HOÀN THIỆN HỆ THỐNG DỰ TOÁN NGÂN SÁCH TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG TÀI CHÍNH - HẢI QUAN LUẬN VĂN THẠC SĨ

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM




TRN HNG DIU

HOÀN THIN H THNG D TOÁN NGÂN SÁCH TI TRNG
CAO NG TÀI CHÍNH – HI QUAN




LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh – Nm 2014


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM




TRN HNG DIU

HOÀN THIN H THNG D TOÁN NGÂN SÁCH TI TRNG
CAO NG TÀI CHÍNH – HI QUAN
Chuyên ngành: K toán

Mã s: 60340301
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC: TS. LÊ ÌNH TRC

TP. H Chí Minh – Nm 2014
LI CAM OAN
Lun vn thc s kinh t “Hoàn thin h thng d toán ngân sách ti trng Cao
đng Tài chính – Hi quan” là công trình ca riêng tôi.
Lun vn đã s dng thông tin t nhiu ngun d liu khác nhau, các thông tin có
sn đã đc trích dn ngun gc và có đ chính xác cao nht trong phm vi hiu bit ca
tôi.
Tôi xin cam đoan s liu và kt qu nghiên cu trong lun vn này là trung thc và
cha đc s dng đ bo v mt hc v nào.
TP. H Chí Minh, ngày 16 tháng 10 nm 2014
Tác gi lun vn


Trn Hng Diu

MC LC
TRANG PH BÌA Trang
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG, S 
PHN M U………………………………………………………………………….1
CHNG 1: C S LÝ LUN V D TOÁN NGÂN SÁCH………………………5
1.1 Tng quan v d toán ngân sách………………………………………………………5
1.1.1 Khái nim d toán ngân sách……………………………………………….5
1.1.2 Phân loi d toán ngân sách…………………… ……………………… 6

1.1.2.1 Phân loi theo thi gian……………………………………………… ….6
1.1.2.2 Phân loi theo phng pháp lp……………………………….……… 7
1.1.2.3 Phân loi theo mc đ phân tích……………………………………… 7
1.1.3 Chc nng ca d toán ngân sách……………………………………… 8
1.1.4 Mô hình lp d toán ngân sách……………………………………… … 9
1.1.4.1 Mô hình n đnh thông tin t trên xung…………………………… ……9
1.1.4.2 Mô hình thông tin phn hi………………………………………… … 9
1.1.4.3 Mô hình thông tin t di lên………………………………………… 11
1.1.5 Các phng pháp tip cn d toán ngân sách………………………… 12
1.2 c đim d toán ngân sách trong khu vc công…………………………… …13
1.2.1 c đim d toán ngân sách trong khu vc công………………………… … 13
1.2.2 c đim các khon thu chi ca đn v hành chính s nghip có thu…… … 13
1.2.3 c đim d toán ngân sách ca các c s giáo dc đào to công lp…… ….15
1.2.3.4 H thng d toán ngân sách hot đng hng nm ca các c s giáo dc đào
to công lp………………………………………………………………………………17
Kt lun chng 1…………………………………………………………… … 17
CHNG 2: THC TRNG CÔNG TÁC D TOÁN NGÂN SÁCH TI
TRNG CAO NG TÀI CHÍNH – HI QUAN…………………………………18
2.1 Gii thiu v Trng Cao đng Tài chính – Hi quan…………………… …… …18
2.1.1 Quá trình hình thành và phát trin…………………………………… …….….18
2.1.2 Chc nng, nhim v và s mng……………………………………….…… 18
2.1.3 T chc b máy qun lý………………………………………………… … 19
2.1.4 ánh giá chung tình hình hot đng và phng hng phát trin ………… 20
2.1.5 Nhng thun li, khó khn và phng hng phát trin ca Trng Cao đng Tài
chính – Hi quan……………………………………………………………… ……… 21
2.1.6 T chc công tác k toán ti Trng Cao đng Tài chính – Hi quan………… 22
2.2 Thc trng công tác d toán ngân sách ti Trng Cao đng Tài chính – Hi quan
2.2.1 Mô hình lp d toán ngân sách………………………………………………… 25
2.2.2 Quy trình lp d toán ngân sách…………………………………………… … 25
2.2.3 Thc trng công tác lp d toán ngân sách ti Trng Cao đng Tài chính – Hi

quan………………………………………………………………………………….… 28
2.2.4 ánh giá thc trng lp d toán ngân sách ti Trng Cao đng Tài chính – Hi
quan………………………………………………………………………………… 39
2.2.4.1 u đim…………………………………………………………………… 39
2.2.4.1 V mô hình d toán……………………………………………………… 39
2.2.4.2 V quy trình lp d toán………………………………………………………40
2.2.4.3 V vic lp các d toán ngân sách…………………… ………………… 41
2.2.4.2 Nhc đim………………………………………………………………… 42
2.4.2.1 V mô hình d toán……………………………………………………… 42
2.4.2.2 V quy trình lp d toán………………………………………………… … 42
2.4.2.3 V vic lp các d toán ngân sách………… …………………………… 43
Kt lun chng 2…………………………………………………………… 45
CHNG 3: HOÀN THIN H THNG D TOÁN NGÂN SÁCH TI TRNG
CAO NG TÀI CHÍNH – HI QUAN…………………………………………… 46
3. 1 Quan đim và nguyên tc hoàn thin…………………………………………… 46
3.1.1 Quan đim hoàn thin…………………………………………………………… 46
3.1.2 Nguyên tc hoàn thin………………………………………………………… 47
3.2 Gii pháp hoàn thin h thng d toán ngân sách ti Trng Cao đng Tài chính –
Hi quan………………………………………………………………………………….48
3.2.1 Hoàn thin mô hình lp d toán ngân sách…………………………………….48
3.2.2 Hoàn thin quy trình lp d toán ngân sách……………………………… 49
3.2.3 Hoàn thin các d toán ngân sách………… ……………………………… 54
3.3 Các gii pháp h tr đ hoàn thin h thng d toán ngân sách ti Trng Cao đng
Tài chính – Hi quan…………………………………………………………………… 59
3.4 Mt s kin ngh đi vi Trng và Nhà nc……………………………… ……60
Kt lun chng 3………………………………………………………………… … 63
KT LUN CHUNG………………………………………………………… …… 64
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC CÁC CH VIT TT
BHXH: Bo him xã hi
BHYT: Bo him y t
BHTN: Bo him tht nghip
CBVC: Cán b viên chc
VT: n v tính
KPC: Kinh phí công đoàn
NSNN: Ngân sách nhà nc
STT: S th t
TP.HCM: Thành ph H Chí Minh
TSC: Tài sn c đnh
UBND: y ban nhân dân

DANH MC CÁC BNG, S 
Bng 2.1: C s vt cht trng Cao đng Tài chính – Hi quan
S đ 2.1: S đ trình t ghi s k toán ti trng Cao đng Tài chính – Hi quan
S đ 2.2: T chc b máy k toán ti trng Cao đng Tài chính – Hi quan
S đ 2.3: Mô hình d toán ngân sách
Bng 2.2: T l đóng góp lng theo quy đnh nm 2013
S đ 3.1: Mô hình d toán ngân sách đ xut
S đ 3.2: Quy trình d toán ngân sách


1

PHN M U
1. Tính cp thit ca đ tài:
Mi t chc dù là các đn v sn xut, công ty dch v, các nhà bán l hay
các t chc phi li nhun và các t chc, c quan ca chính ph đu có mc tiêu
hot đng rõ ràng và đ đt đc mc tiêu đó thì phi thc hin tt khâu hoch đnh
và kim soát các hot đng ca đn v. D toán ngân sách đóng vai trò quan trng
trong vic thc hin các chc nng nói trên.
D toán ngân sách là s tính toán mt cách chi tit v vic huy đng và s
dng các ngun lc ca mt t chc trong mt k hot đng. D toán ngân sách là
mt bng tóm tt trên mi phng din ca các k hoch và mc tiêu trong tng
lai ca t chc cng nh xác đnh các nhim v c th cho tng b phn trong đn
v phi thc hin.
Vic lp d toán ngân sách là s tính toán chi tit v vic huy đng cng nh
s dng hiu qu các ngun lc ca mt t chc. H thng d toán ngân sách có ý
ngha không ch đi vi các doanh nghip mà còn giúp các đn v s nghip công
lp t ch v mt tài chính, ch đng chun b và phát huy các ngun lc tài chính
đ hoàn thành tt các nhim v đc giao. Tuy nhiên, công tác này ti các c quan
hành chính s nghip nói chung và các c s giáo dc đào to nói riêng còn mang

tính th tc, hình thc và cha gn vi thc tin hot đng.
Trng Cao đng Tài chính – Hi quan là mt trong nhng đn v trc
thuc B Tài chính, chuyên đào to ngun nhân lc v k toán, tài chính, hi quan
cho khu vc phía Nam. Hin nay, trong quá trình t chc lp d toán ngân sách nh
quy đnh ca Nhà nc ti Trng, còn tn ti các khim khuyt nh hu ht các
đn v s nghip khác là s liu d toán cha phn ánh đúng nng lc thc t và
cha mang li li ích cho công tác qun lý. T vic nhn thy tm quan trng phi
hoàn thin công tác d toán ngân sách nhm đi mi công tác qun lý ca Trng
Cao đng Tài chính – Hi quan mà tác gi đã chn đ tài “Hoàn thin h thng d
toán ngân sách ti Trng Cao đng Tài chính – Hi quan”.

2

2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca lun vn là hoàn thin h thng d toán ngân sách
vi nhng ni dung phù hp ti Trng Cao đng Tài chính - Hi quan nhm gii
quyt nhng câu hi ln sau:
- Thc trng h thng d toán ngân sách ti đn v hin nay nh th nào?
- Nhng gii pháp nào có th giúp hoàn thin h thng d toán ngân sách ti
đn v?
3. i tng, phm vi nghiên cu
• i tng nghiên cu: Lun vn tp trung nghiên cu các vn đ v d toán
ngân sách và ch yu nghiên cu công tác lp d toán ngân sách ti Trng Cao
đng Tài chính – Hi quan.
• Phm vi nghiên cu: S liu minh ha là s liu d toán ngân sách nm
2013 ca Trng Cao đng Tài chính - Hi quan.
4. Phng pháp nghiên cu
 tài đc nghiên cu bng cách áp dng phng pháp đnh tính, c th:
- Trong chng 1 v c s lý lun: Tác gi s dng phng pháp chung là
phân tích và tng hp lý lun v d toán ngân sách, đc bit là d toán ngân sách

trong khu vc công. T đó, ng dng lý lun vào thc tin Trng Cao đng Tài
chính - Hi quan.
- Trong chng 2 và chng 3 v thc trng và áp dng: Tác gi tip cn,
phng vn các cá nhân có liên quan (Trng phòng Tài chính K toán, các k toán
viên, ngi ph trách và nhân viên  các phòng ban, khoa và b môn); quan sát s
sách, biu mu, chng t đ tìm hiu thc trng công tác d toán ngân sách ti
Trng Cao đng Tài chính – Hi quan. ng thi, thng kê, so sánh các s liu d
toán ti Trng đ t đó phân tích u, nhc đim trong quá trình lp d toán ngân
sách và đa ra các gii pháp hoàn thin.
5. Tng quan v các công trình nghiên cu trc đây
Mt s tác gi đã có nhng nghiên cu v công tác lp d toán ngân sách ti
các đn v hành chính s nghip nh sau:
3

- Nguyn c Thanh, 2004. Nghiên cu hoàn thin phng thc lp d toán
ngân sách nhà nc Vit Nam. Lun vn thc s. i hc Kinh t TP. HCM: Lun
vn nghiên cu thc trng lp ngân sách nhà nc  Vit Nam giai đon trc và
sau khi Lut ngân sách nhà nc đc ban hành. T đó tác gi ch ra các gii pháp
hoàn thin lp d toán ngân sách nhà nc Vit Nam theo đu ra gn vi khuôn kh
chi tiêu trung hn.
- Nguyn Phng Thúy, 2013. Hoàn thin h thng d toán ngân sách ti
Trng i hc S phm K thut TP.HCM. Lun vn thc s. i hc Kinh t
TP.HCM: Lun vn tin hành nghiên cu thc trng lp d toán ti mt đn v hành
chính s nghip t ch tài chính là trng i hc S phm K thut TP.HCM.
Lun vn nêu ra các u nhc đim trong quá trình lp d toán ti đn v và kin
ngh các gii pháp hoàn thin cng nh các gii pháp h tr hoàn thin h thng d
toán ngân sách đ d toán ngân sách thc s là mt công c đc lc cho công tác
qun lý ti đn v.
- Nguyn Tn Lng, 2011. Hoàn thin qun lý tài chính ti các trng đi
hc công lp t ch tài ch́nh trên đa bàn TP.HCM. Lun vn thc s. i hc Kinh

t TP. HCM: Lun vn nghiên cu c ch t ch, t chu trách nhim và c ch
qun lý tài chính ti các đn v s nghip công lp nói chung và các trng đi hc
công lp nói riêng v mt lý thuyt. Qua đó lun vn nghiên cu thc trng các
ngun lc và vic s dng các ngun lc tài chính ti các trng đi hc công lp t
ch tài chính trên đa bàn TPHCM và đa ra gii pháp nhm nâng cao hiu qu
qun lý và s dng các ngun lc tài chính cho các đn v.
- Trn Huyn Trang, 2012. Trin vng áp dng các phng pháp lp d toán
ngân sách ti các đn v s nghip. Tp chí tài chính, s 3: Bài vit phân tích các u
nhc đim ca các phng pháp lp d toán. Gii pháp s dng phng phng
pháp lp d toán t zero (tc là t không có gì, không tính đn quá kh) kt hp vi
các phng pháp truyn thng và phng pháp lp theo chng trình đ đt kt qu
tt nht trong lp d toán ti các đn v s nghip, va có th s dng đng thi các
4

ngun lc mt cách hiu qu va không mt quá nhiu thi gian cho vic lp d
toán.
6. óng góp mi ca đ tài
-  tài đánh giá thc trng công tác lp d toán ngân sách ti Trng Cao
đng Tài chính – Hi quan.
-  tài góp phn vào vic xây dng h thng d toán ngân sách ca Trng
Cao đng Tài chính – Hi quan mt cách khoa hc hn, huy đng và liên kt đc
các b phn trong trng cùng hng đn vic thc hin các mc tiêu chung ca
Nhà trng mt cách hiu qu.
7. Kt cu lun vn
Li m đu
Chng 1: C s lý lun v d toán ngân sách
Chng 2: Thc trng công tác d toán ngân sách ti Trng Cao đng
Tài chính - Hi quan
Chng 3: Hoàn thin h thng d toán ngân sách ti Trng Cao đng
Tài chính - Hi quan

Kt lun
Tài liu tham kho
Ph lc







5

CHNG 1: C S LÝ LUN V D TOÁN NGÂN SÁCH
1.1 Tng quan v d toán ngân sách
1.1.1 Khái nim d toán ngân sách
D báo: D báo là khoa hc và ngh thut nhm tiên đoán trc các hin tng
và s vic s xy ra trong tng lai đc cn c vào các tài liu nh sau:
- Các s liu ca các thi k quá kh;
- Kt qu phân tích các nhân t nh hng đi vi kt qu d báo;
- Các kinh nghim thc t đã đc đúc kt và t ngh thut phán đoán ca các
chuyên gia, đc kt hp vi các kt qu d báo, đ có đc các quyt đnh vi đ
chính xác và tin cy cao.
D báo là mt công tác quan trng trong nhiu ngành. D báo đc bit quan
trng vi vic qun lý v mô và kinh doanh. D báo là giai đon đu tiên ca quá
trình lp k hoch.
K hoch: K hoch là mt tp hp nhng hot đng đc sp xp theo lch
trình, có thi hn, chia thành các giai đon thc hin, có phân b ngun lc, n đnh
mc tiêu c th và xác đnh bin pháp tt nht nhm đt đc mc tiêu đã đ ra.
Theo ni dung và tính cht, k hoch đc chia thành k hoch chin lc và k
hoch chin thut (k hoch tác nghip).

- K hoch chin lc: Là k hoch  quy mô toàn t chc, xác đnh nhng
mc tiêu c bn ca t chc.
- K hoch chin thut (K hoch tác nghip): Là k hoch nêu rõ mc tiêu,
ngun lc chi tit, công c đ chuyn các đnh hng, mc tiêu ca k hoch chin
lc thành các chng trình c th cho tng b phn ca t chc.
D toán: D toán là nhng tính toán, d kin, phi hp mt cách chi tit, t m,
phn ánh mc tiêu và toàn din ngun lc, cách thc huy đng và s dng ngun
lc đ thc hin mt khi lng công vic nht đnh trong mt khong thi gian
6

nht đnh đc biu hin bng mt h thng các ch tiêu v s lng và giá tr. D
toán chi tit hn k hoch.
D toán ngân sách: D toán ngân sách là vic tính toán mt cách chi tit v vic
huy đng và s dng các ngun lc ca mt t chc trong mt k hot đng, hay
nói cách khác, d toán ngân sách là mt k hoch hành đng đc lng hóa và
đc chun b cho mt thi gian c th. Lp d toán ngân sách là cách thc đ lp
k hoch v kt qu tài chính thu đc trong k hot đng. D toán ngân sách bao
gm các thành phn ch yu là s tính toán, d kin, s phi hp chi tit và toàn
din các ngun lc, thi gian thc hin, h thng các ch tiêu v lng và giá tr.
(Trn ình Phng và cng s, 2009. K toán qun tr. Nhà xut bn Lao đng)
1.1.2 Phân loi d toán ngân sách
Hin nay có nhiu cách phân loi d toán nh phân loi d toán theo thi gian,
theo phng pháp lp, theo mc đ phân tích
1.1.2.1 Phân loi theo thi gian
D toán ngân sách ngn hn: D toán ngân sách ngn hn còn đc gi là d
toán ngân sách hot đng. ây là d toán ngân sách đc lp cho k k hoch mt
nm và đc chia ra tng thi k ngn hn theo tng quý, tng tháng. c đim c
bn ca d toán này là đc lp hàng nm trc khi niên đ k toán kt thúc đ
đnh hng ngun tài chính cho hot đng ca t chc trong nm k hoch.
D toán ngân sách dài hn: D toán ngân sách dài hn đc gi là d toán

ngân sách vn. ây là d toán đc lp liên quan ti ngun tài chính cho đu t,
mua sm tài sn dài hn đc s dng nhiu nm. D toán ngân sách dài hn sp
xp các ngun lc, ch yu là ngun tài chính đ đt đc kt qu d kin trong
tng lai nhiu nm. c đim c bn ca d toán này là mc đ ri ro tng đi
cáo, li nhun d kin ln, thi gian thu hi vn tng đi dài.


7

1.1.2.2 Phân loi theo phng pháp lp
D toán ngân sách linh hot: Là d toán có rt nhiu mu ng x chi phí thit
k cho tng s thay đi s lng bán ra. ( Grossman & Livingstone, 2009).
Là d toán ngân sách đc lp tng ng vi nhiu mc đ hot đng khác
nhau. D toán linh hot đc lp theo mi quan h vi quá trình hot đng, giúp
xác đnh ngân sách d kin tng ng  tng mc đ và phm vi hot đng khác
nhau. Thông thng, d toán linh hot đc lp  ba mc đ: mc đ hot đng
bình thng, mc đ hot đng kh quan nht và mc đ hot đng bt li nht. D
toán ngân sách linh hot giúp nhà qun lý có nhiu thông tin đ ng phó vi các
tình hung khác nhau, tuy nhiên cng đòi hi phi tính toán, cân đi nhiu và phc
tp.
D toán ngân sách c đnh: D toán c đnh là d toán đc thit k không ph
thuc vào s lng đu ra hay doanh s đt đc. Mc đích ca d toán c đnh
trong giai đon lp k hoch chính là thit lp mt mc tiêu tng đi rng cho
công ty. (Warren, Reeve, Ducha, 2012).
D toán đc lp theo mt mc đ hot đng nht đnh. D toán ngân sách c
đnh ch da vào mt mc đ hot đng bng mt h thng ch tiêu s lng, giá tr
nht đnh trong mt khong thi gian mà không xét ti kh nng bin đng ca mc
đ này trong k d toán. Vic lp d toán ngân sách c đnh tng đi đn gin,
tính toán, cân đi ít. Tuy nhiên, d toán này không cung cp đ thông tin đ ng
phó vi các tình hung khác nhau, nht là khi t chc cn s điu chnh v quy mô,

mc đ hot đng đ thích nghi vi tình hình thc t.
1.1.2.3 Phân loi theo mc đ phân tích
D toán t gc: Là khi lp d toán tin hành xem xét kh nng thu nhp, nhng
khon chi phí phát sinh và kh nng thc hin li nhun đ lp các báo cáo d toán.
Các báo cáo d toán mi không ph thuc s liu ca báo cáo d toán c. D toán
t gc không chu hn ch ca các mc chi tiêu đã qua, không có khuôn mu do đó
8

đòi hi các nhà qun lý phi ch đng, sáng to và cn c vào tình hình thc t đ
lp d toán. Phng pháp này có nhiu u đim. Th nht, nó không l thuc vào
s liu ca k quá kh, tránh đc tình trng b l thuc và che lp các khuyt đim,
thiu sót  k quá kh. Th hai, phng pháp này phát huy mnh m tính ch đng,
sáng to ca b phn lp d toán cng nh giúp b phn lp d toán không b nh
hng, chi phi bi quan đim ca ngi đi trc. Tuy vy, phng pháp này cng
có nhc đim là tt c mi hot đng phân tích, nghiên cu đu bt đu t con s
không, khi lng công vic nhiu, thi gian lp d toán dài, kinh phí cho vic lp
d toán cao và cng không th chc chn đc rng s liu d toán t gc là chính
xác hoàn toàn.
D toán cun chiu: D toán cun chiu hay còn đc gi là d toán ni mch
là phng pháp mà các b phn lp d toán da vào các báo cáo d toán c và điu
chnh da vào các thay đi trong thc t đ lp báo cáo d toán mi. u đim ca
phng pháp này các báo cáo đc son tho, theo dõi và cp nht liên tc. Khuyt
đim ca phng pháp này là quá trình lp d toán ngân sách l thuc nhiu vào các
báo cáo d toán c, không phát huy tính ch đng, sáng to ca b phn lp d
toán.
1.1.3 Chc nng ca d toán ngân sách
D toán ngân sách đóng vai trò quan trng trong vic giúp các nhà qun lý thc
hin chc nng qun tr ca h.
Chc nng hoch đnh: D toán ngân sách đóng vai trò hoch đnh, xác đnh
các mc tiêu, nhim v c th cho tng b phn, cá nhân trong t chc. T đó, ch

ra đng đi c th đn các mc tiêu chung ca t chc cng nh d dàng điu chnh
khi hot đng ca t chc b chch hng.
Chc nng t chc – điu hành: Chc nng điu hành ca d toán ngân sách
th hin  ch huy đng và phân phi các ngun lc thc hin các mc tiêu ca nhà
qun lý. T chc điu hành thông qua nhng công vic c th, quyn hn và trách
nhim ca tng thành viên. D toán là c s đ trin khai hot đng.
9

Chc nng kim soát: D toán ngân sách đc xem là thc đo, là c s đ so
sánh, đi chiu s liu thc t đt đc ca t chc thông qua các báo cáo qun tr.
D toán ngân sách là c s đ giám sát hot đng ca t chc trong tng thi k
nht đnh.
Chc nng ra quyt đnh: Ra quyt đnh là không phi là mt chc nng đc
lp mà phi có mt nn tng thông tin vng chc. D toán ngân sách giúp nhà qun
tr đo lng, đánh giá trách nhim ca các b phn, cá nhân trong t chc thông qua
các nhim v, mc tiêu c th đã xác đnh trong d toán. Thông qua vic so sánh
kt qu hot đng vi d toán ngân sách, nhà qun lý s đa ra các quyt đnh mt
cách thích hp.
Nh vy, có th nói d toán ngân sách có vai trò quan trng và gn lin vi công
vic ca các nhà qun lý, giúp h điu hành t chc đt hiu qu cao.
1.1.4 Mô hình lp d toán ngân sách
D toán ngân sách có th đc lp theo ba mô hình sau:
1.1.4.1 Mô hình 1 - Mô hình n đnh thông tin t trên xung: Các ch
tiêu d toán đc đnh ra t ban qun lý cp cao nht ca t chc và truyn đt cho
các cp qun lý trung gian, trên c s đó cp qun lý trung gian truyn đt cho các
đn v cp c s.
Nhn xét mô hình 1: Lp d toán theo mô hình này mang tính cht áp đt
t qun lý cp cao xung, d gp tình trng d toán do qun lý cp cao t n đnh s
không phù hp vi mc đ hot đng và nng lc thc t ca tng b phn.
Khi lp d toán theo mô hình này đòi hi nhà qun lý phi có tm nhìn toàn din

đng thi nm đc chi tit hot đng tng b phn. iu này ch có th thc hin
đc đi vi nhng đn v có quy mô nh, ít phân cp qun lý hoc trong trng
hp đc bit đn v phi tuân theo s ch đo ca cp qun lý cao hn.
1.1.4.2 Mô hình 2 – Mô hình thông tin phn hi: Theo mô hình này vic
lp d toán theo trình t sau:
10

- Các ch tiêu d toán đc c tính t ban qun lý cp cao nht ca đn v
mang tính d tho, phân b xung các đn v trung gian. Trên c s đó, cp trung
gian phân b cho các đn v c s;
- Các b phn qun lý cp c s cn c vào các ch tiêu d tho, cn c vào
kh nng cng nh điu kin ca mình đ xác đnh các ch tiêu d toán có th thc
hin đc và bo v trc b phn qun lý cp cao hn (b phn qun lý cp trung
gian);
- B phn qun lý cp trung gian, trên c s tng hp các ch tiêu d toán t
các b phn cp c s, kt hp vi tm nhìn tng quát và toàn din hn v hot
đng các b phn cp c s, xác đnh các ch tiêu d toán có th thc hin đc 
b phn mình và bo v trc b phn qun lý cp cao hn (b phn qun lý cp
cao);
- B phn qun lý cp cao, trên c s tng hp các ch tiêu d toán t các b
phn cp trung gian, kt hp vi tm nhìn tng quát và toàn din hn v hot đng
ca toàn b đn v, hng các b phn khác nhau đn vic thc hin mc tiêu
chung, xét duyt thông qua các ch tiêu d toán cho các b phn trung gian, trên c
s đó b phn trung gian xét duyt thông qua các ch tiêu d toán cho các b phn
c s.
- Khi d toán ngân sách  các b phn đc xét duyt thông qua s tr thành
d toán chính thc đnh hng cho hot đng k k hoch.
Nhn xét mô hình 2: Mô hình này thu hút đc trí tu, kinh nghim ca
các cp qun lý khác nhau, va kt hp tm nhìn tng quát và toàn din ca qun lý
cp cao vi kh nng ca cp qun lý trung gian và cp c s. Nh s kt hp này

mà d toán có tính kh thi cao. Tuy nhiên, lp d toán theo mô hình này đòi hi
nhiu thi gian, chi phí cho thông tin d tho, phn hi và xét duyt thông qua. Mt
khác, nu t chc quá trình lp d toán không tt s không cung cp thông tin kp
thi cho k k hoch.
11

1.1.4.3 Mô hình 3 – Mô hình thông tin t di lên: Theo mô hình này, d
toán đc lp t cp qun lý thp nht đn cp qun lý cao nht. D toán  cp nào
do chính ngi qun lý  cp đó thc hin ri đ trình lên cp trên. C th:
- Các b phn qun lý cp c s cn c kh nng, điu kin ca mình đ lp
các ch tiêu d toán và đc trình lên cp qun lý cao hn ( b phn qun lý cp
trung gian);
- Trên c s tng hp các ch tiêu d toán  các cp c s, cp trung gian
tng hp các ch tiêu d toán  b phn mình đ trình lên b phn qun lý cp cao;
- B phn qun lý cp cao tng hp các ch tiêu d toán các cp trung gian kt
hp vi tm nhìn tng quát toàn din v toàn b hot đng ca t chc và hng
các b phn đn vic thc hin các mc tiêu chung, xét duyt thông qua d toán cho
các cp trung gian. Trên c s đó, cp trung gian xét duyt thông qua d toán cho
cp c s.
Nhn xét mô hình 3: Mô hình này khc phc nhc đim ca mô hình
thông tin phn hi. Các b phn t chu trách nhim vi d toán do mình lp ra, s
liu chính xác và thc t hn. Mô hình này phù hp vi nhng t chc có s phân
quyn trong qun lý. Tuy nhiên, nó tn ti nhc đim là d toán xut phát t các
đn v cp c s nên thng có xu hng xác lp các ch tiêu d toán di kh
nng, điu kin ca mình đ có th d dàng hoàn thành ch tiêu d toán dn ti
không khai thác ht tim nng ca đn v. Vì th, các nhà qun lý cp cao cn phi
kim tra, cân nhc k càng trc khi chp nhn ngân sách t đnh ca cp di.
Nói tóm li, mi mô hình d toán trên có nhng u, nhc đim riêng. Vic la
chn vn dng mô hình lp d toán nào là tùy thuc vào tình hình c th, nng lc,
đc đim cng nh yêu cu qun lý cho phù hp vi các bin đng thc t trong

hot đng ca tng t chc.
12

1.1.5 Các phng pháp tip cn d toán ngân sách: Có ba phng pháp lp
d toán ngân sách đc s dng ch yu đó là phng pháp truyn thng, phng
pháp lp theo chng trình và phng pháp lp t zero.
- Phng pháp truyn thng: Là phng pháp xác đnh các ch tiêu trong d
toán da vào kt qu thc t ca k hot đng lin trc và điu chnh theo t l
tng trng và t l lm phát d kin. u đim ca phng pháp này là d hiu, d
s dng, đc xây dng tng đi n đnh, to c s bn vng cho nhà qun lý
trong điu hành hot đng. Tuy nhiên, đ lp ngân qu gia tng, hàng nm ban lãnh
đo ch vic duyt ngân qu cho tng b phn da trên ngân qu đã phân b  nm
trc và có thêm % do lm phát và hot đng phát sinh trong nm ti. Phng pháp
này chú trng đn vic phân b ngân sách cho các đn v trong mt t chc hn là
cho hot đng đc thc hin trong tng đn v. Dn ti có nhng lãng phí tn ti
sut mt thi gian dài mà không b phát hin hoc phát hin nhng không xác đnh
đc b phn nào gây lãng phí.
- Phng pháp lp theo chng trình: Phng pháp này phân b ngân qu
cho các hot đng cn thit ca mt chng trình c th nhm đt đc mc tiêu đ
ra. Phng pháp lp theo chng trình phân b cho các hot đng c th ch không
phân b cho các b phn nh phng pháp truyn thng nên khc phc đc nhc
đim ít chú trng ti các hot đng ca đn v.
Phng pháp lp t zero(ZBB): Phng pháp này ngc vi phng pháp truyn
thng, đi vi ZBB mi chi phí đu đc m x t m. Nhà qun lý bt đu vi
“ngân sách rng” và phi đa ra cn c chng minh s cn thit phi phân b ngân
sách c th cho tng hng mc, tng d án. Nh vy, đòi hi các nhà qun lý phi
phát trin mt “gói quyt đnh” (decision package) cho mi d án, bao gm: phân
tích mc đích ca d án, chi phí d toán, phng án thay th, ch s đo lng hiu
qu, li nhun mong mun và h qu ca vic không thc hin các bc trong
phng án. “Gói quyt đnh” đc sp xp theo th t quan trng đi vi tng

doanh nghip. Phng pháp hoch đnh ngân sách này đòi hi nhng phân tích, d
13

báo chun xác do đó các nhà qun lý phi lp k hoch ngân sách cho đn v mình
t con s 0.  ng dng thành công phng pháp này, mi khon chi phí đu phi
đc đa ra phân tích chi tit và cn thn, bt k nhng nm trc s tin tin đã
chi tiêu là bao nhiêu. c đim ca phng pháp này buc ngi qun lý ca tng
đn v phi chia nh các hot đng ca đn v mình thành các quyt đnh trn gói.
ng trên li ích ca t chc, các quyt đnh trn gói đó đc sp xp theo th t
u tiên t trên xung. Ngân qu đc phân b cho tng quyt đnh trn gói theo th
t u tiên. u đim ca phng pháp này là đánh giá mt cách chi tit hiu qu
hot đng ca đn v, cân đi gia khi lng công vic và chi phí thc hin, đng
thi giúp đn v la chn đc cách thc ti u nht đ đt đc mc tiêu đ ra.
Phng pháp này còn ch ra đc nhng chi phí n, chi phí do lm phát, nhng
khon chi phí chng chéo hoc nhng ni làm hao phí ngun lc. Tuy nhiên,
phng pháp này có nhc đim là mt nhiu thi gian phân tích, chi phí ln, giy
t nhiu nên đòi hi nhiu thi gian và n lc khi trin khai trong thc t.
1.2 c đim ca d toán ngân sách trong khu vc công
1.2.1 c đim ca d toán ngân sách trong khu vc công
D toán ngân sách trong khu vc công có s tham gia ca nhiu c quan các cp
có chc nng, nhim v và thm quyn khác nhau, đòi hi phi có s phân đnh rõ
v thm quyn cho các ch th tham gia. Quá trình này khá phc tp vi nhiu th
tc, trình t khác nhau.
Hin nay, quá trình lp d toán  Vit Nam đc s h tr khá chi tit ca mt
h thng các vn bn quy phm pháp lut đ s nh lut, ngh đnh, thông t hng
dn…Tuy nhiên, nhìn chung các vn bn này đc các c quan khác nhau ban hành
vào nhng thi đim khác nhau nên còn nhiu đim mâu thun, chng chéo gây khó
khn trong quá trình tra cu thc hin, nhiu quy đnh b lc hu so vi thc t làm
gim tính hiu qu ca pháp lut v ngân sách trên thc t. (Phm Th Giang Thu,
2011. Nghiên cu Pháp lut v Tài chính công Vit Nam)

1.2.2 c đim các khon thu chi ca đn v hành chính s nghip có thu
Theo Lut ngân sách Nhà nc, 2002
14

 Kinh phí do ngân sách Nhà nc cp, gm:
- Kinh phí đm bo hot đng thng xuyên thc hin chc nng, nhim v
đi vi đn v s nghip t bo đm mt phn chi phí hot đng (sau khi đã cân đi
vi ngun thu s nghip); đc c quan qun lý cp trên trc tip giao, trong phm
vi d toán đc cp có thm quyn giao;
- Kinh phí thc hin các nhim v khoa hc và công ngh (đi vi các đn v
không phi là t chc khoa hc và công ngh);
- Kinh phí thc hin chng trình đào to, bi dng cán b, viên chc;
- Kinh phí thc hin các chng trình mc tiêu quc gia;
- Kinh phí thc hin các nhim v do c quan nhà nc có thm quyn đt
hàng;
- Kinh phí thc hin nhim v đt xut đc cp có thm quyn giao;
- Kinh phí thc hin chính sách tinh gin biên ch theo ch đ do Nhà nc
quy đnh;
- Vn đu t xây dng c bn, kinh phí mua sm trang thit b, sa cha ln
tài sn c đnh phc v hot đng s nghip theo d án đc cp có thm quyn
phê duyt trong phm vi d toán đc giao hng nm;
- Vn đi ng thc hin các d án có ngun vn nc ngoài đc cp có
thm quyn phê duyt;
- Kinh phí khác (nu có).
 Ngun thu s nghip, gm:
- Phn đc đ li t s thu phí, l phí cho đn v s dng theo quy đnh ca
Nhà nc;
- Thu t hot đng dch v phù hp vi lnh vc chuyên môn và kh nng
ca đn v;
- Lãi đc chia t các hot đng liên doanh, liên kt, lãi tin gi ngân hàng

t các hot đng dch v;
- Thu khác (nu có).
 Chi thng xuyên, gm:
15

- Chi hot đng thng xuyên theo chc nng, nhim v đc cp có thm
quyn giao, gm: Tin lng; tin công; các khon ph cp lng; các khon trích
np bo him xã hi, bo him y t, kinh phí công đoàn theo quy đnh hin hành;
dch v công cng; vn phòng phm; các khon chi nghip v; sa cha thng
xuyên tài sn c đnh và các khon chi khác theo ch đ quy đnh;
- Chi hot đng thng xuyên phc v cho công tác thu phí và l phí, gm:
Tin lng; tin công; các khon ph cp lng; các khon trích np bo him xã
hi, bo him y t, kinh phí công đoàn theo quy đnh hin hành cho s lao đng trc
tip phc v công tác thu phí và l phí; các khon chi nghip v chuyên môn; sa
cha thng xuyên tài sn c đnh và các khon chi khác theo ch đ quy đnh phc
v cho công tác thu phí và l phí;
- Chi cho các hot đng dch v, gm: Tin lng; tin công; các khon ph
cp lng; các khon trích np bo him xã hi, bo him y t, kinh phí công đoàn
theo quy đnh hin hành; nguyên, nhiên, vt liu, lao v mua ngoài; khu hao tài sn
c đnh; sa cha tài sn c đnh; chi tr tin lãi vay; lãi tin huy đng theo hình
thc vay ca cán b, viên chc; chi các khon thu phi np theo quy đnh ca pháp
lut và các khon chi khác ( nu có);
 Chi không thng xuyên, gm:
- Chi thc hin các nhim v nghiên cu khoa hc, công ngh;
- Chi thc hin chng trình đào to bi dng cán b, viên chc;
- Chi thc hin chng trình mc tiêu quc gia
- Chi thc hin các nhim v do c quan nhà nc có thm quyn giao;
- Chi thc hin chính sách tinh gin biên ch theo ch đ Nhà nc quy đnh;
- Chi đu t xây dng c bn, mua sm trang thit b, sa cha ln tài sn c
đnh, thc hin các d án đc cp có thm quyn phê duyt;

- Chi thc hin các d án t ngun vin tr nc ngoài;
- Chi cho các hot đng liên doanh, liên kt (nu có);
- Các khon chi khác theo quy đnh (nu có).
1.2.3 c đim d toán ngân sách ca các c s giáo dc đào to công lp
16

1.2.3.1 c đim ca đn v hành chính s nghip
c đim ca các đn v hành chính s nghip là nhng đn v qun lý hành
chính Nhà nc, đn v s nghip kinh t, vn hoá, giáo dc, th thao, s nghip
khoa hc công ngh, s nghip k thut,… hot đng bng ngun kinh phí khác
nh thu s nghip, thu phí, l phí, thu t hot đng sn xut kinh doanh, nhn biu,
tng,…theo nguyên tc không bi hoàn trc tip đ thc hin nhim v ca ng và
Nhà nc giao.
1.2.3.2 Các yu t v đc trng qun lý, nghip v và môi trng có
nh hng đn công tác lp d toán ti các đn v hành chính s nghip là c
s giáo dc đào to
- Nm hc và k d toán: Có s chênh lch v thi gian gia nm hc và k
d toán. Trong khi nm hc thng kéo dài t cui tháng 8 nm trc ti cui
tháng 5 nm sau thì k d toán li theo nm tài chính (1 tháng 1 đn 31 tháng 12).
- Hình thc đào to: S tn ti song song ca hình thc đào to niên ch và
hình thc đào to tín ch nh hng không nh đn công tác lp d toán.
- C ch t ch, t chu trách nhim tài chính: Ngh đnh s 43/2006/N-CP
ngày 25/4/2006 ca Chính ph quy đnh v quyn t ch, t chu trách nhim v
thc hin nhim v, t chc b máy, biên ch và tài chính đi vi đn v s nghip
công lp. Giao t ch tài chính nhng không đc giao t ch v mc thu hc phí,
các c s đào to vn phi thc hin mc thu hc phí trong trn quy đnh thp,
không bù đp đ chi phí hot đng thng xuyên nên vic thc hin t ch tài chính
không thc cht.
- Vic phân b ngân sách nhà nc cho các c s đào to công lp: Hin nay
vic giao d toán ngân sách nhà nc cho các c s giáo dc đi hc công lp đc

thc hin theo c ch khoán, vic giao khoán đc cn c vào kh nng ca ngân
sách, d toán đc giao nm trc đ làm cn c giao khoán nm sau; vic giao
khoán ngân sách da trên các đnh mc ban hành đã lâu, cha đc sa đi; mc
khoán ngân sách nhà nc không đc điu chnh theo s lng, cht lng, c cu
ngành ngh và quy mô đào to ca các trng hàng nm.
17

1.2.3.3 Quy trình lp d toán ngân sách nhà nc đi vi các c s giáo
dc đào to công lp
Hin nay, vic lp d toán ngân sách nhà nc ti các c s giáo dc đào to
công lp đc thc hin nh đi vi các đn v hành chính s nghip khác. Ngha là
tuân theo h thng pháp lut v ngân sách nhà nc gm Lut ngân sách nhà nc s
01/2002/QH11 do Quc hi ban hành ngày 16 tháng 12 nm 2002 và h thng các
vn bn pháp quy hng dn nh Ngh đnh s 60/2003/N – CP, Thông t s
59/2003/TT – BTC, Thông t s 60/2003/TT – BTC…và h thng vn bn lut h
tr nh Lut thu, Lut kim toán, Lut đu t,…
Hng nm, B Tài chính ban hành Thông t hng dn v yêu cu, ni dung,
thi hn lp d toán ngân sách nhà nc và thông báo s kim tra v d toán ngân
sách nhà nc cho các B. Các B, đa phng, hng dn, thông báo s kim tra v
d toán ngân sách cho các đn v trc thuc. T đó, các đn v s dng ngân sách lp
d toán thu, chi ngân sách thuc phm v nhim v đc giao, gi c quan qun lý
cp trên trc tip. V thi hn, các B gi B Tài chính, B K hoch u t trc
ngày 30 tháng 7 nm trc. Trong ni b các B, thi hn đn v cp di np cp
trên do B đó quy đnh.
Vn dng các quy đnh chung v trình t, thi hn lp d toán và tùy vào đc
đim t chc, qun lý mà tng c quan s có quy trình lp d toán ngân sách khác
nhau.
1.2.3.4 H thng d toán ngân sách hot đng hng nm ca các c s giáo
dc đào to công lp
a. Ch tiêu tuyn sinh nm k hoch: Báo cáo này d toán s lng tuyn sinh

các h đào to ca trng theo nhóm ngành da trên nng lc đào to thc t ca
trng.
b. Báo cáo quy mô đào to: Báo cáo này cung cp thông tin v quy mô đào to
theo các lnh vc (s phm qun lý giáo dc, k thut công ngh, kinh t tài chính,
pháp lut…), theo tng trình đ và loi hình đào to (chính quy, va hc va làm).