Luận văn Thạc sĩ 2014 Chính sách sinh kế kết hợp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên - Tình huống ấp Mũi, xã đất Mũi huyện Ngọc Hiển tỉnh Cà Mau

NBH NBVVVVVVVVS
LUNăVNăTHC S CHÍNH SÁCH CÔNG
CHÍNH SÁCH SINH K KT HP BO V TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN ậ TÌNH
HUNG PăMI,ăXÃăTăMI,ăHUYN NGC HIN, TNH CÀ MAU


NGI HNG DN KHOA HC:
T.S Rainer Assé
Th.S Lê Th Qunh Trâm









B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



CHNGăTRÌNHăGING DY KINH T FULBRIGHT
Hc viên: Nguyn Xuân Vinh
Chuyên ngành: Chính sách công
Mã ngành: 60340402
TP. H ChíăMinh,ănmă2014
i

LIăCAMăOAN
TôiăcamăđoanălunăvnănƠyăhoƠnătoƠnădoătôi thc hin.ăCácăđon trích dn và s
liu s dng trong lunăvnăđuăđc dn ngunăvƠăcóăđ chính xác cao nht trong phm vi
hiu bit ca tôi. LunăvnănƠyăkhôngănht thit phnăánhăquanăđim caătrngăi hc
Kinh t Tp. HCM hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.

Tác gi lun vn



Nguyn Xuân Vinh

ii

LI CÁMăN
Tôi xin chân thành cm năChngătrìnhăGing dy Kinh t Fulbrightăđƣăcóănhng
h tr to ln trong sut quá trình hc tp tiătrng và thc hin lunăvnăắChínhăsáchăsinhă
k kt hp bo v tài nguyên thiên nhiên ậ tình hung păMi,ăxƣătăMi,ăhuyn Ngc
Hin, tnhăCƠăMau”.
Tôi xin gi li cmănăđc bit ti Ths. Lê Th Qunh Trâm và TS. Rainer Assé đƣă
trc tipăhng dn và giúp tôi phát hin ra nhngăhngăđi đúngăđn,ăcngănhăh tr
nhiu thông tin và tài liu giúpăđ tài tr nên hoàn thinăhn. S h tr vƠăđng viên ca
thy và cô là ngun c v tinh thn to ln giúp tôi quyt tâm hoàn thành lunăvnănƠy.
Tôi xin chân thành cm nănhng ý kinăđóngăgópăquỦăbáuăca ch Trn Th Hoàng
Anh, GS.TS Võ Tòng Xuân, GS.TS NguynăThanhăPhngăđƣăgiúpătôiătìmăraănhng gii
pháp sinh k gn lin vi thc t và có tính khoa hc.
Tôi xin trân trng cmănăng y, UBND Xã tăMi,ăôngăSáuăMt - Bíăthăp
MiăvƠăanh Phm Vân Ngoan - ngiăhng dn bnăđaăđƣăgiúpăđ tôi trong vic tip cn
các thông tin và h giaăđìnhăđ hoàn thành lunăvnănƠy.
Cuiăcùng,ăđ tài này không th thành công nu không có s giúpăđ t bn Hoàng

Vy và v, chng ch HunhăƠoătrongăvic gii thiu chuyên gia và nhngătăvn khác.
Cmănăb, m đƣăh tr con trong sut quá trình theo hc tiăchngătrình!

TP. HCM, tháng 5 nm 2014
Nguyn Xuân Vinh

iii

TÓM TT
păMiălƠămt trong nhngăđin hình v đa bàn sinh k bin trong bi cnh bo v
tài nguyên thiên nhiên ti khu bo tn thiên nhiên th giiă Miă CƠă Mauătheoăcôngăc
RAMSAR. căđim sinh k h giaăđìnhăti khu vc ph thuc vào ngun tài sn t nhiên,
đaăs là ngun lâm, thy sn t h sinh thái rng ngp mn.
Kt qu phân tích cho thy, phn ln h giaăđìnhăkhông có tài sn sinh k nƠoăđángă
k ngoài ngun lcălaoă đng ginăđn,ă thiu khoa hc k thut,ă phngătin công sut
thp,ăkémăđaădng và không có kh nngătip cn vn. H d b tnăthngăbi bnh tt, t
l laoăđng ph thuc cao, thi tit khc nghit, s cnh tranh trong khai thác thy sn, suy
gim tài nguyên, binăđi khí huănhănc bin dâng, st l đt, dch bnh và l thuc h
thng thngălái. Trong bi cnhăđó,ăcôngăc RAMSAR và chính sách tht cht bo v
tài nguyên thiên nhiên đƣătr thành cú sc cui cùng khinăngi dân mtăđiăngun sinh k
chính yu mà h hin có.
Trc thc trngăđó,ăchínhăquynăđaăphngăđƣăthc thi nhiu chính sách nhm ci
thin sinh k h giaăđình.ăTuyănhiên,ăđaăphn chính sách là tht bi vƠăcóătácăđngăngc
làm suy gim các ngun tài sn sinh k caăcácăcădơnătiăđa bàn. H qu là tình trng tr
em phi ngh hc smăđ ph giúpăgiaăđìnhătngănhanh,ăngi dân tip tc tàn phá môi
trng vi din bin phc tp vi các hành vi chngăđi chính quyn và bt hp tác trong
vic bo v tài nguyên thiên nhiên.
 khc phc tình trng trên, nghiên cu đƣăkhuyn ngh sáu nhóm chính sách că
bn nhm ci thinămôiătrng sinh k cngăđng ậ ngun tài sn xã hiăđc coi là b
đm cui cùng giúp các h giaăđìnhăgiaătngăcăhi tip cn các ngun lc v vn tài chính,

vn vt cht, ci thin vnăconăngi, gim thiu ri ro và có ting nói trong quá trình
hochăđnh và thc thi chính sách ca chính quynăđaăphng. T đó,ăcácăh giaăđìnhăt
phát trinăđc các sinh k ca mình mt cách bn vng.

iv

MC LC

LIăCAMăOAN i
LIăCÁMăN ii
TÓM TT iii
MC LC iv
DANH MC KÝ HIU, T VIT TT vi
DANH MC BNG BIU vii
DANH MC BIUă, HÌNH V vii
DANH MC PH LC viii
CHNGă1.ăGII THIU 1
1.1. Bi cnh nghiên cu 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
1.3. Câu hi nghiên cu 2
1.4. iătng và phm vi nghiên cu 2
1.5. Cu trúc lunăvn 3
CHNGă2.ăTNGăQUANăCăS LÝ THUYT VÀ CÁC NGHIÊN CU LIÊN QUAN 4
2.1. Khung phân tích 4
2.2. Các nghiên cuătrc 6
CHNGă3.ăTHC TRNG NGHIÊN CU 8
3.1. V tríăđaălỦăvƠăđcăđim t nhiên 8
3.2. căđim dân s & Sinh k h giaăđình 8
3.3. H tng chính sách 9
3.4. Cu trúc qunălỦănhƠănc 11

CHNGă4.ăTHIT K NGHIÊN CU 12
4.1. Chinălc nghiên cu 12
4.2. Thit k bng hi 12
4.3. Chinălc ly mu 13
CHNGă5.ăKT QU NGHIÊN CU 15
5.1. Tài sn sinh k h giaăđình 15
5.2. ng phó tnăthngăh giaăđình 23
v

5.3. Vai trò ca chính sách 27
5.4. Mong mun v h tr chính sách ca h giaăđình 32
5.5. Ý kin chuyên gia 33
CHNGă6.ăKT LUN VÀ KHUYN NGH CHÍNH SÁCH 35
6.1. Kt lun 35
6.2. Khuyn ngh chính sách 35
6.3. Hn ch caăđ tài 37
TÀI LIU THAM KHO 39
PH LC 41


vi

DANH MC KÝ HIU, T VIT TT
Tăvitătt
TênătingăAnh
TênătingăVit
BHYT

Boăhim Yăt
Bă

NN&PTNT

BăNôngănghipăvƠăPhátătrină
Nông thôn
BQL

BanăqunălỦ
BQLVQG

BanăqunălỦăVnăQucăgia
DFID
Department for International
Development
CcăPhátătrinăQucătă- Vngă
QucăAnh
FAO
The Food and Agriculture
Organization of the United Nations
TăchcăLngăthcăvƠăNôngă
nghipăLiênăhipăquc
IMM
Integrated Marine Management Ltd

UBND

yăbanăNhơnădơn
UN
United Nations
Tăchcăliênăhpăquc
VQG

Vnăqucăgia
WWF
World Wide Fund For Nature
QuăQucătăBoăvăThiênănhiên
TP.HCM

Thành phăHăChíăMinh
HTX

Hpătácăxƣ

T khóa: Sinh k, sinh k bn vng, bo v thiên nhiên, bo tn, sinh thái rng ngp mn,
păMi,ăNgc Hin, CƠăMau,ăVn Quc gia MiăCƠăMau,ănghèo,ăxóaăđóiăgim nghèo.

vii

DANH MC BNG BIU
Bng 4.1: Ma trn ly mu 13
Bng 5.1: T l thành viên h bình quân theo mu 15
Bng 5.2: Kt qu cácăchng trình hun luyn,ăđƠoăto ngh 16
Bngă5.3.ăTácăđng ca chính sách ti tài sn sinh k h giaăđình 30

DANH MC BIUă, HÌNH V
Hình 2.1: Khung sinh k bn vng DFID, 1999 4
Hình 4.1: Chinălc nghiên cu 12
Hình 5.1: Mngăli và chui cung ng 22

Biuăđ 5.1: T l h phân theo nhóm ngành khai thác t nhiên 16
Biuăđ 5.2: Tình trng nhà  phân theo mc sng 17

Biuăđ 5.3: T l h phân theo lý do duy trì hin trng nhà  18
Biuăđ 5.4: T l h phân theo mc sng và phngătin sn xut hin có 18
Biuăđ 5.5: T l h phân theo mc sngăvƠăđaădngăhóaăphngătin sn xut 19
Biuăđ 5.6: Thu nhp vƠăchiătiêuăvƠăbìnhăquơnăđuăngi 20
Biuăđ 5.7: T l h giaăđìnhăphơnătheoăngun vn có th tip cn 20
Biuăđ 5.8: T l h gia đìnhăphơnătheoăngun vnăđƣătip cn 21
Biuăđ 5.9: T l h phơnătheoăcácăkhóăkhnătrongătip cn vn 21
Biuăđ 5.10. T l h gia đìnhăvƠăcácătnăthngăphơnătheoăngƠnhăngh 23
Biuăđ 5.11. T l h đánhăbt thy sn phân theo nhu cu nâng cpăngăc 26
Biuăđ 5.12. T l h phân theo chinălcăđi phó bnh tt 27
Biuăđ 5.13: T l h phân theo nhu cu h tr sinh k 33

viii

DANH MC PH LC
Ph lcă1.ăPhngăphápăthng kê h nghèo 41
Ph lc 2. Khung thông tin kho sát h giaăđình 41
Ph lc 3. Ngi dân mc n nhƠănc kinh niên 42
Ph lc 4. Cu trúc qun lý ti khu vcăVQGăMiăCƠăMau 42
Ph lc 5. T l h giaăđìnhăphơnătheo lý do tr em ngh hc sm 42
Ph lcă6.ăThu,ăchiăngơnăsáchăxƣătăMi,ă2013 43
Ph lc 7. Mcăđíchăvayăvn h đánhăbt thy sn 44
Ph lc 8. Mcăđíchăs dng các ngun vnăđƣăvay 44
Ph lcă9.ău ra theo ngành ngh 44
Ph lcă10.ăPhngăphápătip cn thông tin v giá 45
Ph lcă11.ăPhngăphápătip cn thông tin v vn h giaăđình 45
Ph lc 12. T l h giaăđìnhăphơnătheoăcácăloi tnăthngătheoăngh nghip 45
Ph lc 13. T l h phân theo sinh k mà h mong munăhng ti 45
Ph lcă14.ăPhơnătíchăđim mnh,ăđim yu nhóm h theo ngành ngh 46
Ph lc 15. Mô hình Hp tác xã Thy sn 46

Ph lc 16.ăMôăhìnhăchnănuôiăheoătheoănhóm 47
Ph lc 17. Mô hình t đánhăbt gn b t qun 47
Ph lc 18. Mô hình quan h bi cnh d b tn thng,ăchínhăsáchăvƠătƠiăsn sinh k 48
Ph lc 19. Ngh đánhăbtăcáăkhiă(8-12 hi lý) 48
Ph lc 20. Ngh đánhăbt bng xungă(di 8 hi lý) 49
Ph lc 21. Khai thác ven b, làm thuê 49
Ph lc 22. Ngh nuôi trng thy sn 49
Ph lc 23. Ngh chnănuôi 50
Ph lc 24. Bnăđ hƠnhăchínhăxƣătăMi 50
Ph lc 25. Bnăđ v tinh khu vc p Mi 51
Ph lc 26. Bnăđ Vn qucăgiaăMiăCƠăMau 51
Ph lc 27. D án Công viên du lchăsinhătháiăMiăăCƠăMau 52
Ph lc 28. T l nghèo & cnănghèoătoƠnăxƣătăMiănmă2013 53
Ph lc 29. Biên bn kho sát 54
Ph lc 30: Bng hi 56

1

CHNGă1. GII THIU
1.1. Bi cnh nghiên cu
păMiăthuc xƣătăMi, huyn Ngc Hin, tnh Cà Mau, cách thành ph Cà Mau
khong 100 km v phía nam, là cc nam ca Vit Nam và nm hoàn toàn trong khu bo
tn thiên nhiên th giiăMiăCƠăMau. Toàn p có din tích 13 km
2
, 341 h giaăđìnhăvi t
l h nghèo và cn nghèo
1
lênăđn 21,7%. T l nghèo cao và hotăđng sinh k hoàn toàn
l thuc t nhiên, cădơn p Miătr thành miăđeăda cho vic bo tn thiên nhiên.
Trong khi hotăđngăđánhăbt ven b ngƠyăcƠngăkhóăkhnădoăcn kit tài nguyên thì

ngi dân li không có vn và kinh nghimăđ đuătăphngătin đánhăbt xa b. Hot
đng trng trt,ăchnănuôi và nuôi trng thy sn cng hn ch doăđcăđim cădơnăsng
ri rác thành các cm nh venăcácăkênhănc vi din tích hpăkhôngăcóăđt canh tác, thiu
vn, khoa hc, k thut và d nhăhng tiêu ccăđn sinh thái. aăs laoăđng thiuăđƠoă
to,ătrìnhăđ hc vn thp, không có nhiuăcăhi vicălƠmăđ ci thin thu nhp. Tình trng
binăđi khí huănhăst l đt và nc bin dâng ngày càng nhăhng nghiêm trng đn
hotăđng sinh k caăngi dân.
c bit, k t khi Vn quc gia (VQG) MiăCƠăMauăđc công nhn là khu sinh
quyn th giiănmă2009ăvƠănmătrongăcôngăcăRAMSARăthángă4/2013ăthìăngi dân b
hn ch nghiêm ngt trong vic tìm sinh nhai t rng t nhiên trongăkhiăđơyălƠ ngun sinh
k ch yu. H qu là t l tr em ngh hcăđ ph giúpăgiaăđìnhătngănhanh,ătình trng phá
rng và khai thác tn dit ngày càng phc tp và nghiêm trng. ƣăcóănhngătrng hp
boăđng (Gia Bách, 2012), chngăngi thi hành công v và kim lâm bt buc n súng
gây cht ngi (Nguyn TinăHng,ă2013).
Sinh k ngi dân và bo tn thiên nhiên tr thành hai vnăđ chính sách lnăđi
vi chính quynăđaăphngăvƠăcácăcăquanăchcănngăcóătráchănhim bo v tài nguyên và
đaă dng sinh hcă trênă đa bàn. Ban Qună lỦă VQGă (BQLVQG)ă Miă CƠă Mauă vƠă Chính
quynăxƣătăMiăđƣăxácăđnh mc tiêu chính yu là gii quyt vnăđ sinh k caăngi
dân t đó làm tinăđ cho công tác bo v rng và tài nguyên. Chính vì vy, trong nhng
nmăqua, chính quynăđaăphng đƣăthc hin nhiuăchínhăsáchăthayăđiăđi sng ngi

1
Ph lc 1 - phngăphápăthng kê h nghèo
2

dân nhănc sch, v sinhămôiătrng, tiêm chng tr em, giao thông nông thôn, đinăli
và khoán rng…ăTuy nhiên, tình trng nghèo và sinh k hy dit môiătrng vn chm
thayăđi cho thy s cn thit phi có mtăđánhăgiáătoƠnădin v sinh k h giaăđìnhăcaăcă
dân tiăđa bàn, các tnăthngămƠăh phi gánh chu và vai trò ca chính sách trong vic
thayăđi hotăđng sinh k h.

1.2. Mc tiêu nghiên cu
Nghiên cu này s tp trung vào xácă đnh tình trng tài sn sinh k và các tn
thngăh giaăđìnhăti păMi gp phi, t đóăđánhăgiáăliăvaiătròăvƠătácăđng ca chính
sách hin hành tiăđi sng sinh k h. Kt hp vi các bài hc ca các nghiên cuătrc,
ý kin chuyên gia và các chính sách liên quan, tác gi đ xut nhng chinălc sinh k kt
hp bo v tài nguyên thiên nhiên phù hp vi thc trng nghiên cu.
1.3. Câu hi nghiên cu
Nhmăđtăđc mc tiêu nghiên cu, lunăvnăs tr li ba câu hi chính sauăđơy:
(1) Hin trng tài sn sinh k và các tnăthng mà các h giaăđìnhăti khu bo tn
rng ngp mnăVQGăMiăCƠăMauăđangăgp phi là gì?
(2) Các chính sách bo tn thiên nhiên và chính sách phát trin sinh k h giaăđìnhă
hinăhƠnhăđóngăvaiătròănhăth nƠoăđi vi vicăthayăđi tài sn sinh k và các tnăthngă
mà h giaăđìnhăpăMiăđangăgp phi?
(3) Chinălc sinh k nào choăngi dân păMiă nhmăđm bo quyn li ca
ngiădơnăđng thi phát trin và bo v tài nguyên bn vng?
1.4. iătng và phm vi nghiên cu
iătng nghiên cu caăđ tài bao gm tài sn sinh k các h giaăđìnhăti păMi
và mi quan h gia tài sn sinh k h vi bi cnh d b tnăthngăvƠ vi các chính sách
caănhƠănc. iătng quan sát mc tiêu bao gm các nhóm h đc cho là d b nh
hng tiêu cc bi các vnăđ môiătrng và sinh thái, trongăđóăch yu là nhóm h nghèo
và cnănghèoă(sauăđơyăgi chung là nhóm h nghèo).
3

a bàn păMiătuy nm trong phm vi khu bo tnăthiênănhiên,ănhngăthuc khu
vcăvùngăđmăvƠăngiădơnăđcăhng các chính sách v đnhăcanh,ăđnhăc,ăgiaoărng
sn xut nhm bo v rng và chuynăđi sn xut.ăDoăđó,ănghiênăcu tp trung vào chính
sách phát trin sinh k ca h giaăđìnhătiăđa bàn là phù hp. Ngoài ra, tình trng păMiă
cho thy nhiu vnăđ chính sách cn phi gii quyt ca cngăđngăcădơnăsinhăsng trong
khu vc VQG MiăCƠăMau.ăChính vì vy, v mtăđa lý, tác gi la chn păMiălƠăđa bàn
nghiên cu nhm to ra chinălc sinh k bn vng,ăcóătínhăđin hình và có th áp dng

choăcácăđa bàn khác cóăcùngăđcătrng.
V mt khuyn ngh chính sách,ăđ tài gii hn trong vic tìm ra chinălc gia
tngătƠiăsn sinh k cho các điătng mc tiêu phù hp vi các chính sách bo v rng và
tài nguyên. iătng th hng là UBND Xã tăMi vƠăBQLVQGăMiăCƠăMau.
1.5. Cu trúc lunăvn
Lunăvnăđc trình bày bao gmăsáuăchng.ăTrongăđó,ăchngămt gii thiu v
bi cnh nghiên cu, các vnăđ chính sách cn gii quyt.ăChngăhaiăgii thiu v tng
quanăcăs lý thuyt bao gm khung phân tích và mt s nghiên cuătrc.ăChngăbaăgii
thiu thc trng và chi tit hóa các vnăđ đc nêu ra  bi cnhăchínhăsách.ăChngăbn
trình bày v phngă phápă tip cn, chină lc nghiên cuă vƠă phngă phápă ly mu.
ChngănmălƠăphn trng tâm caăđ tài vi nhng phân tích và nhnăđnh. Cui cùng,
chngăsáu là phn kt lun và kin ngh chính sách.

4

CHNGă2.ăTNGăQUANăCăS LÝ THUYT
VÀ CÁC NGHIÊN CU LIÊN QUAN
2.1. Khung phân tích
Tác gi s dng khung phân tích sinh k bn vng ca Cc phát trin quc t,
Vngăquc Anh (DFID). Theo DFID “Sinh k bao gm các kh nng, tài sn và các hot
đng cn thit nhm phc v sinh sng. Sinh k bn vng khi nó có th ng phó và phc
hi t nhng cng thng và nhng cú sc, có th duy trì hoc tng cng các kh nng, tài
sn trong hin ti và tng lai, trong khi không phá hoi tài nguyên thiên nhiên”. Khung
sinh k xem xét mi quan h tngătác gia ba nhóm nhân t là bi cnh d b tnăthng,ă
tài sn sinh k và s chuynăđi v cu trúc xã hi, chính sách, th ch vƠăvnăhóa.ă
Tài sn sinh k bao gm vnăconăngi, vn t nhiên, vn xã hi, vn tài chính và
vn vt cht. Tài sn sinh k đóngăvaiătròăquytăđnh sinh k đc h giaăđình, cá nhân s
dng đ đi phó vi bi cnh d b tnă thng do các cú sc, mùa v hoc xuăhng.
Khung cng ch ra mi quan h gia tài sn sinh k vi vi cu trúc xã hi, các tin trình
chuynăđi v th ch, chính sách, vnăhóaăvƠăkinhăt, nhm kin to nhng công c chính

sáchăgiaătngăcácătƠiăsn sinh k cá nhân, h giaăđình. T đó, khung hng dnăđaăraăcácă
chinălc sinh k phù hpăđ đm bo kt qu đu ra là s giaătngăthuănhp và phúc li,
gim các kh nngăb tnăthng,ăanăninhălngăthc và phát trin bn vng.
Hình 2.1: Khung sinh k bn vng DFID, 1999
KHUNGăSINHăKăBNăVNGăDFID
BIăCNHăDăBă
TNăTHNG
- Các cú sc
- Các khuynh
hng
- Tính thi v
TÀIăSNă
SINHăK
Vnăconă
ngi
Vnăxưă
hi
Vnătă
nhiên
Vnăvtă
cht
Vnătàiă
chính
CHUYNăIăCăCUă
& TINăTRÌNH
- Pháp lut
- Chính sách
- Vn hóa
- Th ch
CỄCăTINă

TRÌNH
CăCU
- Các cp
chính
quyn
- Khu vc
t nhơn
nh hng/
Tip cn
Chin lc
sinh k
KTăQUăSINHăK
(NHMăTăC)
- Thu nhp tng lên
- Gia tng phúc li
- Gim kh nng b
tn thng
- m bo an ninh
lng thc
- S dng bn
vng các ngun li
t nhiên

Ngun: DFID, 1999, tác gi dch
Vn con ngi bao gm các nhân t nhăk nng,ăkin thc, kh nngălaoăđng và
sc khe tt cho phép miăngiătheoăđui các chinălc sinh k khácănhauăvƠăđtăđc
5

mc tiêu sinh k ca h. Ngun vnăthayăđi theo quy mô h,ătrìnhăđ k nng,ăkh nngă
lƣnhăđo và tình trng sc khe ca các thành viên thuc h ngi nghèo coi laoăđng ca

h là tài sn sinh k chính (DFID, 1999).
Theo báo cáo ca liên hp quc, phát trin conăngi cn tp trung vào giáo dc và
hun luyn k nngăngi ln, k hochăhóaăgiaăđình,ătiêm chng tr em và giaătngăbo
him, dch v y t. Khi ngun nhân lc caăngi nghèo nông thôn btăđu ci thin, s
chú ý cn hng ti mc tiêu gia tngănngăsutălaoăđng (UN, 2007).
Vn t nhiên là tng tài sn tài nguyên thiên nhiên cung cpăđu vào cho hotăđng
sn xut kinh doanh và to vic làm (DFID, 1999). Vn t nhiênăđc bităđnănhăđt,
rng, bin, đng, thc vt,ănc sch, không khí Trong khuôn kh sinh k bn vng, mi
quan h gia vn t nhiên và hoàn cnh d b tnăthngăđc bit gnăgi. Nhngăngi
nghèo thng có hotăđng sinh k l thuc hoàn toàn hoc mt phn vào tài nguyên. H
hoàn toàn yu tătrc các cú sc có th xyăraănhăthi tit, dch bnh, binăđi khí hu,
s cn kit ca tài nguyên hoc b hn ch tip cn.
Vn tài chính th hin các ngun lcătƠiăchínhămƠăconăngi s dngăđ đtăđc
mc tiêu sinh k ca h. Có hai ngun vn tài chính ch yu bao gm các ngun tit kim
và các dòng tin. H giaăđìnhăqun lý tit kimădi nhiu hình thcănh:ătin mt, tin gi
ngân hàng hoc tài snăluăđngănhăgia súc, đ trang sc và các ngun vay t các t chc
tín dng. Các dòng thu nhp ngoài t ngun sinh k còn bao gm các khon tr cp t
chính ph,ăngi thân, t chc xã hi.ăiu quan trng là dòng tin cn phiăđm bo tính
năđnh và tin cy,ătrênăcăs đóăh giaăđình có k hochăđuătăhp lý.
Vn tài chính là loi tài sn linh hot nht và d dàng chuynăđi thành các loi vn
khác. Tuy nhiên, đơy li là loi tài snămƠăngi nghèo khó tip cn nht, nó tr thành loi
tài sn rt quan trngăđi vi h. Ngi nghèo có th s dng ngun vn tài chính kém
hiu qu vì thiu kin thc, thiu thông tin th trng,ămôiătrng chính sách không thun
li… Chính vì vy h cnăđc h tr thông qua cu trúc xã hi và các mi quan h hin
có nh cho vay theo nhóm, tài tr k thutăđ giúp h giaătngăhiu qu ca vic qun lý
các ngun tit kimănhăchnănuôiăhay các loi tài snăluăđng khác (DFID, 1999).
6

Vn vt cht bao gm căs h tng và các loiăhƠngăhóaăcăbnăđc s dngăđ
phc v sinh k. HƠngăhóaăcăbn bao gm các công c và thit b giúp h giaăđìnhăhot

đng sn xut hiu qu hn nhăđt, mtănc, thuyn, xe máy, ngăc… Căs h tng
bao gm: nhà  và niătrúăn an toàn, nc sch, v sinhămôiătrng, giá c vn chuyn,
nngălng và kh nng tip cn thông tin nhăth trng, vn, y t, và giáo dc.
Vn vt chtă đóngă vaiătròă quytăđnh sinh k nào s đc h giaă đìnhă s dng.
Trong khi các h nghèo có ngun vn vt chtăkhôngăđángăk thì mc tiêu ca h là hình
thƠnhăđc loi tài sn đápăngăđc nhu cu sinh k mà h có timănng nht.
Vn xã hi là các ngun lc xã hiămƠăngi dân s dng trong vicătheoăđui các
mc tiêu sinh k ca h. Bao gm các mngăli, các kt ni theo chiu dcă(ngi bo
tr/khách hàng) hoc chiu ngang (các cá nhân có cùng li ích), và các ngun lc rng ln
hnănhăchínhătr, xã hi. Các nhóm xã hi dân s đ mnhăcóăvaiătròăgiúpăngi dân tham
gia quá trình hình thành chính sách,ăgiaătngăkh nngătip cn các ngun lcănhăvn, lao
đng,ăthôngătin,ăcngănhăs dng hiu qu các tài sn vt cht. Trongănmănhóm tài sn
sinh k, vn xã hiăđcăxemănhălà b đm, ngun lc cui cùng đ h giaăđình kt ni
và s dng hiu qu các tài sn khác.
Mt h giaăđìnhătùy thuc vào mcăđ s hu nmăloi tài sn sinh k nhătrênămƠă
h s xây dng các hotăđng sinh k phù hp nhm to ra thu nhp và tip tc nâng cao
nngălc tài sn sinh k h.
2.2. Các nghiên cuătrc
Sinh k và phát trin bn vng ti các khu bo tn bin là ch đ đc nhƠănc
Vit Nam, các t chc phi chính ph và cácătrngăđi hc, vin nghiên cu ht sc quan
tâm và chú trng trong nhiuănmăqua.ăCác nghiên cu tri rng trên nhiu khía cnh và
vnăđ ca ch đ sinh k bin,ătrongăđóăcóăcácănghiênăcu sau:
(1) Nghiên cu v sinh k bn vng cho các khu bo tn bin Vit Nam (WWF,
2007) da trên khung DFID và IMM vi điătng nghiên cu mc tiêu là cngăđngăngă
dân có sinh k ph thuc vào vic s dng bn vng các ngun tài nguyên bin. Nghiên
cu s dng phngăphápăphng vn h, phng vn nhóm và phng vn chuyên gia kt
hp phân tích cùng vi các bài hc kinh nghimătrongănc và quc t.
7

(2) Nghiên cu v ngh cá và s thiu tuân th v quyăđnh ngh cá (2012) trên 300

h giaăđìnhătiăđaăbƠnăxƣătăMiăvƠăxã Viên An ca Trn Th Phng Hà da trên khung
phân tích sinh k bn vngăđcăđiu chnh bi Carney, Ellis và Scoones.
Các nghiên cu cho thy, v ngun vnăconăngi, cădơnăti đa bàn có mcăđ
ph cp giáo dc thp, vai trò ca ph n trongăgiaăđình thp. V ngun vn tài chính, hu
nhăkhôngăaiăcóăđ kh nngătínădngăđ đuătămƠăkhông có s h tr t ngi thân. Các
h nghèoă vƠă đánhă bt gn b không có kh nng hoc hn ch trong vic tip cn các
ngun tín dng chính thc. H d b tnăthngădo suy gim ngun li thy sn, chi phí
giaoăthôngăcao,ăcácăquyăđnh và quy tc không hp lý và s giaătngăgiá c hàng thit yu.
 gim thiu ri ro, các h giaăđìnhăthc hin đaădng hóa sinh k, tuy nhiên thu
nhp t các sinh k thay th thng thp và không năđnh, ph thuc vào tình trng tài sn
hin có caăgiaăđình.ăánhăbt xa b là có li nhun,ănhngăch dành cho nhngăngi có
đ kh nngăđ đuătăvƠoănó,ădoăvy,ăđóălƠămtăcăhi ch dành cho nhngăngi giàu có.
Nông nghipăcngăquanătrngănhngătrongăhu htăcácătrng hp các h ngădơnăthng
không có kh nngătip cn vi s dngăđtăđai, vì vy chnănuôiăcóăỦănghaăhnăđi vi
h. Nuôi trng thy snăđangădn tr thành mt ngành quan trngănhngăthng gây ra các
tácăđngămôiătrng và không kh thiăđi vi nhóm h nghèo.
Chính vì vy, các nghiên cuăđaăra khuyn ngh chinălc sinh k cn tp trung
nhiuăhnăvƠoăkin to mtămôiătrng kinh t thun li cho cngăđng, không nên ch tp
trung vào các d án to thu nhp nh l, mang tính cá nhân. Chinălc sinh k nênăđc
thit k t di lên da vào nhu cu ca cngăđng thay vì nhng quytăđnh mang tính
chtăápăđt hoc phngăđoán. Sinh k bn vng cn tp trung vào s dng bn vng các
ngun tài nguyên bin và tip cnătƠiăchínhăđc coi là chìa khóa cho cácăcăhiăđiăđi
ca các h nghèo.

8

CHNGă3.ăTHC TRNG NGHIÊN CU
3.1. V tríăđaălýăvƠăđcăđim t nhiên
păMiănm ti v trí 8°ă38'ă00"ăđ văBcăvƠă104°ă44'ă00"ăđ kinhăông,ălƠămiă
cc nam ca Vit Nam, nm hoàn toàn trong phm vi qun lý caăBQLVQGăMiăCƠăMau.ă

Phía tây giáp bin Tây (vnhăTháiăLan),ăphíaăđôngăgiápăbinăông.ă
VQGăMiăCƠăMau
2
lƠăniăsinhăsng ca nhiu loài quý him và nguy cp, nhiu
loƠiăđc lităkêătrongăSáchăđ Vit Nam. Rng ngp mn, bãi bùn ngp triu nông, bãi
bùn ngpănc theo thy triuălƠăniăsinhăsng cho nhiu loi thy sn ven b, lâm sn,
ngun ging t nhiên có giá tr kinh t cao. Tháng 4/2013, t chcăRAMSARăđƣăcôngănhn
VQGăMiăCƠăMauălƠămt trong nhngăvùngăđt ngpănc quan trng ca th gii.
3

3.2. căđim dân s và Sinh k h giaăđình
3.2.1. Dân s
Dân s păMiăvƠoăkhong 1.450 ngi, 341 h giaăđình,ăcătrúătrênăphm vi 13
km
2
chia thành 3 khu vc viăđcăđim qun lý hành chính khác nhau, bao gm:
Khu dân sinh vi 134 h nm trên trcăđng chính ni linăMiăCƠăMauăvƠătrungă
tơmăxƣătăMi, nmăhoƠnătoƠnătrongăđt lin và ít b nhăhng bi hinătng xói l đt
đangădin tin phc tpătrênăđa bàn.
Khu du lch vi 82 h thuc qun lý ca BQLVQGăMiăCƠăMau.ăTháng 12/2013,
S Vnăhóaăthôngătin,ăduălch tnh Cà Mau m gói thu kêu giăđuătăCôngăviênăvnăhóaă
du lchăMiăCƠăMau vi din tích 1,6 km
2
, thi hnă49ănm,ăđtăđƣăgii ta mt phn và
hinăchaăcóăthôngătinăv nhƠăđuătătrúngăthu (Ph lc 29).
Khu gii to vi 125 h nm ven bãi bi dc kênh Rch Mi vi hin trng không
còn cây rng trong quá trình dân sinh, b nh hng bi tình trng st l đtădoănc bin
dâng và s thayăđi dòng chy trong nhngănmăgnăđơy.ă đi phó vi tình trng st l
đt, UBND huynăđƣăcóăquy hoch gii ta toàn b dơnăcăsinhăsng trong khu vc. Cùng

2
Quytăđnh s 142/2003/Q-TTg ca Th tng Chính ph.
3
BQLVQG, 2013
9

vi khu du lch, các h giaăđìnhăđangăcătrúăti khu gii ta phi tm ngng mi hotăđng
v nhà  và ch quytăđnh ca chính quynăđaăphng.
Hu htăcădơnăsinhăsngătrênăđaăbƠnălƠăcácăđi tng diăcăvƠoăgiaiăđonăsauănmă
1975 (Trn Th Phng Hà, tr.94). Doăcătrúătrongăphm vi rngăđc dng, các h giaăđìnhă
tuy không có quyn s huăđtăđaiănhngăvnăđc qun lý theo h tch và bo v theo
pháp lut nu có các quytăđnh v gii taăđtăđaiăhayăcácăquyn li công khác.
3.2.2. Sinh k chính h gia đình
Hotă đng sinh k chính h gia đìnhă trênă đa bàn hin tp trung vào bn nhóm
chính: Khai thác sông bin vi 76 h, chim 22,3% tng s h trênăđa bàn, vi các ngh
đánhăbtăcáăkhiăbng ghe (Ph lc 19) hocăđánhăbt gn b bng xung (Ph lc 20);
Khai thác ven b, làm thuê vi 215 h, chim 63% tng s h trênăđa bàn (Ph lc 21);
Nuôi trng thy sn vi 37 h, chim 11% tng s h trênăđa bàn (Ph lc 22); và chnă
nuôi vi 10 h, chim 3% tng s h trênăđa bàn, ch yu lƠăchn nuôi heo (Phc lc 23).
3.3. Các chính sách hin hành
3.3.1. Chính sách bo v rng
Theoăđiu 30, Lutăđaădng sinh hc (2008),ăđiu 77, LutăđtăđaiăvƠăđiu 54, Lut
bo v và phát trin rng: p Mi nm hoàn toàn trong phân khu phc hi sinh thái và
vùngăđmăvƠăchaăcóăphngăánădiădi,ătáiăđnhăc.ăDoăđó các h giaăđình có quynăđc
hng các chính sách giao khoán rng nhm mcăđíchăbo v rng vƠăđc tham gia hot
đng kinh doanh, dch v du lch theo lutăđnh. Ngoài ra, h cngăđc h

ng các chínhă
sáchăuăđƣi, hô


ătr

, biăthng,ătáiăđnhăc khi có quytăđnh gii ta di di theo lutăđnh.
Hin ti,ăBQLVQGăđƣăthc hin giao khoán rng và cp s xanh cho 37 h trênăđa
bàn păMiăđ thc hin nuôi tôm sinh thái. Rngăđc giao khoán vi thi hnă15ănmăvƠă
s ktăthúcăvƠoănmă2018. Chính sách khoán rng làm vuông vi các quyăđnhănhăgi
nguyên hin trng rng trong vuông (hin ti t l cây và mtănc trung bình là 70%),
miănmăch đc ci to mt ln và phiăđc BQLVQG chp thun.
3.3.2. Chính sách bo v ngun li thy sn
10

iuă13ăvƠăđiu 15, Lut thy sn (2003), chính quynăđaăphngăvƠăBQLVQGăcóă
trách nhim: H tr các h giaăđìnhăchuynăđi ngh nghip sang khai thác thy sn xa b,
nuôi trng, ch bin thu sn, ngh nông, ngh rng và dch v; Hng dn,ăđƠoăto, h tr
vn,ăgiaoăđt, mtănc binăđ nuôi trng thu sn theo chính sách caăNhƠănc. Ngi
dân và chính quyn phi tuân th cácăquyăđnh v khu vcăđánhăbt và cm khai thác theo
Quytăđnh 142/2003/Q-TTg ca Th tng Chính ph.
Tínhăđnăthángă12/2013,ătrênăđaăbƠnăxƣăt Miăđƣăthc hinăcácăchínhăsáchănhă
thành lp 4 hp tác xã (HTX) nghêu viăhnă1.409ăthƠnhăviên,ăHTXăthy sn vi 12 thành
viên (thành lpăthángă1/2014),ă1ăHTXăkinhădoanhădótădaăvi 7 thành viên, 1 HTX Hàu
lng vi 50 thành viên. Ti păMiăch có mt h duy nht tham gia HTX kinh doanh dót
đa,ăcácăHTXăkhácăkhôngăcóăthƠnhăviênănƠoăvìăkhôngăthucăđaăbƠnăđc t chc (UBND
xã, 2014).
3.3.3. Chính sách du lch sinh thái
iu 29, Lutăđaăđng sinh hc và Quytăđnh s 104/2007/Q-BNN
4
, BQLVQG
có trách nhim công khai và t chc cngăđngădơnăcăthamăgiaăcácăhotăđng kinh doanh,
dch v du lch. Các t chc, cá nhân kinh doanh du lch sinh thái phiăuătiênătoăcôngăn,ă

vic làm, tngăbcănơngăcaoăđi sngăngiădơnăđaăphng.ă
Nmă2009,ăsauăkhiăUNESCOăchính thc công nhnăVQGăMiăCƠăMauălƠăd tr
sinh quyn th gii, UBND Tnhăđƣăcóăquytăđnh thành lp BQLVQGăMiăCƠăMau
5
trong
đóăbaoăgm chcănngăhotăđng du lchăsinhăthái.ăTínhăđn tháng 12/2013, khu du lch
mi ch dng li  hotăđng t chc du khách tham quan du lch do S Du lch Th thao
t chc. Các loi hình du lchăkhácăchaăphátătrin do các hn ch nhăthiu cán b chuyên
môn,ăgiaoăthôngăkhóăkhn,ăcăs h tng yu kém, thiu các dch v giá tr giaătng,ăgiáă
dch v cao. Không có h giaăđìnhănào ti păMiăđcăthamăgiaăđƠoăto hun luyn làm
du lch, các hotăđng làm kinh t rng phc v du lchăđuăchaăđcăđuăt.ăHotăđng
xây dng h tng do thiuăkinhăphíăđƣăđ li nhiu hu qu nhăcơyărng b chtăđƣăkhôngă


4
Quy ch qun lý các hotăđng du lch sinh thái ti các VQG, khu bo tn thiên nhiên, 2007
5
Quytăđnh s 1883/Q-UBNDăngƠyă03ăthángă11ănmă2009ăca UBND tnh Cà Mau v vic thành lp Ban
Qun lý Khu sinh quynăMiăCƠăMau
11

đc phc hi dn ti hin tng st l đt càng tr nên nghiêm trngăhnăvƠănhăhng
mnhăđnăđi sngăngi dân sinh sng trong phm vi khu du lch (BQLVQG, 2014).
3.3.4. Chng trình nông thôn mi
Chngătrìnhănôngăthônămiăđc ban hành theo Quytăđnh s 800/Q-TTg
6
ca
Th tng Chính ph nmă2010ăvi 11 ni dung và 19 tiêu chí. ơyăcngălƠăcnăc đ
chính quynăđaăphngăt chc các hotăđng chính sách tiăđa bàn vi chinălc phân
b miănmăđt hai đn ba tiêu chí v nông thôn mi. Tínhăđn tháng 12/2013, xã tăMiă

đƣ hoƠnăthƠnhăđc 9/19 tiêu chí bao gm: Quy hoch, Thy li,ăBuăđin, Hình thc t
chc sn xut, Giáo dc, Y t, H thng t chc xã hi vng mnh, An ninh trt t và T
l laoăđng có vicălƠmăthng xuyên. Nmă2014ăxƣătip tc thc hinăhaiăchngăchình là
ch nôngăthônăvƠăđinăli (UBND Xã, 2014).
3.4. Cu trúc qun lý nhƠănc
TrênăđaăbƠnăxƣătăMiăcóă4ăcăquanăchcănngăchính,ăbao gm: UBND Xã t
Mi đóngăvaiătròăchínhăquyn cpăcăs; BQLVQGăMiăCƠăMau vi 12 trm bo v và t
căđngăthng xuyên tham gia công tác tun tra, kim tra, bo v, phi hp vi chính
quynăđaăphngătrongăcôngătácătuyênătruyn, vnăđng nhân dân tham gia bo v rng và
bin; Lcălng kim lâm và kimăng có chcănngătun tra, bo v các khu vc theo quy
đnh ca pháp lut; BQL khu du lch sinh thái trc thuc BQLVQG có trách nhim qun
lý, bo v và phát trin khu du lch (Ph lc 4).
Vic phân công và phân nhimă cácăbanăngƠnhăđóngătrênăđa bàn tuy rt rõ ràng
nhngăli thiu mtăcăch đng b trong vic phi hp xây dng chính sách và chinălc
chung v bo tnăthiênănhiênăcngănhăphátătrin sinh k ngiădơn.ăiu này tr thành
mt thách thc chính sách trong khi mâu thun gia sinh k và bo tnăngƠyăcƠngăgiaătng.
Trong bi cnh trên, xã hi dân s đóngăvaiătròăbo v các quyn li caăngi dân
và to ra kênh truyn dn gia chính quyn và nhân dân trong công tác bo tn thiên nhiên.
Tuy nhiên, hin trng cho thy tiăđa bàn păMiăcácăt chc dân s nhăhi ph n, hp
tácăxƣ,ăđoƠnăthanhăniên…ăhuănhăkhôngăhotăđng.


6
Phê duytăChngătrìnhămc tiêu Quc gia v xây dng nông thôn miăgiaiăđon 2010 ậ 2020
12

CHNGă4. THIT K NGHIÊN CU
4.1. Chinălc nghiên cu
Cnătheoămc tiêu và thc trng nghiên cu, tác gi tp trung vào nghiên cu tài
sn sinh k h, các tnăthng, vai trò ca chính sách và cách thc qun lý ri ro ca h

giaăđình. Chinălc nghiên cu đc chia thành bnăbc, bao gm: (1) Xây dng khung
thông tin tài sn sinh k, phngăphápăqun lý ri ro và vai trò ca chính sách đi vi sinh
k h giaăđìnhăpăMi;ă(2)ăThit k bng hi và chinălc ly mu; (3) Thu thp d liu;
(4) Phân tích d liu và x lý sai sót d liu (Hình 4.1).
Hình 4.1
THCăTRNG
- Bi cnh d b tn thng
- TƠi sn sinh k ca nhóm đi
tng mc tiêu
CỄCăCăCUăVÀăTINăTRÌNH
- Chính sách/Th ch/Vn hóa
- Kt qu thc hin các chính sách vƠ
chin lc sinh k hin hƠnh
- Các sinh k hin hƠnh
- ụ kin chuyên gia
- Các ngun lc t khu vc t nhơn
CỄCăNGHIểNăCUăTRC
ÝăKINăCHUYểNăGIA
MCăTIểUăNGHIểNăCU
THITăKăBNGă
HI
THUăTHPăDăLIU
CHNăMUă
NGHIểNăCU
DăLIUăSăCP DăLIUăTHăCP
PHNGăVNă
HăGIAăÌNH
PHNGăVNă
BỄNăCUăTRÚC
PHỂNăTÍCHăDăLIU

VITăBỄOăCỄO
BÁO CÁO

Ngun: Tác gi t thit k
4.2. Thit k bng hi
13

Bng hi đc thit k gm tám phn chính ch yu là các câu hi m nhm đm
bo thông tin thu thpăđaădng, có chiu sâu, bám sát hin trng sinh k tng h giaăđình
(Ph lc 2 và Ph lc 30).
4.3. Chinălc ly mu
Qua thc trng nghiên cu và các nghiên cuătrc, có th thy: (1) S năđnh v
cătrúăđóngăvaiătròăquanătrng trong vic năđnh sinh k ngi dân; (2) Tùy theo mc
sng mà các h giaă đìnhă cóă phngă thc hotă đng sinh k khác nhau; (3) Tùy theo
phngăthc hotăđng sinh k mà h giaăđìnhăs chu nhngănguyăcăvƠări ro khác nhau,
theoăđóăcáchăthc qun lý ri ro trong tng nhóm cngăs khác nhau.
Cnătheoăs liu tng th đc cung cp bi UBND Xã và cán b p, tác gi tin
hành phân nhóm h giaăđìnhătheoăcácătiêuăchíănhămc sng, dân tc, sinh k to thu nhp
chính và khu vcăcătrú.ăTácăgi la chn h giaăđìnhăkho sát theo phngăphápăly mu
ngu nhiên, phân tng daătrênăcácănhómăđƣăphơnăloi. S quan sát đc thc hin là 34
h, chim 10% tng th. C th:
Bng 4.1: Ma trn ly mu (VT:ăH giaăđình)

Tngăth
Mu
Săh theoămcăsng
341
100%
34
100%

Nghèo
54
15,8%
12
35,3%
Cn nghèo
20
5,9%
2
5,9%
Không nghèo
267
78,3%
20
58,8%
Dơnătc




Kinh
334
97,9%
33
97,1%
Kh me + Thiu s khác
7
2,1%
1
2,9%

Sinhăkăchínhă(toăthuănhpăchính)


34
100%
Khai thác sông bin
76
22,3%
7
20,6%
Nuôi trng thy sn
37
10,9%
6
17,6%
Khai thác ven b, làm thuê, tp hóa, khác
215
63,0%
19
55,9%
Chn nuôi, trng trt
10
2,9%
1
2,9%
Thu mua thy sn
3
0,9%
1
2,9%

Khuăvcăcătrú


34
100%
Dân sinh
134
39,3%
13
38,2%
Du lch
82
24,0%
8
23,5%
Gii ta
125
36,7%
13
38,2%
Ngun: tng th đc cung cp bi UBND Xã, tác gi chn mu
14

Trong bn tiêu chí, có ba tiêu chí tác gi đm boăđc t l quanăsátătngăđngă
vi tng th bao gm t l h theo khu vcăcătrú,ăt l h theo nhóm ngành ngh chính và
t l h theo dân tc.ăTiêuăchíăkhôngăđm bo là t l h theo mc sng. Tuy nhiên, s
khác bit này không nhăhngăđn kt qu nghiên cu vì mc tiêu nghiên cu là so sánh
s khác bit gia các nhóm điătng nghiên cu thay vì so sánh vi tng th.
Quá trình phân tích d kin thay vì đm bo t l chéo gia các nhóm quan sát, tác
gi hng ti chng minh s khác bit v phân b ngành ngh theo khu vc cătrúăvà mi

quan h nhân qu gia nhóm ngành ngh đi vi mc sng h giaăđình. Quaăđó, nhng
chính sách khuyn ngh s phù hpăhnăchoătngănhómăđiătng c th vƠăxuăhng dch
chuyn qua li gia các nhóm h giaăđìnhătheoăquanăsát.
Quá trình thu thp d liuăsăcpăđc chia làm 2 giaiăđon,ătrongăđó:
Giai đon 1: Tin hành thu thp th nghim vi 8 h giaăđình, tham vn ý kin
chuyên gia, đi chiu viăcăs lý thuyt nhm điu chnh li bng hi và chinălc ly
mu phù hp vi thc t và hin trng ti khu vc.
Giai đon 2: Thc hin điu tra 34 h đc la chn theo chinălc ly mu. Mt
cuc phng vnă thng kéo dài t 45ă đnă 60ă phút,ă đc thc hină nhă mt cuc trò
chuyn m theo bng hiăđƣăđc thit k.ăPhngăphápăphng vnăđm bo các câu hi
m đc tr liăđyăđ, sát thc t và có đ sơuătngăđi cho tng h giaăđình. Các câu
hi v tácă đng ca các tnă thngăvƠă chínhă sáchă đc lng ghép trong sut quá trình
phng vn tài sn sinh k h. Tác gi s dngăhng dn viên là ngi bnăđa thông thuc
đa bàn và am hiu v dơnăcă khu vc nhm giúp cho các cuc tho lun ci m và nhn
nhiu chia s hnăt các h giaăđình.
15

CHNGă5. KT QU NGHIÊN CU
5.1.Tài sn sinh k h giaăđình
5.1.1. Vn con ngi
Vn đ lao đng ph thuc cao  các h nghèo. Quan sát cho thy, các h nghèo
có s thƠnhăviênăbìnhăquơnăcaoăhnăsoăvi các h không nghèo (4,5 so vi 4,15ăngi).
Tuy nhiên, s thƠnhăviênăthamăgiaălaoăđng bình quân ca h li thp hnăsoăvi h không
nghèo (2,2 so vi 2,6), s laoăđng chính ca h nghèoăcngăthpăhnărt nhiu (1,2 so vi
1,8). iu này cho bit các h nghèo có t l gánh nng ph thuc caoăhn, c mt lao
đng thì có mtăngi ph thuc so viăhaiălaoăđng thì mi có mtăngi ph thuc  h
không nghèo (2,3/2,2 so vi 1,5/2,6) (Bng 5.1).
Gánh nng ph thuc cao  nhóm h nghèo th hin  s thƠnhăviênăthng xuyên
đau m, c 4 h thìăcóă3ăngiăđauăm cnăchiăphíăđiu tr thng xuyên và cao gpăđôiăsoă
vi nhóm h không nghèo. Bên cnhăđóăs tr emătrongăđ tuiăđnătrng ca các h

nghèoăcngăcaoăhnăsoăvi các h không nghèo khi bình quân c mt h nghèo có 2,29 tr
em, trong khi nhóm h không nghèo bình quân ch có 1,5 tr trongăđ tuiăđnătrng.
Bng 5.1: T l thành viên h bình quân theo mu (VT:ăngi)

Să
thành
viên
Sălaoă
đng
Sălaoă
đngă
chính
Sălaoă
đngă
nă
Săđauă
mă
thng
xuyên
Sătră
trong
tuiăđnă
trng
Sătră
nghă
hcă
sm
Tălă
tră
nghă

hcă
sm
Nghèoă+ăCnănghèo
4,50
2,21
1,21
0,93
0,79
2,29
1,36
59%
Không nghèo
4,15
2,60
1,80
1,00
0,40
1,50
0,65
43%
Ngun: Kt qu điu tra, kho sát ca tác gi
Vn đ lao đng thiu k nng. TrongăkhiălaoăđngăđcăxemălƠăcăhi sinh k
duy nhtăđi vi các h giaăđìnhănghèoăthìăhuănhăh khôngăđcăđƠoăto hay hun luyn
gì. Ch 17,6% s h tiăđaăbƠnălƠăđƣătngăđcăthamăgiaăđƠoăto hun luynăchnănuôiă
tôm. Ch 16,7% s h đc hun luyn cho rngăđƠoăto có hiu qu, 100% cho rng h t
hc là chính, 100% cn chuyên gia h tr k thutăthng xuyên (Bng 5.2).
16

Bng 5.2: Kt qu các chngătrìnhăhun luyn,ăđƠoăto ngh

Săh đcăđƠoă
toăngh
Ơoătoăcóăhiuă
qu
Ơoătoăkhôngă
hiuăqu
Hcăkinhă
nghimătă
hƠngăxóm,ătă
hc
Cnăchuyênă
giaăhnălƠă
hunăluyn
Có
17,6%
16,7%
83,3%
100%
100%
Không
82,4%




Ngun: Kt qu điu tra, kho sát ca tác gi
ánhăgiáăchung,ăngun vnăconăngi tiăđa bàn păMiămangăđcătínhălƠălaoăđng
ginăđn,ăhotăđng ch yu da vào kinh nghim t có, sinh k ph thuc vào s lng
laoăđng hinăcóătrongăgiaăđình.ă i vi nhóm h nghèo thì gánh nng bnh tt và ph
thuc là khá ln trong khi vnăchaăcóăgii pháp khc phc hu hiu.

5.1.2. Vn t nhiên
Hotăđng sinh k caăcădơnătrênăđa bàn hoàn toàn ph thuc vào ngun vn t
nhiên. Nhóm h không nghèo ch yu tham gia nuôi trng thy sn ậ tôm, cua sinh thái
(35%),ăđánhăbt xa b bngăgheă(35%)ăvƠăđánhăbt ven b bng xung (53%). Trong khi
nhóm h nghèo hotăđng sinh k chính ca h lƠălƠmăthuê,ăđiăbn và mò cua bt c (86%),
ch 29%ăcóăthamăgiaăđánhăbt ven b (Biuăđ 5.1).
Biuăđ 5.1: T l h phân theo nhóm ngành khai thác t nhiên

Ngun: Kt qu điu tra, kho sát ca tác gi
35%
35%
53%
6%
29%
7%
29%
86%
57%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Nuôiătrngăthyă

sn
ánhăbtăxaăbă(8-
12 lý)
ánhăbtăvenăbă
(côngăsutăbéă<ă8ă
lý)
LƠmăthuê,ăđiă
bn,ămòăcuaăbtăc
năg,ăhmăthană
(đc)
Hăkhôngănghèo
Hănghèo,ăcnănghèo