Luận văn Thạc sĩ 2014 Hoàn thiện hệ thống xếp hạn tín dụng doanh nghiệp của các chi nhánh ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn trên địa bàn tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHÍ MINH




LÊ HOÀNG K



HOÀN THIN H THNG XP HNG TÍN DNG
DOANH NGHIP CA CÁC CHI NHÁNH NGÂN HÀNG
NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN
TRểNăA BÀN TNH BÀ RAăVNGăTĨU






LUN VNăTHCăSăKINHăT







TP.H Chí Minh – Nm 2014
B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHÍ MINH




LÊ HOÀNG K



HOÀN THIN H THNG XP HNG TÍN DNG
DOANH NGHIP CA CÁC CHI NHÁNH NGÂN HÀNG
NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN
TRểNăA BÀN TNH BÀ RAăVNGăTĨU



Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng
Mã s:60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT




NGIăHNG DN KHOA HC: TS LÊ TNăPHC


TP.H Chí Minh – Nm 2014
LIăCAMăOAN

Tôi cam đoan đ tài “ Hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh nghip

ca các chi nhánh ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn trên đa bàn tnh
Bà Ra Vng Tàu” là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu s dng trong
đ tài đc thu thp t ngun thc t, chính xác và trung thc. Kt qu nghiên cu
đc trình bày trong lun vn này không sao chép ca bt c lun vn nào và cng
cha đc trình bày hay công b  bt c công trình nghiên cu nào trc đây.
TP H Chí Minh, ngày 14 tháng 02 nm 2014
Tác gi lunăvn

MC LC

Trang
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC CÁC BNG BIU
DANH MCăCÁCăSă
DANH MC CÁC CH VIT TT
LIăNịIăU 1
Chngă 1. Că S LÝ LUN V XP HNG TÍN DNG DOANH
NGHIP CAăNGỂNăHĨNGăTHNGăMI 4
1.1. Tín dng và ri ro tín dng ti ngân hàng thng mi 4
1.1.1. Nhng vn đ chung v hot đng tín dng ti ngân hàng thng mi 4
1.1.1.1. Khái nim tín dng 4
1.1.1.2. Phân loi tín dng ngân hàng 4
1.1.1.3. Vai trò ca hot đng tín dng ngân hàng 5
1.1.2. Ri ro tín dng ti ngân hàng thng mi 6
1.1.2.1. Khái nim ri ro tín dng ti ngân hàng thng mi 6
1.1.2.2. Nguyên nhân gây ra ri ro tín dng 6
1.1.2.3. Hu qu khi xy ra ri ro tín dng 7
1.2. Xp hng tín dng ti ngân hàng thng mi 7

1.2.1. Mt s vn đ v xp hng tín dng 7
1.2.1.1. Khái nim v xp hng tín dng 7
1.2.1.2. i tng ca xp hng tín dng 8
1.2.1.3. ụ ngha ca vic xp hng tín dng trong qun tr ri ro tín dng 10
1.2.1.4. Nguyên tc xp hng tín dng 11
1.2.1.5. C s đánh giá mc đ hoàn thin h thng xp hng tín dng ca
ngân hàng thng mi 11
1.2.2. Xp hng tín dng doanh nghip ti ngân hàng thng mi 13
1.2.2.1. Khái nim xp hng tín dng doanh nghip 13
1.2.2.2. Quy trình xp hng tín dng doanh nghip 13
1.2.3. Mt s mô hình xp hng tín dng ph bin đang đc áp dng 14
1.2.3.1. Mô hình chm đim 14
1.2.3.2. Mô hình đim s z ca Altman 16
1.2.3.3. Mô hình Logistic 19
1.3. Mt s kinh nghim v xp hng tín dng và bài hc kinh nghim cho
Agribank 21
1.3.1. Mt s kinh nghim v xp hng tín dng 21
1.3.1.1. H thng xp hng tín dng ca Ernst & Young 21
1.3.1.2. H thng xp hng tín dng ca Standard & Poor’s 22
1.3.1.3. H thng xp hng tín dng ca Moody’s 23
1.3.1.4. H thng xp hng tín dng ca các ngân hàng thng mi ln ti
M 23
1.3.1.5. H thng xp hng tín dng ca C quan đnh mc tín nhim
Malaysia 24
1.3.2. Bài hc kinh nghim xp hng tín dng cho Agribank 25
KT LUNăCHNGă1 26
Chngă 2.ă THC TRNG H THNG XP HNG TÍN DNG
DOANH NGHIP CA CÁC CHI NHÁNH AGRIBANK TI TNH BÀ
RAăVNGăTĨU 27
2.1. S lc v các chi nhánh Agribank trên đa bàn tnh Bà Ra Vng Tàu 27

2.2. Hot đng tín dng ca các chi nhánh Agribank trên đa bàn tnh Bà
Ra Vng Tàu 27
2.3. H thng xp hng tín dng doanh nghip ca các chi nhánh Agribank
trên đa bàn tnh Bà Ra Vng Tàu 30
2.3.1. Quy trình chm đim 31
2.3.2. Nhn xét chung v h thng xp hng tín dng doanh nghip ca các
chi nhánh Agribank trên đa bàn tnh Bà Ra Vng Tàu 35
2.3.2.1. So sánh h thng xp hng tín dng doanh nghip ca các chi nhánh
Agribank trên đa bàn tnh Bà Ra Vng Tàu vi các NHTM khác 35
2.3.2.2. Nhng mt đt đc 39
2.3.2.3. Nhng mt hn ch 40
2.4. Mt s nghiên cu v h thng xp hng tín dng doanh nghip ca các
chi nhánh Agribank trên đa bàn tnh Bà Ra Vng Tàu 43
2.4.1. Mô hình hi quy đa bin 43
2.4.2. Phân tích hi quy 44
2.4.2.1. Thu thp s liu 44
2.4.2.2. Quy c ký hiu các bin 44
2.4.2.3. Chy mô hình hi quy bng phn mm SPSS 48
2.4.3. Mô hình chm đim rút gn 49
2.4.3.1. Mc đ phù hp ca mô hình chm đim rút gn 50
2.4.3.2. Kim chng mc đ phù hp ca mô hình chm đim rút gn 51
2.4.3.3. Nhn xét Ủ ngha ca các bin trong mô hình đc la chn (Mô
hình hi quy 6) 55
2.4.4. Kt lun qua quá trình nghiên cu v h thng XHTD doanh nghip
ca các chi nhánh Agribank trên đa bàn tnh Bà Ra Vng Tàu 58
KT LUNăCHNGă2 59
Chngă 3.ă MT S GII PHÁP HOÀN THIN H THNG XP
HNG TÍN DNG DOANH NGHIP CA CÁC CHI NHÁNH
AGRIBANK TRểNăA BÀN TNH BÀ RAăVNGăTĨU 60
3.1. Gii pháp đi vi các chi nhánh Ngân hàng Nông nghip và phát trin

Nông thôn trên đa bàn tnh Bà Ra Vng Tàu 60
3.1.1. ng dng mô hình chm đim rút gn ca tác gi lun vn 60
3.1.2. Nâng cao trình đ nghip v, đo đc và ý thc trách nhim ca cán b
làm công tác XHTD 61
3.1.3. B sung cán b làm công tác chm đim c v s lng và cht lng 62
3.1.4. Tng cng mc đ tin cy ca các thông tin đu vào trong quá trình
chm đim khách hàng 62
3.1.5. Chú trng phát trin h thng công ngh thông tin 63
3.1.6. Xem xp hng tín dng doanh nghip là c s đ xây dng chin lc
khách hàng 63
3.2. Gii pháp đi vi Agribank 63
3.2.1. Thc hin xp hng tín dng đi vi tng khon vay riêng l 63
3.2.2. H tr các chi nhánh trong vic đánh giá các ch tiêu chm đim 64
3.2.3. Thc hin thang đim đng nht cho tt c các ch tiêu chm đim 64
3.2.4. Thc hin công khai chi tit v t trng các ch tiêu chm đim 64
3.2.5. Xây dng các ch tiêu đánh giá dòng tin doanh nghip 65
3.2.6. B sung thêm phng pháp xp hng 65
3.2.7. Xây dng h thng thông tin riêng cho Agribank 65
3.2.8. Tng cng kim tra, giám sát công tác XHTD doanh nghip 65
3.2.9. Thng xuyên nghiên cu, đánh giá đ hoàn thin h thng XHTD
doanh nghip 66
3.3. Gii pháp đi vi Ngân hàng nhà Nc 66
KT LUNăCHNGă3 67
PHN KT LUN CHUNG 68
TÀI LIU THAM KHO
PHN PH LC
DANH MC CÁC BNG BIU
Trang
Bng 2.1: D n phân theo thi hn vay 28
Bng 2.2: D n phân theo thành phn kinh t 29

Bng 2.3: D n phân theo lnh vc 29
Bng 2.4: im xác đnh quy mô doanh nghip h thng XHTD Agribank 33
Bng 2.5: Trng s đim ch tiêu tài chính và phi tài chính 34
Bng 2.6: Xp hng và phân loi n theo đim s 34
Bng 2.7: So sánh h thng XHTD Agribank vi các NHTM khác 35
Bng 2.8: Ký hiu các bin ch tiêu tài chính 44
Bng 2.9: Ký hiu bin ch tiêu phi tài chính 45
Bng 2.10: Hàm hi quy gia các bin đc la chn và DIEM 49
Bng 2.11: Tính th mu chm đim th 37 51
Bng 2.12: Tính th mu chm đim th 49 52
Bng 2.13: Tính th mu chm đim th 83 52
Bng 2.14: Tính th mu chm đim th 238 53
Bng 2.15: Tính th mu chm đim th 325 54
DANH MCăCÁCăSă
Trang
Hình 2.1: S đ quy trình chm đim và XHTD doanh nghip ca Agribank 31
Hình 2.2: Mô hình hi quy đa bin 43

DANH MC CÁC T VIT TT

Ký hiu Din gii
Agribank Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn Vit Nam
Basel Hip c v giám sát hot đng ngân hàng
CBTD Cán b tín dng
CIC Trung tâm thông tin tín dng ca Ngân hàng Nhà Nc
E&Y Công ty TNHH Ernst & Young Vit Nam
Moody’s Moody’s Investors Service
NHTM Ngân hàng thng mi
RAM C quan đnh mc tín nhim Malaysia
S&P Standard & Poor’s

XHTD Xp hng tín dng
1

LIăNịIăU

1. Lý do chnăđ tài
Thi gian gn đây chúng ta chng kin rt nhiu bin đng ca h thng ngân
hàng Vit Nam nh hàng lot v sáp nhp, tái c cu, li nhun st gim mnh, ct
gim lng, s lng nhân viên và đc bit là n xu gia tng. Theo thông tin ca
Ngân hàng Nhà Nc, n xu thi đim cui nm 2012  mc khong 8,8%. N
xu gim còn khong 6% vào tháng 02 nm 2013 và khong 4,62% ti thi đim
cui quý III nm 2013. Mc dù n xu có chiu hng gim nhng vn còn nhiu
điu đáng lo ngi. Hin ti, tng d n đc c cu li ca toàn b các ngân hàng
thng mi xp x 10% d n tín dng. Nu không thc hin quyt đnh s
780/Q-NHNN cho phép c cu li n mà vn gi nguyên nhóm n thì s n này
có nguy c chuyn thành n xu và thc t s n xu còn có th cao hn rt nhiu.
N xu cao không ch nh hng ln đn hot đng ngân hàng, kìm hãm tng
trng tín dng, làm suy gim ngun thu t hot đng tín dng vn vn chim t
trng ch yu trong ngun thu ca các ngân hàng mà còn nh hng nng n đn
nn kinh t. ó là h qu ca mt thi gian dài qun tr ri ro tín dng yu kém 
các ngân hàng. Do vy, đ gii quyt trit đ vn đ n xu và tng trng tín dng
mt các bn vng thì các ngân hàng phi chú trng nâng cao nng lc qun tr ri ro
tín dng. Xp hng tín dng đc xem là mt công c rt quan trng đ thc hin
nâng cao nng lc qun tr ri ro tín dng. Bên cnh đó, trc xu th hi nhp và
m ca th trng dch v tài chính ngân hàng đòi hi các ngân hàng Vit Nam phi
áp dng xp hng tín dng đ phù hp vi các chun mc quc t.
Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Vit Nam (Agribank) đã và
đang trin khai h thng xp hng tín dng doanh nghip cho tt c các chi nhánh
nhm phân tích, đánh giá và phân loi n, nâng cao nng lc qun tr ri ro tín
dng, ci thin cht lng tín dng. Tuy nhiên h thng này vn còn mi m, cn

nghiên cu, đánh giá đ có nhng ý kin đóng góp nhm hoàn thin hn. Chính vì
vy tôi quyt đnh chn đ tài “Hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh
2

nghip ca các chi nhánh Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn trên đa
bàn tnh Bà Ra Vng Tàu”.
2. Mc tiêu nghiên cu
Tìm hiu và h thng hóa li c s lý lun v xp hng tín dng doanh nghip
ca ngân hàng thng mi, s cn thit phi thc hin xp hng tín dng doanh
nghip.
Phân tích h thng xp hng tín dng doanh nghip ca các chi nhánh
Agribank trên đa bàn tnh Bà Ra Vng Tàu, qua đó đa ra nhng ý kin đóng góp,
giúp cho vic xp hng tín dng doanh nghip đt hiu qu cao hn.
3. iătng nghiên cu và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu
Nghiên cu h thng xp hng tín dng doanh nghip ca các chi nhánh
Agribank trên đa bàn tnh Bà Ra Vng Tàu.
- Phm vi nghiên cu
Phm vi nghiên cu v không gian: ti các chi nhánh Agribank trên đa bàn
tnh Bà Ra Vng Tàu. Thi gian nghiên cu: giai đon 2009 – 2012.
4. Phngăphápănghiênăcu
Tip cn và nghiên cu thc nghim. Lun vn s dng phi hp các phng
pháp nghiên cu đnh tính và đnh lng. Trong đó, nghiên cu đnh lng thông
qua vic phân tích mô hình hi quy đa bin bng phn mm SPSS, s dng d liu
thu thp đc t kt qu chm đim doanh nghip ti các chi nhánh Agribank trên
đa bàn tnh Bà Ra Vng Tàu, kim tra tính tng quan ca các ch tiêu đánh giá
trong mô hình chm đim đi vi kt qu chm đim, đánh giá đ phù hp ca mô
hình chm đim, rút gn mô hình chm đim bng cách loi b nhng ch tiêu đánh
giá không có nhiu Ủ ngha thng kê. T đó đa ra nhng nhn xét và góp ý giúp
cho công vic chm đim khách hàng đt hiu qu cao hn.

5. ụănghaăthc tin caăđ tài
Nghiên cu đ tài nhm mc đích hiu rõ hn v h thng xp hng tín dng
doanh nghip Agribank vn còn mi m. Kt qu nghiên cu ca đ tài giúp các chi
3

nhánh Agribank trên đa bàn tnh Bà Ra Vng Tàu có thêm công c đ kim soát
tt hn vic xp hng tín dng doanh nghip, đ tài cng đa ra nhng ý kin đóng
góp hu ích đ h thng xp hng tín dng doanh nghip tr nên hiu qu hn.
6. Kt cu lunăvn
Lun vn gm 3 chng nh sau:
Chng 1: C s lý lun v xp hng tín dng doanh nghip ca ngân hàng
thng mi.
Chng 2: Thc trng h thng xp hng tín dng doanh nghip ca các chi
nhánh Agribank ti tnh Bà Ra Vng Tàu.
Chng 3: Mt s gii pháp hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh
nghip ca các chi nhánh Agribank trên đa bàn tnh Bà Ra Vng Tàu.


4

Chngă1
CăS LÝ LUN V XP HNG TÍN DNG
DOANH NGHIP CAăNGỂNăHĨNGăTHNGăMI

1.1. Tín dng và ri ro tín dng ti ngơnăhƠngăthngămi
1.1.1. Nhng vnăđ chung v hotăđng tín dng tiăngơnăhƠngăthngămi
1.1.1.1. Khái nim tín dng
Tín dng là vic mt bên (bên cho vay) cung cp ngun tài chính cho đi
tng khác (bên đi vay) trong đó bên đi vay s hoàn tr tài chính cho bên cho vay
trong mt thi hn tha thun và thng kèm theo lãi sut. Do hot đng này làm

phát sinh mt khon n nên bên cho vay còn gi là ch n, bên đi vay gi là con n.
Do đó, tín dng phn ánh mi quan h gia hai bên - Mt bên là ngi cho vay, và
mt bên là ngi đi vay. Quan h gia hai bên ràng buc bi c ch tín dng, tha
thun thi gian cho vay, lãi sut phi tr, …
Cp tín dng là vic t chc tín dng tha thun đ khách hàng s dng mt
khon tin theo nguyên tc có hoàn tr bng các nghip v cho vay, chit khu, cho
thuê tài chính, bo lãnh và các nghip v khác.
Tín dng ngân hàng là quan h tín dng phát sinh gia các ngân hàng, các t
chc tín dng vi các đi tác kinh t - tài chính ca toàn xã hi, bao gm doanh
nghip, cá nhân, t chc xã hi, c quan nhà nc.
1.1.1.2. Phân loi tín dng ngân hàng
Tín dng ngân hàng có th chia thành nhiu loi khác nhau, tùy theo nhng
tiêu chí c bn nh sau:
Cnăc vào mc đíchăca tín dng
- Cho vay phc v sn xut kinh doanh công thng nghip.
- Cho vay tiêu dùng cá nhân.
- Cho vay bt đng sn.
- Cho vay nông nghip.
- Cho vay kinh doanh xut nhp khu.
5

Cnăc vào thi hn tín dng
- Cho vay ngn hn: thi hn cho vay đn 12 tháng.
- Cho vay trung hn: thi hn cho vay trên 12 đn 60 tháng.
- Cho vay dài hn: thi hn cho vay trên 60 tháng.
Cnăc vào mcăđ tín nhim ca khách hàng
- Cho vay có bo đm bng tài sn.
- Cho vay không có bo đm bng tài sn (cho vay tín chp).
Cnăc vào phngăthc hoàn tr n
- Cho vay ch có mt k hn tr n hay còn gi là cho vay tr n mt ln khi

đn hn.
- Cho vay có nhiu k hn tr n hay còn gi là cho vay tr góp, là phng
thc cho vay mà theo đó các k hn tr n gc và lãi vay trùng nhau, s tin
tr n mi k bng nhau, s tin lãi tính theo s d n gc và s ngày thc t
ca k hn tr n.
- Cho vay tr n nhiu ln nhng không có k hn c th mà tùy kh nng tài
chính ca ngi đi vay, có th tr n bt c lúc nào.
Cnăc vƠoăphngăthc cho vay
- Cho vay theo món (cho vay tng ln).
- Cho vay theo hn mc tín dng.
Ngoài các loi tín dng nêu trên, ngân hàng thng mi còn thc hin các
nghip v mang tính cht tín dng khác nh: Bo lãnh, tài tr thng mi, cho thuê
tài chính, …
1.1.1.3. Vai trò ca hot đng tín dng ngân hàng
- i vi nn kinh t - xã hi: Tín dng ngân hàng là kênh luân chuyn vn
hiu qu, đáp ng nhu cu đu t và phát trin kinh t, góp phn điu tit v
mô nn kinh t, tit kim chi phí lu thông xã hi và thc hin các chính
sách xã hi.
- i vi ngân hàng thng mi: Hot đng tín dng là mt trong nhng hot
đng sinh li ch yu ca ngân hàng.
6

1.1.2. Ri ro tín dng tiăngơnăhƠngăthngămi
1.1.2.1. Khái nim
Ri ro tín dng trong hot đng ngân hàng ca t chc tín dng là kh nng
xy ra tn tht trong hot đng ngân hàng ca t chc tín dng do khách hàng
không thc hin hoc không có kh nng thc hin ngha v ca mình theo cam kt.
Nói cách khác, ri ro tín dng là kh nng không chi tr đc n ca ngi đi
vay đi vi ngi cho vay khi đn hn phi thanh toán. Luôn là ngi cho vay phi
chu ri ro khi chp nhn mt hp đng cho vay tín dng. Bt k mt hp đng cho

vay nào cng có ri ro tín dng.
Ri ro tín dng không ch gii hn  hot đng cho vay mà còn bao gm nhiu
hot đng mang tính cht tín dng khác ca ngân hàng thng mi nh: hot đng
bo lãnh, tài tr thng mi, cho thuê tài chính, …
1.1.2.2. Nguyên nhân gây ra ri ro tín dng
Có nhiu nguyên nhân gây ra ri ro tín dng nhng có th tng kt các nguyên
nhân c bn nh sau:
- Nguyên nhân bt kh kháng: là nhng nguyên nhân khách quan, không th
tránh khi hoc vt quá kh nng kim soát ca đi tng đc cp tín dng (nh
thiên tai, chin tranh, …) và là nhng nguyên nhân không thng xuyên xy ra
nhng khi xy ra li tác đng nng n ti đi tng đc cp tín dng, làm suy
gim kh nng tr n cho ngân hàng.
- Nguyên nhân t phía đi tng đc cp tín dng: là nhng nguyên nhân
liên quan đn chính bn thân ca đi tng đc cp tín dng nh đo đc (c tình
la đo, c tình chây , không tr n đúng thi hn, …), trình đ yu kém trong
kinh doanh và qun lý, s dng vn sai mc đích, … ây là nhóm nguyên nhân ph
bin nht gây ra ri ro tín dng cho ngân hàng.
Nguyên nhân t phía ngân hàng: là nhng nguyên nhân liên quan đn trình đ và
đo đc ngh nghip ca cán b ngân hàng, chính sách qun tr ri ro tín dng ca
ngân hàng, … Nhóm nguyên nhân này thng kt hp vi nhóm nguyên nhân ch
quan t phía đi tng đc cp tín dng gây ra thit hi cho ngân hàng.
7

1.1.2.3. Hu qu khi xy ra ri ro tín dng
Ti Vit Nam hin nay, tín dng vn là hot đng c bn, quan trng nht ca
hu ht các ngân hàng thng mi, chim phn ln trong hot đng kinh doanh
Ngân hàng c v doanh thu và li nhun. Do đó, ri ro trong lnh vc này cng t l
thun vi tm quan trng ca nó và chim phn ln trong tng mc ri ro ca hot
đng ngân hàng.
Ri ro tín dng xy ra trc ht làm cho ngân hàng phát sinh thêm n xu,

ngân hàng khó có kh nng tng trng tín dng và nu mc đ ri ro cao s kéo
theo ri ro thanh khon, làm cho hot đng ca ngân hàng tr nên b đng, không t
ch đc v tài chính, gây ra tâm lỦ hoang mang cho ngi gi tin dn đn vic
rút tin hàng lot, đy ngân hàng lâm vào nguy c phá sn, t đó có th gây ra s
sp đ dây chuyn trong h thng ngân hàng, kênh phân phi vn huyt mch ca
nn kinh t quc gia. Ri ro tín dng ca ngân hàng cng có th nh hng đn nn
kinh t ca các nc liên quan do hi nhp kinh t đã gn cht mi liên h v tin
t, đu t gia các quc gia. Nh vy, có th thy tính cht “lan truyn” ca ri ro
tín dng là rt nguy him.
1.2. Xp hng tín dng ti ngơnăhƠngăthngămi
1.2.1. Mt s vnăđ v xp hng tín dng
1.2.1.1. Khái nim v xp hng tín dng
Xp hng tín dng - “Credit Ratings” là thut ng do John Moody đa ra nm
1909 trong cun “Cm nang chng khoán đng st”, khi tin hành nghiên cu,
phân tích và công b bng xp hng đu tiên cho 1500 trái phiu ca 250 công ty
theo mt h thng kỦ hiu gm 3 ch cái A, B, C đc xp ln lt t (AAA) đn
(C). Hin nay, nhng kỦ hiu này tr thành chun mc quc t.  Vit Nam, thut
ng “credit rating” đc dch vi nhiu ngha khác nhau nh xp hng tín nhim,
xp hng tín dng, đnh mc tín dng, đnh mc tín nhim, đánh giá tín nhim,
Trong lun vn này, tác gi s dng thut ng xp hng tín dng (XHTD) vì nó phù
hp hn khi đng  khía cnh ngân hàng. Cho đn nay, có nhiu khái nim v xp
8

hng tín dng. Tu theo góc đ nghiên cu mà chúng ta có th xác đnh ni dung
ca thut ng này:
- Theo Moody’s, XHTD là nhng ý kin đánh giá v cht lng tín dng và
kh nng thanh toán n ca mt ngha v n riêng l hoc ca ch th phát hành
da trên các kt qu phân tích tín dng c bn và th hin thông qua h thng ký
hiu t Aaa đn C.
- Theo Standards & Poor’s, XHTD là nhng ý kin đánh giá v ri ro tín dng,

kh nng và s sn sàng thanh toán các ngha v tài chính mt cách đy đ và đúng
hn ca mt ch th phát hành (ch th đc cp tín dng), nh mt doanh nghip,
mt Chính ph hoc mt y ban nhân dân. XHTD cng đ cp đn cht lng tín
dng ca mt khon n riêng l, nh mt trái phiu doanh nghip hoc mt trái
phiu ca chính quyn đa phng, và xác sut tng đi mà khon phát hành đó có
th v n.
- Theo đnh ngha ca công ty chng khoán Merrill Lynch, XHTD là đánh giá
hin thi ca công ty XHTD v cht lng tín dng ca mt nhà phát hành chng
khoán n, v mt khon n nht đnh. Nói khác đi, đó là cách đánh giá hin thi v
cht lng tín dng đc xem xét trong hoàn cnh hng v tng lai, phn ánh s
sn sàng và kh nng nhà phát hành có th thanh toán gc và lãi đúng hn. Trong
kt qu XHTD cha đng Ủ kin ch quan ca chuyên gia XHTD.
- Theo Vin nghiên cu Nomura (Toky - Nht Bn), XHTD là đánh giá hin
ti v mc đ sn sàng và kh nng tr gc hoc lãi đi vi chng khoán n ca
mt nhà phát hành trong sut thi gian tn ti ca chng khoán đó.
Tóm li, XHTD đc hiu là nhng ý kin đánh giá v ri ro tín dng và cht lng
tín dng thông qua h thng xp hng (theo ký hiu) nhm th hin kh nng tr n
ca đi tng đc cp tín dng đ đáp ng các ngha v tài chính mt cách đy đ
và đúng hn.
1.2.1.2. iătng ca xp hng tín dng
Có nhiu đi tng xp hng tín dng. Tùy thuc vào các cn c khác nhau,
ngi ta có th phân loi nh sau:
9

- XHTD cá nhân: ây là hình thc xp hng đc áp dng đi vi các khách
hàng cá nhân tham gia vào hot đng tín dng ca các ngân hàng thng mi. Vic
XHTD cá nhân đc thc hin da trên lch s vay – tr n, s lng và loi tài sn
đm bo mà cá nhân đó đang s hu, nhng khon thanh toán chm hoc n quá
hn… Tt c nhng thông tin đó đu đc thu thp và tng hp trong các báo cáo
XHTD v cá nhân đó.

- XHTD doanh nghip: ây là hình thc tp trung vào đi tng xp hng là
các doanh nghip. Vic XHTD doanh nghip đc thc hin bng nhiu phng
pháp khác nhau, nhng v c bn vn da trên các ch tiêu tài chính và phi tài chính
ca doanh nghip đ đánh giá.
- XHTD ngành: Hình thc xp hng này s tp trung vào mt s ni dung: th
nht là xp hng đóng góp ca mi ngành đi vi nn kinh t và đc bit là xác đnh
các ngành then cht trong quá trình công nghip hoá và hin đi hoá đt nc. Th
hai là xp hng ch s tin b công ngh ca các ngành . Nh vy đi tng XHTD
ngành là các ngành kinh t.
- XHTD quc gia: Loi hình XHTD này đánh giá mc đ tin cy ca mt
quc gia, đ t đó có th so sánh môi trng đu t gia các quc gia. Quc gia nào
càng đc XHTD cao thì càng nhn đc s tín nhim ca các nhà đu t nc
ngoài nên s thu hút đc nhiu ngun vn đu t. Vic XHTD các quc gia da
trên các ch s phát trin chung nh: ch s phát trin các ngành, ch s an toàn vn
đu t, tc đ tng trng kinh t ca quc gia, mc đ bình n chính tr, …
- XHTD các công c đu t nh: trái phiu công ty, trái phiu chính ph và
các loi trái phiu, k phiu ngân hàng.  mt s nc và mt s t chc XHTD
hin nay còn XHTD c c phiu u đãi, c phiu thng,…Vic XHTD đi vi các
loi công c đu t đc thc hin da trên mt s ch tiêu nh: kh nng thanh
khon, k hn, lãi sut, mnh giá, các ri ro có th gp phi.
Ti Vit Nam hin nay mi ch tp trung xp hng các doanh nghip tham gia
hot đng tín dng  các ngân hàng thng mi, các doanh nghip niêm yt trên th
trng chng khoán. Cng do cha có nhiu sn phm, công c đu t,… nên vic
10

XHTD các công c đu t vn cha đc chú Ủ. Xp hng quc gia thì cha có t
chc nào trong nc thc hin mà ch mi có nhng t chc xp hng ln nh
Moody’s, Standard & Poor’s hay Fitch, … tin hành. V XHTD cá nhân thì do vic
thu thp và tìm kim thông tin đi vi nhng đi tng này khá phc tp và khó
kim soát. Hin nhiu ngân hàng thng mi đã XHTD cá nhân nhng mc đ tin

cy thì vn rt hn ch.
1.2.1.3. ụănghaăvicăxpăhngătínădngătrong qun tr ri ro tín dng
Trc ht, vic xp hng tín dng cung cp các thông tin và báo cáo chun
mc v ri ro tín dng  cp đ tng th nh: danh mc đu t tín dng toàn ngành
ngân hàng, chi tit ti tng vùng, khu vc đa lý, ngành ngh, lnh vc kinh t, loi
doanh nghip, loi hình tài sn bo đm, loi sn phm hoc thm chí ti tng
khon tín dng riêng l; sau đó xem xét  tng thi đim hay kt qu hot đng ca
c mt thi k dài, … Kt qu xp hng tín dng  mc thp, thì ri ro khi cho vay
càng cao và ngc li. Vì vy, đ hn ch ri ro tín dng, các ngân hàng thng mi
thng la chn nhng khách hàng có kt qu xp hng  mc nht đnh.
Cn c vào kt qu xp hng, ngân hàng có th t chi ngay nhng khách
hàng có mc đim thp, dành nhiu thi gian, nhân lc đ tip tc thm đnh các
khách hàng vay đt mc đim yêu cu. Vì th, s dng XHTD s tit kim đc
thi gian, công sc, gim bt can thip t con ngi và mang li li ích cho c ngân
hàng và khách hàng. XHTD là cn c đ ngân hàng đa ra các quyt đnh cp tín
dng mi, b sung cho các khách hàng tt hay “cnh báo sm” đ có bin pháp kp
thi đi vi các khách hàng có hng tín nhim thp. Mt khác XHTD còn có th là
cn c đ ngân hàng trích lp d phòng ri ro tín dng.
 khía cnh kim soát ri ro tín dng, thì XHTD to thêm mt cn c đc lp
đ ngân hàng đánh giá v hiu qu quá trình qun tr ri ro ca các b phn có liên
quan, bo đm chc nng cp tín dng đc qun lý phù hp, các tài sn có ri ro
tín dng nm trong các gii hn thng nht vi các tiêu chun thn trng và các gii
hn ni b, phát hin sm các khon tín dng xu, các khon tín dng có vn đ đ
có hng x lý hiu qu.
11

Vi vai trò qun tr ri ro tín dng, XHTD giúp thu thp, qun lý, khai thác,
phân tích thông tin. Trên thc t, thách thc ln nht đi vi các ngân hàng thng
mi chính là vic thu thp và phân loi thông tin chính xác, chi tit v ngi vay, v
các đc đim ca các loi hình ri ro (loi sn phm/ngành kinh t/khu vc đa lý

khác nhau, …) và kt qu ca đu t tín dng vào các loi hình ri ro đó. XHTD
vn đòi hi rt nhiu thông tin đu vào đ vn hành, cng nh to ra nhiu thông tin
đu ra có giá tr. iu này s to ra đng lc đ ngân hàng đu t vào h tng công
ngh, h thng hóa, lu gi và tích ly dn các thông tin cn thit.
Do đi tng áp dng XHTD gm: các đnh ch tài chính, doanh nghip,
khách hàng bán l. Vic xp hng các khách hàng này đòi hi mt khi lng thông
tin ln và toàn din, vì vy, trin khai xây dng h thng thông tin đy đ, s giúp
ngân hàng thng mi dn chun hóa và tích ly kho d liu v khách hàng theo
thi gian, giúp cho vic qun tr ri ro tín dng hiu qu và thc hin các chính sách
khách hàng phù hp hn.
1.2.1.4. Nguyênătcăxpăhngătínădng
XHTD đc thc hin da trên nguyên tc ch yu bao gm phân tích tín
nhim trên c s ý thc và thin chí tr n ca khách hàng trong lch s, đánh giá
tim nng tr n qua đo lng nng lc tài chính ca khách hàng. T đó đánh giá
ri ro toàn din và thng nht da vào h thng ký hiu xp hng.
Trong phân tích XHTD cng cn chú Ủ đn phân tích đnh tính đ b sung
cho nhng thiu sót ca phân tích đnh lng. Các ch tiêu phân tích có th thay đi
phù hp vi yu t môi trng chung.
1.2.1.5. Căs đánhăgiáămcăđ hoàn thin h thng xp hng tín dng ca
ngơnăhƠngăthngămi
H thng xp hng tín dng hoàn thin phi bao gm:
- Quy trình đánh giá, xp hng đ thc hin vic xp hng và kim tra đ
chính xác ca vic xp hng. Mi hng ri ro phi phn ánh mt mc đ ri ro c
th ca khách hàng hoc khon cp tín dng.
12

- Mô hình lng hóa phi lng hoá các tiêu chí đ đánh giá kh nng (xác
sut) khách hàng không thc hin đc ngha v theo cam kt và tn tht khi khách
hàng không thc hin đc ngha v theo cam kt.
- C s d liu gm tp hp các d liu và các phng pháp qun lý d liu

đ phc v cho vic tính toán chính xác, tin cy ri ro tín dng, h tr cho h thng
xp hng ni b.
- C ch kim tra, giám sát h thng xp hng tín dng ni b đ đm bo đáp
ng các yêu cu sau đây:
 Tính đc lp: Các b phn qun lý ri ro ti ngân hàng thng mi chu trách
nhim v xp hng, tính chính xác ca h thng xp hng tín dng phi đc
lp vi các b phn kinh doanh, x lý ni b.
 Tính minh bch: H thng xp hng tín dng đm bo đ minh bch đ c
quan có thm quyn, t chc kim toán đc lp hoc bên th ba có th hiu
đ thc hin thanh tra, giám sát, kim toán đc lp hoc các công vic khác
theo quy đnh đi vi h thng xp hng tín dng.
 Chu trách nhim: Quy đnh rõ trách nhim ca tng cán b, b phn liên
quan ti vic xây dng và thc hin h thng xp hng tín dng.
 Tính ng dng: Kt qu xp hng tín dng khách hàng phi đc s dng
cho hot đng qun lý ri ro tín dng hàng ngày. Ngân hàng phi cn c vào
kt qu xp hng tín dng đ quyt đnh lãi sut cho cp tín dng, các điu
khon trong hp đng cp tín dng, hp đng bo đm ca tng khon cp
tín dng cho khách hàng.
 ánh giá li: H thng xp hng tín dng phi đc đánh giá bi mt b
phn đc lp vi b phn thc hin và phê duyt xp hng. Các phát hin
trong quá trình đánh giá li phi đc báo cáo cho Hi đng qun tr, Hi
đng thành viên, ngân hàng m và Ban điu hành.
 Tuân th các quy đnh ni b: Tuân th các quy đnh v kim soát ni b,
kim toán ni b. Kim toán ni b phi đánh giá h thng xp hng tín dng
trong vic tuân th các quy đnh ca pháp lut.
13

 Giám sát ca Hi đng qun tr, Hi đng thành viên, ngân hàng m và Ban
iu hành: Hi đng qun tr, Hi đng thành viên, ngân hàng m chu trách
nhim phê duyt h thng xp hng tín dng. Ban iu hành chu trách

nhim giám sát đm bo h thng xp hng tín dng hot đng theo đúng
quy đnh ca pháp lut.
1.2.2. Xp hng tín dng doanh nghip tiăngơnăhƠngăthngămi
1.2.2.1. Khái nim xp hng tín dng doanh nghip
Xp hng tín dng doanh nghip là mt phn ca xp hng tín dng. Trong đó,
đi tng xp hng tín dng là doanh nghip.
1.2.2.2. Quy trình xp hng tín dng doanh nghip
Xp hng tín dng doanh nghip đc thc hin theo 5 bc nh sau:
- Thuăthpăthôngătin
Thu thp thông tin liên quan đn các ch tiêu s dng trong phân tích đánh
giá, thông tin xp hng ca các t chc tín nhim khác liên quan đn đi tng xp
hng. Trong quá trình thu thp thông tin, ngoài nhng thông tin do chính khách
hàng cung cp, cán b thm đnh phi s dng nhiu ngun thông tin khác t các
phng tin thông tin đi chúng, thông tin t trung tâm tín dng ca ngân hàng,
thông tin t các công ty xp hng, …
- Phân loi theo ngành và quy mô
Mi ngành ngh kinh doanh có nhng đc đim riêng bit, tính cht hot đng
khác nhau chu tác đng ca các yu t khác nhau, gây nh hng ln đn kh nng
tr n ca doanh nghip, ví d nh ngành công nghip cn vn ln, lao đng ít, vn
quay vòng lâu trong khi đó ngành nông nghip ph thuc nhiu vào yu t t
nhiên, có tính cht mùa v, s lng lao đng th công ln.
Quy mô ca doanh nghip là yu t vô cùng quan trng, nó nh hng đn
hiu qu kinh doanh cng nh nng lc cnh tranh ca các doanh nghip trên th
trng. Vi nhng doanh nghip có quy mô ln s có li th v quy mô giá thành
sn phm thp, đa dng hóa sn phm, vn ln có th đu t theo chiu sâu ci tin
14

thit b… Ngc li vi nhng doanh nghip quy mô nh, vn ít kh nng cnh
tranh thp d b phá sn khi gp nhng yu t tiêu cc t bên ngoài.
- Phân tích và chmăđim các ch tiêu

Phân tích bng mô hình đ kt lun v mc xp hng. S dng đng thi ch
tiêu tài chính và ch tiêu phi tài chính. Các ch tiêu tài chính đc chm đim da
trên ngành ngh và quy mô ca doanh nghip, thng gm: ch tiêu thanh khon,
ch tiêu cân n, ch tiêu hot đng và ch tiêu thu nhp. Vi mi ch tiêu có mt mc
đim và trng s khác nhau. Các ch tiêu phi tài chính thng gm ch tiêu v kh
nng tr n, uy tín giao dch vi ngân hàng, lu chuyn tin t, … c bit đi vi
nhng ch tiêu phi tài chính phi đc thit k cài xen k đ đm bo tính thng
nht trong quá trình đánh giá các ch tiêu và phi đc s dng ht sc linh hot,
khách quan, phù hp vi tng loi hình doanh nghip, tng mt hàng kinh doanh.
- aăraăkt qu xp hng tín dng
Sau khi chm đim các ch tiêu tài chính, phi tài chính, cán b chm đim tng
hp đim bng vic nhân vi các trng s tng ng.  đa ra kt qu xp hng,
cán b chm đim s đi chiu tng đim khách hàng đt đc vi bng phân loi
khách hàng và đa ra kt qu xp hng khách hàng.
- Phê chun và s dng kt qu xp hng
 đm bo h thng XHTD phù hp vi thc tin, kt qu xp hng phn
ánh đc chính xác mc đ ri ro ca tng khách hàng, các ngân hàng cn đnh k
rà soát đ chnh sa, hoàn thin h thng, c th: theo dõi tình trng tín dng ca
đi tng đc xp hng đ điu chnh mc xp hng, các thông tin điu chnh
đc lu gi; tng hp kt qu xp hng so sánh vi thc t ri ro xy ra, và da
trên tn sut phi điu chnh mc xp hng đã thc hin đi vi khách hàng đ xem
xét điu chnh mô hình xp hng.
1.2.3. Mt s mô hình xp hng tín dng ph binăđangăđc áp dng
1.2.3.1. Môăhìnhăchmăđim
ây là mô hình xp hng tín dng khách hàng đã có t lâu trên th gii, nhm
đánh giá khách hàng vay vn qua các hot đng phân tích ca cán b tín dng 
15

ngân hàng thng mi thông qua các ch tiêu tài chính và phi tài chính. Mô hình này
là mt trong nhng mô hình ht sc đn gin và d thc hin đ xp hng tín dng

khách hàng.
* Các ch tiêu tài chính: Các ch tiêu tài chính mà các cán b tín dng thng
đc s dng đ đánh giá khách hàng vay vn ca mình bao gm:
- Các t s thanh khon đ đo lng kh nng thanh toán n ngn hn ca
doanh nghip nh: H s thanh toán hin hành (ngn hn); H s thanh toán nhanh;
H s kh nng thanh toán tc thi; H s kh nng tr lãi, ….
- Các ch tiêu v hiu qu hot đng đ đo lng mc đ hiu qu trong vic
s dng tài sn ca doanh nghip chng hn nh: Vòng quay hàng tn kho, Vòng
quay khon phi thu, K thu tin bình quân, Vòng quay tng tài sn, Hiu sut s
dng tài sn c đnh, …
- Các t s đòn by tài chính đ đo lng mc đ s dng n đ tài tr cho
hot đng ca doanh nghip, chng hn nh: H s n so vi vn ch s hu, H s
n so vi tng tài sn, H s tài tr vn ch s hu, H s n dài hn, Phân tích h
s kh nng hoàn tr lãi vay, H s kh nng tr n, …
- Các ch tiêu kh nng sinh li đ đo lng kh nng sinh li ca doanh
nghip, chng hn nh: H s thu nhp trên tng tài sn, kh nng sinh li so vi
doanh thu, hiu sut sinh li ca tài sn (ROA), hiu sut sinh li ca vn ch s
hu (ROE), …
* Các ch tiêu phi tài chính: Các ch tiêu phi tài chính đc thu thp t các
ngun thông tin trong và ngoài doanh nghip bao gm: lnh vc hot đng kinh
doanh, uy tín trong quan h vi các t chc tín dng, kh nng tr n t lu chuyn
tin t, trình đ qun lý ca nhà lãnh đo doanh nghip, môi trng kinh doanh ca
doanh nghip, kh nng ng phó ca doanh nghip trên thng trng, …
Thông thng vic phân tích các ch tiêu phi tài chính đc thông qua mô
hình 6C gm: T cách ngi vay (Character); Nng lc ca ngi vay (Capacity);
Thu nhp ca ngi vay (Cash); Bo đm tin vay (Collateral); Các điu kin
(Conditions); Kim soát (Control).