Luận văn thạc sĩ Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP H CHÍ MINH



TRN NGC UYÊN PHNG

CÁC NHÂN T NH HNG N HIU QU
HOT NG KINH DOANH CA CÁC NGÂN
HÀNG THNG MI VIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.34.02.01

Ngi hng dn: PGS.TS Trn Huy Hoàng


LUN VN THC S KINH T





TP. H Chí Minh – Nm 2015
LI CAM OAN
***
Tôi cam đoan rng lun vn “Các nhân t nh hng đn hiu qu hot
đng kinh doanh ca các ngân hàng thng mi Vit Nam” là bài nghiên cu
ca chính tôi.
Không có sn phm nghiên cu nào ca ngi khác đc s dng trong lun
vn này mà không đc trích dn theo đúng quy đnh.

Lun vn này cha bao gi đc np đ nhn bt k bng cp nào ti các
trng đi hc hoc c s đào to khác.

TP.H Chí Minh, tháng 10 nm 2014
Tác gi



Trn Ngc Uyên Phng
MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC BNG VÀ BIU 
DANH MC T VIT TT
DANH MC BNG VÀ BIU  6

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT 7
LI NÓI U 1
CHNG 1: TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG N HIU
QU HOT NG KINH DOANH CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
VIT NAM 4

1.1 Hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngân hàng thng mi 4
1.1.1. Khái nim v hiu qu hot đng kinh doanh 4
1.1.2 Các thc đo hiu qu hot đng kinh doanh ngân hàng thng mi 5
1.2 Các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng
thng mi. 8

1.2.1. Nhóm nhân t đc đim ngân hàng 8

1.2.1.1 Quy mô tng tài sn 8
1.2.1.2 C cu tài chính ngân hàng 8
1.2.1.3 Tín dng và ri ro tín dng 9
1.2.1.4 Hiu qu qun lý 10
1.2.2 Nhóm nhân t môi trng v mô 11
1.2.2.1. Tng trng kinh t 11
1.2.2.2 Lm phát: 11
1.2.2.3 T giá hi đoái 12
1.4 Các nghiên cu gn đây v nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ca ngân hàng thng mi. 13

KT LUN CHNG 1 17
CHNG 2: PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH HNG N HIU QU
HOT NG KINH DOANH CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI VIT
NAM. 18

2.1 Phân tích hiu qu hot kinh doanh ca các ngân hàng thng mi Vit Nam
18

2.1.1 Bi cnh Vit Nam thi k 2008-2013 18
2.1.1.1 Tng trng kinh t 18
2.1.1.2 V lm phát 20
2.1.1.3 T giá hi đoái 22
2.1.2 Phân tích hiu qu hot đng kinh doanh ca h thng ngân hàng thng
mi Vit Nam giai đon 2008-2013 23

2.1.2.1. Kt qu kinh doanh 23
2.1.2.2. ROE và ROA 25
2.1.3 Các nhân t nh hng hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngân hàng
thng mi trong thi gian qua 27

2.1.3.1. Quy mô tng tài sn 27
2.1.3.2 C cu tài chính ngân hàng 29
2.1.3.3 Tín dng và Ri ro tín dng 33
2.1.3.4 Hiu qu qun lý 36
2.2 Mô hình DEA đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngân hàng
thng mi Vit Nam 37

2.2.1 Gii thiu mô hình DEA 37
2.2.2 Mô t s liu thng kê mu nghiên cu 38
2.2.3 Kt qu nghiên cu 39
2.2.4 Nhng hn ch ca mô hình 43
2.3 Mô hình kim đnh các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca ngân
hàng thng mi Vit Nam 43

2.3.1 Mô t các bin 43
2.3.2 Kt qu kim đnh mô hình 47
2.3.2.1 Kt qu mô hình ROA 47
2.3.2.2. Kt qu mô hình ROE 50
2.3.3 Nhng hn ch ca mô hình 52
KT LUN CHNG 2 54
CHNG 3: GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU HOT NG KINH
DOANH CA NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM 55

3.1 nh hng phát trin cùa các ngân hàng thng mi Vit Nam trong giai đon
ti: 55

3.2 Gii pháp t phía các ngân hàng thng mi 58
3.2.1 Gii pháp đi vi ngân hàng thng mi c phn 58
3.2.1.1 X lý n xu 58

3.2.1.2 Nâng cao hiu qu qun lý, cht lng đi ng nhân viên ngân hàng.
61

3.2.1.3 Nâng cao cht lng cho vay 63
3.2.2 Gii pháp đi vi ngân hàng thng mi nhà nc 64
3.2.2.1 Chuyn đi mô hình hng ti khách hàng 64
3.2.2.2 Nâng cao cht lng hot đng tín dng 64
3.2.2.3 Hoàn thin công ngh Ngân hàng 65
3.3 Gii pháp t ngân hàng nhà nc và chính ph. 65
3.3.1 n đnh kinh t v mô, tng trng kinh t và t giá hi đoái 65
3.3.2 X lý n xu 68
3.3.3 Gii pháp đi vi hiu qu qun lý 69
KT LUN CHNG 3 70
KT LUN 71
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC BNG VÀ BIU 

Biu đ 2.1: GDP Vit Nam t 2008-2013 19

Biu đ 2.2: Ch s CPI t 2004 – 2013 21
Biu đ 2.3: Top 10 ngân hàng TMCP có tng tài sn ln nht 28
Biu đ 2.4: Top 10 ngân hàng TMCP có vn ch s hu ln nht 31
Biu đ 2.5:T l n xu ca h thng NH 36
Bng 2.1: Hiu qutoàn b, hiu qukthut thun và hiu ququi mô ca các
loi hình ngân hàng trung bình thi k2008-2013 40

Bng 2.2. Mô t các bin s dng trong mô hình 45

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT

ABB
Ngân hàng TMCP An Bình
ACB
Ngân hàng TMCP Á Châu
BIDV
Ngân hàng đu t và phát trin VN
CIR
T l chi phí hot đng trên tng thu nhp
CTG
Ngân hàng TMCP Công Thng VN
DEA
(Data Envelopment Analysis)
Phng pháp phân tích màng bao s liu
DN
Doanh nghip
EAB
Ngân hàng TMCP ông Á
EIB
Ngân hàng TMCP Xut nhp khu
GDP
Tng sn phm trong nc
HDB
Ngân hàng TMCP Nhà TP. HCM
IPO
Phát hành c phiu ln đu
MBB
Ngân hàng TMCP Quân i VN
MSB

Ngân hàng TMCP Hàng Hi VN
NH
Ngân hàng
NHNN
Ngân hàng nhà nc
NHTM
Ngân hàng thng mi
NHTMCP
Ngân hàng thng mi c phn
NHTMCPNN
Ngân hàng TMCP Nhà nc
NIM (Net Interest Margin)
T l thu nhp lãi cn biên
NPL
T l n xu trên tng d n
NVB
Ngân hàng TMCP Nam Vit
OLS (Ordinary Least Square)
Phng pháp bình phng nh nht
ROA
Hiu qu sinh li trên tng tài sn
ROE
Hiu qu sinh li trên tng vn ch s hu
TGH
T giá hi đoái
VCB
Ngân hàng ngoi thng VN
VCSH
Vn ch s hu
VIB

Ngân hàng TMCP Quc t
VND
Vit Nam ng
VP
Ngân hàng TMCP Ngoài Quc doanh



1

LI NÓI U
1. Lý do chn đ tài:
H thng Ngân hàng đóng vai trò ht sc quan trng cho s phát trin kinh t.
Nn kinh t Vit Nam đang trong quá trình hi nhp sâu rng vi th gii theo l
trình đã cam kt khi gia nhp t chc Thng mi th gii – WTO, theo đó các
doanh nghip nói chung và h thng ngân hàng Vit Nam nói riêng đang đng
trc tình th cnh tranh gay gt và khc lit hn. T đó, buc các NHTM phi có
s chun b v ni lc, chin lc và t hoàn thin mình hn nu không mun b
loi b. S tng trng v s lng và cht lng ca h thng NHTM Vit Nam
trong thi gian qua đt ra mt vn đ cn quan tâm v cht lng trong hot đng
ca h thng NHTM. H thng NHTM Vit Nam đã bt đu bc l nhng hin
tng méo mó không bình thng nh cht lng tài sn kém, khó khn v thanh
khon, li nhun thp, yu kém v qun tr và kh nng qun lý ri ro, chng t
hot đng ca các NHTM Vit Nam là kém hiu qu.  đm bo an toàn cho h
thng ngân hàng và nng lc cnh tranh ca các NHTM Vit Nam trong tng lai,
chính ph đã tin hành k hoch tái cu trúc toàn b h thng ngân hàng. Xut phát
t thc tin và đòi hi cp thit trên tôi chn đ tài “Các nhân t nh hng đn
hiu qu hot đng kinh doanh ca các Ngân hàng thng mi Vit Nam” nhm
đóng góp nhng hiu bit v tình hình hot đng kinh doanh ca các ngân hàng
thng mi hiên nay, t

đó có nhng gi ý v gii pháp nhm mang li mt chic
xng sng tht vng chc cho nn kinh t quc gia.
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu là đánh giá và phân tích hiu qu hot đng kinh doanh
thông qua phân tích hiu qu k thut ca các NHTM Vit Nam trong thi gian qua.
ng thi đi sâu vào nghiên cu và phân tích các nhân t nh hng đn hiu qu
hot đng ca h thng NHTM Vit Nam giai đon 2008-2013. T đó đ xut các
gii pháp nhm hng ti mt h thng ngân hàng thc s khe mnh hn.
2

Bài nghiên cu thc hin mô hình phân tích đnh tính và đnh lng nhm gii
quyt các câu hi sau:
- Hiu qu hot đng kinh doanh ca các NHTM Vit Nam trong bi cnh hi
nhp hin nay nh th nào?
- Nhng nhân t nào nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca h
thng NHTM Vit Nam trong thi gian qua?
Trên c s gii quyt hai câu hi này, tôi s đ xut mt s gi pháp nhm nâng
cao hiu qu hot đng kinh doanh ca các NHTM Vit Nam.
3. Phm vi nghiên cu
Phm vi bài nghiên cu tp trung vào nhóm các NHTM Nhà nc và NHTM c
phn trong h thng ngân hàng Vit Nam trong khong thi gian 2008-2013. Bao
gm
+ 4 NHTM Nhà Nc: NH u T Và Phát Trin VN, NHTMCP Công Thng
VN, NH Nông Nghip Và Phát Trin Nông Thôn VN, NH Ngoi Thng VN.
+ 16 NHTMCP: NHTMCP An Bình, NHTMCP Á Châu, NHTMCP ông Á,
NHTMCP Xut Nhp Khu, NHTMCP Kiên Long, NHTMCP Liên Vit,
NHTMCP Quân i, Ngân hàng TMCP Phát trin Mê Kông, Hàng hi, i Dng,
NHTMCP Sài Gòn Thng Tín, NHTMCP Sài Gòn, NHTMCP Sài Gòn – Hà Ni,
NHTMCP K Thng, NHTMCP Vit Nam Thnh Vng, NHTMCP Quc T.
Tác gi la chn chia thành hai nhóm nhm đ phân tích, so sánh tng đng

hn v quy mô tài sn, vn ch s hu. ng thi các ngân hàng này cung cp đy
đ các thông tin tài chính, đa dng quy mô cng nh tính cht c cu qun lý.
4. Phng pháp nghiên cu đ tài
Phng pháp đnh tính: ánh giá hiu qu hot đng kinh doanh thông qua các
ch tiêu tài chính, so sánh NHTM Vit Nam vi các NHTM trong khu vc.
Phng pháp đnh lng: Mô hình DEA đ phân tích và đánh giá hiu qu hot
đng và mô hình hi quy Pooled OLS phân tích d liu chéo theo chui thi gian
3

nhm xác đnh các nhân t nh hng lên hiu qu hot đng kinh doanh ca các
NHTM qua các nm.
5. Ni dung nghiên cu đ tài
Chng 1: Tng quan v các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ca các ngân hàng thng mi Vit Nam.
Chng 2: Thc trng các nhân t nh hng hiu qu hot đng kinh doanh ti
các ngân hàng thng mi Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngân hàng
thng mi Vit Nam.
4

CHNG 1: TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG N HIU
QU HOT NG KINH DOANH CA CÁC NGÂN HÀNG THNG
MI VIT NAM
1.1 Hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngân hàng thng mi
1.1.1. Khái nim v hiu qu hot đng kinh doanh
NHTM cng là loi hình doanh nghip, trên góc đ này có th nghiên cu
hiu qu hot đng ca NHTM nh mt doanh nghip hot đng kinh doanh trong
lnh vc tin t. Trong hot đng ca ngân hàng, theo lý thuyt h thng thì hiu
qu có th đc hiu  hai khía cnh nh sau:
- Kh nng bin đi các đu vào thành các đu ra hay kh nng sinh li hoc

gim thiu chi phí đ gia tng kh nng cnh tranh vi các đnh ch tài chính
khác.
- Xác xut hot đng an toàn ca ngân hàng.
Theo Peter S.Rose, v bn cht NHTM cng là mt tp đoàn kinh doanh đc
t chc vì mc đích ti đa hóa li nhun vi mc ri ro có th chp nhn đc. Các
ngân hàng cn kt hp hài hòa gia mc tiêu tng li nhun vi thu nhp cao giúp
bo toàn vn, cung cp c s cho s sng còn và tng trng tng lai ca NHTM.
Mc tiêu ca các nhà sn xut có th đn gin là c gng tránh lãng phí, bng
cách đt đc đu ra cc đi t các đu vào gii hn hoc bng vic cc tiu hóa s
dng đu vào trong sn xut các đu ra đã cho. Vi mc tiêu ca các nhà sn xut
thì hiu qu còn đc hiu là hiu qu k thut ngha là kh nng cc tiu hoá s
dng đu vào đ sn xut mt véc t đu ra cho trc, hoc kh nng thu đc đu
ra cc đi t mt véc t đu vào cho trc và mc tiêu tránh lãng phí ca các nhà
sn xut tr thành mc tiêu đt đc mc hiu qu k thut cao.
 mc cao hn, mc tiêu ca các nhà sn xut có th đòi hi sn xut các đu ra
đã cho trc, và mc tiêu tránh lãng phí ca các nhà sn xut có th đòi hi sn xut
các đu ra đã cho vi chi phí cc tiu, hoc s dng các đu vào đã cho sao cho cc
5

đi hóa li nhun. Trong các trng hp này hiu qu tng ng đc gi là hiu
qu kinh t.
Bên cnh đó, theo PGS.TS Nguyn Khc Minh, hiu qu còn đc hiu là
“mi tng quan gia đu vào các yu t khan him vi đu ra hàng hóa và dch
v” và “khái nim hiu qu đc dùng đ xem xét các tài nguyên đc các th
trng phân phi tt nh th nào”. Nh vy,hiu qu là mc đ thành công mà các
doanh nghip hoc ngân hàng đt đc trong vic phân b các đu vào có th s
dng và các đu ra mà h sn xut, nhm đáp ng mt mc tiêu nào đó.
Quan nim v hiu qu là đa dng, tu theo mc đích nghiên cu có th xét
hiu qu theo nhng khía cnh khác nhau. Tuy nhiên, theo tác gi có th đa ra mt
khái nim chung v hiu qu hot đng ca NHTM nh sau:

Hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTM là thu đc li nhun ti đa vi
chi phí ti thiu. ây là cng là mc tiêu mà các ngân hàng cn đt đc trong
hot đng kinh doanh. ánh giá hiu qu hot đng ca các ngân hàng thng
mi, có th da trên tiêu chun đánh giá hiu qu kinh t, th hin mi quan h ti
u gia kt qu kinh t đt đc và chi phí b ra đ đt đc kt qu đó.
Xut phát t nhng hn ch v thi gian và ngun s liu, do vy quan đim
và hiu qu và lun vn s dng đ đánh giá hiu qu hot đng ca các ngân hàng
thng mi là d
a trên tiêu chun đánh giá hiu qu k thut, phng pháp hi quy,
phân tích đ đánh giá hiu qu hot đng và các nhân t nh hng đn hiu qu
hot đng ca NHTM.
1.1.2 Các thc đo hiu qu hot đng kinh doanh ngân hàng thng mi
• Nhóm ch tiêu phn ánh kh nng sinh li
(i) T l thu nhp trên vn ch s hu (ROE – Return on equity); bng li
nhun ròng chia cho vn t có c bn bình quân (vn c phn thng, c phn u
đãi, các qu d tr và li nhun không chia). ROE đo lng t l thu nhp cho các
c đông ca ngân hàng. Nó th hin thu nhp mà các c đông nhn đc t vic đu
t vn vào ngân hàng:
6


(ii) T l thu nhp trên tng tài sn (ROA – Return on asset), ROA là ch tiêu
đánh giá hiu qu công tác qun lý ca ngân hàng, cho thy kh nng trong quá
trình chuyn tài sn ca ngân hàng thành thu nhp ròng.


Mi quan h gia ROE và ROA

Trong đó:

Trong phm vi lun vn này, tác gi d kin s dng ch tiêu ROA và ROE đ
đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ngân hàng. ROA, ROE thng đc s
dng rng rãi trong nhiu bài nghiên cu v hiu qu hot đng ngân hàng, đin
hình là các bài Ben Naceur (2003), Husni Ali Khrawish (2011), Vincent Okoth
Ongore (2013), Kunt và Huizinga (1994)…
ROA đc s dng rng rãi trong phân tích hiu qu hot đng và đánh giá tình
hình tài chính ca ngân hàng, ROA thp cho thy vic s dng tài sn cha hp lý
có th là chính sách đu t, cho vay không linh đng, cha nm bt xu th th
7

trng hoc có th chi phí hot đng ca ngân hàng quá cao. Nu ROA cao thng
phn ánh kt qu ca hot đng hu hiu, ngân hàng có c cu tài sn hp lý, có s
điu đng linh hot gia các hng mc trên tài sn trc nhng bin đng ca nn
kinh t. ROA là ch tiêu phn ánh tính hiu qu qun lý, nhà đu t có th da trên
ROA đ bit thông tin v các khon lãi đc to ra t lng tài sn. Tài sn ca mt
ngân hàng đc hình thành t vn vay và vn ch s hu và hai ngun vn này
đc s dng đ tài tr cho các hot đng ca ngân hàng. Theo Khrawish, 2011
ROA càng cao thì càng tt vì ngân hàng đang kim đc nhiu tin hn trên lng
đu t ít, nó cho thy tính hiu qu ca các ngun lc ca công ty đc s dng đ
to ra thu nhp. Thông qua các thành phn cu to ROA, nhà qun tr ngân hàng
nhn bit đc nguyên nhân làm ROA bin đng tng/gim nm  nhân t nào, t
đó ngân hàng s có các bin pháp hu hiu đ điu chnh ROA phù hp vi k
hoch đã đnh.
ROE là mt ch tiêu đo lng t l thu nhp cho các c đông ca ngân hàng,
th hin thu nhp mà các c đông nhn đc t vic đu t vào ngân hàng. Ch tiêu
này cng đc s dng khá ph bin trong phân tích hiu qu hot đng nhm phn
ánh hiu qu s dng vn ch s hu. C th, ROE là thc đo chính xác đ
 đánh

giá mt đng vn b ra và tích ly to ra bao nhiêu đng li. H s này thng
đc các nhà đu t phân tích đ so sánh vi các c phiu cùng ngành trên th
trng, t đó tham kho khi quyt đnh mua c phiu ca công ty nào. T l ROE
càng cao càng chng t ngân hàng s dng hiu qu đng vn ca c đông, có
ngha là ngân hàng đã cân đi mt cách hài hòa gia vn c đông vi vn đi vay đ
khai thác li th cnh tranh ca mình trong quá trình huy đng vn, m rng quy
mô. Cho nên h s ROE càng cao thì các c phiu càng hp dn các nhà đu t hn.
Theo Khrawish (2011) gii thích rng ROE đi din cho t l li nhun thu đc
trên qu đu t vào các ngân hàng ca các c đông ca mình. ROE phn ánh tính
hiu qu ca vic ngân hàng qun lý vn ca c đông.
Nhà đu t, c đông không nên đánh giá ROA, ROE mt cách riêng bit nên có
s kt hp đánh giá đ có nhn đnh đúng đn v hiu qu hot đng kinh doanh.
8

Nu ROE quá ln so vi ROA thì có ngha vn ch s hu chim t trng nh trong
ngun vn, ngân hàng đã s dng ngun vn huy đng bên ngoài đ cho vay, đu
t, nh hng đn h s an toàn vn ca ngân hàng, s dng đòn by tài chính ln.
1.2 Các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân
hàng thng mi.
1.2.1. Nhóm nhân t đc đim ngân hàng
1.2.1.1 Quy mô tng tài sn
Sau khi tng kt các nghiên cu nh ca Xiaoqing Fu và Shelagh Hefferman
(2005), Ji-Li Hu, Chiang - Ping Chen và Yi - Yuan Su (2006), Berger và đng
nghip (1993), và yêu cu ca quá trình qun lý, giám sát và qun tr ngân hàng
thng mi, các bin có th đc la chn trong mô hình hi quy Tobit đ đánh giá
mc đ tác đng ca nó đn các đ đo hiu qu. Ti Vit Nam, các ngân hàng so
vi các ngân hàng  các nc trong khu vc và trên th gii thì đc xp vào loi
va và nh. Nh vy, chúng ta k vng rng hot qu hot đng ca ngân hàng s
đc ci thin nu quy mô ca ngân hàng tng. Do đó bin SIZE bng logarit c s
t nhiên ca tng tài sn đc ly làm bin đi din cho quy mô ca mt ngân hàng

thng mi. Nu ngân hàng có tng tài sn càng ln thì đn v càng có kh nng m
rng quy mô cho vay bi vì ngân hàng là doanh nghip đi vay đ cho vay. Vì vy,
đn v phi thng xuyên theo dõi quy mô tng tài sn. Quy mô tng tài sn đc
k vng có quan h đng bin vi hiu qu hot đng ngân hàng.
1.2.1.2 C cu tài chính ngân hàng
Cu trúc vn nh hng đn ROE, cu trúc vn th hin cách thc NH tìm
kim ngun tài chính qua các phng án kt hp gia bán c phn, phát hành trái
phiu hoc đi vay. NH có th chn n vay hoc vn ch s hu. i vi NH ngun
vn huy đng đóng vai trò quan trng trong hot đng và cng tim n nhiu ri ro.
Nu ngun vn huy đng mà không s dng hiu qu thì s nh hng đn kt qu
kinh doanh. Ahmad và Abdullah và Roslan (2012) đã xác nhn rng n ngn hnvà
tng n có tác đng ln đn ROA trong khi ROE không chu nh hng lm ca
cu trúc vn. Bài nghiên cu kt lun rng có tn ti mt mi quan h đng bin
9

gia t l n trên vn ch s hu và hiu qu sinh li trong hot đng ca các ngân
hàng Pakistan. Lun vn s dng hai ch tiêu t l n trên tng tài sn và t sut vn
ch s hu trên tng tài sn đ xác đnh c cu tài chính ca ngân hàng.
T l n trên tng tài sn, là ch tiêu phn ánh kh nng t ch tài chính ca
ngân hàng. Ch tiêu này mà quá nh, chng t ngân hàng vay ít. iu này có th
hàm ý ngân hàng có kh nng t ch tài chính cao. T l n trên tng tài sn đc
k vng có quan h đng bin vi hiu qu hot đng ngân hàng, t l n cao,
ngun vn huy đng đc nhiu, đòn by tài chính cao. Nu s dng tt s nâng
cao hiu qu hot đng.
T l vn trên tng tài sn, nu h s này ln thì s làm li nhun trên vn t
có tng đng thi nó cho bit vic tài tr cho tài sn bng vn ch s hu tng làm
gim ri ro cho các c đông và các trái ch ca ngân hàng. V mt lý thuyt t l
này có th nh hng tích cc cng nh tiêu cc đn mc hiu qu đng thi nó
đc s dng đ phn ánh nhng điu kin quy đnh qun lý đi vi ngân hàng.
Theo Berger và đng nghip (1997) kh nng thanh kho

n và t l an toàn vn ca
ngân hàng càng cao thì các khon n xu càng thp và bi vy không cn thit phi
tng chi phí đ bù đp cho các khon cho vay này. Ngc li, nu t l an toàn vn
thp có th to ra các hành vi ri ro v đo đc, bi vì, khi bit ngân hàng mình có
vn đ trong kh nng thanh khon nhng vì li nhun h vn có th thc hin các
hot đng kinh doanh và thc hin các khon đu t có ri ro và d nhiên trong
ngn hn có th các hot đng này đem li hiu qu cho ngân hàng mc dù có th
trong dài hn h phi tr giá cho nhng hu qu vì các hành vi mo hin ca mình.
T l vn trên tng tài sn đc k vng có quan h đng bin vi hiu qu hot
đng.
1.2.1.3 Tín dng và ri ro tín dng
D n cho vay trên tng tài sn, là t l tng n cho vay trên tng tài sn
có.H s này cho thy t trng ca khon mc tín dng trong tài sn có, khon mc
tín dng trong tng tài sn càng ln thì li nhun s ln nhng đng thi ri ro tín
10

dng cng rt cao, đc bit các khon vay trung dài hn thng tim n mc đ ri
ro cao, do các món vay chu nh hng bi các bin đng ca th trng, ca nn
kinh t nhiu. Da trên nghiên cu ca tác gi Husni Ali Khrawish (2011) v
nghiên cu các nhân t nh hng ca các NHTM  Jordan. T l d n cho vay
đc k vng có quan h nghch bin vi hiu qu hot đng.
T l n xu: ch tiêu phn ánh cht lng ca tín dng, ch s này càng
nh th hin cht lng tín dng càng cao, da vào nghiên cu ca TS. Nguyn
Vit Hùng (2008). T l n xu đc k vng có mi quan h nghch bin vi hiu
qu hot đng.
T l tng trng tín dng, là ch tiêu tng cho vay nm n trên tng cho vay
nm (n-1) – 1. T l càng cao càng th hin tng trng tín dng ca ngân hàng qua
đó cng cho bit hiu qu hot đng ca ngân hàng. Mt s tng trng tín dng
quá mc so vi yêu cu ca nn kinh t s là nguy c tim n đi vi cht lng tín
dng, làm phát sinh n xu, n khó đòi, mt kh nng thu hi. Tuy nhiên nu tng

trng tín dng  mc đ đm bo an toàn trong hot đng ca NHTM tng trng
tín dng s có tác đng tt đn hiu qu kinh doanh. Tng trng tín d
ng đc k
vng có quan h đng bin vi hiu qu hot đng.
1.2.1.4 Hiu qu qun lý
Hiu qu qun lý ca ngân hàng đc th hin  nhiu khía cnh nh qun lý
nhân s, hoch đnh chin lc kinh doanh, qun lý chi phí. Trong các lnh vc phi
qun lý thì qun lý hiu qu chi phí là mt trong nhng yu t tác đng mnh m
lên hiu qu hot đng ca ngân hàng. Kim soát chi phí cng là mt trong nhng
vn đ mà ngân hàng phi quan tâm đ nâng cao hiu qu hot đng ca mình.
Theo Peter S. Rose  đây cng phi thy mt vn đ là khi chi phí hot đng gia
tng khuyn khích các ngân hàng nng đng hn trong vic nâng cao thu nhp. Hu
ht các ngân hàng đang n lc tìm kim các dch v mi cho phép to ra nhng
ngun thu phí mi bù đp chi phí và có lãi
Chi phí hot đng/Tng tài sn đ phn ánh kh nng điu chnh mi quan h
gia t l đu ra đu vào đ đt đc mc hiu qu. Theo nghiên cu ca Vincent
Okoth Ongore và Gemechu berhanu Kusa (2012) v các yu t quyt đnh hiu qu
11

sinh li trong hot đng kinh doanh ngân hàng ca nc Kenya hiu qu qun lý
quan h cùng chiu vi c ba bin ph thuc (ROA, ROE và NIM) và tác đng
mnh m nht đn bin ROE.
Loi hình ngân hàng, theo nghiên cu ca TS. Nguyn Vit Hùng (2008) loi
hình ngân hàng thng mi nhà nc và ngân hàng thng mi c phn cng có
nh hng đn hiu qu hot đng ca ngân hàng. Theo nghiên cu ca Tin s mi
quan h tng quan đng bin thì hot đng ca NHTM nhà nc hot đng hiu
qu hn các NHTM c phn, NHTM nhà nc có nh hng đn hiu qu k thut
ca ngành ln hn các loi hình còn li.
1.2.2 Nhóm nhân t môi trng v mô
1.2.2.1. Tng trng kinh t

Tng trng kinh t đc hiu là s gia tng GDP ca nn kinh t  mt vùng
lãnh th trong mt thi k nht đnh, thng là trong 01 nm. GDP không tính đn
kinh t ngm, kinh t phi tin t nh kinh t trao đi, các công vic tình nguyn. H
thng ngân hàng và nn kinh t có mi quan h hu c vi nhau và GDP đc d
kin s có tác đng đn rt nhiu yu t liên quan đn cung và cu huy đng và cho
vay ca ngân hàng, nh hng đn hiu qu hot đng ca ngân hàng. Khi nn kinh
t phát trin, cung cu hàng hóa nhiu, giao dch, thanh toán tin qua ngân hàng
cng nhiu hn. Ngun tin tit kim s đc ngi dân gi vào ngân hàng và ngân
hàng s cung cp ngun vn này li cho nn kinh t thông qua các doanh nghip.
Trong bài này, tôi mong đi mi quan h đng bin gia tng trn GDP và hiu
qu hot đng NH.
1.2.2.2 Lm phát:
Lm phát nh hng đn giá tr thc ca chi phí và doanh thu. i vi hot
đng huy đng vn: do lm phát tng cao, vic huy đng vn ca các ngân hàng
gp nhiu khó khn. Cuc chy đua lãi sut ca các ngân hàng din ra đ huy đng
đc vn thì phi nâng lãi sut huy đng sát vi din bin ca th trng vn. iu
này đy mt bng lãi sut lên cao, mt s ngân hàng nh không th chy đua vi
12

các ngân hàng ln thì có th thua l trong hot đng kinh doanh. Vic nâng lãi sut
lên bao nhiêu là hp lý, luôn là bài toán khó đi vi mi ngân hàng, hu ht các
ngân hàng đu gim li nhun trong cuc chy đua này. Khi lãi sut huy đng cao
dn đn lãi sut cho vay cng cao, doanh nghip khó tip cn đc ngun vn hoc
không đ điu kin đ vay vn, điu này li nh hng đn hot đng tín dng ngân
hàng. Do sc mua ca đng Vit Nam gim, giá vàng và ngoi t tng cao, vic huy
đng vn có k hn t 6 tháng tr lên tht s khó khn đi vi mi ngân hàng,
trong khi nhu cu vay vn trung và dài hn đi vi các khách hàng rt ln, vì vy
vic dùng vn ngn hn đ cho vay trung và dài hn trong thi gian qua ti mi
ngân hàng là không nh. iu này đã nh hng đn tính thanh khon ca các ngân
hàng, nên ri ro k hn và ri ro t giá xy ra là điu khó tránh khi. Do đó lm

phát là mt trong nhng yu t tác đng đn hiu qu hot đng ca NHTM.
1.2.2.3 T giá hi đoái
T giá hi đoái (TGH) là mt trong nhng chính sách kinh t v mô quan
trng ca mi quc gia.  Vit Nam, TGH không ch tác đng đn xut nhp
khu, cán cân thng mi, n quc gia, thu hút đu t trc tip, gián tip, mà còn
nh hng không nh đn nim tin ca dân chúng và nh hng đn hiu qu hot
đng ca ngân hàng. Ri ro kinh doanh ngoi hi ti các NHTM Vit Nam đc bit
là ri ro t giá xy ra khi ngân hàng duy trì trng thái mi hi đoái vi loi ngoi t
nào đó, khi t giá ca ngai t đó thay đi bt li s dn đn thit hi cho ngân
hàng. Vì vy, vic đo lng mc đ ri ro đi vi tng ngoi t và đi vi danh
mc ngoi t là c s đ ngân hàng đa nhng bin pháp phòng nga ri ro, nhm
gim bt thit hi.
Tóm li, trong phân tích hot đng kinh doanh ca các ngân hàng thng
mi hin nay, thì các t s tài chính vn đc s dng khá ph bin vì chúng khá
đn gin và tng đi d hiu trong phân tích, tuy nhiên chính mc đ đn gin ca
nó có th tr thành vn đ khá phc tp nu các nhà qun lý c gng đa ra mt bc
tranh tng th khi kt hp nhiu mt, nhiu khía cnh hot đng khác nhau ca ngân
hàng. Vì mi t s ch cho bit hay đánh giá mi quan h t l gia hai bin s c
13

th, không có mt t s nào cho chúng ta các kt lun tng quát v tình trng ca
mt ngân hàng, do đó, trong vic đánh giá tng quan thc trng ca mt ngân hàng
cn phi xem xét mt lot các ch s. Vic xem xét đng thi hoc vic tng hp
các kt qu phân tích t các t s khác nhau có th đa đn nguy c nhm ln
trong vic đánh giá hot đng ca các ngân hàng vì các ch s này ch là nhng ch
s phân tích đn.
1.4 Các nghiên cu gn đây v nhân t nh hng đn hiu qu hot đng
kinh doanh ca ngân hàng thng mi.
 các nc phát trin, nghiên cu đnh lng v hiu qu hot đng kinh
doanh ca các ngân hàng thng mi đã đc nhiu tác gi nghiên cu, có th k

đn mt s nghiên cu sau:
Mô hình nghiên cu ca Donsyah Yudistira (2003)
Donsyah Yudistira (2003) nghiên cu v hiu qu ca các ngân hàng  Islamic
thông qua phng pháp phân tích thc nghim 18 ngân hàng  Islamic giai đon
nm 1997 – 2000. Mô hình s dng là mô hình phân tích phi tham s bao d liu
DEA đ đo lng hiu qu k thut, hiu qu k thut thun và hiu qu quy mô
ca các ngân hàng này. Bài vit này s dng 3 bin đu vào là chi phí nhân viên, chi
phí mua sm tài sn c đnh và tin gi khách hàng, 3 bin đu ra là d n cho vay,
thu nhp khác và tài sn có tính lng. Kt qu nghiên cu hiu qu toàn b cho thy
t l phi hiu qu ca 18 ngân hàng là nh và ch hn 10% mc dù các ngân hàng 
Islamic đã phi chu nh hng bi cuc khng hong toàn cu 1998 – 1999 nhng
các ngân hàng này vn hot đng tt sau giai đon khó khn đó. Mt kt qu khác
t bài nghiên cu này ch ra rng các ngân hàng nh và va  Islamic cha đt hiu
qu quy mô, t đó đa ra kin ngh nên sáp nhp các ngân hàng quy mô nh và va
đ đt hiu qu quy mô ti u.
Mc khác, các nghiên cu v kim đnh các nhân t nh hng đn hiu qu
hot đng ngân hàng cng đc nhiu tác gi trên th gii nghiên cu. Các nghiên
cu kim đnh nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca ngân hàng thng
14

mi thng đc tip cn theo phng pháp đnh lng hi quy OLS cho các d
liu dng bng (theo chui d liu và chui thi gian). Phng pháp hi quy OLS
s dng trong trng hp này đã đc chng minh là phng pháp đáng tin cy
nht, theo các
nghiên cu c th:
Nghiên cu ca Husni Ali Khrawish (2011):
Quan đim nghiên cu:
Theo ông, hiu qu hot đng ca các ngân hàng có th đc đánh giá di
góc đ kh nng sinh li và phng pháp phù hp đc chn đ kim đnh các nhân
t bên trong và bên ngoài ngân hàng là phng pháp bình phng bc nht dng

bng – Pooled OLS, nhm xem xét nhng nh hng ca yu t đó lên kh nng
sinh li ca ngân hàng.
Mô hình nghiên cu:
Husni tin hành kim đnh các yu t quyt đnh đn hiu qu hot đng ngân
hàng ca nc Jordan, trên c s phân tích 14 ngân hàng ca quc gia này trong
giai đon 2000 – 2010 bng phng pháp hi quy Pooled OLS:
ROA = c + a
1
size + a
2
TL/TA + a
3
TE/TA + a
4
NIM + a
5
GDPGR + a
6
INF +
a
7
ERS + e-
ROE = c + a
1
size + a
2
TL/TA + a
3
L/TA + a
4

NIM + a
5
GDPGR + a
6
INF +
a
7
ERS + e-
Vi 2 mô hình hi quy này, bin ph thuc là ROA và ROE đi din cho tính
hiu qu ca ngân hàng, các bin đc lp đc chia thành 2 nhóm nhân t bên trong
và bên ngoài. Nhân t bên trong bao gm: logarit t nhiên ca tng tài sn (size),
tng n trên tng tài sn (TL/TA), vn trên tng tài sn (TE/TA), d n cho vay
trên tng tài sn (L/TA), h s NIM. Nhân t bên ngoài là tng trng GDP, lm
phát và t giá hi đoái. Kt qu phân tích cho thy c ROE và ROA đu tng quan
thun vi quy mô, cu trúc vn, NIM, và tng quan ngch vi tng trng GDP
15

hàng nm, t l lm phát. Bài nghiên cu đánh giá rng yu t lãi sut thc, lm
phát, chính sách tin t và chính sách t giá hi đoái có tác đng đáng k lên hiu
qu li nhun ca các ngân hàng ca Jordan. S phát trin ca khu vc ngân hàng,
th trng chng khoán và cu trúc vn không nh hng nhiu. Mi quan h gia
chính sách thu doanh nghip vi li nhun ngân hàng vn cha xác đnh rõ.
Bài nghiên cu ca Vincent Okoth Ongore và Gemechu berhanu Kusa
(2012)
Bài nghiên cu v các yu t quyt đnh hiu qu sinh li trong hot đng
kinh doanh ngân hàng ca nc Kenya thông qua mô hình hi quy bình phng bé
nht OLS:

Trong đó: chính là hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ti NH
(tng ng vi bin s ROA, ROE, NIM). CA, AQ, ME, LM, GDP, INF ln lt là

T l An toàn vn, cht lng tài sn, hiu qu qun lý, tính thanh khon, Tng sn
phm quc ni, t l lm phát trung bình. Kt qu nghiên cu cho thy các yu t
trên có nh hng ln đn hiu qu sinh li trong hot đng kinh doang ca h
thng NHTM  Kenya, ngoi tr bin thanh khon.
 Vit Nam, các nghiên cu đnh lng v hiu qu hot đng ca các NHTM
có th k ra mt s công trình nghiên cu gn đây nht có liên quan đn đ tài lun
vn nh:
Lun án tin s “Gii pháp nâng cao hiu qu hot đng ca các ngân hàng
thng mi nhà nc Vit Nam hin nay” ca Phm Th Bích Lng do PGS.TS Lê
c L & TS. V Th Liên hng dn. Trong lun án này, tác gi ch yu ch s
dng phng pháp đnh tính đ đánh giá thc trng hiu qu hot đng kinh doanh,
nhng kt qu đt đc cng nh nhng hn ch, yu kém ca h thng NHTMNN
t đó đa ra đ xut ý kin góp phn xây dng h thng các gii pháp mang tính v
mô trên c s k tha mt s gii pháp ca các công trình nghiên cu trc đó
16

nhm nâng cao hiu qu hot đng ca các NHTMNN Vit Nam trong bi cnh hi
nhp kinh t quc t. c bit, tác gi đã đa ra nhng gii pháp nh: thành lp tp
đoàn tài chính, c phn hóa trit đ các NHTMNN. ây là đim mi ca lun án so
vi các công trình nghiên cu khoa hc trc đó.
Lun án tin s “Phân tích các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng
ca các ngân hàng thng mi  Vit Nam” ca Nguyn Vit Hùng do GS.TS
Nguyn Khc Minh & TS. Lê Xuân Ngha hng dn. Trong lun án này, tác gi
kt hp phng pháp đnh tính và phng pháp đnh lng gm tip cn phân tích
hiu qu biên (phân tích biên ngu nhiên SFA và phân tích bao d liu DEA) và mô
hình kinh t lng (Tobit) đ đánh giá hiu qu hot đng và các nhân t nh hng
đn hiu qu hot đng ca các NHTM  Vit Nam.
Lun vn thc s “Gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca ngân hàng
nông nghip và phát trin nông thôn Vit Nam trong xu th hi nhp” ca Phm
Tn Mn do TS. Phan M Hnh hng dn ch yu s dng phng pháp thng kê

phân tích, so sánh, tng hp đ đánh giá nng lc cnh tranh ca Agribank thông
qua mt s tiêu chí nh nng lc tài chính, kh nng sinh li và h s CAR, th
phn hat đng, tính đa dng ca sn phm dch v, S dng mô hình SWOT đ
đánh giá nhng mt mnh, mt yu, c hi và thách thc ca Agribank trên c s
đó tác gi đ xut nhng gii pháp và kin ngh nhm nâng cao nng lc cnh tranh
ca Agribank trong tình hình cnh tranh gay gt hin nay.Phân tích các nhân t nh
hng đn hiu qu k thut, hiu qu phân b và hiu qu chi phí ca ngân hàng
nông nghip và phát trin nông thôn Vit Nam ca Nguyn Vit Hùng đng trên
tp chí Kinh t & Phát trin tháng 10 nm 2006.