B GIỄOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM
NGUYN TH THANH HNG
GIIăPHỄPăNỂNGăCAOăHIU QU HOTăNG KINH
DOANH TIăCỄC NGỂNăHÀNGăTHNGăMI C PHN
NIểMăYT TRểNăTH TRNG CHNGăKHOỄN VIT
NAM GIAIăON 2010-2013
LUN VN THC S KINH T
TP. H Chí Minh, Tháng 08/2014.
B GIỄOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM
NGUYN TH THANH HNG
GIIăPHỄPăNỂNGăCAOăHIU QU HOTăNG KINH
DOANH TIăCỄC NGỂNăHÀNGăTHNGăMI C PHN
NIểMăYT TRểNăTH TRNG CHNGăKHOỄN VIT
NAMăGIAIăON 2010-2013
ChuyênăngƠnh:ăTƠiăchínhă- NgơnăhƠng
Mƣăs: 60340201
LUN VN THC S KINH T
Ngi hng dn khoa hc:
TS. TRN QUC TUN
TP. H Chí Minh, Tháng 08/2014
LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn nƠy lƠ công trình nghiên cu ca tôi. S liu đa
ra trong lun vn nƠy lƠ trung thc, đc thu thp t các ngun đáng tin cy. Các
gii pháp kin ngh do cá nhơn tôi rút ra t quá trình nghiên cu lỦ lun vƠ thc tin.
TP.HCM, ngày 27 tháng 08 nm 2014.
Tácăgiălunăvn
NguynăThăThanhăHng
MC LC
TRANG PH BỊA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC BNG BIU
DANH MC BIU
PHN M U 1
1. LỦ do chn đ tƠi 1
2. i tng vƠ phm vi nghiên cu 2
3. Phng pháp nghiên cu 2
4. Mc tiêu vƠ cơu hi nghiên cu 3
5. Tính mi ca đ tƠi 3
6. Kt cu lun vn 4
CHNG 1: Lụ LUN CHUNG V HIU QU HOT NG KINH DOANH
VÀ CÁC PHNG PHÁP ÁNH GIÁ HIU QU HOT NG KINH
DOANH TI CÁC NGỂN HÀNG THNG MI C PHN NIểM YT TRểN
TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM 5
1.1. LỦ lun chung v hiu qu hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng thng mi
c phn niêm yt 5
1.1.1. Khái quát v ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt 5
1.1.1.1. Khái nim v ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt 5
1.1.1.2. Các điu kin đ ngơn hƠng thng mi c phn đc niêm yt 5
1.1.1.3. Nhng li íchkhi ngơn hƠng niêm yt trên th trng chng khoán 7
1.1.2. Khái quát v hiu qu hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng thng mi
c phn niêm yt 9
1.1.2.1. Khái nim hiu qu hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng niêm yt 9
1.1.2.2. S cn thit ca vic nơng cao hiu qu hot đng kinh doanh cho ngơn
hƠng thng mi c phn niêm yt 10
1.1.2.3.Nhng hot đng c bn ca NHNY 11
1.2. Các phng pháp đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh 13
1.2.1. Phng pháp đánh giá da vƠo các ch tiêu tƠi chính 13
1.2.1.1. Nhóm ch tiêu sinh li 13
1.2.1.2. Nhóm ch tiêu phn ánh nng lcqun lỦ chi phí 14
1.2.1.3. Nhóm ch tiêu phn ánh cht lng tƠi sn 16
1.2.2. Phng pháp đánh giá da vƠo phng pháp bao d liu DEA 17
1.2.2.1. Gii thiu phng pháp bao d liu DEA 17
1.2.2.2. u vƠ nhc đim ca phng pháp bao d liu DEA 18
1.2.2.3. Các tiêu chí đo lng 19
1.2.2.4.Mt s nghiên cu trc đơy ng dng phng pháp bao d liu DEA
đ đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng thng mi 22
1.3. La chn các ch s tƠi chính vƠ bin nghiên cu 25
Kt lun chng 1 26
CHNG 2: THC TRNG HIU QU HOT NG KINH DOANH CA
NGỂN HÀNG THNG MI C PHN NIểM YT TI VIT NAM GIAI
ON 2010-2013 27
2.1. Bi cnh nn kinh t Vit Nam giai đon 2010-2013 27
2.1.1. Bi cnh chung 27
2.1.2. Tác đng ca bi cnh kinh t lên h thng ngơn hƠng Vit Nam 28
2.2. Khái quát v các ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt ti Vit Nam 30
2.3. Thc trng hot đng kinh doanh ca các NHNY giai đon 2010-2013 32
2.3.1. Tình hình hot đng kinh doanh 32
2.3.1.1. Hot đng huy đng vn 32
2.3.1.2. Hot đng tín dng 33
2.3.1.3. Hot đng kinh doanh dch v 35
2.3.1.4. Các hot đng khác 36
2.3.2. Kt qu hot đng kinh doanh 37
2.4. ánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca các NHNY ti Vit Nam 39
2.4.1. ánh giá hiu qu hot đng kinh doanh theo các ch s tƠi chính 39
2.4.1.1. Kh nng sinh li 39
2.4.1.2. Nng lc qun lỦ chi phí 43
2.4.1.3. Cht lng tƠi sn có 44
2.4.2. ánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca các NHNY theo phng
pháp bao d liu DEA 47
2.4.2.1. Hiu qu k thut vƠ hiu qu kinh t 47
2.4.2.2. Ch s Malmquist 50
2.5. Nhng thƠnh qu vƠ hn ch ca các NHNY trong thi gian qua 52
2.5.1. Nhng thƠnh qu đƣ đt đc 52
2.5.2. Mt s hn ch vn còn tn ti các NHNY 53
Kt lun chng 2 57
CHNG 3: MT S GII PHÁP VÀ KIN NGH NHM NỂNG CAO HIU
QU HOT NG KINH DOANH TI CÁC NGỂN HÀNG THNG MI
C PHN NIểM YT TRểN TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM 58
3.1. nh hng phát trin h thng ngơn hƠng thng mi Vit Nam đn nm
2020 tm nhìn nm 2025 58
3.2. Mt s gii pháp nơng cao hiu qu hot đng kinh doanh ti các NHNY
trong thi gian ti 60
3.2.1. Gii pháp thúc đy tng trng tín dng vƠ hn ch n xu 60
3.2.1.1. Gii pháp thúc đy tng trng tín dng 60
3.2.1.2. Gii pháp hn ch n xu 62
3.2.2. Gii pháp tit kim chi phí hot đng 63
3.2.3. Tng cng ng dng công ngh ngơn hƠng 64
3.2.4. Tng cng m rng quy mô 65
3.3. Mt s gii pháp khác 65
3.3.1. Gii pháp gia tng cht lng tín dng 65
3.3.1.1. Tng cng gim thiu riro do bt cơn xng thông tin trc khi quyt
đnh cho vay 65
3.3.1.2.Tng cng giám sát hot đng tín dng 66
3.3.1.3.o đc ngh nghip phi đc coi trng 67
3.3.2. Gii pháp ly li nim tin ca nhƠ đu t trên th trng chng khoán 67
3.3.3. Gii pháp nơng cao nng lc qun tr 68
3.3.3.1. Nơng cao nng lc điu hƠnh 68
3.3.3.2. Nơng cao nng lc qun tr ri ro 71
3.3.4. To s khác bit trong chin lc phát trin sn phm 71
3.4. Kin ngh 72
3.4.1. HoƠn thin th ch 72
3.4.2. RƠ soát vƠ đánh giá đnh k tin trình tái cu trúc h thng ngơn hƠng 74
Kt lun chng 3 75
KT LUN CHUNG 76
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC VIT TT
ACB
Ngơn hƠng TMCP Á Chơu
BIDV
Ngơn hƠng TMCP u t vƠ Phát trin Vit Nam (BIDV)
CTG
Ngơn hƠng TMCP Công Thng Vit Nam (Vietinbank)
DEA
Phơn tích bao d liu (Data envelopment analysis)
EIB
Ngơn hƠng TMCP Xut nhp khu Vit Nam (Eximbank)
MBB
Ngơn hƠng TMCP Quơn i
NHNY
Ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt trên th trng chng
khoán Vit Nam
NHTM
Ngơn hƠng thng mi
NHTMNN
Ngơn hƠng TMCP nhƠ nc Vit Nam
NVB
Ngơn hƠng thng mi c phn Nam Vit (Navibank)
ROA
Thu nhp ròng/Tng tƠi sn
ROE
Thu nhp ròng/Vn ch s hu
SHB
Ngơn hƠng TMCP SƠi Gòn ậ HƠ Ni
STB
Ngơn hƠng TMCP SƠi Gòn Thng Tín (Sacombank)
TCTD
T chc tín dng
VCB
Ngơn hƠng TMCP Ngoi Thng Vit Nam (Vietcombank)
Bng vit tt kt qu chy phn mm DEAP 2.1
crste
Hiu qu k thut toƠn b
Technical efficiency
drs
Hiu qu gim theo quy mô
Decreasing returns to scale
effch
Thay đi hiu qu k thut
Technical efficiency change
irs
Hiu qu tng theo quy mô
Constant returns to scale
pech
Thay đi hiu qu thun
Pure technical efficiency change
scale
Hiu qu quy mô
Efficiency Scale
sech
Thay đi hiu qu quy mô
Scale efficiency change
tfpch
Thay đi nng sut nhơn t tng hp
Total factor productivity
techch
Thay đi tin b công ngh
Technological change
DANH MC BNG BIU
Bng 1.1: Tng hp các ch tiêu tƠi chính 15
Bng 2.1: T l tin gi khách hƠng so vi vn huy đng ti các NHNY 32
Bng 2.2: T l cho vay khách hƠng so vi d n cho vay ti các NHNY 33
Bng 2.3: Thu nhp lƣi thun so vi tng thu nhp ti các NHNY 34
Bng 2.4: Thu nhp hot đng dch v so vi tng thu nhp ti các NHNY 36
Bng 2.5: T l chi phí hot đng so vi tng thu nhp ti các NHNY 38
Bng 2.6: Kh nng sinh li ti các NHNY 40
Bng 2.7: Nng lc qun lỦ chi phí ti các NHNY 43
Bng 2.8: Cht lng tƠi sn có ti các NHNY 45
Bng 2.9: Hiu qu hot đng kinh doanh ti các NHNY giai đon 2010-2013 46
Bng 2.10: Kt qu c lng hiu qu k thutvƠ hiu qu quy mô 48
Bng 2.11: Ch s Malmquist trung bình c nm 50
Bng 2.12: Ch s Malmquist trung bình ca mi ngơn hƠng 50
DANH MC BIU
Biu đ 1.1: Hiu qu k thut vƠ hiu qu phơn b 19
Biu đ 2.1: Tng trng kinh t vƠ lm phát ca Vit Nam 27
Biu đ 2.2: Tng tƠi sn ca các NHNY giai đon 2010-2013 30
Biu đ 2.3: Li nhun sau thu ca các NHNY giai đon 2010-2013 36
Biu đ 2.4: T l chi phí d phòng ri ro giai đon 2010-2013 38
1
PHNăMăU
1. LỦădoăchnăđătƠi
Phát trin kinh t ca mt quc gia ph thuc vƠo rt nhiu yu t nh tng
trng vƠ phát trin công nghip, hin đi hóa nông nghip, m rng xut nhp
khuầ VƠ lnh vc ngơn hƠng lƠ mt thƠnh phn ht sc quan trng thúc đy nn
kinh t ca mi quc gia phát trin. Cng vì th, hiu qu hot đng kinh doanh ca
ngƠnh ngơn hƠng lƠ thc đo hiu qu vƠ lƠ ch báo đ kim tra hiu sut ca bt k
nn kinh t nƠo.
i vi Vit Nam, ngƠnh ngơn hƠng phát trin mnh m trong vƠi thp k
qua. n nay, nó đc xem nh lƠ huyt mch ca nn kinh t. Tuy vy, cuc
khng hong tƠi chính toƠn cu nm 2008 cùng vi khng hong n công chơu Ểu
vƠ suy thoái kéo dƠi các quc gia phát trin vƠ mi ni, lƠm cho nn kinh t Vit
Nam cng đi mt vi vô vƠn thách thc. Trong bi cnh trƠn ngp khó khn đó,
ngƠnh Ngơn hƠng cng b tn thng, hiu qu hot đng kinh doanh sa sút nghiêm
trng.
Mt khi hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngơn hƠng thng mi sa
sút, nu đ tình trng nƠy kéo dƠi s nh hng ti h thng tƠi chính, trm trng
hn s dn ti khng hong ngơn hƠng. iu nƠy s vô cùng ti t cho nn kinh t
quc gia, đc bit lƠ các nn kinh t d tn thng nh Vit Nam.
Dù có nhiu đim ni bt so vi các ngơn hƠng khác, song hot đng kinh
doanh ca các ngơn hƠng niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam cng suy
gim trong giai đon 2010-2013. iu nƠy li cƠng to mi bt an trong lòng ngi
dơn. Bi l các ngơn hƠng nƠy đƣ tr thƠnh ngơn hƠng ca công chúng nên chu s
giám sát ca nhiu đi tng: Ngơn hƠng nhƠ nc, y ban chng khoán nhƠ nc,
nhƠ đu t, ngi gi tinầ Hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngơn hƠng đƣ
niêm yt cng vì th li cn phi đc quan tơm hn na.
2
Bi vy, nơng cao hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngơn hƠng
thng mi c phn đƣ niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam (NHNY) lƠ
hot đng thit thc vƠ tt yu trong sut quá trình tn ti vƠ phát trin ca các ngơn
hƠng nƠy. Trong bi cnh cha đng vô vƠn thách thc vƠ ri ro nh giai đon
2010-2013 li cƠng phi có nhng gii pháp đúng đn, kp thi đ thúc đy các
NHNY phát trin bn vng.
Xut phát t nhng lỦ do trên, tác gi nghiên cu đ tƠi: ắGiiăphápănơngă
cao hiu qu hotăđng kinh doanhti cácăngơnăhƠngăthngămi c phnăniêmă
yt trênăth trng chngăkhoánăVităNamăgiaiăđon 2010-2013Ằ.
2. iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
i tng nghiên cu
Vi mc tiêu tìm ra các gii pháp nhm nơng cao hiu qu hot đng kinh
doanh cho các ngơn hƠng niêm yt trong thi gian ti, đi tng nghiên cu ca
lun vn nƠy lƠ các ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt trên th trng chng
khoán Vit Nam.
Phm vi nghiên cu
đánh giá khách quan vƠ chính xác hiu qu hot đng ca ngơn hƠng
thng mi Vit Nam, đ tin cy ca d liu nghiên cu ht sc quan trng. Do đó,
tác gi s dng báo cáo tƠi chính hƠng nm đƣ đc kim toán trong giai đon2010-
2013 ca 9 NHNY, bao gm: Vietinbank, BIDV, Vietcombank, MBB,Sacombank,
Eximbank, ACB, Navibank vƠ SHB.
3. Phngăphápănghiênăcu
Có rt nhiu cách đ đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ngơn
hƠng,trong đó đánh giá da vƠo các ch tiêu tƠi chính lƠ khá ph bin. NgoƠi
ra,phng pháp bao d liu DEA cng đc áp dng rt rng rƣi trên th gii.
gii quyt các vn đ đt ra trong lun vn nƠy, tác gi đƣ s dng phng pháp
tng hp, thng kê, vƠ phng pháp đnh lng.
3
đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ngơn hƠng theo các ch tiêu tƠi
chính, tác gi s dng ch yu phng pháp tng hp vƠ thng kê. i vi phng
pháp bao d liu DEA, tác gi s dng phng pháp nghiên cu đnh lng.
4. McătiêuăvƠăcơuăhiănghiênăcu
Mc tiêu nghiên cu
Lun vn nƠy nhm gii quyt hai mc tiêu nghiên cu sau:
Th nht: ánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngơn hƠng
thng mi c phn niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam thông qua các
ch tiêu tƠi chính vƠ phng pháp bao d liu DEA.
Th hai: Tìm ra các gii pháp đ nơng cao hiu qu hot đng kinh doanh
cho các ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt trên th trng chng khoán Vit
Nam trong thi gian ti.
Câu hi nghiên cu
Xut phát t mc tiêu nghiên cu, tác gi s lƠm rõ hai vn đ:
1) Hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngơn hƠng thng mi c phn
niêm yt trên th trng chng khoán ti Vit Nam trong giai đon 2010-2013 nh
th nƠo?
2) Cn nhng gii pháp nƠo đ nơng cao hiu qu hot đng kinh doanh cho
các ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam
trong thi gianti?
5. TínhămiăcaăđătƠi
Qua tham kho các công trình nghiên cu trc đơy, đ tƠi tác gi có mt
vƠi đim mi nh sau:
Th nht: đn thi đim tác gi nghiên cu (20/06/2014) tác gi cha tìm
thy tƠi liu nƠo nghiên cu 9 NHNY. Các công trình nghiên cu trc thi đim
nƠy ch mi tp trung nghiên cu 8 NHNY (cha có BIDV).
4
Th hai: rt nhiu công trình trc đơy s dng mô hình hi quy đ đánh
giá hiu qu ca các NHNY (thông qua hai ch tiêu chính ROA&ROE). Còn tác gi
s dng kt hp các ch tiêu tƠi chính, đc cht lc t các nghiên cu nc
ngoƠi.NgoƠi ra, phng pháp d liu DEA tác gi ng dng các bin đu vƠo-đu ra
cng không ging các nghiên cu trong nc đƣ s dng.
Th ba: giai đon nghiên cu ca tác gi cng không trùng khp vi các
công trình nghiên cu trc. Vic la chn giai đon 2010-2013 đ nghiên cu bi
tác gi cho rng khong thi gian 4 nm lƠ khong thi gian hp lỦ, va cp nht
đn thi đim tác gi hoƠn thƠnh lun vn, vƠ cng lƠ khong thi gian va đ đ
tác gi đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca các NHNY đc chi tit vƠ toƠn
din hn.
6. Ktăcuălunăvn
NgoƠi phn m đu ra, lun vn có kt cu 3 chng nh sau:
Chng 1: LỦ lun chung v hiu qu hot đng kinh doanh vƠ các phng
pháp đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ti các ngơn hƠng thng mi c phn
niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam.
Chng 2: Thc trng hiu qu hot đng kinh doanh ti các ngơn hƠng
thng mi c phn niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam giai đon
2010-2013.
Chng 3: Mt s gii pháp vƠ kin ngh nhm nơng cao hiu qu hot
đng kinh doanh ti các ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt trên th trng
chng khoán Vit Nam trong thi gian ti.
5
CHNGă 1:ă Lụă LUNă CHUNG Vă HIUă QUă HOTă NGă KINHă
DOANH VÀăCỄCă PHNGăPHỄPăỄNHăGIỄăHIUăQUăHOTăNGă
KINH DOANH TIă CỄC NGỂNăHÀNGă THNGă MIăCăPHNăNIểMă
YTăTRểNăTHăTRNGăCHNGăKHOỄNăVITăNAM
1.1. LỦălunăchung văhiuăquăhotăđngăkinhădoanhăcaăngơnăhƠngăthngă
miăcăphnăniêmăyt
1.1.1. KháiăquátăvăngơnăhƠngăthngămiăcăphnăniêmăyt
1.1.1.1. Khái nim v ngân hàng thng mi c phn niêm yt
Ngơn hƠng lƠ loi hình t chc tín dng có th đc thc hin tt c các
hot đng ngơn hƠng theo quy đnh ca Lut các T chc tín dng. Theo tính cht
vƠ mc tiêu hot đng, các loi hình ngơn hƠng bao gm ngơn hƠng thng mi,
ngơn hƠng chính sách, ngơn hƠng hp tác xƣ.
Ngơn hƠng thng mi lƠ loi hình ngơn hƠng đc thc hin tt c các
hot đng ngơn hƠng vƠ các hot đng kinh doanh khác theo quy đnh ca Lut các
T chc tín dng nhm mc tiêu li nhun.
Ngơn hƠng thng mi c phn niêm yt trên th trng chng khoán Vit
Nam (NHNY) lƠ ngơn hƠng thng mi đƣ đc c phn hóa (nu t ngơn hƠng
thng mi quc doanh) hoc lƠ các ngơn hƠng c phn đc thƠnh lp theo quy
đnh ca pháp lut vƠ đƣ niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam.
1.1.1.2. Các điu kin đ ngân hàng thng mi c phn đc niêm yt
iu kin đ t chc tín dng c phn đc Ngơn hƠng NhƠ nc chp
thun niêm yt trên th trng chng khoán
1
nh sau:
- T chc tín dng (TCTD) phi có thi gian hot đng ti thiu lƠ 02 nm
tính đn thi đim đ ngh niêm yt.
1
Xem thêm Thông t s 26/2012/TT-NHNN ngƠy 13 tháng 09 nm 2012 quy đnh v vic niêm yt c phiu
6
- Giá tr thc ca vn điu l đn thi đim đ ngh không thp hn mc vn
pháp đnh theo quy đnh hin hƠnh.
- Hot đng kinh doanh có lƣi trên c s báo cáo tƠi chính hp nht có kim
toán vƠ báo cáo tƠi chính riêng l có kim toán trong 02 nm lin k trc nm đ
ngh.
- Tuơn th các hn ch đ bo đm an toƠn trong hot đng ca t chc tín
dng quy đnh ti iu 129 vƠ Khon 1 iu 130 Lut Các t chc tín dng vƠ các
hng dn ca Ngơn hƠng NhƠ nc đi vi các quy đnh nƠy liên tc trong thi
gian 06 tháng lin k trc thi đim đ ngh.
- T l n xu di 3% so vi tng d n ti thi đim cui quỦ trong thi
gian 2 quỦ lin k trc quỦ đ ngh. Thc hin phơn loi n vƠ trích lp d phòng
ri ro theo quy đnh ca Ngơn hƠng NhƠ nc ti thi đim cui quỦ lin k trc
quỦ đ ngh.
- Trong thi gian 12 tháng lin k trc thi đim đ ngh, t chc tín dng
c phn không b x pht vi phm hƠnh chính trong lnh vc tin t vƠ ngơn hƠng
di hình thc pht tin vi tng mc pht t 30 triu đng tr lên. Ti thi đim
đ ngh, Hi đng qun tr, Ban kim soát ca t chc tín dng c phn có s lng
vƠ c cu đm bo quy đnh ca pháp lut hin hƠnh.
- Ti thi đim đ ngh, t chc tín dng c phn có b phn kim toán ni
b vƠ h thng kim soát ni b bo đm tuơn th iu 40, iu 41 Lut Các t
chc tín dng vƠ các quy đnh có liên quan ca pháp lut hin hƠnh.
Bên cnh đó, Ngh đnh 108/2013/N-CP quy đnh các doanh nghip đi
chúng, bao gm c các ngơn hƠng, phi đa c phiu vƠo giao dch tp trung sau 1
nm, k t ngƠy huy đng vn t công chúng. NgoƠi ra, các NHNY còn chu s chi
phi bi Thông t s 52/2012/TT-BTC ngƠy 05/04/2012 ca B TƠi chính Hng
dn v vic công b thông tin trên th trng chng khoánầ
7
Nh vy, khi đƣ niêm yt trên th trng chng, các ngơn hƠng thng mi
c phn chu s giám sát ca rt nhiu đi tng: Ngơn hƠng nhƠ nc, y ban
chng khoán nhƠ nc, các c đông, nhƠ đu t, ngi gi tin ầ
1.1.1.3. Nhng li íchkhi ngân hàng niêm yt trên th trng chng khoán
Mang li giá tr vô hình ln
Niêm yt mang đn mt giá tr vô hình rt ln cho các ngơn hƠng, đó lƠ uy
tín, hình nh ca ngơn hƠng tr nên gn gi hn vi công chúng đu t, vi ngi
dơn. Không riêng gì các ngơn hƠng, đ tn ti vƠ phát trin trong môi trng cnh
tranh khc lit nh ngƠy nay, các doanh nghip phi marketing trên nhiu phng
din thông qua nhiu kênh thông tin khác nhau vƠ th trng chng khoán ni mang
li cho nhiu ngi ngun thu nhp, ni đ h th thách vi chính mình cng lƠ mt
kênh cho phép doanh nghip niêm yt lƠm điu đó. Bng con đng gián tip nƠy,
ngơn hƠng niêm yt đc đông đo ngi dơn bit ti. Giá tr vô hình nƠy không d
đt đc t nhng công c marketing khác bi tính lan ta ca th trng chng
khoán vô cùng ln.
Minh bch thông tin
Khi niêm yt, thông tin v hot đng ca NHNY đc công khai, minh
bch. Bên cnh vic đnh k phi công khai báo cáo tƠi chính quỦ, các ngơn hƠng
niêm yt còn phi thc hin ngha v công b thông tin bt thng, công b thông
tin theo yêu cu ca c quan qun lỦ vƠ hot đng ca ngơn hƠng cng luôn nm
trong s giám sát ca d lun vƠ nhƠ đu t.
Vic minh bch thông tin lƠ cn thit đi vi các ngơn hƠng bi ngơn hƠng
lƠ các t chc nƠy kinh doanh đc thù, ni nim tin có giá tr cao nht. S minh
bch thông tin không ch giúp ngơn hƠng kim soát cht ch ri ro h thng, mƠ còn
lƠ đng lc đ ngơn hƠng nơng cao nng lc qun tr, không ngng đi mi, gia tng
sc cnh tranh vi các ngơn hƠng khác trong bi cnh hi nhp kinh t quc t ngƠy
cƠng sơu-rng.
8
Huy đng đc vn ln
Th trng chng khoán ra đi vi ba chc nng c bn: lƠ kênh huy đng
vn đu t cho nên kinh t, lƠ ni Chính ph thc hin các chính sách v mô vƠ nó
còn cung cp môi trng đu t cho công chúng qua đó to điu kin đánh giá hot
đng ca các doanh nghip. Trong nn kinh t hin đi, th trng chng khoán lƠ
kênh huy đng vn rt sôi đng vi chi phí thp cho các t chc niêm yt.
Vi đc thù ngƠnh ngh, các ngơn hƠng thng mi đang chu sc ép rt ln
t các chun mc quc t nh Basel III trong vic gia tng vn ch s hu, đòi hi
các ngơn hƠng phi ht sc n lc mi đt đc nhng tiêu chun nƠy. Các ngơn
hƠng niêm yt gia tng vn ch s hu bng cách phát hƠnh thêm c phiu đƣ vƠ
đang lƠ phng thc thông dng. Phng thc nƠy s vn tip tc phát huy hiu qu
huy đng vn cho các NHNY trong thi gian ti.
To đng lc đ ngân hàng hot đng an toàn và hiu qu
Mt ngơn hƠng niêm yt cn đm bo li ích cho nhiu đi tng: li ích
ca chính t chc tín dng đó, li ích ca nhƠ đu t, ngi gi tin cng nh ngi
vay tin ầ Trong khi đó, hot đng ca ngơn hƠng chu rt nhiu ri ro tim n: ri
ro h thng, ri ro hot đng, ri ro tín dng, ri ro tác nghip, ri ro lƣi sut, ri ro
thanh khon Vì th, niêm yt trên sƠn chng khoán s to đng lc mnh m đ
ngơn hƠng hot đng an toƠn vƠ hiu qu.
Mc dù niêm yt cng mang đn nhng bt li cho các ngơn hƠng nh: chi
phí niêm yt khá tn kém, chu nhiu ngha v công b thông tin vƠ các rƠng buc
khác (đòi hi ngun lc v tƠi chính vƠ con ngi, đi th cnh tranh nm đc
thông tinầ), áp lc đi vi lƣnh đo doanh nghip v kt qu hot đng kinh
doanh, quyn kim soát ca c đông ln có th b đe do ầ nhng nhìn chung niêm
yt trên th trng chng khoán mang li khá nhiu li ích cho các ngơn hƠng
thng mi c phn.
9
1.1.2. Kháiăquátă văhiuăquăhotă đngăkinhădoanhăcaă ngơnăhƠngă thngă
miăcăphnăniêmăyt
1.1.2.1. Khái nim hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng niêm yt
Hiu qu hot đng kinh doanh lƠ thut ng quen thuc đi vi bt k t
chc sn xut kinh doanh nƠo. lƠm rõ khái nim hiu qu hot đng kinh doanh
ti các ngơn hƠng niêm yt, ta phi phơn bit đc th nƠo lƠ kt qu hot đng kinh
doanh vƠ hiu qu hot đng kinh doanh ca mt ngơn hƠng .
Kt qu hot đng kinh doanh lƠ nhng gì mƠ t chc đt đc sau quá
trình sn xut kinh doanh. Chng hn, kt thúc nm tƠi chính 2013, công ty ABC
đt li nhun sau thu lƠ 1.000 t đng thì đó lƠ kt qu hot đng kinh doanh. Khi
nói đn con s nƠy ta cha th bit đc nó lƠ cao hay thp.VƠ hiu qu hot đng
kinh doanh s phn ánh điu đó
Có rt nhiu quan đim khác nhau v hiu qu hot đng kinh doanh. Xét
trên phng din rng, có quan đim cho rng mt nn kinh t có hiu qu nm trên
đng gii hn kh nng sn xut ca nó. Trên phng din nƠy, vic phơn b các
ngun lc ca nn kinh t sao cho vic s dng mi ngun lc sn xut trên đng
gii hn kh nng sn xut s lƠm cho nn kinh t có hiu qu. Xét trên quy mô hp
khi nói đn hiu qu hot đng kinh doanh ca mt t chc phn ánh trình đ s
dng các ngun lc đ đt đc mc tiêu xác đnh.
Có quan đim li cho rng hiu qu hot đng kinh doanh phn ánh mi
tng quan gia kt qu thu đc vƠ nhng chi phí b ra đ có đc kt qu đó, đ
chênh lch gia hai đi lng nƠy cƠng ln thì hiu qu cƠng cao.
T các đnh ngha trên có th rút ra rng hiu qu hot đng kinh doanh ca
mt t chc phn ánh mi tng quan gia kt qu thu đc vƠ nhng chi phí b ra
đ có đc kt qu đó, đ chênh lch gia hai đi lng nƠy cƠng ln thì hiu qu
cƠng cao. ng thi, hiu qu kinh doanh phn ánh trình đ s dng các ngun lc
đ đt đc mc tiêu xác đnh.
10
Trong lun vn nƠy, hiu qu hot đng kinh doanh ca các NHNY đc
tip cn theo đnh ngha va rút ra.
1.1.2.2. S cn thit ca vic nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh cho ngân
hàng thng mi c phn niêm yt
Nn kinh t cƠng hin đi, tm quan trng ca NHNY nói riêng vƠ NHTM
nói chung cƠng ln. Có nhiu lỦ do cn thit phi nơng cao hiu qu hot đng kinh
doanh cho NHNY.
Nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh là điu kin tiên quyt đ NHNY
tn ti và phát trin. Bt k TCTD nƠo mun tn ti vƠ phát trin thì trc ht hot
đng phi có hiu qu. Hiu qu hot đng kinh doanh cƠng cao, TCTD đó cƠng có
điu kin tái m rng quy mô, đi mi công ngh tiên tin hin đi, nơng cao phúc
li cho ngi lao đng, t đó kích thích nhơn viên lƠm vic hiu qu. Nh mt h
qu tt yu, vic m rng quy mô, đi mi công ngh vƠ s hng hái nhit huyt
ca nhơn viên ầ li thúc đy các ngơn hƠng phát trin ngƠy mt tin b, hin đi
hn.
Nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh giúp các NHNYnâng cao nng
sut và tit kim ngun lc. Nng sut vƠ tit kim lƠ hai mt có mi quan h mt
thit vi nhau khi nói v hiu qu kinh t. Vic khan him ngun lc vƠ s dng
chúng có tính cnh tranh đƣ đt ra yêu cu phi khai thác, tn dng trit đ vƠ tit
kim các ngun lc. lƠm đc điu nƠy, nơng cao nng sut lao đng va giúp
tit kim đc ngun lc va tha mƣn đc nhu cu ngƠy cƠng cao ca con ngi.
Gia tng ngun thu cho nhà nc: TCTD cƠng hot đng hiu qu cƠng
đóng góp nhiu thu cho nhƠ nc. Trong khi thu lƠ ngun thu thit yu mƠ nhƠ
nc s dng đ thc thi các chính sách thúc đy xƣ hi phát trin.
Chng chi vi thách thc: Trong môi trng kinh doanh không ngng
bin đng, các NHNY phi đi mt rt nhiu thách thc vƠ ri ro. NHNY hot đng
hiu qu ngƠy cƠng cao s có điu kin đu t vƠo công ngh, phát trin ngun lc
11
nhm thích nghi vi môi trng vƠ tiên đoán nhng bt trc có th tác đng đn t
chc mình. Khi đós gim thiu nhng mt mát có th xy ra.
To đc nim tin cho công chúng và nhà đu t: nh đƣ trình bƠy phn
1.1.1.3, các NHNY phi công b thông tin trên các phng tin thông tin đi chúng.
TCTD nƠo hot đng kinh doanh hiu qu, s đc lan ta rng rƣi vƠ lan truyn
trong ngi dơn vƠ nhƠ đu t. T đó, nim tin ca h dƠnh cho t chc đó cng
đc nhơn lên. ó lƠ mt phng thc Marketing hu hiu cho NHNYnhng li ít
tn kém.
1.1.2.3.Nhng hot đng c bn ca NHNY
Cng nh các NHTM khác, các NHNY hot đng kinh doanh da trên các
hot đng sau:
Hot đng huy đng vn
Hot đng huy đng vn có Ủ ngha quan trng đi vi NHNY trong vic
to lp ngun vn đ hot đng kinh doanh. Hot đng huy đng vn ca NHNY
bao gm:
Nhn tin gi và phát hành giy t có giá: NHNY nhn tin gi ca các t
chc, cá nhơn vƠ các t chc tín dng khác di hình thc tin gi không k hn,
tin gi có k hn vƠ các loi tin gi khác đ phc v nhu cu hot đng kinh
doanh. Ngun vn huy đng t nhn tin gi vƠ phát hƠnh giy t có giá lƠ ngun
vn ch yu ca ngơn hƠng thng mi.
Huy đng vn t th trng liên ngân hàng và ngân hàng trung ng:
đáp ng nhu cu vn phc v hot đng kinh doanh, NHNY có th đi vay ngơn
hƠng trung ng, ngơn hƠng thng mi khác hoc vay vn t ngơn hƠng nc
ngoƠi.
Huy đng vn khác:NHNY có th tip nhn ngun vn t các t chc tín
dng, ngơn sách nhƠ nc, các t chc tƠi chính quc t đ tƠi tr các chng trình,
d án phát trin kinh t, xƣ hi, ầ NgoƠi ra NHNY còn huy đng đc ngun vn
12
phát sinh trong quá trình lƠm đi lỦ, chuyn tin, các dch v ngơn hƠngầ đ b
sung ngun vn huy đng phc v hot đng kinh doanh.
Hot đng tín dng
Hot đng tín dng lƠ hot đng ch đo trong hot đng ca các NHNY,
bao gm: Cho vay khách hƠng vƠ các hot đng tín dng khác.
Cho vay khách hƠng lƠ hot đng mƠ các NHNY cp vn cho các t chc,
cá nhơn nhm đáp ng nhu cu vn phc v hot đng sn xut, kinh doanh, dch
v vƠ đi sng. Hot đng nƠy đi kèm vi các ri ro trong hot đng tín dng nên
ngơn hƠng thng mi đc s dng các bin pháp đm bo tƠi sn t các đi tng
vay nh: Th chp, cm c, bo lƣnh ầ vƠ trích lp qu d phòng ri ro đ bù đp
các khon cho vay không thu đc n.
NgoƠi hot đng cho vay, các hot đng tín dng khác nh chit khu, tái
chit khu, cm c thng phiu vƠ các giy t có giá, bo lƣnh ngơn hƠng vƠ cho
thuê tƠi chính v.v. cng lƠ nhng hot đng thuc hot đng tín dng ca ngơn hƠng
Hot đng dch v thanh toán và ngân qu
Các hot đng dch v ca NHNY gm: Dch v cung ng các phng tin
thanh toán nh: m tƠi khon tin gi, séc, y nhim chi, th thanh toánầ Dch v
thanh toán quc t vƠ kinh doanh ngoi t, vƠng bc đá quỦ vƠ các hot đng dch
v khác nh: thu h, chi h cho các t chc vƠ cá nhơn, phát trin các sn phm
ngơn hƠng đin t, t vn tƠi chính, gi h tƠi sn, thanh toán sécầ
Các hot đng khác
NgoƠi nhng hot đng nói trên, NHNY còn có nhng hot đng khác nh
góp vn đu t, mua c phn ca doanh nghip, t chc tín dng khác, tham gia th
trng tin t, hot đng y thác vƠ đi lỦ liên quan đn hot đng ngơn hƠng, kinh
doanh dch v chng khoán
13
1.2. Cácăphngăphápăđánhăgiá hiuăquăhotăđngăkinhădoanh
1.2.1. PhngăphápăđánhăgiáădaăvƠoăcácăchătiêuătƠiăchính
Các ch tiêu tƠi chính sau đơy đc tham kho t Prof. Krupa R. Trivedi vƠ
cng s, K.V.N. Prasad and G. Ravinder (2012), Sushendra Kumar Misra and
Parvesh Kumar Aspal (2013).
đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca các NHNY theo các ch
tiêu tƠi chính, tác gi s dng ba nhóm ch tiêu sau:
1.2.1.1. Nhómăchătiêuăsinhăli
Nhóm ch tiêu kh nng sinh li bao gm:T sut sinh li trên tng tƠi sn
(ROA-Return on Assets),t sut sinh li trên vn ch s hu (ROE-Return on
Equity), T l thu nhp lƣi cn biên trên tng tƠi sn có sinh li (Net Interest Margin
to Total Assets). ơy lƠ ba ch tiêu ph bin dùng đ đo lng hiu qu hot đng
kinh doanh ca các NHTM hin nay.
T sut sinh li trên tng tài sn
ROA cho bit hiu qu qun lỦ vƠ s dng tƠi sn đ to ra thu nhp ca
ngơn hƠng. T l nƠy cƠng cao phn ánh kh nng sinh li ca mt ngơn hƠng trong
tng lai cƠng ln.
Nu ROA< 0, ngha lƠ NHNY kinh doanh thua l. Còn ROA> 0, có ngha
NHNYkinh doanh có lƣi. T s cƠng cao cho thy NHNY hot đng kinh doanh
cƠng hiu qu.
ROA đc xác đnh theo công thc:
ROA
=
Li nhun sau thu
(1.1)
Tng tƠiăsnăcó
T sut sinh li trên vn ch s hu
ROE lƠ ch tiêu quan trng th hai đo lng kh nng sinh li ca ngơn
hƠng. Ch s nƠy lƠ thc đo đ đánh giá bao nhiêu đng vn c đông b ra vƠ đ
14
thu v 1 đng li. Nu t s nƠy mang giá tr dng, ngơn hƠng lƠm n có lƣi còn
nu mang giá tr ơm lƠ ngơn hƠng lƠm n thua l.
ROE đc xác đnh theo công thc:
ROE
=
Li nhun sau thu
(1.2)
Vn ch s hu
T l thu nhp lãi cn biên trên tng tài sn có sinh li
NIM cng lƠ ch s quan trng bi ch tiêu nƠy phn ánh hiu qu hot đng
kinh doanh ca ngơn hƠng. Nó đc xác đnh theo công thc sau:
NIM
=
Thu nhpălƣi-Chiăphíălƣi
(1.3)
TngătƠiăsnăcóăsinhăli
Tuy nhiên, NIM không phn ánh đy đ tính sinh li ca mt ngơn hƠng vì
tính sinh li ca mt TCTD chu nh hng bi mô hình riêng bit, đc thù hot
đng, thƠnh phn khách hƠng, vƠ chin lc huy đng vn. NIM cao thng xy ra
nhng ngơn hƠng vi mô hình huy đng vn vƠ cho vay truyn thng .
1.2.1.2. NhómăchătiêuăphnăánhănngălcqunălỦăchiăphí
Nng lcqun lỦ chi phí đc phn ánh thông qua hai ch tiêu: Li nhun
trên mt nhơn viên vƠ Chi phí trên mt nhơn viên.
Li nhun trên mt nhân viên(Profit per Employee)
Li nhun trên mt nhơn viên đc tính bng cách chia li nhun sau thu
ca ngơn hƠng vi tng s nhơn viên. T l nƠy cƠng cao, thì lƠ hiu qu qun lỦ ca
ngơn hƠng cƠng cao vƠ ngc li.
T l nƠy đc phn ánh theo công thc sau:
Liănhunătrênă
mtănhơnăviên
=
Li nhun sau thu
(1.4)
Tng s nhơnăviên
15
Bng 1.1: Tng hp cácăch tiêuătƠiăchínhă
STT
Nhómă
ch tiêu
Côngăthc
Th t
CT
Cácătácăgi đƣăs dng
1
Kh
nngă
sinh li
ROE
=
Li nhun sau thu
Vn ch s hu
1.1
Prof. Krupa R. Trivedi vƠ cng s, Sushendra
Kumar Misra and Parvesh Kumar Aspal
2
ROA
=
Li nhun sau thu
Tng tƠi sn
1.2
Prof. Krupa R. Trivedi vƠ cng s, Sushendra
Kumar Misra and Parvesh Kumar Aspal
3
NIM
=
Thu nhp lƣi-Chi phí lƣi
Tng tƠi sn có sinh lƣi
1.3
Prof. Krupa R. Trivedi vƠ cng s, Sushendra
Kumar Misra and Parvesh Kumar Aspal
4
Nngă
lc
qun tr
Li nhun trên
mt nhơn viên
=
Li nhun sau thu
Tng s nhơn viên
1.4
Prof. Krupa R. Trivedi vƠ cng s, K.V.N.
Prasad and G. Ravinder, Sushendra Kumar
Misra and Parvesh Kumar Aspal
5
Chi phí trên
nhơn viên
=
Chi phí hot đng
Tng s nhơn viên
1.5
Prof. Krupa R. Trivedi vƠ cng s, K.V.N.
Prasad and G. Ravinder, Sushendra Kumar
Misra and Parvesh Kumar Aspal
6
Cht
lng
tƠiăsn
có
T l n xu trên
=
Tng n xu
Tng d n
1.6
Prof. Krupa R. Trivedi vƠ cng s, K.V.N.
Prasad and G. Ravinder, Sushendra Kumar
Misra and Parvesh Kumar Aspal
7
T l n xu
ròng trên tng
d n ròng
=
Tng n xu ậ D phòng RRTD
Tng d n - D phòng RRTD
1.7
Prof. Krupa R. Trivedi vƠ cng s, K.V.N.
Prasad and G. Ravinder, Sushendra Kumar
Misra and Parvesh Kumar Aspal
Ngun: Prof. Krupa R. Trivedi và cng s, K.V.N. Prasad and G. Ravinder, Sushendra Kumar Misra and Parvesh Kumar Aspal
16
T l chi phí trên nhân viên (Expenditure per Employee)
Chi phí trên mt nhơn viên đc tính bng cách chia chi phí hot đng vi
tng s nhơn viên. T l nƠy cƠng thp chng t công tác qun tr chi phí ca ngơn
hƠng cƠng hiu qu.
T l nƠy đc xác đnh theo công thc:
Chiăphíătrênămtă
nhơnăviên
=
Chiăphíăhotăđng
(1.5)
Tng s nhơnăviên
1.2.1.3. NhómăchătiêuăphnăánhăchtălngătƠiăsn
Khi mt ngơn hƠng đang đt ROA, ROE, NIM cao nhng cht lng tƠi sn
thp (n xu cao) thì hiu qu hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng đó s b nh
hng trong tng lai. ó s lƠ du hiu tiêu cc khi xét hiu qu hot đng kinh
doanh v dƠi hn. Vì vy, nhóm ch tiêu cht lng tƠi sn s b sung hai ch tiêu tƠi
chính sau đ phn ánh hiu qu hot đng kinh doanh ca các NHNY.
T l n xu (N xu trên tng d n -Gross NPL to Advance)
T l n xu cho bit bao nhiêu đng đang b phơn loi vƠo n xu trên 1
đng cho vay. T l nƠy có xu hng tng lên có th lƠ du hiu cho thy ngơn hƠng
đang gp khó khn trong vic qun lỦ cht lng các khon cho vay. Ngc li, t l
nƠy thp so vi các nm trc cho thy cht lng các khon tín dng đc ci thin.
T l nƠy đc xác đnh theo công thc:
Tălănăxu
=
Tng n xu
(1.6)
Tng dăn cho vay
Ti Vit Nam, theo Quyt đnh 493/2005/Q-NHNN ngƠy 22/04/2005 ca
ngơn hƠng NhƠ nc, các khon d n tín dng khách hƠng ca ngơn hƠng đc
phơn loi 5 nhóm: Nhóm 1: N đ tiêu chun; Nhóm 2: N cn chú Ủ; Nhóm 3: N
di tiêu chun; Nhóm 4: N nghi ng, Nhóm 5: N có kh nng mt vn.