Luận văn Các giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại trung tâm thông tin di động khu vực VI- năm 2013

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. HCM


NGUYN HU TÍN



LUNăVNăTHCăSăKINHăT
CHUYÊN NGÀNH : QUN TR KINH DOANH
MÃ S : 60340102

Ngi hng dn khoa hc: PGS. TS. LÊ THANH HÀ



Tp. H Chí Minh ậ Nmă2013
CÁC GII PHÁP HOÀN THIN H
THNG KIM SOÁT NI B TI
TRUNGăTỂMăTHỌNGăTINăDIăNG
KHU VC VI ậ NMă2013


LIăCAMăOAN

Tôiăxinăcamăđoan lunăvnă“Các gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b
tiăTrungătơmăThôngătinădiăđng Khu vc VI - Nmă2013” là công trình nghiên cu
ca riêng tôi, hoƠnăthƠnhădi s hng dn khoa hc ca PGS.TS Lê Thanh Hà.
LunăvnăThcăsăKinhăt, chuyên ngành Qun tr kinhădoanh,ăchaăđc ai công b

di bt k hình thc nào.
Các s liu, kt qu trình bày trong lunăvnălƠătrungăthc,ăvƠăchaătngăđc
công b trong các lunăvnătrcăđơy.
Tp. H ChíăMinh,ăthángă11ănmă2013



Nguyn Hu Tín



MC LC

TRANG BÌA
LIăCỄMăNă
LIăCAMăOANă
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU,ăLUă, PH LC
M U 1
CHNGă1:ăTNG QUAN V KIM SOÁT NI B 4
1.1 nhănghaăkim soát ni b: 4
1.2 Các b phn ca h thng KSNB theo báo cáo COSO 2004: 8
1.2.1 Mi liên h gia các b phn: 10
1.2.2 Môiătrng kim soát: 12
1.2.3 Thit lp mc tiêu: 14
1.2.4 Nhn dng s kin: 14
1.2.5 ánhăgiáări ro: 15
1.2.6 Phn ng ri ro: 17
1.2.7 Hotăđng kim soát: 18

1.2.8 Thông tin và truyn thông: 19
1.2.9 Giám sát: 20
1.3 Vai trò và trách nhim trong t chc trong vic thc hin KSNB: 21
1.4 Hn ch ca h thng KSNB: 22
KT LUNăCHNGă1 24
CHNGă2:ăPHỂNăTệCHăVĨăỄNHăGIỄăHIN TRNG H THNG
KIM SOÁT NI B TIăTRUNGăTỂMăTHỌNGăTINăDIăNG KHU VC
VI 25
2.1 Gii thiu khái quát v TrungătơmăTTDăKhuăvc VI: 25


2.2 PhơnătíchăvƠăđánhăgiáăhin trng h thng KSNB tiăTrungătơmăTTDă
Khu vc VI: 26
2.2.1 Môiătrng kim soát: 26
2.2.2 Thit lp mc tiêu: 33
2.2.3 Nhn dng s kin: 34
2.2.4 ánhăgiáări ro: 35
2.2.5 Phn ng ri ro: 36
2.2.6 Hotăđng kim soát: 36
2.2.7 Thông tin và truyn thông: 37
2.2.8 Giám sát: 38
2.3 ánhăgiá chung v hin trng KSNB caăTrungătơmăTTDăKhuăvc
VI 39
KT LUNăCHNGă2 42
CHNGă3:ăGII PHÁP HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B
TIăTRUNGăTỂMăTHỌNGăTINăDIăNG KHU VC VI 43
3.1 Cácăquanăđim hoàn thin h thng KSNB ti Trung tâm VI 43
3.2.1 Quanăđim k tha 43
3.2.2 Quanăđim tin b 43
3.2.3 Quanăđim phù hpăquyămôăvƠăđcăđim ca t chc 43

3.2.4 m bo tính hiu qu kinh t 43
3.2 Các gii pháp hoàn thin h thng KSNB cho Trung tâm VI 44
3.2.1 Gii pháp hoàn thinămôiătrng kim soát 44
3.2.2 Gii pháp v thit lp mc tiêu trong KSNB 46
3.2.3 Gii pháp hoàn thin nhn din s kin 47
3.2.4 Gii pháp hoàn thinăđánhăgiáăvƠăphn ng ri ro: 48
3.2.5 Gii pháp hoàn thin hotăđng kim soát 49
3.2.6 Gii pháp hoàn thin thông tin và truyn thông 54
3.2.7 Gii pháp hoàn thin giám sát 54
3.3 Liăíchăđtăđc t các giiăphápăđcăđ xut: 55
3.3.1 Li ích cho doanh nghip: 55


3.3.2 Li ích cho xã hi: 56
3.4 Mt s hn ch vƠăhng nghiên cu tip theo: 57
3.5 Mt s kin ngh: 57
KT LUNăCHNGă3 59
KT LUN 60
TÀI LIU THAM KHO 62




DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT

Ting Vit
1. BCTC: Báo cáo tài chính
2. BTNB: Bn tin ni b
3. CB-CNV: Cán b - Công nhân viên
4. KSNB: Kim soát ni b

5. KTNB: Kim toán ni b
6. HQT:ăHiăđng qun tr
7. SXKD: Sn xut kinh doanh
8. TTD:ăThôngătinădiăđng
Ting Anh
1. AAA: American accounting Association (Hip hi k toán Hoa K)
2. AICPA: American Institute of Certified Public Accountants (Hip hi k toán
viên công chng Hoa K)
3. COBIT: Control Objectives for Information and Related Technology (Các mc
tiêu kim soát trong công ngh thông tin và các th tc có liên quan).
4. COSO: Committee of Sponsoring Organization (y ban thuc Hiăđng quc
gia Hoa k v chng gian ln khi lp báo cáo tài chính).
5. ERM: Enterprise Risk management Framework (H thng qun tr ri ro
doanh nghip)
6. ERP: Enterprise Resource Planning (H thng hochă đnh ngun lc doanh
nghip)
7. FEI: Financial Executives Institute (Hip hi qun tr viên tài chính).
8. IIA: Institute of Internal Auditors (Hip hi kim toán viên ni b)
9. IMA: Institute of Management Accountants (Hip hi k toán viên qun tr)
10. ISACA: Information System Audit and Control Association (Hip hi v kim
soát và kim toán h thng thông tin)
11. KPI: Key Performance Indicator (Ch s đánhăgiáăthc hin công vic)


12. SAS: Statement on Auditing Standard (Chun mc kim toán)
13. SEC: Securities and Exchange Commission (y ban chng khoán Hoa K)

DANH MC CÁC BNG BIU,ăLUă, PH LC

Săđ 1.1: Các b phn cu thành h thng Kim soát ni b
Săđ 1.2: Mi liên h ca các b phn ca h thng KSNB
Săđ 3.1: Áp dngămôăhìnhăxngăcáătrongăvic thit lp mc tiêu
Săđ 3.2: ánhăgiáăvƠăphn ng ri ro
Săđ 3.3: Nguyên tc xây dng quy trình mua hàng, tn tr và tr tin
Săđ 3.4: Minh ha quy trình thc hin và kim soát hotăđng mua hàng, tn
tr và tr tin
Bng 2.1: Tng hp kt qu kho sát v tính trung thc và các giá tr đoăđc
Bng 2.2: Tng hp kt qu kho sát v ri ro có th chp nhnăđc
Bng 2.3: Tng hp kt qu kho sát Cam kt v nngălc
Bng 2.4: Tng hp kt qu khoăsátăBanăgiámăđc và công tác kim soát
Bng 2.5: Tng hp kt qu kho sát v Trit lý qun lý ri ro
Bng 2.6: Tng hp kt qu kho sát v Căcu t chc
Bng 2.7: Tng hp kt qu kho sát v Phơnăđnh quyn hn và trách nhim
Bng 2.8: Tng hp kt qu kho sát v Chính sách nhân s
Bng 2.9: Tng hp kt qu kho sát v Thit lp mc tiêu
Bng 2.10:Tng hp kt qu kho sát v Nhn dng s kin
Bng 2.11:Tng hp kt qu kho sát v ánhăgiáări ro
Bng 2.12: Tng hp kt qu kho sát v Phn ng ri ro
Bng 2.13: Tng hp kt qu kho sát v Hotăđng kim soát
Bng 2.14:Tng hp kt qu kho sát v Thông tin và truyn thông
Bng 2.15: Tng hp kt qu kho sát v Giám sát
Bng 2.16: Bng tng hpăđánhăgiáăh thng KSNB ca Trung tâm VI
Ph lc 01: Bng tng hp kt qu kho sát h thng KSNB ti Trung tâm VI
Ph lc 02: Căcu t chc ca Trung tâm VI

Ph lc 03: Bng tng hp thngăkêătrìnhăđ nhân s ti Trung tâm VI
Ph lc 04: Danh sách chi tităngi tham gia kho sát
Ph lc 05: Bng s liu thu thpăđc sau khi kho sát
1

M U
Lý do chnăđ tài
Trong bi cnh nn kinh t VităNamăđangădin bin ngày càng phc tp, hàng
lot các doanh nghipăriăvƠoătìnhătrng phá sn, vic duy trì s tn ti là mc tiêu
hƠngăđu ca các doanh nghip hin nay. Lm phát cao trong nhiuănm liên tc và
s bt n sâu sc ca nn kinh t đưălƠmăchoăhiu qu vƠănngălc cnh tranh ca
các doanh nghip Vit Nam tt gim mnh.
Hin nay, vi s cnh tranh khc lit trong tình hình nn kinh t va lm phát
va suy thoái, các doanh nghipănhƠănc nói chung, doanh nghip vin thông di
đngănóiăriêngăđangăphiăđi mt vi rt nhiu ri ro trong quá trình kinh doanh vi
mcăđ nhăhngăngƠyăcƠngătngăcaoădoăs cnh tranh, sc ép công vic,ătrìnhăđ
gian lnăngƠyăcƠngătinhăviầPhn ln các doanh nghip vinăthôngădiăđngăđu là
doanh nghipănhƠănc. Vì th, ngoài vic hoàn thành nhng mc tiêu, nhim v do
NhƠănc giao, các doanh nghip vinăthôngădiăđng còn phiăđm bo s năđnh
và phát trin hot đng sn xut kinh doanh ca chính doanh nghip.
Trong các tpăđoƠnăvinăthôngăNhƠănc thì TpăđoƠnăBuăchínhăVin thông
Vit Nam (VNPT) là mt trong 2 tpăđoƠnăln nhtănc kinh doanh dch v vin
thông.ăTrongăđó,ăvi mng Vinăthôngădiăđng tpăđoƠnăcóă2ăcôngătyălƠăMobifoneă
và Vinaphone vi quy mô sn xut kinh doanh rt ln.
Trungătơmăthôngătinădiăđng Khu vc VI trc thuc Công ty Mobifone ph trách
vic sn xut, kinh doanh dch v vin thông tiăđa bàn 9 tnh khu vc minăôngă
Nam b (T Ninh Thunăđn Long An, tr Tp.HCM). Vi nhim v đc Công ty
giao ngày càng cao và mcăđ cnh tranh ngày càng khc lit thì vic nâng cao hiu
qu qun lý là vô cùng cn thit.ăDoăđó,ăxơyădng và hoàn thin h thng kim soát
ni b không ch giúp cho doanh nghip hn ch tiăđaăcácăkhóăkhnămƠăcònăgiúpă

tngăcng hotăđng kinh doanh ca doanh nghip ttăhn.ă
Bên cnhăđó,ătheo tinh thn ca Ngh đnhă25/2011/N-CPăhng dn thi hành
Lut Vinăthôngăquyăđnh mt t chc,ăcáănhơnăđưăs hu trên 20% vnăđiu l hoc
c phn trong mt doanh nghipăthìăkhôngăđc s hu trên 20% vnăđiu l hoc
2

c phn ca doanh nghip vin thông khác cùng kinh doanh trong mt th trng
dch v vin thông. S dăNgh đnhăđaăraămcă“s hu trên 20% vnăđiu l hoc
c phn”ăđ tránh tình trng doanh nghip cnh tranh không lành mnh. Và gnăđơyă
theo thông tin trang báo ICTnews thì tpăđoƠnăVNPTăphi c phn hóa Mobifone
(Thái Khang, 2013, VNPT s phi c phn hóa MobiFone,
/>MobiFone/109851/index.ict). Khi c phn hóa thì vic có 1 ban kim soát ni
b lƠăđiu tt yuă(iu 95, Lut doanh nghip 2005)
Vi các lý do trên, tác gi chnăđ tƠiă“Các gii pháp hoàn thin h thng kim
soát ni b tiăTrungătơmăThôngătinădiăđng Khu vc VI - Nmă2013”ălƠmălunăvnă
tt nghip thcăsăkinhăt trngăi hc Kinh t Tp.H Chí Minh.
Mc tiêu nghiên cu:
Mc tiêu chung:  xut các gii pháp nhm hoàn thin h thng KSNB ti
Trung tơmăTTDăKhuăvc VI.
Mc tiêu c th:
 H thng hóa lý lun v h thng KSNB.
 ánhăgiáăthc trng h thng KSNB tiăTrungătơmăTTDăKhuăvc VI.
 aă raă mt s gii pháp nhm hoàn thin h thng KSNB ti Trung tâm
TTDăKhuăvc VI.
iătng và phm vi nghiên cu:
 iătngănghiênăcu: Các b phn hình thành h thng KSNB và mt quy
trình trong hotăđng sn xut kinh doanh.
 Phm vi nghiên cu: Hotăđng sn xut kinh doanh tiăTrungătơmăTTDă
Khu vc VI.
Phngăphápănghiênăcu:

 Lunăvnăs dngăphngăphápăđnhătínhăđ phơnătích,ăđánhăgiáăthc trng
vƠăđ xut các gii pháp hoàn thin h thng KSNB.
3

 S liuăđc thu thp thông qua phng vn trc tip kt hp vi thc hin b
câu hi khoăsátăđc giăchoăBanălưnhăđo Trung tâm vƠălưnhăđo các phòng
ban thucăTrungătơmăTTDăKhuăvc VI.
 Vicăđánhăgiáăs liu daătrênăcácăphngăphápăthng kê, tng hp, so sánh
và phân tích.
Kt cu lunăvnă
Ngoài li m đu, kt lun, ni dung chính ca lunăvnăgmăcóă03ăchng,ăc
th nhăsau:ă
 Chngă1:ăTng quan v kim soát ni b
 Chngă2:ă PhơnătíchăvƠăđánhăgiáăhin trng h thng kim soát ni b ti
TrungătơmăThôngătinădiăđng Khu vc VI
 Chngă3: Gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b ti Trung tâm Thông
tinădiăđng Khu vc VI
Kt lun
Tài liu tham kho
Ph lc

4

CHNGă1:ăTNG QUAN V KIM SOÁT NI B
1.1 nhănghaăkim soát ni b:
Trong quá trình nghiên cu và phát trin lý thuyt KSNB, nhiuăđnh nghaăv
KSNB đưăđc hình thành.
 Theo vnăbnăhng dn kim toán quc t s 6ăđc Hiăđng Liên hip
các nhà k toán Malaysia (Malaysian Assembly of Certificated Public
Accountant - MACPA) và Vin k toán Malaysia (Malaysian Institute of

Accountant - MIA)ăđaăraănhăsau:ă“H thng KSNB lƠăcăcu t chc cng vi
nhng bin pháp, th tc do Ban qun tr ca mt t chc thc th chp nhn,
nhm h tr thc thi mc tiêu ca Ban qun tr đm boătngăkh nngăthc tin
tin hành kinh doanh trong trt t và có hiu qu bao gm: tuytăđi tuân theo
đng li ca Ban qun tr, bo v tài sn, ngnăchn và phát hin gian ln, sai
lm,ăđm bo tính chính xác, toàn hin s liu hch toán, x lý kp thiăvƠăđángă
tin cy s liu thông tin tài chính. Phm vi ca h thng KSNB cònă vt ra
ngoài nhng vnăđ có liên quan trc tip vi chcănngăca h thng k toán.
Mi nguyên lý riêng ca h thng kim soát ni b đc xemănhăhotăđng ca
h thngăvƠăđc hiu là Kim soát ni b”.
 Hi k toán Anh quc (England Association of Accountant - EAA)ă đnh
nghaăv h thng KSNB nhăsau:ă“Mt h thng kim soát toàn din có kinh
nghimă tƠiăchínhă vƠă cácă lnhă vcă khácă nhauă đc thành lp bi Ban qun lý
nhm:
- Tin hành kinh doanh caăđnăv trong trt t và có hiu qu;
- m bo tuân th tuytăđiăđng li kinh doanh ca Ban qun tr;
- Gi an toàn tài sn;
- m bo tính toàn din và chính xác ca s liu hch toán, nhng thành
phn riêng l ca h thng KSNB đc coi là hotăđng kim tra hoc hot
đng kim tra ni b”.
 Vin kimătoánăđc lp Hoa K (American Institute of Certificated Public
Accountant - AICPA)ăđnhănghaăKSNB nhăsau:ă“KSNB bao gm k hoch ca
5

t chc và tt c cácăphngăphápăphi hpăvƠăđoălngăđc tha nhn trong
doanh nghipăđ boăđm an toàn tài sn có ca h, kim tra s phù hpăvƠăđ
tin cy ca d liu k toán,ătngăcng tính hiu qu ca hotăđng và khuyn
khích vic thc hin các chính sách qunălỦălơuădƠi”.
 TheoăLiênăđoƠnăk toán quc t (The International Federation of Accountant
- IFAC)ăthìă:ă“H thng KSNB là k hoch caăđnăv và toàn b cácăphngă

pháp,ăcácăbc công vic mà các nhà qun lý doanh nghip tuân theo. H thng
KSNB tr giúp cho các nhà qunălỦăđtăđc mc tiêu mt cách chc chn theo
trình t và kinh doanh có hiu qu k c vic tôn trng các quy ch qun lý; gi
an toàn tài sn,ăngnăchn, phát hin sai phm và gian ln; ghi chép k toánăđy
đ, chính xác, lp báo cáo tài chính kp thi,ăđángătinăcy”.
 Theo tpă2ă Giáoă trìnhăi hc K toán chuyên nghipă Canada:ă “H thng
KSNB đcăđnhăngha là h thng nhngăquyăđnhătƠiăchínhăvƠăquyăđnh không
tài chính. H thng này do các nhà qun lý doanh nghip lpăraăđ điu hành
qun lý kinh doanh theo trình t và có hiu qu.ăm bo tôn trng mi quy ch
qun lý, gi an toàn cho tài sn, duy trì ch đ ghi chép k toánăđyăđ, chính
xác, lpăbáoăcáoătƠiăchínhăđúngăthi hn”.
 COSO (The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway
Commission) là mt y ban thuc Hiăđng quc gia Hoa k v chng gian ln
khi lp báo cáo tài chính (The National Commission on Fraudulent Financial
Reporting hay còn gi là Treadway Commission). Hiăđng qucăgiaănƠyăđc
thành lpăvƠoănmă1985ădi s bo tr ca 5 t chc là:
- Hip hi k toán viên công chng M (AICPA)
- Hi k toán M (American Accounting Association)
- Hip hi qun tr viên tài chính (the Financial Executives Institute ậ FEI)
- Hip hi k toán viên qun tr (Institute of Management Accountants ậ
IMA)
- Hip hi kim toán viên ni b (the Institute of Internal Auditors ậ IIA)
6

Nmă1992,ămtăbáoăcáoăđc COSO công b viătiêuăđ “Kim soát ni b -
Khuôn kh hp nht”ă(InternalăControlăậ Intergratedăframework)ăđưăđnhănghaă
v KSNBănhăsau:
“KSNBălƠămt quá trình b chi phi biăngi qun lý, hiăđng qun tr và
các nhân viên caăđnăv,ănóăđc thit lpăđ cung cp mt s đm bo hp lý
nhmăđtăđc các mcătiêuăsauăđơy:

- (1) S hu hiu và hiu qu hotăđng.
- (2) S tin cy ca báo cáo tài chính.
- (3) S tuân th pháp lutăvƠăcácăquyăđnh”.
 Tu trung li,ăcácăđnhănghaăv kim soát ni b cóăcácăđimăchungăsauăđơy:
- Thôngă thngă KSNBăđc hiu bao gm 2 phn: th nht KSNB bao
gmăcácăcăch, quy ch nghip v; các quy trình cng vi mtăcăcu t
chc (gm sp xp, phân công, phân nhim, phân cp, y quyn v.v ) nhm
làm cho hotăđng ca doanh nghipăđc hiu qu, an toàn. Th hai là các
b phn kimătraăgiámăsátăchuyênătrách,ătrongăđóăcóăkim toán ni b nhm
đm bo cho vic vnăhƠnhăcácăcăch kim soát ni b nóiătrênăđc thc
hin nghiêm túc, có hiu qu.
- H thng KSNB s gn lin vi mi b phn, mi quy trình nghip v và
mi nhân viên trong doanh nghip ít nhiu s tham gia vào vic KSNB và
kim soát ln nhau (ch khôngăđnăthun là ch có cp trên kim soát cp
di).
Trong các khái nimăđưătrìnhăbƠyăbênătrên,ăkhái nimăKSNBătheoăCOSOăđưă
baoă hƠmă đc các ý chung caă cácă đnh nghaă KSNBă đưă trìnhă bƠyă bênă trên.
ng thiăđnhănghaăcaăCOSOătngăđi d hiu. Doăđó, tác gi s la chn
đnhănghaăKSNBătheoăCOSOăxuyênăsut quá trình thc hin lunăvnăca mình.
Bên cnhăđó,ăbáo cáo COSO vào nmă2004 (gi tt là COSO 2004) là báo cáo
do COSO trin khai nghiên cu h thng qun tr ri ro doanh nghip (ERM –
Enterprise Risk Management Framework) trênăcăs Báo cáo COSO nmă1992.
Vì vy, hng nghiên cu này s phù hp vi 1 lunăvnăca ngành Qun tr
7

kinhădoanh.ăóălƠălỦădoătácăgi la chnăđnhănghaăKSNBătheoăbáoăcáoăCOSOă
2004 làm kim ch nam cho quá trình nghiên cu lunăvn.
TrongăđnhănghaăKSNBătheoăCOSOănhătrên, bn ni dung quan trng cn
luăỦ. óălƠăquáătrình,ăconăngi,ăđm bo hp lý và mc tiêu. C th:
KSNB là mt quá trình, là mt chui các hotăđng kim soát hin din

trong mi b phn, gn lin vi các hotăđng caăđnăv. Quá trình kim soát s
hu hiuăkhiănóăđc xây dngănhămt b phn không tách ri ch không phi
chcănng b sung cho các hotăđng ca t chc hay là mt gánh nng b ápăđt
biăcăquan qun lý.
Con ngi: KSNBăđc thit k và vn hành biăconăngi.ăóălƠăhiăđng
qun tr,ăbanăgiámăđc, nhà qunălỦăvƠăcácănhơnăviênătrongăđnăv. Mi thành
viêntrongăđnăv vi kh nng,ăkin thc, kinh nghim và nhu cu khác nhau s
vn hành h thngăKSNBăkhácănhau.ăDoăđó,ăđ KSNB hu hiu, cn phi xác
đnh rõ trách nhim và quyn hn mi thành viên và cách thc thc hin ca
tngăthƠnhăviênăđ đt đc các mc tiêu caăđnăv.
m bo hp lý: KSNB ch cung cp mt s đm bo hp lý cho các nhà
qun tr trong vicăđtăđc mc tiêu caăđnăv ch không th đm bo tuyt
đi. Nguyên nhân là do (1) nhng hn ch tim tàng trong quá trình xây dng và
vn hành h thng KSNB (s thôngăđng, s lm quyn ); (2) mi quan h gia
li ích và chi phí cho KSNB.
Các mc tiêu: Báo cáo COSO 2004 bao gm các nhóm mc tiêu:
- Mc tiêu chin lc: Liênăquanăđn các mc tiêu tng th và phc v cho
s mng caăđnăv.
- Mc tiêu hot đng: Liênăquanăđn vic s dng các ngun lc mt cách
hu hiu và hiu qu.
- Mc tiêu báo cáo: Liênăquanăđn s trung thcăvƠăđángătinăcy ca các
báoăcáoăliênăquanăđnăđnăv
- Mc tiêu tuân th: m bo hp lý vic chp hành lut pháp và các quy
đnh.
8

S phân chia các nhóm mc tiêu ch cóătínhătngăđi vì, th nht là mt
mc tiêu trên có th trùng lp hocăcngăcóăth tách bit nhau, th hai là vic
phân loi còn ph thuc vào nhngăgócăđ kim soát khác nhau. Tuy nhiên, mc
tiêu hotăđng, ví d nhăth phn, sn phm miầăph thuc hoàn toàn vào các

bin pháp kim soát caăđnăv. Vi nhóm mc tiêu này, KSNB ch cung cp s
boăđm hp lý trong vic giám sát, viăhƠnhăđng kp thi s giúpăđnăv có th
đtăđc các mc tiêu.
1.2 Các b phn ca h thng KSNB theo báo cáo COSO 2004:
Theo báo cáo ca COSO (2004), h thng KSNB gm có 8 b phnăvƠăđc
khái quátăquaăsăđ sau:
Săđ 1.1: Các b phn cu thành h thng Kim soát ni b

 Môiătrng kim soát: Là nn tng cho các b phn khác trong h thng
KSNB.ăMôiătrng kim soát phn ánh scătháiăchung,ătácăđngăđn ý thc ca mi
ngi trong t chc; to nên cuătrúcăvƠăphngăthc vn hành v qun tr ri ro
trong t chcăđó. Các nhân t caămôiătrng kim soát bao gm: Giá tr đoăđc
và tính chính trc, Ri ro có th chp nhnăđc, Cam kt v nngălc, Hiăđng
HăTHNGă
KIMă
SOỄTăNIă
Bă
Môi
trngă
kimăsoát
Thitălpă
mcătiêu
Nhnă
dngăsă
kin
ánhăgiáă
riăro
Phnăngă
riăro
Hotă

đngă
kimăsoát
Thông tin
vƠătruynă
thông
Giám sát
9

qun tr và y ban kim toán, Trit lý v qun lý ri ro, Căcu t chc, Phơnăđnh
quyn hn và trách nhim, Chính sách và th tc ngun nhân lc.
 Thit lp mc tiêu: LƠăđiu kin tiên quytăđ KSNB hu hiu. Mc tiêu
cung cp nhng ch tiêuălng hóa mà t chc cnăđtăđc. Mc tiêu đc thit
lp  cpăđ chinălc, đơyălƠ căs cho các hotăđng, báo cáo và các mc tiêu
phù hp  cp thpăhn.ăMi t chc phiăđi mt vi nhiu ri ro t ngun bên
trong và bên ngoài. Mtăđiu kin tiên quytăđ nhn dng các s kin,ăđánhăgiáări
ro và phn ng vi ri ro mt cách có hiu qu là thit lp các mc tiêu. Các mc
tiêu này phi liên kt vi mcăđ chp nhn ri ro ca doanh nghip, điu này s
giúpăđnhăhng sc chuăđng ri ro ca t chc.
 Nhn dng s kin: Nhà qun lý phi nhn dngăđc các s kintim tàng,
nu nó xy ra s nhăhngăđn t chc và có kh nngătácăđngăđn vic thc hin
chinălc và hoàn thành các mcătiêuăđ ra ca t chc. Các s kinătácăđng tiêu
ccăđi din cho riăroăđòăhi t chc phiăđánh giá và phn ng vi các s kinăđó.ă
Các s kinătácăđng tích cc s đi dinăchoăcăhi và nó có th đcăxemănhă1ă
kênhă“feedback”ăchoăquáă trìnhăthit lp chinălc và các mc tiêu. Nhà qun lý
xem xét mt lot các yu t bên trong và bên ngoài có th làm phát sinh các ri ro
vƠăcăhi trong bi cnh toàn b các phm vi ca t chc.
 ánhăgiáări ro: iu này cho phép t chc xem xét mcăđ các s kin
tim tàng có nhăhngăđn các mc tiêu. Nhà qunălỦăđánhăgiáăs kin t 2 quan
đim ậ kh nngăxy ra và mcăđ tácăđng ậ thng s dng mt s kt hp ca
phngăphápăđnhătínhăvƠăđnhălng. Tácăđng tích cc và tiêu ccănênăđc kim

tra trên toàn t chc bng hình thc riêng l hay theo th loi. Riăroăđcăđánhăgiáă
trên c 2ăcăs c hu và tnăđng.
 Phn ng ri ro: Sauăkhiăđánhăgiáăcácări ro thì nhà qun lý s quytăđnh
phn ng vi các riăroă đóă nhăth nào. Các phn ng bao gm: né tránh, gim
thiu, chia s và chp nhn. Nhà qunălỦăđánhăgiá nhăhng ca ri ro thông qua
kh nng xy ra và mcăđ tácăđng ca ri ro,ăcngănhăcân nhc gia li ích và
chi phí, mà nhà qun lý la chn phn ng thích hp sao cho riăroăđc x lý trong
10

phm vi dung sai mong mun. Các riăroăđcăđánhăgiáăda trên nn tng ri ro
tim tàng và ri ro tnăđng.
 Hotăđng kim soát: Là các chính sách và th tcăgiúpăđm bo rng các
phn ngăđi vi riăroăđc thc hin. Hotăđng t chc xy ra xuyên sut t
chc, ti tt c các cp và các chcănng.ăChúngăbaoăgm 1 lot các hotăđngăđaă
dng: trao quyn,ăxácăminh,ăđi chiu,ăđánhăgiáăhiu sutăđiu hành, an toàn tài sn
và phân công nhim v.
 Thông tin và truyn thông: Thông tin cn thităđcăxácăđnh,ăluătr và
truynă đt trong mt hình thc và thi gian cho phép miă ngi thc hin trách
nhim ca mình. H thng thông tin s dng các d liu bên trong ni b và các
ngun d liu bên ngoài nhm cung cp thông tin cho qun tr riăroăvƠăđaăraăcácă
quytăđnhăliênăquanăđn mc tiêu. Giao tip hiu qu trong toàn t chc s giúp
choăngi nhân viên nhnăđc nhngăthôngăđip rõ ràng t các qun lý cpăcaoăđ
t đóăcácătráchănhim trong vic qun lý riăroăđc thc hin mt cách nghiêm túc.
Các nhân viên hiuăđc vai trò ca h trong qun lý ri ro cho doanh nghipăcngă
nhăcácăcáchăthc hotăđngăcáănhơnăliênăquanăđn công vic caăngi khác. Các
nhân viên phiă cóă phngă tin giao tip thông tin quan trng  thng ngun.
Ngoài ra, còn có thông tin liên lc hiu qu viăcácăđi tác bên ngoài, chng hn
nhăkháchăhƠng,ănhƠăcungăcp,ăcácăcăquanăhuăquan,ầ
 Giám sát: H thng KSNB phiăđcătheoădõi,ăđánhăgiáăs hin din và hot
đng ca các b phn ca nó theo thi gian. VicănƠyăđc thc hin thông qua

hotăđng giám sát liên tc,ăđánhăgiáăriêngăbit hoc kt hp c hai. Giám sát liên
tc xyăraătrongăquáătrìnhăbìnhăthng ca hotăđng qun lý. Phm vi và tn sut
caăđánhăgiáăriêngăbit ph thuc ch yu vào vicăđánhăgiá ri ro và hiu qu ca
các th tc kim soát liên tc.
1.2.1 Mi liên h gia các b phn:
Mi liên h v cácăthôngă tinăluă chuyn gia các b phn trong h thng
KSNB đc th hinătrongăsăđ sau:

11

Săđ 1.2: Mi liên h ca các b phn ca h thng KSNB
MÔIăTRNGăKIMăSOỄT
THITăLPăMCăTIểU
 TritălỦăqunălỦăriăro
 Riăroăcóăthăchpănhnăđc
NHNăDNGăSăKIN
 Cácămcătiêu
 năvăđoălng
 Nhnădinăcácăcăhi
ỄNHăGIỄăRIăRO
 Nhnădinăcácăriăro
PHNăNGăRIăRO
 RiăroătimătƠngă
đcăđánhăgiá
 RiăroătƠnădă
đcăđánhăgiá
 Cácăphnăngă
viăriăro
HOTăNGăKIMăSOỄT
 Cácăphnăngăviăriăro

 Nhìnănhnăriăroătheoădanhămc
GIÁM SÁT
 Hiuăsut
 Cácăchăth
 Các báo cáo
 Khă
nngă
chngă
chuăriă
ro

12

1.2.2 Môiătrng kim soát:
Môiătrng kim soát thit lp nn tng cho vic làm th nào riăroă đc
quanăsátăvƠăđnh v bi tt c nhân viên trong t chc. Các yu t ca b phn
môiătrng kim soát bao gm:
1) Giá tr đoăđc và tính chính trc: Th hin qua các chun mc hành vi
vƠăđoăđcăđc chp nhn trong tt c các hotăđng ca doanh nghip. Do
danh ting ca doanh nghip là quan trng nên các chun mc ng x v đo
đcăcaoăhnăvicăđnăthun là tuân th pháp lut. Tính trung thc và giá tr đo
đc là nhân t quan trng ca môi trng kimăsoát,ănóătácăđngăđn vic thit
k, thc hin và giám sát các b phn khác ca KSNB.
2) Ri ro có th chp nhnăđc: Là mcăđ ri ro mà xét trên bình din
tng th, t chc sn lòng chp nhnăđ theoăđui giá tr cho c đông. Nó phn
ánh trit lý v qun tr ri ro ca nhà qun lý cpăcaoăvƠăđiu này nhăhng
đnăvnăhóaăcngănhăcáchăthc hotăđng ca t chc. Ngoài ra, t chc phi
liên ktăđc ri ro chp nhnăđc vi chinălc ca t chc.
3) Cam kt v nngălc: Nngălc th hin kin thc và k nngăcn thităđ
thc hin các nhim v đc giao trong tng công vic c th ca tng nhân

viên.ăDoăđó,ă nhƠă qun lý cnăxácă đnh rõ mcă đ nngă lc phù hp cho các
công vic c th và c th hóa nó thành các yêu cu v kin thc và k nng.ă
Nhà qunălỦăcngăcn cân nhc gia vic giám sát và yêu cu v nngălc ca
cácănhơnăviên,ăđng thi cân nhc giaănngălc và chi phí.
4) Hiă đng qun tr và ban kim soát: Môi trng kim soát chu nh
hngăđángăk bi Hiăđng qun tr và y ban kim toán. Tính hu hiu ca
nhân t này ph thuc vào s đc lp ca Hiăđng qun tr và y ban kim
toán viăBanăgiámăđc. Bên cnhăđó,ăkinhănghim, v th, phm vi nh hng
và giám sát các hotăđng ca các thành viên trong Hiăđng qun tr đi vi
hotă đng caăcôngătyăcngă lƠămt yu t quan trng. S hu hiu còn ph
thuc vào vic Hiăđng qun tr và y ban kim toán có phi hp vi ngi
qun lý trong vic gii quytă cácă khóă khnă liênă quană đn vic thc hin k
13

hoch hay không. Ngoài ra, s phi hp gia Hiăđng qun tr và y ban kim
toán vi KTNB và kimătoánăđc lpăcngălƠămt nhân t nh hngăđn môi
trng kim soát. Do Hiăđng qun tr phi giám sát các hotăđng qun lý
nên ngoài nhng ngiă trongă bană điu hành tham gia trc tip vào các hot
đng ca công ty cn có thêm nhng ngi nmăngoƠiăbanăđiu hành.
5) Trit lý v qun lý ri ro: Trit lý qun lý v ri ro bao gm mt h thng
nhng nimă tină đc chia s và nhng tháiă đ đcă trngă bi vic các ri ro
đc nhìn nhnănhăth nào t vic phát trin các chinălc và thit lp các
hotăđng hng ngày ca t chc. TritălỦănƠyăđc truynăđt và thu hiu bi
tt c miăngi trong t chcăđm bo t chc nhìn nhn và qun lý ri ro mt
cách hiu qu.
6) Căcu t chc: Căcu t chc toănênăcăch các hotăđng kinh doanh
nhmăđtăđc mc tiêu ca toàn doanh nghip, nh: lp k hoch, thc hin,
kimăsoátăvƠăgiámăsát.ă thit lpăcăcu t chc thích hp cnăxácăđnh rõ
quyn hn và trách nhim ch yuăđi vi tng hotăđng,ăxácăđnh cp bc cn
báo cáo thích hp.ăCăcu t chc ca mi doanh nghip ph thuc vào quy

mô, bn cht hotăđng, nhu cu ca mi doanh nghip nên không có khuôn
mu chung duy nht. Mt s doanh nghip t chc theo kiu tp trung, s khác
theo kiu phân tán. Mt s doanh nghipăquyăđnh báo cáo theo kiu trc tip,
s khác liăcóăquyăđnh v báo cáo phc tp.
7) Phơnăđnh quyn hn và trách nhim: Là vicăxácăđnh mcăđ và gii
hn mà các cá nhân hay nhóm trong vicăđ xut và gii quyt vnăđ, trách
nhim báo cáo vi các cp có liên quan. Mt xu hng ph bin hin nay  các
doanh nghip là y quyn  mt mcăđ thích hp cho nhng cá nhân gn nht
vi các hotăđngăkinhădoanhăhƠngăngƠyăđ khuyn khích s ch đng ca các
cá nhân giúp h ra quytăđnh nhanh chóng. Tuy nhiên, vicăgiaătngăy quyn
đòiăhi yêu cuăcaoăhnăv nngălc và trách nhim ca nhân viên vì th đòiăhi
ngi qun lý phi có các th tc giám sát hu hiuăđi vi kt qu. Bên cnh
nhng uăđim, vicăgiaătngăy quyn có nhcăđim là có th dnăđn các
14

quytăđnh không thích hp vì th doanh nghip cn cân nhc giaăcáiăđc và
cái mt trong vic y quyn nhmă đm bo mc tiêu chung ca toàn doanh
nghip.
8) Chính sách và th tc ngun nhân lc: Chính sách v nhân s là thông
đip ca doanh nghip v yêu cuăđi vi tính chính trc,ăhƠnhăviăđoăđc và
nngălc mà doanh nghipămongăđi t nhân viên. Chính sách này biu hin
thông qua vic tuyn dng,ăđnh hng,ăđƠoă to,ă đánhă giá,ăhng dn,ă đng
viên, khen thng và k lut. Tuyn dngăcácăcáănhơnăcóănngălcăvƠăđƠoăto
mt lnălƠăkhôngăđ,ăquáătrìnhăđƠoăto phi tip din liên tc.
1.2.3 Thit lp mc tiêu:
Qun lý ri ro doanh nghip nhmăhngăđn vic thc hin mc tiêu ca
các doanh nghip, gm:
 Mc tiêu chinălc: T chc thit lp các mc tiêu cp cao phù hp vi
s mnh/ tm nhìn ca t chcăvƠăđc truynăđtăđyăđ trong toàn b t
chc.

 Mc tiêu hotăđng: Hngăđn tính hu hiu và hiu qu hotăđng ca
t chc
 Mcăđ ri ro chp nhnăđc: chinălc ca t chc phi da trên nn
tng kh nngăchuăđng ri ro ca t chc
 Dung sai ri ro cho phép: T chc thit lp mcăđ ri ro chp nhnăđc
da trên s sai lch giaă thƠnhă tíchăđtă đc và các mc tiêu đưăđ ra
(Cácăđoălng s thc hin phi đm bo rng kt qu thc t s nm
trong phm vi dung sai ri ro cho phép).
1.2.4 Nhn dng s kin:
S kin: Là các s kin, s c hoc tt c nhng gì xy ra t ngun bên
trong hoc bên ngoài ca t chc, có nhăhngăđn vic thc hin chinălc
hoc thành tích ca các mc tiêu. S kin có th tácăđng tiêu cc (ri ro) hoc
tích cc (căhi) hoc c hai. Mun nhn dng các s kin, t chc cnăluăỦă
đn các khía cnh sau:
15

Các yu t nhăhng: T chc tích cc xem xét các yu t nhăhng tác
đngănhăth nƠoăđn các s kin có th đeăda đn vic thc hin các chin
lcăvƠăđtăđc các mc tiêu. Các yu t nhăhng bao gm các bên ngoài
nh:ămôiătrng kinh t,ămôiătrng t nhiên, chính tr,ăvnăhóa,ăxưăhi,ăv.vầă
và các yu t bênătrongănh:ăcăs h tng, ngun nhân lc,ăcácăquyătrình,ăv.vầ
K thutăxácăđnh các s kin: S dng mt s kt hp ca nhiu k thut
trong vicăxácăđnh các s kin bng cách nhìn vào c quá kh vƠătngălaiă(ăvíă
d: toăđiu kin cho các cuc hi tho, uătiênăchoăngi khám phá các s kin,
v.vầ)
S ph thuc ln nhau gia các s kin: S kinăliênăquanăđn t chc
thng không xut hinăđc lp mà có s tngătácăln nhau. Mt s kin xy ra
có th toăra,ătácăđngăđn mt s kin khác và các s kin có th xy ra đng
thi.
Danh mc s kin: T chc tp hp s kin theo chiu ngang trong toàn t

chc và theo chiu dc trong tngăđnăv hotăđngăđ hiuăhnăv mi quan h
gia các s kin và t đóăcóăđc các thông tin nâng cao làm nn tng cho vic
đánhăgiáăcác ri ro.
Phân bităcăhi và ri ro: Các s kin nu xy ra s tácăđng tiêu cc (ri
ro) hoc tích ccă(căhi)ăđn t chc hoc c hai. Nu s kinătácăđng tiêu
cc,ăđeădaăđn vicăđtăđn các mcătiêuăthìăđòiăhi t chc phiăđánhăgiáări ro
và phn ng vi ri ro. Nu s kinăcóătácăđng tích ccăđnăđnăv thì phi xem
xét tr liăđi vi các chinălcăđưăxơyădng.
1.2.5 ánhăgiáări ro:
Ri ro tim tàng và ri ro tnăđng: Ri ro tim tàng là ri ro khi không có
hotăđng ca t chc nhmăthayăđi kh nngăxy ra hoc mcăđ tácăđng ca
các riăroăđó.ăRi ro tnăđng là ri ro vn còn tn tiăsauăkhiăđnăv đưăphn
ng vi các ri ro. T chcăđu tiên cn phi xem xét ri ro tim tàng và sau khi
cóăphngăphápăphn ng vi ri ro tim tàng thì tip tc xem xét ri ro tn
16

đng. T chc phi đánhăgiáătt c các ri ro có timănngătácăđng lnăđn t
chc bao gm vic thc hin chinălc vƠăđtăđc các mc tiêu đưăđ ra.
călng kh nngăvƠătácăđng: Các s kin tim tàng phiăđcăđánhă
giá trên hai khía cnh: kh nngăxy ra và mcăđ tácăđng ca nó. Nhng s
kin mà kh nngăxut hin thpăvƠătácăđngăítăđn t chc thì không cn phi
xemăxét.ăNgc li, các s kin vi kh nngăxyăraăcaoăvƠătácăđng ln thì cn
phi xem xét k càng. Các s kin nm  2 thái ccănƠyăđòiăhi s đánhăgiáă
phc tp,ăđiu quan trng là phi phân tích k lng và hp lý.
 đoălng kh nngăxy ra ca mt s kin, có th dùng các ch tiêuăđnh
tínhănh:ăcao,ătrungăbình,ăthp hoc các cpăđ chi tit khác. Hoc có th dùng
ch tiêuăđnhălngănh:ăt l xut hin, tn sut xut hin,ầ
K thută đánhă giá: T chcă thng s dng kt hp các k thută đnh
lngăvƠăđnhătínhăkhiăđánhăgiáări ro. K thutăđnhătínhăđc s dng khi ri
ro không th đnhălngăđc, hoc khi d liuăđuăvƠoăkhôngăđ tin cy, hoc

khôngătngăxng viăchiăphíăđ đnhălng. K thutăđnhălngăđc s dng
cho nhng hotăđng phc tp caăđnăv vƠăthng phi s dng nhng mô
hình toán hc. Có 1 s k thutăđnhălngăđ đánhăgiáăriăroănh:
 So sánh: So sánh các chu trình giaăcácăđnăv trong ngành hoc gia
các ngành vi nhau, bngăcáchăđánhăgiáăcácăs kin hay chu trình c th đi
vi tngăđnăv,ăsauăđóăsoăsánhăkt qu.
 Mô hình xác xut:ăXácăđnhătácăđng ca s kin ti các xác sut khác
nhau.ăSauăđó,ăxácăđnh s tácăđngătngăng viăcácăđ tin cy khác nhau.
 Mô hình phi xác sut:ăaă raăcácă gi đnh v vică đt mc tiêu và
đánhăgiáăcácăriăroătngăng mà không s dng các ch tiêuăđnhălngăđ
đánhăkh nngăs kin có th xy ra.
Mi quan h các s kin: T chc phi xem xét các s kin liên h vi
nhauănhăth nƠo,ătrongăđóăcácăs kin có th liên kt vƠătngătácăln nhauăđ
to nên nhng tácăđng đángăk cho t chc.
17

Khi riăroătácăđngăđn nhiu b phn thì t chc kt hp các riăroăđó trong
danh sách các s kinăvƠăxemăxétătrc htătácăđngăđi vi tng b phn, sau
đóăxemăxétătácăđng tng th trên toàn b t chc.
1.2.6 Phn ng ri ro:
Lý thuyt qun tr ri ro cung cp các cách thc phn ngăđaădngăvƠăđ xut
chuătrìnhăđ t chc phn ng vi các riăro.ăSauăkhiăđánhăgiáări ro liên quan,
t chcăxácăđnh các cách thcăđ phn ng vi ri ro, các cách thcăđ phn
ng ri ro bao gm:
 Né tránh ri ro: không thc hin các hotăđng co ri ro cao cung cp
mt dch v mi, gim doanh s  mt s khu vc ca th trng, bán bt
mt s ngành hàng hoc mt s mng hotăđng,ầ
 Gim bt ri ro: Các hotăđng nhm làm gim thiu kh nngăxut
hin hoc mcăđ tácăđng ca ri ro hoc c hai. Các hotăđng này liên
quanăđn vicăđiu hành hàng ngày.

 Chuyn giao ri ro: Làm gim thiu kh nngăbng cách chuyn giao
hoc chia s mt phn ri ro. Các k thut này bao gm: mua bo him cho
tn tht, s dng các công c v tƠiăchínhăđ d phòng cho tn tht, các hot
đngăthuêăngoƠi,ầ
 Chp nhn ri ro: T chc không làm gì c đi vi ri ro.
Các yu t cn quan tâm trong b phn phn ng ri ro:
Xácăđnh các phn ng có th: T chc có mtăquáătrìnhăđ quytăđnh các
phn ng thích hp nhm mang li kt qu v kh nngăxut hin ri ro k vng
và mc đ tácăđng ri ro nm trong dung sai mong mun.
ánhăgiáăcácăphn ng: T chc phân tích nhng ri ro tnăđng và nhng
phn ng vi mcăđíchăsaoăchoăkhiătng hp ri ro tnăđng và ri ro tim tàng
vn nm trong dung sai ri ro chp nhn ca t chc. Ngoài ra, t chcăcngă
phi xem xét s tngătácăcácăphn ng riêng l hoc tng hp các phn ng
nhăhngăđn s kin timănng.