Những nhân tố ảnh hưởng đến hành vi dự định mua máy tính bảng của người dân TP. Hồ Chí Minh Luận văn thạc sĩ Đại học Kinh tế TP.HCM, 2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM
_____________

NGHIÊM HOÀI TRUNG






NHNG NHÂN T NH HNG N
HÀNH VI D NH MUA MÁY TệNH BNG CA NGI
DÂN THÀNH PH H CHệ MINH









LUN VN THC S KINH T

TP. H CHệ MINH – NM 2014


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM
_____________





NGHIÊM HOÀI TRUNG





NHNG NHÂN T NH HNG N
HÀNH VI D NH MUA MÁY TệNH BNG CA NGI
DÂN THÀNH PH H CHệ MINH

Chuyên ngƠnh : QUN TR KINH DOANH
Mã s : 60340102





LUN VN THC S KINH T




NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS Trn Kim Dung







TP. H CHệ MINH – NM 2014

LI CAM OAN

Lun vn Thc s Kinh t vi đ tài: “Nhng nhân t nh hng đn hành vi
d đnh mua máy tính bng ca ngi dân ti Thành ph H Chí Minh” là công
trình do chính bn thân tôi nghiên cu.
Tôi xin hoàn toàn chu trách nhim v ni dung và tính trung thc ca đ tài

nghiên cu này.
Tác gi
Nghiêm Hoài Trung



.

MC LC
Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc t vit tt
Danh mc bng biu
Danh mc hình
TÓM TT 1
CHNG 1: TNG QUAN V NGHIÊN CU 2
1.1 Lý do chn đ tài 2
1.2 Mc tiêu nghiên cu 3
1.3 i tng nghiên cu 3
1.4 Phng pháp nghiên cu 4
1.5 Tính mi ca nghiên cu 4
1.6 Ý ngha ca nghiên cu 5
1.7 Kt cu ca nghiên cu 6
CHNG 2: C S Lụ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU 7
2.1 Gii thích các khái nim quan trng 7
2.1.1 Khái nim máy tính bng 7
2.1.2 Khái nim v hành vi tiêu dùng và hành vi d đnh mua 8
2.2 Các mô hình lý thuyt liên quan 9

2.2.1 Thuyt hành đng hp lý (TRA) 10
2.2.2 Thuyt hành vi d đnh (TPB) 11
2.2.3 Mô hình chp nhn công ngh TAM 12
2.3 Các nghiên cu trc đây v hành vi d đnh mua liên quan đn sn phm công
ngh 13
2.3.1 Nhng nghiên cu ca các tác gi nc ngoài 13
2.3.2 Nghiên cu ca tác gi trong nc 14
2.4 Mô hình nghiên cu các yu t nh hng đn hành vi d đnh mua máy tính
bng ca ngi dân TPHCM 14
2.4.1 Gi thuyt nghiên cu 14
2.4.1.1 Lòng trung thành vi thng hiu 15
2.4.1.2 S quen thuc vi công ngh 16
2.4.1.3 Chun ch quan 16
2.4.1.4 Nhn thc kim soát hành vi 17
2.4.1.5 Nhn thc s hu ích 18
2.4.1.6 Nhn thc tính d s dng 18
2.4.1.7 Chiêu th 19
2.4.1.8 Các yu t nhân khu hc 20
2.4.2 Mô hình nghiên cu 21
Tóm tt chng 2 22
CHNG 3: THIT K NGHIÊN CU 23
3.1 Quy trình nghiên cu 23
3.2 Nghiên cu đnh tính 28
3.2.1 Thit k nghiên cu đnh tính 28
3.2.2 Hiu chnh thang đo trong nghiên cu đnh tính 28
3.2.2.1 Kt qu nghiên cu đnh tính s b 28
3.2.2.2 Thang đo hiu chnh sau khi nghiên cu đnh tính 30
3.3 Nghiên cu đnh lng 33
3.3.1 Thit k mu nghiên cu 33
3.3.2 Thit k bng câu hi và quá trình thu thp d liu 33

3.3.2.1 Thit k bng câu hi 33
3.3.2.2 Phng pháp thu thp d liu 34
3.3.3 Phng pháp phân tích d liu 34
3.3.3.1 ánh giá đ tin cy thang đo bng h s Cronbach’s Alpha 34
3.3.3.2 Phân tích nhân t khám phá EFA 34
3.3.3.3 Phân tích h s tng quan và hi quy tuyn tính 35
3.3.3.4 Phân tích s khác bit v hành vi d đnh mua máy tính bng theo
thuc tính ngi s dng bng T-Test và ANOVA 37
Tóm tt chng 3 37

CHNG 4: PHÂN TệCH KT QU NGHIÊN CU 38
4.1 Mô t mu kho sát 38
4.2 ánh giá s b thang đo bng h s tin cy Cronbach’s Alpha 40
4.3 Phân tích nhân t khám phá EFA 43
4.3.1 Kt qu thang đo các nhân t nh hng đn hành vi d đnh mua máy
tính bng 43
4.3.2 Kt qu thang đo hành vi d đnh mua máy tính bng 45
4.4 Phân tích hi quy tuyn tính 46
4.4.1 Mã hóa bin 46
4.4.2 Ma trn h s tng quan gia các bin 47
4.4.3 Phân tích hi quy 48
4.4.4 Gi đnh v phân phi chun ca phn d 53
4.5 Kim đnh s khác bit v hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân
TP.HCM theo đc đim nhân khu hc 55
4.5.1 Kim đnh s khác bit theo gii tính 56
4.5.2 Kim đnh s khác bit theo đ tui 56
4.5.3 Kim đnh s khác bit theo thu nhp 57
4.5.4 Kim đnh s khác bit theo trình đ hc vn 57
4.5.5 Kim đnh s khác bit theo lnh vc công tác 58
Tóm tt chng 4 58

CHNG 5: KT LUN 59
5.1 Tho lun kt qu nghiên cu 59
5.1.1 V s tác đng ca các bin nghiên cu đn hành vi d đnh mua máy
tính bng ca ngi dân TP.HCM 59
5.1.2 V s khác bit theo đc đim cá nhân nh hng đn hành vi d đnh
mua máy tính bng ca ngi dân TP.HCM 62
5.2 Hàm ý cho nhà qun tr 62
5.3 Hn ch và hng nghiên cu tip theo 63
Tóm tt chng 5 64
TƠi liu tham kho
Ph lc
DANH MC T VIT TT
CT
Thang đo chiêu th
CQ
Thang đo chun ch quan
DD
Thang đo hành vi d đnh mua máy tính bng
DSD
Thang đo cm nhn d s dng
EFA
Phân tích nhân t khám phá
HD
Thang đo cm nhn s hu ích
KS
Thang đo nhn thc kim soát hành vi
QT
Thang đo s quen thuc vi công ngh
TAM
Mô hình chp nhn công ngh

TPB
Thuyt hành vi hoch đnh
TRA
Thuyt hành đng hp lý
TT
Thang đo lòng trung thành vi thng hiu

















DANH MC BNG BIU
Bng 4.1: Thng kê mu nghiên cu
38
Bng 4.2: Kt qu Cronbach’s Alpha
40
Bng 4.3: Kt qu phân tích nhân t khám phá EFA cho các bin đc lp
44

Bng 4.4: Kt qu phân tích EFA hành vi d đnh mua máy tính bng
45
Bng 4.5: Bng mã hóa giá tr trung bình ca các bin
46
Bng 4.6: Ma trn h s tng quan gia các bin
47
Bng 4.7: Tóm tt mô hình hi quy
49
Bng 4.8: Kt qu phân tích ANOVA
49
Bng 4.9: H s hi quy
49
Bng 4.10: Bng tng hp kt qu kim đnh các gi thuyt
52
Bng 4.11: Kt qu kim đnh Independent Sample T-test đi vi gii tính
56
Bng 4.12: Kt qu kim đnh ANOVA đi vi đ tui
56
Bng 4.13: Kt qu kim đnh ANOVA đi vi thu nhp
57
Bng 4.14: Kt qu kim đnh ANOVA đi vi trình đ hc vn
57
Bng 4.15: Kt qu kim đnh ANOVA đi vi lnh vc công tác
58

DANH MC HÌNH
Hình 2.1: Thuyt hành đng hp lý (TRA)
11
Hình 2.2: Thuyt hành vi d đnh (TPB)
12
Hình 2.3: Mô hình chp nhn công ngh (TAM)
13
Hình 2.4: Mô hình nghiên cu đ sut
21
Hình 3.1: Quy trình nghiên cu
23
Hình 4.1: Biu đ phân phi chun phn d
53
Hình 4.2: Biu đ P-Plot
54
Hình 4.3: Biu đ phân tán Scatterplot
55

1

TÓM TT
Nghiên cu đc thc hin nhm đánh giá nhng nhân t nh hng đn hành
vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân TPHCM. Trong mô hình nghiên cu

đo lng hành vi d đnh mua máy tính bng vi 7 bin đc lp là các nhân t nh
hng đn hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân TPHCM và 1 bin
ph thuc là hành vi d đnh mua máy tính bng, tng s bin quan sát trong nghiên
cu này là 36 bin.  có đc kt qu nghiên cu chính xác nht, tác gi tin hành
kho sát 300 mu, trong đó có 250 mu hp l và đc đa vào phân tích trong
nghiên cu.
Nghiên cu này tác gi s dng công c phân tích d liu là phn mm SPSS
20.0 đ kim đnh đ tin cy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân t khám phá EFA
và mô hình hi quy tuyn tính bi, sau đó cho thy c 7 nhân t đu nh hng đn
hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân TPHCM. Mô hình hi quy gii
thích đc 65% đ bin thiên v hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân
TP.HCM. c bit, nghiên cu cng phát hin nhân t lòng trung thành vi thng
hiu đóng vai trò quan trng nht tác đng đn hành vi d đnh mua máy tính bng
ca ngi dân TPHCM.
Nghiên cu đc bt đu t vic tham kho các lý thuyt và kt qu ca
nhng nghiên cu trc đây v hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dùng,
các lý thuyt mà tác gi tham kho bao gm: Thuyt hành đng hp lý (TRA),
thuyt hành vi d đnh (TPB) và mô hình chp nhn công ngh (TAM). Trong bài
nghiên cu này, tác gi s dng thang đo các nhân t nh hng đn hành vi d
đnh mua máy tính bng ca ngi dân Bangkok ca Supawadee Khumwat (2012)
và có s điu chnh, b sung các thành phn t vic tham kho các nghiên cu khác
đ đo lng hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân TPHCM.


2

Chng 1: TNG QUAN V NGHIÊN CU
1.1 Lý do chn đ tài
Trong nhng nm gn đây, cùng vi s phát trin ca xã hi thì s phát trin
công ngh cng ngày càng vt bc, liên tip nhiu sn phm công ngh mi ra đi

vi các tính nng ni tri, tin dng và hin đi hn. Nu trc đây là các sn phm
máy tính xách tay (laptop), đin thoi thông minh (smartphone) thì gn đây nht là
s phát trin và ph bin ca dòng sn phm máy tính bng (tablet) vi nhiu u
đim ni tri v tính tin dng nhm phc v nhu cu ngày càng cao ca ngi
dùng trong vic hc tp, gii trí và làm vic. Ngày càng nhiu các chng loi máy
tính bng ca các công ty danh ting trên th gii nh Apple, Google, Samsung,
Microsoft, Amazon, Asus, Acer… xut hin ti th trng Vit Nam khin cho s
tranh giành th phn ngày càng tr nên khc lit. Hn th na, chu kì sng ca các
sn phm công ngh thng thp hn so vi nhng loi sn phm tiêu dùng khác,
đòi hi các nhà sn xut và các nhà phân phi máy tính bng cn phi không ngng
ci thin và nâng cp cho sn phm ca mình đ có th cung cp nhng mu máy
tính bng tha mãn đc ngi dùng mt cách tt nht, làm cho đi tng khách
hàng tim nng phi chú ý đn, qua đó có th gia tng th phn trên th trng.
Mun vy, h cn phi hiu ngi tiêu dùng đang suy ngh nhng gì, mun gì và c
th là nh th nào bi đi tng các khách hàng tim nng cho th trng máy tính
bng ti Vit Nam nói chung và TP.HCM nói riêng vn còn rt ln.
Nh vy, có th thy mc dù th trng máy tính bng ti Vit Nam đang rt
phát trin nhng vic cnh tranh gia các nhà sn xut, nhà phân phi cng rt khc
lit nên vic nghiên cu v ý đnh hành vi ca nhng đi tng khách hàng tim
nng, nhng đi tng có th s mua máy tính bng trong tng lai cng rt quan
trng. Mc dù hin nay trên th gii đã xut hin nhiu lý thuyt, mô hình nghiên
cu nhm gii thích các yu t tác đng đn hành vi d đnh mua các sn phm,
dch v công ngh nói chung và máy tính bng nói riêng, nhng trong nc hu nh
cha có mt nghiên cu chính thc nào v mc đ chp nhn công ngh ca ngi
3

dùng và hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi tiêu dùng Vit Nam. Vic
thiu nhng nghiên cu đy đ có th nh hng đn c nhà sn xut ln ngi tiêu
dùng do nhng nhu cu thc s ca ngi tiêu dùng không đc đánh giá mt cách
đy đ dn đn s suy gim trong ý đnh mua máy tính bng.

Do đó, tác gi chn đ tài nghiên cu “Nhng nhân t nh hng đn hành
vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân TP.HCM”. Thông qua đó s đ xut
mt s kin ngh phù hp đ giúp các nhà cung cp cng nh các nhà phân phi
máy tính bng hoch đnh và hoàn thin chin lc marketing.
1.2 Mc tiêu nghiên cu
Cn c vào nhng lý do la chn đ tài đã đc trình bày nêu trên, tác gi
mun thc hin đ tài nghiên cu này vi các mc tiêu chính nh sau:
- Xác đnh nhng nhân t nh hng đn hành vi d đnh mua máy tính bng
ca ngi dân TP.HCM.
- Xác đnh mc đ tác đng ca nhng nhân t nh hng đn hành vi d đnh
mua máy tính bng ca ngi dân TPHCM.
- Kim đnh thang đo và so sánh s khác bit v đc đim cá nhân ca ngi
dùng (gii tính, đ tui, thu nhp, trình đ hc vn, lnh vc công tác) nh hng
đn hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân TP.HCM.
-  xut mt s kin ngh rút ra t kt qu nghiên cu cho vic hoch đnh
chin lc marketing đi vi sn phm máy tính bng ti th trng TP.HCM.
1.3 i tng nghiên cu
i tng nghiên cu là hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân
TPHCM và các vn đ khác có liên quan đn quá trình xây dng và kim đnh mô
hình các yu t nh hng đn hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân
TP.HCM .
4

i tng kho sát là nhng ngi trong đ tui lao đng, c nam ln n, đã
đi làm, cha s hu chic máy tính bng nào và có ý đnh mua máy tính bng ti
TPHCM.
1.4 Phng pháp nghiên cu
Nghiên cu đc thc hin qua hai giai đon: Nghiên cu đnh tính và nghiên
cu đnh lng.
Bc đu, tác gi thc hin nghiên cu đnh tính bng cách tho lun tay đôi

nhm khám phá, điu chnh và b sung các bin quan sát ca các thang đo, t đó
xây dng và hoàn thin bng phng vn.
Nghiên cu đnh lng đc thc hin bng cách tin hành thu thp d liu
thông qua phng vn bng bng câu hi vi khách hàng. Sau đó vic phân tích d
liu s đc thc hin bng phn mm SPSS. Thang đo đc kim đnh bng h s
Cronbach’s alpha và phân tích nhân t khám phá EFA. Sau khi đánh giá s b, các
thang đo đc s dng trong phân tích hi quy tuyn tính nhm xác đnh cng đ
nh hng ca tng yu t đn hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân
TP.HCM. Cui cùng kim đnh T-Test, ANOVA giúp tác gi so sánh s khác bit
v hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân TP.HCM theo đc đim (gii
tính, đ tui, thu nhp, trình đ hc vn, ngh nghip).
1.5 Tính mi ca nghiên cu
Hin nay các đ tài nghiên cu v hành vi d đnh mua ca ngi dùng có khá
nhiu. Tuy nhiên, chúng ta đang sng trong thi đi mà công ngh bùng n và phát
trin, hàng lot các sn phm công ngh mi xut hin trên th trng. Trc đây,
các sn phm nh máy tính xách tay, đin thoi thông minh đã phát trin t rt lâu
đi cùng theo đó là các nghiên cu v ý đnh hành vi ca ngi dùng v các sn
phm đó, nhng có v nh không dng li ti đây, nm 2010, th gii li chng
kin s ra đi chic máy tính bng iPad th h đu tiên ca Apple, dù không phi là
5

sn phm đu tiên ca th trng máy tính bng, nhng iPad thc s là sn phm
tiên phong và to nên cuc đua nóng bng trên phân khúc th trng này. im
khác bit gia máy tính bng so vi các sn phm công ngh khác (máy tính xách
tay, đin thoi thông minh) nm  kích thc và tính nng ca nó. n nay trên th
gii đã có nghiên cu v hành vi d đnh mua máy tính bng nhng ti Vit Nam
hu nh vn cha có nghiên cu nào, bên cnh đó, bài nghiên cu này tác gi s ch
tp trung vào đi tng là nhng ngi đã đi làm. Nh vy, vi đc tính mi ca đ
tài nh trên, tác gi nghiên cu mun hoàn thin hn c s lý thuyt v hành vi d
đnh mua máy tính bng ti Vit Nam.

1.6 Ý ngha ca nghiên cu
V mt lý thuyt:
Lun vn làm sáng t hn các lý thuyt đo lng các yu t nh hng đn
hành vi d đnh mua các sn phm công ngh ca ngi dùng. Kt qu nghiên cu
góp phn phát trin h thng thang đo và mô hình nghiên cu tác đng đn hành vi
d đnh mua máy tính bng ca ngi dân TP.HCM.
V mt thc tin:
Kt qu nghiên cu này giúp cho các nhà sn xut, đi lý phân phi, các công
ty qung cáo và nghiên cu th trng máy tính bng nm bt đc nhng yu t
nh hng đn hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dùng, nhng khách
hàng tim nng ca th trng máy tính bng. T đó, các công ty trong ngành này
có th thc hin đc các d án nghiên cu th trng và xây dng gii pháp đ thu
hút khách hàng, nâng cao th phn cng nh nng lc cnh tranh ca h.



6

1.7 Kt cu ca nghiên cu
 tài nghiên cu này gm có 5 chng vi các ni dung s đc trình bày
theo th t nh sau:
- Chng 1: Tng quan v nghiên cu
- Chng 2: C s lý thuyt và mô hình nghiên cu
- Chng 3: Thit k nghiên cu
- Chng 4: Kt qu nghiên cu
- Chng 5: Kt lun và kin ngh

7

Chng 2: C S LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU
Chng 2 trình bày c s lý thuyt, các lý thuyt có liên quan và các nghiên
cu đã thc hin trc đây. T đó, đa ra mô hình nghiên cu các yu t nh
hng đn hành vi d đnh mua máy tính bng.
2.1 GII THÍCH CÁC KHÁI NIM QUAN TRNG
2.1.1 Khái nim máy tính bng
Máy tính bng (Tablet computer) còn đc gi ngn gn là Tablet, hình dáng
ging nh mt cái bng, là mt loi thit b máy tính tt c trong mt vi màn hình
cm ng, s dng bút đin t hay ngón tay đ nhp d liu thay cho bàn phím và
chut máy tính. ây là loi thit b di đng th ba, không phi đin thoi thông
minh (smartphone) hay máy tính xách tay (laptop) mà là s kt hp ca hai loi
thit b này. Nó có th có bàn phím hay chut đi kèm, tùy mu và tùy theo hãng sn
xut.
Máy tính bng nh hn máy tính xách tay và to hn đin thoi thông minh.
Máy tính bng đi din cho loi thit b mi nht là cu ni ca c th gii ngay c
khi bn  nhà hay  vn phòng làm vic, mt phn cng nh tính tin dng ca nó
(Supawadee Khumrat, 2012). Máy tính bng là loi thit b rt hu dng, các nhân
viên có th d dàng cp nht thông tin và s dng các ng dng kinh doanh bt k

ni đâu mà h đn (Supawadee Khumrat, 2012).
Phân loi máy tính bng:
Hin ti trên th trng có rt nhiu các loi máy tính bng khác nhau vi
nhiu phân loi t tính nng, kích thc cho đn giá thành.
Phablet: ây là dòng thit b có kích thc màn hình t 6-7 inch, có thit k, kích
thc lai gia đin thoi thông minh và máy tính bng c nh. Cho phép ngi
dùng nghe gi nhn tin, góc nhìn tt hn, d dàng đc và chnh sa tài liu hay làm
vic trc tip trên đó. Hu ht các nhà cung cp đin thoi thông minh hàng đu
8

(ngoài tr Apple) đu có dòng máy phablet riêng ca mình ví d nh Samsung
Galaxy Note 3, Sony Xperia Z Ultra, Nokia Lumia 1520, HTC Max, Acer Liquid
S2.
Máy tính bng c nh: i vi nhiu ngi, kích thc màn hình t 7-8 inch cung
cp kh nng di đng lý tng, kh nng tính toán tm trung và mt màn hình va
mt. Ví d tiêu biu là Google Nexus 7, Apple iPad Mini và Samsung Galaxy Tab
7.0 3.
Máy tính bng kích thc trung bình: ây là dòng máy tính bng khi đu cho k
nguyên di đng vi tiêu chun màn hình là 9-10 inch. Dòng máy tính bng này có
tính di đng, không th b túi nh 7-8 inch nhng bù li là kh nng x lý và h tr
công vic tt hn. Tiêu biu cho dòng sn phm này là iPad ca Apple.
Máy tính bng kích thc ln: Dòng sn phm này vn còn tng đi him, máy
tính bng vi kích thc màn hình ln hn 10inch, chng hn nh Samsung Galaxy
NotePRO 12.2, hiu sut cao, không gian ln, tuy nhiên điu đó cng làm gim tính
di đng khin nó không thc s ph bin. Panasonic vi máy tính bng Touchpad
4K màn hình 20 inch là máy tính bng ln nht và cu hình cao nht hin nay
nhng cng b hn ch v hiu qu s dng.
Máy tính lai/chuyn đi: Dòng máy lai gia máy tính bng và laptop, dòng sn
phm này có nhiu c ch trong đó tiêu biu là Microsoft Surface Pro 2 (h tr bàn
phím), Asus Transformer Book T100 và ThinkPad Yoga ca Lenovo.

2.1.2 Khái nim v hành vi tiêu dùng và hành vi d đnh mua
Theo Philip Kotler (2001), chuyên gia Marketing ni ting ca Hoa K:
“Hành vi tiêu dùng là nhng hành vi c th ca mt cá nhân khi thc hin các quyt
đnh mua sm, s dng hay vt b sn phm, dch v”.
Ngoài ra, trong mô hình nghiên cu ca các tác gi Engel và Blackwell (1990)
thì hành vi tiêu dùng đc xem là quá trình liên tc bao gm vic nhn bit các nhu
cu, thu thp thông tin, phân tích đánh giá và ra quyt đnh. Quá trình này chu nh
hng bi các yu t bên trong và bên ngoài nh thông tin đu vào, quá trình x lý
9

thông tin và tác đng ca môi trng. Chính vì vy mà khi con ngi tiêu dùng mt
sn phm hay dch v nào đó, h s tri qua giai đon thái đ vi thng hiu đó.
ây cng đc xem là yu t quan trng trong vic d đoán ý đnh hành vi ngi
tiêu dùng.
Theo Fishbein và Ajzen (1980) thì mt trong nhng yu t d báo gn nht
ca hành vi đó chính là d đnh hành vi.
Các tác gi Whitlark, Geurts và Swenson (1993) cho rng hành vi d đnh mua
đc xác đnh nh mt kh nng mua kt hp vi các yu t khác theo t l thun
mà cá nhân có hành đng mua thc s. Hành vi d đnh mua có th đo lng kh
nng khách hàng mua mt sn phm, d đnh mua càng cao thì khách hàng càng sn
sàng mua sn phm (Dodds & Moroe, 1991; Schiffman & Kanuk, 2000).
2.2 CÁC MÔ HÌNH LÝ THUYT LIÊN QUAN
Da trên c s nghiên cu là d đoán hành vi ngi tiêu dùng nên s có ba
hc thuyt rt quan trng đi vi hành vi d đnh ca mi cá nhân và đã đc kim
chng thc nghim trong rt nhiu nghiên cu đó là thuyt hành đng hp lý TRA
(Ajzen & Fishbein, 1980), thuyt hành vi d đnh TPB (Ajzen, 1991) và mô hình
chp nhn công ngh TAM. Mô hình TAM đã đc công nhn rng rãi là mt mô
hình tin cy trong vic gii thích nhng yu t nh hng đn vic chp nhn công
ngh mi, ví d nh xu hng s dng internet banking, mobile banking,… Do đó,
nghiên cu này s đi sâu v mô hình chp nhn công ngh TAM mà trc ht là hai

thuyt: Thuyt hành đng hp lý (TRA) và thuyt hành vi d đnh (TPB).




10

2.2.1 Thuyt hƠnh đng hp lý (TRA – Theory of Reasoned Action)
Thuyt hành đng hp lý (TRA) đc xây dng t nm 1967 và đc điu
chnh m rng theo thi gian, đây đc xem là hc thuyt tiên phong trong lnh vc
tâm lý xã hi (Mark, C. & Christopher J.A., 1998, tr. 1430). Mô hình TRA cho thy
hành vi đc quyt đnh bi d đnh thc hin hành vi đó. Mi quan h gia d
đnh và hành vi đã đc đa ra và kim chng thc nghim trong rt nhiu nghiên
cu  nhiu lnh vc (Ajzen & Fishben, 1980). Hai yu t chính nh hng đn
hành vi d đnh là thái đ ca ngi dùng và chun ch quan.
Trong đó:
- Thái đ ca ngi dùng: đc đnh ngha là mt xu hng tâm lý bc l
thông qua vic đánh giá mt thc th c th vi mt s mc đ thích – không
thích, tha mãn – không tha mãn, tt –xu (Eagly & Chaiken, 1993). Thái
đ ca mt cá nhân đc đo lng bng nim tin và s đánh giá đi vi kt
qu ca hành vi đó.
- Chun ch quan: đc Ajzen (1991) đnh ngha là nhn thc ca nhng
ngi có liên quan (gia đình, bn bè, đng nghip,…) s ngh rng cá nhân
đó nên thc hin hay không thc hin hành vi. Mô hình TRA đc trình bày
 hình 2.1.
C s gi đnh ca thuyt hành đng hp lý (TRA) là con ngi hành đng có
lý trí, h s xem xét nhng nh hng đn hành vi ca h trc khi thc hin hành
vi nào đó. Thuyt hành đng hp lý (TRA) cng đã cung cp mt nn tng lý thuyt
rt hu ích trong vic tìm hiu thái đ đi vi hành đng trong tin trình chp nhn
ca ngi dùng.

11










Hình 2.1: Thuyt hành đng hp lý (TRA)
Ngun: Schiffman và Kanuk, Consumer behavior, Prentice – Hall International
Edisons, 3
rd
ed, 198
2.2.2 Thuyt hành vi d đnh (TPB – Theory of Planned Behavior)
Thuyt hành vi d đnh TPB (Ajzen, 1991) là thuyt đc phát trin và ci
tin t Thuyt hành đng hp lý TRA (Ajzen & Fishbein, 1975). Theo Ajzen, s ra
đi ca thuyt hành vi d đnh TPB (Theory of Planned Behavior) xut phát t gii
hn ca hành vi mà con ngi có ít s kim soát. Nhân t th ba mà Ajzen cho là có
nh hng đn ý đnh ca con ngi là yu t nhn thc kim soát hành vi
(Perceived Behavioral Control). Nhn thc kim soát hành vi phn ánh vic thun
li hay khó khn khi thc hin hành vi và vic thc hin hành vi đó có b kim soát
hay hn ch không (Ajzen, 1991). Thuyt hành vi d đnh TPB đc trình bày 
hình 2.2.

Nim tin đi vi các thuc tính
ca sn phm
o lng nim tin đi vi các
thuc tính ca sn phm
Nim tin đi vi nhng ngi
nh hng ngh rng tôi nên hay
không nên s dng sn phm
S thúc đy làm theo ý mun ca
ngi nh hng
Hành vi thc s
Chun
ch quan
Thái đ
Ý đnh hành vi
12






Hình 2.2 Thuyt hành vi d đnh (TPB)
Ngun: Ajzen, I., The Theory of Planned behavior, 1991
Vi yu t b sung là nhn thc kim soát hành vi, mô hình TPB đc xem
nh ti u hn so vi TRA trong vic d đoán và gii thích hành vi ngi tiêu dùng
trong nhng hoàn cnh nghiên cu nht đnh.
2.2.3 Mô hình chp nhn công ngh (TAM – Technology Acceptance Model)
S xut hin ca nhng chic máy tính bng trong nhng nm gn đây ti Vit
Nam nói chung và TPHCM nói riêng có th đc xem nh mt sn phm công
ngh mi. Mt trong nhng mô hình lý thuyt hu ích trong vic gii thích d đnh

chp nhn mt sn phm mi là mô hình chp nhn công ngh TAM (Davis, 1989).
Mô hình này đi sâu hn vào gii thích hành vi chp nhn và s dng công ngh ca
ngi tiêu dùng. Trong đó:
Nhn thc s hu ích (PU – Perceived Usefulness) là mc đ mà mt ngi tin
rng vic s dng mt h thng ng dng đc thù s làm tng hiu qu làm vic ca
bn thân h đi vi mt công vic c th (Davis, 1989).  đây, cá nhân mi ngi
tin rng vic s dng công ngh vi máy tính bng s mang li nhng kt qu tích
cc cng nh xu hng nhn thc đc s thun li hn khi s dng công ngh này
đi vi h (Davis, 1989).
Nhn thc tính d s dng (PEU – Perceived Ease of Use) là mc đ mà mt ngi
tin rng vic s dng mt h thng công ngh đc trng s không cn phi n lc
(Davis, 1989).
Thái đ
Chun ch quan
Nhn thc kim soát hành vi
Hành vi d đnh
13

Các bin bên ngoài nh thng hiu, ri ro khi s dng sn phm cng góp phn
quan trng trong vic gii thích hành vi chp nhn s dng ca ngi tiêu dùng,
đng thi tác đng trc tip đn hai yu t là nhn thc s hu ích (PU) và nhn
thc tính d s dng (PEU).
Mô hình chp nhn công ngh TAM đc trình bày  hình 2.3.
Hình 2.3: Mô hình chp nhn công ngh (TAM)
Ngun: Davis (1989)
2.3 CÁC NGHIÊN CU TRC ÂY V HÀNH VI D NH MUA LIÊN
QUAN N SN PHM CÔNG NGH
Vi s phát trin nhanh chóng ca khoa hc k thut và công ngh thông tin,
có rt nhiu sn phm công ngh mi xut hin trên th gii và Vit Nam. Nu
trc đây là máy tính xách tay, đin thoi thông minh thì gn đây nht là s xut

hin ca máy tính bng. Các nghiên cu v ý đnh s dng các sn phm công ngh
mi phn ln da trên lý thuyt hành đng hp lý TRA, thuyt hành vi d đnh TPB
và mô hình chp nhn công ngh TAM.
2.3.1 Nhng nghiên cu ca các tác gi nc ngoài
Nghiên cu ca Supawadee Khumrat (2012) v hành vi d đinh mua máy tính
bng ti Thái Lan. Nghiên cu đc da trên thuyt hành vi k hoch TPB và mô
hình chp nhn công ngh TAM, theo đó ch ra rng lòng trung thành vi thng
hiu, s quen thuc vi công ngh, chun ch quan, nhn thc kim soát hành vi,
14

nhn thc s hu ích, nhn thc v tính hu dng và các yu t v nhân khu hc
có nh hng đn hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dùng. Kt qu cho
thy tt c các yu t này đu có ý ngha thng kê đi vi hành vi d đnh mua máy
tính bng ca ngi dân ti Thái Lan.
Nghiên cu ca Yangil Park, Jengchung V.Chen (2007) v các yu t nh
hng đn ý đnh s dng đin thoi thông minh ti M, ch ra rng nhn thc v s
hu ích, nhn thc v tính d s dng, thng hiu, cm nhn v chi phí là các yu
t có nh hng ln nht đn ý đnh s dng đin thoi thông minh, trong đó nhn
thc v s hu ích và nhn thc v tính d s dng có nh hng tích cc đn thái
đ ca ngi tiêu dùng đi vi vic s dng đin thoi thông minh.
2.3.2 Nghiên cu ca tác gi trong nc
Ti Vit Nam, nghiên cu ca ThS.  Th Kim Nm (2012) v “Các yu t
nh hng đn ý đnh s dng đin thoi thông minh ca ngi dân TP. H Chí
Minh” vi mc tiêu khám phá, kim đnh thang đo và mô hình lý thuyt v các yu
t nh hng đn ý đnh s dng đin thoi thông minh ca ngi dân TP. HCM,
đã đa ra các yu t bao gm: cm nhn hu dng, cm nhn d s dng, cm nhn
v thng hiu, cm nhn gim thiu ri ro, cm nhn chi phí. Kt qu cho thy tt
c các yu t là: cm nhn hu dng, cm nhn d s dng, cm nhn v thng
hiu, cm nhn gim thiu ri ro, cm nhn v chi phí tác đng đn ý đnh s dng
smartphone ca ngi dân TP. HCM.

2.4 MÔ HÌNH NGHIÊN CU CÁC YU T NH HNG N HÀNH VI
D NH MUA MÁY TÍNH BNG CA NGI DÂN TP. HCM
2.4.1 Gi thuyt nghiên cu
 tài nghiên cu này s da trên thuyt hành đng hp lý TRA, thuyt hành
vi k hoch TPB, thuyt nhn thc ri ro TPR và mô hình chp nhn công ngh
TAM. ng thi, đ tài cng s da trên c s nn tng các lý thuyt đc các tác
15

gi nc ngoài và trong nc nghiên cu nhn đnh là có ý ngha trong nghiên cu
hành vi d đnh mua ca ngi dùng. Bên cnh đó, tác gi cng gi đnh thêm yu
t chiêu th (promotion) có tác đng vào hành vi d đnh mua máy tính bng ca
ngi dùng ti TP.HCM.
Phn này s trình bày các gi thuyt đc gi đnh áp dng cho nghiên cu,
bao gm bin ph thuc là hành vi d đnh mua máy tính bng và các bin đc lp
nh hng đn hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân ti TP. HCM.
2.4.1.1 Lòng trung thành vi thng hiu
Lòng trung thành vi thng hiu là mt trong nhng đc trng ca hành vi
tiêu dùng. Lòng trung thành vi thng hiu là xu hng mà mt ngi tiêu dùng
chn mua mt sn phm hay dch v t mt công ty nào đó mà h thích do cht
lng sn phm và dch v tt (Oliver, 2010). Oliver (2010) cho rng lòng trung
thành vi thng hiu là mt trong nhng phép đo chính v mi liên quan gia
ngi tiêu dùng đi vi các sn phm ca mt công ty. Lòng trung thành vi
thng hiu bao gm c hai thành phn hành vi và thái đ (Oliver, 2000). Kt qu
nghiên cu ca Oliver (2010) ch ra rng các khách hàng trung thành vi mt
thng hiu c th thì s có ý đnh mua sn phm hay dch v đó nhng ln tip
theo, tích cc truyn ming tt v sn phm/dch v và sn sàng tr nhiu tin hn
đ có th mua đc sn phm có thng hiu mà h yêu thích. Yu t lòng trung
thành vi thng hiu đc tác gi Supawadee Khumwat (2012) đa vào nghiên
cu v “hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân Thái Lan” ca mình, kt
qu cho thy yu t này có tác đng lên hành vi d đnh mua.

Vì vy, gi thuyt sau đc đ xut:
H1: Lòng trung thành vi thng hiu nh hng cùng chiu (dng) đn
hành vi d đnh mua máy tính bng ca ngi dân TP.HCM

16

2.4.1.2 S quen thuc đi vi công ngh
S quen thuc đi vi công ngh t lâu đã là mt phn quan trng trong ý
đnh mua sn phm công ngh cao nh máy tính, iPod, máy tính bng, đin thoi di
đng, đu DVD và máy nh k thut s (Richards và Shen, 2007). Richards và Shen
(2012) tin rng phân khúc ngi dùng đc xác đnh đu tiên nên bao gm nhng
ngi đã làm quen vi công ngh tiên tin t lâu và h cng là ngun có th tác
đng gây nh hng v thông tin đ nhng ngi khác tham kho trc khi thc
hin hành vi mua sm. S quen thuc đi vi công ngh ca ngi dùng và sn
sàng s dng các sn phm công ngh cao cng đc báo cáo nh mt yu t quan
trng trong nghiên cu các yu t nh hng đn tình trng và hành vi ngi dùng
(Richards và Shen, 2007). Yu t s quen thuc đi vi công ngh đc tác gi
Supawadee Khumwat (2012) đa vào nghiên cu v “hành vi d đnh mua máy tính
bng ca ngi dân Thái Lan” ca mình, kt qu cho thy yu t này có tác đng
lên hành vi d đnh mua.
Vì vy, gi thuyt sau đc đ xut:
H2: S quen thuc đi vi công ngh nh hng cùng chiu đn hành vi d
đnh mua máy tính bng ca ngi dân TP.HCM
2.4.1.3 Chun ch quan
Theo Ajzen (1991) thì chun ch quan là nhn thc ca nhng ngi có liên
quan (gia đình, bn bè, đng nghip,…) s ngh rng cá nhân đó nên thc hin hay
không thc hin hành vi. Nu ngi dùng thy nhng ngi có liên quan ngh sn
phm là tt, h s mun mua sn phm đó hn (Davis, 2010). Chun ch quan có
nh hng đn nhn thc v mc đ tng hiu nng cho công vic, mnh hn đi
vi nhng ngi dùng không có kinh nghim t trc, bi vì hu nh h da vào

phn ng ca ngi khác đ hình thành ý đnh ca mình. Chun ch quan là mt
yu t có th bt gp trong c hai lý thuyt là thuyt hành đng hp lý TRA (Ajzen
& Fishbein, 1975) và thuyt hành vi d đnh TPB (Ajzen, 1991), đng thi cng là