TRNGăI HC KINH T TP.HCM
OăSAUăI HC
H TH TRÚC HÀ
CÁC YU T NHăHNGăNăXUăHNG S DNG
DCH V INTERNET CÁP QUANG TI TPHCM
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
TP. H Chí Minh ậ Nmă2013
TRNG I HC KINH T TP. HCM
OăSAUăI HC
H TH TRÚC HÀ
CÁC YU T NHăHNGăNăXUăHNG S DNG
DCH V INTERNET CÁP QUANG TI TPHCM
Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mã s: 60340102
LUNăVNăTHCăSăKINH T
NGIăHNG DN KHOA HC:ăTS.ăNG NGCăI
TP. H Chí Minh ậ Nmă2013
LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn “Các yu t nhăhngăđnăxuăhng s dng
dch v Internet cáp quang ti TPHCM” là công trình nghiên cu khoa hc đc
lp ca tôi di s hng dn khoa hc ca TS. ng Ngc i.
Các s liu, kt qu nghiên cu trong lun vn đc x lý khách quan, trung
thc. Các tài liu có ngun gc rõ ràng, đáng tin cy. Ni dung ca lun vn này
cha tng đc ai công b trong bt kì công trình nào.
Tôi hoàn toàn chu trách nhim v ni dung nghiên cu ca toàn b lun vn
này.
Thành ph H Chí Minh, tháng 12 nm 2013
Ngi thc hin
H Th Trúc Hà
MCăLC
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC KÝ HIU, VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU
DANH MC CÁC HÌNH
CHNGă1:ăGII THIU 1
1.1. LỦădoăhìnhăthƠnhăđ tài 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
1.3. PhmăviăvƠăđiătng nghiên cu 2
1.4. Phngăphápănghiênăcu 3
1.5. ụănghaăthc tin caăđ tài 3
1.6. Kt cu caăđ tài 4
Tóm tt 4
CHNGă2:ăCăS LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU 5
2.1. Dch v 5
2.1.1. Khái nim v dch v 5
2.1.2. Bn cht ca dch v 5
2.1.3. Các đc tính ca dch v 6
2.2. Gii thiu dch v Internet cáp quang 7
2.3. Hành vi tiêu dùng 9
2.4.ăCăs lý thuyt 9
2.4.1. Xu hng s dng dch v Internet cáp quang 9
2.4.2.Thuyt hành đng hp lý (TRA – Theory of Reasoned Action) 9
2.4.3.Thuyt hành vi d đnh (TPB – Theory of Planned Behaviour) 10
2.4.4. Thuyt ri ro cm nhn (TPR – Theory of Perceived Risk) 11
2.4.5. Mô hình chp nhn công ngh (TAM – Technology Acceptance
Model) 12
2.4.6. Giá c cm nhn 14
2.4.7. Giá tr hình nh 15
2.5.Tóm tt mt s nghiên cuăđưăthc hinătrcăđơy 16
2.6. Các gi thuyt 18
2.6.1. Chun ch quan 18
2.6.2. Thái đ hng ti hành vi s dng dch v 19
2.6.3. Nhn thc kim soát hành vi 19
2.6.4. Ri ro cm nhn 20
2.6.5. Li ích cm nhn 20
2.6.6. Giá c cm nhn 21
2.6.7. Giá tr hình nh 21
2.7. Mô hình nghiên cu 22
Tóm tt 23
CHNGă3:ăPHNGăPHÁPăNGHIểNăCU 24
3.1. Thit k nghiên cu 24
3.1.1. Nghiên cu s b 24
3.1.1.1. Nghiên cu s b đnh tính 24
3.1.1.2. Nghiên cu s b đnh lng 26
3.1.2. Nghiên cu chính thc 26
3.1.2.1. Chn mu nghiên cu 26
3.1.2.2. Thu thp d liu 27
3.1.2.3. Phân tích d liu 27
3.2. Xác lpăthangăđo 28
3.2.1. Thang đo “Chun ch quan”(CQ) 30
3.2.2. Thang đo “Thái đ hng ti hành vi s dng dch v”(TD) 30
3.2.3. Thang đo “Nhn thc kim soát hành vi” (NT) 31
3.2.4. Thang đo “Ri ro cm nhn” (RR) 31
3.2.5. Thang đo “Li ích cm nhn” (LI) 31
3.2.6. Thang đo “Giá c cm nhn” (GC) 32
3.2.7. Thang đo “Giá tr hình nh” (HA) 32
3.2.8.Thang đo “Xu hng s dng dch v” (XH) 33
3.3. X lý và phân tích d liu 33
3.3.1. Phân tích mô t 33
3.3.2. Kim đnh mô hình đo lng 33
3.3.2.1. Kim đnh đ tin cy thang đo 34
3.3.2.2. ánh giá giá tr hi t và giá tr phân bit 35
3.3.2.3. Phân tích hi quy bi 36
3.3.2.4.Kim đnh khác bit trung bình 37
Tóm tt 38
CHNGă4:ăPHỂNăTệCHăKT QU NGHIÊN CU 39
4.1. Phân tích mô t 39
4.2.ăánhăgiáăthangăđo 40
4.2.1. ánh giá đ tin cy thang đo 40
4.2.1.1. ánh giá đ tin cy ca Thang đo “Chun ch quan” (CQ) 41
4.2.1.2. Thang đo “Thái đ hng ti hành vi s dng dch v” (TD) 41
4.2.1.3. Thang đo “Nhn thc kim soát hành vi” (NT) 42
4.2.1.4. Thang đo “Ri ro cm nhn” (RR) 42
4.2.1.5. Thang đo “Li ích cm nhn” (LI) 43
4.2.1.6. Thang đo “Giá c cm nhn” 44
4.2.1.7. Thang đo “Giá tr hình nh” (HA) 44
4.2.1.8. Thang đo “Xu hng s dng dch v” (XH) 45
4.3. Kimăđnh mô hình và các gi thuyt nghiên cu 47
4.3.1. Tính giá tr ca các nhân t 47
4.3.2. Phân tích hi quy 49
4.4. Kimăđnh giá tr trung bình caăxuăhng s dng dch v Internet
cáp quang 53
4.5.Kimăđnh gi thuyt v khác bitătrongăxuăhng s dng dch v
Internetăcápăquangătheoăđcăđim ca khách hàng 54
4.5.1. Gii tính 54
4.5.2. Nhóm tui 54
4.5.3. Trình đ hc vn 54
4.5.4. Ngh nghip 55
4.5.5. Thu nhp bình quân/tháng 55
4.5.6. Nhóm khách hàng 55
Tóm tt 56
CHNGă5:ăKTăLUN 57
5.1. Tóm tt kt qu nghiên cu 57
5.2. Hàm ý nghiên cu 58
5.3. Hn ch vƠăhng nghiên cu tip theo 64
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC KÝ HIU, VIT TT
3G:
ADSL:
ANOVA:
CQ:
CMC:
EFA:
FPT:
GC:
HA:
KMO:
LI:
NT:
RR:
SPT:
TD:
TPHCM:
TAM:
TPR:
TPB:
TRA:
XH:
VNPT:
Viettel:
Third-generation technology (công ngh truyn thông th h th ba).
Asymmetric Digital Subscriber Line (đng dây thuê bao s bt đi
xng).
Analysis of Variance (phng pháp phân tích phng sai).
Chun ch quan.
Công ty C phn H tng Vin thông CMC.
Exploratory Factor Analysis (phng pháp phân tích nhân t khám
phá).
Công ty C phn u t và Phát trin Công Ngh FPT.
Giá c cm nhn.
Giá tr hình nh.
Kaiser – Meyer – Olkin measure of sampling adequacy (mt ch tiêu
xem xét s thích hp ca phân tích nhân t).
Li ích cm nhn.
Nhn thc kim soát hành vi.
Ri ro cm nhn.
Công ty C phn Dch v Vin thông Sài Gòn.
Thái đ hng ti hành vi s dng dch v.
Thành ph H Chí Minh.
Technology Acceptance Model (mô hình chp nhn công ngh)
Theory of Perceived Risk (thuyt nhn thc ri ro)
Theory of Planned Behaviour (thuyt hành vi d đnh)
Theory of Reasoned Action (thuyt hành đng hp lý)
Xu hng s dng dch v.
Tp đoàn Bu Chính Vin thông Vit Nam.
Tng Công ty Vin thông Quân đi.
DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 2.1: Tóm tt các nghiên cu trc đây 15
Bng 3.1: Các thang đo t các lý thuyt và nghiên cu trc đây 27
Bng 3.2: Thang đo “Chun ch quan” 29
Bng 3.3: Thang đo “Thái đ hng ti hành vi s dng dch v” 29
Bng 3.4: Thang đo “Nhn thc kim soát hành vi” 30
Bng 3.5: Thang đo “Ri ro cm nhn” 30
Bng 3.6: Thang đo “Li ích cm nhn” 31
Bng 3.7: Thang đo “Giá c cm nhn” 31
Bng 3.8: Thang đo “Giá tr hình nh” 32
Bng 3.9: Thang đo “Xu hng s dng dch v” 32
Bng 4.1: Thng kê mu kho sát 39
Bng 4.2: tin cy thang đo “Chun ch quan” 40
Bng 4.3: tin cy thang đo “Thái đ hng ti hành vi s dng dch v” 40
Bng 4.4: tin cy thang đo “Nhn thc kim soát hành vi” 41
Bng 4.5: tin cy thang đo “Ri ro cm nhn” 42
Bng 4.6: tin cy thang đo “Li ích cm nhn” 42
Bng 4.7: tin cy thang đo “Giá c cm nhn” 43
Bng 4.8: tin cy thang đo “Giá tr hình nh” 44
Bng 4.9: tin cy thang đo “Xu hng s dng dch v” 44
Bng 4.10: Kt qu phân tích nhân t khám phá EFA 45
Bng 4.11: Kt qu phân tích tng quan 48
Bng 4.12: Mô hình hi quy 51
Bng 4.13: Bng phân tích phng sai ANOVAb 51
Bng 4.14: Bng tóm tt các h s hi quy 51
Bng 4.15: Kt qu thng kê 52
Bng 4.16: Kim đnh trung bình bng T-Test mt mu 52
DANH MC CÁC HÌNH
Hình 2.1: Mô hình Hành đng hp lý (TRA) 10
Hình 2.2: Mô hình Hành vi d đnh (TPB) 11
Hình 2.3: Mô hình Ri ro cm nhn (TPR) 12
Hình 2.4: Mô hình Chp nhn công ngh (TAM) 13
Hình 3.1: Quy trình nghiên cu 24
1
CHNGă1: GII THIU
Chng này gii thiu đ tài nghiên cu bao gm các ni dung: lý do hình thành
đ tài, mc tiêu, phm vi, đi tng và phng pháp nghiên cu, ý ngha thc tin ca
đ tài nghiên cu.
1.1 . LỦădoăhìnhăthƠnhăđ tài
Ngày nay, vi s bùng n mnh m ca các hình thc trao đi thông tin, hi hp,
điu khin, giám sát, qung cáo, giao thng qua mng Internet làm cho vic s dng
mng Internet ngày càng tr nên quang trng hn, nht là ti các doanh nghip. Tuy
nhiên, làm th nào đ các doanh nghip có th thc hin công vic kinh doanh qua
mng Internet đt hiu qu cao nht!?!, đây là vn đ đang đc nhiu doanh nghip
đc bit quan tâm. Bên cnh nhng kin thc, k nng v kinh doanh, nhng ngun
lc ti thiu cn có ca mt doanh nghip, điu không kém phn quan trng đó là phi
đu t mt h thng c s h tng mng tht cht lng và bn b. đáp ng yêu cu
này, hin ti dch v Internet cáp quang là tiêu chí la chn tt nht đi vi các doanh
nghip. Qua đó cho thy dch v Internet cáp quang rt cn thit cho đi tng khách
hàng doanh nghip đ có th ti u hóa hiu qu kinh doanh.
Bên cnh đó, vi tính nng truyn dn tc đ cao, bng thông rng, h tr đa dch
v trên cùng mt kt ni cáp quang duy nht, dch v Internet cáp quang đáp ng đy
đ nhu cu phát sinh các dch v vin thông ca khách hàng mà cht lng kt ni
không h b suy gim, dch v không b nh hng do tác đng ca thi tit môi
trng bên ngoài, an toàn cho ngi s dng và phù hp vi k hoch ngm hóa ca
Thành ph, góp phn to nên nét m quan đô th. Dch v Internet cáp quang đáp ng
đy đ các nhu cu v email, chat, ti d liu, s dng camera giám sát, nghe nhc,
chi Game và xem phim trc tuyn. ây là nhng yu t rt hp dn và phù hp vi
đi tng khách hàng là các h gia đình.
Vi nhng tính nng và li ích mà dch v Internet cáp quang mang đn cho khách
hàng nh đư đ cp trên, hin nay th trng cho dch v này vn còn rt ln và đy
tim nng nên các nhà cung cp dch v đư mnh dn đu t đ phát trin dch v
Internet cáp quang ngày càng ln mnh hn na vi mong mun đây s là dch v kt
ni Internet ch đo thay th dch v Internet ADSL trong thi gian sp ti. iu này
2
đư to ra mt s cnh tranh rt quyt lit trên th trng cung cp dch v Internet cáp
quang trong thi gian qua.
Th nhng cho đn nay, dch v Internet cáp quang vn cha thc s thu hút đc
nhiu s quan tâm s dng ca khách hàng ti Vit Nam nói chung và khách hàng ti
TPHCM nói riêng.
Cn c vào các yu t nêu trên, tác gi chn đ tài ắCác yu t nhăhngăđn xu
hng s dng dch v Internet cáp quang ti TPHCMẰ vi mong mun tìm ra các
yu t nh hng đn xu hng s dng dch v Internet cáp quang ti TPHCM và
mc đ nh hng ca các yu t này. Qua đó góp phn giúp các nhà cung cp dch
v nhn bit đc nhu cu tht ca khách hàng v dch v Internet cáp quang ti
TPHCM. ng thi nêu lên các hàm ý đ các nhà cung cp dch v làm c s đa ra
các chính sách phù hp nhm gia tng s lng khách hàng s dng dch v cng nh
nâng cao kh nng cnh tranh ca doanh nghip mình.
1.2 . Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài đc xác đnh nh sau:
- Xác đnh các yu t nh hng đn xu hng s dng dch v Internet cáp
quang ti TPHCM.
- Xác đnh mc đ tác đng ca tng yu t đn xu hng s dng dch v
Internet cáp quang ti TPHCM.
- a ra hàm ý làm c s cho các nhà cung cp dch v Internet cáp quang ti
TPHCM to các chính sách phù hp nhm gia tng s lng khách hàng s dng dch
v và nâng cao kh nng cnh tranh ca doanh nghip mình.
1.3 . Phm vi vƠăđiătng nghiên cu
Phm vi nghiên cu: tài tp trung kho sát các yu t nh hng đn xu hng
s dng dch v Internet cáp quang trên trên đa bàn TPHCM – đây là khu vc trung
tâm sm ut, là ni ngi dân có thu nhp và mc sng cao nên tim nng khách hàng
cho các dch v công ngh mi là rt ln.
i tng nghiên cu: xác đnh các yu t nh hng đn xu hng s dng
dch v Internet cáp quang ti TP.HCM đ tài nghiên cu ch yu tp trung kho sát
ngi dân sinh sng, làm vic trên đa bàn TPHCM và có đ tui t 18 tr lên.
3
1.4 . Phngăphápănghiênăcu
Bài nghiên cu này s dng phng pháp nghiên cu đnh tính và đnh lng.
Xut phát t tng hp các lý thuyt, các nghiên cu trc đây, đc bit là cn c vào
các lý thuyt nh: Thuyt hành vi d đnh (TPB – Theory of Planned Behaviour),
Thuyt nhn thc ri ro (TPR – Theory of Perceived Risk), Mô hình chp nhn công
ngh (TAM – Technology Acceptance Model).
Nghiên cu s b bng phng pháp đnh tính đc thc hin thông qua 2 bc:
Bc 1: Nghiên cu đnh tính s b đ điu chnh thang đo bng phng pháp tho
lun tay đôi vi 10 ngi (3 ngi là các chuyên viên ca các nhà cung cp dch v, 7
ngi là khách hàng đ giúp khám phá nhng yu t tác đng đn xu hng s dng
dch v Internet cáp quang). Nghiên cu đnh lng s b vi kích thc mu n = 100
đ đánh giá s b thang đo.
Nghiên cu chính thc đnh lng vi kích thc mu n = 250 nhm thu thp,
phân tích d liu kho sát, cng nh c lng và kim đnh mô hình nghiên cu.
tài s dng công c phân tích d liu: thng kê mô t, kim đnh thang đo
(Cronbach’s Alpha), phân tích nhân t khám phá (EFA), kim đnh khác bit trung
bình T-Test, ANOVA và phân tích hi quy bi bng phn mm SPSS.
1.5 . ụăngha thc tin ca đ tài
Kt qu nghiên cu ca đ tài cung cp thông tin đ các nhà cung cp dch v
Internet cáp quang ti TPHCM nhn thc đc nhng yu t tác đng đn xu hng
s dng dch v và mc đ tác đng ca tng yu t. Ch rõ có s khác bit hay không
v mc đ tác đng ca các yu t nh: gii tính, nhóm tui, trình đ hc vn, ngh
nghip, mc thu nhp và nhóm khách hàng đn xu hng s dng dch v Internet cáp
quang ti TPHCM vi đ tin cy 95%. T đó đa ra các hàm ý làm c s giúp các nhà
cung cp dch v to lp các gii pháp kinh doanh đ phát trin dch v Internet cáp
quang ti TPHCM trong thi gian ti, cng nh có nhng s hiu chnh hp lý nhm
nâng cao kh nng cnh tranh ca doanh nghip mình.
Nghiên cu này có th s dng làm tài liu tham kho cho các sinh viên đ h có
cái nhìn thc t v xu hng s dng dch v Internet cáp quang ti TPHCM và có th
phát trin tip tc nghiên cu này.
4
. Kt cu caăđ tài
Kt cu ca đ tài gm có 5 chng:
Chng 1: Gii thiu.
Chng 2: C s lý thuyt và mô hình nghiên cu.
Chng 3: Phng pháp nghiên cu.
Chng 4: Kt qu nghiên cu.
Chng 5: Kt lun.
Tóm tt chng 1
Chng 1 trình bày các ni dung: Lý do hình thành đ tài, Mc tiêu nghiên cu,
Phm vi và đi tng nghiên cu, Phng pháp nghiên cu, Ý ngha thc tin ca đ
tài, Kt cu ca đ tài. Chng 2 s trình bày c s lý thuyt và mô hình nghiên cu.
5
CHNGă2:ăCăS LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU
Chng 1 đã gii thiu đ tài nghiên cu, chng 2 trình bày tng quan c s lý
thuyt và các nghiên cu đã đc thc hin trc đây, t đó đ xut mô hình nghiên
cu cho đ tài.
2.1. Dch v
2.1.1. Khái nim v dch v
Theo Gronroos (1990), dch v là mt hot đng hoc chui các hot đng ít nhiu
có tính cht vô hình trong đó din ra s tng tác gia khách hàng và các nhân viên
tip xúc vi khách hàng, các ngun lc vt cht, hàng hóa hay h thng cung cp dch
v.
Theo Zeithaml & Bitner (2000), dch v là nhng hành vi, quá trình và cách thc
thc hin mt công vic nào đó nhm mc đích to giá tr s dng cho khách hàng,
làm tha mưn nhu cu và mong đi ca khách hàng.
Theo Kotler & Armstrong (2004), dch v là nhng hot đng hay li ích mà
doanh nghip có th cng hin cho khách hàng nhm thit lp, cng c và m rng
nhng quan h hp tác lâu dài vi khách hàng.
Theo Nguyn Hu Khi và V Th Hin (2007), dch v là nhng hot đng lao
đng mang tính xư hi, to ra các sn phm không tn ti di hình thái vt th, không
dn đn vic chuyn quyn s hu nhm tha mưn kp thi các nhu cu sn xut và
đi sng sinh hot ca con ngi.
Theo Lu Vn Nghiêm (2001) dch v là mt quá trình hot đng bao gm các
nhân t không hin hu, gii quyt các mi quan h gia ngi cung cp vi khách
hàng hoc tài sn ca khách hàng mà không có s thay đi quyn s hu. Sn phm
ca dch v có th trong phm vi hoc vt quá phm vi ca sn phm vt cht.
2.1.2. Bn cht ca dch v
Dch v là mt quá trình hot đng, quá trình đó din ra theo mt trình t bao gm
nhiu khâu, nhiu bc khác nhau. Giá tr ca dch v gn lin vi li ích mà khách
hàng nhn đc t dch v. Nh vy dch v là mt loi sn phm vô hình, khách hàng
nhn đc thông qua các hot đng giao tip, nhn thông tin và cm nhn chúng. c
6
đim ni bt là khách hàng ch có th đánh giá đc toàn b cht lng ca dch v
sau khi đư mua và s dng chúng.
Theo Lu Vn Nghiêm (2001) mi loi dch v mang li cho ngi tiêu dùng mt
giá tr nào đó và giá tr ca dch v gn lin vi li ích mà h nhn đc t giá tr ca
dch v. Giá tr đây chính là tha mãn giá tr mong đi ca ngi tiêu dùng, nó có
quan h mt thit vi li ích tìm kim và đng c mua dch v. Nhng giá tr ca h
thng dch v đc gi là chui giá tr. Trong chui giá tr ca dch v chính do nhng
hot đng ch yu ca dch v to ra và mang li li ích c bn cho ngi tiêu dùng.
hiu rõ hn v dch v, chúng ta tìm hiu nhng vn đ liên quan đn sn xut và
cung ng dch v sau:
- Dch v c bn: là hot đng dch v to ra giá tr tha mãn li ích ct lõi ca
khách hàng, đó chính là mc tiêu tìm kim ca khách hàng.
- Dch v bao quanh: là nhng dch v ph hoc các khâu đc lp ca dch v đc
hình thành nhm mang li giá tr ph thêm cho khách hàng.
- Dch v s đng: bao gm dch v c bn và dch v bao quanh ca doanh nghip
đt ti mt mc đ nào đó và tng ng ngi tiêu dùng nhn đc mt chui giá
tr xác đnh nào đó phù hp vi chi phí mà khách hàng đư thanh toán. Dch v s
đng gn lin vi cu trúc dch v, vi các mc và quy ch dch v ca nhà cung
cp.
- Dch v tng th: h thng dch v bao gm dch v c bn, dch v bao quanh,
dch v s đng. Dch v tng th thng không n đnh, nó ph thuc vào các
dch v thành phn hp thành.
2.1.3. Các đc tính ca dch v
Dch v có mt s đc thù hay tính cht mà nh đó chúng ta có th phân bit vi
các loi hàng hóa hu hình khác. Ngi ta tha nhn rng dch v có mt s đc thù
sau đây:
- Tính vô hình (Intangibility): Dch v có tính vô hình, tính phi vt cht. Sn phm
dch v không tn ti di dng vt cht nên không th nhìn, s, cm nm…do vy
ngi tiêu dùng không th bit đc cht lng ca dch v trc khi tiêu dùng nó.
tìm đn nhng dch v có cht lng tha mãn nhu cu ca mình, ngi tiêu dùng ch
có th tìm kim các du hiu chng t cht lng ca dch v nh thng hiu, danh
7
ting, ngi cung ng, biu tng, giá c hay qua s mô t v dch v đó mà các
khách hàng khác đư tiêu dùng hoc qua thông tin qung cáo.
- Tính không đng nht và khó xác đnh cht lng (Inconsitency): đây mun
nói đn s khác nhau ca các mc đ thc hin dch v. Có ngha là dch v có th
đc xp hng t rt kém cho đn rt hoàn ho. Nhng vn đ thit yu và cht lng
ca mt dch v có th thay đi tùy theo ngi phc v, khách hàng cm nhn và thi
gian phc v. V cn bn, tính bin thiên trong dch v cng d xy ra và xy ra
thng xuyên hn so vi s không phù hp ca các sn phm hu hình, bi vì dch v
có mc đ tng tác con ngi rt cao. c đim này làm cho vic chun hóa dch v
tr nên khó thc hin hn.
- Tính không th tách ri (Insaparability): đc đim này mun nói ti vic khó
khn trong phân bit gia vic to thành mt dch v và s dng dch v. Mt dch v
không th tách thành hai giai đon, giai đon to thành và giai đon s dng. S to
thành và s dng ca hu ht các dch v xy ra đng thi vi nhau.
- Tính không th lu tr (non- inventory): dch v vn không th lu gi đc
nhng đây không phi là vn đ quá ln nu nh nhu cu là n đnh và có th d đoán
truc. Thc t nhu cu dch v thng không n đnh, luôn dao đng thì công ty cung
ng dch v s gp nhng vn đ tr ngi v vn đ s dng nhân lc và c s vt cht
k thut.
2.2. Gii thiu dch v Internet cáp quang
T xa đn nay, con ngi luôn không ngng vn đng đ phát trin và bin đi
vn vt lên nhng tm cao hn, góp phn nâng cao cht lng cuc sng cho nhân
loi. Có th nhn thy rng nn công ngh thông tin trên th gii cng th, ln mnh
đáng kinh ngc theo tng ngày, tng gi. Công ngh hôm nay luôn luôn tin b hn
công ngh hôm qua. Chính vì vy, nhng dch v công ngh thông tin hôm nay cng
tt và hin đi hn rt nhiu so vi nhng dch v công ngh thông tin vn có trc
đây. Hin ti, c th gii đang phi đi mt vi muôn vàn vn đ khó khn nh: tình
hình suy thoái kinh t, bt n chính tr, bt n xư hi, bin đi khí hu, ô nhim môi
trng… dù vy, các nhà khoa hc vn không ngng nghiên cu đ to ra nhng dch
v công ngh thông tin vi nhiu tin ích và cht lng cao nhm tha mưn nhng đòi
8
hi cng nh mong mun ca con ngi. Dch v Internet cáp quang ra đi trong
nhng nm gn đây cng không nm ngoài mc tiêu và ý ngha nêu trên.
i cùng nm tháng, mng Internet đư không ngng phát trin nhm đáp ng nhu
cu ngày càng cao ca con ngi, vn đ tin li, cht lng và nhanh chóng luôn
đc đt lên hàng đu. T thi s khai con ngi dùng hình thc kt ni Internet bng
đng truyn đin thoi truyn thng vi hình thc quay s kt ni 1268, 1269…
Do nhu cu làm vic vi máy tính đòi hi cn phi có bng thông ln hn cho các
ng dng nh truyn d liu, chat, email , Qua quá trình nghiên cu, nhà khoa hc
ngh ngay đn vic s dng cáp đin thoi làm nn cho vic m rng mng máy tính
bng thông rng. Dch v Internet cáp đng - ADSL ra đi. Dch v ADSL là dch v
truy cp Internet bng thông rng bt đi xng có ngha là tc đ download và upload
không bng nhau, đ phc v nhu cu truyn files, emails, chat ADSL là dch v
tng đi chun. Dch v này đc thit kt ch yu cho ngi s dng kt ni
Internet ph thông, không yêu cu tc đ upload cao.
Mc dù ADSL là dch v tng đi thành công trong vic kt ni mng Internet
bng rng, tuy nhiên, nhu cu ca xã hi v truyn tín hiu Video, chat IP, video
conference, IPTV, truyn files dung lng ln, VPN, ngày càng tng cao. Lúc
này đòi hi đáp ng v đng truyn tc đ cao, bng thông ln là điu không th
tránh khi, trong khi đó dch v ADSL trên đôi cáp đng có bng thông quá thp nên
không đ đáp ng cho các ng dng trên.
Theo xu hng đó, khách hàng đòi hi dch v Internet phi có bng thông ln hn
gp nhiu ln đ có th s dng đc nhiu dch v tiên tin và hin đi trên đng
truyn Internet này. T đó, dch v Internet cáp quang ra đi, vi các u đim ni tri
nh sau:
- Khong cách truyn dn ln nên thích hp cho vic phát trin thuê bao vin
thông; Bng thông ln đ chy tt mi yêu cu và ng dng hin ti.
- Tc đ truy cp Internet cao, tc đ download và upload bng nhau, do đó ngi
s dng có th dùng video chat, video conference rt thun tin mà không b git màn
hình
- Cht lng truyn dn tín hiu luôn bn b n đnh không b suy hao tín hiu bi
nhiu đin t, thi tit hay chiu dài cáp.
9
- bo mt rt cao, vì vy hu nh không th xy ra vic b đánh cp tín hiu
trên đng truyn.
- An toàn cho thit b, không s sét đánh lan truyn trên đng dây.
- Nâng cp bng thông d dàng mà không cn kéo cáp mi.
2.3. Hành vi tiêu dùng
Theo Quách Th Bu Châu và cng s (2005), vic mua sm ca ngi tiêu dùng
chu nh hng ca 2 nhóm nhân t chính. Mt là các nhân t ni ti bao gm các
nhân t tâm lý (đng c, nhn thc, s tip thu, nim tin và thái đ, cá tính) và các
nhân t cá nhân (tui, ngh nghip, trình đ hc vn, tình trng kinh t). Hai là nhóm
nhân t bên ngoài nh hng đn mi cá nhân đó là vn hóa và xư hi (các nhóm nh
hng, vai trò và đa v xã hi).
Nghiên cu hành vi tiêu dùng liên quan đn nhiu lnh vc hc thut và tp trung
vào hàng hóa hay dch v khách hàng mua, ti sao h mua và mua nh th nào. Mc
đích ca nghiên cu hành vi là đ hiu, gii thích và d đoán hành vi ngi tiêu dùng
trong nhng bi cnh c th.
2.4. Căs lý thuyt
2.4.1. Xu hng s dng dch v Internet cáp quang
Theo Triandis (1979), xu hng hành vi là s hng dn mà con ngi t đa ra
cho mình đ thc hin hành vi theo mt cách c th nào đó.
Theo Davis (1989), xu hng hành vi đ cp đn d đnh ca khách hàng s mua
(hoc s dng) hàng hoá (dch v), có mi quan h cht ch đn hành vi mua thc s.
Theo Schiffman và Kanuk (2007), xu hng hành vi hay ý đnh mua đc th hin
qua xu hng s dng ca khách hàng. H có th có xu hng tiêu dùng hay không
tiêu dùng dch v. Xu hng tiêu dùng là mt yu t quyt đnh hành vi s dng ca
khách hàng.
Trong đ tài nghiên cu này xu hng s dng dch v Internet cáp quang th hin
ý đnh thc hin hành vi s dng dch v Internet cáp quang trong tng lai.
2.4.2. Thuyt hành đng hp lý (TRA – Theory of Reasoned Action)
Thuyt hành đng hp lý TRA đc Ajzen và Fishbein xây dng t nm 1967 và
đc hiu chnh m rng theo thi gian. Mô hình TRA (Ajzen và Fishbein, 1975) có
l là mt trong nhng lý thuyt có nh hng nht đc s dng đ lý gii hành vi tiêu
10
dùng (Venkatesh et al., 2003). Theo lý thuyt này, đ hiu rõ hn v các yu t góp
phn nh hng đn xu hng tiêu dùng thì xem xét hai yu t là thái đ hng ti
hành vi và chun ch quan ca ngi tiêu dùng.
Thái đ hng ti hành vi đc đo lng bng nhn thc v các thuc tính sn
phm. Ngi tiêu dùng s chú ý đn nhng thuc tính mang li các li ích cn thit và
có mc đ quang trng khác nhau. Nu bit trng s ca các thuc tính đó thì có th
d đoán gn kt qu la chn ca ngi tiêu dùng.
Chun ch quan có th đc đo lng thông qua nhng ngi có liên quan đn
ngi tiêu dùng (gia đình, bn bè, đng nghip…) nhng ngi này thích hay không
thích h mua sn phm /dch v. Mc đ tác đng ca yu t chun ch quan đn xu
hng mua ca ngi tiêu dùng ph thuc: (1) mc đ ng h/phn đi vi vic mua
ca ngi tiêu dùng và (2) đng c ca ngi tiêu dùng làm theo mong mun ca
nhng ngi có nh hng.
Hình 2.1: MôăhìnhăHƠnhăđng hp lý (TRA) (Ngun: Fishbein & Ajen 1975)
2.4.3. Thuyt hành vi d đnh (TPB – Theory of Planned Behaviour)
Thuyt hành đng hp lý TRA b gii hn khi d đoán vic thc hin các hành vi
ca ngi tiêu dùng mà h không th kim soát đc. Hai yu t thái đ hng ti
hành vi và chun ch quan không đ đ gii thích cho hành đng ca ngi tiêu dùng.
Nim tin đi vi nhng thuc
tính sn phm
o lng nim tin đi vi
nhng thuc tính ca sn phm
Nim tin v nhng ngi nh
hng s ngh rng tôi nên hay
không nên mua sn phm
S thúc đy làm theo ý mun
ca nhng ngi nh hng
Chun ch quan
Thái đ hng ti
hành vi
Xu hng
hành vi
Hành vi
thc s
11
Vì vy, thuyt hành vi d đnh TPB (Theory of Planned Behaviour) đc Ajzen
(1991) xây dng bng cách b sung thêm yu t nhn thc kim soát hành vi vào mô
hình TRA. Thành phn nhn thc kim soát hành vi phn ánh vic d dàng hay khó
khn khi thc hin hành vi, điu này ph thuc vào s sn có các ngun lc và các c
hi đ thc hin hành vi.
Lý thuyt TPB (Ajzen, 1991) cho rng đng c hay ý đnh tiêu dùng nh là nhân t
thúc đy c bn ca hành vi ngi tiêu dùng. ng c này b dn dt bi 3 yu t c
bn là thái đ hng ti hành vi, chun ch quan và nhn thc kim soát hành vi.
Hình 2.2: Mô hình Hành vi d đnh (TPB) (Ngun: Ajzen, 1991)
Vn dng mô hình TPB vào nghiên cu các yu t nh hng đn xu hng s
dng dch v Internet cáp quang ti TPHCM, tác gi kho sát các thành phn “thái đ
hng ti hành vi”, “chun ch quan”, “nhn thc kim soát hành vi”, đ t đó đánh
giá đc xu hng s dng dch v Internet cáp quang ca khách hàng ti TPHCM.
2.4.4. Thuyt ri ro cm nhn (TPR – Theory of Perceived Risk)
Theo Beuer (1960) ri ro cm nhn đc đnh ngha bao gm 2 thành phn chính
là xác sut ca mt mt mát và cm giác ch quan ca hu qu xu. Thuyt ri ro cm
nhn TPR cho rng hành vi tiêu dùng sn phm công ngh thông tin có ri ro cm
nhn bao gm 2 yu t:
(1) Ri ro cm nhn liên quan đn sn phm/dch v (PRP – Perceived Risk with
Product/Service).
Nim tin v s
kim soát tin
nghi cm nhn
Nhn thc
kim soát hành
vi
Nim tin và s
đánh giá
Nim tin quy
chun và đng c
Thái đ hng
ti hành vi
Chun ch
quan
Xu hng
hành vi
Hành vi
thc s
12
(2) Ri ro cm nhn liên quan đn giao dch trc tuyn (PRT – Perceived Risk in
the Context of Online Transaction).
Thành phn ri ro cm nhn liên quan đn sn phm/dch v: Là các dng ri ro
cm nhn nh mt tính nng, mt tài chính, tn thi gian, mt c hi và nhn thc ri
ro toàn b vi sn phm/dch v (tng ca nhn thc bt đnh hoc bn khon ca
ngi tiêu dùng khi mua sn phm).
Thành phn ri ro cm nhn liên quan đn giao dch trc tuyn: Là các ri ro có th
xy ra khi ngi tiêu dùng thc hin giao dch thng mi đin t trên các phng
tin – thit b đin t liên quan đn: s bí mt (privacy), s an toàn – chng thc
(security – authentication), không khc t (nonrepudiation), và ri ro cm nhn toàn
b v giao dch trc tuyn.
Hình 2.3: Mô hình Ri ro cm nhn (TPR) (Ngun: Bauer, 1960)
Internet cáp quang là mt dch v mi và hin đi, ra đi trong nhng nm gn đây
là nhm đáp ng nhu cu truy cp Internet tc đ cao ca khách hàng. Vì là dch v
mi nên đi vi khách hàng s không tránh khi nhng lo ngi khi có ý đnh s dng
dch v này. Do vy, khi nghiên cu các nhân t tác đng đn xu hng s dng dch
v Internet cáp quang ti TPHCM, tác gi cn kho sát thành phn “ri ro cm nhn”
đ đánh giá xu hng s dng dch v.
2.4.5. Mô hình chp nhn công ngh (TAM – Technology Acceptance Model)
Davis (1989) đư đ xut mô hình chp nhn công ngh TAM. Mô hình này đư đc
công nhn rng rãi là mt mô hình tin cy và nh hng nht trong vic mô hình hóa
vic chp nhn công ngh ca ngi s dng. Mc tiêu ca TAM là cung cp s gii
thích các yu t xác đnh tng quát v vic chp nhn máy tính, nhng yu t này có
Ri ro cm nhn liên quan đn
giao dch trc tuyn (PRT)
Ri ro cm nhn liên quan đn
sn phm/dch v (PRP)
Hành vi mua
(PB)
13
kh nng gii thích hành vi s dng công ngh máy tính ca ngi s dng (Davis,
1989).
Trong mô hình TAM xut hin thêm hai nhân t tác đng trc tip đn thái đ
hng đn s dng ca ngi tiêu dùng là li ích cm nhn và cm nhn tính d s
dng. Li ích cm nhn đc đnh ngha nh là mc đ mt ngi tin rng bng cách
s dng mt h thng c th nào đó s nâng cao hiu sut công vic ca mình. Cm
nhn tính d s dng là mc đ ngi tiêu dùng tin rng h thng đó không khó s
dng và có th đt đc nhiu li ích trên c mong đi. Nhân t bin ngoi sinh góp
mt phn quan trng trong vic gii thích hành vi chp nhn s dng ca ngi tiêu
dùng, tác đng trc tip đn nhân t li ích cm nhn và cm nhn tích d s dng. So
vi mô hình TRA và TPB thì TAM là mô hình đc ng dng nhiu nht trong vic
gii thích hành vi s dng h thng.
Hình 2.4: Mô hình Chp nhn công ngh (TAM) (Ngun: Davis, 1989)
i vi thành phn “cm nhn tính d s dng” do có tác đng trc tip đn thành
phn “thái đ hng ti hành vi s dng” - đư đc kho sát phn trên, do đó tác gi
bài nghiên cu này tp trung nghiên cu nh hng ca yu t “li ích cm nhn” ti
hành vi s dng dch v. Dch v Internet cáp quang ra đi là mt thành tu ca tin
b khoa hc k thut, nên nhng li ích có đc t dch v này là yu t không th
nào thiu. Vì vy, khi nghiên cu các nhân t tác đng đn xu hng s dng dch v
Internet cáp quang ti TPHCM, tác gi cn kho sát thành phn “li ích cm nhn” đ
đánh giá xu hng s dng dch v.
Li ích cm
nhn
Cm nhn tính
d s dng
Thái đ
hng đn
s dng
D đnh
s dng
S dng
tht s
Bin
ngoi
sinh
s
14
2.4.6. Giá c cm nhn
Theo Cronin, Brady and Hult (2000), giá c cm nhn là nhng gì đc t b hoc
hy sinh đ có đc mt sn phm dch v. Giá c cm nhn miêu t cm nhn ca
ngi tiêu dùng v giá tr tin t và giá tr phi tin t liên quan đn vic mua và s
dng sn phm dch v. Zeithaml (1988) cho rng giá c đc xem là nhn thc ca
ngi tiêu dùng v vic phi b ra hoc hy sinh đ có đc mt sn phm dch v. Giá
c cm nhn thng đc s dng nh là thc đo chính th hin nhng gì khách
hàng phi hy sinh đ có đc dch v (Tam, 2004). Al- Sabbahy et al., (2004) xác đnh
giá c cm nhn là tng hy sinh ca ngi tiêu dùng đ tri nghim nhng li ích ca
dch v. Giá c cm nhn bao gm giá c tin t và giá c hành vi (phi tin t).
Giá c tin t liên quan đn chi phí tài chính ca dch v là cm nhn ca ngi
tiêu dùng (Petrick, 2002). Ví d, ngi tiêu dùng xem xét giá c tin t ca các dch v
nh là giá phi chng, giá tit kim và giá hp lý, đng thi đánh giá các dch v nh
mua tt, đáng giá và d mua. Giá c tin t đc xem nh là mt cu trúc nhn thc
đi din cho mt thành phn hy sinh ca phng trình giá tr. Do vy ngi ta có th
k vng giá c tin t t l nghch vi giá tr cm nhn tng th (Zeithaml, 1998). Tuy
nhiên, Petrick (2002) đo lng cu trúc giá c tin t theo cách ngi tr li có cm
nhn tích cc v giá c tin t. Theo đó, các tác gi đo lung mc đ mà ngi tr li
cm nhn giá c tin t là giá tr tt, va phi hoc mt món hi.
Giá c hành vi hay giá c phi tin t bao gm thi gian và công sc b ra đ có
đc sn phm dch v (Petrick, 2002). Cm nhn giá c hành vi v dch v đc xác
đnh nh là đánh giá ca khách hàng v dch v là thun tin mua, đòi hi ít thi gian
và n lc đ có đc dch v, mua d dàng. Giá c hành vi cng đc xem là cu trúc
nhn thc th hin mt thành phn hy sinh ca phng trình giá tr. Do vy, có khuynh
hng xem giá c hành vi t l nghch vi giá tr cm nhn (Sanchez et al., 2006). Tuy
nhiên theo Petrick (2002), cu trúc này đc đo lng theo cách tng t giá c tin t
đc gii thích trên. Do vy, Petrick đo lng đi vi phn ngi tr li có cm
nhn cn ít n lc và công sc đ có đc dch v.
i vi đ tài nghiên cu này, đ đánh giá các nhân t tác đng đn xu hng s
dng dch v tác gi cn đo lng thành phn “giá c cm nhn” di góc đ là cm
15
nhn ca khách hàng đi vi khon chi phí (tin bc, thi gian, công sc) h phi t
b hoc đánh đi đ s dng dch v Internet cáp quang.
2.4.7. Giá tr hình nh
LeBlanc & Nguyen (1999) đư nghiên cu “Giá tr cm nhn ca sinh viên trong
tình hung ca mt trng i hc nh chuyên ngành kinh t ti Canada”. Kt qu
cho thy giá tr chc nng di dng nhn thc ca sinh viên v mi liên h gia hc
phí và cht lng; giá tr kin thc đt đc; giá tr chc nng th hin qua tính thit
thc kinh t ca bng cp (trong vic tìm kim vic làm và đt đc mc tiêu ngh
nghip); giá tr hình nh ca nhà trng; giá tr xã hi và giá tr cm xúc là nhng
thành phn quan trng v giá tr cm nhn trong đào to đi hc. Chu Nguyn Mng
Ngc (2010) nghiên cu “Giá tr cm nhn v đào to đi hc t góc nhìn sinh viên”.
Kt qu cho thy giá tr cm nhn v dch v đào to đi hc đc th hin qua 6
thành t giá tr gm: giá tr xã hi, giá tr cm xúc, giá tr hình nh, giá tr hiu bit và
hai yu t tách ri ca giá tr chc nng. Sáu thành t này có s khác bit theo cm
nhn ca các sinh viên khác nhau v ngành hc và thi gian vào trng. Trong đó yu
t giá tr cm nhn th hin đánh giá ca sinh viên v danh ting, uy tín…ca Khoa
Kinh t (i hc Nha Trang) trong cng đng hay vi các nhà tuyn dng trong mi
liên h vi giá tr tm bng tt ghip ca h, nó còn bao gm c đánh giá ca gia đình
sinh viên v khoa. Nh vy đây chính là b phn giá tr cm nhn ca sinh viên v
hình nh ca t chc cung cp dch v hay gi tên chính thc là b phn “Giá tr hình
nh”.
Nh vy giá tr hình nh th hin cm nhn ca khách hàng v hình nh ca t
chc cung cp dch v. Nhà cung cp dch v càng có nhiu kinh nghim, uy tín và
danh ting thì xu hng s dng dch v ca khách hàng càng cao. i vi đ tài
nghiên cu này, đ xác đnh các nhân t tác đng đn xu hng s dng dch v
Internet cáp quang ti TPHCM tác gi cn đo lng thành phn “Giá tr hình nh”.