B GIÁO DC VĨ ĨO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
TRN V HUYN ANH
TÁC NG CA CHệNH SÁCH IU HÀNH
B BA BT KH THI LÊN LM PHÁT, TNG
TRNG VÀ BT N VIT NAM
LUN VN THC S KINH T
TP. H CHÍ MINH - NM 2013
B GIÁO DC VĨO ĨO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
TRN V HUYN ANH
TÁC NG CA CHệNH SÁCH IU HÀNH
B BA BT KH THI LÊN LM PHÁT,
TNG TRNG VÀ BT N VIT NAM
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201
LUN VN THC S KINH T
Ngi hng dn khoa hc: TS. Nguyn Tn Hoàng
TP. H CHÍ MINH - NM 2013
LI CM N
Trc ht tác gi xin gi li cám n chân
thành đn ngi hng dn khoa hc, TS. Nguyn
Tn Hoàng, v nhng ý kin đóng góp, nhng ch
dn có giá tr giúp tác gi hoàn thành lun vn.
Tác gi xin gi li cám n đn gia đình và
bn bè đã ht lòng ng h và đng viên tác gi
trong sut thi gian thc hin lun vn này.
Tp. H Chí Minh, tháng 08 nm 2013
Hc viên
Trn V Huyn Anh
LI CAM OAN
Tác gi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tác gi vi
s giúp đ ca Thy hng dn và nhng ngi mà tác gi đư cm n. S liu
thng kê đc ly t ngun đáng tin cy, ni dung và kt qu nghiên cu ca
lun vn này cha tng đc công b trong bt c công trình nào cho ti thi
đim hin nay. Ni dung lun vn có tham kho và s dng các tài liu, thông
tin đc đng ti trên các tác phm, tp chí và các trang web theo danh mc
tài liu tham kho ca lun vn.
Tp. H Chí Minh, ngày tháng 08 nm 2013
Tác gi
Trn V Huyn Anh
DANH MC CÁC T VIT TT
ACI : Joshua Aizenman, Menzie Chinn và Hiro Ito
AIC : Tiêu chun thông tin Akaike
ERS : n đnh t giá hi đoái
EU : Khi các nc đng tin chung Châu Âu
FDI : u t trc tip nc ngoài
FED : Cc d tr liên bang M
FII : u t gián tip nc ngoài
GDP : Tng thu nhp quc dân
IMF : Qu tin t quc t
IFS : Thng kê tài chính quc t
KAOPEN : Hi nhp tài chính
MI : c lp tin t
NHNN : Ngân hàng Nhà nc
NHTG : Ngân hàng th gii
NHTM : Ngân hàng thng mi
NHTW : Ngân hàng trung ng
USD : ô la M
VND : Vit Nam đng
WB : Ngân hàng th gii
WTO : T chc thng mi th gii
DANH MC CÁC BIU
Hình 2.1: Tam giác bt kh thi 7
Hình 4.1: th lãi sut tin gi ti Vit Nam, lãi sut th trng tin t M
t 1997 – 2012 13
Hình 4.2: th th hin ch s đc lp tin t Vit Nam t 1997 – 2012 16
Hình 4.3: th th hin t giá hi đoái VND/USD t 1997 - 2012 17
Hình 4.4: th th hin ch s t giá c đnh ca Vit Nam t 1997 –
2012 23
Hình 4.5: th th hin lung vn FDI vào và ra, FII vào ca Vit Nam t
nm 1997 - 2012 24
Hình 4.6: th th hin ch s hi nhp tài chính ca Vit Nam t 1997 –
2012 28
DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 4.1: Ch s MI ti Vit Nam t 1997 - 2012 16
Bng 4.2: C ch t giá ca Vit Nam theo thi gian 18
Bng 4.3: Ch s ERS ti Vit Nam t 1997 - 2012 23
Bng 4.4: Ch s KAOPEN ti Vit Nam t 1997 - 2012 27
Bng 4.5: S phát trin ca các ch s b ba bt kh thi ti Vit Nam qua các
giai đon t nm 1997 - 2012 28
Bng 5.1: H s tng quan gia các bin ERS, MI, KAOPEN 33
Bng 5.2: Kt qu chy hi quy mô hình 1 34
Bng 5.3: Kt qu chy hi quy mô hình 2 35
Bng 5.4: Kt qu chy hi quy mô hình 3 36
Bng 5.5: Kt qu chy hi quy mô hình 4 37
Bng 5.6: Kt qu chy hi quy mô hình 5 39
Bng 5.7: Kt qu chy hi quy mô hình 6 40
Bng 5.8: Kt qu kim đnh v tính đc lp ca sai s mô hình 6 41
Bng 5.9: Kt qu kim đnh hin tng đa cng tuyn mô hình 6 42
Bng 5.10: Kt qu kim đnh v phng sai ca sai s không đi mô hình 6 42
Bng 5.11: Kt qu chy hi quy mô hình 7 43
Bng 5.12: Kt qu chy hi quy mô hình 8 44
MC LC
Tóm tt
1. Gii thiu 2
2. Lý thuyt b ba bt kh thi 4
3. Tng quan các nghiên cu trc đây 7
3.1. Các nghiên cu ca Yu Hsing v mô hình hi quy tuyn tính, tuyn
tính – log, log – tuyn tính, log – log ca b ba bt kh thi 7
3.2. Các nghiên cu v tác đng ca b ba bt kh thi tác đng lên lm
phát, tng trng kinh t, bin đng lm phát và bin đng sn
lng đu ra 8
4. Phng pháp nghiên cu và d liu 11
4.1. Phng pháp nghiên cu 11
4.2. Bin nghiên cu và d liu 12
4.2.1. Ch s đc lp tin t (MI) 13
4.2.2. Ch s n đnh t giá hi đoái (ERS) 17
4.2.3. Ch s hi nhp tài chính (KAOPEN) 24
4.2.4. S phát trin ca các ch s b ba bt kh thi ti Vit Nam
qua các giai đon t nm 1997 - 2012 28
4.3. Mô hình nghiên cu 31
4.3.1. Mô hình hi quy tuyn tính, tuyn tính – log, log – tuyn
tính, log – log ca b ba bt kh thi 31
4.3.2. Mô hình hi quy tuyn tính ca b ba bt kh thi tác đng
lên lm phát, tng trng kinh t, bin đng lm phát và bin
đng sn lng đu ra 32
5. Kt qu nghiên cu 33
5.1. H s tng quan gia các bin ERS, MI và KAOPEN 33
5.2. Kt qu nghiên cu mô hình hi quy các ch s ca b ba bt kh
thi 34
5.2.1. Mô hình 1: 1 =
1
ERS
t
+
2
MI
t
+
3
KAOPEN
t
34
5.2.2. Mô hình 2: Log(2) =
1
(ERS
t
+ 1) +
2
(MI
t
+ 1) +
3
(KAOPEN
t
+1) 35
5.2.3. Mô hình 3: 1 =
1
log ERS
t
+
2
log MI
t
+
3
log KAOPEN
t
36
5.2.4. Mô hình 4: Log (2) =
1
log (ERS
t
+ 1) +
2
log (MI
t
+ 1) +
3
log (KAOPEN
t
+ 1) 37
5.3. Kt qu nghiên cu mô hình hi quy tuyn tính tác đng ca b ba
bt kh thi lên lm phát, tng trng, bin đng lm phát và bin đng
sn lng đu ra 39
5.3.1. Mô hình 5: IR =
4
ERS
t
+
5
MI
t
+
6
KAOPEN
t
39
5.3.2. Mô hình 6: GR =
9
ERS
t
+
10
MI
t
+
11
KAOPEN
t
40
5.3.3. Mô hình 7: IV =
12
ERS
t
+
13
MI
t
+
14
KAOPEN
t
43
5.3.4. Mô hình 8: OV =
15
ERS
t
+
16
MI
t
+
17
KAOPEN
t
44
6. Kt lun 45
Tài liu tham kho
1
Tóm tt
Bài nghiên cu này tìm ra bng chng ca s tn ti b ba bt kh thi Vit
Nam, có s kt hp và ràng buc gia n đnh t giá hi đoái, đc lp tin t
và hi nhp tài chính. Mô hình hi quy log – tuyn tính th hin tt nht mi
quan h gia các ch s ca b ba bt kh thi do có giá R
2
cao nht và ch s
AIC thp nht. Hin nay Vit Nam đt t trng n đnh t giá hi đoái cao
hn đc lp tin t và hi nhp tài chính. c lp tin t cao làm gim tng
trng kinh t. T giá hi đoái c đnh không tác đng đn bt c yu t nào:
lm phát, tng trng kinh t, bin đng lm phát, bin đng sn lng đu
ra. Không có nhân t nào ca b ba bt kh thi tác đng đn bin đng sn
lng đu ra.
T khóa: b ba bt kh thi, n đnh t giá hi đoái, đc lp tin t, hi nhp
tài chính, lm phát, tng trng kinh t, bin đng lm phát, bin đng sn
lng đu ra.
2
1. Gii thiu
Hu ht các quc gia trên th gii đu mong mun đt đc c ba
mc tiêu n đnh t giá hi đoái, đc lp tin t và hi nhp tài chính
nhm tránh đc nhng bin đng v t giá hi đoái, h thp lãi sut
hoc tng cung tin đ kích thích nn kinh t yu kém và thu hút đu t
nc ngoài. Chính sách b ba bt kh thi phát biu rng ch có hai
trong ba mc tiêu nêu trên đt đc cùng mt lúc (Fleming, 1962;
Mundell, 1963). Mi quc gia có th chn cách phi hp hai trong ba
mc tiêu da trên kinh nghim và nhu cu tng trng kinh t ca riêng
h. M đư đt đc đc lp tin t và hi nhp tài chính bng vic cho
phép t giá hi đoái dao đng t do da trên tng tác th trng. Các
nc trong khu vc đng tin chung Châu Âu theo đui chính sách n
đnh t giá hi đoái và hi nhp tài chính và đ cho Ngân hàng Trung
ng Châu Âu đa ra các quyt đnh v chính sách tin t. Trung Quc
đư đt đc n đnh t giá hi đoái và đc lp tin t và la chn hi
nhp tài chính có kim soát vn (Mankiw, 2010).
Mc tiêu ca bài nghiên cu này: nghiên cu các ch s ca b ba
bt kh thi và các tác đng ca chính sách điu hành b ba bt kh thi
đn nn kinh t Vit Nam trong giai đon t 1997 – 2012. C th là
kim đnh mô hình hi quy tuyn tính, log – tuyn tính, tuyn tính –
log, log – log gia ba ch s ca b ba bt kh thi. Sau đó, kim tra tác
đng ca các ch s b ba bt kh thi lên t l lm phát, tng trng
kinh t, bin đng lm phát và bin đng sn lng đu ra.
B cc ca bài nghiên cu này chia thành 6 phn:
Phn 1, gii thiu khái quát v đ tài nghiên cu, mc tiêu nghiên
cu và dàn bài tng quát ca bài nghiên cu.
3
Phn 2, tác gi gii thiu tng quan lý thuyt b ba bt kh thi: s
ra đi cng nh nhng phát trin ca lý thuyt này.
Phn 3, tác gi đim qua tng quan các nghiên cu trc đây trên
th gii liên quan đn điu hành chính sách b ba bt kh thi, cng nh
các tác đng ca b ba bt kh thi lên lm phát, tng trng kinh t,
bin đng lm phát và bin đng sn lng đu ra Vit Nam.
Phn 4, tác gi tin hành mô t các bin d liu, s liu ca các
bin này theo tháng t tháng 01/1997 – tháng 12/2012. Sau đó, tác gi
thc hin hi quy b ba bt kh thi đ so sánh mô hình hi quy tuyn
tính, log – tuyn tính, tuyn tính – log hay log – log phù hp vi Vit
Nam. ng thi tác gi kim tra nhng tác đng ca b ba bt kh thi
đn lm phát, tng trng kinh t, bin đng lm phát và bin đng sn
lng đu ra Vit Nam.
Phn 5, tác gi trình bày kt qu kim đnh hi quy tuyn tính, log
– tuyn tính, tuyn tính – log và log – log. Cng nh kt qu kim đnh
hi quy tuyn tính tác đng ca b ba bt kh thi lên tng yu t lm
phát, tng trng kinh t, bin đng lm phát và bin đng sn lng
đu ra.
Phn 6, tác gi trình bày tóm tt kt qu nghiên cu ca lun vn
v tác đng điu hành chính sách b ba bt kh thi lên lm phát, tng
trng kinh t, bin đng lm phát và bin đng sn lng đu ra
Vit Nam. Nhng hn ch ca tác gi trong bài nghiên cu này và
hng nghiên cu tip theo.
Theo tìm hiu ca tác gi, cha có nghiên cu nào trc đây s
dng s liu cp nht đn tháng 12 nm 2012 đ kim đnh mô hình hi
quy tuyn tính, log – tuyn tính, tuyn tính – log và log – log ca b ba
bt kh thi ti Vit Nam cng nh kim đnh tác đng ca b ba bt kh
4
thi đn lm phát, tng trng kinh t, bin đng lm phát và bin đng
sn lng đu ra Vit Nam.
2. Lý thuyt b ba bt kh thi
Lý thuyt b ba bt kh thi là mô hình lý thuyt rt ph bin, hay
còn gi là mô hình Mundell - Fleming đc Robert Mundell và Marcus
Fleming phát trin trong nhng nm 1960. Nn tng ca lý thuyt b ba
bt kh thi bt ngun t vic m rng mô hình IS – LM. Mô hình m
rng này vi gi đnh chu chuyn vn hoàn ho, hàm ý rng: hiu qu
ca chính sách tin t và chính sách tài khóa ph thuc vào c ch t
giá hi đoái và mc đ kim soát vn mi quc gia. Vic phân tích
đc đn gin hóa đáng k bng cách tp trung vào hai cc, ví d t
giá hi đoái c đnh hay th ni hoàn toàn, di chuyn vn hoàn ho hay
kim soát vn.
Da vào lp lun này, các nhà kinh t hc Krugman (1979) và
Frankel (1999) đư phát trin lên thành lý thuyt b ba bt kh thi. B ba
bt kh thi có th phát biu nh mt đnh đ: mt quc gia không th
đng thi đt đc t giá c đnh, hi nhp tài chính và đc lp tin t.
Trong đó:
c lp tin t là vic chính ph ch đng s dng các công c
chính sách tin t đ n đnh nn kinh t, thc hin mc tiêu tng
trng kinh t và kim ch lm phát. NHTW có th tng cung tin và
gim lãi sut khi nn kinh t suy thoái hoc gim cung tin và tng lưi
sut khi nn kinh t phát trin quá nóng. Tuy nhiên trong mt th gii
cng nhc v tin lng và giá c, các nhà hoch đnh chính sách có
th làm bin đng sn lng đu ra (ít nht là trong ngn hn), do đó
làm gia tng bin đng sn lng đu ra và lm phát. Hn th na, các
nhà làm chính sách tin t có th lm dng quyn t ch ca h đ lu
5
hành n tài chính hoc tin t hóa chi tiêu chính ph bng cách phát
hành tin trang tri cho thâm ht ngân sách, t đó gây bt n cho nn
kinh t thông qua lm phát cao.
n đnh t giá giúp to ra cái neo danh ngha đ chính ph tin
hành các bin pháp n đnh giá c. Cái neo này làm cho nhn thc ca
nhà đu t đi vi ri ro ca nn kinh t gim đi, làm tng thêm nim
tin ca công chúng vào đng ni t. Tt c giúp làm cho môi trng
đu t tt lên. Tuy nhiên t giá quá n đnh làm cho chính ph mt đi
mt công c đ hp th các cú sc bên trong và bên ngoài truyn dn
vào nn kinh t, ngn cn các nhà làm chính sách s dng các công c
chính sách phù hp vi din bin ca nn kinh t.
Hi nhp tài chính ngha là dòng vn đc t do ra vào nn kinh
t. Mt mt hi nhp tài chính có th làm tng trng kinh t bng cách
m đng cho vic phân b ngun lc hiu qu hn, gim thiu thông
tin bt đi xng, tng cng và / hoc b sung tit kim trong nc, và
giúp đ chuyn giao công ngh, qun lý nh th nào (ví d, tng trng
tng nng sut). Ngoài ra, nn kinh t tip cn tt hn vi th trng
vn quc t nên có kh nng tt hn đ n đnh mình thông qua vic
chia s ri ro và đa dng hóa danh mc đu t. Mt khác, hi nhp tài
chính thng đc đ li cho s bt n kinh t, đc bit trong hai thp
k qua, bao gm c cuc khng hong hin nay. Da trên quan đim
này, hi nhp tài chính có th làm bin đng dòng chy vn ca các
nn kinh t, bng cách đt ngt ngng li hoc đo chiu dòng vn.
Lch s đư chng minh rng s khác nhau trong h thng tài chính
quc t ch nhm đ đt đc s kt hp gia hai trong ba mc tiêu ca
b ba bt kh thi, ví d nh ch đ bn v vàng đm bo t do hóa
ngun vn và n đnh t giá; ch đ Bretton Wood cung cp s đc lp
6
v tin t và n đnh t giá. Thc t là các nn kinh t đư thay đi s
phi hp các chính sách đ phn ng vi cuc khng hong hoc các
s kin kinh t ln. iu này ng ý rng: vic la chn chính sách nào
trong b ba bt kh thi đu kèm theo u đim và khuyt đim trong
vic qun lý kinh t v mô.
Tam giác bt kh thi đc minh ha trong hình 2.1. Mi cnh ca
tam giác đi din cho n đnh t giá, đc lp tin t, hi nhp tài chính
mô t mc tiêu mong mun, nhng nó không th đng thi cùng tha
mãn c 3 mc tiêu. nh trên tam giác đi din cho th trng vn
đóng, liên quan đn chính sách tin t đc lp và n đnh t giá hi
đoái, nhng phi thc hin đóng ca không hi nhp tài chính – mt
la chn ph bin ca hu ht các nc đang phát trin t gia đn
cui nhng nm 1980. nh bên trái, đi din cho ch đ t giá hi đoái
th ni, bao gm đc lp tin t và hi nhp tài chính – la chn ph
bin ca M trong sut ba thp k qua. nh bên phi đi din cho t
b đc lp tin t, kt hp gia n đnh t giá hi đoái (ch đ neo t
giá c đnh) và hi nhp tài chính – la chn ph bin ca các nc
trong khu vc đng tin chung Châu Âu và Argentina trong sut nhng
nm 1990.
Hình 2.1: Tam giác bt kh thi
Th trng vn đóng
Chính sách
tin t đc lp
n đnh
t giá
T giá
th ni
T giá c
đnh
Hi nhp tài chính
7
Có ba la chn các cp chính sách (1) T giá c đnh và hi nhp
tài chính, (2) T giá th ni và hi nhp tài chính, (3) Ch đ trung gian
(t giá c đnh vi kim soát vn hoc t giá th ni vi kim soát
vn), tác đng ca mi la chn là khác nhau tùy thuc vào cp chính
sách đc la chn.
Cui cùng, thông đip chính ca b ba bt kh thi chính là s thiu
ht các công c chính sách trong điu hành kinh t v mô. Các nhà làm
chính sách phi đi mt vi s đánh đi, khi mt bin trong b ba gia
tng thì s dn đn gim t trng trung bình ca mt hoc c hai bin
còn li.
3. Tng quan các nghiên cu trc đơy
Theo các bài nghiên cu mà tác gi đư tìm hiu v b ba bt kh
thi tác đng nh th nào đn lm phát, tng trng kinh t, bin đng
lm phát và bin đng sn lng đu ra, tác gi phân chia thành 2 phn:
Phn 1: Các nghiên cu ca Yu Hsing v mô hình hi quy tuyn
tính, tuyn tính – log, log – tuyn tính, log - log
Phn 2: Các nghiên cu v tác đng ca ca b ba bt kh thi đn
lm phát, tng trng kinh t, bin đng lm phát và bin đng sn
lng đu ra
3.1. Các nghiên cu ca Yu Hsing v mô hình hi quy tuyn tính,
tuyn tính – log, log – tuyn tính, log – log ca b ba bt kh
thi
Theo s tìm hiu ca tác gi, cho đn nay ch có Yu Hsing thc
hin nghiên cu kim đnh mô hình hi quy ca b ba bt kh thi là
tuyn tính, tuyn tinh – log, log – tuyn tính hay log – log. Các nghiên
cu ca Yu Hsing trên 13 quc gia thì b ba bt kh thi ti 10 trên 13
quc gia (bao gm 3 nhóm quc gia: các quc gia phát trin, các quc
8
gia đang phát trin và các quc gia mi ni) đu có mi quan h log –
tuyn tính.
Theo Yu Hsing (2012) nghiên cu v b ba bt kh thi ti 5 nc
ông Nam Á: Singapore, Thái Lan, Indonesia, Malaysia và
Philippines kt lun rng: B ba bt kh thi ti Singapore, Malaysia và
Philippines có mô hình hi quy log – tuyn tính. Riêng Thái Lan và
Indonesia do h s hi quy ca ERS và MI thp nên thiu bng chng
v s hin din b ba bt kh thi ti 2 quc gia này.
Nghiên cu ca Yu Hsing (2012) v b ba bt kh thi ti 5 quc
gia ông Nam Á và Châu Á Thái Bình Dng bao gm: Úc, New
Zealand, Nht Bn, Hàn Quc và Singapore kt lun rng: b ba bt
kh thi ti 4 nc Úc, New Zealand, Singapore và Nht Bn có mô
hình hi quy log – tuyn tính. Riêng Hàn Quc do h s hi quy ca
ERS thp nên thiu bng chng v s hin din ca b ba bt kh thi
quc gia này.
Nghiên cu ca Yu Hsing (2012, 2013) v b ba bt kh thi ti
4 quc gia: Bulgaria, Cng hòa Séc, Hy lp và Brazil kt lun rng:
b ba bt kh thi ti 4 nc Bulgaria, Cng hòa Séc, Hy lp và Brazil
có mô hình hi quy log – tuyn tính.
3.2. Các nghiên cu v tác đng ca ca b ba bt kh thi đn
lm phát, tng trng kinh t, bin đng lm phát và bin
đng sn lng đu ra
Theo Aizenman, Chinn và Ito (2011a), da trên nghiên cu 179
quc gia, khám phá ra rng: t giá càng c đnh làm gia tng bin đng
sn lng đu ra và bin đng đu t; trong khi càng đc lp v tin t
gim thiu bin đng sn lng đu ra; t giá càng c đnh và càng t
9
do hóa tài khon vn gim thiu lm phát trong khi đó, đc lp tin t
cao s làm lm phát tng cao.
Capraru và Ihnatov (2011), da trên mu 8 quc gia Châu Âu
không thuc vùng đng tin chung Châu Âu đ kim đnh vic h
thng t giá hi đoái khác nhau có nh hng đn đc lp tin t hay
không. Các nc có h thng t giá c đnh hoc th ni mt phn ít
nhy cm vi lãi sut ca Ngân hàng Trung ng Châu Âu hn các
nc có h thng t giá th ni hoàn toàn và các nc có h thng t
giá th ni mt phn duy trì mc đc lp tin t cao hn. Các nc có
h thng t giá linh hot có mc đc lp tin t thp hn so vi các
nc có h thng t giá c đnh hoc th ni mt phn.
Chinn, Ito, 2008b, Aizenman, Chinn, Ito, 2011a, Aizenman, Ito,
2012, t giá càng n đnh thì giá tr đng tin và giá c càng n đnh,
gim đi s bt n và giúp tng trng kinh t. T giá càng n đnh có
th làm gia tng hoc gim lm phát và bin đng lm phát, điu này
tùy thuc vào neo đng tin s làm tng giá, gim giá hoc b bin
đng. Tùy thuc vào ni lng tin t hay tht cht tin t, thi gian và
mc đ quan trng mà đc lp tin t có th tng hoc gim t l lm
phát, tng trng t l GDP thc, bin đng lm phát và bin đng sn
lng đu ra.
Dòng tin vào càng ln s làm tng tng cung ca các qu, gim t
l cho vay, giúp nn kinh t tng trng, và có th làm tng hoc gim
t l lm phát hoc bin đng lm phát. Tuy nhiên, khi dòng tin ln
chy ra đt ngt s gây bt n cho nn kinh t, gim giá tr đng tin,
tn thng mc tng trng kinh t, và có th làm tng hoc gim t l
lm phát hoc bin đng lm phát.
10
Ghosh, A., Gulde, A., Ostry, J., (1997), th nht quc gia có neo
t giá s có t l lm phát thp hn và n đnh hn, cung tin chm hn
và nhu cu tng trng tin nhanh hn. Th hai, quc gia có neo t giá
có th làm các bin đng cao hn. Ngc li, tc đ tng trng khác
nhau,mc dù đu t cao và tng trng thng mi hi thp. Ch đ
neo t giá giúp lm phát thp hn nhng li làm bin đng sn lng
đu ra cao hn.
Hutchison, Sengupta, Singh (2010), nghiên cu b ba bt kh thi
ti n là mt trong các nc thuc nn kinh t mi ni rt phát
trin. Mc dù n đang s dng chính sách hi nhp tài chính tng
phn và c ch t giá th ni có qun lý nhng n vn chu s tác
đng ca b ba bt kh thi. i đôi vi vic hi nhp tài chính ngày
càng tng, n phi gim đi mc đc lp tin t cng nh gii hn
bt mc đ n đnh ca t giá hi đoái. Hi nhp tài chính cao đánh đi
bng s gim đi đc lp tin t cng nh n đnh t giá hi đoái tác
đng đn lm phát và bin đng lm phát.
Obstfeld, Shambaugh và Taylor (2005), khi nghiên cu s dng
mu ln bao gm vài quc gia ông Âu, phát biu rng b ba bt kh
thi có th đc xem nh hng dn khung cho các chính sách kinh t
v mô. Các nc không neo t giá nhng có kim soát vn s đt đc
mc đ đc lp tin t nht đnh. Trong khi đó, nhng nc neo t giá
nhng không kim soát vn s mt kh nng đc lp tin t mt cách
đáng k.
Yu Hsing (2012), nghiên cu v chính sách b ba bt kh thi tác
đng đn lm phát, tng trng kinh t và các bt n ti Bulgari phát
hin ra rng: t giá càng c đnh làm kinh t tng trng hn trong khi
càng đc lp tin t hoc hi nhp tài chính cao làm gim mc tng
11
trng kinh t. T l lm phát, bin đng lm phát, bin đng sn
lng đu ra không b tác đng bi bt c yu t nào trong b ba bt
kh thi.
Yu Hsing (2012), nghiên cu v chính sách b ba bt kh thi tác
đng đn lm phát, tng trng kinh t và các bt n ti Hy Lp phát
hin ra rng: t giá càng c đnh không tác đng đn lm phát, tng
trng kinh t, bin đng lm phát và bin đng sn lng đu ra. c
lp tin t cao làm gim bin đng sn lng đu ra. Hi nhp tài chính
cao giúp gim lm phát, gim bin đng lm phát và gim bin đng
sn lng đu ra.
Yu Hsing (2012), nghiên cu v chính sách b ba bt kh thi tác
đng đn lm phát, tng trng kinh t và các bt n ti Cng hòa Séc
phát hin ra rng: t giá càng c đnh giúp kinh t tng trng trong khi
càng đc lp tin t hoc hi nhp tài chính cao làm tng trng kinh t
gim đi. T giá c đnh không tác đng đn lm phát, bin đng lm
phát và bin đng sn lng đu ra. c lp tin t cao làm tng bin
đng sn lng đu ra. c lp tin t cao hoc hi nhp tài chính cao
làm tng lm phát và bin đng lm phát.
Yu Hsing (2013), nghiên cu v chính sách b ba bt kh thi tác
đng đn lm phát, tng trng kinh t và các bt n ti Brazil phát
hin ra rng: t giá c đnh làm gim t l lm phát. c lp tin t làm
gim mc tng trng kinh t trong khi đó, hi nhp tài chính làm gim
t l lm phát, bin đng lm phát và bin đng sn lng đu ra.
4. Phng pháp nghiên cu và d liu
4.1. Phng pháp nghiên cu
Trong bài nghiên cu này, tác gi s dng phng pháp ca ACI
(2008a, b, 2010, 2011a, b; 2012) đ xây dng các ch s mc tiêu ca
12
b ba bt kh thi: t giá c đnh, đc lp tin t và hi nhp tài chính
Vit Nam. im khác bit ca bài nghiên cu này là tác gi s dng
phng pháp ca Yu Hsing (2012) da trên nn tng ca ACI đ kim
tra mô hình hi quy tuyn tính, log – tuyn tính, tuyn tính – log và log
– log gia ba ch s ca b ba bt kh thi. Vic kim đnh và so sánh
bn mô hình quan h này nhm xác đnh mô hình hi quy nào phù hp
nht đi vi b ba bt kh thi ti Vit Nam. Bên cnh đó, tác gi cng
s dng phng pháp ca Yu Hsing (2012) đ kim tra tác đng ca
chính sách điu hành b ba bt kh thi đn lm phát, tng trng kinh
t, bin đng lm phát và bin đng sn lng đu ra ti Vit Nam.
Ngoài ra, tác gi s dng phng pháp tính ch s hi nhp tài chính
theo phng pháp ca Hutchison, Sengupta và Singh (2010). Theo đó,
ch s hi nhp tài chính đc tính da trên tng lung vn đu t trc
tip nc ngoài vào và ra, vn đu t gián tip nc ngoài vào và ra
trên GDP.
4.2. Bin nghiên cu và d liu
Tác gi s dng s liu nm tính theo tháng t tháng 01 nm 1997
đn tháng 12 nm 2012. i vi ch s đc lp tin t, tác gi s dng
lãi sut tin gi hàng tháng ca Vit Nam, lãi sut th trng tin t
hàng tháng ca M theo s liu thng kê tài chính quc t (IFS). Ch s
n đnh t giá, tác gi s dng t giá hi đoái VND/USD tng tháng
theo s liu thng kê tài chính quc t (IFS). Ch s hi nhp tài chính
đc tác gi s dng s liu lung vn FDI vào và ra theo nm t Tng
cc thng kê, s liu lung vn FPI vào theo nm tác gi s dng s
liu ca NHTG. S liu GDP hng nm đc ly t ngun NHTG. T
l lm phát tng nm đc ly t ngun NHTG.
13
Trong bài lun vn này, tác gi s dng phng pháp ca Yu
Hsing (2012) đ tính bin đng lm phát và bin đng sn lng đu ra
ln lt là đ lch chun ca lm phát, GDP thc trong giai đon 5 nm
t nm 1997 – 2012.
4.2.1. Ch s đc lp tin t (MI)
Lãi sut tin gi ti Vit Nam, lãi sut th trng tin t M
n v: %
Ngun:IFS
/>b3b51df
Hình 4.1: th lãi sut tin gi ti Vit Nam, lãi sut th
trng tin t M t 1997 – 2012
Nhìn vào đ th trên, ta nhn thy rng lãi sut tin gi ti Vit
Nam có nhng giai đon hoàn toàn tng quan đi nghch vi lãi sut
th trng tin t M, c th nm 2000 lưi sut tin gi Vit Nam gim
0.00
2.00
4.00
6.00
8.00
10.00
12.00
14.00
16.00
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Lưi sut tin gi trung bình
Lưi sut th trng tin t
trung bình
14
mnh trong khi đó lưi sut th trng tin t ca M li tng tng đi.
Do trong thi gian nm 2000, tình hình kinh t khó khn, tc đ tng
trng kinh t gim do cuc khng hong kinh t Châu Á 1997, các
doanh nghip không tr đc n vay dn đn n xu ca các NHTM
tng lên. NHNN s dng chính sách tin t ni lng, gim lãi sut tin
gi và cho vay đ h tr khó khn cho các doanh nghip và giúp GDP
tng trng tr li.
T nm 2001 – 2003 Vit Nam tng lưi sut tin gi tr li do tình
hình kinh t đư tng trng tr li, trong khi đó đ khc phc tình trng
tng trng kinh t suy gim và thng mi, đu t gim sút, các nc,
đc bit là các nc phát trin buc phi la chn gii pháp ni lng
chính sách tin t nhm thúc đy tng trng. i đu trong vic thc
hin chính sách tài chính - tin t ni lng giai đon 2001-2003 là M.
T nm 2001 đn cui nm 2003, đ kích thích tng trng, chng
gim phát, FED đư 13 ln ct gim lãi sut, đa mc lãi sut c bn t
6% nm 2001 xung còn 1% (mc thp k lc k t nm 1958) vào 25-
6-2003.
n nm 2008, cuc khng hong kinh t toàn cu xy ra, tình
hình lm phát ti Vit Nam tng cao đn 23.1% do giá c các nguyên
vt liu trên th gii tng mnh. NHNN đư áp dng chính sách tht cht
tin t, tng lưi sut c bn đ gim lng tin cung ng trong nn kinh
t nhm mc đích kim soát lm phát dn đn các NHTM chy đua
tng lưi sut tin gi. Trong khi đó ti M, ri ro phát sinh khi FED liên
tc tng lưi sut c bn ca đng USD trong thi gian dài t 2004 –
2006 (tng t 1% - lên 5.25%) và tip tc kéo dài đn na đu nm
2007 làm cho lãi sut cho vay cm c ca M cng tng theo, dn đn
ngi dân không th tr n ngân hàng. T l n xu ca h thng tín
15
dng tng cao và lên ti 300 t USD. Nhiu tp đoàn, ngân hàng, qu
đu c, các nhà cho vay cm c ln ca M ri vào tình trng khó
khn. Khng hong cho vay th chp ca M nhanh chóng lan sang
Anh và mt s nc Châu Âu, nh hng sâu sc ti th trng tài
chính th gii, buc các NHTW ln trên th gii phi phi hp đ ngn
chn. Chính sách tin t ni lng, gim lãi sut đc xem là mt trong
nhng phng thuc hu hiu đ ngn chn tình trng này.
Sang nm 2009, mt phn khc phc hu qu do nm 2008 NHNN
đư áp dng các bin pháp tht cht tin t quá mnh và sâu gây nh
hng đn tng trng nn kinh t, NHNN áp dng chính sách ni lng
tin t, gim lãi sut đ kích thích tng trng kinh t. Trong khi đó,
tình hình kinh t ca M vn tip tc suy thoái nng n. FED tip tc
duy trì lãi sut mc thp 0.07% - 0.13% cho đn nm 2012.
Nm 2010 – 2011, do tình hình lm phát ti Vit Nam tng cao tr
li, NHNN áp dng chính sách tht cht tin t tng lưi sut c bn lên
nhm kim ch lm phát. n nm 2012, do tình hình kinh t suy yu
trên toàn th gii, hàng lot doanh nghip phá sn, NHNN chuyn sang
áp dng chính sách ni lng tin t.
Có th thy, chính sách tin t ca Vit Nam đư có nhng phn
ng khá linh hot trc bin đng kinh t mc dù vn có đ tr nht
đnh. Tuy còn nhiu hn ch trong điu hành, dn đn vic kim ch
lm phát nm 2011 gp khó khn nhng có th nói chính sách tin t
ca Vit Nam đt đc s đc lp tng đi.
Ch s đc lp tin t (MI)
Theo Aizenman, Chinn, Ito thì ch s MI là đi ng ca tng
quan lãi sut gia lãi sut tin gi trong nc (Vit Nam) và lãi sut th