PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA CẠNH TRANH ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG TMCP NIÊM YẾT TẠI VIỆT NAM.PDF

BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.ăHCM





HUNHăNHăNGC



PHỂNăTệCHăTÁCăNGăCAăCNHăTRANHăNă
HIUăQUăHOTăNGăCAăCÁCăNGỂNăHĨNGă
THNGăMIăCăPHNăNIểMăYTăTIăVITăNAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mư s: 60340201



LUNăVNăTHCăSăKINHăT




NGI HNG DN KHOA HC:
PGS. TS. TRNăHOĨNGăNGỂN

TP.ăHăChíăMinhăậ Nmă2014


LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan rng lun vn ắPhơnătíchătácăđngăcaăsăcnhătranhăđnă
hiuăquăhotăđngăcaăcácăngơnăhƠngăthngămiăcăphnăniêmăytătiăVită
NamẰădo chính tôi nghiên cu vƠ thc hin.
Các s liu vƠ thông tin d liu đc s dng trong lun vn lƠ trung thc vƠ
các kt qu trình bƠy trong lun vn cha đc công b ti bt k công trình nghiên
cu nƠo trc đơy. Nu phát hin có bt k gian ln nƠo, tôi xin chu toƠn b trách
nhim trc Hi đng.

ThƠnhăphăHăChíăMinhă- nmă2014
Tácăgiălunăvn



MC LC
Trang
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CH VIT TT
DANH MC BNG
DANH MC HÌNH V
M U 1
Chng 1: LÝ LUN CHUNG V CNH TRANH VÀ HIU QU HOT
NG CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI 7

1.1 Tng quan v cnh tranh trong nn kinh t th trng 7
1.1.1 Khái nim v cnh tranh 7
1.1.2 Phân loi cnh tranh 8
1.1.3 Các phng pháp đo lng cnh tranh 10
1.1.3.1 Phng pháp truyn thng 10
1.1.3.2 Phng pháp mi 10
1.1.3.2.1 Phng pháp ca Bresnahan (1982) và Lau (1982) 10
1.1.3.2.2 Phng pháp ca Panzar và Rosse (1987) 11
1.1.3.2.3 Ch s Lerner 11
1.2 Tng quan v hiu hot đng trong nn kinh t th trng 22
1.2.1 Khái nim v hiu qu hot đng 22
1.2.2 Phân loi hiu qu hot đng 22


1.2.3 Các phng pháp đo lng hiu qu hot đng 23
1.3 Cnh tranh và hiu qu trong hoat đng kinh doanh ca các ngân hàng thng
mi 22
1.3.1 Khái nim và chc nng ngơn hƠng thng mi 22
1.3.1.1 Khái nim ngơn hƠng thng mi 22
1.3.1.2 Khái nim ngơn hƠng thng mi c phn 23
1.3.1.3 Chc nng ngơn hƠng thng mi 24
1.3.2 Mi quan h gia cnh tranh và hiu qu trong hoat đng kinh doanh
ngành ngân hàng trên th gii và Vit Nam 26

Chng 2: ÁNH GIÁ TÁC NG CA CNH TRANH N HIU QU
HOT NG CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI C PHN NIÊM YT
TI VIT NAM 31
2.1 Tng quan v các ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt ti Vit Nam 31
2.1.1 S lc lch s hình thành và phát trin ca h thng ngơn hƠng thng
mi Vit Nam 31

2.1.2 Tng quan các ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt ti Vit Nam 33
2.2 Thc trng cnh tranh hin nay ca các ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt
ti Vit Nam 38
2.2.1 ánh giá tình hình cnh tranh trong h thng ngân hàng Vit Nam 31
2.2.2 o lng mc đ cnh tranh ca các ngơn hƠng thng mi c phn đang
niêm yt 40
2.3 Thc trng hiu qu hot đng ca các ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt
ti Vit Nam 44
2.3.1 ánh giá hiu qu hot đng ca ngành ngân hàng Vit Nam 44


2.3.2 o lng hiu qu hot đng ca các ngơn hƠng thng mi c phn đang
niêm yt bng mô hình DEA 47
2.3.2.1 Ch đnh mô hình DEA 47
2.3.2.2 Kt qu c lng 49
2.4 Thc trng tác đng ca cnh tranh đn hiu qu hot đng ca các ngân hàng
thng mi c phn niêm yt ti Vit Nam 53
2.4.1 ánh giá tác đng ca cnh tranh đn hiu qu hot đng ca ngành ngân
hàng Vit Nam 53
2.4.2 o lng tác đng ca cnh tranh đn hiu qu hot đng ca các ngân
hƠng thng mi c phn đang niêm yt 57

Chngă3:ăGII PHÁP TÁC NG N CNH TRANH NHM NÂNG CAO
HIU QU HOT NG CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI C PHN
NIÊM YT TI VIT NAM 61
3.1 nh hng phát trin h thng ngân hàng Vit Nam 61
3.1.1 Mc tiêu phát trin Ngơn hƠng NhƠ nc Vit Nam vƠ đnh hng đn
nm 2020 61
3.1.2 Mc tiêu phát trin các t chc tín dng Vit Nam vƠ đnh hng chin
lc đn nm 2020 62

3.1.2.1 nh hng chin lc phát trin dch v ngân hàng 63
3.1.2.2 nh hng phát trin công ngh và h thng thanh toán ngân
hàngầ.64
3.1.3 nh hng hoàn thin h thng pháp lut v tin t và hot đng ngân
hƠngầ64
3.2 Các gii pháp nhm nâng cao hiu qu hot đng ca h thng ngân hàng Vit
Nam trong thi gian ti 65


3.2.1 Gii pháp gi vng vƠ gia tng th phn 65
3.2.2 Gii pháp đa dng hóa và khác bit hóa sn phm dch v 67
3.2.3 Hin đi hóa công ngh, đa dng hóa và nâng cao tin ích các sn phm,
dch v ngân hàng hin đi da trên công ngh k thut tiên tin 68
3.2.4 Gii pháp nâng cao cht lng ngun nhân lc 69
3.2.5 Gii pháp nơng cao nng lc qun tr điu hành, qun tr ri ro 70
3.3 Kin ngh v vic h tr các gii pháp nâng cao hiu qu hot đng ca các
ngơn hƠng thng mi  Vit Nam đi vi Chính ph vƠ ngơn hƠng nhƠ nc 72
KT LUN 78
TÀI LIU THAM KHO
PH LC




DANH MC CH VIT TT

- ACB : Ngơn hƠng thng mi c phn Á Châu
- CSTT : Chính sách tin t
- CTG : Ngơn hƠng thng mi c phn Công Thng Vit Nam
- EIB : Ngơn hƠng thng mi c phn Xut Nhp khu Vit Nam

- HNX : Sàn giao dch chng khoán Hà Ni
- HOSE : S Giao dch chng khoán TP. HCM
- NHNN : Ngơn hƠng NhƠ nc
- NHTM : Ngơn hƠng thng mi
- MBB : Ngơn hƠng thng mi c phn Quơn i
- SHB : Ngơn hƠng thng mi c phn Sài Gòn- Hà Ni
- STB : Ngơn hƠng thng mi c phn SƠi Gòn Thng Tín
- TCTD : T chc tín dng
- VAMC : Công ty qun lý tài sn ca các t chc tín dng
- VCB : Ngơn hƠng thng mi c phn Ngoi Thng Vit Nam





DANH MC BNG
Bng 2.1: S lng các ngân hàng  Vit Nam giai đon 1991-6 tháng đu 2014 35
Bng 2.2: Thng kê ch s Lerner ca các ngân hàng trong mu nghiên cu 41
Bng 2.3: ROA, ROE ca ngàng ngân hàng  mt s quc gia trong khu vc Châu
Á giai đon t nm 2001 đn nm 2011 44
Bng 2.4: Kt qu tính toán hiu qu bng phn mm DEA - CRS 49
Bng 2.5: Hiu qu hot đng tính toán theo DEA-VRS 50
Bng 2.6: S lng ngân hàng trong mu nghiên cu hot đng di điu kin hiu
sut gim, tng vƠ không đi theo quy mô 53
Bng 2.7: Kt qu kim đnh mi quan h gia cnh tranh và hiu qu 58

DANH MC HÌNH V
Hình 1.1:  đo hiu qu k thut 22
Hình 2.1: Ch s Lerner và ch s Boone ca Vit Nam giai đon 1998-2011 39
Hình 2.2: Ch báo v mc đ tp trung ca 5 ngân hàng ln nht và mc đ tp
trung ca toƠn ngƠnh ngơn hƠng giai đon 1998 - 2011 40
Hình 2.3: Ch s Lerner ca các ngân hàng trong mu nghiên cu 44
Hình 2.4: Ch s ROA ca ngành ngân hàng  mt s quc gia Châu Á 45
Hình 2.5: Ch s ROE ca ngành ngân hàng  mt s quc gia Châu Á 46
Hình 2.6: Tng trng tín dng t nm 2008 đn 2012. 55

1

M U
1. Lý do chnăđ tài
K t khi thc hin đi mi kinh t vƠo nm 1986, ngƠnh ngơn hƠng Vit
Nam đư có nhng bc chuyn mình quan trng, đánh du bng vic chuyn t h
thng ngơn hƠng đn cp sang c ch ngơn hƠng hai cp vi s phơn tách riêng r
trong hot đng ca các ngân hƠng thng mi vi Ngơn hƠng NhƠ nc. Hot
đng ca các ngơn hƠng trong nc vn chim u th v th phn tin gi vƠ cho
vay. Các ngơn hƠng quc doanh ch yu phc v các doanh nghip thuc s hu
NhƠ nc trong khi các ngơn hƠng thng mi c phn mi thƠnh lp tp trung
vào các khách hàng doanh nghip va vƠ nh, cá nhơn.
Xu hng toƠn cu hoá trên th gii cùng vi vic Vit Nam tr thƠnh
thƠnh viên th 150 ca T chc Thng mi Th gii - WTO vƠo nm 2007 đư
m ra nhiu c hi mi cho mi lnh vc, mi doanh nghip trong đó không th
không nói ti ngơn hƠng - mt lnh vc ht sc nhy cm  các nc đi lên t nn

kinh t bao cp. Vic m ca th trng ngơn hƠng, tƠi chính lƠm các Ngơn hƠng
Vit Nam phi đi mt vi cnh tranh gay gt hn t các ngơn hƠng nc ngoƠi
đn t các khu vc tƠi chính phát trin nh M, Chơu Âu, Singapore, Nht Bn
vi nhng cam kt ct gim thu vƠ xóa b chính sách bo h trong mt s lnh
vc, bn thơn các doanh nghip - khách hƠng ca các ngơn hƠng thng mi cng
phi chu s cnh tranh gay gt t các doanh nghip nc ngoƠi.
2


Các ngơn hƠng thng mi trong nc mt dn li th cnh tranh v khách
hƠng vƠ h thng phơn phi. Sau mt thi gian hot đng, các ngơn hƠng nc
ngoƠi tr nên ngƠy cƠng am hiu v th trng Vit Nam, v vn hóa, thói quen
tiêu dùng ca khách hƠng Vit Nam. Bên cnh đó, cùng vi vic thơm nhp vƠo
c s khách hƠng ca các ngơn hƠng thng mi trong nc vƠ kim soát mt s
t chc tín dng thông qua hình thc góp vn, mua c phn, các ngơn hƠng nc
ngoƠi vi u th ca mình, mt mt va lƠ đi tác chính h tr v mt ngun vn,
công ngh, k thut, nng lc qun lỦ cho các ngơn hƠng thng mi trong nc,
mt khác va lƠ đi th cnh tranh đ giƠnh th phn ca các ngơn hƠng thng
mi trong nc. iu nƠy dn dn nguy c gim th phn vƠ chia s khách hƠng
do các ngơn hƠng thng mi trong nc không th theo kp các ngơn hƠng nc
ngoƠi đư có nhiu nm hot đng vi nhng sn phm dch v hin đi, giá c hp
dn.
Chính vì nhng điu nƠy, tác gi thc hin đ tƠi ắPhơnătíchătácăđngăcaă
cnhătranhăđnăhiuăquăhotăđngăcaăcácăngơnăhƠngăthngămiăcăphnă
niêmăytătiăVităNamẰ nhm nghiên cu đnh lng đ xác đnh, đo lng mc
đ cnh tranh gia các ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt ti Vit Nam,
phơn tích thc trng hiu qu hot đng ca ngƠnh ngơn hƠng và xem xét tác đng
ca cnh tranh đn hiu qu hot đng ca các ngơn hƠng thng mi. T đó đa
ra nhng nhn xét, đánh giá chung v tác đng ca s cnh tranh đn hiu qu
hot đng, đ xut mt s gii pháp đ gim thiu nhng tác đng xu, nâng cao

3


hiu qu hot đng, góp phn vƠo công tác đnh hng hot đng ca h thng
ngơn hƠng Vit Nam.
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu ca lun vn lƠ đo lng, phơn tích thc trng cnh tranh, hiu qu
hot đng gia các ngơn hƠng thng mi c phn Vit Nam đang niêm yt vƠ
xem xét tác đng ca cnh tranh đn hiu qu hot đng ca ngơn hƠng. Lun vn
s tr li các cơu hi sau:
- Mc đ cnh tranh ca các ngơn hƠng thng mi c phn Vit Nam đang
niêm yt.
- Hiu qu hot đng ca các ngơn hƠng thng mi c phn Vit Nam đang
niêm yt ra sao?
- Cnh tranh có tác đng đn hiu qu hot đng ca các ngơn hƠng thng mi
c phn Vit Nam đang niêm yt hay không? Nu có thì tác đng nƠy lƠ tác
đng cùng chiu hay ngc chiu?
T đó, đ xut mt s gii pháp đ nơng cao hiu qu hot đng trong h
thng ngơn hƠng Vit Nam.
3. iătng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài tác đng ca s cnh tranh đn hiu qu hot
đng ca các ngơn hƠng thng mi đang niêm yt ti Vit Nam.
Phm vi nghiên cu ca lun vn lƠ các ngơn hƠng thng mi  Vit Nam,
trong đó tp trung phơn tích các ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt ti Vit
4


Nam nhng loi tr Ngơn hƠng thng mi c phn Nam Vit do ngân hàng này
vƠo tháng 10 nm 2013 đư gi vn bn đ xin rút khi Sàn giao dch chng khoán
Hà Ni (HNX), c phiu ngân hàng vi phm nhiu ln quy đnh v công b thông

tin, đa vƠo din cnh báo không đ điu kin giao dch ký qu và vào tháng 01
nm 2014 do lƠ 1 trong 9 ngơn hƠng yu kém buc phi tái c cu nên ngân hàng
đư chính thc đi tên thành Ngân hàng Quc Dơn; do đó trong lun vn nƠy tác
gi không đa Ngơn hƠng Nam Vit vào nghiên cu. Ngoài ra, Ngơn hƠng u t
và Phát Trin Vit Nam cng loi tr do ngân hàng này va chính thc niêm yt
trên S Giao dch chng khoán TP. HCM (HOSE) vào ngày 24/01/2014 nên tác
gi không có đ c s d liu thông tin tài chính ngân hàng này. Vì th, phm vi
nghiên cu ca lun vn tp trung phân tích 7 ngân hàng thng mi c phn
đang niêm yt ti Vit Nam, c th gm: Ngơn hƠng thng mi c phn Á Châu,
Ngơn hƠng thng mi c phn Công Thng Vit Nam, Ngơn hƠng thng mi
c phn Xut nhp khu, Ngân hàng thng mi c phn Quơn đi, Ngân hàng
thng mi c phn Sài Gòn- Hà Ni, Ngơn hƠng thng mi c phn Sài Gòn
Thng Tín vƠ Ngơn hƠng thng mi c phn Ngoi Thng
Thi gian nghiên cu đc ly theo d liu quý ca các ngân hàng t Quý 1
nm 2009 đn QuỦ 4 nm 2013.
4. Phngăphápănghiênăcu
T nhng d liu đư có trong quá trình hot đng ca các ngơn hƠng thng
mi, tác gi thc hin nhng phơn tích vƠ đo lng đnh lng mc đ cnh tranh
ca các ngân hàng thông qua ch s Lerner, đo lng hiu qu hot đng ca các
5


ngơn hƠng thông qua phng pháp phơn tích hiu qu k thut bng mô hình
DEA, t đó đ có c s thc hin kim đnh quan h nhân qu ca cnh tranh tác
đng đn hiu qu hot đng ca các ngơn hƠng thng mi.
D liu đc thu thp t nhng ngun sau:
- T ni b các ngơn hƠng thng mi c phn nh: ngơn hƠng Á Chơu
(ACB), ngơn hƠng Công Thng Vit Nam (Vietinbank), ngân hàng Xut nhp
khu (Eximbank), ngơn hƠng Quơn đi (MBBank), ngân hàng Sài Gòn Hà Ni
(SHB), ngơn hƠng SƠi Gòn Thng Tín (Sacombank) và ngân hàng Ngoi thng

Vit Nam (Vietcombank).
- T Internet: trang web ca Ngơn hƠng NhƠ nc Vit Nam
(www.sbv.gov.vn), trang web ca S giao dch Chng khoán TP. HCM
(www.hsc.com.vn)
- T tp chí ngành ngân hàng: tp chí Ngân hàng, tp chí tài chính tin t,ầ
- Các tp chí kinh t khác, sách, báo,
5. ụănghaăcaăđ tài:
Vi vic tính toán ch s Lerner đ đo lng mc đ cnh tranh, đo lng
đc hiu qu hot đng ca các ngân hàng và phân tích s tng quan gia cnh
tranh và hiu qu hot đng ca 7 ngơn hƠng hƠng thng mi c phn đang niêm
yt trên th trng chng khoán Vit Nam s mang li mt s Ủ ngha thc tin
cho h thng ngơn hƠng thng mi Vit Nam trong vic xây dng, đnh hng
hot đng đ nâng cao kh nng cnh tranh trên th trng trên c s phân tích,
6


đo lng, xác đnh nhng tn ti nhm nâng cao hiu qu hot đng ca các ngân
hƠng thng mi Vit Nam.
Lun vn lƠ mt trong nhng nghiên cu đu tiên  Vit Nam xem xét đnh
lng đc mi quan h gia cnh tranh và hiu qu hot đng ca các ngân
hƠng thng mi Vit Nam.
6. Kt cu ca lunăvn:
Ngoài phn m đu vƠ kt lun, lun vn gm ba phn chính, vi kt cu nh sau:
Chng 1: LỦ lun chung v cnh tranh vƠ hiu qu hot đng ca các ngơn hƠng
thng mi.
Chng 2: ánh giá tác đng ca cnh tranh đn hiu qu hot đng ca các ngơn
hƠng thng mi c phn niêm yt ti Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp tác đng đn cnh tranh nhm nơng cao hiu qu hot đng
ca các ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt ti Vit Nam.

7


Chngă1
LÝ LUN CHUNG V CNH TRANH VÀ HIU QU HOT
NG CA CÁC NGÂN HÀNG THNGăMI
1.1 TNG QUAN V CNH TRANH TRONG NN KINH T TH
TRNG
1.1.1 Khái nim v cnh tranh
Cnh tranh lƠ mt thut ng rt ph bin trong kinh t, lƠ mt đc trng ca
nn kinh t sn xut hƠng hóa vƠ lƠ mt khái nim có nhiu cách hiu khác nhau.Vì
vy chúng ta có th nhìn nhn cnh tranh theo nhng cách riêng ca mình.
Theo quan đim kinh doanh, các nhƠ kinh t hc cho rng: ắCnh tranh là
hot đng tranh đua gia nhng ngi sn xut hàng hoá, gia các thng nhân,
các nhà kinh doanh trong nn kinh t th trng, chi phi quan h cung cu, nhm
dành các điu kin sn xut, tiêu th th trng có li nht”.
Theo hai nhƠ kinh t hc M P.A Samuelson và W.D.Nordhaus thì cho rng:
“Cnh tranh là s kình đch gia các doanh nghip cnh tranh vi nhau đ giành
khách hàng hoc th trng”. Hai tác gi nƠy cho cnh tranh đng ngha vi cnh
tranh hoƠn ho (Perfect Competition). Môi trng cnh tranh hoƠn ho lƠ ngƠnh
trong đó mi ngi đu tin rng hƠnh đng ca h không gơy nh hng ti giá c
th trng, phi có nhiu ngi bán vƠ nhiu ngi mua (theo D.Begg, S. Fischer vƠ
R. Dornbusch).
Các tác gi trong cun "Các vn đ pháp lỦ v th ch vƠ chính sách cnh
tranh kim soát đc quyn kinh doanh, thuc d án VIE/97/016Ằ thì cho
rng:“Cnh tranh có th đc hiu là s ganh đua gia các doanh nghip trong
8


vic giành mt s nhân t sn xut hoc khách hàng nhm nâng cao v th ca mình

trên th trng, đ đt đc mt mc tiêu kinh doanh c th, ví d nh li nhun,
doanh s hoc th phn. Cnh tranh trong mt môi trng nh vy đng ngha vi
ganh đua”. Tuy nhiên, nhng mc tiêu nƠy mi ch đúng trong phm vi doanh
nghip. Mc tiêu cnh tranh xét trên tm v mô còn phi k đn kh nng to thêm
thu nhp, vic lƠm vƠ nơng cao phúc li cho ngi dơn.
Theo Michael Porter thì cho rng: “Cnh tranh là giành ly th phn. Bn
cht ca cnh tranh là tìm kim li nhun, là khon li nhun cao hn mc li
nhun trung bình mà doanh nghip đang có. Kt qu ca quá trình cnh tranh là s
bình quân hóa li nhun trong ngành theo chiu hng ci thin sâu dn đn h
qu là giá c có th gim đi”.
T s phơn tích nh trên có th thy cnh tranh lƠ s ganh đua gia các ch
th kinh t vi nhau thông qua các hƠnh đng vƠ s phn đu cùng vi nhng bin
pháp, chin lc khác nhau đ giƠnh đc nhng li th nht đnh trên thng
trng, nh u th v th phn, danh ting vƠ li nhun so vi đi th.
Trên c s đó có th đa ra khái nim tng quát v cnh tranh nh sau:
“Cnh tranh là phm trù ch quan h kinh t theo đó các ch th kinh t huy đng
tt c các ngun lc, s dng nhng phng pháp ti u nht nhm giành đc
nhng mc tiêu kinh t và mang li hiu qu cao nht”.
1.1.2 Phân loi cnh tranh
Cnăc vào tính cht cnh tranh, cnhătranhăđc phân thành 3 loi
- Cnh tranh hoàn ho: Cnh tranh hoàn ho phi hi đ nhng điu kin
sau: th nht, có nhiu doanh nghip và s doanh nghip này phi đ
ln; th hai, các sn phm sn xut ra có th đc thay th bng nhiu
sn phm khác; th ba, ngi mua vƠ ngi bán phi nm đc thông tin
thc t v giá c sn phm trên th trng; th t, có th t do gia nhp
và xut khi ngành mà không có s khuyn khích nƠo đi vi s cu kt
9


ca các doanh nghip hin hƠnh. Nói cách khác, đơy lƠ hình thc cnh

tranh gia nhiu ngi bán trên th trng trong đó không ngi nào có
đ u th khng ch giá c trên th trng. Các sn phm bán ra đu
đc ngi mua xem lƠ đng thc, tc là không khác nhau v quy cách,
phm cht mu mã.
- Cnh tranh đc quyn: Trên th trng ch có mt hoc mt s ít ngi
bán mt sn phm hoc dch v vƠo đó, giá c ca sn phm hoc dch
v đó trên th trng s do h quyt đnh không ph thuc vào quan h
cung cu. Mt s cnh tranh đc quyn khi tha mưn các điu kin sau:
 Mt là, nhng đi th cnh tranh không th gia nhp ngành. Doanh
nghip hoƠn toƠn không có đi th cnh tranh, do đó có th đnh giá
hay sn lng bán ra mà không cn e ngi các doanh nghip khác
nhp ngành.
 Hai là, không có sn phm thay th tng t. Nu không có sn
phm thay th tng t sn phm ca mình, nhƠ đc quyn không
lo ngi v phn ng ca các doanh nghip cung ng nhng sn
phm dch v khác bi vì nhng sn phm đó hu nh không th
thay th cho sn phm và dch v ca nhƠ đc quyn.
- Cnh tranh không hoàn ho: Là hình thc cnh tranh gia nhng ngi
bán có các sn phm không đng nht vi nhau. Mi sn phn đu mang
hình nh hay uy tín khác nhau hay có th d thay th cho nhau và mi
doanh nghip ch có kh nng hn ch nh hng ti giá ca mình. T
khái nim trên chúng ta có th rút ra hai đc đim ca cnh tranh không
hoàn ho:
 Th nht, có s t do gia nhp ngành. Các doanh nghip mi có th
t do nhp ngành nu thy ngƠnh nƠy đang sinh li cao hay t do
rút khi ngành nu thy ngành này không còn kh nng sinh li. S
nhp và xut ngành bo đm cho ngành luôn có mt lng doanh
10

nghip nht đnh, do vy có s cnh tranh gia các doanh nghip
trong vic đnh giá và thay th sn phm.
 Th hai, các doanh nghip cnh tranh bng vic bán ra các sn
phm riêng bit. Các sn phm này thay th cho nhau  mc đ cao
nhng không phi  mc đ hoàn toàn. Mt khi sn phm ca mình
đnh giá quá cao thì ngi ta sn sàng chuyn sang s dng sn
phm khác. Do vy, các doanh nghip có th chi phi các sn phm
ca mình  mt mc đ gii hn. Trong th trng cnh tranh
không hoàn ho, mi doanh nghip bán ra các sn phm riêng bit
đ phc v cho phân khúc th trng riêng; do đó, đ giƠnh đc
u th trong cnh tranh, ngi bán phi s dng các công c h tr
bán nh: Qung cáo, khuyn mi, cung cp dch v, u đưi giá c,
to ra sn phm riêng bitầ đơy lƠ loi hình cnh tranh ph bin
trong giai đon hin nay.
1.1.3 Cácăphngăphápăđoălng cnh tranh
1.1.3.1 Phngăphápătruyn thng
o lng cnh tranh da trên mô hình cu trúc th trng tác đng đn
hiu qu SCP (Structure- Conduct- Performance). ụ tng c bn là các ngân hàng
có th phn ln thì sc mnh th trng càng ln vƠ do đó hiu qu cao. Mô hình
này s dng ch s Hirschman-Heerfindaf vƠ thng đc đo lng bng th phn
ca 5 ngân hàng ln nht th trng hoc mc đ tp trung ca th trng.
1.1.3.2 Phngăphápămi
o lng cnh tranh thông qua hành vi ca các ngơn hƠng khi có thêm đi
th cnh tranh gia nhp ngành.
1.1.3.2.1 Phngăphápăca Bresnahan (1982) và Lau (1982)
11


Phng pháp nƠy đo lng cnh tranh  mc đ toàn ngành thông qua vic phân
tích hành vi ca ngơn hƠng trong điu kin th trng cân bng. Trong môi trng

cnh tranh hoàn ho, các ngân hàng s ti đa hóa li nhun thông qua vic đnh giá
vƠ lng sn phm sao cho chi phí biên bng li nhun biên. S chênh lch gia giá
và chi phí biên phn ánh mc đ cnh tranh. Nu chênh lch bng 1 thì th trng là
cnh tranh hoàn ho. Trong thi gian gn đơy phng pháp nƠy đc s dng trong
nghiên cu ca Bikker (2003), Uchida và Tsutsui (2005).
1.1.3.2.2 Phngăphápăca Panzar và Rosse (1987)
Phng pháp nƠy đ xut đo lng cnh tranh thông qua H-statistic đc
tính bng tng ca đ co dãn ca thu nhp theo giá các yu t đu vào. H-statistic
nm trong khong -∞ đn 1. Giá tr ca H nh hn hoc bng 0 cho thy th trng
đc quyn, nm trong khong 0 và 1 thì phn ánh th trng cnh tranh. H bng 1
cho thy th trng cnh tranh hoàn ho. Phng pháp nƠy đư đc áp dng cho tt
c các quc gia  Châu Âu trong nghiên cu ca Bikker và Haaf (2002). Phng
pháp này đo lng cnh tranh  mc đ toàn ngành.
1.1.3.2.3 Ch s Lerner
Mt ch báo đo lng sc mnh th trng vƠ đc s dng ch yu trong
vic đo lng cnh tranh trong hot đng ngơn hƠng lƠ chăs Lerner. Nó th hin
kh nng mƠ mt công ty có th đnh giá cao hn chi phí biên (MC). Ch s Lerner
cho thy sc mnh th trng ca công ty nm trong khong nƠo gia mc cnh
tranh hoƠn ho vƠ mc cnh tranh đc quyn, vƠ vai trò ca đ giưn ca cu đi vi
kh nng tng giá ca công ty.
- uănhcăđim ca ch s Lerner
u tiên, giá tr ca ch s Lerner b nh hng bi quan đim đo lng li
nhun vƠ chi phí. Do đó, nó không th ch tp trung vƠo li nhun vƠ chi phí tƠi
12


chính mƠ b qua li nhun vƠ chi phí giao dch khác. i vi các t chc tín dng
truyn thng ch gm hot đng cho vay vƠ nhn tin gi, mô hình nƠy s không xét
đn các hot đng dch v ca ngơn hƠng. S gia tng ca hot đng dch v nhng
nm gn đơy dn đn s thay đi cu trúc tƠi chính ca các ngơn hƠng, li nhun

ròng t hot đng tƠi chính b gim đi, trong khi li nhun t các hot đng dch v
li tng lên.
Th hai, mô hình nƠy không quan tơm đn chi phí ca ri ro, mc dù ri ro
tác đng rt ln vƠo li nhun vƠ gơy tn tht cho h thng ngơn hƠng. Có nhiu
nguyên nhơn ca vic không quan tơm đn chi phí nƠy lƠ do: vic thiu d liu, khó
khn trong vic tính toán vƠ khó khn trong vic xác đnh thi đim xy ra chi phí
ri ro do chi phí nƠy thng xut hin  mt thi đim nht đnh trong quá trình đu
t.
Vic chi phí ri ro không đc đa vƠo hƠm c lng chi phí có th xy ra
hai vn đ sau: mt lƠ nu chi phí ri ro không đc quan tơm đn thì ch s Lerner
có th b sai bi vì nó b vt quá giá tr thc do MC quá thp, hai lƠ nu chi phí ri
ro ch đc tính toán khi có s kin xy ra có th lƠm sai lch giá tr chi phí 
nhng khong thi gian khác nhau, lƠm cho ch s Lerner dù không có tác đng ca
sc mnh th trng vn tng  giai đon hng thnh (khi mƠ n xu vƠ mt kh
nng thanh toán gim) vƠ gim  giai đon suy thoái (khi mƠ n xu vƠ mt kh
nng chi tr gia tng).
Trong thc t, mt nhc đim quan trng ca ch s Lerner lƠ d liu bng
cơn đi k toán ca ngơn hƠng không liên quan đn giá vƠ chi phí đc tính toán
trong ch s, vì th s có nhiu bin đc chn la đ đi din cho giá vƠ chi phí.
Tuy nhiên ch s Lerner cng có nhiu u đim, Berger vƠ các đng s
(2009) cho rng ch s Lerner giúp kt qu đo lng gim bt tính xu hng theo
chu k thi gian. Demirguc-Kunt và Peria (2010) cho thy u đim ca ch s
13


Lerner lƠ nó không đo lng cnh tranh da trên cơn bng dƠi hn, nên nó có th
đc tính toán ti bt k thi đim nƠo.
- Tính toán ch s Lerner
Ch s Lerner đc xác đnh lƠ s chênh lch gia giá vƠ chi phí biên chia
cho giá, vƠ đc th hin theo công thc sau:

(1.1)
it it
it
it
P MC
LI
P



Trong đó: P
it
: Giá đu ra ca ngơn hƠng i  thi đim t
MC
it
: Chi phí biên ca ngơn hƠng i  thi đim t
Kt qu LI
it
ly giá tr trung bình trong sut thi gian nghiên cu ca ngơn
hàng i. P
it
lƠ giá tng tƠi sn đc đi din bi t s ca tng li nhun (gm thu
nhp t cho vay vƠ không cho vay) trên tng tƠi sn ca ngơn hƠng i  thi đim t.
MC
it
đc ly t công thc log chi phí vi 1 yu t đu ra (tng tƠi sn) vƠ 3 yu t
đu vƠo (gm chi phí lao đng, chi phí tƠi sn c đnh vƠ chi phí vn vay). Công
thc chí phí đc th hin nh sau:
3 3 3 3

2
0 1 2
1 1 1 1
1
ln ln (ln ) ln ln ln ln ln (1.2)
2
j j jk j k j j
j j k j
TC y y w w w y w
      
   
      
   

Trong đó: TC: Tng chi phí
y: Tng tƠi sn
w
1
: Giá ca lao đng (t s gia chi cho nhơn viên vƠ
tng tƠi sn)
14


w
2
: Giá ca tƠi sn vn (t s gia các khon chi không
phi lưi vƠ tƠi sn c đnh)
w
3
: Giá ca tƠi sn n (t s gia lưi phi tr vƠ tng tƠi

tr)
H s tng quan ca hƠm chi phí đc s dng đ đo lng chi phí biên
(MC):
 




 

 



ln 




(1.3)
 Do phng pháp ca Bresnahan (1982) vƠ Lau (1982) cng nh phng
pháp ca Panzar và Rosse (1987) đu đo lng cnh tranh  mc đ toàn ngành nên
trong lun vn nƠy tác gi s s dng ch s Lerner đ đo lng mc đ cnh tranh
ca tng ngân hàng trong mu nghiên cu.
1.2 TNG QUAN V HIU QU HOTă NG TRONG NN KINH T
TH TRNG
1.2.1 Khái nim v hiu qu hotăđng
Cng nh khái nim v cnh tranh, hiu qu hot đng theo quan đim kinh
t hc có nhiu cách hiu khác nhau, nh theo Adam Smith, ông cho rng: “Hiu
qu là kt qu đt đc trong hot đng kinh t, là doanh thu tiêu th hàng

hoá”.Nh vy, hiu qu đc đng ngha vi ch tiêu phn ánh kt qu hot đng
kinh doanh, không quan tơm đn chi phí sn xut. Nu cùng mt kt qu hot đng
kinh doanh nhng có hai mc chi phí khác nhau thì theo quan đim nƠy doanh
nghip là cng đt hiu qu.
Quan đim khác thì cho rng: “Hiu qu kinh doanh là t l so sánh tng
đi gia kt qu và chi phí đ đt đc kt qu đó”. u đim ca quan đim nƠy lƠ
phn ánh đc mi quan h bn cht ca hiu qu kinh t. Tuy nhiên cha biu hin
15


đc tng quan v lng vƠ cht gia kt qu vƠ cha phn ánh đc ht mc đ
cht ch ca mi liên h nƠy.
T các quan đim trên có th hiu mt cách khái quát: “Hiu qu kinh doanh
là phm trù kinh t phn ánh kh nng s dng các ngun lc (nh lao đng, vn,
tài sn…) đ đt đc mc tiêu kinh doanh xác đnh”. Kh nng s dng các ngun
lc ch có th đc đánh giá trong mi quan h vi kt qu hot đng kinh doanh
to ra đ xem xét xem vi mi s hao phí ngun lc xác đnh có th to ra kt qu 
mc đ nƠo. Vì vy, mun đt hiu qu cao phi có s kt hp gia hai yu t: chi
phí vƠ kt qu, trong đó chi phí lƠ tin đ đ thc hin kt qu đư đt ra. Cn phơn
đnh s khác nhau vƠ mi liên h gia "Kt qu" vƠ "Hiu qu". Kt qu hot đng
sn xut kinh doanh ca doanh nghip lƠ nhng gì mƠ doanh nghip đt đc sau
mt quá trình sn xut kinh doanh nht đnh, kt qu cn đt cng lƠ mc tiêu cn
thit ca doanh nghip. Kt qu hot đng sn xut kinh doanh ca mt doanh
nghip có th lƠ nhng đi lng cơn đong đo đm đc nh s sn phm tiêu th
mi loi, doanh thu, li nhun, th phn vƠ cng có th lƠ các đi lng ch phn
ánh mt cht lng hoƠn toƠn có tính cht đnh tính nh uy tín ca doanh nghip, lƠ
cht lng sn phmầ Còn hiu qu kinh doanh lƠ mt đi lng so sánh, nó so
sánh gia đu vƠo vƠ đu ra, so sánh gia chi phí kinh doanh b ra (các ngun lc
đu vƠo) vƠ kt qu kinh doanh (đu ra) thu đc. Hiu qu hot đng kinh doanh
đc coi lƠ ti u khi tit kim đc ti đa các chi phí kinh doanh vƠ khai thác các

ngun lc sn có lƠm sao đ đt đc kt qu kinh doanh ln nht.  đánh giá
chính xác hiu qu hot đng, có th mô t hiu qu kinh doanh bng công thc
chung nht sau đơy:

C
K
H 
(1.4)
Trong đó:
- H: Hiu qu hot đng kinh doanh
16


- K: Kt qu hot đng kinh doanh đt đc
- C: Chi phí s dng các yu t đu vƠo
Theo cách hiu nh trên thì hiu qu hot đng lƠ đi lng so sánh gia chi
phí b ra vƠ kt qu đt đc. Hiu qu hot đng đc nơng cao trong trng hp
kt qu kinh doanh tng, chi phí gim hoc trong trng hp chi phí tng nhng tc
đ tng kt qu nhanh hn tc đ tng chi phí đư chi ra đ đt đc kt qu đó.
1.2.2 Phân loi hiu qu hotăđng
Cn c vào giá tr tính toán, hiu qu hot đng kinh doanh đc chia thành
hai loi:
- Hiu qu tuyt đi lƠ lng hiu qu đc tính toán cho tng phng án
kinh doanh c th bng cánh xác đnh mc li ích thu đc vi lng chi
phí b ra.
- Hiu qu tng đi đc xác đnh bng cánh so sánh các ch tiêu hiu
qu tuyt đi ca các phng án vi nhau, hay chính là mc chênh lch
v hiu qu tuyt đi ca các phng án.
Vic xác đnh hiu qu tuyt đi lƠ c s đ xác đnh hiu qu tng đi (so
sánh). Tuy vy, có nhng ch tiêu hiu qu tng đi đc xác đnh không ph

thuc vƠo vic xác đnh hiu qu tuyt đi. Chng hn, vic so sánh m c chi
phí ca các phng án khác nhau đ chn ra phng án có chi phí thp nht thc
cht ch lƠ s so sánh mc chi phí ca các phng án ch không phi lƠ vic so
sánh mc hiu qu tuyt đi ca các phng án.
1.2.3 Cácăphngăphápăđoălng hiu qu hotăđng
- Phngăphápăđánhăgiáătruynăthng:ăCác h s tƠi chính lƠ công c đc s
dng ph bin nht trong đánh giá, phơn tích vƠ phn ánh hiu qu hot đng ca
các ngơn hƠng thng mi.