Giải pháp phát triển sản phẩm tài chính vi mô tại quỹ trợ vốn cho người lao động nghèo tự tạo việc làm Luận văn thạc sĩ

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH


HOÀNG KHOA ANH
GII PHÁP PHÁT TRIN SN PHM
TÀI CHÍNH VI MÔ TI QU TR VNăCHOăNGI
LAOăNG NGHÈO T TO VIC LÀM
LUNăVNăTHCăSăKINHăT



TP. H CHÍ MINH - NMă2014
B GIÁO DC VÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH


HOÀNG KHOA ANH
GII PHÁP PHÁT TRIN SN PHM
TÀI CHÍNH VI MÔ TI QU TR VNăCHOăNGI
LAOăNG NGHÈO T TO VIC LÀM
Chuyên ngành: Tài chính ậ Ngân hàng
Mã s: 60340201
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
NGIăHNG DN KHOA HC
TS. NGUYN THANH PHONG


TP. H CHÍ MINH ậ NMă2014

LIăCAMăOAN
Tôiăxinăcamăđoanălunăvnă“Gii pháp phát trin sn phm tài chính vi mô ti
Qu tr vn cho ngi lao đng nghèo t to vic làm”ălƠăcôngătrìnhănghiênăcu
ca bn thân,ăđcăđúcăkt t quá trình hc tp, nghiên cu thc tin trong thi gian
qua. S liu trong lunăvnăđc thu thp t các ngunăđángătinăcy và trung thc.

TP. H Chí Minh, ngày 28 thángă05ănmă2014
Tác gi lunăvn

Hoàng KhoaAnh







MC LC
 Trang ph bìa
 Liăcamăđoan
 Mc lc
 Danh mc bng biu
 Danh mc hình v, biuăđ
 Danh mc t vit tt
LI M U 1
Chngă1. TNG QUAN V PHÁT TRIN SN PHM TÀI CHÍNH VI MÔ
TI T CHC TÀI CHÍNH VI MÔ
1.1. Tài chính vi mô 4
1.1.1. Khái nim 4
1.1.2. căđim ca tài chính vi mô 5

1.1.3. Vai trò ca tài chính vi mô 7
1.1.3.1. ToăcôngănăvicălƠmăchoăngiălaoăđng 7
1.1.3.2. To lp ngun tài chính năđnhăđc lp vi h tr Chính ph 8
1.1.3.3. Gimăđóiănghèo 8
1.1.4. iătng khách hàng ca tài chính vi mô 9
1.1.5. Nhng nhà cung cp tài chính vi mô 11
1.2. Sn phm tài chính vi mô 11
1.2.1. Khái nim 11
1.2.2. căđim sn phm tài chính vi mô 12


1.2.3. Sn phm tài chính vi mô 12
1.2.3.1. Sn phm tín dng 12
1.2.3.2. Sn phm tit kim 14
1.2.3.3. Các sn phm khác 15
1.3. Phát trin sn phm tài chính vi mô 15
1.3.1. Khái nim 15
1.3.2. Các yu t nhăhngăđn phát trin sn phm tài chính vi mô 16
1.3.2.1. Các yu t thuc v t chc tài chính vi mô 16
1.3.2.2. Các yu t thuc v môiătrng 18
1.3.3. Cácăphngăánăla chn khi phát trin sn phm tài chính vi mô 19
1.3.4. Cácătiêuăchíăđánhăgiáăs phát trin sn phm tài chính vi mô 21
1.4. Kinh nghim phát trin tài chính vi mô trên th gii 21
1.4.1. Mô hình Grameen Bank 21
1.4.2. Mô hình Self ậ help Group 23
1.4.3. Mô hình Bank Rakyat Indonesia 23
1.4.4. Bài hc kinh nghim phát trin sn phm tài chính vi mô cho Vit Nam24
Kt lunăchngă1 25
Chngă2. THC TRNG PHÁT TRIN SN PHM TÀI CHÍNH VI MÔ
TI QU TR VN CHO NGIă LAOă NG NGHÈO T TO VIC

LÀM
2.1. Gii thiu v Qu tr vn cho ngi lao đng nghèo t to vic làm 26
2.1.1. Quá trình hình thành và phát trin Qu tr vn cho ngi lao đng nghèo
t to vic làm 26
2.1.1.1. Giaiăđon t nmă1991 ậ 2007 26


2.1.1.2. Giaiăđon sau nmă2007 28
2.1.2. Căcu t chc và mngăli hotăđng ca Qu tr vn cho ngi lao
đng nghèo t to vic làm 28
2.1.2.1. Căcu t chc 28
2.1.2.2. Mngăli hotăđng 29
2.1.3. Kt qu hotăđng tài chính 31
2.2. Thc trng phát trin sn phm tài chính vi mô ti Qu tr vn cho
ngi lao đng nghèo t to vic làm 32
2.2.1. Chính sách phát trin sn phm tài chính vi mô ti Qu tr vn cho
ngi lao đng nghèo t to vic làm 32
2.2.2. Các sn phm tài chính vi mô ti Qu tr vn cho ngi lao đng nghèo
t to vic làm 34
2.2.2.1. Phân loiătheoăđiătng thành viên 34
2.2.2.2. Phân loi theo chng loi sn phm 35
2.2.3. Kt qu phát trin sn phm tài chính vi mô ti Qu tr vn cho ngi
lao đng nghèo t to vic làm 37
2.2.3.1. S lng thành viên 37
2.2.3.2. Sn phm tín dng 38
2.2.3.3. Sn phm tit kim 40
2.2.4. ánhăgiáătìnhătrng phát trin sn phm tài chính vi mô ti Qu tr vn
cho ngi lao đng nghèo t to vic làm 41
2.2.4.1. Kt qu đtăđc 41
2.2.4.2. Nhng hn ch và nguyên nhân 49

Kt lunăchngă2 53


Chngă3. GII PHÁP PHÁT TRIN SN PHM TÀI CHÍNH VI MÔ TI
QU TR VNăCHOăNGIăLAOăNG NGHÈO T TO VIC LÀM
3.1. nhăhng phát trin sn phm tài chính vi mô ti Qu tr vn cho
ngi lao đng nghèo t to vic làm 55
3.2. Gii pháp phát trin tài chính vi mô ti Qu tr vn cho ngi lao đng
nghèo t to vic làm 55
3.2.1. Tip tcăđy mnhăgiaătngăngun vnăhuyăđng 56
3.2.2. Tip tc nâng cao chtălng và ci tin các sn phm hin hu mt cách
toàn dinăđápăng yêu cu chuynăđi theo khung pháp lý mi 56
3.2.3. Phát trin các sn phm timănng 58
3.2.4. Nâng cao chtălng công tác kim soát thành viên vay nhiu ngun 59
3.2.5. Tip tc nâng cao chtălngăđào to và phát trin ngun nhân lc 60
3.2.6. y mnh các hotăđng truyn thông và qung bá hình nh 61
3.3. Kin ngh góp phnăthúcăđy s phát trin sn phm tài chính vi mô 62
3.3.1. Kin ngh vi Chính ph 62
3.3.2. Kin ngh viăNgơnăhƠngăNhƠăNc 64
3.3.3. Kin ngh vi Tng Liên oƠnăLaoăng Vit Nam 65
3.3.4. Kin ngh vi Chính quynăđaăphng 65
Kt lunăchngă3 65
KT LUN 67
TÀI LIU THAM KHO
PH LC


DANH MC BNG BIU
STT
Tên bng biu

Trang
Bng 1.1
Ma trn th trng sn phm caăAnsoff’s
19
Bng 2.1
Quy mô hotăđng Qu tr vn CEP t nmă2009ậ 2013
31
Bng 2.2
Thng kê hotăđng Qu tr vn CEP t nmă2009ăậ 2013
32
Bng 2.3
Thng kê theoă điă tng thành viên s dng sn phm
TCVM ti CEP t nmă2009ăậ 2013
38
Bng 2.4
Doanh s cho vay ca CEP t nmă2009ăậ 2013
38
Bng 2.5
Dăn cho vay ca CEP t nmă2009ăậ 2013
39
Bng 2.6
Ri ro vnăđuătătrênă4ătun ti CEP t nmă2009ăậ 2013
39
Bng 2.7
Thng kê s dă tit kim theo sn phm ti CEP t nmă
2009 ậ 2013
40
Bng 2.8
Thng kê thành viên theo sn phm CEP t nmă
2009 ậ 2013

42
Bng 2.9
Thng kê thành viên mi s dng sn phm TCVM ti CEP
t nmă2009ăậ 2013
44
Bng 2.10
T trng thành viên vay vn CEP theo mcăđíchăs dng
vn vay t nm 2009 ậ 2013
45







DANH MC HÌNH V, BIUă
STT
Tên biu đ
Trang
Hình 1.1
Tìm kim phn giao nhau ln nht trong phát trin sn
phm tài chính vi mô
20
Hình 2.1
Săđ t chc Qu tr vn CEP
29
Biuăđ 2.1
ThngăkêăthƠnhăviênăđangăvayăvn CEP theo khu vc t
nmă2009ăậ 2013

42
Biuăđ 2.2
Thng kê phân loi h nghèo theo chun CEP t nmă
2009 ậ 2013
47
Biuăđ 2.3
Thng kê thành viên thuc h nghèo, cnănghèoăđangăvayă
vnăCEPănmă2013
48
Biuăđ 2.4
Tngătrng s dătit kim ti CEP t nmă2009ă- 2013
51







DANH MC T VIT TT
CEP Qu tr vn cho ngi lao đng nghèo t to vic làm
(Capital Air Funds For Employment Of The Poor)
CCS CôngăđoƠnăcăs
CNV Công nhân viên
CQP Chính quynăđaăphng
HQT Hiăđng qun tr
LL LiênăoƠnăLaoăng
NHCSXH Ngân hàng Chính Sách Xã Hi
NHNN NgơnăhƠngăNhƠăNc
NHTM Ngân hàng ThngăMi

NL Ngiălaoăđng
NVTD Nhân viên tín dng
SXKD Sn xut kinh doanh
TCN Trng Chi Nhánh
TCTD T chc tín dng
TCVM Tài chính vi mô
TDTH Tín dng tng hp
TDVM Tín dng vi mô
TKBB Tit kim bt buc
TKH Tit kimăđnhăhng
TKTN Tit kim t nguyn


Tp. HCM Thành Ph H Chí Minh
UBND y Ban Nhân Dân
XGN Xóaăđóiăgim nghèo
ADB Ngân Hàng Phát Trin Châu Á
(Asian Development Bank)
AusAID CăquanăPhátăTrin Quc T Australia
BRI Ngân hàng Rakyat Indonesia
(Bank Rakyat Indonesia)
CGAP NhómăTăVn H Tr NhngăNgi Nghèo Nht
(Consultative Group to Assist the Poor)
GB Ngân Hàng Grameen
(Grameen Bank)
NGOs Các T Chc Phi Chính Ph
(Non-governmental organization)
SHG Nhóm t lc
(Self-help group)

1


LI M U
 Tính cp thit caăđ tài
Bc sang th k XXI,ă đóiă nghèoă vn là vnă đ có tính toàn cu. Mt bc
tranh tng th là th gii vi gn na s dân sngădi 2 USD/ngày và c 8 trong s
100 tr em không sngăđc quá 5 tui.ăóiănghèoăđƣătr thành mt thách thc ln,
đeăda s sng còn, năđnh và phát trin ca th gii và nhân loi; không nhng
vy,ăđóiănghèoăđƣăvƠăđangălƠămt trong nhngănguyênănhơnăđeăda trc tip ti s
tn vong và phát trin caăconăngi.ăơyăkhôngăphi là vnăđ ca mt quc gia
riêng r nào mà là vnăđ ca toàn nhân loi,ăđòiăhi toàn th gii phi chung tay
gii quyt mt cách toàn din và trităđ.ăNgnăchn tình trngăđóiănghèoăs không
ch giúp nâng cao cuc sng tiăcácăncăđangăphátătrin mà còn mang li s bo
đmăanăninhăchoăcácănc giàu.
H thng Tài chính VităNamăđangătrongăgiaiăđon phát trin. Tuy nhiên, hin
nay vn còn mt t l rt lnăngi Vit Nam vnăchaătip cnăđc vi các dch
v tài chính chính thc vì h lƠăngi nghèo. Mt vnăđ đt ra là làm sao tìm ra
nhngăphngăcáchăgiúpăđ trc tip v mtătƠiăchínhăđ nhngăngiănghèoăcngă
đcăhng kt qu ca s phát trinăđó,ăđc bit là trong thi k VităNamăđangă
hi nhp vi kinh t quc t hin nay. Ngành Tài chính vi mô VităNamăraăđiăđƣă
cung cp các dch v tài chính cho nhiuăngi thuc din này. Tài chính vi mô là
công c hu hiu trong chinălcăxoáăđói,ăgim nghèo  các qucăgiaăđangăphátă
trin,ătrongăđóăcóăVit Nam. Vic xây dng mt ngành tài chính vi mô bn vng s
to kênh dn vn và mang các dch v ngơnăhƠngăkhácănhătit kim, chuyn tin
ti nhngăngi có thu nhp thp và các doanh nghip vi mô - nhngăđiătng khó
tip cn vi các dch v ngân hàng truyn thng.
Th trng tài chính vi mô  Vit Nam còn rt ln khi các t chc tài chính vi
mô hin nay mi ch đápăngăđc khong 40% nhu cu caăngi nghèo. 60% còn
2

li vnăcònăđangăsngădi mcănghèoăvƠăchaătip cnăđc nhng dch v ca tài
chính vi mô.
Mc dù VităNamăđƣăcóăkhungăphápălỦăcăbn cho các t chc tài chính vi mô,
đóă lƠă Ngh đnh 28/2005/Q-CP và Ngh đnh 165/2007/N-CP ca Chính ph.
Tuy nhiên, nhng Ngh đnh này vn bc l nhng hn ch nhtăđnh. Trongăkhiăđóă
quá trình hi nhpăđƣăto ra nhng thách thc lnăđi vi các t chc tài chính vi
mô t s cnh tranh gay gt trong khu vc tài chính ngân hàng, vic m rng th
phn ca các t chc tài chính vi mô; thách thc t căch tƠiăchínhăviămôăđangăđy
ngi nghèo ra xa, khó có nhu cu tip cn vi các dch v tài chính chính thc vì
các nhu cuăđaădngăhnănhngăth tcăchoăvayăcngăphc tpăvƠăkhóăkhn hn.ă
Thách thc ln naăđóălƠăs bt n kinh t vămôăvi s thayăđi chóng mt ca lãi
sut và t giá khin các t chcătƠiăchínhăviămôăkhôngăthayăđi kp.
Qu tr vn cho ngi lao đng nghèo t to vic làm là t chc tài chính vi
mô phi li nhun hot đng vì li ích caăngi nghèo và nghèo nht, nhm giúp h
đtăđc nhng ci thin v an sinh lâu dài thông qua cung cp các dch v tài chính
và phi tài chính mt cách bn vng, hiu qu và trung thc. Là t chc tài chính có
tính minh bch cao và hot đng theo các tiêu chun quc t v tài chính vi mô,
Qu tr vn CEPăđƣăkhôngăngngăđi mi, hoàn thin trong t chc và hotăđng
đ thc hinăđúngăvi mc tiêu và tôn ch hotăđng ca CEP.
Vi mong mun và hy vng v s phát trinăhnăna các sn phm tài chính vi
mô  Vit Nam nói chung và Qu tr vn CEP nói riêng, toăđiu kin cho nhiu
hnă na nhngă ngiă nghèoă đc tip cn vi các sn phm nƠy.ă  tƠi:ă“Gii
pháp phát trin sn phm tài chính vi mô ti Qu tr vn cho ngi lao đng
nghèo t to vic làm”ăđƣăđc tôi la chnăđ nghiên cu cho lunăvnăthcăs.
 Mc tiêu nghiên cu
Khái quát nhng lý lun v phát trin sn phm tài chính vi mô ti t chc tài
chính vi mô.
3

Phân tích thc trng phát trin sn phm tài chính vi mô ti Qu tr vn cho
ngi lao đng nghèo t to vic làm.
 xut các giiăphápăthúcăđy s phát trin sn phm tài chính vi mô ti Qu
tr vn cho ngi lao đng nghèo t to vic làm.
 iătng và phm vi nghiên cu
- iătng nghiên cu: phát trin sn phm tài chính vi mô ti Qu tr vn
cho ngi lao đng nghèo t to vic làm.
- Phm vi nghiên cu:
V khôngăgian:ăđ tƠiăđc nghiên cu trên toàn h thng Qu tr vn cho
ngi lao đng nghèo t to vic làm.
V thiăgian:ăđ tài gii hn vic nghiên cu trong khong thi gian t nmă
2009 đnănmă2013.
 Phngăphápănghiênăcu
Phngăphápănghiênăcuătrongăđ tƠiălƠăcácăphngăphápănghiênăcuăđnh tính
nhăthng kê, so sánh, phân tích… vƠăphngăphápăthuăthp s liu th cp thông
qua các ngun cung cp thông tin t các Báo cáo hotăđng và Báo cáo tài chính
hƠngănmăca Qu tr vn CEP, các tp chí chuyên ngành và internet.
 Kt cu ni dung
Ngoài liănóiăđu, kt lun, ph lc và danh mc tài liu tham kho, ni dung
chính ca bài nghiên cuăđc kt cuăthƠnhă3ăchng:
Chng 1: Tng quan v phát trin sn phm tài chính vi mô ti t chc tài
chính vi mô.
Chngă2: Thc trng phát trin sn phm tài chính vi mô ti Qu tr vn cho
ngi lao đng nghèo t to vic làm.
Chngă3:Gii pháp phát trin sn phm tài chính vi mô ti Qu tr vn cho
ngi lao đng nghèo t to vic làm.
4

CHNGă1. TNG QUAN V PHÁT TRIN SN PHM TÀI CHÍNH VI
MÔ TI T CHC TÀI CHÍNH VI MÔ
1.1. Tài chính vi mô
1.1.1. Khái nim
Tài chính vi mô xut hin khá sm,ăhìnhăthƠnhăsăkhaiăt nhngănmăgia th
k 19.ăBanăđu, tài chínhăviămôăđc hiu là nhng món vay nh dành cho doanh
nghipăvƠăngi nông dân vi mc tiêu giúp h tham gia vào các hotăđng sn
xut, khi to các hotăđng kinh doanh nh t đóăgiúpăh thoát nghèo.
TƠiăchínhăviămôăđc hiu theo nhiuăquanăđim khác nhau:
Theo ADB, “ăTài chính vi mô là vic cung cp mt phm vi rng các dch v
tài chính nh:ătin gi, cho vay, dch v thanh toán, chuyn tin và bo him, cho
ngi nghèo và nhng h giaăđình có thu nhp thp và các doanh nghip nh ca
h”. Theo quan đim này, nhng cá nhân có thu nhp thp cngăcó kh nngăt đaă
mình ra khi s nghèoăđóiănuănhăh đc tip cn vi các dch v tƠiăchínhăđó.
Theo CGAP, “Tài chính vi mô thng đcă đnhă nghaă lƠă cácă dch v tài
chính cho nhng khách hàng nghèo, có thu nhp thpăđc cung cp bi các nhà tài
tr khác nhau”. Trong thc t, cm t nƠyăthngăđc dùng hn hp hnăđ đ cp
đn các khon vay và các dch v khác t các nhà tài tr t nhnămìnhălƠă“T chc
Tài chính vi mô”. Nhng t chcănƠyăthng có khuynhăhng s dngăcácăphngă
pháp mi đƣăcóătrênă30ănmăquaăđ cho nhngăngiăkhôngănălngăvayămt món
n rt nh mà ch cn rt ít hoc không cn th chp. NhngăphungăphápănƠyăbaoă
gm vic cho tp th vay và chu chung trách nhim,ăđiu kin cn có là trngămc
tit kimătrc khi vay n, tin vayăđcătngălênădnăvƠă trongă tngă laiă cóă th
đc vay tin d dƠngăhnănu món n hin tiăđc tr đyăđ vƠăđúngăhn. Nói
mt cách rng rãi hn,ătƠiăchínhăviămôăđ cpăđn mt phong trào m ra mt th
gii trongăđóănhng h giaăđìnhăcóăthuănhp thpăđc tip cn vi các dich v tài
chính có chtălng cao và giá c phiăchng, đc cung cp bi các nhà cung cp
5

bán l đ tài tr cho các hotăđng sinh li, xây dng vn ling, năđnh tiêu th và
phòng tránh ri ro. Nhng dch v này bao gm: tit kim, tín dng, bo him, kiu
hi, thanh toán và các dch v khác.
Ti Hi ngh Thngăđnh toàn cu v tín dng vi mô  Washington, Hoa K
din ra vào tháng 2-1997, “Tài chính vi mô đcăđnhănghaălƠăcácăhotăđng có
mcăđíchăcungăcp các khon vay quy mô nh đnăđiătngăngiănghèoăđ trin
khai sn xut kinh doanh, to ra li nhun, nâng cao chtălngăđi sng” (Võ Khc
Thng và TrnăVnăHoƠng,ă2013).
Nhăvy, tài chính vi mô đc hiu mt cách chung nht là vic cung cp các
dch v tƠiăchínhănhătínădng, tit kim, bo him , cho nhng cá nhân và h gia
đìnhăcóăthuănhp thp nhm giúp h phát trin sn xut, to thu nhp và ci thin
điu kin sng.
1.1.2. Cácăđcăđim ca tài chính vi mô
Theo U ban Basel (2011) trích trong tài liu ca Hip hi Ngân hàng Vit
Nam (2011) v các nguyên tcăcă bn nhm giám sát có hiu qu hotă đng tài
chính vi mô, TCVM cóăcácăđcăđim sau:
Mt là, đi tng khách hàng là nhng ngi có thu nhp thp
Các t chcăTCVMăthng xuyên cung cp tín dng cho nhng khách hàng có
thu nhp thp nhălaoăđng bán tht nghip và các h kinh doanh không chính thc
nhăngi bán hàng rong, các h chnănuôiăgiaăsúc,ăgiaăcm quy mô nh và va
CácăđiătngăkháchăhƠngănƠyăcóăđcăđim chung là sng tp trung trong mt khu
vcăđa lý và cùng nhóm xã hi (hi ph n,ănôngădơn,ăđngăhng ).
Vìăđiătngă kháchăhƠngălƠăngi có thu nhp thp nên các khon cho vay
thng có giá tr rt nh, thi hn ngn và không có tài snăđm bo. Tuy nhiên,
chu k tr n ca khon vay liăthngăxuyênăhnăvi mc lãi sut áp dngăthng
caoăhnăsoăvi các khonăvayăthôngăthng. Nhm mcăđíchăbùăđp chi phí hot
6

đngăliênăquanăđnăphngăthc cho vay vi mô tp trung nhiu nhân lc, các khon
vayăTCVMăthng áp dng mc lãi sutăcaoăhnăsoăviăchoăvayăthngămi.
Hai là, ri ro trong quá trình thm đnh
Cán b tín dng phi thu nhp rt nhiu thông tin v khách hàng thông qua
nhng lnăthmăgiaăđìnhăhocăđaăđim kinh doanh ca h.ăNgiăđiăvayăthng
xuyên thiu các báo cáo tài chính chính thc, do vy cán b tín dng phiăgiúpăđ
khách hàng chun b tài liuăđ đánhăgiáăcácădòngătinătngălaiăvƠăgiáătr ròng ca
các khon tin,ă quaă đóă xácă đnh thi hn và khiă lng ca khonă vay.ăCácă đc
đim caăngiăđiăvayăvƠăs sn sàng tr n ca h cnăđc cán b tín dngăđánhă
giá trong sut quá trình vingăthmăkháchăhƠngăvƠăxétăduyt khon vay.
Mc dù trung tâm thông tin tín dngăthng không có sn các thông tin v các
khách hàng có thu nhp thp hoc v tt c các t chc TCVM hin ti. Tuy nhiên,
khi có các thông tin này tiătrungătơm,ăcácăthôngătinăđc xem là rt hu ích và
đc s dng làm tài liu phc v quá trình xét duyt khonăvay.ăi vi cho vay vi
mô, xp hng tín dng, nuăđc s dng trong quá trình xét duyt khonăvay,ăđc
coi là yu t b sungă(điu kin cnă)ăhnălƠăyu t quytăđnhă(điu kinăđ).
Ba là, đc thù v tài sn đm bo
Khách hàng caăTCVMăthng không có tài snăđm bo - vtăđc các ngân
hƠngăthngămi s dng làm tài sn th chp cho các khon vay.ăCngăcóătrng
hp khách hàng TCVM có tài snăđm bo, tuy nhiên giá tr ca tài snăđóărt thp
nh tivi,ăđ ni tht Trongătrng hp này, tài snăđm bo đc s dngănhămt
phngă phápă rƠngă bucă ngiă điă vayă phi tr n hnă lƠă s dng đ bùăđp các
khon l.
Bn là, phê duyt và kim soát tín dng
Vic cung cp sn phm tín dng trong TCVM là mtăquáătrìnhăcóăđ phân tán
cao, nên phê duyt tín dng phi da vào k nngăvƠă“đ thâm nhp”ăca các cán b
tín dng và các nhà qunălỦăđ tìm ra các thông tin chính xác và kp thi.
7

Nm là, kim soát các khon n chm tr
Kim soát cht ch các khon n chm tr là cn thit, vì các khon cho vay
TCVMăcóăđcăđim là không có tài snăđm bo, chu k thanhătoánănhanhă(thng
là hàng tun hoc hai tun mt ln)ăvƠăcóătácăđngălơyălan.ăThôngăthng, kim soát
tín dng TCVM hoàn toàn ph thuc cán b tín dng, do h lƠăngi nm rõ nht
nhng thông tin v hoàn cnh cá nhân ca khách hàng ậ là yu t quan trng nht
quytăđnhăđn hiu qu công tác thu hi n.
Sáu là, ri ro tin t
Thnh thongăngiăđiăvayăs vay loi tin khác vi loi tin mà mình s thu
v.ăTrongătrng hpăđó,ăs thayăđi t giá có th nhăhngăđn kh nngătr n
caăngiăđiăvay.
1.1.3. Vai trò ca tài chính vi mô
TƠiăchínhăviămôăđc coi là công c quan trng cho s phát trin kinh t và n
đnh xã hi ca mt quc gia.
1.1.3.1. ToăcôngănăvicălƠmăchoăngiălaoăđng
Nhiu doanh nghipă đc khi s và hotăđng bi s h tr t khon tài
chính vi mô có th to ra s vicălƠmătngăđngăvi s vicălƠmăđc to ra bi
cácă côngă tyă đaă quc gia. Hu ht các khon tín dngă viă môă đc cung cp cho
nhngăngiănghèoăcătrúă các vùng nông thôn, min núi. Các doanh nghip nh
to ra nhiu s vicălƠmăđángăk choăngiădơnăđaăphng,ăđc bit là  cácăđa
phngăcóălƠngăngh truyn thng. Nhngăngi trong cngăđng s có thêm thu
nhp, h s tiêu s tinăđóătrongăcngăđng ca mình, vì vy s khuyn khích các
ngành khác  đaăphngăphátătrin.
Bên cnhăđó,ăngi nghèo  cácăđôăth lnăđangăgiaătng do s lngăngi
dân nhpăcăđôngăvƠădoăcuc khng hong tài chính th gii kéo dài trong mt thi
gianădƠiăđƣăđy nhiuăngi vào cnh mt vic làm. Tài chính vi mô có th giúp h
8


tip cnăđc ngun vnăvayăđ t to vic làm cho bnăthơnăvƠăgiaăđìnhăh nhă

buôn bán nh, gia công hàng tiănhƠ…
1.1.3.2. To lp ngun tài chính năđnhăđc lp vi h tr Chính ph
Mt trong nhng vai trò quan trng nht ca TCVM là cung cp ngun tài
chính năđnh cho miăngi, giúp cho nhiuăngi nghèo có th tip cnăđc các
sn phm dch v tài chính, góp phn phát trin kinh t đaăphng,ămangăli li
nhun trc tip cho nn kinh t.
Mi ngun vay nh, mi ngun vn tit kim s to thêm nhng khon thu
nhp, ngun vn cho các t chc TCVM. Các t chcănƠyăkhiăđtăđc s bn vng
v tài chính, h s ít ph thuc vào ngun h tr t các nhà tài tr và không phi
daăvƠoăcácăchngătrìnhăh tr ca Chính ph.
1.1.3.3. Gimăđóiănghèo
Tài chính vi mô t lơuăđƣăđc xem là công c hiu qu trong chinălc xóa
đóiăgim nghèo  các quc gia.
Nhngă ngi ng h TCVM tin rng, s nă đnh v tƠiă chínhă choă ngi
nghèo,ăngi có thu nhp thp thông qua các khon vay nh có th phá v cái vòng
lun qun caăđóiănghèo.ăMtăkhiăngiănghèoăđc tip cn vi tài chính, h có
th kimăđc nhiuăhn, thu nhpătngăs dn ti tit kimătngăvƠăđi sng ca
ngiălaoăđngăđc ci thin. Vi khon tin tit kim lnăhnăvƠăkh nngătip
cn ngun vnăđc duy trì, h có th m rng sn xut,ătngăthêmăthuănhp. Quá
trình này c din ra tip tcănghaălƠăđi sng caăngiălaoăđngăđc nâng lên
theo mi chu k đuătăvƠătit kim. T đó,ăh có th to dngăđc tài sn cho bn
thơnăvƠăgiaăđình;ăcóăch daăđ t mình chng li các cú sc t bênăngoƠiănhădch
bnh, thiên tai, ha hon Càng nhiuăngiălaoăđng nghèo trong cùng mt cng
đngăđc tip cn vi tài chính vi mô s làm cho cngăđngăđóăngƠyăcƠng phát
trin. Nhiu cngăđng phát trin s thúcăđy kinh t, nn kinh t đaăphngăkhi
scăvƠăđi sngăcngănhătinhăthn ca tngăngi dân có nhngăthayăđi rõ rt.
9


Tng thu nhp quc dân btăđuătngăvƠăkhongăcáchăgiƠuănghèoăngƠyăcƠngăđc

thu hp.
S khóăkhnătrongătip cn ngun vn là nguyên nhân ln nht nhăhngăđn
vic nn kinh t không th m rng. Tuy nhiên, tài chính vi mô đƣăcanăthip vào
nn kinh t vƠăgiúpăchoăngiănghèo,ăngiălaoăđng có thu nhp thp và các doanh
nghip có quy mô nh d dàng tip cn ngun vnăhn. Tín dng vi mô nuăđt
đc s bn vng s là ngun lc tt giúp khuyn khích s tngătrng kinh t t
mc rt căbn.
Tài chính vi mô giúpăngi nghèo toăđc thói quen tit kim. Các h gia
đìnhăs dngăTCVMăđ dch chuyn t nhngătíchălyănh hngăngƠyăđ to lp k
hochăchoătngălai, h bit chú trngăđnădinhădng ca tng baănăhnăthayăvìă
phiăloăđ n hàng ngày; h đuătăchoănhƠăca, sc khe, hc hành ca con cái ;
dn dn h có th t ch đngăhnăngun vn ca mình thay vì phi ph thuc hoàn
toàn vào ngun vn t các t chc TCVM.
1.1.4. iătng khách hàng ca tài chính vi mô
Khách hàng tiêu biu ca TCVM là nhngăngi nghèo và có thu nhp thp,
nhngă ngi không th tip cnă đc ngun vn t các t chc tài chính chính
thc.
Khách hàng caăTCVMăthng là ch các doanh nghip nh, kinh doanh ti
gia.ăCácăcăs kinh doanh ca h rtăđaădng bao gm các ca tim buôn bán l,
bánărongătrênăđng ph, sn xut th công và cung cp dch v.  nhng vùng
nông thôn, các doanh nghipăviămôăthng hotăđng sinh li nh  lnhăvcănhă
ch binăvƠătraoăđi thc phm, mt s ít là các nông gia.
Nhng s liu có th kim chngă đc v tình trng nghèo khó ca khách
hàng còn hn ch,ănhngăcóăkhuynhăhng cho thy hu htăkháchăhƠngăTCVMăđu
nm gn (c trên lnădi)ăđng ranh gii nghèo khó. Theo CGAP, các h giaăđìnhă
trong 10% nghèo nht trong tng dân s, k c nhngăngi cùng kh,ăđu không
phi là khách hàng ca tín dng vi mô truyn thng bi vì h thiu ngun tin mt
10

vng chcă đ tr li s n vay. Hu ht khách hàng nmă diă đng ranh gii
nghèo li nm trong s mt na “khá gi” hnăca s ngi nghèo. Tuy nhiên, rõ
ràng là mt vài t chc TCVM có th phc v khách hàng  đuăcaoăhnăthuc na
di ca phân na cui. iuănƠyăcóănghaălƠăs ngiănghèoăđc chia làm hai
phn, na phn trên là tng lpănghèoănhngăcònăkháăhnălp nghèo  na phn
di.ăaăs các ngân hàng ch choăngi giàu vay tin và có th cho na phn trên
ca gii ngi nghèo vay. Tuy nhiên, mt s ngân hàng cho na trên ca phn na
di vay (na phnă di chia làm hai phn ậ tc là mt phnă tătoƠnă b ngi
nghèo).
Trongăhnăthp niên qua, mt s t chcătƠiăchínhăđƣăbtăđuăđaăraăhƠngălot
sn phmăđ đápăng nhu cu ca nhiuăđiătng khách hàng khác nhau, k c
nhngă ngiă hngă lngă huă vƠă ngi làm vică nă lng.ă Mc dù timă nngă
lngăkháchăhƠngăítăđc bităđn,ănhngăs h không th s dng hiu qu các
dch v tài chính là rt ln.
Khách hàng ca tài chính vi mô đaăs là ph n. Theo CGAP, trong mt s
trng hp khách hàng ph n chim mtătrm phnătrmătng s khách hàng ca
mt t chc TCVM. Khon vay t TCVM cho phép h kim soát tt tình hình kinh
t caăgiaăđình,ăgiúpăngi ph n ý thcăđc lp v tài chính, t tin và tngăcng
vai trò ra quytăđnh ca h trongăgiaăđình.“Tínădngăviămôăđƣăchng t là mt lc
lng gii phóng quan trng trong nhng xã hi trong đóăngi ph n đc bit
phiăđu tranh chng li nhngăđiu kin xã hi và kinh t chèn ép. S phát trin
kinh t và dân ch v chính tr không th đtăđc mtăcáchăđyăđ nuănhămt
na s ph n ca nhân loi tham gia vào mà không có quynăbìnhăđng vi nam
gii”.
Trong phn mô t v khách hàng caăTCVM,ăCGAPăcngăchoăthy có mt s
khác bit lnătùyătheoăvùngănh:ăti các nc trong khu vc ôngăNamăÁ,ăkháchă
hàng ca TCVM hu ht 100% là ph n, trongăkhiăđóăti các nc  Châu Âu và
Trung Á thì ph n li chim 50% tng s khách hàng.
11

1.1.5. Nhng nhà cung cp tài chính vi mô
T chc tài chính vi mô là các t chc có hotăđng chính là cung cp các dch
v tài chính vi mô bao gm các t chc chính thc và bán chính thc.
Theo ADB, có ba ngun tài chính vi mô:
 Các t chc chính thc ậ tc là các ngân hàng nông thôn và hp tác xã.
 Các t chc bán chính thc ậ tc là các t chc phi chính ph.
 Các ngun chính thc - tcălƠăngi cho vay tin và các ch tim.
Theoă ôngă Ronă Bevacqua,ă Giámă đcă chngă trìnhă PlaNetă Finance khu vc
châu Á, mt tính cht có th đcăcoiălƠă“đc nht vô nh”ăca các t chc TCVM
chính là hotăđng ca h có nhiu th tháchăhnăhotăđng caăcácăNHTM.ă“Trc
ht,ăđiătngăđc t chc TCVM la chnăđ cung cp dch v tài chính là nhng
ngi mà các NHTM không phc v vì cho là quá ri ro hoc không có li nhun
bao gmăngiănghèo,ăngi khuyt ttăvƠăcácăđiătng b loi tr khác. Thêm vào
đó,ănhim v ca t chc TCVM không ch là cung cp các dch v tài chính cho
ngi nghèo, mà còn góp phnăthayăđi tích cc cuc sng ca h.ăơyăcngălƠă
điuămƠăđaăs cácăNHTMăchaăquanătơmăđn”.
Không ging các NHTM, t chcăTCVMălƠă“doanhănghip xã hi”.ăNghaălƠă
h phi vng vàng v tài chính (mng doanh nghip),ănhngăs vng mnh v tài
chính này ch là mt công c h tr đ h đtăđc mc tiêu cui cùng là giúp
kháchăhƠngăcóăđc cuc sng ttăđpăhnă(mngă“xƣăhi”).
1.2. Sn phm tài chính vi mô
1.2.1. Khái nim
Theo Churchill, Hirschland và Painter ( 2002) trích trong tài liu ca Vin tài
chính vi mô và phát trin cngăđng (2012):
Sn phm tài chính vi mô là dch v tƠiăchínhămƠăkháchăhƠngămuaăvìănóăđápă
ngăđc nhu cu c th nƠoăđó. Nhng loi sn phmăthng gp nht là tín dng,
12

tit kim và bo him. Mt vài sn phmăcngăkt hp hai trong s ba loi sn phm
này, và mt s khác kt hp các dch v tài chính và phi tài chính.
1.2.2. căđim sn phm tài chính vi mô
Các sn phm tài chính vi mô là các sn phm tài chính căbn,ăđápăng nhu
cu ca nhiuăngi.
S lng sn phm ít, giá tr tng khon giao dch nh và có tính chtălyătin.
Banăđu, các kháchă hƠngăTCVMăthng đc cung cp các khon vay có giá tr
nh và s đc cung cp các khon vay có giá tr ln hnă các vòng vay tip theo
nu khách hàng hoàn tr s tinăvayăđúngăk hn.
Sn phm cung cp theo nhóm. Mt s t chc TCVM s dngăphngăthc
cung cp sn phm theoănhóm,ătheoăđóăcácăsn phmăđc trin khai cho nhng
nhóm khách hàng nh.ăi vi sn phm tín dng, các cá nhân trong nhóm có cam
kt cùng boăđmăthanhătoánăchoănhau.ăPhngăthcănƠyăđc xây dng da trên
gi thit áp lc nhóm s nâng cao mc boăđm tr n, bi vì s chm tr ca mt
cá nhân trong nhóm s làm nhăhngăđn kh nngănhn tín dng ca các thành
viên khác trong nhóm. Bên cnh đó, các thành viên trong nhóm s khuyn khích
nhau cùng tham gia tit kim.
Chiăphíăđ trin khai sn phm đn khách hàng cao, các giao dchăthngăđc
thc hin tiăđaăphng.
1.2.3. Sn phm tài chính vi mô
1.2.3.1. Sn phm tín dng
KhiăbƠnăđn tài chính vi mô, trong tâm trí nhiuăngi s nghăngayăđn tín
dngăviămô.ăNhngătínădng vi mô ch là mt trong nhng sn phm ca TCVM.
Tín dng vi mô cn cung cp cho nhngăngiănghèoăcóăcăhi, ch không phi cho
nhngă ngi nghèo nht trong s nhngăngi nghèo. Nhngă ngi nghèo nht,
nhngăngiăthng không có mt khon thu nhp năđnh nào thì không phi là
khách hàng ca TCVM, vì h s b đy sâu thêm vào cnh n nnăvƠăđóiănghèoăbi
13

nhng khon vay mà h không th tr đc. Vi nhng cam kt hin ti theo yêu
cu caă đaăs các t chc TCVM thì tín dngăviă môă đòiă hiă ngi vay phi có
nhng khon thu nhpăthng xuyên và năđnh,ăđm boăđc kh nngăhoƠnătr
ca khon vay.
Trong nhiu t chc, có nhiu sn phmăchoăvayănhăcungăcp vnăluăđng
cho các doanh nghip nh, vn vay cho h giaăđìnhătngăthu nhp, nhng khon vay
choăconăđiăhc hay các mcăđíchătiêuădùngănhămuaăsm vt dngăgiaăđình,ăchmă
sóc sc kho
Lãi sut ca tín dng vi mô thngă caoă hnă vn vay ca các NHTM. Tuy
nhiên, viăngi nghèo lãi sut không phiălƠăđiu kin quan trng nht mà là cách
thc phân phi nhanh chóng, thun tin; th tcăđnăgin miălƠăđiu kinăhƠngăđu.
Lãi sut caoăcƠngălƠmătngătráchănhim và ý thc hoàn tr caăngi vay, buc h
phi tính toán k hochălƠmăn,ăcóătráchănhimăđi vi hiu qu đng vn, cân đi
thu nhpăvƠătiêuădùngăđ đm bo hoàn tr khonăvayăđúngăthi hn. Mc dù vy,
lãi sut ca tín dng vi mô vn thpăhnălƣiăchoăvayăcaă cácă tă thngăchoă vayă
không chính thc.
VìăđiătngăkháchăhƠngălƠăngi có thu nhp thp nên tín dng vi mô cung
cpăchoăngi vay nhng khon vay có giá tr nh, thi hn ngn và chu k tr n
thung xuyên giúp cho h d dàng qun lý và hoàn tr khon vay. Khon vay có th
đcă tngă lênă theoă s giaă tngă quyă môă vn hoc theo s phát trin ca doanh
nghip.
aăs các khon vay caăTCVMăthng không có tài snăđm boămƠăđc
thông qua s bo lãnh ca chính quynăđaăphngăniăh đangăsinhăsng, bo lãnh
gia các thành viên trong nhóm vi nhau và bng uy tín caăchínhăngiăvayăđc
đánhăgiáăquaăcácăk vayătrc.


14

1.2.3.2. Sn phm tit kim
Tit kim gi v trí quan trngăđ giúp nhngăngi có thu nhp thp qun lý
ri ro ca h. Nhng cú sc do nhng s vic không vui xyăraănhă măđau,ăt
vong hoc thi tit xu có th gây ra nhng nhăhng tiêu ccăđn cuc sng ca
h và giaăđình.
Hnăaiăht trong xã hi,ăngiănghèoălƠăđiătng rt cnăđn tit kim.
Theo VietNam Microfinance (2009):ă “TƠiăchínhăviămô,ă vi lòng tin sâu sc
rngăngi nghèo có th tit kimăđc nuăcóăcăch thích hp.ănh ch tit kim
trongăTCVMăđc thit k là nhm mcăđíchăgiúpăngi nghèo to dng tài sn t
nhng khon nho nh đ có nhng món tin ln s dngăchoăđuătăm rng hoc
chngăđ riăro”.
Theo Asia Insurance Review (2011): tit kim giúp nhng h giaăđìnhăcóăthuă
nhp thp xây dng k hoch cho s phát trin caăgiaăđìnhăvƠăhc tp ca con cái,
đuătăvƠoăcácăcăhi kinh doanh và đápăngăđc nhu cu ca h khi phiăđi phó
vi nhng vnă đ cpă báchă trongă giaă đìnhă do thiu tin mt. Tuy nhiên, nhng
ngiănghèoăthng s dng tin tit kim caă mìnhă nhă mtăbcăđmă đ gii
quyt nhng khóăkhnăngnăcn h trong vicăđuătăchoătngălai.ă
Thôngăthng các t chc TCVM có hai sn phm tit kim là tit kim bt
buc và tit kim t nguyn. Trongăđó, sn phm tit kim bt bucăthngăđc áp
dng cho tt c các thành viên tham gia vay vn.
Căch gi tin tit kim là không hn ch mcăvƠăđc lng ghép chung vi
đt vay, s tin gi tit kim s đc gi chung vi s tinăngi vay phi tr theo
chu k hoàn tr caăđt vay.
Lãi tin gi đc tr hpălỦăđ khuynăkhíchăngi gi tham gia tit kim.
Tin gi tit kimăcngăđc coi là mt tài snăđm bo caăngi vay, đng thi là
khon gim tr ri ro kh nngămt vn cho các t chc TCVM.