Phân tích tác động của môi trường làm việc sáng tạo đến sự hài lòng công việc của nhân viên tại các doanh nghiệp tư nhân khu vực TP HCM

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
oOo





VÕ TH HÀ





PHÂN TÍCH TÁC NG CA MÔI TRNG LÀM VIC
SÁNG TO N S HÀI LÒNG CÔNG VIC CA NHÂN
VIÊN TI CÁC DOANH NGHIP T NHÂN KHU VC TP
H CHÍ MINH


LUN VN THC S KINH T







Tp. H Chí Minh - Nm 2013
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

oOo




VÕ TH HÀ


PHÂN TÍCH TÁC NG CA MÔI TRNG LÀM VIC
SÁNG TO N S HÀI LÒNG CÔNG VIC CA NHÂN
VIÊN TI CÁC DOANH NGHIP T NHÂN KHU VC TP
H CHÍ MINH

Chuyên ngành : Qun Tr Kinh Doanh
Mã S : 60340102

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC :
TS. TRN HÀ MINH QUÂN




Tp. H Chí Minh - Nm 2013


LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan bài nghiên cu này là kt qu làm vic ca tôi vi s hng dn

tn tình ca TS. Trn Hà Minh Quân, ging viên trng i hc Kinh t thành ph
H Chí Minh.
 hoàn thành đc lun vn này, em xin gi li bit n chân thành đn thy Trn
Hà Minh Quân đã hng dn tn tình và ch bo đ em hoàn thành đc bài lun
vn này. Xin cm n gia đình đã luôn c v và ng h trong sut thi gian con hc
tp và hoàn thành lun vn. Cm n các bn bè, đng nghip đã h tr v kin thc
và tinh thn đ tôi hoàn thành tt lun vn.
Xin gi li cm n chân thành đn các thy cô trng đi hc Kinh t đã tn tình
ch dy và trao cho em kin thc đ em đi đc đn ngày hôm nay.

Tp H Chí Minh, ngày 31 tháng 12 nm 2013
Tác gi




MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU
DANH MC CÁC HÌNH,  TH
1.1
S cn thit ca vn đ nghiên cu 1
1.2 Mc tiêu nghiên cu 3
1.3 i tng nghiên cu 4
1.4 i tng kho sát 4
1.5 Phng pháp nghiên cu 4
1.6 Ý ngha ca nghiên cu 5

1.7 Kt cu lun vn 5
CHNG 2 - C S LÝ THUYT 6
2.1 Gii thiu 6
2.2 Các khái nim 6
2.2.1 Doanh nghip t nhân 6
2.2.2 S sáng to 6
2.2.3 Môi trng sáng to. 7


2.2.4
S hài lòng công vic 8
2.3 C s lý thuyt 8
2.3.1 Các nhân t ca môi trng sáng to 8
2.3.2 Các nhân t tác đng đn s hài lòng công vic 11
2.3.3 Mi quan h gia môi trng sáng to và s hài lòng công vic 12
2.3.4 Kt qu mt vài nghiên cu v môi trng sáng to và s hài lòng công
vic ca nhân viên 13

2.3.5 Mô hình lý thuyt đ ngh 14
2.3.6 Các gi thuyt nghiên cu: 21
CHNG 3 – THIT K NGHIÊN CU 22
3.1 Quy trình nghiên cu 22
3.2 Nghiên cu đnh tính 24
3.3 Bng câu hi 25
3.3.1 Thit k bng câu hi 25
3.3.2 Din đt và mã hóa thang đo 26
3.4 Nghiên cu đnh lng 28
3.4.1 Phng pháp ly mu 28
3.4.2 C mu 28
3.4.3 ánh giá thang đo 28

3.4.4 Phân tích hi quy 30
CHNG 4 - KT QU NGHIÊN CU 32
4.1. c đim mu kho sát 32


4.2.
Kim đnh thang đo và mô hình nghiên cu 34
4.2.1. H s tin cy Cronbach’s alpha 34
4.2.2. Phân tích nhân t khám phá EFA 36
4.2.3. iu chnh mô hình nghiên cu 43
4.3. Phân tích tng quan 46
4.4. Phân tích hi qui 46
4.5. Kim đnh gi thuyt 48
4.6. Thng kê mô t s hài lòng công vic ca nhân viên 49
4.7. Các kt lun t nghiên cu 50
4.8. Tóm tt chng 4. 51
CHNG 5 - KT LUN VÀ CÁC KIN NGH 52
5.1. Các kt lun 52
5.2. So sánh vi các nghiên cu trc đó 53
5.3. Các hàm ý nghiên cu 53
5.3.1. Yu t “c đim công vic” : 54
5.3.2. Yu t “Khuyn khích sáng to” : 55
5.4. Hn ch ca đ tài và hng nghiên cu trong tng lai 56
TÀI LIU THAM KHO 1
PH LC 4
Câu hi phng vn đnh tính 4
Kt qu phân tích d liu 12


Phân tích hi quy 19

TÀI LIU THAM KHO
PH LC
Câu hi phng vn đnh tính
Bng câu hi kho sát chính thc
Kt qu phân tích d liu
Kim đnh Cronbach’s alpha
Kim đnh EFA
Phân tích tng quan
Phân tích hi quy



DANH MC CÁC CH VIT TT


CEP Creativity Environment Perception
GJS Global Job SatisfaRCion
ISS Job SatisfaRCion Survey
JDI Job Descriptive Index)
JDS Job Diagnostic Survey
JIG Job in General Scale
JSS Job Satisfaciton Survey
JSS Job Satisfaciton Survey
MSQ Minnesota SatisfaRCion Questionnaire
STT S th t
WEI Work Environment Inventory

DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 3.1. Kt qu nghiên cu đnh tính 28
Bng 4.1. Gii tính 32
Bng 4.2. Tui 33
Bng 4.3. Trình đ hc vn 33
Bng 4.4. Thâm niên 34
Bng 4.5. Tng hp h s Cronbach’s alpha ca các nhân t 37
Bng 4.6. Ma trn xoay ca phân tích nhân t EFA ln 2 39
Bng 4.7. Kt qu phân tích nhân t EFA bin ph thuc 41
Bng 4.8. Bin quan sát điu chnh 45
Bng 4.9. Phân tích tng quan 46
Bng 4.10. Kt qu phân tích hi qui 46
Bng 4.11. Bng ANOVA 47
Bng 4.12. Bng trng s hi qui 48
Bng 4.13. H s bêta chun hóa ca phân tích hi quy 48
Bng 4.14. Bng thng kê mô t 49
Bng 4.15. Th t nhân t nh hng đn s hài lòng công vic 50



MC CÁC HÌNH,  TH

Hình 2.1. Mô hình đ ngh các yu t tác đng đn s hài lòng công vic 25
Hình 3.1. Quy trình nghiên cu 27
Hình 4.1. Mô hình các yu t tác đng đn s hài lòng công vic đã điu chnh . 43
1

CHNG 1 - GII THIU
1.1 S cn thit ca vn đ nghiên cu
Trong bi cnh hòa nhp kinh t gia các quc gia trên th gii hin nay, các doanh
nghip Vit Nam không nhng đi mt vi s cnh tranh khc lit ca các công ty
trong nc mà còn là các tp đoàn quc t, không ch là cnh trnh v th phn phát
trin, mà còn là ngun nhân lc cht lng cao. Vi chin lc to ra các sn phm
giàu cht xám và có tính sáng to cao thì các công ty luôn mun to môi trng làm
vic tt nht cho nhân viên nhm khai thác ti đa tính sáng to ca h và qua đó
cng tng s hài lòng công vicca nhân viên.
Nh vy s sáng to luôn luôn  trung tâm ca hot đng kinh doanh, nhng cho
đn nay nó vn không  v trí đu tiên trong lch trình qun lý. Theo đnh ngha là
kh nng to ra nhng th mi l và thích hp, sáng to là ct lõi ca doanh nghip
đ có các hot đng kinh doanh mi đc bt đu và đ duy trì nh là các công ty
tt nht sau khi h đt đn quy mô toàn cu.
Khi doanh nghip t nhân chính là đng lc ca s sáng to khi không phi tuân
th theo nhng qui trình phc tp nh  doanh nghip nhà nc. Hu ht các công
ty đu đa ra câu khu hiu "i mi hay là cht" nh là phng châm lao đng và
sáng to cho nhân viên và t chc. Th nhng thc t, không ít các nhà qun lý
chn v th 2 cho công ty mình.Ti sao vy?
S sáng to thng b git cht nhiu hn là nhn đc s ng h. Vn đ không
phi là các nhà qun lý c tình bóp cht nó nhng có l bi vì sáng to đc xem
nh là không th qun lý đc - quá khó nm bt và vô hình đ gii thích mt cách
chính xác. M
t môi trng làm vic sáng to, do đó, đc các nhà qun lý quan tâm
nh là mt cách hu hiu đ tng tính sáng to ca nhân viên. Qua đó, cng làm
tng s hài lòng và yêu thích công vic ca nhân viên trong t chc.
2

Nghiên cu này đc thúc đy bi mong c tìm hiu cách mà các nhân viên sáng
to có th phát trin trong mt th gii hp tác, mt môi trng to điu kin cho h
th hin. i vi lãnh đo ca các công ty t nhân, làm th nào đ to ra mt môi
trng làm vic nhm gia tng s sáng to ca nhân viên là cc k quan trng.
Trong giai đon khng hong kinh t va qua, không ít doanh nghip vn tn ti và
phát trin đc mt phn nh vào ngun ni lc mnh, đó chính là ngun nhân lc
thích nghi tt sn sàng thay đi và vc doanh nghip dy. Vy làm sao đ nâng cao
kh nng sáng to đng thi tng mc đ hài lòng ca nhân viên? óng vai trò đc
bit trong vic tng s hài lòng ca nhân viên, môi trng làm vic sáng to nh là
mt công c mà lãnh đo các công ty không th b qua. Xut phát t nhng vai trò
và tm quan trng ca môi trng sáng to đi vi shài lòng ca nhân viên và s
tn ti ca các doanh nghip t nhân hin nay, tác gi quyt đnh chn đ tài
“PHÂN TÍCH TÁC NG CA MÔI TRNG LÀM VIC SÁNG TO N
S HÀI LÒNG CÔNG VIC CA NHÂN VIÊN TI CÁC DOANH NGHIP
T NHÂN KHU VC TP H CHÍ MINH” cho nghiên cu ca mình.
Trên th gii có rt nhiu lý thuyt v môi trng làm vic sáng to cng nh các
nghiên cu v s hài lòng ca nhân viên nói chung đi vi công vic ti các ngành
và công ty khác nhau. Trc 1985, trên 4700 bài báo vit v khía cnh s hài lòng
trong công vic (SpeRCor, 1985), ERIC (Education Resources Information center)
tng hp các nghiên cu v s hài lòng trong công vic lên đn 9403 nghiên cu
đn nm tháng 05 nm 2013. Các nghiên cu v môi trng sáng to cng rt đa
dng. Thang đo đu tiên v các yu t môi trng đc phát trin bi Amabile và
Gryskiewicz (1987) và đc xut bn đc cái tên "S sáng to trong phòng R&D".
Tuy nhiên, Amabile và đng nghip ca mình sa li cách to thang đo tuân theo
nhng cân nhc mang tính khái nim, phân tích yu t, và s tng quan gia thang
đo ca h/thang đo ca ngi khác vào nm 1989 và đi tên thành "Thang đo môi
trng sáng to: thang đánh giá môi trng làm vic" (WEI). Vào nm 1996, mt
công c điu chnh đc thit k nhm đánh giá suy ngh ca tt c khía cnh ca
3

môi trng làm vic đc cho là quan trng v mt lý thuyt và nghiên cu kinh
nghim v s sáng to trong t chc. Công c mi này có tên là KEYS: ánh giá
môi trng dành cho s sáng to.
Ti Vit Nam, các nghiên cu v s hài lòng ca nhân viên trong công vic có th
k đn nghiên cu ca Trn Kim Dung (2005) da vào thang đo JDI (Job
Description Index) và mt s nghiên cu khác trên v hài lòng ca nhân viên nói
chung cho tng doanh nghip, ngành ngh c th. Tác gi cha tìm thy đi tng
nghiên cu v s hài lòng trong công vic ca nhân viên là các yu tca môi
trng làm vic sáng to ti Vit Nam.
1.2 Mc tiêu nghiên cu
Nghiên cu nhm gii quyt các mc tiêu sau :
- Xác đnh và đo lng nhng nhân t ca môi trng sáng totác đng đn s
hài lòng trong công vic ca nhân viên ti các doanh nghip t nhân trên đa
bàn thành ph H Chí Minh.
- ánh giá mc đ quan trng ca tng nhân t đi vi s hài lòng công vic
ca nhân viên ti các doanh nghip t nhân trên đa bàn thành ph H Chí
Minh.
- a ra hàm ý nghiên cu nhm giúp các doanh nghip t nhân nâng cao
mc đ hài lòng công vic ca nhân viênthông qua vic xây dng mt môi
trng làm vic sáng to.
 thc hin các mc tiêu này, nghiên cu cn làm rõ các câu hi sau :
1. Các nhân t nào ca môi trng sáng tonh hng đn s hài lòng trong
công vic ca nhân viên ti các doanh nghip t nhân trên đa bàn thành ph
H Chí Minh ?
4

2. Tng nhân t nh hng vi mc đ nh th nào đi vi s hài lòng trong
công vic ca nhân viên ti các doanh nghip t nhân trên đa bàn thành ph
H Chí Minh ?
3. Mc đ hài lòng đi vi công vic ca các nhân viên ti các doanh nghip t
nhân trên đa bàn thành ph H Chí Minh thông qua tác đng ca môi trng
sáng to hin ti nh th nào ?
4. Các hàm ý đa ra nhm nâng cao môi trng sáng to và tng s hài lòng
trong công vic ca nhân viên ti các doanh nghip t nhân trên đa bàn
thành ph H Chí Minh.
1.3 i tng nghiên cu
Các yu t to nên mt môi trng làm vic sáng to t các công ty t nhân ti
thành ph H Chí Minh có nh hng đn s hài lòng ca nhân viên.
1.4 i tng kho sát
Các nhân viên ti các công ty t nhân trên đa bàn thành ph H Chí Minh
1.5 Phng pháp nghiên cu
Nghiên cu đc thc hin qua 2 bc : Nghiên cu đnh tính và nghiên cu chính
thc
Nghiên cu đnh tính : thông qua nghiên cu đnh tính, s dng k thut phng vn
trc tip nhm xem xét các yu t ca môi trng làm vic sáng to đn s hài
lòngcông vic ca nhân viên và đa ra các điu chnh cho phù hp vi môi trng
và điu kin phát trin ca các doanh nghip t nhân ti thành ph H Chí Minh.
Nghiên cu chính thc : nhm thu thp d liu, các ý kin và phn hi ca nhân
viên trong các doanh nghip t nhân ti thành ph H Chí Minh. Bng câu hi
5



phng vn đc gi qua email, phng vn trc tip. Sau đó phân tích d liu kho
sát, kim đnh mô hình đ ngh bng chng trình SPSS 20.0
1.6 Ý ngha ca nghiên cu

Kt qu nghiên cu có th s dng cho các nhà lãnh đo tham kho đ tác đng vào
các yu t ca môi trng sáng to nh hng đn s hài lòng công vic ca nhân
viên, t đó đa ra các chính sách c th cho doanh nghip mình nhm nâng cao s
hài lòng ca nhân viên trong doanh nghip.
Nghiên cu có th dùng làm tài liu tham kho cho sinh viên hoc các nghiên cu
v môi trng làm vic sáng to.
1.7 Kt cu lun vn
Lun vn gm 5 chng :
Chng 1 : Gii thiu tng quát v đ tài
Chng 2 : C s lý thuyt v môi trng làm vic sáng to và s hài lòng ca
ngi nhân viên.
Chng 3 : Thit k nghiên cu
Chng 4 : Kt qu nghiên cu sau khi phân tích d liu
Chng 5 : Các đ xut, kin ngh đc đa ra trên c s kt qu ca nghiên cu

6



CHNG 2 - C S LÝ THUYT
2.1 Gii thiu
Trong chng này, tác gi s làm rõ các khái nim liên quan đn nghiên cu doanh
nghip t nhân, vai trò ca doanh nghip t nhân, môi trng sáng to và vai trò
ca môi trng sángto trong t chc trong t chc, s hài lòng ca con ngi đi
vi công vic. ng thi, chng này cng đa ra cái nhìn tng quát v các lý
thuyt liên quan môi trng sáng to ca các tác gi Amabile. T các mô hình lý
thuyt trên kt hp vi các nghiên cu có liên quan trên th gii và Vit Nam, tác
gi bin lun và đ ngh mô hình nghiên cu phù hp vi điu kin và mc tiêu
nghiên cu ca đ tài.
2.2 Các khái nim

2.2.1 Doanh nghip t nhân
Doanh nghip t nhân là doanh nghip do mt cá nhân làm ch và t chu trách
nhim bng toàn b tài sn ca mình v mi hot đng ca doanh nghip (điu 141
lut doanh nghip t nhân, 2005). Các doanh nghip t nhân ngày càng có vai trò
quan trng trong nn kinh t, bng chng là khu vc doanh nghip t nhân đã to ra
14.5 triu vic làm và đóng góp hai phn ba vào tng GDP.
2.2.2 S sáng to
Nu tha nhn rng sáng to có vai trò then cht đi vi s phát trin và hiu qu
ca t chc thì câu hi đt ra là thut ng sáng to thc cht là gì?
Theo Guilford,1950thì cho rng quan nim trc giác ca chúng ta v s sáng to cho
rng nó liên quan đn s to ra các ý tng mi (Guilford,1950).
Tuy nhiên,theo Bensemer và O’Quin, 1999; Ghiselin, 1963; Mumford và Gustafson,
1988 thì s sáng to không đn thun là vic ch to ra nhng ý tng mi, mc dù
7



điu này nh hng quan trng đn s sáng to. úng hn, s sáng to đc đnh
ngha nh là s to ra các gii pháp có cht lng cao, đc đáo vá ngn gn nht đi
vi các vn đ.
Amabile (1983; 1996) đnh ngha sáng to nh sau:
Mt sn phm hay mt câu tr li đc cho là sáng to thì phi: (a) nó phi mi,
thích hp, hu ích, đúng hay là có giá tr đ gii quyt nhim v (b) là s khám phá
hn là thut toán (T. M. Amabile, 1983, p. 360).
Mi tác gi có nhng đnh ngha khác nhau da trên nhng khía cnh khác nhau v
sáng to. Tuy nhiên, trong nghiên cu này tác gi s dng mô hình da trên mô
hình ca Amabile, do đó, đ bo đm tính thng nht tác gi cng s dng đnh
ngha sáng to ca Amabile (1983):
S sáng to là s to ra nhng ý tng mi m, hu ích và phù hp bi mt cá nhân
hoc nhóm. Nhng ý tng mi m là nhng ý tng đc đáo khi so sánh vi

nhng ý tng đã đc bit đn. Ý tng hu ích và phù hp là nhng ý tng có
tim nng thêm giá tr vào sn phm, quá trình hay quy trình.
2.2.3 Môi trng sáng to.
Mt môi trng sáng to đc đnh ngha là môi trng t nhiên, xã hi và vn hóa
trong đó hot đng sáng to xy ra (Sternberg and Grigorenko, 1997; Harrington,
1999).
Môi trng sáng to là ni mà mi ngi t do th hin nhng ý tng ca mình và
là ni giúp h phân tích và thc hin nhng ý tng này
(
8



2.2.4 S hài lòng công vic
S hài lòng công vic đc nghiên cu và đnh ngha di các góc đ khác nhau.
S hài lòngcông vic là mt tp hp nhng cm giác và nim tin ca nhân viên đi
vi công vic hin ti (George at el., 2008).
S hài lòng công vic là cm giác ca nhân viên v nhng thành tu và thành công
trong công vic (Kaliski, 2007). S hài lòng công vic đt đc liên quan trc tip
đn nng sut làm vic và thái đ ca cá nhân đó.
Thut ng hài lòng công vic còn đc Amstrong đnh ngha là thái đ và cm giác
ca nhân viên đi vi công vic ca h (Amstrong, 2006). Thái đ tích cc chng
t h đang có cm giác hài lòng, còn thái đ tiêu cc chng t h đang có cm giác
không hài lòng đi vi công vic hin ti.
S hài lòng công vic cng đc đnh ngha chính là thái đ ca mt cá nhân đi
vi công vic ca h (Davis et al, 1985).
Hoppock đã đnh ngha v s hài lòng ca nhân viên là s kt hp ca tâm lý, sinh
lý và môi trng nht đnh mà nhân viên nói rng tôi hài lòng vi công vic ca
mình (Hoppock, 1935).  đây, Hoppock tip cn đnh ngha s hài lòng ca nhân
viên ch xét đn các yu t bên ngoài tác đng đn nhân viên đ to ra s hài lòng

trong công vic.
2.3 C s lý thuyt
2.3.1 Các nhân t ca môi trng sáng to
Theo West & Farr (1989) yu t quan trng nht ca môi trng sáng to là s ng
h đi vi các hành đng đi mi ca cá nhân. Hn na, s ng h và phn hi là
các yu t ca môi trng sáng to tác đng đn mc đ sáng to cá nhân. S ng
h và phn hi đn t cp trên và/hoc đng nghip.
9



Theo Mumford & Gustafson (1988) mt yu t quan trng ca môi trng sáng to
là s khuyn khích ca cp trên thông qua vic h tr nhng hot đng cn thit
cho s phát trin và thc hin nhng ý tng mi và công nhn nhng kt qu sáng
to.
West & Farr (1989) thì cho rng yu t quan trng ca môi trng sáng to là s
ng h ca đng nghip, cho dù đng nghip không th cung cp nhng kt qu có
liên quan đn ngun lc hay phn thng tài chính trong hu ht các trng hp
nhng h có th đa ra s khuyn khích và phn hi mang tính xây dng cho nhng
n lc sáng to.
Amabile (1988) cho rng ngun lc tài chính và vt cht nên sn có cho công vic
hin ti cng nh h thng sn xut phù hp, ngun lc cho phân tích th trng,
ngun lc thông tin, tp hun và thi gian có tm quan trng đi vi s phát trin
nhng ý tng mi (Amabile, 1988). Cng theo tác gi các yu t ca môi trng
sáng to gm:
Các yu t kích thích sáng to (Amabile & Gryskiewicz, 1987)
1). S t do: c hiu nh là cm giác t ch ca mt ngi khi quyt đnh điu
gì cn làm.
2). Qun lý tt: Cng có ngha là s hin din ca mt ai đó mà sn lòng giúp đ,
th hin nim say mê, có k nng giao tip tt, bo v nhóm d án t nhng sao

nhãng và can thip t bên ngoài. Mt nhà qun lý tt bit làm th nào đ gn công
vic phù hp vi mi quan tâm và k nng ca nhân viên, và thit lp mt đnh
hng rõ ràng mà không phi qun lý quá cht ch.
3). Ngun lc đy đ: Tip cn nhng ngun lc cn thit, bao gm trang thit b,
thông tin, qu và con ngi. Khái quát hn, điu này bao gm c nhng ngun lc
nh s ng h tinh thn.
4). S khuyn khích: khuyn khích vic to ra nhng ý tng mi, to ra bu không
10



khí tha mái và không mang tính hm da.
5). Nhng đc đim t chc khác nhau: Mt c ch xem xét nhng ý tng mi,
mt môi trng tp th đc đánh du bng s cng tác qua các cp và ban ngành,
bu không khí ni mà s đi mi đc tng thng và tht bi không phi là du
chm ht.
6). S công nhn: Mt cm nhn chung rng công vic sáng to s nhn đc phn
hi phù hp, bt k tích cc hay tiêu cc.
7).  thi gian: Thi gian đ t duy sáng to v vn đ, đ khám phá nhng cách
nhìn khác nhau hn là áp đt mt phng pháp đã đc xác đnh trc.
8). Th thách: Cm giác th thách xut hin t bn cht hp dn ca vn đ hay tm
quan trng ca nó đi vi t chc. Th thách có th đc sinh ra bi bt k ai trong
t chc
9). Áp lc: Cm giác thi gian đc to ra t bên trong do s cnh tranh t các t
chc bên ngoài hay t mt c mong đt đc mt điu gì đó quan trng.
Các yu t rào cn sáng to (Amabile & Gryskiewicz, 1987)
1). Nhng đc đim t chc khác nhau: H thng tng thng không hp lý; kim
soát quá mc, môi trng tp th đc đánh du bi s thiu hp tác gia các cp
và ban ngành, ít quan tâm đn s đi mi nói chung.
2).Tr ngi: Không có t do trong vic quyt đnh cái gì phi làm hay làm th nào

đ làm; không có s t ch v công vic và ý tng c
a mi cá nhân.
3). S thiu quan tâm t t chc: Thiu s h tr, quan tâm hay nim tin vào d án:
s th  đi vi các thành tích đt đc t d án.
4). Qun lý d án kém: Nhà qun lý không th thit lp mt đnh hng rõ ràng, k
nng k thut và giao tip kém, kim soát quá mc, hay cho phép s xao nhãng và
phân tán.
5).S đánh giá: H thng phn hi và đánh giá không hp lý hay không công bng;
nhng mong đi thiu thc t, tp trung vào ch trích phê phán và s đánh giá t
bên ngoài.
6).Ngun lc thiu: Thiu trang thit b, qu, hay con ngi.
11



7).Áp lc thi gian: Không đ thi gian đ suy ngh sáng to v vn đ; quá nhiu
công vic trong thi gian ngn, tn sut cao ca tình trng "vt chân lên c mà
chy".
8).Tp trung quá mc vào tính nguyên trng: S min cng ca nhà qun lý hoc
đng nghip trong vic thay đi cách h thc hin công vic, không sn sàng chp
nhn ri ro.
9).Cnh tranh: S cnh tranh gia các cá nhân và nhóm bên trong t chc to ra mt
thái đ t v.
2.3.2 Các nhân t tác đng đn s hài lòng công vic
Nghiên cu ca Vasilios D. Kosteas (2006) trên 5388 nhân viên ti Cleverland cho
thy nhân viên s thy hài lòng hn khi h nhn thy có c hi thng tin trong
công vic, ngoài ra các yu t v tin lng và đào to cng có tác đng tích cc
đi vi s hài lòng chung trong công vic.
Nghiên cu ca Peter Ebong Ajang (2006) ti trng đi hc Umeå School of
Business and Economics đánh giá trên các yu t (1) iu kin làm vic, (2) S n

đnh, (3) Bn cht công vic, (4) C hi thng tin, (5) Cách t chc, (6) Mc tiêu
đc hài lòng, (7) Tin lng, (8) ng nghip, (9) Gi làm vic, (10) S công
nhn. Kt qu nghiên cu cho thy các yu t nh hng tích cc đn s hài lòng
công vic ca nhân viên gm (4) C hi thng tin, (5) Cách t chc, (7) Tin
lng, (10) S công nhn.
Theo kt qu nghiên cu ca Mosammod (2011) trên 95 nhân viên làm vic trong
các ngành dc phm, tác gi nghiên cu mô hình gm 6 nhân t là (1) iu kin
làm vic, (2) Tin lng và c hi thng tin, (3) Công bng, (4) S an toàn công
vic, (5) Quan h vi đng nghip, (6) Quan h vi cp trên.
Kt qu nghiên cu cho thy có các nhân t sau tác đng đn s hài lòng công vic :
(1) Lng, (2) Hiu qu trong công vic, (3) Cp trên, (4) Quan h vi đng nghip.
12



Nghiên cu ca Nasir Mehmood (2012) đc tin hành trên 324 nhân viên ti các
công ty  Pakistan, s dng mô hình nghiên cu s hài lòng công vic gm 4 nhân
t là (1) Tin lng và phúc li, (2) C hi thng tin, (3) iu kin làm vic, (4)
S t ch (autonomy). Kt qu nghiên cu cho thy c 4 nhân t nêu trên đu có
nh hng tích cc đi vi s hài lòng công vic chung ca nhân viên.
2.3.3 Mi quan h giamôi trng sáng to và s hài lòng công vic
Theo lý thuyt v môi trng sáng to, bao gm các nhân t: (1) S t do, (2) Qun
lý tt, (3) Ngun lc đy đ, (4) S khuyn khích, (5) Nhng đc đim ca t chc,
(6) S công nhn, (7)  thi gian, (8) Thách thc, (9) Áp lc.
Theo lý thuyt v s hài lòng công vic thì đc đim công vic là mt trong nhng
bin t nh hng ln đn s hài lòng công vic. c đim công vic liên quan đn
ni dung và bn cht ca chính công vic đó. Theo lý thuyt đc đim công vic
đa ra bi Hackman và Oldham (1976), nhng đc đim công vic có th đc hiu
theo 5 thành phn sau đây:
1). K nng đa dng: Các k nng khác nhau cn cho công vic

2). Nhn dng nhim v: Mt nhân viên làm toàn b hay mt phn công vic đó.
3). S t ch: S t do mà nhân viên có đc đ thc hin công vic mà h cho
rng phù hp
4). Phn hi công vic: Nhân viên bit rng h đang thc hin tt công vic ca
mình
5). Phm vi công vic: Tính phc tp tng quát ca công vic, đc tính bng cách
kt hp toàn b 5 đc đim.
13



Nm thành phn đc đ cp  trên v các đc đim công vic  mt s khía cnh
nào đó trùng khp vi nhng yu t môi trng làm vic sáng to ca Amabile và
Gryskiewicz (1989). Hai thành phn là s t ch và phn hi công vic, ging nh
các yu t kích thích môi trng làm vic sáng to trong KEYS. iu đó có ngha
là môi trng làm vic sáng to có mi liên h vi s hài lòng công vic.
2.3.4 Kt qu mt vài nghiên cu vmôi trng sáng to và s hài lòng công
vic ca nhân viên
Nhiu nghiên cu ng h ý tng rng nhng bin t môi trng làm vic sáng to
nht đnh liên quan đn s hài lòng công vic (Fried and Ferris, 1987). H phát hin
ra các đc trng ca công vic và t chc đa đn vic nhân viên hài lòng hay
không hài lòng. Mt s nghiên cu ch ra rng nhiu ngi vi cùng mt công vic
và điu kin công vic gn nh ging nhau có th khác nhau đáng k v mc đ hài
lòng (SpeRCor, 1992).  gii thích hin tng này, các nhà nghiên cu tp trung
vào nhng khác bit cá tính. Mc đích là ch ra rng có nhng kiu ngi có xu
hng thích hoc không thích nhng kiu công vic nào đó. Ngoài ra mt s nhà
nghiên cu dùng quan đim tng tác v s phù hp gia ngi và vic, theo đó kt
hp c phng pháp môi trng và cá tính. Tóm li, tt c ba quan đim - môi
trng, cá tính và tng tác - đu quan trng trong vic nghiên cu sâu v s hài
lòng công vic.

Mt nghiên cu đc thc hin bi Johnson và Mcintye (1998) nhm đn tìm ra
mi tng quan gia môi trng t chc, và vn hóa vi s hài lòng công vic t
mt ví d v nhân viên chính ph. Kt qu cho thy rng s hài lòng công vic có
liên quan tích cc đn tt c nhng yu t ca môi trng t chc. Kt qu nói rng
nhng nhân viên có đim s cao hn v s hài lòng công vic cng nhn đc s
công nhn công bng cho nng sut làm vic, nhng phn hi có giá tr liên quan
đn công vic và s h tr phát trin s nghip. Nhng ngi tham gia vào nghiên
cu cng nói rng h đc trao quyn đ đa ra quyt đnh liên quan đn công vic,
14



đc thông báo v nhng vn đ nh hng đn công vic, đc khuyn khích th
hin nhng ý tng sáng to mi và tham gia vào vic quyt đnh và thit lp mc
tiêu. Mt s quá trình ca nhng điu kin này đc xem nh ri vào mc yu t
kích thích môi trng làm vic sáng to.
2.3.5 Mô hình lý thuyt đ ngh
2.3.5.1 Thang đo môi trng làm vic sáng to.
Thang đo đu tiên v các yu t môi trng đc phát trin bi Amabile và
Gryskiewicz (1987) và đc xut bn đc cái tên "S sáng to trong phòng R&D".
Tuy nhiên, Amabile và đng nghip ca mình sa li cách to thang đo tuân theo
nhng cân nhc mang tính khái nim, phân tích yu t, và s tng quan gia thang
đo ca h/thang đo ca ngi khác vào nm 1989 và đi tên thành "Thang đo môi
trng sáng to: thang đánh giá môi trng làm vic dành cho s sáng to" (WEI).
H kim tra các yu t trc trong bng tóm tt qua vic thit lp nhng tiêu chun
mi. Sau khi sa đi, hu ht các yu t còn li vn đáp ng các tiêu chun đc đ
cp  trên. B qua vic là mt s yu t b loi b nu chúng không phù hp vi các
tiêu chun thng kê, thang đo mi gn ging nh thang đo c. Hn na, bi vì
thang đánh giá môi trng sáng to (WEI) đc chnh sa do các phân tích d liu
ban đu, mt s chi tit tha cng b loi b. Thang đo mi ca môi trng sáng to

ch gm có 12 thang đo môi trng. (trong đó có 8 thang đo mô t nhng yu t
kích thích và 4 thang đo mô t nhng yu t rào cn s sáng to. Công c kim tra
mi này có sc mnh ln hn trong đánh giá các yu t môi trng sáng to, điu
mà nh hng đn s sáng to  ni làm vic. Bi vì thang đo môi trng sáng to
mi tri qua nhiu quy trình thng kê khác nhau nhm kim tra đ tin cy và tính
xác thc. Ngoài ra, d liu quy chun trong thang đo môi trng sáng to mi này
đc thu thp trong nm nhóm khác nhau, đi din cho cp đ công vic khác nhau
trong t chc và nhóm chc nng. iu đó có ngha là nhng ngi tham gia trong
nhóm này đc mi t các t chc khác nhau. Do đó nhóm mu này đ
c xem nh
là mt nhóm chun. Kt qu ca nghiên cu ch ra rng nhng nhóm làm vic khác