Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn

Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Phần : ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
1. Tình hình chính trị .
Trong thời gian qua và hiện nay ,vấn đề biên giới ,biển đảo luôn là
vấn đề thời sự nóng thu hút sự quan tâm của mọi người .Đặc biệt là tình
hình Biển Đông rất phức tạp nguyên nhân chính là do từ phía Trung Quốc
đang cố áp đặt chủ quyền ,tham vọng của mình ở khu vực này .Chính vì
vậy chúng ta cần phải có những định hướng đúng đắn về cách tư duy ,nhìn
nhận ,đánh giá vấn đề một cách hết sức cụ thể ,thuyết phục ,cần phải tăng
cường mở rộng giáo dục về hải phận chủ quyền biển đảo cho học sinh
trong các trường học .Hơn ai hết các thầy cô giáo là những người trực tiếp
giáo dục các em ,chúng ta không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn truyền
lại cho thế hệ sau tình yêu thắm thiết đối với những vùng biển, đảo của
Tổ quốc thân yêu .Chúng ta giúp cho các em xác định được tình yêu lớn
nhất cao cả và thiêng liêng nhất là tình yêu Tổ quốc ,tình yêu dân tộc ,yêu
chuộng hòa bình,tự do .Các em cần ý thức được rằng các em học không
chỉ để lập thân ,lập nghiệp mà còn vì tình yêu quê hương đất nước thôi
thúc trong lòng .
2. Cơ sở tích hợp
Chúng tôi nhận thấy rằng việc tích hợp giáo dục tình yêu biển đảo
cho học sinh không chỉ ở môn lịch sử địa lí mà trong bộ môn Ngữ văn vẫn
có thể tích hợp dễ dàng vì dung lượng kiến thức văn học được phân bố
trong chương trình Ngữ Văn bậc trung học cơ sở đã có sự gắn kết chặt chẽ
theo mạch kiến thức từ lớp 6 đến lớp 9.Trong đó có sự sắp xếp đan xen
một số tác phẩm về đề tài biển đảo Việt Nam .Đây là cơ sở để người giáo
viên dạy văn có thể lồng ghép giáo dục tình yêu biển đảo cho học sinh qua
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
một số tiết dạy thuộc các phân môn của bộ môn Ngữ Văn bậc trung học cơ
sở .

Hơn nữa tư liệu về đề tài rất phong phú đa dạng vì vậy việc tìm
kiếm thông tin rất thuận tiện .Người giáo viên có thể tìm kiếm thông tin
qua các kênh thông tin cập nhật thời sự hằng ngày để tích lũy kiến thức
làm nền tảng cho việc giáo dục lồng ghép theo đề tài đã chọn .
3. Tính chất giáo dục .
Nội dung đề tài là một vấn đề thời sự nóng ,vấn đề biên giới biển
đảo là vấn đề luôn được dư luận quan tâm ,cho nên cùng với việc lựa chọn
cách giáo dục theo hình thức tập trung học tập ,tuyên truyền giáo dục thì
mỗi người giáo viên lồng ghép vấn đề này vào bài giảng của mình chắc
chắn rằng hiệu quả giáo dục sẽ rất cao .Đối với giáo viên giảng dạy bộ
môn Ngữ Văn thông qua quá trình giảng dạy các tác phẩm có liên quan
đến vấn đề biển đảo ,các tiết học chương trình địa phương ,các tiết hoạt
động Ngữ Văn lồng ghép giáo dục cho học sinh về tình yêu biển đảo để
tác động trực tiếp đến tình cảm của các em,giúp các em nhận thức đúng
đắn về một vấn đề thời sự liên quan trực tiếp đến tình hình đất nước .
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Phần : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Tích hợp qua phân môn văn học :
Theo thống kê từ sách giáo khoa môn Ngữ văn bậc trung học cơ sở ,mỗi
khối lớp đều có một số tiết học liên quan đến vấn đề biển đảo ,ví dụ như :
Khối 6 :Tiết 103,104: Văn bản CÔ TÔ tùy bút của Nguyễn Tuân
chúng ta có thể tích hợp bằng cách chọn đoạn văn ngữ liệu trong sách giáo
khoa "Sau trận bão ,chân trời ,ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây
bụi .Mặt trời nhú lên dần dần ,rồi lên cho kì hết .Tròn trĩnh phúc hậu như
lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn .Qủa trứng hồng hào thăm
thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc đường kính mâm rộng bằng cả
một cái chân trời màu ngọc trai nước biển hửng hồng .Y như một mâm lễ
phẩm tiến ra từ trong bình minh để mừng cho sự trường thọ của tất cả
những người chài lưới trên muôn thuở biển Đông .Vài chiếc nhạn mùa thu

chao đi chao lại trên mâm bể sáng dần lên cái chất bạc nén .Một con hải
âu bay ngang ,là là nhịp cánh ''
GV dẫn dắt vấn đề -đặt câu hỏi
-Đoạn văn tả cảnh mặt trời mọc trên biển là một bức tranh tuyệt đẹp, rực
rỡ, tráng lệ, được đặt trong một khung cảnh rộng lớn, bao la và hết sức
trong trẻo, tinh khôi.Em đã bao giờ ngắm cảnh mặt trời mọc trên biển
chưa ?Tình cảm của em đối với vẻ đẹp của thiên nhiên Tổ quốc như thế
nào ? (yêu mến,trân trọng ,gắn bó với vẻđẹp của thiên nhiên Tổ quốc ).
-Gvcó thể tích hợp trong phần củng cố bài .Cảm nghĩ của em đối với đảo
Cô Tô nói riêng và với biển đảo Việt Nam nói chung .(Yêu mến tự hào
vì Việt Nam có biển đảo đẹp ,có ý thức bảo vệ môi trường và gữ gìn
chủ quyền biển đảo )
Khối 7: Tiết 17: Văn bản : SÔNG NÚI NƯỚC NAM
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Giáo viên có thê lồng ghép thông qua lời bình về lãnh thổ ,chủ quyền dân
tộc :''SÔNG NÚI NƯỚC NAM '' được coi là bảnTuyên ngôn Độc lập đầu
tiên của dân tộc ta .Ở đây thể hiện chân lí lớn lao nhất ,thiêng liêng
nhất :đất nước Việt Nam là của người Việt Nam ,điều hiển nhiên đó đã
được '' sách trời'' ghi rõ ,xác định rõ ràng "Tiệt nhiên định phận tại thiên
thư '',không kẻ nào được xâm phạm ,xâm phạm sẽ bị thất bại :
"Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư ".
Giáo viên gợi vấn đề biển đảo :Từ xưa đến nay ,trong bản đồ Việt Nam
cũng như trong lịch sử nước nhà hai quần đảo Hoàng sa và Trường sa
thuộc chủ quyền Việt Nam .Vậy mà nay ,Trung Quốc coi hai quần đảo
này và hầu hết diện tích biển trong khu vực này là của mình .Gần đây
,Tiến sĩ Mai Hồng đã tặng cho Bảo tàng Lịch sử quốc gia tấm bản đồ
''Hoàng triều trực tỉnh địa dư toàn đồ ''do chính nhà Thanh Trung Quốc in
năm 1904,trong đó không có Hoàng Sa ,Trường Sa.Đó chính là bằng

chứng để chứng minh hai quần đảo đó không thuộc chủ quyền Trung
Quốc .(Giáo viên chiếu bản đồ cho học sinh xem )
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Việc làm đó của Trung Quốc là không có căn cứ đi ngược với lịch
sử .Chúng ta phải khẳng định rằng trong lịch sử nước nhà từ xưa đến nay
và mãi mãi về sau hai quần đảo Hoàng Sa ,Trường Sa là thuộc chủ quyền
Việt Nam .
Khối 8: Tiết 77 :Văn bản QUÊ HƯƠNG của Tế Hanh .
Giáo viên có thể tích hợp khi phân tích khổ thơ :
''Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh ,cá bạc ,chiếc buồm vôi
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi ,
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá ! ''
Khổ thơ khắc họa nỗi nhớ quê hương miền biển rất đặc trưng ,đặc biệt của
chính tác giả -Tình yêu biển rất đỗi bình dị ,đời thường mà vô cùng xúc
động .Các em được sinh ra ở một vùng quê miền biển ,nếu được bày
tỏ tình cảm đối với quê hương mình em sẽ nói gì ?(yêu biển , yêu
những con sóng dạt dào ,yêu nghề chài lưới ,yêu vị mặn của biển )
Khối 9: Tiết 52,53 :Văn bản ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ của Huy
Cận .
-Giáo viên có thể lồng ghép ở hai câu thơ :
''Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào ''
Giáo viên đặt câu hỏi :Nêu cảm nhận của em về hai câu thơ trên ?(Hai
câu thơ giúp em thấy được vai trò ,tầm quan trọng ,giá trị của biển :biển
cho ta nhiều cá ,đã hào phóng nuôi ta bằng tài nguyên phong phú ,như
lòng mẹ đã nuôi ta từ tấm bé ,bằng tình thương vô hạn )Là những

người được hưởng nguồn lợi trực tiếp từ biển mang lại chúng ta phải
làm gì đối với nguồn tài nguyên biển ?(giữ gìn ,bảo vệ môi trường ,tài
nguyên biển )
-Giáo viên có thể lồng ghép ta phép điệp trong các câu thơ :
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi ,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi
Hát rằng :cá bạc biển Đông lặng
Ta hát bài ca gọi cá vào ,
Câu hát căng buồm với gió khơi .
Sau khi học sinh nêu tác dụng của biện pháp nghệ thuật ,giáo viên có thể
đặt câu hỏi tích hợp .Hiện nay mặc dù còn nhiều khó khăn thiếu thốn
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
về phương tiện đánh bắt nhưng các đoàn tàu đánh cá của ngư dân
Việt Nam vẫn không ngừng ra khơi vì những lí do gì ?(Tình yêu lao
động ,niềm hăng say lao động ,ý thức chinh phục biển không có bất kì
một thế lực nào có thể ngăn nổi )
-Giáo viên có thể tích hợp trong phần củng cố bài :Qua bài thơ "Đoàn
thuyền đánh cá '' chúng ta đã cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên đất
nước và con người lao động .Với tư cách là người chủ tương lai của đất
nước ,với tình yêu biển ,em sẽ làm gì cho biển đảo quê hương ?(Trân
trọng, giữ gìn môi trường ,chủ quyền biển đảo ,học tập tốt để xây
dựng các huyện đảo của ta ngày càng phát triển hơn )
II. Tích hợp qua các tiết học chương trình địa phương
Giáo viên có thể lựa chọn các tác giả người địa phương có những tác
phẩm viết về địa phương hoặc các tác phẩm của các tác giả khác viết về
địa phương theo chủ đề biển đảo để giới thiệu cho các em làm quen
trước ,sau đó trong tiết học giáo viên khéo léo dẫn dắt để các em lĩnh hội
những tư tưởng tình cảm về tình yêu quê hương,tình yêu biển đảo .
Gv có thể chọn một số tác giả và tác phẩm phù hợp với đối tượng học

sinh theo khối lớp. Một số tác giả như :
Tác giả Thu Bồn (Quảng Nam -Đà Nẵng ):Tác phẩm :Bài ca chim Kơ
rao .
Tác giả Bùi Tự Lực (Thăng Bình -Quảng Nam ):Tác phẩm :Trên bãi
biển Mỹ Khê .
Tác giả :Đỗ Phước Tiến (Đà Nẵng ):Tác phẩm :Đảo dân ngụ cư.
III. Tích hợp qua các tiết hoạt động ngữ văn ,các tiết tập làm thơ .
1.Thông qua các tiết hoạt động ngữ văn giáo viên cho các em nghe các
bài hát hay về biển đảo ,hoặc đọc tư liệu ,chiếu cho các em xem tranh ảnh
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
về biển đảo ,về Trường Sa thân yêu .
1.1. Giáo viên có thể cho học sinh đọc tư liệu trong tập sách :Hoàng Sa
,Trường Sa là của Việt Nam .
1.2.Giáo viên chiếu cho các em xem tranh ảnh về biển đảo Trường Sa.
Sau đó cho các em viết bài thu hoạch nêu cảm nghĩ của mình sau khi nghe
nhạc ,tìm hiểu tư liệu và quan sát hình ảnh qua màn ảnh nhỏ
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Bao la biển trời Trường Sa
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Nhìn từ xa, Trường Sa của Việt Nam đẹp như một bức tranh
Cây phong ba-biểu tượng sức sống mãnh liệt của thiên nhiên
con người Trường Sa.
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Lãng mạn Trường Sa
Hình ảnh chiến sĩ Trường Sa oai hùng luyện tập chiến đấu
Người thực hiện : hpt

Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Hiên ngang trước biển
Chiến sĩ trên đảo Trường Sa cùng cây đàn ghi-ta " Hát mãi khúc
quân hành '
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Các chiến sĩ chăm sóc vườn rau xanh trên đảo Trường Sa
Các công dân nhỏ tuổi trên đảo Trường Sa
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn

Cuộc sống trên đảo Trường Sa Hồn nhiên đến trường
2.Trong các tiết tập làm thơ giáo viên có thể cho các em đọc những bài thơ
hay viết về biển đảo Việt Nam ,hoặc một số lời bình về những bài thơ
đó .Sau đó yêu cầu các em tập làm những bài thơ viết về biển đảo ,về các
chiến sĩ đang ngày đêm canh giữ biển trời của Tổ Quốc .
Ví dụ một số bài thơ :
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
GỬI GẮM TRƯỜNG SA
(Nguyễn Văn Được)
Ơi người chiến sĩ nơi Trường Sa
Quê hương là biển, đảo là nhà
Gian khổ không hề lơi tay súng
Vững vàng trong bão tố phong ba

Hội tụ ngàn năm hồn núi sông
Chiến luỹ Trường Sa phía biển Đông
Vượt lên sóng cả dìm giặc dữ
Khí phách Đông A máu Lạc Hồng

Cờ đỏ sao vàng giữa biển xanh
Chủ quyền Tổ Quốc vững trường thành
Xây bằng xương máu bao thế hệ
Tiếp bước ông cha khúc quân hành

Cả nước hướng về Trường sa ơi!
Niềm tin không nói hết bằng lời
Gửi gắm tâm hồn người chiến sĩ
Súng chắc trong tay giữ biển trời.
Lính đảo hát tình ca trên biển
(Trần Đăng Khoa)
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Đá san hô kê lên thành sân khấu
Vài tấm tôn chôn mấy cánh gà
Em đừng trách bọn chúng anh tạm bợ
Chẳng phông màn nào chịu nổi gió Trường Sa
Gió rát mặt, đảo luôn thay hình dạng
Đá củ đậu bay như lũ chim hoang
Cứ mặc nó! Nào hỡi các chiến hữu
Ta bắt đầu thôi. Mây nước đã mở màn
Sân khấu lô nhô mấy chàng đầu trọc
Người xem ngổn ngang cũng rặt lính trọc đầu
Nước ngọt hiếm, không lẽ dành gội tóc
Lính trẻ, lính già đều trọc tếu như nhau
Những lúc vui cứ gọi đùa sư cụ
Là bà con xa với bụt ốc đây mà
Thôi lặng yên nghe. Có gì đang sóng sánh
Hoá ra là sư cụ hát tình ca

Cái giai điệu ngang tàng như gió biển
Nhưng lời ca toàn nhớ với thương thôi
Đêm buông xuống nhìn nhau không rõ nữa
Cứ ngỡ như đảo đá cất thành lời
Rằng có đêm trăng dắt em đi dạo
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Gương mặt em dịu dàng. Hàng cây cũng tươi xinh
Mở mắt chung chiêng nghe lưng trời sóng vỗ
Và tay mình lại nắm lấy tay mình
Người yêu chúng anh ơi, các em ở phương nào?
Các em cao hay lùn? Có trời mà biết được
Bóng dáng nào sẽ đến với chúng anh?
Trông bốn phía chỉ âm u mây nước
Nào hát lên cho mấy nước biết
Rằng chúng ta là những con người
Yêu em thủy chung hơn muối mặn
Dù thư tình chưa biết gửi cho ai
Nào hát lên cho đêm tối biết
Rằng tình yêu sáng trong ngực ta đây
Ta đứng vững trên đảo xa sóng gió
Tổ quốc Việt Nam bắt đầu ở nơi này
Điệu tình ca cứ ngân lên chót vót
Bỗng bàng hoàng nhìn lại phía sau
Ngoài mép biển, người đâu lên đông thế
Ồ, hoá ra toàn những đá trọc đầu
Một số lời bình cho bài thơ: Lính đảo hát tình ca trên biển (Trích báo
văn học và tuổi trẻ số 2 năm 2012.
Cái nhìn đầy mới mẻ về người lính Trường Sa
Người thực hiện : hpt

Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Tôi sinh ra ở một vùng quê nghèo xa cách biển và càng xa hơn Trường Sa
nơi đầu sóng ngọn gió .Nên tôi không hiểu hết được vị mặn của biển ,cái
nắng rát của gió cát nơi đây .Nhưng khi đọc bài thơ của nhà thơ Trần
Đăng Khoa tôi đã hình dung ra một Trường Sa đầy nắng, đầy gió ,hình
dung ra cuộc sống người lính Trường Sa đầy khó khăn gian khổ và thiếu
thốn mà xưa nay tôi chưa từng biết .Qua bài thơ tôi cũng cảm nhận được
rằng đó chỉ là những khó khăn thiếu thốn bên ngoài còn trong tâm hồn các
anh luôn tràn đầy sự hài hước dí dỏm ,sự lãng mạn vô tư bay bổng đầy
chất lính của những chàng trai trẻ tuổi đôi mươi .Các anh đã hâm nóng
tâm hồn mình bằng giọng hát vui tươi ,bằng tiếng cười tếu táo về những
cái đầu trọc lóc Các anh là biểu tượng cho hình ảnh những người lính
trong gian khổ nhưng vẫn sáng ngời sức sống .
(Chu Thị Kiều Trang -Hà Nam )
Truyện cổ tích về những hòn đá trọc đầu
Cứ như là gió mênh mang ,như là mây xanh thẳm ,là những con sóng dạt
dào bao điều bí ẩn Các anh -người lính đảo hiên ngang ,bất khuất canh
giữ nơi biên cương xa xôi ,cho dù thiếu thốn đủ mọi mặt ,vật chất ,tình
cảm nhưng vẫn lạc quan, yêu đời ,vẫn ngân vang khúc ca đầy tự hào ,mà
thiêng liêng cao đẹp và đậm chất lính .Những ca khúc ấy sẽ thắp lên ngọn
hải đăng soi sáng con đường đi đến tương lai ,bởi có ở đâu xa ''Tổ quốc
Việt Nam bắt đầu từ nơi này ''.Hai tiếng'' Tổ quốc ''sao mà thân thương
đến thế ! Tổ quốc đang vẫy gọi các anh -những con người kiên trung
.Những con người nhỏ bé nhưng đã làm nên câu chuyện cổ tích về những
hòn đá trọc đầu .
(Lê Hồng Hạnh -ĐHSP Hà Nội )
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Phần : KẾT LUẬN
I. Một số lưu ý khi áp dụng đề tài

1. Cần đảm bảo tính hợp lí
Giáo viên cần chú ý tích hợp lồng ghép kiến thức đúng trọng tâm ,không
sa đà không quá tải ,không lan man ,không làm mất trọng tâm bài học .
2. Cần đảm bảo tính cân đối về thời gian
Thời lượng cho việc lồng ghép giáo dục không chiếm nhiều thời gian của
tiết học ,cần lồng ghép trong nội dung bài học không tách riêng thành đề
mục .
II. Một số kết quả đạt được
Sau một thời gian giảng dạy ,tôi nhận thấy các tiết Ngữ Văn có tích hợp
giáo dục tình yêu biển đảo đã trở nên gần gũi với học sinh ,các em hứng
thú hơn với tiết học và có ý thức tìm đọc các tài liệu về biển đảo .Như vậy
việc làm này đã tác động vào tình cảm của các em ,các em bồi đắp cho
mình tình yêu biển đảo ,yêu đất nước và ý thức giữ gìn chủ quyền biển
đảo quê hương .
Người thực hiện : hpt
Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép Biển Đảo vào trong dạy học Môn Văn
Đây là một vấn đề mang tính thời sự ,chính trị, để giảng dạy tốt đòi hỏi
người giáo viên phải luôn nắm vững quan điểm ,tư tưởng của Đảng của
nhà nước ,có lập trường kiên định vững vàng ,phải biết cập nhật và nhận
thức đúng đắn về những thông tin tư liệu tiếp nhận được .Những gì tôi
trình bày ở trên chỉ là một vài phương pháp nhỏ ,mong được đón nhận
những đóng xây dựng của đồng nghiệp để chúng ta thực hiện tốt hơn việc
giáo dục tình yêu biển đảo cho học sinh .
Liên chiểu ,ngày 30 tháng 11 năm 2012
Người thực hiện

Người thực hiện : hpt