LUẬN VĂN THẠC SĨ KIỂM SOÁT DÒNG VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI TẠI VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN 2000 - 2012.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM





L TÚ LOAN

KIM SOÁT DÒNG VN U T TRC TIP NC NGOÀI
TI VIT NAM TRONG GIAI ON 2000 - 2012


LUN VN THC S KINH T










TP. H Chí Minh – Nm 2013

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM





L TÚ LOAN

KIM SOÁT DÒNG VN U T TRC TIP NC NGOÀI
TI VIT NAM TRONG GIAI ON 2000 - 2012

Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
Mã s : 60340201

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC: TS TRN QUC TUN






TP. H Chí Minh – Nm 2013

i

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tác gi. Các s liu, d
liu và các ngun trích dn trong lun vn đu trung thc và đc chú thích ngun gc
rõ ràng, minh bch.




Tác gi Lun vn


L Tú Loan

ii

MC LC
Trang
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN i
MC LC ii
DANH MC CÁC CH VIT TT v
DANH MC CÁC BNG vi
DANH MC CÁC HÌNH V vii
M U 1
1. Lý do chn đ tài: 1
Chng 1: TNG QUAN V KIM SOÁT VN DÒNG VN U T TRC TIP
NC NGOÀI 3
1.1
Tng quan v dòng vn đu t trc tip nc ngoài (FDI): 3
1.1.1 Khái nim v đu t trc tip nc ngoài: 3
1.1.2 Phân loi FDI: 4

1.1.3 c đim ca dòng vn đu t trc tip nc ngoài: 5
1.1.4 Các nhân t tác đng đn dòng vn FDI: 6
1.1.5 Vai trò cangun vn đu t trc tip nc ngoài: 11
1.2
Kim soát vn đu t trc tip nc ngoài: 12
1.2.1 Khái nim kim soát vn đu t trc tip nc ngoài: 12
1.2.2 Mc tiêu ca kim soát vn FDI: 12
1.2.3 Các hình thc kim soát vn: 12

1.2.4 Trách nhim kim soát vn FDI: 13
1.2.5 Tác đng ca kim soát vn FDI: 14
1.3
Lý thuyt kim soát vn và kinh nghim kim soát vn ti mt s nc: 15
1.3.1 Lý thuyt b ba bt kh thi: 15
1.3.2 Kinh nghim kim soát vn ca mt s nc: 16
1.3.3 Bài hc kinh nghim cho Vit Nam: 21
Chng 2: THC TRNG KIM SOÁT DÒNG VN U T TRC TIP NC
NGOÀI TI VIT NAM TRONG GIAI ON 2000 - 2012 24
iii

2.1 c trng ca dòng vn FDI vào Vit Nam :
24
2.2 Thc trng kim soát dòng vn đu t trc tip nc ngoài ti Vit Nam trong giai
đon 2000-2012: 29

2.2.1 Các bin pháp kim soát vn trc tip: 29
2.2.2Các bin pháp kim soát vn gián tip: 40
2.3 Vn đ chuyn giá:
44
2.3.1 nh ngha: 45

2.3.2 C s và đng c ca hành vi chuyn giá 45
2.3.3 iu kin xut hin chuyn giá: 45
2.3.4 Thc trng hot đng chng chuyn giá các doanh nghip FDI ti VN: 46
2.4 ánh giá thc trng kim soát vn FDI ti VN trong giai đon 2000-2012:
48
2.4.1 Nhng thành tu đt đc ca vic kim soát ngun vn FDI: 49
2.4.2 Nhng hn ch và nguyên nhân ca vic kim soát ngun vn FDI: 55
Chng 3: GII PHÁP NÂNG CAO QU TRÌNH KIM SOÁT DÒNG VN U T
TRC TIP NC NGOÀI TI VIT NAM 64
3.1 QUAN IM CA CHÍNH PH, NH HNG THU HÚT VÀ KIM SOÁT
DÒNG VN U T TRC TIP NC NGOÀI N NM 2020:
64
3.1.1 Quan đim ca Chính ph v vic thu hút và kim soát dòng vn đu t trc
tip nc ngoài ti Vit Nam đn nm 2020: 64
3.1.2 nh hng thu hút và kim soát dòng vn đu t trc tip nc ngoài ti Vit
Nam đn nm 2020: 64
3.2 MT S GII PHÁP NÂNG CAO QUÁ TRÌNH KIM SOÁT VN U T
TRC TIP NC NGOÀI TI VIT NAM:
65
3.3 CÁC GII PHÁP B TR: 75
3.3.1 i vi Chính ph: 75
3.3.2 i vi Ngân hàng Nhà nc: 82
KT LUN CHNG 3 86

KT LUN CHUNG 87
TÀI LIU THAM KHO 88


iv

DANH MC CÁC CH VIT TT

STT
T
vit tt
Ni dung
Ting Anh Ting Vit
1 AFTA ASEAN Free Trade Area Khu vc Mu dch t do ASEAN
2 APEC
Asia-Pacific Economic
Cooperation
Din đàn kinh t Châu Á Thái
Bình Dng
3 ASEAN
Association of South-East
Asian nations
Các quc gia ông Nam Á
4 BOT Built-Operation-Transfer
Hp đng xây dng-kinh doanh
-chuyn giao
5 BT Built-Transfer Hp đng xây dng-chuyn giao
6 BTO Built-Transfer-Operation
Hp đng xây dng-chuyn giao
-kinh doanh
7 CNHT

Công nghip h tr
8
CGCN

Chuyn giao công ngh
9
EU
European Union
Liên minh Châu Âu
10 EUR ng tin chung Châu Âu
11 FDI Foreign Direct Investment Vn đu t trc tip nc ngoài
12
GCNT

Giy chng nhn đu t
13 GDP Gross Domestic Product Tng sn phm quc ni
14
IMF
International Monetary Fund
Qu tin t quc t
15
NHNN

Ngân hàng Nhà nc
16
NHTW

Ngân hàng Trung ng
17 OECD
Organization for Economic
Co-operation & Development
T Chc Hp Tác Và Phát Trin
Kinh T
18 SAFE

B qun lý ngoi hi Trung
Quc
19
TNDN

Thu nhp doanh nghip
20 UNCTAD
United Nations Conference
on Trade and Development
Din đàn Thung mi và Phát
trin ca Liên hp quc
21
USD
United States dollar
ng đôla M
22
VN

Vit Nam
23
VND

đng tin Vit Nam
24
WTO
World Trade Organization
T chc thng mi Th gii
25
XTT

Xúc tin đu t

v

DANH MC CÁC BNG

BngTrang
Bng 2.1: u t trc tip ca nc ngoài đc cp giy phép thi k 1988-2012 29
Bng 2.2: Tình hình phân b vn FDI vào các tnh thành 33
Bng 2.3: Vn FDI chy vào mt s nc ASEAN 34
Bng 2.4: Dòng vn đu t trc tip FDI giai đon 2008-2012 36



vi

DANH MC CÁC HÌNH V

HìnhTrang
Hình 1.1: Lý thuyt B ba bt kh thi 18
Hình 2.1: C cu vn đu t theo ngành 31
Hình 2.2: Các đi tác FDI đu t vào Vit Nam 32
Hình 2.3: Dòng vn FDI vào Vit Nam t nm 2000 đn 2012 37
Hình 2.4: Tc đ gii ngân vn FDI giai đon 2000-2012 50

1

M U

1. Lý do chn đ tài:
T nhng nm đu ca thp niên 90, quá trình t do hóa tài chính n r, dòng
vn quc t chy mnh vào các nc đang phát trin. Vit Nam là mt trong nhng
nc thu hút dòng vn đu t trc tip nc ngoài (FDI) bi nhng thành tu kinh t
n tng nh GDP gia tng qua nhiu nm lin, môi trng chính tr xã hi n đnh,
ngun nhân công tr có tay ngh, ngun nhiên nguyên liu di dào cha đc khai
thác… Tuy nhiên, cùng vi nhng li ích dòng vn FDI mang li (vn, công ngh,
k nng qun lý, to thêm vic làm và thu nhp cho ngi lao đng, to thêm ngun
thu cho ngân sách nhà nc )thìnhng ri ro, bt n, thm chí khng hong tài
chính - tin t đã ngày mt gia tng đã tác đng đn nn kinh t. Do đó, mt s nc
đã s dng đn nhng bin pháp kim soát vn nhm kim ch s di chuyn ca
dòng vn ngn hn, tránh s đo ngc dòng vn.
Chính vì th, trong quá trình hi nhp nn kinh t th gii, Vit Nam va n lc
thu hút dòng vn đu t trc tip nc ngoàiva phi đm bo mc tiêu phát trin n
đnh, bn vng. Vic nhn đnh đúng bn cht ca dòng vn đu t trc tip nc
ngoài cùng vi nhng gii pháp nhm kim soát dòng vn này trong quá trình hi

nhp là lý do tôi chn đ tài nghiên cu “Kim soát dòng vn đu t trc tip nc
ngoài ti Vit Nam trong giai đon 2000-2012”.
2. Mc tiêu nghiên cu:
- Phân tích thc trng kim soát dòng vn đu t trc tip nc ngoài ti Vit
Nam trong giai đon 2000-2012. ng thi nêu lên kinh nghim kim soát vn ti
mt s nc nh: Trung Quc, Malaysia, Thái Lan và t đó rút ra bài hc kinh
nghim cho Vit Nam
- T nhng vn đ đc đánh giá và phân tíchnêu trên, kt hp vi điu kin
thc ti ca Vit Nam, đ tài đa ra mt s gii pháp nhm góp phn nâng cao quá
trình kim soát dòng vn đu t trc tip nc ngoài ti Vit Nam.


2

3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu:
i tng nghiên cu ca đ tài là dòng vn FDI ti Vit Nam trong giai đon t
nm 2000 đn nm 2012.
Ni dung chính ca đ tài là phân tích thc trng kim soát vn đu t trc tip
nc ngoài ti Vit Nam trong giai đon t nm 2000 đn 2012, đng thi nghiên
cu kinh nghim ti mt s nc khác nên d liu s thu thp trong phm vi nc
Vit Nam và s liu thu thp t mt s nc nh: Trung Quc, Thái Lan, Malaysia.
4. Phng pháp nghiên cu:
Phng pháp chính đc s dng trong đ tài là phng pháp thng kê, tng
hp, phân tích và x lý s liu, d liu th cp đc thu thp t Tng cc Thng kê
Vit Nam, B k hoch đu t, Ngân hàng Nhà nc Vit Nam…
5. Ý ngha ca đ tài:
Qua vic nghiên cu đ tài cho thy thc trng dòng vn đu t trc tip nc
ngoài ti Vit Nam trong giai đon hi nhp. Các nguy c tim n, phát sinh ca
dòng vn và có nhng đnh hng chin lc trong nhng nm tip theo. ánh giá
mc đ hi nhp ca Vit Nam vi nn kinh t th gii, hiu qu các chính sách qun

lý kinh t v mô ca Nhà nc.T đó, tip tc nghiên cu và đánh giá xu hng nn
kinh t trong tng lai và giúp doanh nghip có chin lc kinh doanh phát trin phù
hp hn.
6. Cu trúc ca đ tài:
- Chng 1: Tng quan v kim soát dòng vnđu t trc tip nc ngoài
- Chng 2: Thc trng kim soát vnđu t trc tip nc ngoài ti Vit Nam
trong giai đon t nm 2000-2012.
- Chng 3: Mt s gii pháp đ xut nhm góp phn nâng caoquá trình kim soát
dòng vn đu t trc tip nc ngoài ti Vit Nam

3

Chng 1: TNG QUAN V KIM SOÁT VN DÒNG VN
U T TRC TIP NC NGOÀI

1.1 Tngquan v dòng vn đu t trc tip nc ngoài(FDI):
1.1.1 Khái nim v đu t trc tip nc ngoài:
Xut phát t nhiu góc đ, quan đim khác nhau trên th gii đã có rt nhiu khái
nim khác nhau v FDI (Foreign Direct Investment)
 Theo Qu Tin t Quc T(IMF- International Monetary Fund):
Theo Cm nang thanh toán xut bn ln th 5 ca IFM thì u t trc tip nc
ngoài (FDI - Foreign Direct Investment) là hot đng đu t nhm đt đc nhng
li ích lâu dài trong mt doanh nghip hot đng trên lãnh th ca mt nn kinh t
khác nn kinh t nc ch đu t, mc đích ca ch đu t là giành quyn qun lý
thc s doanh nghip.
+ Quyn s hu ca nhà đu t ti thiu phi là 10% tng s c phiu mi đc
công nhn là FDI
+ Quyn kim soát thc s doanh nghip (effective voice in magnagement) chính
là quyn kim soát doanh nghip. Quyn kim soát (control- tham gia vào vic
đa ra các quyt đnh quan trng liên quan đn chin lc và các chính sách phát

trin ca công ty) là tiêu chí c bn giúp phân bit gia đu t trc tip nc
ngoài và đu t chng khoán.

 Theo T Chc Hp Tác Và Phát Trin Kinh T(OECD - Organization for
Economic Co-operation and Development):
u t trc tip nc ngoài đc thc hin nhm thit lp các mi quan h kinh
t lâu dài vi mt doanh nghip đc bit là nhng khon đu t mang li kh nng
to nh hng đi vi vic qun lý doanh nghip nói trên bng cách:
+ Thành lp hoc m rng mt doanh nghip hoc mt chi nhánh thuc toàn
quyn qun lý ca ch đu t;
+ Mua li toàn b doanh nghip đã có;
+ Tham gia vào mt doanh nghip mi;
+ Cp tín dng dài hn (> 5 nm).
4

Khái nim ca IMF và OECD đa ra đu nhn mnh đn ”li ích kinh t lâu dài”
và mc tiêu to đc s nh hng đi vi doanh nghip. Tuy nhiên, khái nim ca
OECD ch ra mt cách c th hn cách thc nhà đu t to nh hng đi vi các
doanh nghip.
 Theo T chc Thng mai Th gii(WTO- World Trade Organization):
u t trc tip nc ngoài xy ra khi mt nhà đu t t mt nc (nc ch đu
t) có mt tài sn  nc khác (nc thu hút đu t) cùng vi quyn kim soát tài sn
đó. Quyn kim soát là du hiu đ phân bit FDI vi các hot đng đu t khác.

  VitNam:
Lut pháp ti Vit Nam cha có quy đnh rõ ràng v khái nim “đu t trc tip
nc ngoài” (FDI). Tuy nhiên, theo iu 3 Lut u T nm 2005 ca Vit Nam có
đnh ngha “đu t trc tip”, “đu t nc ngoài”, ”đu t ra nc ngoài” nh sau:
+ “u t trc tip là hình thc đu t do nhà đu t b vn đu t và tham
gia qun lý hot đng đu t”.

+“u t nc ngoài là vic nhà đu t nc ngoài đa vào Vit Nam vn
bng tin và các tài sn hp pháp khác đ tin hành hot đng đu t”
+ “u t ra nc ngoài là vic nhà đu t đa vn bng tin và các tài sn
hp pháp khác t Vit Nam ra nc ngoài đ tin hành hot đng đu t”
 T các khái nim ca Lut đu t nm 2005 có th hiu: “FDI là hình thc đu
t do nhà đu t nc ngoài b vn đu t và tham gia kim soát hot đng đu t 
Vit Nam hoc nhà đu t Vit Nam b vn đu t và tham gia kim soát hot đng
đu t  nc ngoài theo quy đnh ca lut này và các quy đnh khác ca pháp lut có
liên quan”.
Tóm li, FDIlà mt hình thc đu t quc t trong đó ch đu t ca mt
nc đu t toàn b hay phn đ ln vn đu t cho mt d án  nc khác nhm
giành quyn kim soát hoc tham gia kim soát d án đó nhm mc tiêu đt đc li
ích trong dài hn.
1.1.2 Phân loi FDI:
5

FDI có th đc tin hành di nhiu hình thc khác nhau tùy thuc vào quy
đnh ca lut pháp nc nhn đu t. Theo lut đu t 2005 ca Vit Nam, có các
hình thc FDI ch yu nh sau:
- Thành lp t chc kinh t 100% vn ca nhà đu t nc ngoài.
- Thành lp t chc kinh t liên doanh gia các nhà đu t trong nc và nhà
đu t nc ngoài.
- Các hình thc FDI khác:nhhình thcđu t theo hình thc hp đng BOT,
BTO, BT,đu t thông qua mô hình công ty m và công ty con (Holding company),
công ty c phn, chi nhánh công ty ncngoài, đu t mua li và sáp nhp (M&A)….
1.1.3 c đim ca dòng vn đu t trc tip nc ngoài:
- Tùy theo Lut pháp ca tng nc, nhàđu t nc ngoài phi góp mt t l
vn ti thiu trong vn pháp đnh hoc vn điu l đ giành quyn kim soát hoc
tham gia kim soát doanh nghip nhn đu t. Trên th gii, các nc quy đnh t l
này rt khác nhau. Ti M quy đnh t l này là 10%; ti Pháp và Anh là 20%; trong

khi đó ti Vit Nam, Lut đu t quy đnh là 30% và trong nhng trng hp đc bit
có th gim nhng không di 20%. Theo OECD (1996) thì t l này là 10% các c
phiu thng hoc quyn biu quyt ca doanh nghip - mc đc công nhn cho
phép nhà đu t nc ngoài tham gia thc s vào qun lý doanh nghip.
- T l góp vn ca các ch đu t s quy đnh quyn và ngha v ca mi bên,
đng thi li nhun và ri ro cng đc phân chia da vào t l này.
- Kt qu thu đc t hot đng kinh doanh ca d án đc phân chia cho các
nhà đu t theo t l góp vn và vn pháp đnh sau khi np thu cho nc s ti và tr
li tc c phn (nu có)
- Các nhà đu t nc ngoài trc tip qun lý d án mà h b vn đu t, t
quyt đnh đu t, quyt đnh sn xut kinh doanh và t chu trách nhim v lãi, l.
Hình thc này mang tính kh thi và hiu qu kinh t cao, không có nhng ràng buc
v chính tr. Quyn qun lý doanh nghip ph thuc vào t l góp vn ca ch đu t
trong vn pháp đnh ca d án

6

- FDI thng đc thc hin thông qua vic xây dng doanh nghip mi, mua
li toàn b hoc mt phn doanh nghip đang hot đng, hoc mua c phiu đ thôn
tính hoc sát nhp các doanh nghip vi nhau.
1.1.4 Các nhân t tác đng đn dòng vn FDI:
1.1.4.1 Các nhân t thuc môi trng quc t:
ó là các yu t thuc môi trng kinh t, chính tr, xã hi toàn cu có n đnh
hay không, có thun li hay không thun li cho nc ch đu t và nc nhn đu
t cng nh cho chính ch đu t khi tin hành hot đng đu t ra nc ngoài. Tình
hình chính tr trong khu vc và quc t tác đng đn các nhà đu t đang tìm kim
đi tác và ti c các d án đang trin khai. Khi môi trng kinh t chính tr trong khu
vc và th gii n đnh, khi đó các nhà đu t tìm kim c hi đu t vào các nc
có kh nng sinh li cao hn trong nc và nc tip nhn đu t có c hi thu hút
vn FDI. Ngc li, khi bin đng xy ra, ngun đu vào và đu ra ca các d án có

nguy c thay đi, các nhà đu t gp khó v mt lu chuyn vn nên nh hng đn
hiu qu FDI.
S cnh tranh gia các nc nhn đu t trong thu hút FDI có nh hng mnh
m đn dòng chy FDI.  nâng cao nng lc cnh tranh trong thu hút FDI, các nc
nhn đu t thng xuyên ci tin môi trng đu t, to nhiu điu kin thun li và
đa ra nhng chính sách u đãi cho ch đu t. Nc nào xây dng đc môi trng
đu t có sc hp dn cao hn thì nc đó s có kh nng thu hút đc nhiu FDI
hn. Mt khác, s thay đi chính sách ca nc ch nhà đ phù hp vi tình hình
thc t, đòi hi các nhà TNN phi có thi gian tìm hiu thay đi chin lc đu t,
nh hng đn tc đ đu t
1.1.4.2 Các nhân t thuc môi trng nc nhn đu t:
 Môi trng chính tr - kinh t - xã hi:
Các nhà đu t thng coi yu t chính tr ca mt nc là yu t hp dn hàng
đu, vì có n đnh chính tr thì các cam kt ca chính ph nc ch nhà đi vi các
nhà đu t v s hu vn đu t, các chính sách u tiên, đnh hng phát trin mi
đc đm bo.Nhân t chính tr - xã hi có tác đng mnh m đn yu t ri ro trong
7

đu t. Nu nc ch nhà có h thng chính sách đy đ và hp lý, đm bo s nht
quán v ch trng thu hút đu t thì càng thu hút s quan tâm ca nhà TNN.
S n đnh chính tr - xã hi có ý ngha quyt đnh đn vic huy đng và s dng
có hiu qu vn đu t, đc bit là đu t nc ngoài.Tình hình chính tr không n
đnh, đc bit là th ch chính tr (đi lin vi nó là s thay đi lut pháp) thì mc tiêu
và phng thc thc hin mc tiêu s thay đi. Hu qu là li ích ca các nhà TNN
gim đi (h phi gánh chu mt phn hay toàn b các thit hi) dn đn mt lòng tin
ca các nhà đu t đi vi nc nhn đu t. Mc khác, khi tình hình chính tr, xã hi
không n đnh, Nhà nc khó kim soát hot đng ca nhà TNN, hu qu là các
nhà đu t hot đng theo mc đích riêng, không theo đnh hng chin lc phát
trin kinh t -xã hi ca nc nhn đu t, làm cho hiu qu s dng vn FDI thp
S n đnh v môi trng chính tr-kinh t- xã hi nh là mt điu kin tt yu đ

phát trin kinh t, t đó có th thu hút vn đu t trong và ngoài nc đ phát trin
kinh t. Mt khi nn kinh t n đnh v mt chính tr, xã hi thì s an toàn và sinh li
ca đng vn đi đu t càng đc đm bo.
 H thng Lut pháp và c ch chính sách khuyn khích TNN:
H thng pháp lut bao gm các vn bn lut, các quy đnh, các vn bn qun lý
hot đng đu t…phn ánh mt cách rõ ràng môi trng đu t ca nc s ti. Vi
điu kin hot đng ca các nhà đu t không phng hi đn an ninh quc gia thì h
thng pháp lut ca mt nc cn đm bo nhng vn đ cho nhà TNN nh sau:
- Môi trng cnh tranh lành mnh, quyn s hu tài sn t nhân đc pháp lut
bo đm.
- Quy ch pháp lý ca vic phân chia li nhun, quyn chuyn li nhun đi v
nc
- Quy đnh v thu, giá c, thi hn thuê đt Các yu t này tác đng trc tip
đn giá thành sn phm và t sut li nhun.
Mt h thng pháp lut đng b, hoàn thin, vn hành hu hiu, nhng ci m,
phù hp vi lut pháp và thông l quc t là mt trong nhng nhân t to nên môi
trng kinh doanh thun li, có th đnh hng và h tr cho các nhà đu t nc
ngoài thì kh nng hp dn ca FDI càng cao.
8

Do vy, h thng pháp lut phi th hin đc ni dung c bn ca nguyên tc:
Tôn trngđc lp ch quyn, bình đng, cùng có li và theo thông l quc t. ng
thi phi thit lp và hoàn thin đnh ch pháp lý to nim tin cho các nhà TNN.
Bên cnh h thng vn bn pháp lut thì nhân t quyt đnh pháp lut có hiu lc
là b máy qun lý nhà nc. Nhà nc phi vng mnh vi b máy qun lý gn nh,
ngi qun lý có nng lc, nng đng, có phm cht đo đc. Vic qun lý các d án
FDI phi cht ch theo hng to s thun li cho các nhà đu t song không nh
hng đn s phát trin chung ca nn kinh t và xã hi.
 V trí đa lý và điu kin t nhiên:
Mc tiêu ca các nhà đu t nc ngoài khi tin hành đu t là nhm thu li

nhun càng nhiu càng tt, h không ch dng li  th trng trong nc mà còn tìm
cách m rng ra th trng nc ngoài. Do đó, mt nc càng có v trí đa lý thun
li cho vic giao thng vn chuyn hàng hóa thì càng thu hút nhà đu t nc
ngoài.Vì vy v trí đa lý có ý ngha nh mt li th so sánh nhm thu hút vn đu t
trc tip nc ngoài
iu kin t nhiên bao gm các điu kin v tài nguyên thiên nhiên nh: khoáng
sn, đt, rng, nc, khí hu hay không gian ca nc nhn đu t. Cng nh v trí
đa lý, điu kin t nhiên ca nc nhn đu t cng có ý ngha quan trng trong vic
thu hút đu t nc ngoài.Ngun tài nguyên thiên nhiên di dào, phong phú, có th
khai thác s dng cho sn xut kinh doanh càng thu hút Nhà đu t nc ngoài. ây
cng là mt trong nhng yu t hàng đu giúp VN thu hút FDI trong nhng nm qua.
 C s h tng:
Trong hot đng FDI, c s h tng kinh t ca mt quc gia luôn là mi quan
tâm vt cht hàng đu ca các nhà TNN trc khi ra quyt đnh và trin khai thc
hin các d án đã cam kt. Kt cu h tng k thut là c s đ thu hút FDI và cng
là nhân t thúc đy hot đng FDI din ra nhanh chóng. ng thi kt cu h tng có
nh hng quyt đnh đn hiu qu sn xut kinh doanh, nht là nh hng đn tc
đ chu chuyn vn.
H thng c s h tng bao gm c mng li giao thông, h thng thông tin liên
lc và các c s dch v tài chính ngân hàng… Trình đ phát trin c s h tng phn
9

nào phn ánh đc trình đ phát trin ca mi quc gia, to môi trng cho hot
đng đu t. Mt quc gia có h thng c s h tng phát trin s to điu kin cho
các d án FDI phát trin thun li. Nhà đu t gim chi phí trong quá trình vn
chuyn, thông tin liên lc… dn đn rút ngn thi gian, t đó mang li hiu qu cao
trong quá trình thc hin d án.
 Ngun nhân lc và trình đ khoa hc công ngh:
Ngun lao đng va là nhân t đ thu hút va là yu t đc s dng hiu qu
cho đu t nc ngoài. Ngun nhân lc dù có trình đ, k nng hoc lao đng chân

tay đu tr thành ngun lc phc v cho đu t nc ngoài. Ngun nhân công có kh
nng hp tác kinh doanh cao, trình đ lao đng phù hp vi yêu cu, nng lc qun
lý cao s to ra nng sut cao. Bên cnh đó, các nhà đu t nc ngoài s gim mt
phn chi phí và thi gian đào to nên tin đ và hiu qu ca các d án s hoàn thành
nhanh chóng. Trình đ ngun nhân lc thp kém s làm cho nc nhn đu t kém
hp dn trong vic thu hút ngun vn FDI, đc bit là  quá trình qun lý hot đng
FDI. Vì vy, nc nhn đu t phi tích cc nâng cao trình đ dân trí ca ngi lao
đng đ không ch nâng cao kh nng tip cn công ngh, k thut tiên tin mà cng
nâng cao k thut qun lý kinh t to điu kin thu hút ngun vn FDI cho đt nc.
Mt h thng doanh nghip trong nc phát trin, đ sc hp thu công ngh
chuyn giao, là đi tác bình đng vi các nhà đu t nc ngoài, là điu kin cn
thit đ nc tip nhn đu t có th thu hút hiu qu hn ngun vn nc ngoài. H
thng các doanh nghip đó bao gm c nhng doanh nghip sn xut ln dch v  tt
c các lnh vc, ngành ngh và các nghip v kinh doanh quc t, đ sc đng vng
 th trng trong nc và cnh tranh trên th trng th gii. Trong đó, mng li
các doanh nghip dch v v tài chính-ngân hàng có vai trò quan trng, nhm to ra
các điu kin thun li cho vic huy đng và lu chuyn vn trong nc và quc t.
Càng t do hóa tài chính và đu t s càng to điu kin thu hút các nhà đu t ln.
 Th tc hành chính:
Th tc hành chính bao gm các khâu nh th tc đt đai, xét duyt giy phép
đu t, th tc thm đnh d án… iu làm chùn bc các nhà đu t nht chính là
th tc hành chính rm rà, phin phc gây tn kém v thi gian và chi phí.
10

B máy hành chính hiu qu quyt đnh s thành công không ch thu hút vn đu
t nc ngoài mà còn ca toàn b quá trình huy đng, s dng vn cho đu t phát
trin ca mi quc gia và mi đa phng. B máy hành chính phi thng nht, gn
nh, sáng sut và nhy bén v chính sách, vi nhng th tc hành chính, nhng qui
đnh pháp lý có tính cht đn gin, công khai và nht quán, đc thc hin bi nhng
con ngi có trình đ chuyên môn cao, có k lut, đo đc và tôn trng pháp lut.

1.1.4.3 Các nhân t thuc nc ch đu t:
 Nhân t lãi sut
Do mt d án đu t, chi phí và doanh thu đc thc hin  nhng thi đim
khác nhau.  so sánh doanh thuvà chi phí trong điu kin tin có giá tr bin đi
theo thi gian, các nhà đu t đó s dng lãi sut đ tính chuyn các dòng tin v mt
bng thi gian hin ti. Nh vy, nu lãi sut càng tng thì li nhun thu đc t hot
đng đu t càng gim. Do đó mc lãi sut thp là mt trong nhng yu t khuyn
khích ngi có tin đu t vào hot đng sn xut kinh doanh hn là gi tin vào
ngân hàng.
 Chi phí sn xut:
ây là mt trongnhng yu t mà các nhà đu t quan tâm, bao gm: chi phí
nguyên nhiên vt liu, chi phí nhân công và chi phí cho các dch v h tr sn xut.
Chi phí sn xut gim thì li nhun s tng ti mi mc lãi sut. Trong hot đng
FDI, t giá hi đoái là nhân t quan trng, nh hng đn chi phí sn xut ti nc
nhn đu t. Nu đng tin ca nc nhn đu t tng giá, chi phí sn xut tng, li
nhun gim, đây chính là nhân t làm gim quy mô đu t trc tip nc ngoài
 Tình hình nc nhà:
Yu t này thng bt gp vi các công ty đa quc gia, mt khi nc nhà đu t
đang gp khó khn v tài chính thì vic công ty m cung tin cho công ty con s gim
xung và đôi lúc bt buc phi đóng công ty con đ dn tin v cu công ty m đang
gp khó khn và chính điu này đã làm cho vic đu t ra nc ngoài b gián đon.
Vi tính hình khó khn cho công ty m thì bt k nhà đu t nào cng s tìm
cách gimchi đ tng ngun vn cho công ty m và vic rút tin h tr hoc đóng ca
công ty con  các quc gia khác là điu tt yu.
11

1.1.5 Vai trò cangun vn đu t trc tip nc ngoài:
1.1.5.1 i vi nc đu t
u t ra nc ngoài giúp nâng cao hiu qu s dng nhng li th  ni tip
nhn đu t, h giá thành sn phm và nâng cao t sut li nhun ca vn đu t và

xây dng đc th trng cung cp nguyên liu n đnh vi giá phi chng.
1.1.5.2 i vi nc tip nhn đu t
i vi các nc đang phát trin: FDI giúp đy mnh tc đ phát trin kinh t
thông qua vic to ra nhng doanh nghip mi, thu hút thêm lao đng, gii quyt mt
phn nn tht nghip  nhng nc này, khc phc tình trng thiu vn kéo dài. Theo
sau FDI là máy móc, thit b và công ngh mi giúp các nc đang phát trin tip cn
vi khoa hc – k thut mi. Các t chc sn xut trong nc bt kp phng thc
qun lý công nghip hin đi, lc lng lao đng quen dn vi phong cách làm vic
công nghip cng nh hình thành dn đi ng nhng nhà doanh nghip gii. Và FDI
giúp tng thu cho ngân sách Nhà nc.
1.1.5.2 Li ích ca hot đng đu t trc tip ra nc ngoài đi vi các nc
đang phát trin
Th nht, đu t trc tip nc ngoài giúp cho nc đu t s dng có hiu qu
ngun lc "d tha" tng đi trong nc, nâng cao t sut đu t, khai thác có hiu
qu li th ca quc gia. Khi đu t trc tip ra nc ngoài, các quc gia này s đem
các ngun lc có li th ca mình đ tin hành đu t và có th s thu đc li nhun
ln hn khi tin hành đu t trong nc bi: trong môi trng mi, ngun lc mà
nhà đu t đem đi đu t s đc khai thác, s dng có hiu qu hn, các ngun lc
đc khai thác ti đa.
Th hai, đu t trc tip ra nc ngoài giúp cho nc đu t tìm kim và tn
dng đc các ngun lc  nc ngoài mt cách có hiu qu hn  trong nc, xây
dng đc th trng cung cp đu vào n đnh vi giá c hp lý.Ngun lc và kh
nng khai thác các ngun lc này ti mi quc gia khác nhau là khác nhau. Do vy,
mi dn đn tình trng là có nhng ni "tha" tng đi và "thiu" tng đi các
ngun lc. Khi tin hành sn xut kinh doanh, mi nhà qun lý đu phi luôn tìm
cách ti thiu chi phí và ti đa li nhun nên h c gng s dng các ngun lc sao
cho có hiu qu nht và đu t trc tip ra nc ngoài là mt gii pháp.
Th ba, đu t trc tip ra nc ngoài m rng th trng xut khu.u t trc
tip ra nc ngoài là mt cách đ thâm nhp vào th trng nc ngoài. Thâm nhp
th trng theo cách này s giúp ngi tiêu dùng nc s ti làm quen vi sn phm

12

ca nc đu t do vy góp phn m rng th trng xut khu cho sn phm, thúc
đy hot đng sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
Th t, đu t trc tip nc ngoài giúp các nhà đu t tránh đc hàng rào
thng mi.Hu ht các quc gia trên th gii đu s dng thu quan, hn ngch và
các hình thc phi thu quan khác đ kim soát vic xut nhp khu hàng hoá và dch
v. Thông thng chính ph ca các nc kim soát thng mi quc t nhm mc
đích tng thu ngân sách, bo h các ngành công nghip và thc hin các mc tiêu
chính sách kinh t ca mình.
Ngoài thu quan và hn ngch, chi phí vn ti cng là mt b phn cu thành
hàng rào thng mi.Các loi sn phm nh khoáng sn, xi mng, vt liu xây
dng có hàm lng giá tr tng đi thp li cng knh nên chi phí vn chuyn
chúng đã thc s làm gim li nhun biên ca nhà sn xut và là tr ngi thc s cho
vic xut khu.Trong các trng hp nh vy, các nhà sn xut thay vì xut khu
hàng hoá, h xut khu t bn hay đu t trc tip nc ngoài đ gim chi phí và
tránh đc hàng rào bo h thng mi ca các nc.
Th nm, thông qua đu t trc tip nc ngoài s giúp cho các nhà đu t kéo
dài chu k sng ca sn phm, đi mi công ngh thông qua vic di chuyn công
ngh c, đã hao mòn v vô hình sang các nc nhn đu t
Th sáu, đu t trc tip nc ngoài nc đu t có th nâng cao cht lng
ngun nhân lc, qua đó nâng cao đc nng lc qun lý thông qua vic hc hi kinh
nghim qun lý kinh t.
1.2 Kim soát vn đu t trc tip nc ngoài:
1.2.1 Khái nim kim soát vn đu t trc tip nc ngoài:
Kim soát vn đu t trc tip nc ngoài là vic chính ph thc hin các bin
pháp can thip bng nhiu hình thc khác nhau đ tác đng lên dòng vn đu t trc
tip nc ngoài vào hoc ra mt nc nhm đt “mc tiêu nht đnh” ca Chính ph
1.2.2 Mc tiêu ca kim soát vn FDI:
- Hn ch s lng dòng vn FDI chy vào

- iu tit lng vn FDI thu hút vào tng ngành phù hp vi chính sách phát
trin kinh t
- Hn ch vn FDI tháo chy  t (đc bit là dòng vn ngn hn)
- Bo v đc chính sách ngoi hi
1.2.3 Các hình thc kim soát vn:
13

Có 2 hình thc kim soát vn là: kim soát vn trc tip và kim soát vn gián tip
- Kim soát vn trc tip(kim soát hành chính): là vic hn ch nhng giao
dch vn, nhng khon thanh toán liên quan đn giao dch vn và vic chuyn giao
tin bng nhng quy đnh mang tính hành chính. Kim soát hành chính s tác đng
đn s lng ca nhng giao dch tài chính t nc này sang nc khác. Thông
thng, loi kim soát này áp đt nhng ngha v hành chính lên h thng ngân hàng
đ kim tra dòng vn.
- Kim soát vn gián tip: (kim soát vn da trên c s th trng) là vic
hn ch nhng bin đng ca dòng vn và nhng giao dch khác thông qua các bin
pháp th trng, mc đích là làm cho các giao dch này phi tn kém nhiu chi phí
hn khi thc hin, t đó hn ch nhng giao dch này. Vic kim soát vn gián tip
có th xy ra di nhiu hình thc khác nhau nh: h thng đa t giá, đánh thu
ngm hoc công khai lên dòng vn quc t.
1.2.4 Trách nhim kim soát vn FDI:
 Vit Nam, trách nhim kim soát vn FDI thuc các c quan sau:
- B K hoch và u t chu trách nhim trc Chính ph thc hin qun lý
nhà nc v đu t trc tip nc ngoài; các b, c quan ngang b thc hin qun lý
nhà nc v đu t trc tip nc ngoài đi vi lnh vc thuc phm vi nhim v,
quyn hn ca mình.
- U ban nhân dân cp tnh thc hin qun lý nhà nc v đu t trc tip nc
ngoài theo đa bàn và giao cho S K hoch và u t làm c quan đu mi, phi
hp vi các c quan chc nng thc hin qun lý nhà nc v đu t nc ngoài trên
đa bàn

- Ban qun lý d án đu t trc tip nc ngoài trong khu công nghip, khu ch
xut, khu công ngh cao và khu kinh t có trách nhim qun lý v đu t trc tip
nc ngoài thuc đa bàn theo quy đnh.
- i vi vn đ qun lý dòng vn ra vào, Ngân hàng Nhà nc Vit Nam là c
quan ch trì thc hin vic giám sát, qun lý vic m tài khon, chuyn tin vào Vit
Nam, chuyn tin t Vit Nam ra nc ngoài đ thc hin các hot đng đu t trc
tip nc ngoài;B K hoch và u t, B Tài chính, y ban nhân dân cp tnh, các
14

ban qun lý có trách nhim phi hp vi Ngân hàng nhà nc Vit Nam trong công
tác qun lý giám sát ngun tài chính, dòng tin ca hot đng đu t trc tip nc
ngoài ti Vit Nam.
1.2.5 Tác đng ca kim soát vn FDI:
1.2.5.1 Li ích ca kim soát vn FDI:
- Kim soát vn FDI cho phép Chính ph có th tip cn ngun vn FDI trong
phm vi có th kim soát đc, t đó giúp Chính ph thc hin tt các chính sách
kinh t v mô và tng kinh nghim qun lý
- Kim soát vn FDI giúp Chính ph có th to ra c ch bo him ngoi hi
ngm, góp phn gi vng s n đnh v tài chính – tin t ca mt quc gia trong bi
cnh kinh t bin đng đy phc tp và ri ro
- Kim soát vn FDI góp phn điu tit và phân b ngun vn đu txã hi hiu
qu hn, tránh tp trung đu tvào mt lnh vc, ngành kinh t nào đó. ng thi,
khuyn khích nhà đu t b vn đu t vào nhng lnh vc quan trng ca nn kinh
t thông qua các hình thc u đãi.Ngoài ra, kim soát vn còn giúp tránh s ph
thuc quá mc vào bên ngoài.
1.2.5.2 Hn ch ca kim soát vn FDI:
Bên cnh nhng mt tích cc mà kim soát vn mang li, thì vn còn tn ti
nhng hn ch nht đnh nh:
- Kim soát vn FDI làm tng chi phí giao dch, các nhà đu t có th chuyn
hng đu t sang các quc gia có chi phí giao dch thp hn

- Kim soát vn FDI đòi hi chi phí hành chính cao.
- Kim soát vn FDI s làm chm tin trình hi n hp ca mt quc gia do trì
hoãn các điu chnh cn thit trong chính sách và khu vc t nhân khó có th thích
ng vi nhng thay đi trong hoàn cnh quc t.
- Kim soát vn FDI làm tng nhn thc xu v th trng , nhng nhn thc
này làm cho mt quc gia khó có th tip cn đc vi nhng dòng vn quc t
Tóm li, kim soát vn FDI dù có nhng hn ch nhng vn đkim soát vn là
cn thit. Bi l, các nc đang phát trin khó có th đáp ng toàn b nhng điu
15

kin đ t do hoá tài khon vn do th trng vn và các đnh ch tài chính cha
hoàn thin và đang trong quá trình xây dng, phát trin.
1.3 Lý thuyt kim soát vn và kinh nghim kim soát vn ti mt s nc:
1.3.1 Lý thuyt b ba bt kh thi:
Lý thuyt b ba bt kh thi (The Imposible Trinity) đc phát trin bi Robert
Mundell và Marcus Fleming vào thp niên 1960, gi là mô hình Mundell - Fleming.
Vào nhng nm 1980, khi vn đ kim soát vn tht bi  nhiu quc gia cùng vi
mâu thun gia vic c đnh t giá và đc lp trong chính sách tin t ngày càng rõ
nét thì lý thuyt B ba bt kh thi đã tr thành nn tng cho kinh t hc v mô ca
nn kinh t hin đi.B ba bt kh thi có th phát biu nh mt đnh đ: mt quc gia
không th đng thi đt đc 3 mc tiêu, ch có th la chn đng thi 2 trong 3 mc
tiêu:c lp tin t, T giá c đnh, Hi nhp tài chính

Hình 1.1: Lý thuyt b ba bt kh thi
B ba bt kh thi đc minh ho bi hình 1.1; mi cnh tng trng cho các mc
tiêu: chính sách tin t đc lp, n đnh t giá và hi nhp tài chính. Mi cnh mô t
mt mc tiêu kì vng ca nn kinh t, tuy nhiên không nn kinh t nào có th thc
hin đc đng thi c ba cnh ca tam giác trên. Bt kì cp mc tiêu nào cng có
th đt đc bng mt ch đ t giá tng ng nhng phi t b mc tiêu chính sách
còn li:

D b hn ch
v tài chính
Kim soát hoàn toàn
tài khon vn
Chính sách
tin t đclp
n đnh
t giá
Th ni t giá
hoàn toàn
C đnh t
giá hoàn

Hi nhp tài
chính hoàn toàn
16

• n đnh t giá và hi nhp tài chính đc kt hp bng cách la chn ch đ
t giá c đnh nhng phi t b đc lp tin t. iu này có ngha chính ph
đã mt đi mt công c đ điu chnh lãi sut trong nc đc lp vi lãi sut

nc ngoài.
• c lp tin t và hi nhp tài chính đc kt hp bng cách la chn ch đ
t giá th ni nhng phi t b mc tiêu n đnh t giá.Vi la chn này,
Ngân hàng trung ng đc quyn t do n đnh lãi sut nhng đi li t giá
phi vn hành theo nhng nguyên tc th trng.
• n đnh t giá và đc lp tin t đc kt hp bng cách la chn th trng
vn đóng. La chn này có ngha chính ph phi thit lp kim soát vn. Khi
có kim soát vn, mi liên h gia lãi sut và t giá s b phá v, và quc gia
có th thc hin đng thi hai mc tiêu này.
1.3.2 Kinh nghim kim soát vn ca mt s nc:
1.3.2.1 Trung Quc - giai đon 2003 đn 2010:
Trc khi gia nhp WTO, các bin pháp kim soát vn ca Trung Quc hu nh
là các bin pháp hành chính, đc th hin thông qua các quy đnhcm hoc hnch
chuyn vn ra nc ngoài, vic chuyn vn ra và vào Trung Quc cn phi có s
chp thun ca chính ph; hay thông qua các quy đnh không cho các nhà đu t
nc ngoài đu t vào các ngành quan trng nh là vin thông, vn ti, nng lng,
quc phòng; hoc quy đnh gii hn quyn s hu đi vi các nhà TNN…
Trong thi gian qua, các bin pháp này đc đánh giá là hiu qu trong vic
kim soát dòng vn đu t nc ngoài. Minh chng rõ ràng nht cho s hiu qu này
là Trung Quc đã chu nh hng rt ít t cuc khng hong tài chính tin t châu Á
nm 1997.
Tuy nhiên sau khi đã gia nhp WTO, Trung Quc phi thc hin tng bc t
do hóa tài khon vn, t do hóa th trng tài chính theo l trình đã cam kt WTO,
mt khác t nm 2005, khi th trng chng khoán Trung Quc bùng n, dòng vn
đ vào Trung Quc  t đã khin th trng quc gia này phát trin quá nóng chính.
Tuy nhiên, xét v mt ch quan ln khách quan thì các bin pháp kim soáthành
chính không còn gi vai trò ch đonhm tránh nguy c đo ngc dòng vn có th
17

xy ra trong tng lai,thay vào đólà các bin pháp kim soát vn da trên c ch th

trng s thích hp hn.
Bên cnh đó, Trung Quc thc thi chính sách đóng ca tài khon vn mc dù đã
có nhng bc đt phá trong ci cách c ch kim soát vn và mdn cánh ca hi
nhp tài chính theo xu hng chung ca nn kinh t th gii.
Trên thc t, các dòng vn vn tip tc di chuyn qua cánh ca tài khon vn
ca quc gia này, ví d nh thông qua các dòng FDI.  tránh điu này, chính quyn
Trung Quc đã c gng kim soát hiu qu cán cân thanh toán và hn chcácdoanh
nghip nc ngoài chuyn li nhun vnc ca h.  qun lý dòng ngoi t trong
nc, B qun lý Ngoi hi (SAFE) đã đa ra chính sách mi, theođó các ngân hàng
buc phi gi nhiu ngoi t bng bút t. Tháng 11 nm 2010, SAFE đã đa ra mc
sàn ngoi hi mà các ngân hàng phi gi qua đêm, yêu cu này gi chân dòng vn
khá hiu qu trc khi NHTW trc tip can thip. Các nhà làm lut đãxây dng
chính sách thông thoáng hn và to điu kin đi vi nhng khon thu đc ngoài
nc đnh danh bng đng ngoi t. Thêm vào đó, bt đu t tháng 01/2011, các điu
khon hn ch v dòng FDI ra bên ngoài không còn gay gt nh trc. Tuy nhiên, s
chênh lch lãi sut thc và lãi sut k vng ca các doanh nghip ni đa vvic
gim giá đng ni t đã khuyn khích các doanh nghip nc ngoài di chuyn vn ra
ngoài Trung Quc trong ngn hn.
M
c cho các n lc trên, các dòng tin “nóng” vn tip tc tng lên đn gn 30
t USD mi tháng trong quý 3 nm 2010. Trc tình hình này, NHTW phi bra gn
1 t đô la mi ngày đ ngn chn s m rng cung tin.
1.3.2.2 Thái Lan:
T đu nhng nm 1990 cho đn khi xy ra khng hong tài chính - tin t nm
1997-1998, Thái Lan luôn là đim đn hp dn đi vi các nhà đu t nc ngoài.
Dòng vn quc t chy mnh vào Thái Lanđã góp phn giúp cho nn kinh t quc gia
này có tc đ tng trng cao và n đnh trong sut thi k đó. Tuy nhiên, cng
chính s đo ngc mnh ca dòng vn đã khin cho nn kinh t Thái Lan ri vào
khng hong trm trng. Nguyên nhân nm  s yu kém ca h thng ngân hàng
cùng vi các bin pháp kim soát vn thiu thn trng đi vi s di chuyn ca dòng