Đánh giá hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam bằng mô hình DEA





















TP. H Chí Minh – Nm 2014









 

N


Chuyên ngành: Ngân hàng
60340201




TS. 


TP. H Chí Minh – Nm 2014






L


Tôi cam đoan nhng ni dung trong lun vn này là kt qu ca quá trình
hc tp, nghiên cu khoa hc đc lp và nghiêm túc ca tôi. Các s liu trong lun
vn là trung thc, chính xác và đc thu thp t ngun chính thng và đáng tin cy.
Tôi cam đoan rng lun vn này cha đc công b trên bt k mt tài liu
khoa hc nào.

TP. H Chí Minh, ngày 30 tháng 10 nm 2014.
Tác gi





Trn Th Hunh Nh





MC LC
TRANG PH BÌA
L
MC LC
DNAH MC T VIT TT
DANH MC BNG, BIU
DANH MC HÌNH V TH
M U 1
: TNG QUAN V HIU QU HONG CA NGÂN
I VÀ MÔ HÌNH DEA) 4
1.1 Tng quan v hoi. 4
1.1.1 Khái nim Ngân hàng thng mi 4
1.1.2. Hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 5
1.2 Hiu qu hong ci 6
1.2.1 Hiu qu hot đng ca Ngân hàng thng mi. 6
1.2.2 . Các nhân t nh hng hiu qu hot đng ca ngân hàng thng mi. 8

1.2.2.1 Nhân t khách quan: 8
1.2.2.2 Nhân t ch quan: 10
1.2.3 Phng pháp đánh giá hiu qu hot đng ca Ngân hàng thng mi. 13
1.2.3.1 ánh giá hiu qu hot đng ca ngân hàng thng mi bng các ch
tiêu tài chính. 13
1.2.3.2 ánh giá hiu qu hot đng bng phng pháp phân tích hiu qu biên.
17
1.2.3.3 ánh giá hiu qu hot đng bng mô hình DEA 18
1.3 Mô hình DEA. 18
1.3.1 Gii thiu tng quát mô hình DEA 18
1.3.2 Mô hình DEA không đi theo quy mô DEA
CRS
19


1.3.3 Mô hình DEA
VRS
và hiu qu quy mô 22
1.3.4 Ch s Malmquist đo lng thay đi nng sut nhân t tng hp. 24
1.3.5 Các cách la chn các bin đu vào, đu vào đ c lng các đ đo hiu
qu cho các ngân hàng thng mi trong mô hình DEA 25
1.3.6 X lý kt qu ca mô hình DEA 27
1.4 Tng quan các nghiên cu thc nghiu qu hong ngân
hàng bng mô hình DEA. 27
1.4.1 Mt s nghiên cu trên th gii. 27
1.4.2 Mt s nghiên cu trong nc. 28
1.4.3 ng dng mô hình DEA đánh giá hiu qu hot đng ca NHTMCP Vit
Nam. 30
KT LU 31


U QU HONG C
MI C PHN VIT NAM 32
2.1 Tng quan h thi c phn Vit Nam. 32
2.1.1 H thng Ngân hàng thng mi c phn Vit Nam. 32
2.1.2 Vn ch s hu ca mt s Ngân hàng thng mi c phn Vit Nam. 33
2.1.3 H s an toàn vn ca mt s Ngân hàng thng mi c phn Vit Nam 35
2.2 Tình hình hong kinh doanh cn 2009-2013. 36
2.2.1 Hot đng huy đng vn 36
2.2.2 Hot đng tín dng 37
2.2.3 Hot đng đu t. 39
2.2.4 Hot đng thanh toán. 40
2.2.5 Hot đng kinh doanh khác. 42
h giá hiu qu hong kinh doanh ca NHTMCP Vit Nam bng các
ch tiêu tài chính. 43
2.3.1 Li nhun. 43
2.3.2 Kh nng sinh li ca các Ngân hàng thng mi c phn. 44
2.3.2.1 Kh nng sinh li trên Tng tài sn ca các NHTMCP. 44
2.3.2.2 Kh nng sinh li trên Vn ch s hu ca các NHTMCP. 45


2.3.3 T l thu nhp cn biên 46
2.3.3.1 T l thu nhp lãi cn biên. 46
2.3.3.2 T l thu nhp ngoài lãi cn biên. 48
2.4 Áp du qu hong ca NHTMCP Vit
Nam 48
2.4.1 Quy trình nghiên cu c th 48
2.4.2. Chn la đi tng nghiên cu 48
2.4.3 La chn bin đu ra và đu vào 48
2.4.4 Ngun d liu tng hp. 49
2.4.5 Kt qu nghiên cu 50

2.4.5.1 Hiu qu k thut theo hai mô hình DEA
CRS
và DEA
VRS
50
2.4.5.2 Quy mô tng tài sn và hiu qu k thut 54
2.4.5.3 Hiu qu quy mô 56
2.4.5.4 c lng nng sut nhân t tng hp TFP 57
2.4.5.5 Kt lun v kt qu nghiên cu 59
KT LU 61

GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU HONG CA NGÂN HÀNG
I C PHN VIT NAM 62
3.1 ng phát trin ca h thng NHTMCP Vi . 62
3.2 Gii pháp nâng cao hiu qu hong ca NHTMCP Vit Nam 64
3.3 Kin ngh Chính Ph và NHNN góp phn thc hin gii pháp nâng cao
hiu qu hot ng ca NHTMCP Vit Nam. 69
3.3.1 Kin ngh đi vi Chính Ph 69
3.2.2 Kin ngh đi vi NHNN 70
KT LU 72
KT LUN 73
TÀI LIU THAM KHO
PH LC



DANH MC CÁC T VIT TT

T vit tt
Vi ting Anh

Vi ting Vit
AE
Allocative efficiency
Hiu qu phân b
CAR
Capital Adequacy Ratio
H s an toàn vn
CE
Cost efficiency
Hiu qu chi phí
CRS
Constant returns to scale
Sn lng không đi theo quy mô
DEA
Data envelopment analysis
Phân tích bao d liu
DMU
Decision making unit
n v nghiên cu
DNNN
State enterprises
Doanh nghip nhà nc
DRS
Decreasing returns to scale
Sn lng gim theo quy mô
EPS
Earnings per share
H s thu nhp trên c phiu
EF
Efficiency

Hiu qu
effch
Technical efficiency change
Thay đi hiu qu k thut
IRS
Increasing returns to scale
Sn lng tng theo quy mô
NHTM
Commercial banks
Ngân hàng thng mi
NHTMCP
Joint-stock commercial bank
Ngân hàng thng mi c phn
NIM
Net Interest Margins
T l thu nhp lãi cn biên
NM
Net Margins
T l thu nhp ngoài lãi cn biên
PE
Pure technical efficiency
Hiu qu k thut thun
pech
Pure Technical efficiency
change
Thay đi hiu qu k thut thun
ROA
Return on assets
T l li nhun trên tng tài sn
ROAA

Return on assets average
T l li nhun trên tng tài sn bình
quân
ROE
Return on equity
T l li nhun trên vn ch s hu
ROEA
Return on equity average
T l li nhun trên vn ch s hu
bình quân
SE
Scale efficiency
Hiu qu quy mô
sech
Scale efficiency change
Thay đi hiu qu quy mô
TC
Technical change
Thay đi k thut
TCTD
Credit institutions
T chc tín dng
TE
Technical efficiency
Hiu qu k thut
techch
Technological change
Thay đi tin b công ngh
TFP
Total factor productivity

Nng sut nhân t tng hp
tfpch
Total factor productivity change
Thay đi nng sut nhân t tng hp
VRS
Variable returns to scale
Sn lng thay đi theo quy mô



DANH MC BNG, BIU


Tên bng s liu
Trang
Bng 2.1 S lng các Ngân hàng Vit Nam giai đon nm 2009-2013
33
Bng 2.2 Tng huy đng ca h thng ngân hàng đi vi nn kinh t thi
k 2009-2013
37
Bng 2.3 Tng d n ca Khi NHTMCP đi vi nn kinh t thi k
2009-2013
37
Bng 2.4 Hot đng đu t ca mt s NHTMCP giai đon 2009-2013
39
Bng 2.5 Hot đng thanh toán ca h thng ngân hàng thi k 2009-
2013.
41
Bng 2.6 Li nhun ca các NHTMCP giai đon 2009-2013
43

Bng 2.7 T l thu nhp lãi cn biên các NHTMCP giai đon 2009-2013
47
Bng 2.8 Tóm tt d liu ca các bin trong mu nghiên cu
51
Bng 2.9 Hiu qu k thut, hiu qu k thut thun và hiu qu quy mô
trung bình ca các NHTMCP Vit Nam giai đon 2009 – 2013
51
Bng 2.10 S lng các NHTMCP đt hiu qu ti u giai đon 2009 –
2013
52
Bng 2.11 Hiu qu trung bình ca các NHTMCP giai đon 2009-2013
53
Bng 2.12 So sánh th t xp hng theo quy mô tng tài sn bình quân và
hiu qu k thut bình quân giai đon 2009-2013
55
Bng 2.13 S lng NHTMCP trong điu kin DRS, IRS và CONS
56
Bng 2.14 Ch s Malmquist bình quân toàn b mu giai đon 2009-2013
57
Bng 2.15 Kt qu c lng effch, techch, pech, sech và tfpch trung bình
ca 24 NHTMCP giai đon 2009-2013
59
Biu đ 2.1 Vn điu l ca các ngân hàng
34





DANH MC HÌNH V TH

Tên bng s liu
Trang
 th 1.1 ng gii hn kh nng sn xut
19
 th 1.2 ng biên CRS, VRS và NIRS
23
 th 2.1 T l n xu ca h thng ngân hàng
38
 th 2.2 Kh nng sinh li trên tng tài sn ca các NHTMCP giai đon
2009-2013
45
 th 2.3 Kh nng sinh li trên vn ch s hu ca các NHTMCP giai
đon 2009-2013
45










1


M U
1. Tính cp thit

H thng ngân hàng đóng vai trò ht sc quan trng cho s phát trin ca
nn kinh t, mt mt huy đng và phân b vn phc v cho hot đng sn xut kinh
doanh, mt khác thúc đy s lu thông hàng hóa thông qua các dch v thanh toán
ca ngân hàng.
ng trc xu hng hi nhp quc t và t do hóa tài chính, cnh tranh
ca các NHTM Vit Nam đang ngày càng tr nên gay gt và khc nghit. S gia
tng sc ép cnh tranh s tác đng đn ngành ngân hàng nh th nào còn ph thuc
mt phn vào kh nng thích nghi và hiu qu hot đng ca chính các ngân hàng
trong môi trng mi này. Các ngân hàng không có kh nng cnh tranh s đc
thay th bng các ngân hàng có kt qu kinh doanh hiu qu hn, điu này cho thy
ch có các ngân hàng có hot đng hiu qu nht mi có li th v cnh tranh. 
tn ti, phát trin và nâng cao nng lc cnh tranh ca mình trong nn kinh t th
trng, bn thân các Ngân hàng luôn tìm đn các gii pháp gia tng hiu qu hot
đng kinh doanh ngày càng cao. Nh vy, hiu qu hot đng tr thành mt tiêu chí
quan trng đ đánh giá s tn ti ca mt ngân hàng trong mt môi trng cnh
tranh quc t ngày càng gia tng. Các NHTM càng cn thit phi có s quan tâm.
phân tích các nhân t nh hng đ có nhng hng đ x lý, vn dng mt cách
hp lý nht nhm tng cng hiu qu hot đng ca mình.
Vi mc tiêu làm tng hiu qu hot đng ca các trung gian tài chính bng
vic đy mnh kh nng cnh trnh gia các ngân hàng, tháo b các rào cn v th
trng, lãi sut, t giá hi đoái đòi hi Vit Nam phi tip tc ci cách sâu rng,
toàn din hn na nhm nâng cao hiu qu hot đng ca c h thng ngân hàng.
Xut phát t tm quan trng ca vic cn phi đy mnh kh nng cnh
tranh và nâng cao hiu qu hot đng ca các ngân hàng thng mi thi k hi
nhp, tác gi chn đ tài ắÁNH GIÁ HIU QU HOT NG CA CÁC
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN VIT NAM BNG MÔ HÌNH DEAẰ
đ nghiên cu.
2

2. Mc tiêu nghiên cu
- Nghiên cu c s lý lun v vic đo lng hiu qu hot đng ca
NHTMCP và mô hình phân tích bao d liu (DEA) .
- ánh giá hiu qu hot đng ca các ngân hàng thng mi c phn Vit
Nam. Kt hp phân tích thay đi nng sut nhân t tng hp ca các ngân hàng
thng mi c phn Vit Nam.  làm rõ nguyên nhân nh hng đn hiu qu
hot đng ca các NHTMCP Vit Nam.
-  xut mt s gii pháp nhm ci thin, nâng cao hiu qu hot đng và
kh nng cnh tranh ca các ngân hàng thng mi c phn Vit Nam, góp phn
cho các mc tiêu phát trin ca ngành ngân hàng.
3. ng và phm v nghiên cu
- i tng nghiên cu ca lun vn là hiu qu hot đng ca các ngân hàng
thng mi c phn (NHTMCP)  Vit Nam. Do đó, lun vn tp trung vào nghiên
cu khía cnh hiu qu kinh t theo quan đim đó là: kh nng bin các đu vào
thành các đu ra ca các ngân hàng ngân hàng thng mi  Vit Nam.
- Do ngun d liu hn ch, đ tài nghiên cu hiu qu hot đng ca 24 ngân
hàng thng mi c phn Vit Nam giai đon 2009-2013 thông qua các bin s đu
vào và đu ra.
4. u
Phng pháp nghiên cu ch yu đc s dng trong lun vn là phng
pháp đnh tính kt hp vi đnh lng bng cách s dng phng pháp phân tích
bao d liu đ đánh giá hiu qu hot đng ca các ngân hàng thng mi c phn
Vit Nam.

- Hình thành c s lý lun, hoàn thin phng pháp nghiên cu, các mô hình
đánh giá hiu qu (mô hình bao d liu -DEA) trên c s đó đa ra cách tip cn
phù hp cho Vit Nam trong vic đánh giá hiu qu hot đng ca các ngân hàng
thng mi.
- Phân tích thc trng và đánh giá hot đng ca các ngân hàng thng mi Vit
3

Nam da trên phng pháp phân tích đnh tính và đnh lng nhphng pháp
phân tích phi tham s (DEA) đ thy đc nhng hot đng cha hiu qu, khim
khuyt trong điu hành, qun lý và qun tr ngân hàng thng mi  Vit Nam.
-  xut các gii pháp đ hoàn thin khung chính sách trong vic qun lý và
điu hành h thng ngân hàng thng mi Vit Nam  c khía cnh v mô (c quan
qun lý) và góc đ vi mô (qun tr ngân hàng) nhm mc tiêu nâng cao hiu qu
hot đng và ci thin nng lc cnh tranh cho h thng ngân hàng thng mi hin
nay  Vit Nam.
6. Kt cu ca lu
Ngoài phn m đu và kt lun, kt cu lun vn gm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v hiu qu hot đng ca ngân hàng thng mi và mô
hình phân tích bao d liu (DEA).
Chng 2: ánh giá hiu qu hot đng ca các ngân hàng thng mi c phn
Vit Nam bng mô hình DEA.
Chng 3: Gii pháp nâng cao hiu qu hot đng ca ngân hàng thng mi c
phn Vit Nam.











4

1
TNG QUAN V HIU QU HONG CA NGÂN HÀNG
I VÀ MÔ HÌNH DEA)

1.1 Tng quan v hong Ni.
1.1.1 Khái nii.
Ngân hàng thng mi là đnh ch tài chính trung gian đóng vai trò quan
trng trong nn kinh t th trng. Ngân hàng có lch s ra đi t rt lâu, 3000 nm
trc công nguyên. T ngh đi tin ca các thng nhân dn đn hình thành nên
các t chc gi tin, cho vay, chuyn tin, thanh toán ầCùng s phát trin ca nn
kinh t th trng theo xu hng hi nhp quc t hin nay, các NHTM không
ngng phát trin hình thành mng li rng khp toàn cu, hot đng ngành ngân
hàng có tính h thng cao.
Hin nay, tùy theo lch s hình thành ca h thng ngân hàng có nhiu khái
nim v NHTM.
- Theo Ngân hàng th gii: Ngân hàng là t chc nhn tin gi ch yu di
dng không k hn hoc tin gi đc rút ra vi mt thông báo ngn hn (tin gi
có k hn, tin gi tit kim). Di tiêu đ ắcác ngân hàngẰ gm có: Ngân hàng
thng mi, ch tham gia vào các hot đng nhn tin gi, cho vay ngn hn, trung
dài hn; Ngân hàng đu t, hot đng buôn bán chng khoán và bo lãnh phát hành;
Ngân hàng nhà , cung cp tài chính cho lnh vc phát trin nhà  và nhiu loi
ngân hàng khác na. Ti mt s nc còn có ngân hàng tng hp, kt hp hot
đng ngân hàng thng mi vi hot đng ngân hàng đu t và đôi khi thc hin c
dch v bo him.
- Ti Hoa K: NHTM là mt t chc kinh doanh trong lnh vc tin t,
chuyên cung cp các dch v v tài chính nh nhn tin gi, chuyn tin, thanh
toán, cho vay, đu t, đi tin, mua bán ngoi hi và các dch v khác liên quan đn
tin nh bo qun, y thác, làm đi lý trong nc và quc t.

- Theo lut ngân hàng c   : "Ngân
5


hàng thng mi là nhng xí nghip hay c s mà ngh nghip thng xuyên là
nhn tin bc ca công chúng di hình thc ký thác, hoc di các hình thc khác
và s dng tài nguyên đó cho chính h trong các nghip v v chit khu, tín dng
và tài chính"
- Ti Vit Nam, theo iu 4, Lut t chc tín dng ngày 16 tháng 6 nm
2010, ắNgân hàng thng mi là loi hình ngân hàng đc thc hin tt c các hot
đng ca ngân hàng và các hot đng kinh doanh khác theo quy đnh ca Lut này
nhm mc tiêu li nhunẰ.
Nh vy, rõ ràng ngân hàng thng mi là mt trong nhng t chc đc
thành lp theo quy đnh ca pháp lut, kinh doanh trong lnh vc tin t, vi hot
đng thng xuyên là nhn tin gi di nhiu hình thc khác nhau và s dng s
tin này đ cp tín dng, cung ng dch v thanh toán cho các ch th trong nn
kinh t, nhm mc tiêu li nhun.
Ngân hàng thng mi đc phân loi theo:
- Hình thc s hu bao gm: NHTMNN, NHTMCP, ngân hàng liên doanh,
chi nhánh ngân hàng nc ngoài và ngân hàng 100% vn nc ngoài.
- Chin lc kinh doanh: ngân hàng bán buôn, ngân hàng bán l và ngân
hàng va bán buôn va bán l.
1.1.2. Hong kinh doanh ci
Hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi là hot đng kinh doanh tin
t và các hot đng kinh doanh khác có liên quan, bao gm:
- Hot đng huy đng vn t: vn ch s hu gm có vn điu l, các qu ca
ngân hàng; tin gi ca t chc, cá nhân di hình thc tin gi không k hn, tin
gi có k hn, tin gi tit kim; phát hành chng khoán nh: các chng ch tin
gi, trái phiu, k phiu, và các giy t có giá khác và vay t chc khácầtheo
nguyên tc hoàn tr đy đ c gc ln lãi cho khách hàng theo đúng thi hn tha

thun.
- Cp tín dng là vic tha thun đ t chc, cá nhân s dng mt khan tin
hoc cam kt cho phép s dng mt tài sn theo nguyên tc có hoàn tr gc và lãi,
6


bng nghip v cho vay, chit khu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bo lãnh
ngân hàng và các nghip v tín dng khác.
- Hot đng đu t: đ đa dng hóa vic s dng ngun vn, gim ri ro trong
hot đng, tng thu nhp và h tr thanh khon khi cn thit, ngoài hot đng tín
dng các ngân hàng thng mi còn thc hin các hot đu t nh hot đng đu t
gián tip (các hot đng đu t trên th trng chng khoán thông qua vic mua bán
các chng khoán do chính ph, công ty phát hành), hoc các hot đng đu t trc
tip (góp vn vào các doanh nghip, các công ty tài chính ). Tuy nhiên, khi tham
gia vào lnh vc này, các NHTM phi tuân theo các quy đnh rt cht ch, ch đc
dùng Vn t có đ đu t Tài chính và chu gii hn mc đu t ti đa.
- Cung ng dch v thanh toán qua tài khon là vic cung ng phng tin
thanh toán, thc hin dch v thanh toán Séc, lnh chi, y nhim chi, nh thu, y
nhim thu, th ngân hàng, th tín dng và các dch v thanh toán khác cho khách
hàng thông qua tài khon tin gi ca khách hàng.
- Các hot đng kinh doanh khác ca NHTM: dch v ngân qu, dch v y
thác, dch v mô gii tin t, kinh doanh ngoi hi, qun lý tài sn, t vn tài chính.
1.2 Hiu qu hong ca Ni.
1.2.1 Hiu qu hong ca Ni.
Hiu qu là mt thut ng thông dng s dng trong nhiu lnh vc khác
nhau nh kinh t, chính tr, xã hiầTrong hot đng ca ngân hàng thng mi
(NHTM), theo lý thuyt h thng thì hiu qu có th đc hiu  hai khía cnh nh
sau:
(i) Kh nng bin đi các đu vào thành các đu ra hay kh nng sinh li hoc gim
thiu chi phí đ tng kh nng cnh tranh vi các đnh ch tài chính khác.

(ii) Xác sut hot đng an toàn ca ngân hàng
Nguyn Khc Minh (2006, pp.255) thì "hiu qu - efficiency" trong kinh t
đc đnh ngha là "mi tng quan gia đu vào các yu t khan him vi đu ra
hàng hóa và dch v" và "khái nim hiu qu đc dùng đ xem xét các tài nguyên
đc các th trng phân phi tt nh th nào." Nh vy, có th hiu hiu qu là
7


mc đ thành công mà các doanh nghip hoc ngân hàng đt đc trong vic
phân b các đu vào có th s dng và các đu ra mà h sn xut, nhm đáp ng
mt mc tiêu nào đó.
Nh vy, hiu qu phn ánh trình đ s dng các ngun lc đ đt đc mc
tiêu xác đnh. Nói cách khác, đó là kh nng bin các yu t đu vào thành các đu
ra trong hot đng kinh doanh ca doanh nghip. Nó cho bit nhng li ích đt
đc t các hot đng kinh doanh ca doanh nghip trên c s so sánh kt qu kinh
t và chi phí b ra đ đt đc kt qu đó.
Hiu qu hot đng ca các NHTM có th chia làm hai nhóm là hiu qu
tuyt đi và hiu qu tng đi. Các ch tiêu phn ánh hiu qu tuyt đi đc đo
bng kt qu kinh t tr đi chi phí b ra đ đt đc kt qu đó. c đim ca ch
tiêu tuyt đi là phn ánh quy mô, khi lng ca mt hin tng trong điu kin,
thi gian và đa đim c th. Tuy nhiên, trong mt s trng hp, các ch tiêu này
li khó có th so sánh đc. Chng hn nh nu mt ngân hàng có quy mô ln thì
hiu s tuyt đi gia doanh thu đt đc tr chi phí rt ln nhng cha th đánh
giá ngân hàng này hot đng hiu qu hn ngân hàng khác có quy mô nh hn và
hiu s tuyt đi gia doanh thu đt đc và chi phí nh hn. Do vy, ch tiêu hiu
qu tuyt đi không cho bit kh nng s dng tit kim hay lãng phí các yu t đu
vào.
Cách đánh giá hiu qu tng đi xem xét t l so sánh gia kt qu đu ra và
yu t đu vào (chng hn nh: kt qu kinh t/chi phí b ra,ầ), thun tin hn
trong vic so sánh theo thi gian và không gian cng nh cho phép so sánh hiu qu

gia các ngân hàng có quy mô khác nhau, các thi k khác nhau.
Mt cách đn gin, hiu qu tng đi đi vi trng hp ngân hàng có mt
bin đu vào và mt bin đu ra có th đc xác đnh bng công thc:
EF (Efficiency) = output/input
C th hn, so sánh hiu qu hot đng kinh doanh gia các ngân hàng đc
đo lng mt cách tng quát thông qua: t l gia li nhun vi tng tài sn sinh lãi
(ROA) và vn ch s hu (ROE) và li nhun t lãi/tng tài sn sinh lãi (NIM).
8


Trên phng din khác, Farrell (1957) cho rng hiu qu ca doanh nghip
gm hai thành phn: hiu qu k thut và hiu qu phân b. Hiu qu k thut phn
ánh kh nng doanh nghip đt đc đu ra ti đa t đu vào cho trc (hc kh
nng doanh nghip s dng đu vào ti thiu đ đt đc các đu ra cho trc).
Hiu qu phân b phn ánh kh nng ca doanh nghip s dng đu vào theo t l
ti u vi mc giá tng ng ca chúng đã bit. Hiu qu mà đ tài tp trung
nghiên cu là hiu qu k thut ca các NHTMCP, nó phn ánh kh nng ca mt
ngân hàng bin các ngun lc đu vào (lao đng, k thut, vnầ) thành các đu ra
(dch v, tin vay, thu nhp, li nhunầ).
Tóm li, quan đim v hiu qu là đa dng, tùy theo mc đích nghiên cu mà
xem xét theo nhng khía cnh khác nhau. Trong phm vi bài nghiên cu, tác gi tp
trung nghiên cu vn đ hiu qu kinh t: đó là kh nng bin các yu t đu vào
thành các đu ra trong hot đng ca NHTMCP, c th hn là hiu qu s dng
ngun lc trong hot đng kinh doanh ca mt s NHTMCP trong giai đon 2009-
2013.
1.2.2. Các nhân t ng hiu qu hong c
mi.
1.2.2.1 Nhân t khách quan:
Môi trng kinh t; tình hình chính tr, xã hi trong và ngoài nc:
H thng ngân hàng là huyt mch ca c nn kinh t, do vy môi trng

kinh t; tình hình
chính tr và xã hi có nhng nh hng không
nh đn hot
đng ca các ngân hàng. Khi môi trng kinh t; tình hình chính tr và xã hi n
đnh, quá trình sn xut ca nn kinh t đc din ra bình thng, các doanh nghip
trong nn kinh t đm bo kh nng mn đc vn và hoàn tr vn, nh vy hot
đng ca ngân hàng cng s n đnh.
Các chính sách kinh t ca nhà nc, tc đ tng trng nn kinh t quc
dân, tc đ lm phát, là các yu t tác đng trc tip ti ngân hàng. Nu tc đ
tng trng nn kinh t quc dân cao, các chính sách ca Chính ph khuyn khích
tng trng tín dng, s bin đng tin t là không đáng k, lm phát đc gi
9


mc hp lýầKhi nn kinh t tng trng cao và n đnh, các khu vc khác trong
nn kinh t đu có nhu cu m rng hot đng, do đó cu v vn vay tng làm cho
khu vc ngân hàng d dàng m rng hot đng tín dng, n xu trong ngân hàng
cng gim và nng lc tài chính ca các doanh nghip trong điu kin kinh t tt
nh vy s đc nâng cao. Nh vy, vai trò làm cu ni gia khu vc tit kim và
đu t ca ngân hàng đc phát huy ti đa. Trái li, nhu cu vn vay gim, nguy c
n quá hn tng, n xu cao khi môi trng kinh t; tình hình chính tr và xã hi
tr nên bt n, khi đó hiu qu hot đng ngân hàng gim mnh.
Hn na, quá trình toàn cu hoá và hi nhp kinh t quc t đã và đang tr
thành mt xu th tt yu ca quan h kinh t quc t hin đi. Toàn cu hoá to ra
mi quan h gn bó, tác đng ln nhau và nhng tác đng qua li ht sc nhanh
nhy gia các nn kinh t. Thông qua quá trình t do hoá và thun li hoá thng
mi dch v đu t, toàn cu hóa to cho các quc gia nói chung và h thng ngân
hàng các nc nói riêng
nhiu c hi mi nh tranh th đc các ngun vn,
công ngh và kinh nghim

qun lý t các nn kinh t phát trin.
Bên cnh đó, ngành ngân hàng cng phi đi mt vi nhiu thách thc t quá
trình hi nhp, nh phi cnh tranh vi nhng tp đoàn tài chính ln mnh, đy
tim lc v vn, công ngh, qun lýầ áp lc cnh tranh s to ra sc ép ln lên
các ngân hàng, nhng sc ép này là cn thit và cng là đng lc cho các ngân
hàng Vit Nam phi vn lên. Các NHTM Vit Nam không ch nhng tác đng
không mong mun xy đn mà ch đng nâng cao nng lc cnh tranh, nm bt
nhng c hi và hn ch nhng thách thc bng tt c n lc đ tng bc tng
cng tính chuyên nghip và hiu qu hot đng ca chính mình.
Do đó, hi nhp quc t là mt xu th tt yu, song tin trình t do hoá tài
chính ngân hàng  mi quc gia phi đc tin hành vi nhng bc đi phi hp
vi trình đ phát trin ca nn kinh t đt nc đó, phi tin hành phát huy ni lc
và nâng cao nng lc qun lý, phi thc hin nhiu quá trình t ci cách hoàn thin
đ đm bo hiu qu hot đng và nâng cao sc cnh tranh so vi các quc gia
khác.
10


Môi trng pháp lý:
Môi trng pháp lý là c s tin đ cho các ngành kinh t phát trin nhanh và
bn vng. Môi trng pháp lý bao gm tính đng b và đy đ ca h thng lut,
các vn bn di lut, vic chp hành lut và trình đ dân trí. Trong đó, h thng
lut đóng vai trò quan trng trong vic điu hành nn kinh t th trng. Nu h
thng lut pháp đc xây dng không phù hp vi các yêu cu phát trin ca nn
kinh t thì s là mt rào cn ln cho quá trình phát trin kinh t.
Xét v ngành ngân hàng nói riêng: đi vi các nc có nn kinh t th trng
phát trin, h có mt h thng lut khá đy đ và đc sa đi b sung nhiu ln
trong quá trình phát trin ca mình, môi trng pháp lý ca h đang ngày càng hoàn
thin hn, h thng ngân hàng theo đó đáp ng ngày càng hiu qu vai trò trung
gian tài chính ca mình.

Ngc li, môi trng pháp lý s gây ri ro, tr ngi cho các hot đng ca
ngân hàng khi môi trng pháp lý đó cha hoàn thin hoc cách thc thi hành còn
cha
đm bo tính thi gian, tính nghiêm minh - đc bit là  các quc gia đang
phát
trin.
1.2.2.2 Nhân t ch quan:
Nhóm nhân t ch quan đc bàn đn chính là các nhân t bên trong ni b
ca chính các ngân hàng thng mi nh các nhân t v nng lc tài chính, kh
nng qun tr điu hành, ng dng tin b công ngh, trình đ và cht lng ca lao
đng
Nng lc tài chính:
Yu t tài chính quan trng nht ca ngân hàng thng mi là vn, bao gm
vn
pháp đnh và qu d tr.
Vn pháp đnh: là vn riêng ca ngân hàng do các ch s hu đóng góp. Tim
lc v vn ch s hu nh hng đn quy mô kinh doanh ca ngân hàng nh: kh
nng huy đng và cho vay vn, kh nng đu t tài chính và trang b công ngh. Do
đó, vn ch s hu nh hng ln đn hiu qu hot đng ngân hàng.
Các qu d tr thu bao gm: qu d tr đc trích t li nhun hàng nm
11


đ b
sung cho vn pháp đnh giúp tng quy mô vn ca ngân hàng. Qu d tr đc
bit cng là loi vn đc trích t li nhun đ bù đp ri ro trong quá trình hot
đng nh n khó đòi, l trong hot đng nghip v chng khoán.
Nh vy, vn là điu kin c bn đm bo quy mô kinh doanh ca mt ngân
hàng
và kh nng bù đp tn tht có th xy ra, quyt đnh phn ln đn hiu qu

hot
đng ca ngân hàng
Th hai, tài sn có cng là mt nhân t tác đng lên hiu qu hot đng ca
ngân hàng. Mt ngân hàng thng mi phi đm bo toàn b giá tr tài sn có phi
ln hn các khon n thanh toán  mi thi đim, đ tránh mt kh nng thanh toán
dn đn nguy c phá sn. Tuy nhiên, nu ch xét v khi lng tài sn có thì cha
đ mà cn phi xem các tài sn có chuyn thành tin ngay đc hay không, đ tránh
ri vào trng hp có đ kh nng tr n nhng li thiu thanh khon đ trang tri
các khon n tc thi, cng coi nh ngân hàng thiu kh nng thanh toán và có
nguy c dn đn phá sn.
Các ngân hàng phi gi ri ro trong gii hn nht đnh, đm bo thanh khon
theo
mc đ cn thit trong kt cu tài sn có và mc đ sinh lãi chp nhn đ có
th
đng vng và cnh tranh đc trong môi trng kinh doanh. Nu mt ngân
hàng thn trng v ri ro, nâng cao quá mc v thanh khon thu s dn đn li
nhun gim, nguy hi hn là làm cho khách hàng mt tin tng, đi tìm ni khác có
li cho h hn. Ngc li, nu chp nhn ri ro cao, thanh khon thp đ m rng
các nghip v sinh li s có nguy c mt kh nng thanh toán, d dn đn phá sn.
Tt c nhng điu này nh hng trc tip đn kt qu hot đng ca ngân hàng.
Nng lc qun tr, điu hành:
Qun tr, điu hành là đu tàu cho hot đng trong ngân hàng. Nng lc
qun tr
điu hành trc ht ph thuc vào c cu t chc b máy qun lý, trình đ
lao đng và tính hu hiu ca c ch điu hành đ ng phó vi nhng tình hung
trong th trng liên tc bin đi. Tip theo nng lc qun tr th hin qua vic xây
dng và ch đo thc hin thành công các mc tiêu, chin lc kinh doanh phù hp
vi tình hình ca ngân hàng. Nng lc qun tr, điu hành còn đc phn ánh bng
12

kh nng gim thiu chi phí hot đng, nâng cao nng sut s dng các đu vào đ
có th to đc tp hp đu ra cc đi.
Nng lc công ngh
Trong điu kin hi nhp và cnh tranh ngày càng gay gt, nu ch duy trì
cung ng các dch v truyn thng thì các ngân hàng không th nào gi vng v th
ca mình đc. Chính vì vy, trong thp niên qua công ngh thông tin đc xem
nh mt xu hng chính trong hot đng ngân hàng hin đi, các gii pháp k
thut đc la chn phù hp đm bo cho s phát trin công ngh tin hc ngân
hàng đúng hng, giúp các ngân hàng tng kh nng cnh tranh thông qua vic đa
dng hóa sn phm, dch v, chim lnh th phn bng các thit b giao dch t
đng, tng cng nng lc và hiu qu hot đng ca các ngân hàng. Xu hng m
rng ng dng công ngh thông tin và phát trin các giao dch ngân hàng đin t đã
góp phn nâng cao nng lc qun lý ca h thng ngân hàng.
Trong bi cnh s phát trin mnh m ca khoa hc công ngh, các ngân
hàng đã
và đang ngày càng n lc đ ng dng công ngh hin đi vào các hot
đng to
điu kin thun li đ ngi dân, các nhà đu t tip cn sn phm, dch
v ngân hàng tiên tin - đm bo hiu qu hot đng và nâng cao nng lc cnh
tranh.
Ngun nhân lc:
Ngun nhân lc là đi ng giúp đm bo xây dng và thc hin thành công
các mc tiêu, chin lc, k hoch kinh doanh đm bo kh nng ng phó tt vi
bin đng,
giành li th cnh tranh trên tng phân đon th trng, đm bo an
toàn và lành
mnh ca toàn h thng ngân hàng.
Xã hi ngày càng phát trin đòi hi nhng dch v mi, cht lng cao hn t
ngân

hàng, do đó đi ng lao đng cng phi đc nâng cao đ đáp ng kp thi
vi
nhng bin đi ca th trng. Ngun nhân lc có đo đc ngh nghip và gii
v nghip v chuyên môn s giúp ngân hàng ngn nga và gim thiu nhng ri ro
có th xy ra trong hot đng kinh doanh, đu t và giúp gi chân đc khách
hàng. Hay nói c th là đi ng nhân viên gii s giúp gim chi phí hot đng và
13


tng li nhun trong kinh doanh ca ngân hàng.
1.2.3 u qu hong ca 
mi.
1.2.3.1 u qu hong ci bng các
ch tiêu tài chính.
Các h s tài chính là công c đc s dng ph bin nht trong đánh giá,
phân tích và phn ánh hiu qu hot đng ca các ngân hàng thng mi  cp
ngành và cp qun lý ca chính ph.
Mi h s cho bit mi quan h gia hai bin s tài chính qua đó cho
phép
phân tích và so sánh gia các chi nhánh, gia các ngân hàng và phân
tích xu
hng bin đng ca các bin s này theo thi gian. Có nhiu loi h s tài chính
đc s dng đ đánh giá các khía cnh hot đng khác nhau ca mt ngân hàng,
các h s tài chính này bao gm các t s phn ánh kh nng sinh li, các t s phn
ánh hiu qu hot đng và các t s phn ánh ri ro tài chính ca mt ngân hàng.
 Li nhun
Li nhun ca ngân hàng thng mi thc hin trong nm là kt qu kinh
doanh ca ngân hàng bao gm li nhun hot đng nghip v và li nhun các hot
đng khác.
Li nhun trc thu = Tng thu nhp - Tng chi phí

Li nhun sau thu hay li nhun ròng =Li nhun trc thu - thu thu nhp.
 Nhóm ch tiêu phn ánh kh nng sinh li
T l thu nhp trên tng tài sn (ROA- Return on asset)




ROA là mt ch tiêu ch yu phn ánh tính hiu qu qun lý. Nó ch ra rng
kh nng ca hi đng qun tr ngân hàng trong quá trình chuyn tài sn ca ngân
hàng thành thu nhp ròng. ROA đc s dng rng rãi trong phân
tích hiu qu
hot đng kinh doanh và đánh giá tình hình tài chính ca ngân hàng, nu mc
ROA thp có th là kt qu ca mt chính sách đu t hay cho vay không nng
14


đng hoc có th chi phí hot đng ca ngân hàng quá mc.
Ngc li, mc
ROA cao thng phn ánh kt qu ca hot đng kinh doanh hu hiu, ngân hàng
có c cu tài sn hp lý, có s điu đng linh hot gia các hng mc trên tài sn
trc nhng bin đng ca nn kinh t.
T l thu nhp trên vn ch s hu (ROE- Return on equity)




ROE là mt ch tiêu đo lng t l thu nhp cho các c đông ca ngân hàng.
Nó th hin thu nhp mà các c đông nhn đc t vic đu t vào ngân hàng (tc
là chp nhn ri ro đ hy vng có đc thu nhp  mc hp
lý). Ch tiêu này cng

đc s khá ph bin trong phân tích hiu qu hot
đng kinh doanh nhm phn
ánh hiu qu s dng vn ch s hu.
T l thu nhp cn biên
 đo lng tính hiu qu và kh nng sinh li, bao gm:
- T l thu nhp lãi cn biên ( NIM): h s lãi ròng biên t đc các ch Ngân
hàng quan tâm theo dõi vì nó giúp cho ngân hàng d báo trc kh nng sinh lãi
ca ngân hàng thông qua vic kim soát cht ch tài sn sinh lãi và vic tìm kim
ngun vn có chi phí thp nht.

 


- T l thu nhp ngoài lãi cn biên ( NM): đo lng mc chênh lch gia ngun
thu ngoài lãi (thu hí dch v) vi mc chi phí ngoài lãi (tin lng, sa cha, chi phí
tng tht tín dngầ)

 


- T l sinh li hot đng (NPM): phn ánh hiu qu ca vic qun lý chi phí và
chính sách đnh giá dch v.




Thu nhp trên c phiu
15

Ngoài ra, đi vi NHTMCP, có thêm ch tiêu đo lng kh nng sinh li là:
thu nhp trên c phiu. o lng trc tip thu nhp ca các c đông tính trên mi
c phiu hin hành đang lu hành.




 Nhóm ch tiêu phn ánh thu nhp, chi phí.
Vi chin lc ti đa hóa li nhun, các ngân hàng thng mi thng nâng
cao hiu qu hot đng kinh doanh ca mình bng cách gim chi phí hot đng,
tng nng sut lao đng trên c s t đng hóa và nâng cao trình đ nhân
viên.
Bi vy, các thc đo phn ánh tính hiu qu trong hot đng kinh doanh ca ngân
hàng và nng sut lao đng ca nhân viên gm các ch tiêu sau:
Tng chi phí hot đng/tng thu t hot đng: là mt thc đo phn ánh
mi quan gia đu vào (t s) và đu ra (mu s) hay nói cách khác nó phn ánh
kh nng bù đp chi phí trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng.
Nng sut lao đng (Thu nhp hot đng/S nhân viên làm vic đy đ
thi gian): phn ánh hiu qu s dng lao đng ca ngân hàng.
Tng thu hot đng/tng tài sn: phn ánh hiu qu s dng tài sn. Nu
h s này ln phn ánh ngân hàng đã phân b tài sn (danh mc đu t) mt cách
hp lý nhm nâng cao li nhun ca ngân hàng.
 Nhóm ch tiêu phn ánh ri ro tài chính.
Ngoài vic quan tâm đn vic nâng cao giá tr c phiu và đy mnh
kh
nng sinh li, thông thng trong hot đng ca mình các ngân hàng
thng mi
cng thc hin vic kim soát cht ch nhng ri ro mà h phi đi mt.
T l n xu (n xu/tng cho vay và cho thuê): ch tiêu phn ánh cht
lng ca tín dng, ch s này càng nh th hin cht lng tín dng càng cao.

T l cho vay (cho vay ròng/tng tài sn): phn ánh phn tài sn có
đc phân b vào nhng loi tài sn có tính thanh khon kém. Nh vy t l này
cho thy, vic tng cng s dng ngun vn vay rt có th gây ra ri ro thanh
khon nu nh nhu cu rút tin ca công chúng tng và cht lng ca các khon
16


cho vay gim.
T l gia tài sn nhy cm vi lãi sut và ngun vn nhy cm vi lãi
sut: khi quy mô tài sn nhy cm vi lãi sut vt quá ngun vn nhy cm vi
lãi sut trong mt thi k nht đnh, mt ngân hàng có th s ri vào tình trng bt
li và thua l có th xy ra nu lãi sut gim. Ngc li, khi quy mô vn nhy cm
vi lãi sut vt quá tài sn nhy cm vi lãi sut, thua l chc chn xy ra nu lãi
sut tng.
Ngoài các nhóm ch tiêu trên, trong phân tích hiu qu hot đng ca các
ngân hàng, các nhà qun tr ngân hàng còn s dng nhiu h s tài chính khác nh:
tng d n/vn huy đng (phn ánh hiu qu đu t ca mt đng vn huy đng)
hay ch tiêu vn huy đng/vn t có (phn ánh kh nng và quy mô thu hút vn t
nn kinh t)
Nh vy, đ ti đa hóa li nhun và đem li hiu qu trong hot đng ca
mình các ngân hàng thng mi cn chú ý và kim soát hp lý các ch tiêu nh: quy
mô ngân hàng (ROA và ROE); kim soát chi phí (chi phí hot đng/ tng thu hot
đng); c cu tin gi; đòn by tài chính; m rng các dch v thu phí; tng trng
v tài sn, tin gi và các khon cho vay.
Trong phân tích hot đng ca các ngân hàng t
hng mi hin nay, thì các
t s tài chính vn đc s dng khá ph bin vì
chúng khá đn gin và tng đi
d hiu trong phân tích, tuy nhiên chính
mc đ đn gin ca nó có th tr thành

vn đ khá phc tp nu các nhà qun lý c gng đa ra mt bc tranh tng th khi
kt hp nhiu mt, nhiu khía cnh hot đng khác nhau ca ngân hàng. Vì mi t
s ch cho bit hay đánh giá mi quan h t l gia hai bin s c th, không có
mt t s nào cho chúng ta các kt lun tng quát v tình trng ca mt ngân hàng,
do đó, trong vic đánh giá tng quan thc trng ca mt ngân hàng cn phi xem
xét mt lot các ch s.
 khc phc các nhc đim trong phân tích ca các h s tài chính này gn
đây các nhà kinh t đã ng dng phng pháp phân tích hiu qu biên đ đánh giá
hiu qu hot đng ca các ngân hàng, đây là mt phng pháp mi và hin đi nó