Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá thực tại một số nước Đông Nám Á Luận văn thạc sĩ

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM




TNG KHÁNH PHONG






CÁC YU T NH HNG N
T GIÁ THC TI MT S
NC ÔNG NAM Á





LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh – Nm 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM




TNG KHÁNH PHONG




CÁC YU T NH HNG N
T GIÁ THC TI MT S
NC ÔNG NAM Á
CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
MÃ S: 60340201




LUN VN THC S KINH T




NGI HNG DN KH: PGS. TS. LÊ PHAN TH DIU THO

TP. H Chí Minh – Nm 2014
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan đ tài “Các yu t nh hng đn t giá thc ti mt s
nc ông Nam Á” là đ tài nghiên cu ca riêng tôi di s hng dn ca
ngi hng dn khoa hc. Các s liu, kt qu nêu trong lun vn là trung thc
và có ngun gc rõ ràng.
Tôi xin cam đoan nhng li nêu trên đây là hoàn toàn đúng s tht.


TP. HCM, ngày 31 tháng 10 nm 2014
Tác gi



TNG KHÁNH PHONG
MC LC

Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc t vit tt
Danh mc bng biu
Danh mc hình v

Tóm tt
Li m đu 1
CHNG 1: GII THIU 3
1.1. t vn đ 3
1.2. Mc tiêu và câu hi nghiên cu 4
1.2.1. Mc tiêu nghiên cu 4
1.2.2. Câu hi nghiên cu 5
1.3. Phm vi nghiên cu 5
1.4. Phng pháp nghiên cu 5
1.5. im mi ca đ tài 6
1.6. Ni dung đ tài 6
CHNG 2: C S LÝ THUYT VÀ CÁC NGHIÊN CU THC
NGHIM 8
2.1. C s lý thuyt 8
2.1.1. T l thng mi 9
2.1.2. Lý thuyt ngang giá sc mua 10
2.1.3. Lý thuyt Balassa-samuelson 11
2.1.4. Ngang giá lãi sut và Hiu ng Fisher quc t 11
2.2. Các nghiên cu thc nghim 13
2.2.1. Tác đng ca chênh lch nng sut đn t giá thc 13
2.2.2. Tác đng ca giá du thc ti t giá thc 14
2.2.3. Tác đng ca t l thng mi đn t giá hi đoái thc 15
2.2.4. Tác đng ca yu t khác bit d tr đn t giá thc 16
2.3. Tng hp kt qu nghiên cu thc nghim 16
CHNG 3: PHNG PHÁP NGHIÊN CU 20
3.1. C s d liu 20
3.1.1. La chn quc gia nghiên cu 20
3.1.2. Phân tích s lc các quc gia 23
3.1.3. Ngun d liu 26
3.2. Mô hình nghiên cu 27

3.2.1. Mô t bin 27
3.2.2. Mô hình nghiên cu 34
3.3. Phng pháp kim đnh mô hình 36
3.3.1. Kim đnh tính dng 36
3.3.2. Kim đnh đng liên kt 37
3.3.2.1. Kim đnh đng liên kt da trên phn d ca Engle và
Granger (1987) 37
3.3.2.2. Kim đnh đng liên kt Johansen (1988) 38
3.3.3. Mô hình hiu chnh sai s (VECM) 39
3.3.4. D báo bng phng pháp phân rư phng sai 39
CHNG 4: KT QU NGHIÊN CU 40
4.1. Kim đnh tính dng 40
4.2. Kim đnh đng liên kt 43
4.2.1. Phng pháp ca Engle và Granger (EG) 43
4.2.2. Phng pháp kim đnh đng liên kt ca Johansen 44
4.3. Kt qu c lng ca mô hình hiu chnh sai s (VECM) 47
4.4. D báo phân rã phng sai 52
CHNG 5: KT LUN VÀ KHUYN NGH 57
5.1. Kt qu nghiên cu 57
5.2. Mt s khuyn ngh cho Vit Nam 58
5.3. Hn ch ca đ tƠi vƠ hng nghiên cu tip theo 59
Tài liu tham kho
Ph lc
DANH MC CÁC T VIT TT

T vit tt
Ting Anh
Ting Vit
AIC
Akaike Information Criterion

Tiêu chun thông tin Akaike
CPI
Consumer Price Index
Ch s giá tiêu dùng
DF
Dickey, and Fuller
Nghiên cu ca Dickey và
Fuller (1979)
DR
Real Interest Rate Differential
Khác bit lãi sut thc
EG
Engle, and Granger
Nghiên cu ca Engle và
Granger (1987)
ERS
Elliot, Rothenberg, and Stock
Nghiên cu ca Elliot,
Rothenberg, và Stock (1996)
FRED
Federal Reserve Economic
Data
Trung tâm lu tr d liu kinh t
Liên Bang (M)
G7
Group of Seven
Nhóm 7 quc gia phát trin nht
th gii
GDP
Gross Domestic Product

Tng sn phm quc ni
GLS
Generalized Least Squares
Bình phng bé nht tng quát
IMF
International Monetary Fund
Qu tin t quc t
OECD
Organization for Economic Co-
operation and Development
T ch Hp tác và Phát trin
Kinh t
OPEC
Organization of the Petroleum
Exporting Countries
T chc các quc gia xut khu
du m
PD
Productivity Differential
Khác bit nng sut
PP
Phillips, and Perron
Nghiên cu ca Phillips và
Perron (1988)
PPP
Power Parity Theory
Ngang giá sc mua
RD
Reserve Differential
Khác bit d tr ngoi hi

RER
Real Exchange Rate
T giá thc
TOT
Terms of Trade
T l thng mi
VAR
Vector Auto-Regression
T hi quy véct
VECM
Vector Error Correction Model
Mô hình hiu chnh sai s

DANH MC CÁC BNG BIU
Trang
Bng 2.1. Tng hp các nghiên cu trc đây 17
Bng 3.1. T l kim ngch xut nhp khu vi M ca Philippines, Singapore, Thái
Lan và Vit Nam t nm 2000 đn nm 2013 21
Bng 3.2.  m ca Philippines, Singapore, Thái Lan và Vit Nam t nm 2000
đn nm 2013 22
Bng 3.3. D liu nghiên cu 27
Bng 3.4. Mô t và đo lng các bin nghiên cu 27
Bng 4.1. Kt qu kim đnh nghim đn v ZA ca Philippines và Singapore 41
Bng 4.2. Kt qu kim đnh nghim đn v ZA ca Thái Lan và Vit Nam 42
Bng 4.3. Kt qu kim tra đng liên kt bng phng pháp kh xu hng GLS
ca EG ca phng trình 1a 43
Bng 4.4. Kt qu kim tra đng liên kt bng phng pháp kh xu hng GLS
ca EG ca phng trình 1b 43
Bng 4.5. Kt qu xác đnh đ tr cho mô hình 45
Bng 4.6. Kt qu kim tra đng liên kt Johansen 46

Bng 4.7. Kt qu mô hình VECM ca Philippines 47
Bng 4.8. Kt qu mô hình VECM ca Singapore 48
Bng 4.9. Kt qu mô hình VECM ca Thái Lan 49
Bng 4.10. Kt qu mô hình VECM ca Vit Nam 50
Bng 4.11. Kt qu phân rư phng sai ca Philippines 52
Bng 4.12. Kt qu phân rư phng sai ca Singapore 53
Bng 4.13. Kt qu phân rư phng sai ca Thái Lan 53
Bng 4.14. Kt qu phân rư phng sai ca Vit Nam 54
DANH MC CÁC HÌNH V
Trang
Hình 3.1. T giá thc ca Philippines, Singapore, Thái Lan, Vit Nam 23
Hình 3.2. GDP ca Philippines, Singapore, Thái Lan, Vit Nam 24
Hình 3.3. Mc tng CPI ca Philippines, Singapore, Thái Lan, Vit Nam và M
25
Hình 3.4. Lãi sut th trng tin t ca Philippines, Singapore, Thái Lan, Vit
Nam và M 26
Hình 3.5. Biu đ các bin t giá thc, t l thng mi, khác bit nng sut, khác
bit d tr và giá du thc ti Philippines 29
Hình 3.6. Biu đ các bin t giá thc, t l thng mi, khác bit nng sut, khác
bit d tr và giá du thc ti Singapore 30
Hình 3.7. Biu đ các bin t giá thc, t l thng mi, khác bit nng sut, khác
bit d tr và giá du thc ti Thái Lan 30
Hình 3.8. Biu đ các bin t giá thc, t l thng mi, khác bit nng sut, khác
bit d tr và giá du thc ti Vit Nam 31
Hình 3.9. Biu đ bin khác bit lãi sut ca Philippines 32
Hình 3.10. Biu đ bin khác bit lãi sut ca Singapore 32
Hình 3.11. Biu đ bin khác bit lãi sut ca Thái Lan 33
Hình 3.12. Biu đ bin khác bit lãi sut ca Vit Nam 33

TÓM TT
Bài nghiên cu này tìm hiu các yu t tác đng đn t giá thc  bn quc gia
ông Nam Á là: Philippines, Singapore, Thái Lan và Vit Nam. Phng pháp
kim đnh đng liên kt da trên phn d, và kim đnh đng liên kt Johansen
đư tìm thy các bng chng v đng liên kt ca các yu t xem xét. Sau khi
kim đnh bng mô hình hiu chnh sai s (VECM), các yu t t l thng mi,
khác bit nng sut, khác bit d tr và giá du thc đc tìm thy là có ý ngha
trong vic gii thích bin đng t giá thc trong dài hn. Tuy nhiên, mc ý ngha
và du ca các bin tác đng đn t giá thc là khác nhau gia các quc gia.
Cui cùng, phng pháp phân rư phng sai cho thy: yu t khác bit d tr và
giá du thc đóng góp ln lt là 6%, và 4% trong vic gii thích bin đng t
giá thc ti Philippines; yu t khác bit nng sut và giá du thc đóng góp ln
lt là 10%, và 13% trong vic gii thích bin đng t giá thc ca Singapore;
trong khi đó bin t l thng mi có 1% và giá du thc là 6% kh nng gii
thích bin đng t giá thc  Thái Lan; và bin đng t giá thc  Vit Nam thì
yu t khác bit d tr có kh nng gii thích 11%, yu t t l thng mi có
kh nng gii thích khong 4%. T nhng kt qu trên, có th rút ra mt s
khuyn ngh và hng nghiên cu tip theo.
T khóa: VECM, t giá thc, t l thng mi, khác bit nng sut, khác bit d
tr, giá du thc, ông Nam Á.
1



LI M U

Trong môi trng kinh t toàn cu ngày càng hi nhp, các nhóm cng đng kinh
t đc thành lp, các hip hi thng mi t do ngày càng m rng thì vic lu
chuyn hàng hóa và vn gia các quc gia ngày càng thông sut và mnh m hn.

Trong khi đó, t giá hi đoái thc li là thc đo cnh tranh v giá – chi phí gia
các quc gia vi nhau, vì th t giá thc là mt trong nhng yu t quan trng có
th điu hòa, dn dt các dòng thng mi và dòng vn luân chuyn trên khp th
gii. Thy đc tm quan trng đó, thì vic hiu rõ s bin đng và các nhân t
tác đng lên t giá hi đoái thc là mt trong nhng vn đ quan trng hàng đu
mà mi quc gia đu quan tâm.
T trc đn nay, đư có mt s lng ln các công trình lý thuyt cng nh thc
nghim nghiên cu sâu rng v các yu t tác đng đn t giá thc ti nhiu quc
gia, nhóm quc gia trên khp th gii. Tuy nhiên, các vn đ v t giá là mt bài
toán hóc búa vì s đa dng, phc tp ca các yu t tác đng đn t giá thc và
các nhân t tác đng đn t giá mt nc có th đn t nc đó và các nc khác
vi nhiu tác đng đan xen, thun nghch. Do vy, không có mt tp hp chung
nào đ gii thích bin đng t giá thc cho tt c các nc, hoc xuyên sut theo
thi gian, vì th đ tài nghiên cu v các yu t tác đng đn t giá thc luôn đc
quan tâm và đi mi trong các cách thc nghiên cu c thc nghim và lý thuyt.
Các quc gia ông Nam Á phn ln là các nc đang phát trin, tim nng tng
trng ln nhng mc đ n đnh v mô cha cao và kinh nghim điu hành t
giá không nhiu. Vì th, trc tình hình hi nhp sâu rng trong khu vc chung,
trc tình hình hi nhp toàn cu, tham gia vào các t chc thng mi t do s
là mt thách thc ln cho các Ngân Hàng Trung ng. Nu có mt hiu bit và
nhng đánh giá đúng đn v các nhân t tác đng đn t giá thc, Ngân Hàng
2



Trung ng có th ng phó tt trc các thay đi đn t các yu t cn bn s tác
đng đn t giá thc. T đó, Ngân Hàng Trung ng có th thc hin các chính
sách tin t, t giá phù hp đ giúp n đnh kinh t hoc thúc đy nn kinh t theo
mc tiêu đư xác đnh.

3



CHNG 1: GII THIU

1.1. t vn đ
Trong th gii nay, có th d dàng nhn thy là không mt nn kinh t nào có th
phát trin mà tách ri khi hi nhp quc t. Vic hi nhp quc t có th mang
đn ngun lc vô tn cho mt quc gia phát trin kinh t nh: vn, lao đng, khoa
hc k thut, hàng hóa… nhng cng cha đy nguy c t các yu t t bên ngoài
tác đng vào. Và t giá hi đoái kênh truyn dn chính, giúp thu hút nhng ngun
lc phát trin cng nh mang đn nhiu ri ro bt n cho nn kinh t trong nc
t các tác đng bên ngoài. T giá thc là mt thc đo cnh tranh v giá – chi phí,
khi bit đc các yu t tác đng đn t giá thc chúng ta có th gii thích đc
dòng thng mi và dòng vn quc t. Ngoài ra, t giá thc còn là mt yu t v

mô có mi tng quan vi các yu t v mô quan trng khác khác trong và ngoài
nc, vì th nu không hiu bit v t giá và hành đng đúng đn, mt quc gia
có th nhp khu ri ro, bin đng xu t phn còn li ca th gii.
Trong môi trng kinh t toàn cu ngày càng hi nhp, t giá thc li là mt trong
nhng yu t quan trng có th dn dt các dòng thng mi và dòng vn luân
chuyn gia các quc gia trên th gii, ví d nh Trung Quc có th thu hút dòng
vn đu t, tr thành công xng sn xut cho c th gii là nh đnh giá thp
đng Nhân Dân T. Vì th vic tìm hiu các nhân t tác đng lên t giá hi đoái
thc là mt trong nhng vn đ quan trng hàng đu mà các nhà chính sách, điu
hành kinh t quan tâm. Ngoài ra, t giá thc là ch đ thu hút nhiu nhà nghiên
cu kinh t, vì các vn đ v t giá là mt bài toán hóc búa do tính đa dng, phc
tp ca các yu t tác đng đn t giá thc và các nhân t tác đng đn t giá mt
nc có th đn t nc đó và các nc khác vi nhiu tác đng đan xen, thun
4



nghch. Do vy, không có mt tp hp chung nào đ gii thích bin đng t giá
thc cho tt c các nc, hoc xuyên sut theo thi gian.
Trong nhng nm gn đây, khu vc ông Nam Á là mt trong nhng khu vc sôi
đng và phát trin nht trên th gii. Tuy nhiên do nhiu nn kinh t trong khu
vc còn non tr, các yu v mô không bn vng và kinh nghim điu hành chính
sách t giá không nhiu nên các nn kinh t ti đây d b tn thng. in hình là
cuc khng hong tài chính Châu Á nm 1997 bt ngun t Thái Lan, do các nc
trong khu vc đã neo c đnh t giá trong thi gian dài. Vì vy vic nghiên cu
các yu t tác đng đn t giá thc ti khu vc ông Nam Á là cn thit.
T trc đn nay có rt nhiu nghiên cu v các yu t nh hng đn t giá nh:
Miyakoshi (2003) thy rng khác bit nng sut là yu t tác đng đn t giá hi
đoái thc t gia Nht Bn và các nc ông Á. Lee, Nziramasanga, và Ahn
(2002) tìm thy rng các bin thc, nh t l thng mi và nng sut công nghip

có tác đng dài hn đn t giá thc trong khi các bin danh ngha, cung tin và tài
khon vãng lai có tác đng ngn hn đn t giá hi đoái thc. Lizardo và Mollick
(2010) thy rng tác đng ca giá du thc đn t giá thc. Aizenman và Riera -
Crichton (2008) khám phá nhng tác đng ca d tr quc t, t l thng mi
và dòng vn lên t giá thc.  có cái nhìn tng quát v các yu t tác đng đn
t giá thc, tác gi xem xét mt tp hp bin gm: t l thng mi, khác bit
nng sut, khác bit d tr, và giá du thc có hay không tác đng đn t giá thc
ti mt s nc ông Nam Á.
1.2. Mc tiêu và câu hi nghiên cu
1.2.1. Mc tiêu nghiên cu
5



Bài vit tìm hiu, đo lng tác đng ca các nhân t nh hng đn t giá hi đoái
thc ti mt s quc gia ông Nam Á, da trên c s lý lun t các lý thuyt c
bn và các kt qu nghiên cu thc nghim trc đây.
1.2.2. Câu hi nghiên cu
 gii quyt mc tiêu nghiên cu ca tác gi, toàn b ni dung ca đ tài s tp
trung tr li cho hai câu hi nghiên cu chính
Th nht, các yu t: t l thng mi (terms of trade), chênh lch nng sut, giá
du thc, chênh lch d tr ngoi t có hay không nh hng đn t giá thc ti
mt s nc ông Nam Á.
Th hai, mc ý ngha và tác đng ca các yu t nh hng này đn t giá thc
ca các quc gia ông Nam Á có ging nhau hay không.
1.3. Phm vi nghiên cu
D liu nghiên cu đc thu thp, x lý t nm 2000-2013  bn quc gia ông
Nam Á là: Philippines, Singapore, Thái Lan, Vit Nam. Lý do vic chn k nghiên
cu này là do t thi đim 2000 sau cuc khng hong tài chính Châu Á nm
1997, t giá bt đu đc điu chnh cho phù hp vi điu kin mi. Các quc gia

trong khu vc ông Nam Á đc chn la da trên tiêu chí: đ m ca nn kinh
t, t l kim ngch giao thng vi M và đ n đnh trong ch đ t giá hi đoái.
1.4. Phng pháp nghiên cu
Bài nghiên cu này s dng phng pháp đnh lng đ tìm hiu và đo lng tác
đng ca các nhân t đn t giá thc. Vì xem xét tác đng dài hn, nên trc tiên
các bin nghiên cu đc kim đnh đng liên kt bng hai phng pháp, đó là
da trên phn d và kim đnh Johansen. Sau đó, mô hình hiu chnh sai s
6



(VECM) đc s dng đ tìm hiu các yu t t l thng mi, chênh lch nng
sut, giá du thc, chênh lch d tr ngoi t có tác đng đn t giá thc hay không
và tác đng theo chiu hng nào. Cui cùng, phng pháp phân rư phng sai
đc áp dng đ tìm hiu mc đ ý ngha ca các nhân t xem xét gii thích bin
đng trong t giá hi đoái thc.
1.5. im mi ca đ tài
Cho đn nay, đư có rt nhiu các công trình lý thuyt cng nh thc nghim nghiên
cu v vn đ này  các quc gia, các khu vc cùng đc đim kinh t. Tuy nhiên,
bài nghiên cu này tp trung vào các bin gii thích ít đc quan tâm nh t l
thng mi, chênh lch nng sut, giá du thc, chênh lch d tr ngoi t; trong
khi các yu t lưi sut thc, lm phát hoc tng sn phm quc ni thì đc các
nhà điu hành chính sách quan tâm nhiu hn.
Tip cn vn đ này  mt khía cnh mi đ gii thích bin đng ca t giá thc
và nhn ra mt s nhân t v mô quan trng trong vic điu hành chính sách t giá,
giúp ích trong vic la chn nhng công c chính sách nhm giúp tng sc cnh
tranh hàng hóa ngoi thng hoc thu hút các dòng vn quc t. Vi nhng kt
qu có đc, đ tài đóng góp mt khía cnh khác trong vic điu hành chính sách
t giá đ góp phn vào mc tiêu n đnh v mô, hi nhp toàn cu tt hn cho các
quc gia.

Ngoài nghiên cu ti Vit Nam, đ tài còn m rng nghiên cu thêm  các quc
gia trong khu vc là Philippines, Singapore, Thái Lan đ xem xét, so sánh các bin
gii thích tác đng đn t giá thc ca các quc gia là nh th nào, có ging nhau
hay không; hay là có nhng yu t đóng vai trò quan trng, yu t không  mi
quc gia nghiên cu.
1.6. Ni dung đ tài
7



Nhm đ tr li cho nhng vn đ nêu trên, đ tài chia b cc bài vit làm nm
chng
Chng 1: Gii thiu
Chng 2: C s lý thuyt và các nghiên cu thc nghim
Chng 3: Phng pháp nghiên cu
Chng 4: Kt qu nghiên cu
Chng 5: Kt lun và khuyn ngh
Tóm li, trong chng này đã nêu lên lý do cho vic chn đ tài, mc tiêu nghiên
cu, phm vi nghiên cu, phng pháp nghiên cu và ni dung ca đ tài.  làm
c c cho nhng chng tip theo trong đ tài.








8

CHNG 2: C S LÝ THUYT VÀ CÁC NGHIÊN CU THC
NGHIM

2.1. C s lý thuyt
T giá hi đoái thc: là t giá hi đoái danh ngha đư đc điu chnh cho phù hp
vi các mc giá tng đi gia hai nc (Keith Pilbeam, 1992).

 
  



Trong đó:  là t giá hi đoái thc, e là t giá hi đoái danh ngha, p là mc giá
hàng hóa trong nc, và p* là mc giá hàng hóa nc ngoài. Khi  tng ngha là
đng ni t tng giá.
Theo mt s lý thuyt thì t giá hi đoái thc s không thay đi theo thi gian. Ví
d nh lý thuyt ngang giá sc mua, khi chênh lch lm phát gia hai quc gia
xut hin thì t giá hi đoái danh ngha s thay đi đ quay v đim cân bng ban
đu; hoc lý thuyt ngang giá lãi sut, lý thuyt hiu ng Fisher quc t cho rng
chênh lch lãi sut gia hai quc gia xut hin thì t giá danh ngha cng s thay
đi sao cho t sut sinh li thc trên mi đng tin đu nh nhau. Nhng trên thc
t thì t giá hi đoái thc có s thay đi, mt phn do các lý thuyt không duy trì
liên tc, mt phn do các nhân t tác đng khác. Cho nên, vic xác đnh nhân t
nào nh hng ti t giá thc là mt vn đ rt quan trng, bi vì khi hiu bit
đc các yu t tác đng thì các nhà điu hành chính sách mi có th đa ra các
quyt đnh đúng vi đnh hng điu hành nn kinh t.
9

Trong phm vi nghiên cu ca đ tài, mt s lý thuyt có th gii thích cho các
yu t tác đng đn t giá thc s đc trình bài.
2.1.1. T l thng mi (Terms of trade)
T l thng mi dùng đ đánh giá tim lc kinh t ca quc gia trong thng mi
quc t, nh hng ca thng mi quc t đn thu nhp quc gia tính theo hàng
hóa nhp khu ca nc ngoài và đánh giá s ph thuc ca sn xut trong nc
đi vi hàng hóa nhp khu. Nh chúng ta bit, t l thng mi có rt nhiu loi,
nhng trong phm vi bài nghiên cu t l thng mi đc đ cp là t l thng
mi hàng hóa, đc tính bng cách ly ch s giá hàng xut khu chia cho ch s
giá hàng nhp khu.
Bin đng ca t l thng mi phn ánh thay đi thu nhp ca quc gia tính theo
hàng hóa nhp khu ca nc ngoài. Khi t l thng mi gim, đng ngha vi
thu nhp quc gia gim vì cn phi tng thêm hàng xut khu đ mua đc mt
đn v hàng nhp khu. Và khi giá hàng xut khu tng dn ti t l thng mi
tng, ngha là vi mt lng hàng xut khu nht đnh có th đi ly mt lng
hàng nhp khu ln hn. Tuy nhiên, giá hàng xut khu tng có th dn ti nhu
cu ca bên ngoài đi vi hàng xut khu gim, do vy trong khi mt đn v hàng
xut khu có th đi ly nhiu hàng nhp khu hn thì tng giá tr hàng xut khu
có th gim và kéo theo kh nng nhp khu ca quc gia gim.
T l thng mi ca hàng hóa ca các nc đang phát trin có xu hng gim
theo thi gian. Do nhu cu ca các nc đang phát trin đi vi sn phm công
nghip xut khu t các nc phát trin có xu hng tng nhanh hn nhu cu ca
các nc phát trin đi vi sn phm nông nghip xut khu t các nc đang phát
trin. Nu tng nng sut ti các nc phát trin và các nc đang phát trin đu
đc phn ánh di dng giá c hàng hóa thp hn, khi đó t l thng mi ca
các nc đang phát trin s tng theo thi gian. Tng nng sut trong nông nghip
10

nhìn chung thp hn trong công nghip, vì vy chi phí sn xut và giá c ca sn
phm công nghip gim mnh hn so vi sn phm nông nghip. Các nc đang
phát trin ch yu xut khu sn phm nông nghip, ngc li, các nc phát trin
ch yu xut khu sn phm công nghip, nhp khu sn phm nông nghip và
nguyên liu thô. Vì vy t l thng mi ca hàng hóa ca các nc phát trin s
gim.
Da vào nhng phân tích trên v t l thng mi, chúng ta có th thy vic t l
thng mi nh hng trc tip đn thu nhp quc gia, điu hòa hàng hóa xut
nhp khu dn đn thay đi trong cung cu ngoài t, thay đi sc mnh ca nn
kinh t gây tác đng đn t giá hi đoái.
2.1.2. Lý thuyt ngang giá sc mua (PPP)
Lý thuyt ngang giá sc mua đc dùng đ gii thích s bin đng ca t giá hi
đoái khi có s thay đi ca lm phát, theo PPP thì t giá thc gia hai đng tin
s  ti v trí cân bng, khi sc mua ca các quc gia có s chênh lch thì t giá
danh ngha s điu chình đ duy trì ngang giá sc mua. Khi mc giá trong nc
tng (lm phát) so vi nc khác, thì t giá hi (vi nc so sánh t l lm phát)
đó phi tng (đng tin nc đó st giá) đ quay v đim cân bng nh lý thuyt
ngang giá sc mua đư nêu.
 lý thuyt ngang giá sc mua đúng thì cn mt s gi đnh nh hàng rào mu
dch và thu quan không đi, phí vn chuyn không đi… ngoài ra, lý thuyt ngang
giá sc mua có mt s đim hn ch, và không duy trì liên tc nh: không tính
đn các loi hàng hóa phi thng mi, không có hàng thay th cho hàng nhp
khu,…

11

2.1.3. Lý thuyt Balassa-Samuelson
Theo lý thuyt Balassa - Samuelson thì chênh lch nng sut lao đng là nhân t
chính trong mô hình. Mô hình gn vi s dch chuyn ca t giá thc trong dài
hn, kim đnh xem s dch chuyn ca t giá thc có đúng nh lý thuyt PPP
phát biu hay không.
Các nghiên cu thc nghim cho thy rng nng sut lao đng ca các nc phát
trin cao hn so vi các nc đang phát trin. S khác bit trong nng sut lao
đng xy ra phn ln trong khu vc hàng hoá ngoi thng (nh ngành sn xut,
ch to…), còn khu vc hàng hoá phi ngoi thng thì không có s chênh lch
nhiu. Nhng do cnh tranh trên th trng lao đng nên mc lng trong khu vc
hàng hoá ngoi thng và phi ngoi thng là nh nhau ti mi quc gia. iu
này có ngha là,  các nc giàu hàng hóa phi ngoi thng đang có mc giá cao
hn  các nc nghèo, vì nng sut lao đng không cao hn nc nghèo mà li
đc tr lng bng khu vc ngoi thng.
Da trên lp lun trên, khi mt nc có nng sut lao đng  khu vc ngoi thng
cao hn (nc còn li), dn đn tin lng khu vc ngoi thng và phi ngoi
thng đu tng cao hn (nc còn li), nhng thc cht nng sut khu vc phi
ngoi thng gia hai quc gia không khác bit my, điu này làm cho mc giá
khu vc phi ngoi thng b thi phng lên làm cho thu nhp thc t ca quc gia
có nng sut cao hn gim. Vì vy t giá thc ca quc gia có nng sut lao đng
khu vc ngoi thng tng cao hn s b đnh giá cao hn.
2.1.4. Ngang giá lãi sut và Hiu ng Fisher quc t
Lãi sut trong nc ca mt quc gia có liên quan đn t giá và cng là mt nhân
t tác đng đn t giá, vì khi Ngân hàng Trung ng mt quc gia điu chnh tng
lãi sut tin gi ni t, thì s làm tng cu v ni t, vì nhng ngi trong nc có
12



ngoi t s bán ngoi t ly ni t đ gi vào ngân hàng nhm hng mc lãi sut

cao, hoc mt s nhà đu t nc ngoài tìm kim li nhun chênh lch lãi sut.
iu này s làm cho ni t đc giá hn. Nhng trong trng hp lãi sut tin gi
ni t tng ch do yu t trt giá (lm phát tng), thì s không làm cho giá tr ni
t tng, mà ch là s bù đp li mc gim giá ca ni t. Trong trng hp này,
cung cu không thay đi và t giá không bin đng.
Theo lý thuyt ngang giá lãi sut, nu hai quc gia có s chênh lch v lãi sut thì
t giá k hn s thay di đ bù đp đúng mc chênh lch đó. Tc là nhà đu t
không th tìm kim đc t sut sinh li vt tri t kinh doanh chênh lch lãi
sut có phòng nga bng cách chuyn đu t sang nc có lãi sut cao hn, khi
xut hin ngang giá lãi sut thì th trng hi đoái s không tn ti kinh doanh
chênh lch lãi sut có phong nga. Tuy nhiên lý thuyt ngang giá lãi sut này li
đc xây dng da trên mt s gi đnh và b qua ri ro, chi phí khi đu t ra
nc ngoài nên đ chính xác ch có tính tng đi, và t giá hi đoái tng lai
ph thuc vào rt nhiu yu t ch không ch có riêng lãi sut, nhng lý thuyt
ngang giá lãi sut là mt lý thuyt quan trng giúp lý gii mt cách khái quát s
chênh lch lãi sut s tác đng đn t giá nh th nào.
Hiu ng Fisher quc t gii thích chênh lch lãi sut s làm thay đi t giá theo
thi gian nh th nào. Theo hiu ng Fisher quc t, lãi sut danh ngha bao gm
hai phn: lãi sut thc và mt ch s lm phát d kin, mà chênh lch lm phát d
kin gia hai nc s đc bù đp bng thay đi t giá (theo PPP) vì th t sut
sinh li thc ca mi đng tin là nh nhau, và không th tìm kim t sut sinh
li vt tri bng cách đu t ra nc ngoài. Trong thc t, lãi sut thc gia các
quc gia him khi bng nhau vì nhiu yu t nh: ri ro ca mi quc gia là khác
nhau, cung cu vn, hn ch quá trình đu t quc t hay nhng can thip ca
chính ph làm hn ch s m ca tài khon vn , và do lý thuyt ngang giá sc
mua không luôn luôn duy trì nên hiu ng Fisher quc t cng không luôn đúng.
13

Mc chênh lch v lãi sut gia các nc là yu t có kh nng nh hung đn t
giá hi đoái. Lãi sut chính là giá c ca vn, vì th có th xem yu t lãi sut luôn
là mt yu t hàng đu có kh nng tác đng làm thay đi tình hình các giao dch
trong tài khon vn. Nc nào có lãi sut tin gi ngn hn cao hn lưi sut tin
gi ca các nc khác thì vn ngn hn s chy vào nhm thu phn chênh lch do
tin lãi to ra, do đó s làm cho cung ngoi t tng lên, t giá s gim xung. Vi
điu kin lãi sut xem xét phi đc cân nhc da trên lãi sut thc và ch có khác
bit lãi sut thc mi to nên s lu chuyn vn, t đó mi gây tác đng thc đn
t giá hi đoái. Mc dù có th xem lãi sut luôn nh là mt công c hu hiu đ
chuyn hng t giá theo mc tiêu các nhà qun lý song lãi sut ch phát huy hiu
qu ca nó trong ngn hn. V lâu dài, gii pháp này có th gây ra nhng tác đng
tai hi lên toàn b nn kinh t, vì mun điu khin t giá phi hy sinh mt s yu
t khác, và phi nm trong gii hn an toàn nu không có th xy ra nhiu vn đ
nghiêm trng, đin hình là khng hong tài chính Châu Á 1997 cng bt ngun t
chênh lch lãi sut cao và vic khng ch t giá n đnh ca mt s quc gia ông
Nam Á.
2.2. Các nghiên cu thc nghim
Theo các nghiên cu ca Gruen và Wilkinson (1994), Chinn (2000), Miyakoshi
(2003), Wang và Dunne (2003), Bagchi và các cng s (2004), Egert và các cng
s (2006) và Wong Hock Tsen (2011) thì các yu t xác đnh t giá hi đoái thc
là khác nhau gia các nn kinh t. Không có mt tp hp các nhân t chung nào
là có ý ngha trong vic xác đnh t giá hi đoái thc cho các quc gia.
2.2.1. Tác đng ca chênh lch nng sut đn t giá thc
Miyakoshi (2003) xem xét các yu t nh hng ti t giá hi đoái thc gia Nht
Bn và các nc ông Á, c th là Hàn Quc, Malaysia, Indonesia, và Philippines.
Tác gi dùng phng pháp đng kiên kt Johansen, sau đó kim tra gi thuyt h
14

s bng không và kim tra du ca các h s, đ tìm hiu xem yu t chênh lch
lãi sut thc và chênh lch nng sut có nh hng ti t giá thc hay không. S
chênh lch nng sut đc tìm thy là yu t quan trng nh hng t giá hi đoái
thc ca Indonesia và Philippines so vi đng yên Nht, tng ng s chênh lch
gia lãi sut thc đc tìm thy là yu t quan trng nh hng t giá hi đoái
thc ca Hàn Quc, Malaysia, và Indonesia so vi đng yên Nht Bn.
Wang và Dunne (2003) nghiên cu s bin đng ca t giá hi đoái thc  ông
Á, c th là Nht Bn, Hàn Quc, Malaysia, Singapore, Indonesia, Philippines, và
Thái Lan. Tác gi kim tra các nhân t khác bit nng sut, chi tiêu chính ph và
giá du thc tác đng đn t giá thc bng các kim đnh đng liên kt, phân rã
phng sai và hàm phn ng đy. Kt qu chng minh rng các yu t c bn nh
chênh lch nng sut gii thích đc mt s khác bit trong bin đng t giá thc,
nhng không phi tt c các bin đng ca t giá hi đoái thc. Các yu t khác
nhau có mc đ tác đng khác nhau đi vi mi cp t giá thc.
Các nghiên cu ca Chinn (2000), Choudhri và Khan (2005), Egert, Lommatzsch,
và Lahreche - Revil (2006), và Guo (2010), cng tìm thy tm quan trng ca gi
thuyt Balassa - Samuelson trong vic xác đnh t giá hi đoái thc.
2.2.2. Tác đng ca giá du thc ti t giá thc
Chen và Chen (2007) nghiên cu tác đng ca giá du trên thc t giá hi đoái
thc trong các nc G7, c th là Canada, Pháp, c, Ý, Nht Bn, Vng quc
Anh, và Hoa K (M) t tháng 1 nm 1972 đn tháng 10 nm 2005 bng các
phng pháp kim đnh đng liên kt và d báo khác nhau. Các kt qu ca
phng pháp đng liên kt Johansen (1988) ch ra mi liên h gia giá du thc
và t giá hi đoái thc. Giá du thc là quan trng trong vic xác đnh t giá hi
đoái.