ngc-thtălng,ă
phân loi Frankel, Denis, các nguyên tcă điu tr phu thut. Trình bày các lý
thuyt v nghiên cu chi phí cha bnh,ăcáchăđánhăgiáăchiăphíăcha bnhăvƠăsă
lc tình hình nghiên cu chiăphíăđiu tr phu thut gãy ct sng trong và ngoài
nc.
Chng 3. Phng pháp nghiên cu
Trình bày và giiăthíchăkhungăphơnătích,ăxácăđnh c mu, các bin quan sát
vƠăthangăđo.ăTrìnhăbƠyăphngăphápănghiênăcu, xem xét các vnăđ đoăđc khi
thc hin nghiên cu này.
Chng 4. Kt qu nghiên cu

Mô t kt qu nghiên cu v đcăđim ca mu quan sát, phân tích các yu t
tácăđngălênăchiăphíăđiu tr gãy ct sng ngc-thtălngănh:ăthiăđim phu thut,
tnăthngăphi hp, bo him y t (KTC), yu t chnăđoánă(Denis),ăYu t KTC
(S np vít) bng các phép kim thích hp.
Chng 5. Kt lun và kin ngh
Kt lun v cácăđcăđim ca mu quan sát, các kimăđnh gi thit ca câu
hi nghiên cu. Kin ngh các gii pháp nhm ci thinăchiăphíăđiu tr, giáo dc
ngi dân v anătoƠnăgiaoăthông,ăanătoƠnătrongălaoăđng. Khuyn cáo nhà tuyn
dngălaoăđng thc hin các binăphápăanătoƠnălaoăđng, có ch đ bo him y t
choăngiălaoăđng.
5



CHNGă2. TNG QUAN LÝ THUYT VÀ CÁC NGHIÊN
CUăTRC
Chngănày trìnhăbƠyăsălc v gii phu và chcănngăca ct sng ngc-
thtălng,ăđánhăgiáăcácăthngătn ca ct sng bng khái nimăđ vng và phân
loi gãy ct sng caăDenis,ăđánhăgiáăcácăthngătn ca tu sng theo Frankel.
Trình bày các nguyên tcăđiu tr,ăquanăđim bo tn hay phu thut, ch đnh phu
thut, li ích và khó khn caăđiu tr phu thut gãy ct sng ngc-thtălng. Mô
t các lý thuyt v nghiên cu chi phí cha bnh,ăcáchăđánhăgiáăchiăphíăcha bnh
vƠăsălc tình hình nghiên cu chi phí điu tr phu thut gãy ct sng trong và
ngoƠiănc. Trình bày các yu t bo him y t và quyn li áp dngăchoăđiu tr,
thiăđim phu thut, tnă thngăphi hp nhăhngăđnăchiăphíăđiu tr phu
thut gãy ct sng.
2.1. SăLC V GII PHU CT SNG NGC - THTăLNG
2.1.1. Gii phu ct sng ngc-tht lng
Ct sngă đc to thành biăcácă đtăxngă sngăvƠă cácăđaă đm liên đt
sng. Chúngăđc liên kt li vi nhau bi các dây chngăvƠăcònăđc tngăcng

bi h thngăcăvng chc kéo dài t xngăs xung khung chu. Ct sng có
nhngăđonăgù,ăđonănăđ thích nghi viătăth đng thng caăconăngi.
Miăđt sng bao gm thân sng  trc và cung sau. Cungăsauăđc to bi
hai cung cung, hai bn sng mà khi chúng liên kt li vi nhau  sau to thành
mmăgai.ăThơnăđt sng có phnătrc cong liăraătrc, mt sau thì lõm vào và
cùng vi cung sau to nên ng sng cha tu. Tu sng nm trong ng sng,
chim khong 50% ng sng. Phn còn li ca ng sng cha dch não ty, màng
ty và lp m ngoài màng cng. Tm tn cùng trên và tm tnăcùngădi ca thân
sng khá bng phngălƠăniăbámăcaăđaăđm.ăaăđm là cu trúc nguyên phát
truyn các lc ép gia các thân sng k cn nhau. Cung cung là phn vng chc
nht caăđt sng.
6



Roy-Camille (1986)ă đƣă s dng np vít qua cungă cungă đ làm cng ct
sng. Ông cho rngăđơyălƠăphngăphápălƠmăvng rt chc chn vì làm cng qua
c ba ct caăđt sng.
2.1.2. Gii phu chcănngăca ct sng ngc-tht lng
Harms J. (2007) đƣămôăt ct sng hotăđngănhămt cu tr, gm có 2 ct
tr:
- Ct tr trc gm có thân sngăvƠăđaăđm
- Ct tr sau gm các cuătrúcănh:ăcungăsau,ăkhp, dây chng liên gai
Chcănngăct sngăđcăcoiănhălƠătng hp ca nhiu cu trc, xp chng
lên nhau. Mi cu trc có nhngăcánhă tayăđònăvi t l khác nhau. Khi ct tr
trc b tnăthng,ăct sng s mt điăđim ta vng chc và gây gù ct sng.
Khiăđó,ăphu thut cn tái to ct tr trc. Các thành phn phía sau b tnăthng,ă
ct sng s mt chc nngăcngăép, phu thut cn dùng các dng c phíaăsauăđ
néo ép ct sng.
2.2. ỄNHăGIỄăCỄCăTHNGăTN CA CT SNG

2.2.1. Khái nimăđ vng ca Denis (1984)
DenisăchiaăctăsngăthƠnhă3ăctătheoăchiuădcăcaăctăsng:ăctătrc,ăctă
giaăvƠăctăsauă(Phălcă3ă- hìnhă1)ăvƠă3ăđăvng:
- MtăvngăđăIă(mtăvngăcăhc)ăkhiăcóă1ătrongăcácăđiuăkinăsau:ă(1)ă2ă
trongă3ăctăbătnăthng,ă(2)ăthngătnăctăgiaăcóămnhări,ă(3)ăcácă
thngătnăcóănguyăcăgơyăbinădngăctăsngăsauănƠy.
- Mtăvngăthnă kinhă(mtăvngăđăII):ăCácăchnăthngăcóăthngătnă
thnăkinh.
- Mtăvngăcăhcăậ thnăkinhă(mtăvngăđăIII):ăVaăcóămtăvngăcăhc,ă
vaăcóămtăvngăthnăkinh.


7



2.2.2. Phân loi gãy ct sng ca Denis

Gãy lún (compression fracture): Chă gƣyă thơnă sngă phnă ctă trc.ă Phim
Xquangănghiêng,ăphnătrcăcaăthơnăsngăgimăchiuăcao,ăphnăsauăcaăthơnăsngă
lpăxngăvăcngănhăchiuăcaoăcònănguyênăvn. ơyăthngălƠăgƣyăvng,ăđcă
chiaălƠmă4ăkiu (Phălcă3ăậ Hình 2):
- KiuăA:ăGƣyăcăhaiăđaăcuiă(hìnhă2A).
- KiuăB:ăGƣyăđaăcuiătrênă(hìnhă2B).
- KiuăC:ăGƣyăđaăcuiădiă(hìnhă2C).
- KiuăD:ăGƣyăunăcongăvătrcă(hìnhă2D).
Gƣyă nhiuă mnh (burst fracture): Chă gƣyă thơnă sng,ă gƣyă quaă că haiă ctă
trcăvƠăgia,ăcóăthăcóăkèmătrtăkhpăphíaăsau.ăTrên phim X-quangănghiêng:ămtă
chiuăcaoăcaăcăphnătrcăvƠăphnăsauăthơnăsng.ăTrênăphimăchpăctălpăviătínhă
cóămnhăxngăliăvƠoătrongăngăsng.ăơyălƠăgƣyăkhôngăvng.ăChiaălƠmă5ăkiu

(Phălcă3ăậ Hinh 3):
- KiuăA:ăGƣyăcăhaiăđaăcuiă(hìnhă3A).
- KiuăB:ăGƣyăđaăcuiătrênă(hìnhă3B).
- KiuăC:ăGƣyăđaăcuiădiă(hìnhă3D).
- KiuăD:ăGƣyăcăhaiăđaăcuiăkèmătrtăkhpăphíaăsauă(hìnhă3E).
- KiuăE:ăGƣyăthơnămtăbênă(theoăkiuăA,ăBăhocăC)ăkèmătrtăkhpăphíaăsauă
gơyăvoăctăsngă(hìnhă3E).
Gƣyătrt (fracture dislocation): ơyălƠăloiăthngătnănngănhtăcaăvùngă
ngc-thtălng,ăhuăquăcaătnăthngăcă3ăct. Trên phim X-quangălƠăsădchă
chuynăcaăthơnăsngăbănhăhngătrongămtăphngătrcă- sauăhocăsangăbên,
đơyălƠăgƣyăkhôngăvng.ăcăchiaălƠmă3ăkiu (Phcălcă3ăậ hình 4):
- KiuăA:ăngăgƣyăđiăquaăphnăxngă(hìnhă4A).
- KiuăB:ăngăgƣyăđiăquaăphnămmă(hìnhă4B).
- KiuăC:ăngăgƣyăđiăquaăcăphnămmăvƠăphnăxngă(hìnhă4C).
Gƣyădơyăđai (seat-belt fracture): LƠăcácătrngăhpăgƣyădoăcăchăcúiăcngă
gây ra. Gƣyăquaăcă3ăct.ăTrênăphimăX-quang,ăcácăthngătnănƠyăcóăđcăđimălƠă
8



gƣyătrongămtăphngăngang,ăquaăcácăcuătrúcăxngăvƠădơy chng (Phălcă3ăậ
Hình 5).
ơyălƠăgƣyăkhôngăvng,ăđcăchiaălƠmă4ăkiu:
- KiuăA:ăGƣyă1ămc,ăđngăgƣyăđiăquaăphnăxngă(hìnhă5A).
- KiuăB:ăGƣyă1ămc,ăđngăgƣyăđiăquaăphnămmă(hìnhă5B).
- KiuăC:ăGƣyă2ămc,ăđngăgƣyăăctăgiaăđiăquaăphnăxngă(hìnhă5C).
- KiuăD:ăGƣyă2ămc,ăđngăgƣyăăctăgiaăđiăquaăphnămmă(hìnhă5D).
2.3.
ỄNHăGIỄăCỄCăTHNGăTN CA TU SNG
2.3.1. Các hi chngăthngătn tu sng

Thngă tnă tyă sngă (TTTS)ă đcă đánhă giáă daătrênă sămtă hayă cònă cácă
chcănngădnătruynăvƠăcácăcungăphnăxătăđngăcaătyăsng.
 ThngătnătyăsngăhoƠnătoƠn: Khôngăcònăbtăcămtăchcănngădnă
truynătyăsngădiămcăthngătnătrongăkhiăcóăsăhinădinăcaăphnă
xăhƠnhăhang.
 Thngătnătyăsng không hoàn toàn: Cònăcóăsăhinădinăcaăchcă
nngă dnă truynă caă tyă sngă diă mcă caă thngă tn.ă Cácă TTTSă
khôngăhoƠnătoƠnăbiuăhinăbngăcácăhiăchngă(HC)ăTTTS.
2.3.2. ánhăgiáăThngătn ty sng theo Frankel (1982)
Daătrênătìnhătrng riălon cmăgiácăvƠăvnăđngăcaăbnhănhơn.
Bngă2.1: ánhăgiáăthngătnătyăsngătheoăFrankel
im
Biu hin
Cm giác
Vn đng
A
MtăchcănngăcmăgiácăvƠăvnăđng.


B
Cmăgiácăcòn,ăvnăđngămt.


C
Cmăgiácăcòn,ăvnăđngăgimă£3/5.


D
Cmăgiácăcòn,ăvnăđngăgimă4/5.

E
Khôngăcóăthngătnăthnăkinh.



9



Theoă bngă 2.1 cóă 5ă mcă tnă thngă thnă kinhă v vnă đngăvƠă cmă giác.ă
Trongăđó,ăloiă2ăloiătnăthngăFrankelăAăvƠăBălƠănngănhtă(A:ămt hoàn toàn
chcănngăvnăđngăvƠăcmăgiác,ăB:ămtăchcănngăvnăđng,ăcònăcmăgiác), hai
loiătnăthngăthnăkinhănƠyătiênălngărtăkhóăhiăphcăhocăhiăphcărtăchmă
chcănngăvnăđng,ăcóăthălităkéoădƠiădnăđnăcácăbinăchngănmălơuănhăloét,
viêmăphi,ă nhimă trùngă tiu, nênăvicăđiuătrărtă tnă kém.ă Haiă loiă tnă thngă
FrankelăCăvƠăDălƠăriălonăchcănngăvnăđngăvƠăcmăgiácămtăphn.ăHaiăloiănƠyă
tiênălngăhiăphcăttăhn, loiăFrankelăEălƠăttănht, khôngăcóătnăthngăvnă
đngăvƠăcmăgiác.
2.4. IU TR GÃY CT SNG NGC-THTăLNG
2.4.1. Nguyên tcăđiu tr
Vicăđiu tr gãy ct sng ngc-thtălngănhm mcăđích:
nn thng li ct
sng, ngnănga s mt chcănngăcácămôăthnăkinhăchaăb hy hoi, toăđiu
kin cho s phc hi ca h thng thn kinh, tái to và gi vng s năđnh ca ct
sng vi mcăđíchătoăđiu kinăđ phc hi chcănngăsm.

2.4.2. Bo tn hay phu thut
iuătrăboătnăhayăđiu trăphuăthutăcácătrngăhpăchnăthngăctăsngă
tyăsngăđôiăkhiăvnăcònăvnăđăcònănhiuăquanăđim,ăngayăcăănhngătrungătơmă

ln.ăCùngăviăsăphátătrinăcaăngƠnhăcôngănghipăchătoădngăc,ăcùngăviăvică
chiăphíănmăvinăngƠyăcƠngăđtăđăvƠăthiăgianăcaăngiăbnhăngƠyăcƠngăquíăgiáă
hn,ăđiuătrăphuăthutăngƠyăcƠngăđcăchnănhiuăhn.
TheoănhnăđnhăcaăDenis,ăhuăhtăcácătrngăhpăvăthơnăsngăhocăcácăgƣyă
xngăđuăcóăthătălƠnhăliăsauămtăthiăgianăbtăđngătrongăkhiăcácătrngăhpă
thngătnădơyăchng,ăđaăđmăliăítăcóăkhănngătălƠnhăliădùăđcăbtăđngălơu.ă
Tuyănhiên,ăkhiăcácăphnăxngăbăthngătnătrmătrngăthìăcácămnhăvăcóăthădiă
lchăvƠăchènăépăvƠoătyăsngăvƠăcácătrngăhpănƠyăđcăcoiălƠămtăvngăđăIIădùă
chaăcóăthng tnăthnăkinh.
10



aăsăcácătácăgiăđuăchătrngăđiuătrăphuăthutăchoăcácătrngăhpămtă
vngăđăIIăvƠăđăIIIătheoăphơnăloiăcaăDenis.ăTrngăhpămtăvngăđăIăthìăhuă
htăcácătrngăhpăcóăthngătnădơyăchng,ăđaăđmăđuăđcăchăđnhăm,ăchăcóă
cácătrngăhpămtăvngăđăIăviăthngătnăchăyuăăphnăxngăvƠăítăcóănguyă
căgơyăthngătnăchoătyăhocărăthnăkinhămiăđcăchnăđiuătrăboătn.
2.4.3. Cácătrng hp gãy vng
CácătrngăhpăgƣyăvngăthngăchăcnăbtăđngăngoƠiăbngănpălng.ăSau
giaiăđonăcpăcuăbanăđu,ăbnhănhơnăcnăđcănmănghăvƠăvnăđngănhătă8ăđnă
12ătun.
2.4.4. Cácătrng hp gãy không vng
i viăcácătrng hp gãy ct sng không vng thì phngăphápăbtăđng
có hiu qu nht là phu thut làm cng ct sng bng np vít. Phu thut va có
th nn thng, gii ép t đóăgiúpăngnănga mt chcănngăcácămôăthnăkinhăchaă
b hy hoi, giúp phc hi chcănngăsm.
Cácătrng hpăđcăxácăđnhăcóăthngătn ty sngăhoƠnătoƠnăítăcóăcămayă
hi phc, có th m trì hoãn. Tuy nhiên, nu m sm s tránhăđc các bin chng
do nm btăđngălơuănhăloétăda,ăviêmăphi, nhim trùng tiu vƠăđc bit gimăđauă

cho bnh nhân sm.
Cácătrng hp gãy không vng khác đu cnăđc ch đnh phu thut cp
cu (phu thut sm).
2.4.5. Li ích caăđiu tr phu thut
Bnhănhơnăđcăđiu tr phu thut có nhiuăuăđim:
làm vng ct sng tt
nht, nhanh nht, gimăđauănhanh,ăbnh nhân có th vnăđng sm, kh nngăgii
ép ty cao, giúp phc hi sm, rút ngn thi gian nm vin, gim chi phí nm vin,
có th tp vt lý tr liu sm.


11



2.4.6. Khóăkhnăcaăđiu tr phu thut
Khiăđiu tr phu thut có mt s khóăkhnănhtăđnh nh trang thit b tùy
thuc vào kh nngăcaăcăs điu tr, v mt k thut ph thuc kh nngăca
phu thut viên và c ê kíp, mt tài chính: chi phí cho dng c np vít cao. Các
bin chng ca gây mê và phu thut.
Tuy nhiên, trongătrng hpăcăs điu tr đc trang b đyăđ dng c phc
v phu thut, có kh nngăv mtăkăthutăthìăxuăhngăđiu tr phu thutăthng
chimăuăth.
2.5. CÁC NGHIÊN CU V CHIăPHệăIU TR (COST-OF-ILLNESS)
Theo Tarricone R. (2006), chi phíăđiu tr (cost-of-illness) là k thutăđánhă
giá v mt kinh t đuătiênăđc s dngătrongălnhăvc sc kho. Mcăđíchăchínhă
lƠăđoălng gánh nng ca bnh tt v mt kinh t đi vi xã hi.
Theo Segel J. E. (2006), các nghiên cu v chi phí cha bnhăđoălng gánh
nng chi phí cha bnh hoc gánh nng bnh ttăvƠălng giá tng chi phí tim
nngămƠăngi bnh nhnăđc khi cha khi bnh. Nhiu nghiên cu v chi phí

cha bnhăđƣătriăquaă30ănm.ăNhng nghiên cu này có giá tr cho xã hi hoc
mt phn ca xã hi (Rice, 2000). S hiu bit v chi phí cha bnh giúp các nhà
hochăđnhăchínhăsáchăđaăraăcácăquytăđnh bnh tt cnăchmăsócăsc khe và
ngnănga. Thêm na, nhng nghiên cu này có th ch ra bnh ttăđc cu cha
s có giá tr làm gim gánh nng bnh tt. Các nghiên cu v chi phí cha bnh to
ra thông tin quan trng cho vic to ra li nhun và phân tích các li ích chi phí
(Luce, 1996).
Giá tr ca nghiên cu chi phí cha bnhăđc s dngăthng xuyên cho các
nhà hochăđnh chính sách. Chng hn,ăđ đápăng nhu cu ca cngăđng, t chc
chmăsócăsc khe qucăgiaăđƣăchoă2000ăbƠiăbáoăcáoămi nht v chi phí cha
bnh cho nhiu loi bnh (Kirchstein, 2005). Miller và cng s (1998)ăđánhăgiáăchiă
phí cha bnh do hút thuc lá  M đ chng li ngành công nghip thuc lá.