NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA CÁC NHÂN TỐ KINH TẾ VĨ MÔ TỚI TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM.PDF

TÓM TẮT
Nghiên cu này xem xét nhng nhân t vĩ mô ch yu tác ng n tăng
trưng kinh t Vit Nam trong giai on 1985 - 2012. D liu th cp ưc thu
thp theo năm t nhiu ngun khác nhau nhưng ch yu là t trang web Ngân hàng
th gii.  kim tra mi quan h này, phương pháp nghiên cu ưc s dng là
kim nh ng liên kt Johansen. Trưc khi kim nh ng liên kt, kim nh
nghim ơn v theo phương pháp ADF ưc s dng  tránh vn  hi quy gi
mo trong mô hình. Sau khi xác nh s vector ng liên kt, tác gi tin hành ưc
lưng mô hình VECM  ánh giá tác ng ca các nhân t ti tăng trưng c
trong ngn hn và dài hn. Kt qu t các phân tích cho thy các nhân t vĩ mô có
mi quan h trong dài hn vi tăng trưng kinh t. Nhân t vn u tư nưc ngoài,
ngun lao ng, vin tr nưc ngoài óng góp tích cc quan trng trong tăng
trưng kinh t giai on này. Kt qu nghiên cu cũng cho thy mi quan h
ngưc chiu gia tăng trưng kinh t và lm phát và chi tiêu chính ph. c bit
hơn khi xem xét i din ca tăng trưng kinh t là GDP bình quân u ngưi thì
vn vt cht có mi tương quan ngưc chiu vi tăng trưng. Ngưc li khi xem
xét i din tăng trưng kinh t là tc  tăng trưng GDP hàng năm tác gi phát
hin vn vt cht có mi quan h cùng chiu. Kt qu trái ngưc này dn ti kt
lun là s gia tăng v vn làm tăng GDP nhưng không góp phn ci thin thu nhp
thc t ca ngưi dân trong giai on 1985 - 2012. T kt qu trên tác gi ã ưa
ra mt s gi ý chính sách góp phn thúc y tăng trưng kinh t Vit Nam, t
ưc mc tiêu  ra trong giai on 2012 – 2015.




MỤC LỤC
1.1.Tính cp thit, ý nghĩa khoa hc và thc tin ca  tài 1

1.2.Mc tiêu nghiên cu 4

1.3.i tưng và phm vi nghiên cu 4

1.4.Phương pháp nghiên cu 5

1.5.Kt cu  tài 5

CHƯƠNG 2: LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÁC LÝ THUYẾT TĂNG TRƯỞNG
KINH TẾ 7

2.1. Khái nim v tăng trưng kinh t 7

2.2.Các mô hình tăng trưng kinh t 9

2.2.1.Mô hình cổ điển 9

2.2.2.Mô hình tăng trưởng trường phái Keynes 10

2.2.3.Mô hình tăng trưởng tân cổ điển 12

2.2.4.Mô hình tăng trưởng nội sinh 14

2.3.Xác nh nhân t tác ng n tăng trưng kinh t 16

2.4. Sơ lưc các nghiên cu thc nghim 24

2.4.1.Các nghiên cứu trên thế giới 24

2.4.2.Các nghiên cứu tại Việt Nam 30

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU, MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU &

DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU 33

3.1.Phương pháp nghiên cu 33

3.2. Gii thiu các bin nghiên cu 34

3.3.Mô hình nghiên cu 37

3.4.Quy trình ưc lưng 40

3.4.1. Kiểm định nghiệm đơn vị 40

3.4.2.Kiểm định đồng liên kết Johansen 41

3.4.3.Mô hình vector hiệu chỉnh sai số VECM 42

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 45

4.1.Kt qu kim nh nghim ơn v 45

4.2.Kt qu kim nh ng liên kt Johansen 46

4.3.Kt qu ưc lưng mô hình VECM 48

4.3.1. Mối quan hệ trong dài hạn 48

4.3.2. Sự điều chỉnh trong ngắn hạn 51

4.4.Kt qu phân tích phân rã phương sai 53

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN, GỢI Ý CHÍNH SÁCH, HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI
VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO 55

5.1.Kt lun 55

5.2. Gi ý chính sách 55

5.2.1. Đối với vốn vật chất 56

5.2.2. Đối với nguồn lao động 57

5.2.3. Đối với nguồn vốn FDI 57

5.2.4. Đối với nguồn vốn viện trợ nước ngoài 58

5.2.5. Đối với lạm phát 59

5.2.6. Đối với chi tiêu chính phủ 59

5.3.Hn ch ca  tài & hưng nghiên cu tip theo 59

TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
1. ADF: Argument Dicky Fuller
2. AIC: Akaike information criterion
3. ARDL: Phân phi tr t hi quy
4. CPI: Ch s giá tiêu dùng
5. DOLS: Bình phương ti thiu tng quát năng ng
6. ECM: Bô hình hiu chnh sai s
7. FDI: Vn u tư nưc ngoài
8. FGLS: bình phương ti thiu tng quát kh thi
9. FPE: Final prediction error
10. GDP: Tng sn phn quc ni
11. GE: Chi tiêu chính ph
12. GFCF: Tng vn c nh
13. GMM: Phương pháp tng quát tc thi
14. GNP: Tng sn phn quc dân
15. GPP: Tng sn phm trong tnh
16. HQ: Hannan-Quinn information criterion
17. ICOR: H s s dng vn
18. IMF: Qu tin t th gii
19. INF: T l lm phát
20. K: vn vt cht
21. L: lao ng
22. LR: Tiêu chun LR
23. MNC: Công ty a quc gia

24. OECD: T chc hp tác và phát trin kinh t
25. OLS: Bình phương ti thiu tng quát
26. PLS: Bình phương bé nht gp chung
27. R&D: Nghiên cu và phát trin
28. SIC: Schwarz Information Criteria
29. SSA: Các nưc cn sa mc Sahara Châu Phi
30. VECM: Mô hình vector hiu chnh sai s
31. WB: Ngân hàng th gii









DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1: Bảng dấu kỳ vọng của hệ số các biến trong mô hình 39
Bảng 4.1: Kết quả kiểm định nghiệm đơn vị 46
Bảng 4.2: Lựa chọn độ trễ tối ưu cho các biến trong mô hình 47
Bảng 4.3: Kết quả kiểm định đồng liên kết Johansen 47
Bảng 4.4: Hồi quy đồng liên kết các biến trong mô hình 48
Bảng 4.5: Kết quả mô hình hiệu chỉnh sai số ngắn hạn 52
Bảng 4.6: Bảng kết quả phân rã phương sai 53

1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NỘI DUNG CỦA LUẬN VĂN
1.1.Tính cấp thiết, ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Tăng trưng kinh t là vn  quan trng hàng u  mi quc gia. Tăng
trưng kinh t cao ng nghĩa vi năng sut lao ng tăng, thu nhp phúc li xã
hi, cht lưng cuc sng ca dân cư ưc ci thin. Tăng trưng kinh t còn góp
phn gia tăng công ăn vic làm, gim t l tht nghip. Ngoài ra tăng trưng kinh
t to tin  vt cht  cng c an ninh quc phòng, cng c ch  chính tr,
tăng uy tín và vai trò qun lý ca nhà nưc i vi xã hi, tăng kh năng cnh
tranh ca mt quc gia. Vì vy tăng trưng kinh t nhanh và bn vng là mc tiêu
thưng xuyên  mi quc gia.
Tăng trưng kinh t ã t ra thách thc t khi lch s kinh t hc hình thành.
ã có rt nhiu các quan im v tăng trưng kinh t, theo dòng lch s thì Adam
Smith (1776) cho rng s tăng trưng liên quan n s phân công lao ng. David
Ricardo (1817) cho rng 3 yu t cơ bn ca tăng trưng kinh t là t ai, lao
ng và vn. Trong ba yu t trên thì t ai là yu t quan trng nht, là gii hn
ca s tăng trưng. Trong nghiên cu ca mình Karl Mark (1867) cũng khng nh
yu t tác ng n tăng trưng kinh t là t ai, lao ng, vn, tin b kĩ thut.
Trong ó Karl Mark ã t nn tng u tiên cho xác nh vai trò ca nhà nưc
trong iu tit cung cu kinh t. n cui th k 19 ánh du bưc phát trin mnh
m ca khoa hc k thut vi s ra i và m rng ca hàng lot phát minh khoa
hc vi trình  k thut cao. Do vy các quan im tăng trưng kinh t c in ã

bc l nhng hn ch và phát sinh nhng yêu cu mi như hành vi tiêu dùng cá
nhân hay mi quan h cung cu trong sn xut và tiêu dùng. Vì vy ã dn ti s ra
i ca trưng phái tân c in vi nhng im mi v tăng trưng kinh t ó là
tin b khoa hc k thut là yu t cơ bn  thúc y tăng trưng kinh t. n
2

nhng năm 30 ca th k XX do nh hưng ca cuc khng hong kinh t nhà
kinh t hc Keynes (1936) ã ưa ra quan im ca mình ó là nn kinh t luôn t
mc sn lưng cân bng  dưi mc tim năng. Nguyên nhân s trì tr trong kinh
t là do xu hưng tiêu dùng cn biên ca h gia ình gim khi thu nhp tăng  t
ưc s n nh và tăng trưng dài hn thì cn s thúc y u tư và tăng hiu sut
cn biên ca tư bn so vi lãi sut.  t ưc tăng trưng thì nhà nưc là nhân t
có vai trò quan trng. Nhà nưc cn phi to ng lc cho nn kinh t bng các gói
kích cu u tư quy mô ln, n nh nn kinh t vĩ mô nhm to môi trưng n
nh cho sn xut. ng thi thc hin chính sách tin t m rng, lm phát cao
nhm m rng khi lưng tin t trong lưu thông.
Áp dng chính sách ca Keynes ã giúp các nưc thoát khi khng hong, tuy
nhiên lm dng vai trò ca nhà nưc ã làm cho nn kinh t thiu s linh hot. Do
ó mô hình kinh t hn hp ca Samuelson (2007)
ã ra i, khng nh nhân t
tác ng n tăng trưng kinh t trong iu kin nn kinh t có lm phát và tht
nghip là vn, lao ng, tài nguyên thiên nhiên và khoa hc công ngh. ng thi
cũng khng nh vai trò ca nhà nưc trong vic m bo cơ ch th trưng hot
ng tt và tránh ưc các khuyt tt vn có.
Không ch các nhà kinh t hc trong lch s, nhng nhà kinh t hc hin nay
cũng rt quan tâm ti vn  vn  tăng trưng kinh t c bit là nhng nhân t
vĩ mô tác ng n nó. Tác gi Barro (2003) cho rng vn con ngưi, t l sinh,
u tư chi tiêu chính ph, bt n chính tr, h thng kinh t, s bin dng ca th
trưng ã tác ng n tăng trưng ca nhóm các nưc.
Trên ây là mt s nhng nghiên cu ca các nhà kinh t trên th gii. Ti

Vit Nam cũng ã có mt s nghiên cu v vn  này. Tác gi Phan Minh Ngc
và cng s (2006) nghiên cu mi quan h gia tăng trưng kinh t (i din là
3

GDP bình quân u ngưi), thương mi và các công ty a quc gia ca 61 tnh
thành ti Vit Nam trong giai on 1995-2003. Kt qu nghiên cu cho thy s
hin din ca MNC tác ng tích cc n tăng trưng kinh t, mt khác tăng
trưng có mi tương quan yu vi thương mi, t s xut khu. K n tác gi
Phm Th Anh (2008) nghiên cu mi liên h gia chi tiêu chính ph và tăng
trưng kinh t nhưng ch phân tích, chưa có thc nghim chng minh lý thuyt này.
i chiu vi thc t nn kinh t Vit Nam, k t khi áp dng công cuc i
mi, chuyn sang nn kinh t th trưng, nưc ta ã t ưc thành tu áng k.
Mc tăng trưng GDP bình quân giai on 1986 – 1990 là 4,4%/năm, giai on
1991 – 2011 là 7,14%/năm. Riêng năm 2011, 2012 tc  tăng trưng GDP ln
lưt là 5,89% và 5,03% thp nht trong vòng 13 năm qua (Dương Ngc, 2012).
ây cũng là thc trng chung ca các nưc trên th gii, thm chí 1 s nưc còn
tăng trưng âm. Mc tiêu t ra mc tăng trưng GDP giai on 2011–2015 là 7-
7,5%/năm, GDP bình quân u ngưi t khong 2.200 - 2.300 USD vào năm
2015

(B k hoch u tư, tháng 08/2013) nhưng thc t 6 tháng u năm 2013
GDP ch t 4,9%, thu nhp bình quân u ngưi 2012 t 1.749 USD ã cho thy
khong cách gia thc t và mc tiêu còn khá xa.
 t ưc mc tiêu tăng trưng bt kỳ chính ph nào cũng phi có chính
sách phù hp, phi tìm ưc ngun gc ca s tăng trưng, Vit Nam cũng không
ngoi l. ã có khá nhiu nhng nghiên cu lí lun ln thc nghim nghiên cu tác
ng ca các nhân t ti tăng trưng kinh t ti Vit Nam nhưng có rt ít nhng
nghiên cu toàn din xác nh vai trò ca nhân t này.
Xut phát t thc trng trên  tài “Nghiên cứu tác động của các nhân tố
kinh tế vĩ mô tới tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam” ưc la chn nhm kim

nh tác ng ca các nhân t vĩ mô thc s nh hưng n nn kinh t Vit Nam
4

như th nào? T ó làm cơ s  xut các chính sách phù hp thúc y tăng trưng
kinh t.
1.2.Mục tiêu nghiên cứu
Mc tiêu chính ca  tài này là kim nh, ánh giá s tác ng ca các
nhân t vĩ mô ti tăng trưng kinh t. Liu các nhân t vĩ mô có tác ng n tăng
trưng kinh t như lý thuyt kinh t  xut hay không? Mc  tác ng như th
nào?  tr li câu hi này, các câu hi nghiên cu là:
- Thứ nhất, các nhân tố vĩ mô chủ yếu nào tác động đến tăng trưởng kinh
tế?
- Thứ hai, chiều hướng tác động của các nhân tố này có nhất quán với các
lý thuyết đã được công bố trước đó hay không?
- Thứ ba, mức độ tác động của các nhân tố này đến tăng trưởng kinh tế
tại Việt Nam như thế nào?
1.3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
i tưng nghiên cu ca  tài này là tăng trưng kinh t (i din là GDP
thc bình quân u ngưi) và các nhân t vĩ mô ch yu ti Vit Nam.
Phm vi nghiên cu: Nghiên cu s dng d liu chui thi gian trong giai
on 1985- 2012 ti Vit Nam. Thi gian nghiên cu 1985- 2012 ưc chn vì giai
on này công cuc i mi t nn kinh t k hoch hóa tp trung bao cp sang
nn th trưng ưc bt u thc hin. Trong giai on này nn kinh t có bưc
chuyn mình và t ưc thành tu áng k t vic ón nhn lung vn quc t
5

thông qua lut u t nưc ngoài FDI (1987), ón nhn vin tr nưc ngoài, bình
thưng quan h vi các t chc tài chính th gii và gia nhp nn kinh t th gii.
1.4.Phương pháp nghiên cứu
Bài nghiên cu s dng phương pháp nh lưng bt u bng vic thu thp

s liu th cp, tip theo xem xét tác ng ca các nhân t: tng vn vt cht (i
din bi t l tng vn c nh trên GDP), ngun lao ng (i din bi dân s
trong  tui t 15 – 64 trên tng dân s), vn u tư nưc ngoài (i din bi t l
vn u tư nưc ngoài ròng trên GDP), vin tr nưc ngoài (i din bi t l vin
tr nưc ngoài trên GDP), t l lm phát, chi tiêu chính ph (i din bi t l chi
tiêu chính ph trên GDP) n tăng trưng kinh t (i din bi GDP thc trên bình
quân u ngưi).
 tránh vn  hi quy gi mo và làm sai lch kt qu mô hình, kim nh
nghim ơn v bng phương pháp ADF ưc s dng. Thc hin kim nh ng
liên kt Johansen  xem xét mi quan h dài hn gia các bin trong mô hình. T
mi quan h ng liên kt gia các bin tác gi ưc lưng mô hình VECM  xác
nh tác ng trong c dài hn và ngn hn. Cui cùng là phân tích phân rã phương
sai cho bit tng nhân t vĩ mô nh hưng bao nhiêu trong tăng trưng.
1.5.Kết cấu đề tài
Bài nghiên cu này có 60 trang không k phn ph lc, ưc chia thành 5
chương gm:
Chương 1: Tng quan các ni dung ca lun văn
Chương 2: Lý lun chung v các lý thuyt tăng trưng kinh t
6

Chương 3: Phương pháp nghiên cu, mô hình & d liu nghiên cu
Chương 4: Kt qu nghiên cu
Chương 5: Kt lun, gi ý chính sách, hn ch ca  tài và hưng nghiên
cu tip theo.
Kết luận chương 1
Như vy trong chương 1 tác gi ã trình bày nhng ni dung tng quát nht
liên quan n nghiên cu này. Trưc tiên, tác gi trình bày v tính cp thit, ý
nghĩa khoa hc và thc tin ca  tài. Tip ó gi cũng ã trình bày phn mc tiêu
nghiên cu cũng như i tưng và phm vi nghiên cu hưng ti.  t ưc
mc tiêu nghiên cu, tác gi nêu sơ b nhng phương pháp nghiên cu cn thit

phù hp vi i tưng và phm vi nghiên cu ca  tài. T nhng kt qu nghiên
cu t ưc, tác gi ã ưa ra nhng gi ý v mt chính sách và nêu mt s hn
ch trong  tài cũng như hưng nghiên cu mi trong tương lai.



7

CHƯƠNG 2: LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÁC LÝ THUYẾT TĂNG TRƯỞNG
KINH TẾ
2.1. Khái niệm về tăng trưởng kinh tế
Khái nim tăng trưng kinh t ã ưc hình thành t rt lâu trong lch s
kinh t hc. ã có rt nhiu khái nim khác nhau v tăng trưng, có th k n mt
s khái nim tiêu biu như sau:
“Tăng trưng kinh t là s gia tăng mt cách bn vng bình quân u ngưi
hay sn lưng trên mi lao ng”

(Kuznets, 1959). Hay North và Thomas (1973)
phát bin “tăng trưng kinh t ch xy ra nu sn lưng tăng nhanh hơn dân s”.
Hay “Tăng trưng kinh t bao hàm ý nghĩa là tng thu nhp trong nn kinh t phi
gia tăng nhanh hơn tc  tăng dân s, tăng trưng kinh t gn lin vi s gia tăng
mc sng vt cht ca ngưi dân” (Nguyn Trng Hoài, 2013).
Tăng trưng kinh t liên quan n s gia tăng ca thu nhp thc t ca quc
gia, tng sn phm trong nưc, hoc thu nhp bình quân u ngưi. Thu nhp quc
gia hay sn phm thưng ưc th hin trong mc ca tng sn lưng giá tr tăng
thêm ca nn kinh t trong nưc ưc gi là tng sn phm quc ni, khi GDP ca
mt quc gia tăng lên, các nhà kinh t  cp n nó như tăng trưng kinh t
(Conteras, 2007).
Spencer và cng s (1993) cũng xác nh tăng trưng kinh t là t l gia tăng
toàn nn kinh t - sn lưng thc t, vic làm, thu nhp trên toàn thi gian. Nói

cách khác, tăng trưng kinh t là s gia tăng lao ng, sn lưng ca toàn nn kinh
t theo giá c nh.
8

Johnson (2000) nh nghĩa tăng trưng kinh t là mt phn ca lý thuyt
kinh t  gii thích tc  tăng trưng ca nn kinh t theo thi gian, ưc o
lưng bng t l phn trăm tăng trưng ca thu nhp quc gia như tng sn phm
quc gia (GNP) hoc (GDP) sn phm quc ni có iu chnh thng kê thích hp
 gim các nh hưng v lm phát.
Samuelson và cng s (2001) xác nh tăng trưng kinh t là s m rng
ca GDP tim năng ca mt quc gia hoc sn lưng quc gia. Nghĩa là tăng
trưng kinh t xy ra khi ranh gii kh năng sn xut ca mt quc gia dch
chuyn ra nưc ngoài.
Godwin (2007) nh nghĩa tăng trưng kinh t là s gia tăng tng sn phm
quc ni thc (GDP). Nghĩa là, tng sn phm quc ni ưc iu chnh theo lm
phát.
Có th thy mi nhà kinh t hc u ưa ra các quan im ca mình v tăng
trưng nhưng tu chung li tăng trưng kinh t chính là s gia tăng giá tr hàng
hóa và dch v ưc sn xut bi mt nn kinh t, nó có th ưc o lưng bng s
gia tăng ca tng sn phm quc ni. Tăng trưng kinh t là thưc o cho s thành
công trong qun lý kinh t vĩ mô ca Nhà nưc.
Ngoài nhng ý nghĩa tích cc ca khái nim tăng trưng kinh t cũng còn
mt s quan im ch trích khái nim tăng trưng kinh t. C th tăng trưng kinh
t ch là s gia tăng ca hàng hoá dch v, nu dân s tăng lên vi cùng mt t l thì
thu nhp bình quân u ngưi không i. S gia tăng hàng hoá dch v chưa chc
ã phc v cho li ích ca i a s dân chúng mà có th ưc s dng  trang b
thit b quân s, xây dng công trình kin trúc cho chính ph. Ngoài ra cách thc
tăng trưng kinh t cũng không ưc nêu rõ và nó có th là kt qu ca vic tăng
9

vn, loi b bt lao ng, và như vy dân s nghèo hơn. Thêm vào ó thu nhp
bình quân u ngưi ch là con s trung bình cho bit thu nhp ca mi ngưi ã
tăng  t l ó, phân phi thu nhp có th b sai lch, thu nhp có th phân phi
nhiu hơn cho ngưi giàu. Vì vy  nn kinh t phát trin có ý nghĩa, s gia tăng
sn lưng và thu nhp phi công bng và phân phi rng rãi n a s ngưi dân.
iu này cn ưc s quan tâm ca các nhà hoch nh chính sách ti cao (Elwell,
2006).
Như vy tăng trưng kinh t ngoài vic th hin mt tích cc thì ngay trong
ni ti cũng có mt s im hn ch. Tuy nhiên các khái nim ca tăng trưng kinh
t dù b ch trích trên mt s lý do nhưng nó vn là mt ch s tt  ánh giá nn
kinh t (Kuznets, 1959).
2.2.Các mô hình tăng trưởng kinh tế
Sau khi nghiên cu khái nim tăng trưng kinh t, các nhà kinh t hc ã
ưa ra rt nhiu mô hình tăng trưng kinh t. Trong phm vi bài nghiên cu này
trình bày bn mô hình tiêu biu là: mô hình c in, mô hình tăng trưng trưng
phái Keynes, mô hình tân c in và mô hình tăng trưng ni sinh.
2.2.1.Mô hình cổ điển
ưc hình thành cách ây 200 năm bi Adam Smith và Ricardo, mô hình
này có nhng ni dung căn bn sau:
Adam Smith (1776) gii thích rng u ra ph thuc vào s lưng u vào
(lao ng, vn và t ai) và tc  tăng trưng sn lưng ưc xác nh bi s
tăng trưng dân s, gia tăng u tư, t ai, tăng trưng năng sut lao ng. Các
yu t chính ca tăng trưng kinh t ã phân công lao ng, dn n s tăng
10

trưng sn lưng, tin b k thut và tích lũy. Theo Smith, phân công lao ng b
hn ch bi kích thưc ca th trưng. Nu s phân chia lao ng tăng hơn u ra,
sau ó nó làm tăng kích thưc th trưng và gây ra phân chia thêm lao ng và kt
qu là mang li s tăng trưng v kinh t hơn na.
Trong lý thuyt bàn tay vô hình năm 1776, Adam Smith cho rng thúc y

cnh tranh t do trong ó có cơ ch t iu chnh có th dn n phân b ngun
lc ti ưu. Ông ã nhn thc ưc mt nn kinh t có th hot ng ch khi khuôn
kh xã hi, th ch và pháp lut tn ti và hot ng. Ông chp thun mc can
thip cn thit ca nhà nưc vào nn kinh t th trưng, ví d, bo h thu quan
cho các ngành còn non yu. Ông cũng xác nh kh năng thay th vai trò ca nhà
nưc trong lĩnh vc an ninh, công lý và hot ng công cng.
David Ricardo (1817) và Thomas Robert Malthus (1798) ã k tha lý
thuyt ca Adam Smith trong na u ca th k 19. Thomas Robert Malthus cho
rng dân s tăng theo cp s nhân, còn sn lưng tăng theo cp s cng do b hn
ch bi tài nguyên thiên nhiên. Nu dân s tip tc tăng thì s xy ra nn ói, dch
bnh và chin tranh dn ti dân s gim nên trong dài hn mc sng và thu nhp
bình quân u ngưi ch  mc va  sng.
David Ricardo xác nh yu t ca tăng trưng là t ai, lao ng và vn
trong ó t ai là quan trng nht, là gii hn ca s tăng trưng.

2.2.2.Mô hình tăng trưởng trường phái Keynes
Theo Keynes mun tăng thu nhp quc dân (sn lưng quc gia) thì phi gia
tăng u tư. Ông ã nghiên cu mi quan h gia gia tăng u tư và gia tăng sn
lưng quc gia và ưa ra khái nim "s nhân u tư." S nhân u tư (k) th hin
mi quan h gia gia tăng u tư vi gia tăng thu nhp. Nó cho chúng ta bit rng
11

khi có mt lưng thêm v u tư tng hp, thì thu nhp s tăng thêm mt lưng
bng k ln mc gia tăng u tư. Mô hình s nhân ca ông là:

k =
∆ ଢ଼
∆ ୍

(1)

Suy ra :  Y= k.  I (Y là thay i ca sn lưng, k là s nhân, I là thay i
ca u tư). Theo Keynes thu nhp ưc chia thành tiêu dùng và tit kim, ng
thi thu nhp cũng có th chia thành tiêu dùng và u tư. T ó ông cho rng Tit
kim (S) = u tư (I). ây cũng là mô hình tăng trưng kinh t ca Keynes.
Theo Keynes, mi s gia tăng ca u tư u kéo theo cu b sung v công
nhân và tư liu sn xut, có nghĩa là vic làm gia tăng, thu nhp gia tăng. Thu nhp
tăng s là tin  cho tăng u tư mi. Như vy, s nhân u tư có tác ng dây
chuyn, nó khuych i thu nhp quc dân. Nó ch rõ s gia tăng u tư s kéo
theo s gia tăng thu nhp lên bao nhiêu. Keynes s dng khái nim s nhân 
chng minh nhng kt qu tích cc ca chính sách u tư nhà nưc vào các công
trình công cng  gii quyt vic làm.
Tip theo 2 nhà kinh t hc Roy. F. Harrod (1939) and Evsey Domar (1946)
ã ưa n kt lun là t l tăng trưng ca sn lưng ưc xác nh bi t l tit
kim trong nưc và t l sn lưng vn quc gia. Mô hình tăng trưng ca Harrod-
Domar cho thy có s tn ti ca mt mi quan h trc tip gia tit kim và t l
tăng trưng kinh t. Mô hình gi nh rng tăng trưng kinh t là kt qu trc tip
ca tích lũy vn trong các hình thc tit kim. Ngoài ra, mô hình tăng trưng
Harrod - Domar gi nh h s hàm sn xut c nh và li nhun c nh theo quy
mô.
12

 minh ho cho mô hình Harrod – Domar, tit kim (S) chim t trng (s)
ca thu nhp quc dân như sau:
S = sY (2)
u tư (I) ưc xác nh như là s thay i trong tr lưng vn (K) ưc i
din din bi K như sau
I = K (3)
T s gia tăng gia vn và u ra là k:
K/ Y = k (4)
Vì tit kim phi cân bng vi u tư nên:

sY = kY (5)
Suy ra:
Y/ Y = s/k (6)
Phương trình cho ta thy t l tăng trưng ca u ra ưc xác nh chính
bng t s tit kim quc gia (s), t s gia tăng gia vn và u ra quc gia (k). Và
do ó cũng có th nói rng t l tăng trưng ca thu nhp quc gia cũng s t l
thun vi t s tit kim và t l nghch vi t s gia tăng gia vn và u ra quc
gia (Maier và cng s, 2007).
2.2.3.Mô hình tăng trưởng tân cổ điển
Mô hình tăng trưng tân c in hay còn gi là mô hình tăng trưng ngoi
sinh vì tăng trưng không liên quan n các nhân t bên trong, tăng trưng ca
13

mt nn kinh t s hi t v mt tc  nht nh  trng thái bn vng. Ch các
yu t bên ngoài, là công ngh và tc  tăng trưng lao ng mi thay i ưc
tc  tăng trưng kinh t  trng thái bn vng. Mô hình tân c in ni ting
nht là mô hình Solow-Swan (1956). Mô hình gii thích vic xác nh sn lưng s
dng s tương tác ln nhau v vn, lao ng và công ngh. Trong trưng hp
không có thay i công ngh, mô hình xác nh iu kin cn phi tho mãn  sn
xut ra sn lưng trên u ngưi không i. Nu dân s ngày càng tăng, các khon
tit kim phi tăng  lưng vn bình quân u ngưi trong nn kinh t không i.
 trng thái tĩnh, mc sn phm trong nưc ưc xác nh bi tng tit kim và
tăng trưng dân s. Nu thay i công ngh ưc b qua, tng tc  tăng trưng
sn lưng trong trng thái n nh bng t l tăng dân s. S gia tăng t l tit
kim dn n mt s gia tăng tm thi trong tăng trưng sn lưng, nhưng trng
thái n nh mi vn không thay i và mc sn lưng bình quân u ngưi cao
hơn.

Nói cách khác, mô hình Solow ng ý rng nu tăng t l tit kim quc gia
ca mt quc gia, tăng trưng s tm thi vưt lên trên t l dài hn ca nó khi nn

kinh t chuyn sang trng thái cân bng mi. Tuy nhiên, s tăng trưng cân bng
dài hn c lp vi t l tit kim hoc t l tăng dân s. Nu tt c các nưc ưc
tip cn vi công ngh như nhau, thì tt c phi có tc  tăng trưng dài hn
ging nhau. Nu mt quc gia tăng t l u tư, nó s có
mt giai on tăng trưng
cao hơn so vi bình thưng. Khi nn kinh t iu chnh ti mc tăng trưng cao
hơn, nhưng mt khi iu chnh ã xy, tc  tăng trưng s tr li mc  trng
thái n nh.

Các kt lun nêu trên ca mô hình Solow ã không chng minh hoàn
toàn s tăng trưng kinh t th gii trong dài hn, mô hình c th như sau:
Y = Ae
µ
K
α
L
ଵିα
(7)
Trong ó
14

Y là tng sn phm quc ni
K là vn nhân lc và vn vt cht
L là lao ng ph thông
A là năng sut lao ng: h s phn ánh mc  ca công ngh
e
µ
i din cho t l ngoi sinh không i ti ó công ngh phát trin.
2.2.4.Mô hình tăng trưởng nội sinh
Mô hình tăng trưng ni sinh xut phát t s khó khăn ca mô hình Solow

trong gii thích các hin tưng tăng trưng kinh t ca nhiu nưc. Khác vi mô
hình tăng trưng tân c in mô hình tăng trưng ni sinh b qua gi nh sinh li
biên ca vn gim dn, mô hình cũng d kin li nhun tăng theo quy mô sn xut.
Cui cùng mô hình tha nhn vai trò ca yu t bên ngoài trong vic xác nh t l
li nhun trên vn.
Mô hình tăng trưng ni sinh u tiên vi ý tưng ca Arrow ã ưa ra kt
lun rng hiu ng lan to công ngh s m bo mt quá trình tăng trưng t thân
trong nn kinh t. Các nhóm lý thuyt ni sinh bt u phát trin t nhng năm u
thp niên 1980 tìm cách lý gii tin b công ngh như là mt bin ni sinh. Có hai
khuynh hưng trong dòng lý thuyt này, th nht là mô hình tăng trưng ni sinh
nghiên cu và phát trin (R&D) ưc xây dng bi Romer (1990). Nhóm tác gi
coi vn nhân lc như là cht xúc tác  thúc y công ngh và làm cho quc gia
chuyn giao công ngh d dàng. Hay nói cách khác vn nhân lc như là iu kin
 thay i công ngh. Khuynh hưng th hai là các mô hình v vn nhân lc
15

ưc phát trin bi Lucas (1988), Mankiw và cng s (1992) ã nhìn nhn vn
nhân lc như là yu t u vào ca quá trình sn xut tách bit vi công ngh.
Các lý thuyt tăng trưng kinh t ni sinh nhn mnh chính sách ca chính
ph, c bit là h thng thu. Nên có ưu ãi thu cho R&D và phát trin ca công
ngh mi, các quyn s hu trí tu và bo h chúng, khung pháp lý phù hp, phát
trin cơ s h tng, h tr u tư ngun nhân lc, quy nh thương mi nưc ngoài
là quan im ca tác gi R. Barro và X. Sala-i-Martin (1995.
Lý thuyt tăng trưng ni sinh ưc Maier và cng s (2007) trình bày trong
phương trình ơn gin:
Y = AK (8)
Trong ó
A có th ưc hiu là bt kỳ yu t nào nh hưng ti công ngh.
K i din cho c vn vt cht và vn nhân lc.
Lưu ý rng không có sinh li ca vn gim dn, u tư dù là u tư vt cht

ca công ty hay u tư nhân lc ca cá th u dn ti s gia tăng năng sut vưt
qua li ích cá nhân. Mô hình  ng kh năng tăng t l u tư (vn vt cht hay
vn nhân lc), có th dn n tăng trưng bn vng nu các nn kinh t mnh m
bên ngoài ưc to ra bi chính u tư  α trong mô hình tân c in tr thành
ơn v (α = 1 ).
Trong trưng hp này, phương trình:
Y = Ae
µ
K
α
L
ଵିα
(9)
16

Rút gn thành phương trình ni sinh:
Y = Ae
µ
K
α
(10)
Kt qu là s tăng trưng trong dài hn do li nhun tăng theo quy mô, mô
hình ã thay th c trưng ca mô hình tân c in cơ bn là sinh li gim dn và
không có bt kỳ s tác ng bn vng ti tăng trưng.  t ưc phương trình
như Y = AK thì Maier va cng s (2007) ã có ý tưng tăng cht lưng máy móc,
nguyên liu trung gian  bù li xu hưng sinh li gim dn.
Maier và cng s năm (2007) ã cho thy lý thuyt tăng trưng ni sinh
cũng giúp gii thích dòng vn quc t bt thưng làm tăng s bt bình ng thu
nhp gia các nưc phát trin và ang phát trin. Nhng nưc ang phát trin kh
năng s có t sut li nhun trên vn u tư cao do quy lut sinh li vn gim dn.

Tuy nhiên, kh năng này khó xy ra bi u tư ca các nưc này  phát trin
ngun nhân lc, cơ s h tng, R & D thp. Kt qu là li ích xã hi ca các nưc
ang phát trin kém i. Mô hình tăng trưng ni sinh ch ra vai trò tích cc ca
chính sách công trong vic thúc y phát trin kinh t thông qua u tư trc tip và
gián tip, trong vic hình thành ngun nhân lc và u tư tư nhân nưc ngoài. Tuy
vy mô hình tăng trưng ni sinh có nhưc im là không d oán mt trong hai
hi t tuyt i hoc có iu kin. Nó cũng vn còn ph thuc vào mt s gi nh
ca tân c in thưng không phù hp cho các nn kinh t kém phát trin. Nhưc
im cui cùng là mô hình này hn ch h tr thc nghim
.
2.3.Xác định nhân tố tác động đến tăng trưởng kinh tế
Lý thuyt kinh t vĩ mô ã xác nh các yu t khác nhau nh hưng n s
phát trin ca mt quc gia t c in, tân c in và các lý thuyt tăng trưng mi.
Nhng yu t này bao gm tài nguyên thiên nhiên, dân s, vn u tư, ngun nhân
17

lc, tin b k thut, i mi công ngh, chính sách kinh t, môi trưng kinh t vĩ
mô, các yu t ca chính ph, vin tr nưc ngoài, m ca thương mi, khuôn kh
pháp lý, u tư trc tip nưc ngoài, các yu t chính tr, các yu t văn hóa xã hi,
a lý, dân s hc, bin ng v sn lưng u ra và yu t khác ưc trình bày c
th như sau:
Theo các nhà kinh t hc c in thì ngun tài nguyên thiên nhiên (t ai,
nưc, khí hu, khoáng sn, cht lưng môi trưng ) là ngun chính  tăng trưng
kinh t. Tài nguyên thiên nhiên di dào (o lưng qua t trng xut khu nhng sn
phm chính trong GDP) có tác ng tiêu cc n tăng trưng kinh t - quan im
này trái ngưc vi các nhà kinh t hc c in. Nguyên nhân là do các nưc có
ngun tài nguyên thiên nhiên di dào có xu hưng mc “căn bnh Hà Lan”. Nghĩa
là y mnh xut khu tài nguyên thiên nhiên dn ti làm suy gim ngành công
nghip ch to - mt hin tưng gim công nghip hóa. Khi ó t giá hi oái b
nh giá cao, gây khó khăn cho xut khu, nhp khu và cnh tranh vi các nưc

khác. Các nưc có ngun tài nguyên thiên nhiên di dào thưng gn lin vi lãng
phí trong tiêu dùng, u tư công kém hiu qu (Sachs & Warner, 1997). Quan im
ngưc li cho rng tài nguyên thiên nhiên tác ng tích cc n tăng trưng kinh t
(Barro và Sala-i Martin, 1995). Có th thy nhng nưc không có  ngun tài
nguyên thiên nhiên cn thit  sn xut u ra li là nhng nưc có tc  tăng
trưng nhanh như Nht Bn, Singapore, Hong Kong. Nhng nưc có ngun tài
nguyên thiên nhiên ưu ãi li có tc  tăng trưng chm như Nga, Brazil, Ghana,
 Rp Saudi. Vì vy có th kt lun tài nguyên thiên nhiên có tác ng gii hn
n tăng trưng kinh t.
Tăng trưng dân s là mt trong nhng yu t quan trng nh hưng n
tăng trưng kinh t, tư tưng này xut phát t nhng nhà kinh t hc c in. Do
18

ngun tài nguyên thiên nhiên hn ch, dân s tăng lên do ó sn lưng bình quân
u ngưi gim. Vì vy Thomas Robert Malthus (1798) cho rng trong dài hn
mc sng và thu nhp bình quân u ngưi ch  mc va  sng.

Ngoài ra,
Solow (1957) và Swan (1956) ã ưa tc  tăng trưng dân s như mt bin
ngoi sinh trong mô hình tăng trưng cho thy nu tc  tăng trưng dân s
nhanh hơn thì t nưc s nghèo hơn. Thc t hin nay cho thy nghèo ói không
gn lin vi mc  tăng trưng dân s cao như Malthus d oán. Mt s nưc có
mt  dân s cao như c, Thu Sĩ, các nưc Châu Á mi ni vn có s phát
trin mnh m. Ngưc li các nưc M Latinh có mt  dân s thp nhưng không
em li s phát trin (Tridico, 2007). Quan im ca Kuznets (1959) cũng li cho
rng s gia tăng dân s không làm t l tăng trưng sn lưng bình quân u ngưi
gim.
u tư là yu t quyt nh ca tăng trưng kinh t, vai trò ca u tư ã
ưc xác nh c trong 2 mô hình: mô hình tăng trưng tân c in và mô hình
tăng trưng ni sinh.  vn là mt trong nhng nhu cu cơ bn ca tăng trưng

kinh t trên lý thuyt và thc nghim (Levine & Renelt, 1992; Mankiw và cng s
1995). Ngun vn di dào thì sn xut nhiu, sn xut nhiu dn ti sn lưng u
ra gia tăng và kt qu là tăng trưng cao hơn. Tuy nhiên t l u tư cao không hn
dn n tăng trưng kinh t nhanh chóng. Tăng trưng ph thuc vào hiu qu ca
vic u tư và có th b nh hưng bi cht lưng u tư, năng sut, s tn ti ca
chính sách phù hp, cơ s h tng chính tr và xã hi (Romer, 1986). Vì vy, u
tư khng l không m bo tc  tăng trưng nhanh bn vng, bi vì ch có
nhng yu t khuyn khích u tư (như n nh giá c và ưu ãi thích hp) s thúc
y tăng trưng.