ĐA DẠNG HÓA VÀ GIÁ TRỊ DOANH NGHIỆP - NGHIÊN CỨU TỪ CÁC DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN SÀN CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHệ MINH
oOo


TRNG TH ÁNH NGUYT



A DNG HịA VÀ GIÁ TR DOANH NGHIP ậ
NGHIÊN CU T CÁC DOANH NGHIP NIÊM YT
TRÊN SÀN CHNG KHOÁN VIT NAM



LUNăVNăTHCăSăKINHăT







TP. H Chí Minh ậ 2013


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG AI HC KINH T TP.H CHệ MINH
oOo

TRNG TH ÁNH NGUYT


A DNG HịA VÀ GIÁ TR DOANH NGHIP ậ
NGHIÊN CU T CÁC DOANH NGHIP NIÊM YT
TRÊN SÀN CHNG KHOÁN VIT NAM

Chuyên ngƠnh: TƠi Chính ậ Ngơn hƠng
Mƣ s: 60340201

LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN HU HUY NHT



TP. H Chí Minh ậ 2013




LI CAM OAN

Tôiăxinăcamăđoanărngăđâyălàăcôngătrìnhănghiênăcu caătôi,ăcóăs h tr t
Thy Nguyn Hu Huy Nht.ăCácăniădungănghiênăcuăvàăkt qu trongăđ tàiăănàyăă
làăătrungăthcăvàăcha tngăđcăaiăcôngăb trong bt c côngătrìnhăănào.

Nhng s liuă trongă cácă bng biu phc v cho vică phână tích,ă nhnă xét,ă
đánhăgiá đcăchínhătácăgi thu thp t cácăngunăkhácănhauăcóăghiătrongăphnătàiă
liu tham kho.ăNgoàiăra,ătrongălun vnăcònăs dng mt s nhnăxét,ăđánhăgiáă
cngănh s liu caăcácătácăgi khác, vàăđuăcóăchúăthíchăngun gc sau miătríchă
dnăđ d tra cu, kim chng.
Tác gi


Trng Th Ánh Nguyt





DANH MC BNG

Bng 3.1.1: Bng tng hpăcácăbin ph thuc
Bng 3.1.2: Bng tng hpăcácăbinăđc lp
Bng 3.1.3: Bng tng hpăcácăgi thuytănghiênăcu
Bng 4.2.1: Bng thngăkêămôăt cácăbin caămôăhìnhăhi quy
Bngă4.2.2ăMôăt binăgiáătr vt tri ca doanh nghip theo thi gian
Bng 4.4.1: Kt qu hi quy caăgiáătr vt tri
Bng 4.4.2: Kt qu hi quy ca hiu qu vt tri
Bng 4.4.3: Miăliênăh giaăgiáătr vt triăvàăhiu qu vt tri
Bng 4.5.1: Kt qu môăhìnhăhi quy khi c đnh binăcôngăty
Bng 4.5.2: Kt qu môăhìnhăhi quy khi c đnh bin thi gian
Bng 4.5.3: Kt qu môăhìnhăhi quy khi c đnh binăcôngătyăvàăbin thi gian
Bng 4.5.4: Kt qu hi quy vi binătngătác
Bng 4.5.5: Kt qu môăhìnhăhi quy vi binăđaădngăhóaăH
i

Bng 4.5.6: Kt qu môăhìnhăhi quy vi bin ph thucăTobin’q

DANH MC HỊNH
Hìnhă4.1.1: Kt cuăphânăngànhăd liuănghiênăcu
Hìnhă4.1.2:ăKt cuăphânăngànhăcaăcácădoanhănghipăđaăngành




MC LC
TịM TT 1
CHNG 1.M U 2
1.1 Gii thiu: 2
1.2 Mc tiêu vƠ cơu hi nghiên cu: 4
1.3 i tng vƠ phm vi nghiên cu: 5
1.4 Phng pháp nghiên cu: 5
1.5 B cc lun vn: 6
CHNG 2. Lụ LUN VÀ CÁC NGHIÊN CU THC NGHIM 7
2.1 Các lý thuyt liên quan v mi quan h gia đa dng hóa vƠ giá tr
doanh nghip: 7
2.1.1 a dng hóa làm tng giá tr doanh nghip: 7
2.1.2 a dng hóa làm gim giá tr doanh nghip: 11
2.2 Các nghiên cu thc nghim đánh giá giá tr ca các doanh nghip đa
dng hóa: 16
2.2.1 a dng hóa làm gim giá tr doanh nghip: 16
2.2.2 a dng hóa làm tng giá tr doanh nghip: 21
CHNG 3.PHNG PHÁP NGHIÊN CU
24
3.1 Mt s mô hình ng dng trong vic đánh giá giá tr ca doanh

nghip: 24
3.1.1 Mô hình theo giá tr doanh nghip: 24
3.1.2 Mô hình đánh giá giá tr doanh nghip theo bi s (multiplier): 24
3.1.3 H s q ca Tobin (Tobin’s Q): 26
3.1.4 Value
it
: 27
3.2 Thit k vƠ la chn mô hình nghiên cu: 27
3.3 Bin vƠ gi thuyt nghiên cu: 29
3.3.1 Bin ph thuc và bin đc lp trong mô hình nghiên cu: 30
3.3.2 Các k vng v kt qu nghiên cu: 34
3.4 D liu vƠ x lý d liu: 36



3.4.1 Ngun d liu 36
3.4.2 X lý d liu và mu nghiên cu. 37
CHNG 4.NI DUNG VÀ KT QU NGHIÊN CU 39
4.1 Phơn tích ngƠnh ngh kinh doanh ca các doanh nghip trong mu
nghiên cu: 39
4.2 Phơn tích đn bin 41
4.3 Phơn tích kt qu mô hình hi quy 44
4.3.1 Kt qu hi quy ca giá tr vt tri: 44
4.3.2 Kt qu hi quy ca hiu qu vt tri: 46
4.3.3 Mi liên h gia giá tr vt tri và hiu qu vt tri: 48
4.4 Kt qu mt s mô hình hi quy khác: 50
4.4.1 Mô hình hi quy tác đng c đnh: 51
4.4.2 nh hng ca chi phí đi din: 53
4.4.3 Thay đi bin đo lng mc đ đa dng hóa: 55
4.4.4 Thay đi bin đo lng giá tr doanh nghip: 56

4.5 Kt lun chng 4 57
CHNG 5.ÁNH GIÁ KT QU NGHIÊN CU VÀ GI ụ 58
5.1 Kt qu nghiên cu 58
5.3 Nhng gi ý vƠ hng nghiên cu tip theo: 60
-1-



TịM TT

Quaănghiênăcu v mc nhăhng caăđaădngăhóaăđnăgiáătr doanh nghip
ca 102 doanh nghipă niêmă ytătrênă sànă chngă khoánă Vită Namă trongăgiaiăđon
2006-2011,ătácăgi thy rng:ăbcăđu, khi thc hinăphngăphápăphânătíchăđnă
binăvàăphânătíchăđaăbin viăphngăphápăbìnhăphngăbéănht d liu bng, kt
qu cho thyăgiáătr vt triăvàăhiu qu vt triăcóămiătngăquanăâmăvi bin
đaădngăhóa,ăđng thi bin hiu qu vt tri liăcóămiătngăquanădng viăgiáă
tr doanh nghip. Tinăhànhănghiênăcuăsâuăhnăthìătácăgi thy rng, yu t phátă
sinh theo thiăgianăvàăcácăđngăcăthúcăđy doanh nghip thc hinăđaădngăhóaăcóă
th làă nguyênă nhână gâyă nênă s st gim.ă Tuyă nhiên,ă khiă thc hin mt s kim
chng c th, chng hnănhăvnăđ đi din,ăthayăđi binăđoălngăđaădngăhóa,ă
thayăđi binăđoălngăgiáătr doanh nghip,…ătácăgi chaăđ bng chngăđ kt
lun doăcácăh s tìmăđcăkhôngăcóăýănghaăthngăkê.


Mt s t khóa: đa dng hóa, giá tr doanh nghip, giá tr vt tri, kinh
doanh đa ngành, kinh doanh đn ngành.

-2-

CHNG 1. M U

Trongăchngănày,ătácăgi nêuălênăcăs choăquáătrìnhăthc hinăđ tài,ăbaoă
gm cácăni dung sau:
 Gii thiu.
 Mcătiêuăvàăcâuăhi nghiênăcu.
 iătng, phm vi vàăphngăpháp nghiênăcu.
 B ccăđ tài.

1.1 Gii thiu:
Trongă10ănmătr liăđây,ăs lng doanh nghip trongănc m rngăquyămôă
kinhădoanhăcngănhăđaădngăhóaăngànhăngh ngàyăcàngănhiu. Nhng biu hin
thyăđcănhăbáoăcáoăthua l, loi b mt s d ánăđuăt,ăthuăhpăquyămôăkinhă
doanh, gii th nhngăcôngătyăcon,ăct gimănhânăs, v.v…ătiăcácădoanhănghip
nàyăxyăraăcngăkhôngăít.ă gócănhìnăbênăngoài,ăcóăv nhăcóăvnăđ v vic gim
giáătr vàăhiu qu kinh doanh tiăcácădoanhănghipăđaăngành.ăTuyănhiên,ăđ điăđn
kt lun rng vicăđaădngăhóaăcóănhăhngăđnăgiáătr vàăhiu qu kinh doanh hay
khôngăvnăcònălàăcâuăhi lnăchaăđc giiăđáp.
Trênăth gii, đn nay đãăcóărt nhiuăcôngătrìnhănghiênăcu v tácăđng ca
đaă dngă hóaă đnă giáă tr doanh nghip. Theo Campaăvàă Kediaă (2002), cácă doanhă
nghip la chn thc hinăđaădngăhóaăkhiăcácăliăíchăcaăđaădngăhóaălnăhnăchiă
phíăcaăđaădngăhóa.ăNhng liăíchăt đaădngăhóaăcóăth phátăsinhăt hiu qu kinh
t doăquyămôăln,ăgiaătngăkh nngăvayăn, hiu qu phânăb ngun lcăthôngăqua
cácăth trng vn ni b vàănhiu yu t khác.ăCácăchiăphíăcaăđaădngăhóaăcóăth
phátăsinhăt s phânăb khôngăhiu qu cácăngun lcăthôngăquaăth trng vn ni
b,ăkhóăkhnătrongă vicăthúcăđyăcácăhpăđng viăđiu kin tiăđaăhóa,ăkhong
cáchăthông tin giaătrungătâmăqunălýăvàănhàăqunălýăb phn, nhng hotăđng
rent-seckingăđc thc hin bi nhngănhàăqunălýăb phn.ăChínhăs chênhălch
gia nhng liăíchăvàăchiăphíăđóăs làmătngăhoc gimăgiáătr ca doanh nghip,ăvàă

-3-



điu quan trng đi vi cácădoanhănghip khi thc hinăđaădngăhóaălàăxemăxétăcácă
đcătínhănàoăcóăth nhăhngăđnăgiáătr cngănh cácăquytăđnhăđaădngăhóaăca
doanh nghip mình.
Cácălýăthuyt v tàiăchínhăkhácăcngănhn mnh rng, vicăđaădngăhóaăcóăth
mangăđn nhng liăíchăcngănhăchiăphíăchoăcácădoanhănghip.ăaădngăhóaăcóăth
mang li nhng liăíchănhăgimăchiăphíăpháăsnă(ShleiferăvàăVishny,ă1992),ăgim
thu thôngăquaătngătng n (MajdăvàăMyers,ă1987;ăLewellen,ă1971)ăhayătngăhiu
qu phânăb ngun lc (Myers, 1977; Stulz,ă1990;ăKhannaăvàăTice,ă2001).ăNgc
li,ă đaă dngă hóaă làmă phátă sinhă chiă phí, chng hnă nhă vnă đ tr cpă chéoă choă
nhngă đnă v thua l (Milgromă vàă Roberts,ă 1992;ă Rajan,ă Servaesă vàă Zingales,ă
2000).ăThêmăvàoăđó,ănhng chiăphíăđi din mà dnăđn quytăđnh thc hinăđaă
dngăhóaăliălàănguyênănhânălàmăgimăgiáătr doanh nghip nhiu nht, chng hn
chiăphíărent-seekingă(ScharfsteinăvàăStein,ă2000)ăhayăthamăgiaăvàoănhng d ánăđu
tăthua l nhngăliăcóămc thng hoa hngăcáănhânăcaoă(DenisăvàăSarin,ă1997;ă
RoseăvàăShepard,ă1997),ăv.v…
Mcădùăcònărt nhiuătranhăcãiăv liăíchăcngănhăchiăphíăca vic thc hin
đaădngăhóa.ăNhngănhìnăchung,ăs lngănghiênăcu th hin s giaătngăchiăphíă
li chim nhiuăuăth. Chn hnănhăBergerăvàăOfeckă(1995)ăđãănghiênăcuăcácă
doanh nghipăđaădngăhóaăca M vàăchoăthyăgiáătr vàăhiu qu kinh doanh ca
doanh nghipăđaăngànhăb gimăđiă13-15% so vi doanh nghipăđnăngành.ăLinăvàă
Servaes (1999, 2002) cho thy s st gimă10%ăgiáătr caăcácătpăđoànă Nht,
gim khonă15%ăgiáătr caăcácădoanhănghipăđaădngăhóaă Anhăvàăkhongă7%ăgiáă
tr caăcácădoanhănghip ti th trng mi ni.
Nhngălýăthuytăđcăđaăraăđãăkhôngăgiiăthíchărõăràngăv nhăhng caăđaă
dngăhóaălênăgiáătr doanh nghip, cóănhiu cáchăgii thíchătrongăcácănghiênăcu cho
thy rng vic gimăgiáătr caăcácădoanhănghipăđaăngànhătht s đángă loăngi.

Chng hnănh,ăcó nghiênăcu cho rng,ăcácădoanhănghipăcóăgiáătr vàăhiu qu
gimăđiăkhôngăphiălàăvìăvicăđaădngăhóaăkhôngăhiu qu màăvìăcácădoanhănghip
la chn thc hinăđaădngăhóa khi liăíchăđtăđc t kinh doanh theo tpăđoànăln
-4-



hnăchiăphíăcaănóă(Matsusaka, 2001;ăMaksimovicăvàăPhillips,ă2002), hocăkhiăcácă
căhi kinh doanh b cn kită(CampaăvàăKedia,ă2002). Mt khi li nhun timănngă
vàăcăhiătngătrng b thiu ht, s làmăchoăgiáătr doanh nghip gimăđiătrc khi
nóăthc hinăđaădngăhóa. iuănàyăto nênămi quan h ni sinh giaăđaădngăhóaă
vàăgiáătr doanh nghip,ăvàănuăkhôngăphátăhin ra nhng yu t niăsinhănàyăcóăth
dnăđn nhng kt lun sai lmătrongăđánhăgiáătácădng caăđaădngăhóaăviăgiáătr
vàăhiu qu kinh doanh ca doanh nghip. Campa vàăKediaă(2002)ăchoăthy rng,
mt khi bin niăsinhăđcăđiu khinăthìăs st gimăđcătínhătoánăcóăth gimăđi,ă
vàăthmăchíăcònăbinăngc liăthànhăphnăthng đi viăcácădoanhănghipăđó.
Trc thc trngăđó,ăcùngăvi mcăđíchălàătìmăhiu xem mcăđ nhăhng
caăđaădngăhóaălênăgiáătr vàăhiu qu ca doanh nghip ti th trng mi niănhă
 Vit Nam nhăth nào,ăliu rngănóăcóătngăđng vi đaăphn cácăkt qu nghiênă
cu đãăthc hin trênăth giiăhayăkhông,ăđng thiătìmăkimănguyênănhânădnăđn
s nhăhngăđó. Tácăgi thc hinănghiênăcu thc nghimăđ tàiă“a dng hóa
và giá tr doanh nghip – nghiên cu t các doanh nghip niêm yt trên sàn
chng khoán ca Vit Nam”.

1.2 Mc tiêu vƠ cơu hi nghiên cu:
Do vicănghiênăcuăsâuărng vnăđ nàyăs phiăđuăt rt nhiu thi gian
choănghiênăcuăvàăthuăthp d liu. Trong phmăviăđ tàiănày,ătácăgi mong mun
cung cp mtăcáiănhìnărõăhnăv vnăđ đaădngăhóaăcngănhănhngănhânăt tácă
đngăđn s thayăđi trongăgiáătr vàăhiu qu doanh nghip kinhădoanhăđaăngành.
 đtăđc mcătiêuătrên,ătácăgi tinăhànhănghiênăcuăđ tr liăchoăhaiăcâuăhi

sauăđây:
1. Giáătr ca cácădoanh nghipăđaădngăhóa tngăhayăgimăhnăsoăviăcácă
doanh nghipăkinhădoanhăđnăngành?
2. Giáă tr ca doanh nghipă đaă ngành tng hay gim hnă soă vi doanh
nghipăđnăngànhăcóăphiălàădoăvicăđaădngăhóa,ăhayălàădoăcácăyu t
khác?

-5-



1.3 i tng vƠ phm vi nghiên cu:
 tàiănghiênăcuăgiáătr doanh nghip b nhăhngănhăth nàoăkhiăthc
hină kinhă doanhă đaă ngànhă ca các doanh nghip niêmă ytătrênă sànă chngă khoánă
trongăgiaiăđon 2006 ậ 2011. S liuăđcătríchăxut ra t cácăbáoăcáoăthngăniên,ă
báoăcáoătàiăchínhăđãăđc kimătoánăcaăcácădoanh nghip, ngun s liuăđc ly
t cácăwebsiteănhă
www.cophieu68.com , www.fpts.com.vn , www.cafef.vn

1.4 Phng pháp nghiên cu:
 tàiăk thaăcácăkt qu vàăcácămôăhìnhănghiênăcu t cácăhc gi trênăth
gii đãăthc hin tiăcácăth trngăkhácănhau,ăđ nghiênăcu thc nghim tiăcácă
doanh nghip  Vit Nam.
 tàiăs dngămôăhìnhăhiăquyătheoăphngăphápăbìnhăphngănh nht LS
(Least Squares)ăvàămôăhìnhăhiăquyătácăđng c đnhăFEMă(FixăEffectăModel)ăcònă
giă làă hi quy bin gi bìnhă phngă nh nht LSDV (Least Squares Dummy
Variable)ătrênăd liu bng (Pannel data) đ phânătíchămi quan h giaăgiáătr ca
doanh nghipăkinhădoanhăđa ngànhăvàăkinhădoanhăđnăngành,ăc th:
- Soăsánhăgiáătr vt tri (Excess Value - EXVAL) vàăhiu qu vt tri
(Excess Performance - EXPER) ca nhng doanh nghipă đnă ngànhă vi doanh

nghipăđaăngành,ăđ xem loi doanh nghip nàoăcóăgiáătr vàăhiu qu caoăhn.ăBênă
cnhăđó,ăđ tàiăcngăxemăxétăch tiêuăhiu qu vt tri EXPER cóămiăliênăh vi
ch tiêuăgiáătr vt tri EXVAL nhăth nào.
- Thc hin chyămôăhìnhăhi quy theoăphngăphápăbìnhăphngănh nht
LS vàămôăhìnhăhiăquyătácăđng c đnh FEM đ xácăđnh vicătngăhoc gimăgiáă
tr vàăhiu qu ca doanh nghipăđaăngành,ăt đóăxácăđnh nguyênănhânădnăđn s
thayăđiăgiáătr vàăhiu qu ca doanh nghipăđaăngànhăsoăvi doanh nghipăđnă
ngành.
- iu chnh li cácăbin niăsuyăđ xácăđnh yu t c th làmăthayăđi giáă
tr vàăhiu qu doanh nghip.
- Sauăcùng,ăđ tàiădùngăh s Tobin’qăđ tính liăgiáătr doanh nghipăvàăđ
kimătraăđi chiu li kt qu đãăphânătíchă trên.
-6-



1.5 B cc lun vn:
Bàiălunăvnăđc thit k bao gmănmăchng,ăni dung caăcácăchngă
đcătrìnhăbàyănhăsau:
Chngă1:ăM đu
Chngă2:ăLýălunăvà cácănghiênăcu thc nghim
Chngă3:ăPhngăphápănghiênăcu
Chngă4:ăNiădungăvàăkt qu nghiênăcu
Chngă5:ăánhăgiáăkt qu nghiênăcuăvàăgiăý.

-7-



CHNG 2. Lụ LUN VÀ CÁC NGHIÊN CU THC NGHIM

T cácănghiênăcuătrcăđây,ăcóăhaiăquanăđimăchínhăv miăliênăh giaăđaă
dngăhóaăvà giáătr doanh nghip:
Mt là, đaădng hóaălàmăgimăgiáătr doanh nghip,ănghiênăcuăđinăhìnhăchoă
quanăđimănàyălàăAndre J.Bate (2007), SungăC.BaeăvàăTaekăHoăKwonă(2008), Sheng-
Syan Chen, Kim Wai Ho (2000).
ảai là, đaădngăhóaălàmătngăgiáătr doanh nghip,ănghiênăcuăđinăhìnhăchoă
quanăđimănàyălàăHadlockăvàăcácătácăgi (2001), Khanna and Palepu (1999).
Trênăhaiăquanăđimăđó,ătácăgi trìnhăbàyăchngă2ăviăcácăni dung sau:
- Khungălýăthuyt liênăquanăgiaăđaădngăhóaăvàăgiáătr doanh nghip.
- Cácănghiênăcu thc nghim v miăliênăh giaăđaădngă hóaăvàăgiáă tr
doanh nghip.
- Cuiăcùng,ătácăgi đaăra nhnăđnh v vnăđ nghiênăcu thc nghim ti
cácădoanhănghip VităNamăniêmăytătrênăsànăchngăkhoánăcngănhăk
vng v kt qu đtăđc.

2.1 Các lý thuyt liên quan v mi quan h gia đa dng hóa vƠ giá tr
doanh nghip:
2.1.1 a dng hóa làm tng giá tr doanh nghip:
2.1.1.1 Quy mô doanh nghip nh hng đn chi phí s dng vn:
Cácădoanhănghipăđaădngăhóaăthng vay nhng khon tin lnăcóăth đc
cácăch n dànhăchoăuăđãi,ădoăđóăcóăth gimăđcăchiăphíăs dng vn.ăThêmăvàoă
đó,ăvicăphátăhànhăc phiuăhayătráiăphiuătngăđi ln ca h cngăchoăphépăh
gim thiuăcácăchi phíăphátăhànhătrongăcôngăchúngă(SáchăTàiăChínhăDoanhănghip
hinăđi ậ PGS.TS Trn NgcăTh)
2.1.1.2 S dng th trng vn ni b hiu qu:
Vicăđaădngăhóaăs d dàngăhnătrongăvic tn dngăđc ngun vn ni b,
khiămàăvicăhuyăđngăvàăs dng vnăbênăngoàiăthngăkhóăkhnăvàătnăkémăhn.ă
Bênăcnhăđó,ăvicăgiaătngăs dng ngun vn ni b s làmăchoăs giámăsátăca
-8-

cácăc đôngătngălên,ăhayănóiăkhácăhnăđóălàătngăs tngătácăgiaăcácăc đôngăvàă
ngi qunălý,ăđiuănàyălàmăchoăvic s dng ngun vnăcóăhiu qu hn,ăđng thi
s chuyn giao ngun vn t nhng b phn hotă đngăkhôngăhiu qu sang b
phnăkhácăhotăđng ttăhnăcngăs làmăchoăgiáătr doanh nghipătngălên.ă
Williamson (1970, 1975) cho rngăcácăcôngătyăthc hin đaădngăhóaănhm
tn dng nhng ngun lc hiu qu trongăđnăv ca h thôngăquaăth trng vn
ni b.ăCácăth trng vnăbênăngoàiăvàăni b khácăvi nhau v quyn kimăsoátă
đi viătàiăsn caăcôngăty.ăTàiăchínhăbênăngoàiă(víăd nhăngânăhàng)ăkhôngăs
huăcácăcôngătyămàănóăchoăvayăvn,ănhngătàiăchínhăni b (tc tr s chính) s
huăcácăcôngătyănghaălàănóăcóăquyn kimăsoátătrongăvic s dngăcácătàiăsn ca
công ty.
Gertner et al. (1994) cho thy s khácăbit trong quyn kimăsoátăgiaănhàătàiă
chínhăbênăngoàiăvàătàiăchínhăni b. Cóăba vnăđ quan trng ny sinh đi vi vic
s dng vn ni b ca các côngă ty:ă tngă khuynă khíchă giámă sát,ă gim khuyn
khíchăkinh doanhăvà b tríăliătàiăsn ttăhn.ăKhôngăgingănhăcácăngânăhàng,ătr
s chínhăcóănhiu đng lc trong vic giámăsátăcácăhotăđng caăcôngătyăcon vàă
cácănhàăqunălý, dovic giámăsátăttăhnăs đm bo li nhunăsauănày caăcôngătyă
s caoăhn. Tuyănhiên, nhcăđim ca quyn kimăsoátăca tr s chínhălàănóălàmă
gimăđngăcăcaăcácănhàăqunălýălàmăvic nhiuăhn.ăVìăcácănhàăqunălýăkhôngăcóă
quyn kimăsoátătàiăsn caăcôngăty,ăh khôngăth tn dng cácăk h liênăquanăđn
kh nngăqunălýăvàăcácăcăhi cho h,ădoăcóăs qunălýăt tr s chính.ăMt đc
đimăkhácăcaătàiăchínhăni b làăhotăđng nhăhng caăcác nhàăqunălýăcóăth
toăraăgiáătr choăcôngăty.ăKhi tngăcng s dng vn ni b, s có s tngătácă
caoăhnăgiaănhàăqunălýăvàătr s, do vynó cóăth cóănhăhngăđn quytăđnh
đuăt caăcácăb phn,vàădoăvy dnăđn vic s dng ttăhnăcácătàiăsn caăcôngă
ty. Nu mt b phn kinh doanh c th hotăđngăkémăhiu qu,thì tàiăsn caănóăcóă
th đc chuyn giao cho mt b phn khácăđ s dng hiu qu hn.ăNgc li

nu mtăcôngătyăđnăngành hotăđngăkémăhiu qu, nóăs khôngăcóăs la chn
nàoăkhácăvìăth s phiăthanhălý tàiăsn caămìnhă mtăgiáătr thpăhn.
-9-



Steină(1997)ăcngăh tr cácălp lun rngăđaădng cácădoanhănghipăcóăth
toăraăgiáătr.ăTrongămôăhìnhăcaăông,ătr s chínhăcóăquyn kimăsoátăcácăngunătàiă
nguyênăvàăngun gc liăíchătănhânăđc to ra biăcácăd ánădi s kimăsoátă
caănó.ăTr s chínhăs nhnăđc mt phn lnăhnăliăíchătănhânăđc to ra bi
mt d ánănhiu li nhunăhn.ăDoăđóăkhuynăkhíchăca tr s chínhălàăđ thc hin
cácăd ánăcóăliăhnăđóăs làmătngăliăíchăriêngăcaănó.ăDoăquyn kimăsoátăca tr
s chínhăcóăth mtăcácăngun lc t mt b phnăvàăchuynănóăvàoăcácăb phn
xngăđángănht, niăli nhunăcaoăhnăhocănóăcóăth s dngătàiăsn mt b phn
caătàiăsn th chpăđ nângăcaoătàiăchínhăvàăsauăđóăchuynănóăchoămt b phnăcóă
liăhn.
2.1.1.3 ng bo him n:
Cácădoanh nghip thc hinăđaădngăhóaăcóăkh nngăhuyăđng n caoăhn.ă
óălàădo, khi thc hinăkinhădoanhăđaăngànhăthìăs dnăđn gim ri ro trong tng
th hnăsoăviăkinhădoanhăđnăngành,ăvàăđiuănàyălàmăchoăcácăch n t tinăhnăđi
viădòngătin ca h. Vi kh nngăvayăn caoăhnănhăvy s làmăchoăgiáătr ca
doanh nghipătngălên.ă
Lewellen (1971) cho rngăcácăcôngătyăđaădng hóaăcóăkh nngăhuyăđng n
caoăhn, vìăvic kinh doanh đaăngành làmăgim s binăđng doanh thu trong thu
nhpăvàădoăđóăcácăch n t tinăhnătrongătoànăb dòngătin mt caăcácăb phn
ca mtăcôngătyăđaăngànhăsoăviăcôngătyăđnăngành.ăLp lun ca ông daătrênă“đaă
dngăhóaăch n” vàă“đaădngăhóaăngi vay”.ăKhiăngi ch n đaădngăhóaătcălàă
h đãăsanăs nhng ri ro, bngăcáchăch ly mt phn trong tng danh mcăđuătă
caămìnhăchoăcácăt chcăkhácănhauăvay, vàăvicănày đm bo rng danh mcăđu
tăca h s khôngăb xuăđiăcùngămtălúc.ăNhngăLewellen khôngăth đm bo

rngăngiăđiăvayăs khôngămcăđnh v khon n ca h thôngăquaăhìnhăthc đaă
dngăhóaănày.ăMtăkhácăkhiăvay, cácăcôngătyăđaădngăhóaădo sápănhpăthìăcăhi tr
n tngăhnăbiăvìănu mt trong nhng b phn sápănhp cóăhiu qu kinh doanh
kém,ăthìăcácăb phnăkhácăcóăth h tr bng dòngătinădătha caămình.ăVìăth s
làmăgimănguyăcăv n trongătrng hp caăđaădngăhóaăbngăsápănhp.ăiuănàyă
-10-



giúpătngăcng nim tin caăngi cho vay, dnăđn tng khiălng n caoăhnă
đi vi cácătpăđoànăđaădng hóa.
ShleiferăvàăVishnyă(1992)ăchoărngăbênăcnh vicăluăchuyn tin t caoăhnă
cácătpăđoànăcóăli th v tínhăthanhăkhon caătàiăsn.ăTàiăsn “táiăs dng” nhătàiă
snă thngă miă cóă th d dàngă thanhă khonă hnă soă viă cácă tàiă snă tngă trng
chng hnă nhăcácă côngătyăcôngăngh caoăvàăcácătàiăsnăcóătínhăchuăk nhăcácă
côngătyăthépăvàăhóaăcht. Mt tpăđoànăcóăth bánătàiăsn caămìnhăchoăcácăngànhă
côngănghip khácănhau.ăMinălàăcácătpăđoànănàyăcó kh nngăthanhăkhon v tàiă
sn, và tránhăbánătàiăsnăchoăcácăngànhăcôngănghipăcóătínhăthanhăkhonăkémăv tàiă
sn. Tpăđoànăcngăcóăcácăla chn đ thanhălýătàiăsn caămìnhăcho cácăb phnăđ
cácăgiáătr caătàiăsnăthanhălýăvnăkhôngăb nhăhng.ăVìăvy, nu mtăcôngătyă
đnăngànhăcnăbánătàiăsn caămìnhătrongămt cuc khng hongătàiăchính,ănóăcóă
th cm thyăkhóăkhn, biăvì ngànhăcôngănghip tngăđng vi h cngăđangăphi
đi mt vi cuc khng hongătngăt. Mtăkhác,ămtăcôngătyăđaădng hóaăcóăs
la chnăbánătàiăsn caămìnhăchoănhngăngànhăcôngănghipămàăítăb nhăhng bi
cuc khng hong.ăVìăvy,ăcácăcôngătyăđaădng hóaăcóăbo him chng li ri ro th
trngăvàădoăđóăcóăkh nngăn caoăhn.
2.1.1.4 Li th ca kinh t theo quy mô:
Cácădoanh nghip đaădngăhóaăcóăth tn dngăđc nhngătàiăsnăcngănhă
nhngăbíăquyt chung ca h đ phc v cho nhiuăngànhămàăh đangăthamăgiaăsn
xut.ăBênăcnhăđó,ăvicăđaădngăhóaăgiúpăchoădoanh nghip gimăđcăchiăphíăgiao

dchăliênăquanăđn vicăcóăđc nhngătàiăsnăvàădch v t cácădoanhănghipăkhác.ă
T đóăcácădoanh nghip đaădngăhóaăcóăth tn dngăđc li th doăquyămôăca
mìnhăvàălàmătngăgiáătr cho doanh nghip.
Teece (1980) cho rngăcôngătyăđaădngăhóaăcóăth gtăháiănhng liăíchăca
kinh t theoăquyă môă doăhìnhăthc t chc caănó.ăMtă côngă tyăđaăngànhă cóăth
chuynăgiaoăbíăquytătrênăkhpăcácăb phn caănóăvàădoăđóăgtăháiănhng liăíchă
ca kinh t theoăquyămôămàăt đóăgiúpătngăcngăgiáătr caănó.ăTngăt nhăvy
-11-



tàiăsnăcóăth đc s dngăđ sn xut nhiu sn phm cuiăcùngăliênăquanăcóăth
đc s dng hiu qu hnănuăchúngăđc s hu bi mtăcôngătyăduyănht.
Teece (1982) lp lun rngăcácăcôngătyăthc hin đaădng hóaăđ gim chi
phíăgiaoădchăliênăquanătrongăvicăcóăđcăcácătàiăsnăvàăcácădch v khácănhauăt
cácăth trngăkhácănhau.ăVàăchínhănhngăđiuănàyăs toăraăgiáătr cho mtăcôngătyă
thc hin đaădngăhóa.
2.1.1.5 Tn dng đc sc mnh ca th trng:
Cácă doanh nghip thc hină đaă dngă hóaă s tn dngă đc sc mnh th
trng,ătheoăđóăcácădoanh nghip nàyăcóăth s dng li nhun caăngànhănàyăđ h
tr v giáăc choăngànhăkhác,ăhoc giaăcácăngànhăcóăth kht n cho nhau, hoc
cácădoanh nghip ln s thc hin giao dch viănhauăvàăt đóăcóăth loi b nhng
doanh nghip nh ra khi th trng.ăNgoàiăra,ăcácădoanh nghip đaădngăhóaăcóă
mtăđ tipăxúcăvi th trngăcaoăhnăvàăt đóădnăđn kh nngăbánăhàngăcaoăhnă
vàădnăđn li nhunăcaoăhn,ălàmăgiaătngăgiá tr cho doanh nghip đaădngăhóa.ă
Villalonga (2000); Scott (1982).
2.1.2 a dng hóa làm gim giá tr doanh nghip:
2.1.2.1 Lý thuyt đi din:
Lýăthuytănàyănóiăv mâuăthun v quyn li giaăngi qunălýăvàăngi
ch doanh nghipăhayăcácăc đông.ăTrongăkhiăngi ch doanh nghipăvàăcácăc

đôngăluônămun doanh nghipămìnhăhotăđng viăquyămôătiău,ăthìăngi qunălýă
li munălàmăsaoăchoădoanhănghip ca h luônăcóăquyămôăln nht,ădùărng quy
môătiăđaăđóăcóăth khôngăphiălàătiău.ăVi nhng doanh nghipăcóăquy môăcàngă
ln,ăthìăngi qunălýăcàngăcóăth kimăđc nhiu liăíchăriêngăchoăbnăthânăh
cngănhăchoănhngăngiăthânăca h.ăChínhăvìăth màănhàăqunălýăluônăcóăđng
căđ trinăkhaiăkinhădoanhăđaăngành,ăchoădùăngànhăđóăcóămangăli nhiu liăíchă
cho doanh nghip hayăcácăc đôngăhayăkhông.ăChínhăvic m rngăkinhădoanhăđi
tràănhăvy s dnăđn vic gimăgiáătr ca doanh nghip
.
Jensen (1986) cho rng, ngi qună lýă cóă xuă hng tipă thuă vàă qună lýă
nhngătàiănguyênămàăkhôngăcóătiăuăv quyămô.ăiuănàyălàădoăvic qunălýănhng
-12-



tàiă nguyênăquáăkh nhă vy s mang li cho h nhng liăíchăriêngă v qunălý.ă
Nhng liăíchăriêngănàyălàmătngăsc mnhă vàăuyătínăcaăngi qunălý. Jensen
(1986) cung cp bng chng t ngànhăcôngănghip du m ca M trong thpăniên
1970ăvàăđu nhngănmă1980ăđ cho thy rngăcácănhàăqunălýăthc s tinăhànhă
cácăhotăđngămàăcuiăcùngădnăđn mtăgiáătr caăđaădngăhóa.ăHnăna,ăcácănhàă
qunălýăcóăxuăhngă“c th”,ătcălàălàmăchoămìnhăcóăgiáătr đi viăcácăc đôngă
hocălàmăchoămìnhăkhôngăth thiuăđ côngătyăs phi rt tnăkémănu phi thay th
ngiăkhácăthayăh.
ShleiferăvàăVishnyă(1989)ăđãăxâyădng mtămôăhìnhăchínhăthc cho s c
th qunălýăvàăchoăthy rngăcácănhàăqunălýăcóăxuăhngăđuătăcácăngun lcăcóă
giáătr ca doanh nghip hocătàiăsn ca c đôngăthànhătàiăsn qunălýăc th, ngay
c khi vicăđuătănhăvyăkhông làm tiăđaăhóaăgiáătr cho doanh nghip hoc ch
s hu caănó. ShleiferăvàăVishnyă(1989)ăcungăcp mtăvíăd v c th qunălýă
thôngăquaăđuătăđng st ca mtăgiámăđcăđiuăhành.ăH cho thy rng CEO ca
ctyăđng stăcóălng tin mt ln phiăđi mt vi s la chn hocăđuătănângă

cp tuynăđng st hocătngăc tc. Nu CEO cam ktătrcăđóăthìăanhătaăcóăth
tríchăxutătàiănguyênătrongăcácăhìnhăthc tinălngăvàăđc quyn. Vicănàyăs ln
hnăsoăviăcácătàiănguyênăôngăcóăth tríchănuăôngătngăc tc.ăVìăvy,ăcácăCEOă
đuătăvàoăđng stăvàălàmăchoăbnăthânămìnhăc th vngăvàngăhnăngayăc khi
nóăkhôngăphiălàămt chinălc tiăđaăhóaăgiáătr. ShleiferăvàăVishnyă(1989)ăđoă
lng mcăđ ca c th so vi s tn ti ca k nngăvàăkin thc qunălýăcaănhàă
qunălýăbngăcáchăquanăsátăcácătàiăsn c th nhăth nào.ăCácănhàăqunălýăgimăxácă
sut b sa thi hoc ci thin v tríăthngălng ca h liênăquanăđn tinălngă
bngăcáchăthc hinăcácăhotăđng c th nhăvy. H cngăchoărng c th qunălýă
khôngăphiălúcănàoătiăđaăhóaăgiáătr choăcácăcôngătyăvàăcungăcp bng chng v s
chng li qunălýăđ tip qun, s đuătăgimăgiáătr vàoăthmădòădu m vàăs
mua li gimăgiáătr biăcácănhàăqunălýăvi c phn s hu thp.
2.1.2.2 S không hiu qu ca th trng vn ni b:
-13-



Thôngăquaăs tìmăkimăcácăđc li (rent-seeking) caăcácănhàăqunălýăb phn
t th trng vn ni b. Cácănhàăqunălýăb phnăthng tngăcng nhng hot
đngătìmăkimăđc li mtăcáchălãngăphíănhmăthuăhútătht nhiu tin t ngun qu vàă
ngun vn ni b,ăđiuănàyălàmăchoăvicăphânăb ngun vn ni b khôngăhiu qu
vàăs làmăchoăgiáătr doanh nghip gimăđi.ăNgoàiăra,ăvicăđuătăkhôngăđ vàoănhng
ngànhăcóăcăhiătngătrng ttăvàăđuătăquáămcăvàoănhngăngànhăcóăkh nngăti
t cngăs làmăgim hiu qu đuătăca vn ni b, dnăđnăgiáătr doanh nghip
gimăđi.
Wulf (1999) đãăs dngămôăhìnhăriăroăđoăđcăcăbnăđ cho thy rngăcácă
hotăđng nhăhngătrongăcácăhìnhăthcăgâyănhiuătínăhiu dnăđn vicăphânăb vn
khôngăhiu qu trênăđnăv.ăTrongămôăhìnhăcaămình,ăôngăchoăthy rng, nhim v
chínhăca tr s chínhălà phânăb vn choăcác b phnăđ tiăđaăhóaăgiáătr caăcôngă
ty.  đây,ătrongădoanhănghip lnănàyăs chia thànhăhai loi b phn. Mtălà, b phn

nh ítăli nhunăđcăthànhălpădi s giámăsátăca mtăngi qunălýăcóăquyn hn
ch trongăcôngăty,ălà cácădoanhănghip mi thànhălp caăcôngăty.ăNgi qunălýăca
cácăb phn nh nàyă khôngăcóănhăhngăđn s phânăb ngun vn caăcácătr s
chính.ăHaiălà,ăb phn ln vi mc li nhun cao.ăNóăcóăth đcăcoiănhălàăngànhă
kinh doanh ctălõiăcaăcôngăty.ăVnăđ phátăsinhălàădoăcácămcătiêuăkhácănhauăca tr
s chínhăvàăqunălýăca b phnănày.ăi vi tr s chính,mcătiêuălàătiăđaăhóaăgiáă
tr caă côngătyătrongă khiăqunălýăb phn munăcóămtăngânăsáchălnăhn.ăNgi
qunălýăca b phn lnăhnăcóănhiu quyn lcăhnătrong vic nhăhngăđnăquáă
trìnhăraăquytăđnhătrongăcôngăty.ăTr s chínhădaătrênăcácăthôngătinăđcăđaăraăbi
ngi qunălýăb phn ca b phn ln (thôngătinăriêng) vàăcácăđcătínhăđángăchúăýă
caăcácăb phn nh (thôngătinăđiăchúng)ăđ quytăđnhăbaoănhiêuăvn s đc phână
b cho b phn nh. Hotăđng nhăhng biăngi qunălýăb phn lnăhnăcngă
liênăquanăđn mt phn chiăphíă ca tr s chính.ăVnăđ bt ngun t gia tr s
chínhăvàăcácănhàăqunălýăb phnăcóăth đcămôăt nhălà mt vnăđ nguy himătiêuă
chunăđoăđc. Tr s chínhăkhôngăth quanăsátăxemăngi qunălýăb phn ln cóăb
nhăhng bi nhng vnăđcá nhânăđn vic thit k cácăhpăđng hayăkhông, đ t
-14-



đóăcóăth ngnăchn hocăchoăphépăcácăhotăđng nhăhng caăcácănhàăqunălýăb
phn ln.
ScharfsteinăvàăSteină(2000)ăgiiăthíchădaătrênăs khôngăhiu qu thôngăqua tr
cp chéoă(cross-subsidisation) cácăngunătàiănguyênătrongth trng vn ni b. S
khôngăhiu qu ca tr cp chéoăxyăraăkhiăcácăngun lcăđcăphân b quáănhiu
vàoănhngăngànhăcóăcăhiătngătrngăkémăvàăđuătăquáăítăvàoănhngăngànhăcóăcă
hiătngătrng tt.
Rajanăetăal.ă(2000)ăđ xut rngăđng lcăđngăsauăphânăb khôngăhiu qu
trong mt tpăđoànăđaădng hóaălàăs đaădngăcácăcăhiăđuătăvà s phânăb cácă
ngun lc giaăcácăb phnăcôngăty.ă đây,ăôngăchiaăraăthànhăhai loiăcăhiăđuătă

là:ăđuăt hiu qu làăđuătămang v giáătr tiăuăvàăđuătăphòngăth làăđuătmang
v giáătr thpăhnănhngăliăđc bo v bi mt b phn cóăquyn th trong doanh
côngăty. Theo quy tc,ăthì thngădăđc to ra bi mt b phn c th phiăđc chia
s cho cácăđnăv khác.ăNuăcácăđnăv tngăt nhau v cácăngunătàiănguyênăvàăcă
hi,ăthìăthngădăđc to ra s khôngăkhácănhauănhiu.ăTrongătrng hp đó,ăcác b
phn qunălýăs khôngăcóăđngăcăđ điăchch khi la chn mcăđ hiu qu caăđu
tăbiăvì s tinăđc chia s cho cácăđnăv s khôngăkhácănhau nhiu. S khôngă
hiu qu phátăsinhătrongămôă hìnhănàyăkhiă cácă b phn khácă nhauv cácăngună tàiă
nguyênăvàăcăhi.ăCácănhàăqunălýăb phn bit rng nuăcácăđnăv khácănhau v
ngun lcăvàăcăhi thì s to ra thngădăkhôngăđngăđu.ăÍtănht mt qunălý b
phn to ra thngădăcaoăhnăs khôngăsnăsàngăđ chia s thngădăcaămìnhăvàădoă
đóăôngăs thc hinăđuătăphòngăth. Tr s chínhăkhôngăth bucăcácănhàăqunălýă
b phn chia s theoănguyênătc  trên, nhngănóăcóăth chuyn ngun lc cho cácăb
phnă cóă ítă că hi vi n lc làmă choă nóă ítă khácă bit v thngă dă soă vi b phn
khác,t đóăngi qunălý b phn viăcácăcăhi ttăhnăs la chn đuătăcóămcăđ
hiu qu caoăhn.ăVìăvy, tr cpăchéoăkhôngăhiu qu cácăngun lc din ra trong
mt n lcăđ ngnăchnăkhôngăhiu qu lnăhnăcóăth xy ra nuăđuătăphòngăth
đc la chn.
-15-



ChoeăvàăYină(2009)ăđaăraăkhungălýăthuyt bngăcáchăphânătíchănhng quyt
đnhăđuătătrongămtăcôngătyăđaăngành.ăTrongămôăhìnhăcaămình,ăh cho thy rng
nuăcácătpăđoànăthànhăcôngătrongăvicăpháăv gii hnăngânăsáchăcaăcácăđnăv ca
h thìăhiu qu ca tpăđoànăđaăngànhătngălênăthôngăquaăth trng vn ni b ca
mình.ăCácăCEOătrongămôăhìnhăca h cóăquynăphânăchiaăvàătáiăphânăb cácăngun
lcătrênătoànăb phnănhngăkhôngăth làmănhăvy mtăcáchăđc lp. Quytăđnh ca
h đ phânăb ngun lc cho mt b phn c th ph thucăvàoăcácăthôngătinăđc
cung cp biăngi qunălýăb phn v trngătháiăcaăcácăb phnăđó.ăCácănhàăqun

lýăb phn khiăđóăs lyăđc liăíchăcáănhânăt cácăđnăv caămình.ăNhng liăíchă
cáănhânălàăhàmăs tngălênătheoădoanhăthuăca b phn. uătăcàngăcaoătrongămt b
phnăcóănghaălàădoanhăthuăvàăliăíchăcáănhânăcàngăcaoăchoăcácănhàăqunălý b phn.
Doăđóăcácănhàăqunălýăb phnăkhôngăcóăđngăcăđ tit l tìnhătrng thc s caăcácă
b phn ca h.ăChoeăvàăYină(2009)ăđ xut rngăcáchăduyănhtăđ tríchăxutăthôngă
tin trung thc t cácănhàăqunălýăb phnălàăthng cho h khi h tit l thôngătină
trung thcănhălàăhìnhăthcăthuêăthôngătin.ăNhăvyăcóătn ti mt s đánhăđi gia
cácăliăíchăca th trng vn ni b vi vic phânăchiaăcácăngun lcăvàăphânăb li
choăcácăd ánămang li giáătr tt nhtăvàăchiătiêuăchoăvic t chc th trng vn ni
b trongăcácătpăđoàn,ăchng hnănhătinăthuêăthôngătinăkhiămàănóăcóămcăcaoăhn.ă
H cngăchoăthy rng, tinăthuêăthôngătinănóiăchungălàălnăhnătrongăcácătpăđoànăsoă
viăcácăcôngătyăđnăngành.ăCuiăcùngăh lp lun rngăkhiăcácăchiăphíăcaoăhnăliăíchă
ca th trng vn ni b thìăcácăcôngătyătpăđoànăcóăgiáătr gim điăvàăngc li.ăCácă
đcăđim đángăchúăýăcaămôăhìnhăca này làăvic gimăgiáătr doăđaădngăhóaă đâyă
khôngăphiălàăsn phm caăphânăb saiăcácăngunătàiănguyênătiăcácăth trng vn
ni b màăvìădoătinăthuêăthôngătinăthanhătoánăchoăcácănhàăqunălýăb phn.




-16-



2.2 Các nghiên cu thc nghim đánh giá giá tr ca các doanh nghip đa
dng hóa:
2.2.1 a dng hóa làm gim giá tr doanh nghip:
2.2.1.1 Paper1: “Diversification and Firm Value in New Zealand”(Andre J.Bate
- 2007)
a) Ni dung nghiên cu:

- Trc thc trngăcóăhaiălungălýăthuytătráiăchiu v tácăđng caăđaădng
hóaălênăgiáătr doanh nghip, tácăgi đã thc hin nghiênăcuătrênă70 doanh nghip
ca New Zealand t nmă1993-2005 vi mu khoăsátăgm 411ănm-doanh nghip,
trongăđóăcóă56ădoanh nghip đnăngànhăviă325ănm-doanh nghip đnăngànhăvàă
14 doanh nghip đaăngànhăviă86ănm-doanh nghip đaăngành,ăđ nghiênăcu hai
vnăđ sau:
1, Andre J.Bate kim chngăxemăgiáătr vàăhiu qu ca cácădoanh nghipti
New Zealand trongăgiaiăđon 1993-2005 cóăgimăđiăkhi thc hin vicăđaădngăhóaă
nhămt s bng chngătrênăth gii đãăthc hin hayăkhông?
2,ăăSauăkhiăcóăkt qu, ông li kim tra li xem s tng hay gim gimăgiáătr
caăcácădoanh nghip đaădngăhóaănàyăcóăphiălàăkt qu ca vicăđaădngăhóaăhayă
không,ăhayălàădoănhngăđcătínhăkhácăkhôngăđc khoăsátănhngăcóănhăhng
đn quytăđnhăđaădngăhóa?
b) Mô hình nghiên cu:
- Tácăgi ng dngămôăhìnhătínhăgiáătr vt tri (Excess Value) vàăhiu qu
vt tri (Excess performance) caăBegerăvàăOfeck (1995)ăđ thc hinănghiênăcu:
Excess value
i
=ă 
0
+
1
(Diversification dummy)
i
+ă 
2
(Size)
i
+ă 
3i

(Leverage)+

4
(Dividend dummy)
i
+
5
(Proportion of intangible assets)
i
+
6
(Operating margin)
i
+
i

Excess performance
i
=ă 
0
+ă 
1
(Diversification dummy)
i
+ă 
2
(Size)
i
+ă 
3i

(Leverage)+ă
4
(Dividend dummy)
i
+ă
5
(Proportion of intangible assets)
i
+ă
i



-17-



c) Kt qu nghiên cu:
- Kt qu thc nghimăđãăchoăthy rngăgiáătr doanh nghipăkinhădoanhăđaă
dngăhóaăgim 35% so vi doanh nghipăkinhădoanhăđnăngành. Vàăkt qu nàyă
phùăhp vi rt nhiu bng chngăđãănghiênăcuătrcăđây.ăă
- Khi c đnhăcácăthucătínhăkhôngăđcăquanăsátănhngăcóănhăhngăđn
quytăđnhăđaădngăhóaă(làănm vàădoanh nghip ậ đâyălàăhaiăđcătínhăni bt nht)
đ kimătraănguyênănhânăca vic gimăgiáătr caăcácădoanh nghip đaădngăhóa,ă
Andre J.Bate đãăgp phi tht biădoăcácăh s tìmăđc t phngătrìnhăhi quy
khôngăcóăýănghaăthngăkê.ăTip tc kim tra v tácăđng caăchiăphíăđi dinălênăs
st gimăgiáătr doanh nghip, ông cngăb tht biăvìăh s tìmăđcăkhôngănhă
mongăđi ca gi thuytăbanăđu. Ông cho rng, s gimăsútăgiáătr caăcácădoanh
nghip nàyăkhôngăphiălàădoăvicăđaădngăhóaăgâyăra,ămàăcóăth làădoămt s đc

đimăkhácăca doanh nghip khôngăđcăphùăhp khi kt hp vi nhau, hocăcngă
cóăth do s côălp v đaălýăvàăth trng caăcácădoanh nghip  NewZealand, dn
đnătìnhătrngălàăcácădoanh nghip nàyăkhaiăthácăcn kităcácăcăhiătngătrng ri
sauăđóămi tinăđn thc hinăđaădng hóa,ăvàăđiuănàyăcngălàmăchoăcácădoanh
nghip đaădngăhóaăcóăgiáătr gimăđi.
- Ngoàiăra, khi kim tra s gimăsútăv giáătr vàăhiu qu caănghiênăcuănày,ă
ôngăkhôngătìmăthyăđc miăliênăquanănàoăgia vic gimăgiáătr vi gim hiu
qu, và s xungăđt gia liăíchăcaăcácădoanh nghip con.

2.2.1.2 Paper 2: “Corporate Diversification, Relatedness, and Firm Value:
Evidence from Korean Firm” - Sung C.Bae và Taek Ho Kwon (2008)
a) Ni dung nghiên cu:
- S.C.BaeăvàăT.H.Kwonhc hin nghiênăcuătrênăcácădoanhănghip sn xut ti
HànăQuc t nmă1994-2000 vi mu khoăsát bao gm 2.894ănm-doanh nghip,
gópăphn quan trngăđi viăcácălýăthuytăliênăquanăđn vicăđaădngăhóaă cácăkhíaă
cnh sau:
-18-



1, SungăC.BaeăvàăTaekăHoăKwon chn laăcácădoanhănghip ti th trng
mi niălàătiăHànăQucăđ nghiênăcuăxemăgiáătr caăcác doanh nghip kinh doanh
theo dng tpăđoànăcóăgimăđiăsoăvi doanh nghipăkinhădoanhăđnăl hayăkhông?
2,  đâyăông phânăbit ra hai loiăđaădngăhóa:ălàăđaădngăhóaăkhôngăliênăkt,
tcălàăngànhăkinhădoanhămiăkhôngăk thaăđc h thng kinh doanh snăcó ca
doanh nghip;ăvàăđaădngăhóaăliênăkt, tcălàăngànhăkinhădoanhămi s k thaăđc
h thng kinh doanh snăcóăca doanh nghip.
3, Mu khoăsátăgmă6ănm,ătrongăđóăcó 3ănmătrc khi xy ra cuc khng
hongăvàoănmă1997ăvàă 3ănmăsauă khng hong. Vàăkimătraăxemăgiáătr doanh
nghipătrcăvàăsauăkhng hongăcóăs thayăđiănhăth nào?

b) Mô hình nghiên cu:
SungăC.BaeăvàăTaekăHoăKwons dngămôăhìnhăhi quy theo FV:
FV
i
= a
0
+ a
1
LASST
i
+ a
2
RNDPS
i
+ a
3
SRSTD
i
+ a
4
OWN
i
+ a
5
LEV
i
+
a
6
CDX

i
+







+







+
i

FV
i
= b
0
+ b
1
LASST
i
+ b
2

RNDPS
i
+ b
3
SRSTD
i
+ b
4
OWN
i
+ b
5
LEV
i
+
b
6
CDXU
i
+ b
7
CDXR
i
+








+







+
i

 đây,ăch s đoălng mcăđ đaădngăhóaăđc ng dng t ch s đaădngăhóaă
ca Caves (1980): 







;  







;  









c) Kt qu nghiên cu:
1, Kt qu cho thy,ăcácădoanhănghip kinh doanh theo tpăđoànăb gimăđiă
so viăcácădoanhănghip kinhădoanhăđnăngành.
2, Kt qu cho thy rng, nhìnăchungăvicăđaădngăhóaăcaăcácătpăđoànăHànă
Qucălàmăchoăgiáătr cácătpăđoànănàyăgimăđi,ătuyănhiênămcăđ nhăhng ca
tng loiăđaădngăhóaăs khácănhau, trongăkhiăcácădoanhănghipăđaădngăhóaăkhôngă
liênăktăcóăgiáătr doanh nghip gimăđi, thìănhng doanh nghipăđaădngăhóa cóăliênă
kt liăcóăgiáătr doanh nghip gimăkhôngărõăràng.
3,ăTrongăgiaiăđon nhngănmătrc cuc khng hongăthìătácăđng caăcácă
doanh nghip thc hină đaădngă hóaăliênă ktăvàăkhôngă liênă ktă lênăgiáătr doanh
nghip rõăràngăhnăsoăviăgiaiăđon sau cuc khng hong.
-19-




2.2.1.3 Paper 3: “Corporate diversification, ownership structure, and firm value.
The Singapore evidence” - Sheng-Syan Chen, Kim Wai Ho (2000)
a) Ni dung nghiên cu:
 cung cp mt bng chng quc t v mcăđ và giáătr doanh nghip ca
cácătpăđoànăđaădngăhóa,ătácăgi đã nghiênăcu vàăs dng d liu ca 145 doanh
nghip  Singapore.ăTrongăđ tàiănày,ătácăgi mun kim chng li mcăđ đaădng

hóa,ăcuătrúcăc đông,ăvàăgiáătr doanh nghipăcóătácăđng vi nhau nhăth nào?
b) Mô hình nghiên cu:
S.S.Chen và K.W.Honghiênăcuăgiáătr doanh nghip theo h s Tobin’săq:
Tobin’sq
i
= a
0
+ a
1
Inder_ownership
i
+ a
2
Outside_block_ownership
i
+
a
3
Log(assets)
i
+ a
4
Log(firm_age)
i
+ a
5
R&D
i
+ă
i

c) Kt qu nghiên cu:
Viănghiênăcu ca S.S.Chen và K.W.Ho  trên,ăcácămcăđ caă đaădng
hóaădoanh nghip cóătngăquanădngăđi viăquyămôădoanh nghip,ăvàăcóătngă
quană âmă đi viă cácă c đôngă nmă ngoàiă bană quană lý,ă tuyă nhiênă khôngă cóă bng
chng cho thyăcácăc đôngănm trong ban qunălýăthìăcóătngăquanădngăvi
mcăđ đaădngăhóa.ă
S.S.Chen và K.W.Ho cho rng,ă giáă tr caă cácă doanh nghip đaă dngă hóaă
gimăđiătrongătrng hpăcácădoanh nghip nàyăcóăs c đôngănm quyn qunălýăítă
hn,ăvà vic gimăgiáătr nàyăxy ra cóăth liênăquanăđn vnăđ v chiăphíăđi din.
Cònăcácăc đôngănmăngoàiăbanăqunălýăthìăchaăcóăbng chng th hin s tácă
đngăđnăgiáătr doanh nghip. Tácăgi cho rng,ăăđi vi cácădoanhănghipăcóăgiáă
tr b gimăđi nhăth,ăthìăcácăc đôngănm ngoàiăbanăqunălýăthc hinăcácăhànhă
đng nhm cn tr vică đaă dngă hóa doanh nghip, nhng cngă khôngă cóă bng
chng cho thyăchiăphíăđi dinătrongătrng hpănàyăđc gimăđi.
Ngoàiăra,ă cònămt s nghiênăcuăkhácăcngăcóăkt qu tngăquanădngă
giaăgiáătr doanh nghipăvàădoanhănghipăđaădngăhóa:
- Makoto Nakano (2004) nghiênă cu v cuă trúcă tàiă chínhă trênă cácă doanh
nghip đaădngăhóaăca Nhtătrongăgiaiăđon 1998 ậ 2001, cho thy rng,ăcácădoanh