Bộ đôi thâm hụt hay bộ đôi đối nghịch. Chính sách tài khóa, tài khóa vãng lai và tỷ giá hối đoái thực ở Việt Nam

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM
_______________



DNGăNGăPHNG




B ỌIăTHÂMăHT HAY B ỌIăI NGHCH.
CHÍNH SÁCH TÀI KHOÁ, TÀI KHON VÃNG LAI
VÀ T GIÁ HIăOÁIăTHC  VIT NAM




LUNăVNăTHC SăKINHăT










TP. H Chí Minh, tháng 12 nm 2014
B GIÁO DCăVĨăĨOăTO

TRNGăI HC KINH T TP.HCM
_______________



DNGăNGăPHNG




B ỌIăTHÂMăHT HAY B ỌIăI NGHCH.
CHÍNH SÁCH TÀI KHOÁ, TÀI KHON VÃNG LAI
VÀ T GIÁ HIăOÁIăTHC  VIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGIăHNG DN KHOA HC: TS. PHM QUC VIT






TP. H Chí Minh, tháng 12 nm 2014

LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu, kt qu nêu
trong Lun vn là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt k công trình nào
khác.
Tôi xin cam đoan rng mi s giúp đ cho vic thc hin Lun vn này đư đc cm
n và các thông tin trích dn trong Lun vn đư đc ch rõ ngun gc.
TP. H Chí Minh, tháng 12 nm 2014
Tác gi


DngăngăPhng
LI CMăN
Trc tiên, tôi xin đc gi li cm n đn tt c quý Thy, Cô đư ging dy trong
chng trình Cao hc Khoá 22 – Trng i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh,
nhng ngi đư truyn đt cho tôi nhng kin thc hu ích v Kinh t hc và Tài chính
doanh nghip đ làm c s cho tôi thc hin tt lun vn này.
Tôi xin chân thành cm n TS. Phm Quc Vit đư tn tình hng dn cho tôi trong
thi gian thc hin lun vn. Mc dù trong quá trình thc hin lun vn có giai đon
không đc thun li nhng nhng gì Thy đư hng dn, ch bo đư cho tôi nhiu kinh
nghim trong thi gian thc hin đ tài.
Trong quá trình hc tp, trin khai nghiên cu chuyên và nhng gì đt đc hôm
nay, Tôi không th quên đc công lao ging dy và hng dn ca các Thy, Cô giáo
Trng i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh đư tn tình góp ý v nhng thiu sót
ca đ tài.
Sau cùng tôi xin gi li bit n sâu sc đn gia đình đư luôn to điu kin tt nht
cho tôi trong sut quá trình hc cng nh thc hin lun vn.
Do thi gian có hn và kinh nghim nghiên cu khoa hc cha nhiu nên lun vn
còn nhiu thiu sót, rt mong nhn đc ý kin góp ý ca Thy, Cô và các anh ch hc
viên.

TP. H Chí Minh, tháng 12 nm 2014
Tác gi


DngăngăPhng
MCăLC
LIăCAMăOAN
LI CMăN
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC HÌNH
TÓM TT
CHNGă1:ăăăGII THIU 3
1.1 t vn đ 3
1.2 Mc tiêu nghiên cu 5
1.3 Câu hi nghiên cu 5
1.4 i tng và phm vi nghiên cu 5
1.5 Phng pháp nghiên cu 6
CHNGă2:ăăăTNG QUAN CÁC MÔ HÌNH LÝ THUYT VÀ KT QU
NGHIÊN CUăTRC 7
2.1 Các mô hình lý thuyt c bn 8
2.1.1 Mi quan h gia thâm ht NSNN và thâm ht TKVL 8
2.1.2 Mi quan h gia thâm ht NSNN và tng trng kinh t 14
2.1.3 Mi quan h gia thâm ht NSNN vi lãi sut 16
2.2 Các kt qu nghiên cu trc 17
2.2.1 Nghiên cu thc nghim ng h cho “B đôi thâm ht” 17
2.2.2 Nghiên cu thc nghim ng h “B đôi đi nghch” 22
CHNGă3:ăăăPHNGăPHÁP NGHIÊN CU VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU 24
3.1 Mô hình và d liu nghiên cu 24
3.1.1 Mô hình nghiên cu 24

3.1.2 D liu nghiên cu 25
3.2 Phng pháp lun nghiên cu 28
3.2.1 Kim đnh nghim đn v - ADF 29
3.2.2 La chn đ tr cho mô hình 30
3.2.3 Kim đnh nhân qu Granger 31
3.2.4 Mô hình t hi quy Vector – VAR 32
3.3 Phng pháp x lý d liu 34
3.3.1 Kim đnh tính dng ca d liu 34
3.3.2 La chn đ tr cho mô hình 35
3.3.3 Kim đnh tính dng ca phn d 36
3.3.4 Kim đnh AR Roots Graph 38
CHNGă4:ăăăNI DUNG VÀ KT QU NGHIÊN CU 39
4.1 Thng kê mô t 39
4.1.1 Mi quan h gia thâm ht NSNN và thâm ht TKVL giai đon 1994 - 2003
39
4.1.2 Mi quan h gia thâm ht NSNN và thâm ht TKVL giai đon 2004 – 2013
43
4.2 Kt qu hi qui mô hình Vector t hi qui - VAR 45
4.3 Nhng tác đng ca thâm ht ngân sách Chính ph đn các thành phn TKVL và
t giá hi đoái danh ngha 55
4.4 Phân tích tác đng ca nhng thành phn ngân sách Chính ph đn các thành
phn ca TKVL 58
CHNGă5:ăăăKT LUN 69
5.1 Kt qu nghiên cu chính 69
5.2 Khuyn ngh 69
5.3 Hn ch ca đ tài 71
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
T vit tt

Din gii
ADB
Asian Development Bank – Ngân hàng phát trin Châu Á
FDI
IMF
Foreign Direct Investment – u t trc tip nc ngoài
International Monetary Fund – Qu Tin t Quc t
NSNN
Ngân sách Nhà nc
ODA
TKVL
Official Development Assistance – Vin tr phát trin chính thc
Tài khon vãng lai
USD
United States Dollar – Dollar M
VAR
Vector Autoregressive – T hi quy dng véc t
VND
ng Vit Nam
WB
World Bank – Ngân hàng Th gii


DANH MC CÁC BNG
Bng
Ni dung
Trang
2.1
Kt qu kim đnh Granger gia thâm ht NSNN và
thâm ht TKVL  Campuchia t 1996-2006

21
3.1
Tóm tt ngun d liu
26
3.2
Tóm tt thông kê ca các bin đc s dng trong mô
hình
28
3.3
Kim đnh tính dng b d liu – Kim đnh ADF
34
3.4
Chn đ tr thích hp cho mô hình
36
3.5
Kim đnh tính dng ca phn d
37
4.1
Ma trn h s tng quan gia thâm ht NSNN và thâm
ht TKVL giai đon 1994 - 2003
42
4.2
Ma trn h s tng quan gia thâm ht NSNN và thâm
ht TKVL giai đon 2004 - 2013
45
4.3
Kt qu kim đnh VAR
46
4.4
Kt qu kim đnh nhân qu Granger

47
4.5
Phân rư phng sai ca cú sc GOV
54
4.6
Phân rư phng sai ca cú sc CUR
54
4.7
Phân rư phng sai ca cú sc Tit kim t nhân_sai s
thng kê (Priv_Sav_Stat_Disc)
63
4.8
Kt qu kim đnh Granger các mô hình có GOV2 tác
đng đn RIR
65
4.9
Tc đ tng trng GDP và thâm ht NSNN bình quân
1994-2013

67


DANH MC CÁC HÌNH

Hình
Ni dung
Trang
2.1
Kt qu thc nghim  Th Nh K
18

2.2
Thâm ht NSNN và thâm ht TKVL  Philippines t
1970 - 2003
20
2.3
Mi quan h gia thâm ht NSNN và thâm ht TKVL 
Vit Nam giai đon 1994 - 2013
22
2.4
Tài khon vưng lai và Ngân sách Nhà nc  M 1973 -
2004
23
3.1
Kt qu kim đnh AR Roots Graph
38
4.1
Thâm ht NSNN và thâm ht TKVL giai đon 1994 –
2003
40
4.2
Thâm ht NSNN và thâm ht TKVL giai đon 1994 –
2003
43
4.3
Phn ng xung gia các bin trong mô hình c bn
50
4.4
Thâm ht NSNN và lãi sut thc  Vit Nam
53
4.5

Tác đng ca thâm ht NSNN đn tng thành phn ca
TKVL
56
4.6
Tác đng cha cú sc chuyn nhng ròng (GOV1) đn
các thành phn ca TKVL
60
4.7
Tác đng cha cú sc chi tiêu Chính ph (GOV2) đn
các thành phn ca TKVL
62
4.8
Tc đ tng trng GDP và thâm ht NSNN bình quân
1994-2013
67
1


B ỌIăTHÂMăHT HAY BINăNG TRÁI CHIU CHÍNH SÁCH TÀI
KHÓA, TÀI KHON VÃNG LAI VÀ T GIÁ HIăOÁIăTHC  VIT NAM
TÓM TT
Nghiên cu v mi quan h gia ngân sách Nhà nc và tài khon vưng lai đư thu hút
đc nhiu s quan tâm ca các nhà kinh t trong và ngoài nc. Trong s nhng vn
đ đáng quan tâm đó thì thâm ht NSNN và thâm ht TKVL kéo dài trong nhng nm
va qua đư tr thành vn đ lo ngi hàng đu cho các nhà làm chính sách. Nghiên cu
cho thy tn ti nhiu mi quan h đáng quan tâm gia hai yu t này  nhiu nc trên
th gii.  Vit Nam, mi quan h gia thâm ht NSNN và thâm ht TKVL là cùng
chiu hay trái chiu, hay đn gin là không có mi quan h? Kho sát t thc t cho
thy có nhiu bài nghiên cu  Vit Nam s dng nhiu mô hình khác nhau đ kim
đnh mi quan h này. Tuy nhiên kt qu cha đng nht. Xut phát t tình hình đó, tác

gi thc hin bài nghiên cu này k vng đem li cái nhìn rõ hn v tng quan gia
thâm ht NSNN và thâm ht TKVL.
Bài nghiên cu đc thc hin vi b d liu đc ly theo quý  Vit Nam t Quý
1-1994 đn ht Quý 1-2014. Nm bin chính ca mô hình bao gm: RGDP – GDP thc
(logGDP), GOV – Ngân sách Nhà nc (%GDP), CUR – Tài khon vãng lai (%GDP),
RIR – Lãi sut thc k hn 3 tháng (%) và REER – T giá hi đoái thc (log(REER)).
Kt qu nghiên cu ca bài cho thy có mi quan h “B đôi đi nghch” gia thâm ht
NSNN và thâm ht TKVL, ngha là khi thâm ht NSNN tng lên thì thâm ht TKVL
gim xung, hay TKVL đc ci thin. Khi đi vào nghiên cu tác đng ca các thành
phn NSNN đn các thành phn TKVL tác gi nhn thy khi tng chi tiêu Chính ph
góp phn tng tit kim t nhân, lưi ròng Chính ph và sai s thng kê. Tt c các yu t
đó làm ci thin TKVL.
Cu trúc bài vit gm có nm phn chính:
2


- Chngă1 tác gi gii thiu chung v đ tài, mc tiêu nghiên cu, đi tng và
phm vi nghiên cu, phng pháp nghiên cu và câu hi nghiên cu.
- Chngă2 trình bày v các mô hình lý thuyt liên quan đn bài vit và các nghiên
cu trc đây  trong và ngoài nc.
- Chngă3 s nói rõ v phng pháp và d liu nghiên cu
- Chngă4 là phn chính ca bài. Tác gi s trình bày c th quá trình nghiên cu
và kt qu đt đc.
- Chngă5 là kt lun, đa ra mt s kin ngh và hn ch ca đ tài.

T khoá ting Vit: B đôi thâm ht, B đôi đi nghch, Ngân sách Nhà nc, Tài
khon vãng lai, T giá hi đoái, Chính sách tài khoá, VAR.
T khoá ting Anh: Twin deficit, Twin divergence, Government budget, Current
account, Real exchange rate, Fiscal policy, VAR.
3


CHNGă1:ăăăGIIăTHIU
1.1ăătăvnăđ
Cuc khng hong kinh t - tài chính toàn cu 2008 đã gây ra tn tht vô cùng to ln
đi vi nn kinh t th gii nói chung và kinh t Vit Nam nói riêng: GDP toàn cu st
gim mnh, tình hình tht nghip gia tng dn đn nhiu vn nn xã hi xut hin.
Trc tình hình đó, nhiu quc gia đã tung ra các gói kích cu nhm cu nguy cho nn
kinh t: Gói kích cu 170 t USD ca chính ph M nm 2008 và gói kích cu th hai
vào nm 2009 di thi k Tng thng Barack Obama tr giá 787 t USD; Trung Quc
cng tung ra gói kích cu 4000 t Nhân dân t (586 t USD) vào nm 2009; Vit Nam
cng thc hin hai gói kích cu vào đu nm 2009 tr giá 9 t USD và gói kích cu th
hai vào cui nm. Tuy nhiên sau nhng hành đng này ca Chính ph thì vic thâm ht
ngân sách gia tng điu không th tránh khi. Theo báo cáo ca Vn phòng ngân sách
Quc hi M công b ngày cho thy, mc thâm ht ngân sách trong nm tài chính
2009, kt thúc vào ngày 30-9 là 1400 t USD, tng đng vi 9,9% GDP. Vào nm
2008, thâm ht ngân sách ca M đt 459 t USD. ây là mc thâm ht ln nht k t
nm 1945.  Vit Nam, thâm ht ngân sách sau khi phát hành các gói kích cu cng 
mc báo đng, nu thâm ht ngân sách nm 2008 là 3,8% so vi GDP thì nm 2009,
2010 đư vt lên mc 10% và 7,8% (theo s liu ca IMF). S tng lên trong thâm ht

ngân sách chính ph không nhng s làm cho tình hình n quc gia tr nên trm trng
hn mà còn tác đng đn các yu t v mô quan trng khác nh cán cân TKVL, lãi sut
thc hay t giá hi đoái thc.
Liên quan đn TKVL, các nhà nghiên cu đu cho rng thâm ht TKVL xut phát t
s mt cân bng trong kinh t v mô và điu này có nh hng ln đn phát trin kinh t
trong dài hn. Mt trong các bin pháp mà các nhà hoch đnh chính sách kim soát
thâm ht TKVL là thông qua chính sách tài khoá. Tuy nhiên theo mô hình lý thuyt
Keynes 1936, mi quan h gia thâm ht TKVL và thâm ht NSNN là cùng chiu, tc
là thâm ht ngân sách và thâm ht TKVL xut hin đng thi. Hin tng này có tên là
4


“Thâm ht kép”, xut hin ln đu tiên  Hoa K vào nhng nm 1980, lúc này đng
USD đc đánh giá cao và s thay đi bt thng trong TKVL cng nh thâm ht ngân
sách  M. Các nc  Châu Âu nh c, Thu in cng đi mt vi vn đ tng t
trong nhng nm đu ca thp niên 90. Lý thuyt thâm ht kép cho rng mt s gia tng
trong thâm ht ngân sách s gây ra mt s gia tng trong thâm ht TKVL thông qua s
gia tng giá tr đng ni t và ngc li. Mi liên h ca tình trng này có th đc lý
gii khi quc gia đó tri qua s bùng n đu t, thâm ht TKVL có th làm gim tc đ
tng trng ca đt nc hoc tng vay n nc ngoài, bán các tài sn c đnh, tài sn
tài chính… Vì vy, thâm ht TKVL liên tc làm cho quc gia tng n nc ngoài và kt
qu là tng thâm ht ngân sách. V mt lý thuyt, các c ch đng sau tình trng thâm
ht kép có th đc gii thích thông qua hc thuyt Keynes. Ông xem xét s thay đi
ngân sách Chính ph là yu t chính làm thay đi các bin s kinh t. Khi thâm ht
NSNN tng lên do vic gim thu hay tng chi tiêu là nguyên nhân chính làm tng tng
chi tiêu ca nn kinh t, kéo theo s tng lên ca lm phát và lãi sut. Lãi sut tng nh
hng đn nn kinh t trong nc và dòng vn nc ngoài vào tng cao. iu này dn
đn giá tr đng ni t tng cao, kích thích nhp khu nhng hn ch xut khu. Chính
nh hng này làm cho thâm ht TKVL tng cao. S xut hin đng thi gia thâm ht
ngân sách và thâm ht TKVL  rt nhiu nc đa


thu hút s chú ý ngày càng tng ca
nhiu nhà nghiên cu v vn đ thâm ht kép và đa

có nhiu bài nghiên cu lý thuyt
cng nh thc nghim ca nhiu tác gi đ kim đnh gi thuyt này. Tuy nhiên, theo
bài nghiên cu gn đây ca hai tác gi Soyoung Kim, Nouriel Roubini 2008  M t
nm 1973 – 2004 cho rng có s bin đng trái chiu gia thâm ht NSNN và thâm ht
TKVL, tc là khi thâm ht NSNN tng lên thì TKVL đc ci thin. Trong d liu thu
thp đc t Quý 1–1994 đn Quý 1-2014  Vit Nam, tác gii nhn thy có mt s
thi k có s bin đng trái chiu gia thâm ht NSNN và thâm ht TKVL. Dù vy, đó
ch là mt s nhn đnh ban đu, còn mi quan h tht s gia hai đi lng này nh th
5


nào, chúng ta phi tin hành nghiên cu chi tit da theo bài nghiên cu ca hai tác gi
trên.
Vi mc đích làm rõ mi quan h đó, tác gi đi sâu vào nghiên cu thc nghim tác
đng ca các cú sc tài khóa lên TKVL và ly tên đ tài là “B đôi thâm ht hay bin
đng trái chiu – Ngân sách Nhà nc, Tài khon vãng lai và T giá hi đoái thc 
Vit Nam”.
1.2ăăMcătiêuănghiênăcu
Bài nghiên cu nhm mc tiêu tr li mi quan h gia thâm ht NSNN và thâm ht
TKVL  Vit Nam. Giúp các nhà hoch đnh kinh t có đc cái nhìn rõ ràng hn v
hai đi lng này và đa ra nhng chính sách v mô phù hp đ phát trin kinh t đt
nc mt cách bn vng.
1.3 Cơuăhiănghiênăcu
Da trên quá trình nghiên cu, tìm hiu tác đng gia chính sách tài khoá m rng
đn cán cân TKVL và t giá hi đoái thc  Vit Nam. Vi mong mun hoàn thành
đc mc tiêu nghiên cu ca đ tài, bài nghiên cu tp trung gii quyt các vn đ sau:

- Tn ti b đôi thâm ht hay b đôi đi nghch gia NSNN và TKVL?
- Các cú sc thâm ht NSNN tác đng nh th nào đn tng thành phn ca TKVL
và t giá hi đoái thc?
1.4ăăiătngăvƠăphmăviănghiênăcu
i tng nghiên cu ca đ tài là NSNN, TKVL, t giá hi đoái thc và mi quan
h gia ba yu t này. Trong đó đc bit quan tâm đn tác đng gia NSNN và TKVL
tuân theo lý thuyt B đôi thâm ht hay B đôi đi nghch. Bên cnh đó, tác gi còn
xem xét đn tác đng ca sn lng, lãi sut, các thành phn ca NSNN và TKVL vi
nhau.
Phm vi nghiên cu đc th hin qua không gian và thi gian nghiên cu sau:
6


- Không gian nghiên cu: mi quan h gia NSNN và TKVL trên lãnh th Vit Nam.
- Thi gian nghiên cu: xem xét tng quan này t Quý 1-1994 đn ht Quý 1-2014.
1.5ăăPhngăphápănghiênăcu
u tiên tác gi s dng phng pháp đnh tính nhm nhn dng mi quan h gia
thâm ht NSNN và thâm ht TKVL da theo kt qu ca các bài nghiên cu trc.
Sau đó s dng phng pháp phân tích đnh lng, c th là mô hình VAR đ kim
đnh tng tác gia các bin s này, da trên d liu thu thp đc. Bên cnh đó, tác gi
cng tin hành các kim đnh tính dng ca phn d, AR Roots Graph đ kim tra tính
phù hp ca mô hình, kim đnh nhân qu Granger khi xem xét tác đng gia các bin.
7


CHNGă2:ăăăTNGăQUANăCÁCăMỌăHỊNHăLụăTHUYTăVĨ KTăQUă
NGHIÊNăCUăTRC
Thông thng, chúng ta ng h quan đim thâm ht s gây ra tác đng tiêu cc.
Nhng thc t không hn vy, khi thâm ht ngân sách là do chi đu t phát trin, Nhà
nc da vào ngun vn nc ngoài nh ODA, FDI đ đáp ng nhu cu chi tiêu thì

trng thái thâm ht đó là tt, vì đó là đng thái ch đng ca Chính ph da vào ngun
lc bên ngoài đ phát trin kinh t nc nhà. Ngc li, nu thâm ht ngân sách là do
không đáp ng đ nhu cu chi thng xuyên, hoc chi đu t vào nhng d án không
hiu qu gây lãng phí ngun lc quc gia thì trng thái này không tt, kt qu là Chính
ph phi đi vay n nc ngoài, t đó làm gia tng gánh nng n nc ngoài và không
có ngun thu trong tng lai đ chi tr.
V phía TKVL, nu xét mt cách tng quát thì TKVL bao gm xut khu, nhp
khu, thu nhp yu t ròng t nc ngoài và chuyn nhng ròng. Nhng phn ln
thâm ht này là do thâm ht thng mi gây ra, tình trng này xut hin khi xut khu
nh hn nhp khu.
Vy vn đ thâm ht TKVL tt hay là xu? Câu tr li là tùy thuc vào tình hình
kinh t v mô, cng nh ph thuc vào tình hình tài khon vn. Có mt đim cn nhn
mnh là bn thân vic thâm ht này v nguyên tc là không tt và cng không xu. 
đa ra mt nhn xét v mc đ thâm ht TKVL ca mt quc gia, chúng ta cn phi
xem xét tng trng hp c th, không th ch nhìn vào con s thâm ht/thng d
thng mi (hay thâm ht/thng d TKVL) đ cho rng tt hay xu.
Tuy nhiên, có mt quan nim ph bin không ch  Vit Nam là thâm ht TKVL là
không tt, th hin mt nn kinh t yu kém và ngc li thng d TKVL th hin mt
nn kinh t có kh nng cnh tranh tt. Mc dù trong nhiu trng hp, quan nim trên
không phi là không đúng, nhng theo lý thuyt kinh t thì không hn là nh vy. Khi
tìm hiu sâu hn chúng ta vn có th thy trng hp thâm ht TKVL th hin mt nn
8


kinh t đang tng trng tt, có nhiu c hi đu t vi li nhun cao, và khi nhu cu
đu t cao hn kh nng tit kim trong nc, điu này s làm cho các dòng vn nc
ngoài chy vào quc gia đó đ đáp ng nhu cu đu t, tc là mt quc gia có th s
dng ngun lc ca nc khác đ phát trin kinh t trong nc. Ngc li, mt TKVL
có thng d li có th là du hiu bt n ca nn kinh t, dòng vn trong nc chy ra
nc ngoài tìm kim nhng c hi đu t tt hn, điu này có ngha các ngun lc

không đc s dng cho phát trin nn kinh t trong nc. Và trong nhiu trng hp
khác, thì s mt cân bng ca cân cân TKVL (thng d hay thâm ht) chng phi là mt
du hiu nghiêm trng nào.
Tóm li, chúng ta không th kt lun thâm ht NSNN và thâm ht TKVL là tt hay
xu nu ch nhìn qua nhng con s mà không đ cp đn bn cht ca thâm ht. Mt
câu hi quan trng đc đt ra  đây na là Mi quan h gia hai đi lng này là gì?
Mt s nhà kinh t hc cho rng chúng có quan h cùng chiu, nhng mt s khác li
ng h quan đim ngc li, tc là h cho rng thâm ht NSNN và thâm ht TKVL có
quan h trái chiu nhau. Các nghiên cu đư xem xét nhng quc gia khác nhau và trong
nhng khong thi gian khác nhau nên đa ra các kt lun cng khác nhau.
Di đây s cho chúng ta thy đc mi quan h gia thâm ht NSNN và thâm ht
TKVL thông qua vic bin đi công thc v mô truyn thng và các lý thuyt v mi
quan h gia hai đi lng này theo quan đim ca các nhà kinh t hc trên th gii.
2.1 Cácămôăhìnhălýăthuytăcăbnă
2.1.1 MiăquanăhăgiaăthơmăhtăNSNNăvƠăthơmăhtăTKVL
Nm 1936, khi phân tích tình hình kinh t ca thi k khng hong nm 1930,
Keynes đư tr thành ngi đu tiên đa ra nhng ý nim v mô nh tiêu dùng cui
cùng, tích lu tái sn xut, xut khu, nhp khu, nhm phân tích tng quát nn kinh
t. S liên h gia các ch tiêu này đc biu hin di dng tng cu.
9


Bc mt là xây dng mi quan h gia TKVL, đu t và tit kim ca nn kinh t
đóng, không có hot đng xut nhp khu, ta có:
Y = C + I + G (*)
Trong đó, Y là thu nhp quc dân
C là tiêu dùng t nhân
I là tng đu t ca nn kinh t
G là chi tiêu Chính ph.
ng thc (*) đc vit li là:

Y ậ C ậ G = I
Trong đó Y – C – G là phn tit kim ca nn kinh t, gi là S. T đó suy ra phng
trình gia tit kim và đu t:
S = I
Bc hai, m rng công thc cho mt nn kinh t m có các hot đng xut nhp
khu, vì vy phng trình (*) s đc vit:
Y = C + I + G + (X ậ M)
Trong đó X là xut khu, M là nhp khu. S chênh lch gia X - M là cán cân thng
mi.  đn gin hóa, nu xem X - M tng đng vi TKVL (CA), ta có:
CA = Y ậ C ậ G ậ I
Vì Y – C – G chính là tit kim S nên :
CA = S ậ I

CA = (Sg + Sp) ậ I

CA = (T ậ G) + Sp ậ I
 CA = B + Sp ậ I
10


(Vi Sg là tit kim ca Nhà nc, Sp là tit kim ca t nhân và B là NSNN)
Bc cui cùng phng trình chính trong bài nghiên cu này s đc thit lp nh
sau:
CAD = BD + (I - Sp)
(Vi BD là thâm ht ngân sách Nhà nc, CAD là thâm ht tài khon vãng lai)
Theo công thc trên, CAD và BD có quan h cùng chiu, nhng thc t có rt nhiu
lý thuyt mà các nhà kinh t hc đư đa ra nhng quan đim khác nhau xung quanh mi
quan h đó, phn tip theo chúng ta tho lun v các quan đim.
 Lý thuyt thâm ht NSNN và thâm ht TKVL không có mi quan h
Lý thuyt này da trên hiu ng Ricardian (Ricardian Equivalence Hypothesis –

REH) ca Barro (1974) và sau này đc phát trin bi Buchanan (1976). Các gi đnh
ban đu nh sau: Chi tiêu Chính ph không đi trong mt thi gian dài, và phn chi tiêu
này đc tài tr bi ngun thu t thu. Tiêu dùng t nhân ph thuc vào c thu nhp
kh dng hin ti và thu nhp kh dng trong tng lai.
Chính ph có th cho vay hoc đi vay vì trong mt s nm, ngun thu thu vt quá
chi tiêu và mt s nm chi tiêu Chính ph vt quá ngun thu t thu. Vi chi tiêu d
kin và mt d báo hp lý v ngun thu thu trong tng lai, Chính ph ct gim thu 
thi đim hin ti, phi bù đp thiu ht trong tng lai bng cách đi vay. Và hin giá
các khon thu thu tng thêm trong tng lai s dùng đ chi tr cho li tc đi vay Chính
ph phi tr cho ngi nm gi trái phiu.
Theo hiu ng này, kt qu ca vic ct gim thu s không nh hng ti tit kim
quc gia. Vì đu tiên ct gim thu s làm gim thu nhp công và tit kim công, gim
tit kim công làm tng BD, nhng s st gim này s cân bng vi gia tng tit kim t
nhân. Vì vy, tit kim quc gia s không b nh hng. Lý do là ngi dân s ngh vic
ct gim thu hin ti s phi bù tr trong tng lai, kt qu là h tng tit kim đ tr
11


cho vic tng thu trong tng lai. Thu dng nh ch là trì hoưn, không đc b đi
thc s, do đó BD không tác đng lên tit kim quc gia, nên không tác đng gì đn
CAD. Tuy nhiên, đó là nhng lý lun ca mt hiu ng Ricardian hoàn chnh.
Thc t có ba lí do dn đn tit kim t nhân tng lên không đ bù đp cho phn ct
gim thu ca Chính ph:
- i vi mt b phn ngi dân không có ngi thân, và ngh s không chu nh
hng khi Chính ph tng thu  mt thi đim trong tng lai, h d tiêu dùng nhiu
hn khi thu nhp kh dng tng lên nên s đc hng li t vic ct gim thu  hin
ti ca Chính ph.
- Hn na, rt có kh nng ngi dân s tiêu dùng nhiu hn khi h ch d báo đc
thu nhp kh dng k vng ca h tng thêm do vic ct gim thu, mà không d báo
đc tác đng sau đó.

- Lãi sut th trng không bng vi lãi sut đi vay ca Chính ph. Nu hin giá các
khon thu t thu d kin tng thêm trong tng lai và hin giá các khon thu nhp t
trái phiu  tng lai ca ngi nm gi trái phiu đc chit khu vi lãi sut đi vay
ca Chính ph, tit kim t nhân tng lên (ngi nm gi trái phiu) đ bù đp cho ct
gim thu  hin ti ca Chính ph, hay tng đng hiu ng Ricardian. Nhng nu
lãi sut chit khu là lãi sut th trng (ln hn lưi sut Chính ph) thì tit kim t
nhân tng lên không đ bù đp cho tng thu ca Chính ph trong tng lai.
Thc trng đó nói lên mt điu là BD s kéo theo CAD khi Ricardian không hoàn
chnh xy ra – kt lun này đc rút ra t công thc mi quan h  phn trên ca bài
nghiên cu.
 Lý thuyt thâm htăNSNNătácăđng (cùng chiu) đn thâm ht TKVL
Các nhà phân tích kinh t cho rng s mt cân bng trong NSNN và TKVL trong hai
thp k va qua là do s mt cân bng trong nn kinh t v mô, điu này nh hng
đáng k đn tin trình phát trin kinh t ca đt nc. Trong n lc đi tìm ra nguyên
12


nhân ca s mt cân bng đó, các nhà nghiên cu đư phát hin ra mi liên h gia BD
và CAD. T nhng nm 1980, mi liên h đó đc th hin di tên gi Lý thuyt
thâm ht kép – Twin Deficits Hypothesis. Vn đ này không ch xut hin  M mà
còn bt đu ni lên  Châu Âu, c và Thy in vào nhng nm 1990.
Thâm ht NSNN s kéo theo thâm ht TKVL da trên khuôn kh lý thuyt c bn
ca Mundell (1968) – Fleming (1962), lý thuyt ca ông nói rng khi BD tng lên s to
áp lc gia tng trong lưi sut, điu này châm ngòi cho dòng vn vào ca quc gia và làm
t giá gim, t đó kéo theo quá trình xut khu gim và nhp khu tng lên, kt qu là
làm gia tng CAD di ch đ t giá hi đoái th ni. Mt khác, di ch đ t giá hi
đoái c đnh, khi BD xy ra s làm tng thu nhp thc hoc giá c do lng tin chy ra
t ngân sách đ đu t cho nn kinh t và tt nhiên làm CAD xy ra trm trng hn (do
cu hàng hóa nc ngoài tng). Hay nói cách khác, di ch đ t th ni hay c đnh
thì BD kéo theo CAD mc dù c ch gii thích khác nhau.

Lý thuyt hp th ca Keynes đa ra hai kt lun: (1) Có mi quan h cùng chiu
gia BD và CAD, (2) BD tác đng đn CAD, hay CAD = f(BD). Nhng li gii thích
sau đây có th giúp ta hiu thêm v mi quan h trên:
- Mt s nhà kinh t hc cho rng BD là kt qu ca vic gia tng chi tiêu công. Chi
tiêu công là mt nhu cu không th thiu, nhng nó làm tng thu nhp trong nc, điu
này dn ti vic tiêu dùng cho các hàng hóa vn và dch v nhp khu tng lên, cui
cùng CAD xy ra trm trng hn.
- Chúng ta cng có th gii thích di dng phng trình cân bng ca Keynes 1936
sau:
(X - M) = (Sp ậ I ) + (T - G)
Vi gi đnh ban đu là ngân sách cân bng thì vic gim tit kim công do ct gim
thu hoc tng chi tiêu công (G > T) s làm gim tit kim quc gia, kéo theo có s mt
cân bng gia tit kim và đu t (Sp < Ip), theo phng trình trên thì dn đn CAD (X
13


< M). Mt cách gii thích khác, tit kim không đ s châm ngòi cho đu t trc tip
nc ngoài (FDI), FDI càng tng dn đn t giá hi đoái gim, tng nhp khu và gim
xut khu, vì vy CAD trm trng hn.
 Lý thuyt thâm ht TKVL tácăđngăđn thâm ht NSNN
Theo lý thuyt này có mi quan h mt chiu CAD kéo theo BD. Kt qu này xy ra
khi vic thâm ht TKVL dn ti tc đ tng trng kinh t chm hn và điu này gia
tng thâm ht NSNN. Mt quc gia tri qua khng hong tài chính và khng hong kh
nng thanh toán thng xuyên biu hin qua CAD quá mc. Sau khng hong, quc gia
đó s phi đi mt vi các vn đ chi tiêu công nhiu đ phc hi mt s nhân t tài
chính, ci thin h thng qun tr, làm gim cuc suy thoái, dn đn BD tng. Mt ví
d minh chng là  Hàn Quc, sau khng hong tài chính 1997, vic thc hin chính
sách tài khóa nhm thúc đy các hot đng kinh t và tính an toàn v mt xã hi dn đn
BD tng. Nh vy, ta thy đc mi quan h mt chiu CAD kéo theo BD.
 Lý thuyt v thâm ht NSNN và thâm htăTKVLătácăđng ln nhau

Bên cnh đó, cng có mi quan hai chiu gia BD và CAD. Chúng ta có th tách ra
làm hai phn trong mi quan này: (2) BD tác đng đn CAD, (3) CAD tác đng đn
BD. C ch vn hành ca tng phn chúng ta có th tham kho  lý thuyt th nht và
lý thuyt th ba phía trên. Quan đim này đư đc tìm thy bi Feldstein và Horioka
(1980)  các nc M Latin, h cho rng khng hong tin t  nhng nc này vào
nhng nm 1980 phn ánh mt chu k xu, tit kim và đu t có mi tng quan cht
ch và vì th BD và CAD có xu hng di chuyn cùng chiu.
Theo nhng lý thuyt trên, chúng ta có th kt lun rng mi quan h gia BD và AD
phù hp vi tng thi k d báo và tht s cha có s thng gia các nhà kinh t hc.
Mi nhà kinh t hc đu có nhng lp lun riêng đ bo v quan đim ca mình, điu
này đư dy lên nhng tranh lun khá kch lit xung quanh mi quan h gia thâm ht
NSNN và thâm ht TKVL.
14


2.1.2 MiăquanăhăgiaăthơmăhtăNSNNăvƠătngătrngăkinhătă
Mi quan h gia thâm ht ngân sách và tng trng kinh t là mt vn đ đc
nghiên cu khá rng rãi trên c phng din lý thuyt và kim đnh thc nghim. Liên
quan đn mi quan h này, các quan đim ca các trng phái kinh t khác nhau cng
rt khác nhau.
- Trng phái Tân c đin cho rng tng thâm ht hin ti s kéo theo s gia tng v
gánh nng thu trong tng lai. Theo đó, ngi tiêu dùng s có xu hng tng tiêu dùng
ti thi đim hin ti. Trong trng hp này, tit kim quc gia s gim xung. Khi tit
kim quc gia gim, lãi sut trên th trng s tng và lưi sut tng s  làm gim đu
t, qua đó to ra hin tng “thoái lui đu t” (crowding-out effect). Vì th, trng phái
này cho rng tng thâm ht ngân sách s nh hng tiêu cc đn tng trng kinh t.
Trng phái này còn cho rng nu nh vic tài tr thâm ht ngân sách thông vay n
trong nc s gây áp lc làm tng lưi sut trong nn kinh t, do vy s làm gim đu t
ca khu vc t nhân. Theo đó, tng thâm ht ngân sách có th dn đn tng giá và gim
sn lng sn xut trong nn kinh t. Mt gii thích khác là khi Chính ph vay n trên

th trng trong nc, lãi sut s b đy lên và khi mt bng lãi sut b đy lên, khu vc
t nhân s gim nhu cu huy đng vn ca mình, theo đó s hn ch đn s m rng sn
xut ca khu vc t nhân. Hay nói cách khác, s gia tng v cu ca chính ph thông
qua tng chi tiêu (tng thâm ht ngân sách) đư chèn ln cu khu vc t nhân (Saleh,
2003).
- Trong khi đó, trng phái Keynes li cho rng tng thâm ht ngân sách s tác đng
tích cc đn tng trng kinh t. Khi Chính ph tng chi ngân sách t ngun thâm ht
thì tng cu ca nn kinh t s tng lên, làm cho các nhà đu t t nhân tr nên lc quan
hn v trin vng kinh t và s quan tâm hn đn vic tng đu t. Trong trng hp
khác, nu Chính ph chp nhn thâm ht thông qua vic gim thu thì thu nhp kh
dng ca khu vc h gia đình cng tng lên. Theo đó, ngi dân s tng chi tiêu, tng
15


cu v hàng hóa và dch v s tng lên. Trng phái Keynes lp lun rng mc dù tng
thâm ht ngân sách có th tng lưi sut song vn có th tng đc mc tit kim và đu
t, qua đó tác đng tích cc đn tng trng kinh t. Tuy nhiên, các nhà kinh t theo
trng phái này cng cho rng tác đng ca thâm ht ngân sách đn tng trng kinh t
ch có ý ngha trong ngn hn. Hn na, vic s dng thâm ht ngân sách đ kích thích
tng trng ch có th mang li hiu qu trong bi cnh tng cu st gim (trng hp
xy ra suy thoái). Khi mà nn kinh t đang hot đng  mc toàn dng nhân công, vic
tng thâm ht ngân sách không nhng không có tác đng đn tng cu mà còn có nguy
c đa nn kinh t trc nhng ri ro mi, trong đó đáng k nht s là s gia tng v
sc ép lm phát.
- Khác vi hai trng phái nói trên, quan đim ca trng phái Ricardo cho rng,
thâm ht ngân sách không tác đng đn các bin s kinh t v mô c trong ngn hn và
dài hn. Theo trng phái này nh hng ca thâm ht ngân sách và thu đi vi tiêu
dùng là tng đng nhau. Vic tng thâm ht ngân sách do gim thu  thi đim hin
ti s phi tr giá bng vic tng thu trong tng lai, bao gm c tr lãi cho khon vay.
Do vy thâm ht ngân sách dn đn vay n trong hin ti s đng ngha vi vic tng

thu trong tng lai. Vi hàm ý này, ngi tiêu dùng trong thi đim hin ti s tit
kim mt khon cn thit đ tr cho tng lai. Nói cách khác, ngi tiêu dùng thng
d đoán tng lai, quyt đnh tiêu dùng ca h không ch da vào thu nhp hin ti mà
còn da vào thu nhp k vng trong tng lai.
Theo trng phái Ricardo, thâm ht ngân sách s không có tác đng đn tit kim và
đu t. Theo h khi thâm ht ngân sách tng do gim thu thì thu nhp kh dng ca
ngi dân tng lên, hn na ngi dân ý thc đc ct gim thu trong hin ti s dn
đn tng thu trong tng lai, do vy h s tit kim nhiu hn. Trong khi đó, thâm ht
ngân sách làm cho tit kim ca khu vc Nhà nc gim xung. Theo đó, tit kim
quc gia đc hiu là tng ca tit kim t nhân và tit kim ca Nhà nc s không