Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại ngân hàng TMCP kỹ thương Việt Nam nhằm đối phó với rủi ro hoạt động Luận văn thạc sĩ 2013





B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

TNG TH THU HIN

HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B TI NGÂN
HÀNG THNG MI C PHN K THNG VIT NAM
NHM I PHÓ VI RI RO HOT NG


Chuyên ngành: K toán
Mã ngành: 60340301

LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC
PGS. TS TRN TH GIANG TÂN

TP. H Chí Minh, Nm 2013



LI CAM OAN

Tôi xin cam oan lun vn “Hoàn thin h thng kim soát ni b ti ngân hàng
Thng Mi C Phn K Thng Vit Nam theo hng i phó vi ri ro hot
ng” là công trình do tôi t nghiên cu và hoàn thành di s hng dn ca ngi
hng dn khoa hc.

Các s liu, kt qu trình bày trong lun vn là trung thc và cha tng c công
b trong các lun vn trc ây.

TP. H Chí Minh, tháng 10 nm 2013


Tng Th Thu Hin


 


MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU

M U 1
1. Tính cp thit ca  tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 1
3. i tng và phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 2
5. T ng quan v các nghiên cu trc 2
6. Kt cu lun vn 5
CHNG 1: TNG QUAN V RI RO VÀ KIM SOÁT NI B TRONG
NGÂN HÀNG THNG MI TIP CN THEO QUAN IM RI RO HOT
NG 6
1. 1 T ng quan v các loi ri ro trong ngân hàng thng mi 6

1.1.1 Gii thiu s lc v hot !ng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 6
1.1.2 Các loi ri ro hot !ng và qun tr ri ro hot !ng trong ngân hàng
thng mi 7
1.2 T ng quan v KSNB ti ngân hàng thng mi 11
1.2.1 Môi trng ki∀m soát và giám sát ca Ban lãnh o: 11
1.2.2 Xác nh và ánh giá ri ro 12
1.2.3 Các hot !ng ki∀m soát và s phân công, phân nhim 12
1.2.4 Thông tin và truyn thông 13
1.2.5 Giám sát hot !ng và s#a ch∃a nh∃ng sai sót 13
1.3 Ki∀m soát n!i b! tip cn theo quan i∀m qun tr ri ro 14


1.3.1 Mc tiêu qun tr ri ro 14
1.3.2 Các yu t KSNB theo hng qun tr ri ro 14
1.3.2.1 Môi trng qun lý 16
1.3.2.2 Thit lp mc tiêu 18
1.3.2.3 Nhn dng s kin tim tàng 19
1.3.2.4 ánh giá ri ro 20
1.3.2.5 Phn ng vi ri ro 21
1.3.2.6 Hot !ng ki∀m soát: 22
1.3.2.7 Thông tin và truyn thông: 22
1.3.2.8 Giám sát: 23
1.4 Kinh nghim KSNB trong ngân hàng 23
1.4.1 Kinh nghim KSNB trong ngân hàng HSBC 23
1.4.2 Nh∃ng bài hc kinh nghim t nh∃ng khim khuyt trong h thng ki∀m
soát n!i b! ti các ngân hàng theo %y ban Basel. 29
1.4.2.1 Môi trng ki∀m soát &c bit là vn hóa ki∀m soát: 29
1.4.2.2 ánh giá ri ro 30
1.4.2.3 Hot !ng ki∀m soát 31
1.4.2.4 Thông tin và truyn thông. 32

1.4.2.5 Giám sát 32
Kt lu n ch!∀ng 1 35



CHNG 2: TH#C TRNG HOT NG KIM SOÁT NI B TI NGÂN
HÀNG TMCP K THNG VIT NAM NHM I PHÓ VI RI RO
HOT NG. 36
2.1 Gii thiu v Ngân hàng TMCP K∋ Thng Vit Nam (Techcombank) 36
2.2 Thc trng hot !ng ki∀m soát n!i b! ti ngân hàng TMCP K∋ Thng Vit
Nam nh(m i phó vi ri ro hot !ng. 37
2.2.1 Mc tiêu kho sát và phng pháp kho sát 37
2.2.2.Thc trng hot !ng ki∀m soát n!i b! ti ngân hàng TMCP K∋ Thng
Vit Nam nh(m i phó vi ri ro hot !ng. 38
2.2.2.1 Môi trng qun lý 40
2.2.2.2 Thit lp các mc tiêu 47
2.2.2.3 Nhn dng các s kin tim tàng: 48
2.2.2.4 ánh giá ri ro 52
2.2.2.5 Phn ng vi ri ro 53
2.2.2.6 Hot !ng ki∀m soát: 54
2.2.2.7 Thông tin và truyn thông: 58
2.2.2.8 Giám sát 60
2.3 Nhn xét và ánh giá 62
2.3.1 u i∀m 62
2.3.2 Nh∃ng hn ch: 63
Kt lu n ch!∀ng 2 66



CHNG 3: GII PHÁP HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B

TI NGÂN HÀNG TMCP K THNG VIT NAM NHM I PHÓ VI
RI RO HOT NG 67
3.1 Quan i∀m v thit lp các gii pháp 67
3.2 Các gii pháp c th∀ i vi ngân hàng TMCP K∋ Thng Vit Nam 68
3.2.1 Các gii pháp i vi môi trng qun lý: 68
3.2.2 Thit lp các mc tiêu ca ngân hàng 74
3.2.3 C)n nhn dng các s kin tim tàng. 74
3.2.4 Nâng cao cht lng hot !ng ánh giá ri ro trong ngân hàng. 77
3.2.5. Các gii pháp nâng cao phn ng vi ri ro. 79
3.2.6 Hoàn thin hot !ng ki∀m sát. 80
3.2.7 Nâng cao hiu qu ca thông tin và truyn thông 84
3.2.8 Nâng cao hiu qu ca hot !ng giám sát. 85
3.3. Bin pháp h∗ tr t ngân hàng nhà nc. 88
Kt lu n ch!∀ng 3 90
KT LUN 91
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC






DANH MC CÁC T VIT TT

1. KSNB: Ki∀m soát n!i b!
2. NHNN: Ngân hàng nhà nc
3. NHTM: Ngân hàng thng mi
4. QTRR: Qun tr ri ro
6. RRH: Ri ro hot !ng

7. TECHCOMBANK: Ngân hàng thng mi c ph)n K∋ Thng Vit Nam



DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 2.1: M!t s ch+ tiêu ch yu ca Techcombank 2011, 2012
Bng 2.2: Bng kho sát v trit lý v qun tr ri ro hot !ng
Bng 2.3 Bng kho sát v chính sách nhân s:
Bng 2.4: Bng kho sát v nhn thc t)m quan trng ca RRH
Bng 2.5 Bng kho sát v nhim v ca phòng qun lý ri ro
Bng 2.6: Bng kho sát v vic n,m b,t các mc tiêu ca ngân hàng
Bng 2.7 Bng kho sát quan i∀m nhn din các ri ro tim tàng
Bng 2.8: Bng kho sát v nhn dng ri ro tim tàng
Bng 2.9: Bng kho sát v ánh giá ri ro
Bng 2.10: Kho sát v cách thc phn ng vi RRHD
Bng 2.11: Kho sát v hot !ng ki∀m soát:
Bng 2.12: Kho sát v hot !ng ki∀m soát trong môi trng tin hc
Bng 2.13: Kho sát v thông tin và truyn thông
Bng 2.14: Kho sát v hot !ng giám sát

1

M U
1. Tính c∃p thit c%a &∋ tài
H thng NHTM hin nay óng vai trò quan trng trong nn kinh t, song luôn tim
−n ri ro cao. Các thit hi phát sinh trong hot !ng ngân hàng s. tác !ng sâu s,c ti
mi hot !ng kinh t-xã h!i.
Trong s các loi ri ro nh hng n hot !ng kinh doanh ca ngân hàng thì r%i
ro ho(t &)ng, còn gi là ri ro tác nghip hay ri ro vn hành, là loi ri ro bao trùm,

khó lng trc nht. Trong nh∃ng nm qua, các NHTM Vit Nam và trên th gii ã
phi gánh chu nh∃ng t n tht không nh/ do ri ro hot !ng, nh hng n uy tín và
tài sn ca NHTM. Chính vì vy trong qun lý ri ro, nu qun lý tt ri ro hot !ng
s. làm gim thi∀u nguy c xy ra các loi ri ro khác.
Ngày nay, trong xu th h!i nhp và công ngh phát tri∀n tiên tin, sc ép v công
vic ngày m!t gia tng, gian ln ngày càng tr nên tinh vi hn, ri ro hot !ng tng
lên c v kh nng xy ra c0ng nh mc ! nh hng. Do vy, ∀ tn ti và phát
tri∀n, các doanh nghip nói chung và các ngân hàng nói riêng càng quan tâm hn n
loi ri ro này. ∀ tin hành qun lý ri ro hot !ng m!t cách có hiu qu, các
NHTM c)n tng cng hot !ng KSNB ∀ m bo iu hành hot !ng ngân hàng
an toàn và hiu qu.
Chính vì t)m quan trng ca h thng KSNB và yêu c)u nâng cao hiu qu hot
!ng KSNB ti các NHTM nói chung và ngân hàng Thng Mi C Ph)n K∋ Thng
Vit Nam nói riêng trong thi k1 h!i nhp kinh t quc t nên tác gi ã la chn 
tài “Hoàn thin h thng ki∀m soát n!i b! ti ngân hàng Thng Mi C Ph)n K∋
Thng Vit Nam theo hng i phó vi ri ro hot !ng”.
2. M∗c tiêu nghiên c+u
Vic nghiên cu  tài này hng ti các mc tiêu sau:
- H thng hóa c s lý lun v h thng KSNB và ki∀m soát n!i b! theo hng i
phó ri ro trong NHTM.
2

- Kho sát thc trng h thng KSNB ca ngân hàng Thng Mi C Ph)n K∋
Thng Vit Nam (vit t,t là Techcombank) trong vic i phó ri ro, tìm nh∃ng hn
ch và nguyên nhân ca nh∃ng hn ch ca h thng KSNB ti ngân hàng này.
- Xác lp gii pháp hoàn thin h thng KSNB ti ngân hàng Techcombank.
3. ,i t!−ng và ph(m vi nghiên c+u
i tng nghiên cu: h thng KSNB liên quan i phó ri ro hot !ng trong
NHTM.
Phm vi nghiên cu: ngân hàng Techcombank.

4. Ph!∀ng pháp nghiên c+u
- Nghiên cu các lý thuyt và các thông l quc t v ki∀m soát n!i b!.
- Các quy nh hin hành ca Ngân hàng Nhà nc có liên quan.
- Nghiên cu thc trng h thng KSNB ti ngân hàng TMCP K∋ Thng Vit
Nam trên c s:
+ S# dng bng câu h/i v h thng KSNB ∀ kho sát thc trng vic thc hin
KSNB ti ngân hàng Techcombank nh(m i phó vi ri ro hot !ng.
+ Nghiên cu tài liu v quy trình ki∀m soát n!i b! và qun lý ri ro ti ngân hàng.
- Tho lun vi m!t s cán b! ang công tác ti phòng ki∀m soát n!i b!, phòng
qun lý ri ro, phòng th−m nh tín dng ca ngân hàng.
- T ng hp và phân tích các bài vit trên các tp chí chuyên ngành Ngân hàng,
Ki∀m toán, tp chí Kinh t phát tri∀n ca các chuyên gia trong l2nh vc ngân hàng- tin
t, ki∀m toán.
- Phng pháp nghiên cu: nh lng qua thng kê mô t, trong ó s# dng các
công c ánh giá theo báo cáo ca Coso ∀ ánh giá h thng KSNB ti ngân hàng
Techcombank.
5. T.ng quan v∋ các nghiên c+u tr!/c:
Trc lun vn thc s2 ca tác gi ã có nh∃ng nghiên cu g)n vi nghiên cu ca
tác gi:
3

Lê Thanh Tâm và Phm Bích Liên (2009), “ Qun tr ri ro hot !ng: Kinh nghim
quc t và bài hc i vi các ngân hàng thng mi Vit Nam”, Tp chí ngân hàng.
Nghiên cu ca hai tác gi ã gii quyt c nh∃ng vn  sau:
- Khái quát c ri ro hot !ng: các thành ph)n và khung qun tr.
- Gii thiu kinh nghim qun tr ri ro hot !ng ca m!t s ngân hàng thng mi
trên th gii.
- Bài hc kinh nghim cho các ngân hàng thng mi Vit Nam.
Ths. Li Th Thu Thy (2012), “Xây dng h thng ki∀m soát n!i b! hng n
qun lý ri ro trong doanh nghip”, Tp chí Kim toán s 5/2012.

Nghiên cu ca tác gi ã gii quyt c nh∃ng vn  sau:
- T ng quan v h thng KSNB và qun lý ri ro.
- Thc trng vic xây dng h thng KSNB vi qun lý ri ro trong các doanh
nghip Vit Nam.
- S c)n thit ca vic xây dng h thng KSNB g,n vi qun lý ri ro và iu kin
thc hin.
TS. ào Minh Phúc và ThS. Lê Vn Hinh (2012), “H thng ki∀m soát n!i b! g,n
vi qun lý ri ro ti các ngân hàng thng mi Vit Nam”, Tp chí ngân hàng s 24
tháng 12/2012.
Nghiên cu ca hai tác gi ã gii quyt c nh∃ng vn  sau:
- Ki∀m soát n!i b! và qun lý ri ro i vi NHTM: Nh∃ng ri ro và nh∃ng yu t
quyt nh tính cht ri ro i vi NHTM, tính cht mi ca ri ro trong kinh doanh
ngân hàng.
- M!t s gi ý i vi công tác ki∀m soát n!i b! ti NHTM
M!t s lun vn Thc s2 ã thc hin  tài vi ch  rt g)n vi  tài ang
nghiên cu, nh là:
4

Quách N∃ Trng Giang (2012), Lun vn thc s2 “Hoàn thin h thng ki∀m soát
n!i b! ti ngân hàng TMCP quân !i nh(m i phó vi ri ro hot !ng”- i hc
Kinh t TP.HCM.
Bùi Th Ngc Oanh (2012), Lun vn thc s2 “Hoàn thin h thng ki∀m soát n!i
b! ti Qu∋ tr vn CEP theo hng i phó ri ro hot !ng”- i hc Kinh t
TP.HCM.

Phm Qu1nh Nh Sng (2010), Lun vn thc s2 “Hoàn thin h thng ki∀m soát
n!i b! ti ngân hàng )u t và phát tri∀n Vit Nam theo hng i phó vi ri ro hot
!ng” - i hc Kinh t TP.HCM.
Các nghiên cu trc ã khái quát c c s lý lun khoa hc, nêu c thc
trng h thng KSNB theo hng i phó vi ri ro hot !ng ti ngân hàng và a ra

nh∃ng gii pháp hoàn thin. Tuy nhiên theo tham kho nh∃ng lun vn trc tác gi
nhn thy nh∃ng gii pháp a ra trong nh∃ng nghiên cu trc ây vn còn mang
tính chung chung, n&ng v lý thuyt, cha a ra nh∃ng gii pháp c th∀ và thc ti3n
cho ngân hàng. T nh∃ng nn tng k tha t nh∃ng lun vn trc, tìm hi∀u thc
trng h thng KSNB ti ngân hàng TMCP K∋ Thng Vit Nam và tham kho thêm
nh∃ng tài liu liên quan n kinh nghim ki∀m soát n!i b! và qun tr ri ro hot !ng
ca các ngân hàng nc ngoài và nh∃ng bài hc kinh nghim cho các ngân hàng
TMCP Vit Nam giúp ngi vit a ra nh∃ng kin ngh c th∀ hn, có tính kh thi
khi thc hin.
H(n ch c%a &∋ tài:
Do i tng kho sát c chn cha phi là qun lý cp cao ca ngân hàng nên
kt qu kho sát có th∀ cha phn ánh c toàn din trit lý v h thng KSNB ti
ngân hàng.
i tng kho sát cha bao gm nhân viên ca tt c các phòng ban ca ngân hàng
nên cha phn ánh ht c ri ro hot !ng trong tt c các hot !ng ca ngân hàng,
tác gi mi a ra nh∃ng ánh giá cho nh∃ng b! phn mà tác gi tin hành kho sát.
S lng mu kho sát ch+ mi dng li  50 mu nên ch+ có th∀ ánh giá  mc !
tng i thc trng hot !ng KSNB ti ngân hàng.
5

6. Kt c∃u lu n vn:
Ngoài ph)n m )u, kt lun, tài liu tham kho, Lun vn gm có ba chng:
Chng 1: T ng quan v ri ro và ki∀m soát n!i b! trong ngân hàng thng mi tip
cn theo quan i∀m ri ro hot !ng.
Chng 2: Thc trng hot !ng ki∀m soát n!i b! ti ngân hàng TMCP K∋ Thng
Vit Nam nh(m i phó vi ri ro hot !ng.
Chng 3: Gii pháp hoàn thin h thng ki∀m soát n!i b! ti ngân hàng TMCP K∋
Thng Vit Nam nh(m i phó vi ri ro hot !ng.

6


CHNG 1
TNG QUAN V RI RO VÀ KIM SOÁT NI B TRONG NGÂN HÀNG
THNG MI TIP CN THEO QUAN IM RI RO HOT NG
1. 1 T.ng quan v∋ các lo(i r%i ro trong ngân hàng th!∀ng m(i
1.1.1 Gi/i thi0u s∀ l!−c v∋ ho(t &)ng kinh doanh c%a ngân hàng th!∀ng m(i
Ngân hàng thng mi là loi hình t chc tài chính c phép hot !ng kinh
doanh a dng nht trên th trng tài chính bao gm hot !ng huy !ng vn, hot
!ng tín dng và )u t và các hot !ng cung cp dch v tài chính khác nh dch v
thanh toán, t vn tài chính, qun lý h! tài sn, kinh doanh ngoi t…
 Ho(t &)ng huy &)ng v,n
Khác vi các doanh nghip sn xut, thng mi, dch v, ngun vn ch s h∃u
ca các ngân hàng thng mi chim rt nh/ (<10%) trong t ng ngun vn, bi vy ∀
m bo cho hot !ng ca mình công tác quan trng )u tiên ca các ngân hàng
thng mi ó chính là hot !ng huy !ng vn. Công tác huy !ng vn bao gm: huy
!ng vn tin g#i và huy !ng vn phi tin g#i. Các ngân hàng thng mi huy !ng
các ngun vn nh(m m bo cho hot !ng kinh doanh thông qua các nghip v: tit
kim, tin g#i dân c, tin g#i giao dch, phát hành giy t có giá, i vay trên th
trng tin t, vay Ngân hàng trung ng…
 Ho(t &)ng tín d∗ng
Ngun vn Ngân hàng thng mi huy !ng c ch yu c em cho vay và tái
)u t tr li nn kinh t. Ngay t thi k1 s khai ca các ngân hàng thng mi,
nghip v tín dng ã c coi là m!t hot !ng quan trng bc nht i vi s tn ti
và phát tri∀n ca m∗i ngân hàng, c0ng nh em li hiu qu to ln cho xã h!i. Các sn
ph−m g,n lin vi hot !ng tín dng bao gm: cho vay kinh doanh, cho vay tiêu
dùng, )u t vào giy t có giá, góp vn liên doanh liên kt …
 Ho(t &)ng cung c∃p d1ch v∗ khác
Trong nn kinh t hin i, yêu c)u v các sn ph−m tài chính ngày càng gia tng
mnh m Bên cnh ó, ngày càng có nhiu hn s cnh tranh khc lit trên th trng
t các t chc tài chính phi ngân hàng, các ngân hàng thng mi. Do vy, xut hin

7

m!t xu hng áp ng nhu c)u ca mi i tng khách hàng m!t cách tt nht, a
dng hoá các sn ph−m dch v ngân hàng, tin ti gim d)n s ph thu!c thu nhp
ca ngân hàng vào thu nhp t hot !ng tín dng. Dch v ngân hàng khác bao gm:
dch v thanh toán, kinh doanh ngoi hi, dch v môi gii, bo lãnh, t vn tài chính
…
1.1.2 Các lo(i r%i ro ho(t &)ng và qu2n tr1 r%i ro ho(t &)ng trong ngân hàng
th!∀ng m(i
a. Các lo(i r%i ro ho(t &)ng và nguyên nhân t(o ra r%i ro ho(t &)ng:
Ri ro hot !ng, còn c gi là ri ro tác nghip hay ri ro vn hành, là loi ri ro
có m&t trong h)u ht các hot !ng ca ngân hàng nhng li khó lng nht. Trong
nh∃ng nm qua, các ngân hàng thng mi (NHTM) Vit Nam và trên th gii ã phi
gánh chu nh∃ng t n tht không nh/ do ri ro hot !ng, nh hng rt ln n uy tín
và tài sn ca NHTM.
Ri ro hot !ng (RRH) luôn hin h∃u h)u nh trong tt c các giao dch và hot
!ng ca NHTM. Theo ngân hàng thanh toán quc t (Bank for International
Settlements ) nh ngh2a, “ ri ro hot !ng là ri ro gây ra t n tht do các nguyên nhân
nh con ngi, s không )y  ho&c vn hành không tt các quy trình, h thng; các
s kin khách quan bên ngoài. RRH bao gm c ri ro pháp lý nhng loi tr v ri
ro chin lc và ri ro uy tín”.
Phân loi ri ro hot !ng:
 R%i ro t3 n)i b) ngân hàng:
- Ri ro do cán b! ngân hàng gây nên: cán b! ngân hàng thc hin các nghip v,
nhim v không c y quyn ho&c phê duyt vt quá th−m quyn cho phép; không
tuân th các quy nh, quy trình nghip v ca ngân hàng; có hành vi la o ho&c
hành vi phm t!i, cu kt vi các i tng bên ngoài gây thit hi cho ngân hàng…
- Ri ro do các quy trình quy nh nghip v: quy trình nghip v có nhiu i∀m bt
cp, cha hoàn ch+nh, to k. h cho k4 xu li dng gây thit hi cho ngân hàng…
- Ri ro t h thng h∗ tr: ri ro t công ngh thông tin, d∃ liu không )y  ho&c

h thng bo mt thông tin không an toàn, thit k ca h thng không phù hp, gián
8

on ca h thng, ph)n mm chng trình h∗ tr cài &t trong h thng l∗i thi, h/ng
ho&c không hot !ng.
 R%i ro do tác &)ng bên ngoài:
- Ri ro do hành vi la o, tr!m c,p, ho&c phm t!i ca các i tng bên ngoài
ngân hàng, hành !ng phá hoi ánh bom, cp ngân hàng…
- Ri ro do các s kin t nhiên: !ng t, bão, l0 lt… gây gián on, thit hi cho
hot ông kinh doanh.
- Ri ro do các vn bn, quy nh ca chính ph, các ban ngành có liên quan, có s
thay  i ho&c nh∃ng quy nh mi làm nh hng n hot !ng kinh doanh ca ngân
hàng.
%y ban Basel ã nhn mnh trong Basel II v vn  RRH và qun tr RRH ca
các NHTM bên cnh hai loi ri ro truyn thng là ri ro tín dng và ri ro th trng.
Nguyên nhân có th∀ gây ra RRH
 Con ngi: nhân viên gian ln, c ý làm sai, NHTM mt ho&c thiu nhân lc
ch cht.
 Quy trình: vn bn hp ng không )y , thiu hng dn; vic tuân th n!i
b! và bên ngoài kém; sn ph−m quá phc tp ho&c t vn kém.
 H thng: )u t công ngh không phù hp, l∗i tích hp t vn hành h thng,
l∗ h ng an ninh h thng.
 Các yu t bên ngoài: các hành vi t!i phm, vic s# dng ngun lc bên ngoài
không hp lý, thm ha, c s h t)ng chung kém.
RRH có th∀ mang li nh∃ng t n tht rt ln cho NHTM nh: các trách nhim
pháp lý gây ra cho NHTM, tài sn ho&c uy tín ca NHTM b t n tht hay mt mát,
gim vn kinh doanh hay mt vn, gim li nhun …
RRH c th∀ hin thông qua vic: gian ln n!i b!, gian ln t bên ngoài, thit
hi v tài sn, l∗i h thng… Vì vy, t các nguyên nhân và nh hng ca RRH,
NHTM phi thit lp k hoch ngn nga, gim thi∀u RRH. Các s kin RRH c)n

9

c phân tích k∋ l5ng nguyên nhân và nh hng, c0ng nh các t n tht và a vào
c s d∃ liu ca NHTM làm c s cho vic qun tr RRH trong tng lai.
b. Qu2n tr1 r%i ro trong ngân hàng
Qun tr ri ro hot !ng là quá trình t chc tín dng tin hành các hot !ng tác
!ng n ri ro hot !ng, bao gm vic thit lp c cu t chc, xây dng h thng
các chính sách, phng pháp qun lý ri ro hot !ng ∀ thc hin quá trình qun lý
ri ro ó là xác nh, o lng, ánh giá, qun lý, giám sát và ki∀m tra ki∀m soát ri ro
hot !ng nh(m bo m hn ch ti mc thp nht ri ro xy ra. Qun tr RRH hiu
qu ngh2a là ri ro xy ra trong mc ! d oán trc và NHTM có th∀ ki∀m soát
c.
%y ban Basel v giám sát ngân hàng c0ng ã t ng kt 4 vn  chính bao hàm 10
nguyên t,c vàng trong qun tr RRH và khuyn ngh các ngân hàng c)n thc hin
nh sau:
Vn  th nht: To ra môi trng qun tr ri ro phù hp, gm 3 nguyên tc:
- Nguyên t,c 1: H!i ng qun tr nên c bit rõ các khía cnh chính ca ngân
hàng. RRH là loi ri ro c)n c qun lý, ánh giá xem xét nh k1 da trên khung
qun lý RRH. Khung này c)n phi cung cp m!t nh ngh2a t ng th∀ cho toàn ngân
hàng v RRH, c0ng nh các nguyên t,c, cách xác nh, ánh giá, giám sát, ki∀m soát
và gim thi∀u ri ro.
- Nguyên t,c 2: H!i ng qun tr phi bo m r(ng khung qun tr RRH ca
ngân hàng là tùy thu!c vào hiu qu và toàn din ca ki∀m toán n!i b! bi nhân viên
thành tho, c ào to và hot !ng !c lp. Ki∀m toán n!i b! không nên trc tip
chu trách nhim v qun lý RRH.
- Nguyên t,c 3: Qun lý cp cao phi có trách nhim tri∀n khai thc hin các khung
qun lý RRH c phê duyt ca H!i ng qun tr. Khung phi c tri∀n khai
thc hin nht quán trong toàn b! h thng ngân hàng và tt c các nhân viên nên hi∀u
rõ trách nhim ca mình vi vic qun lý RRH. Lãnh o cp cao c0ng nên chu
trách nhim v vic phát tri∀n các chính sách, quy trình và th tc ∀ qun lý RRH

trong tt c các sn ph−m, các hot !ng, quy trình và h thng ngân hàng.
10

Vn  th hai: Qun tr ri ro: xác nh, ánh giá, giám sát, kim soát, gm 4
nguyên tc:
- Nguyên t,c 4: Các ngân hàng c)n xác nh và ánh giá RRH trong tt c các ri
ro hin có trong tt c sn ph−m, hot !ng, quy trình và h thng ca ngân hàng. C)n
phi tuân th )y  các th tc th−m nh trc khi gii thiu sn ph−m mi, thc
hin các hot !ng, quy trình và h thng.
- Nguyên t,c 5: Các ngân hàng nên thc hin m!t quy trình ∀ thng xuyên giám
sát mc ! nh hng và t n tht do RRH gây ra. C)n có báo cáo thng xuyên cho
lãnh o cp cao và H!i ng qun tr ∀ h∗ tr ch !ng qun lý RRH.
- Nguyên t,c 6: Các ngân hàng nên có chính sách, quy trình và th tc ∀ ki∀m soát
và a ra chng trình gim thi∀u ri ro. Các ngân hàng nên xem xét li theo nh k1
các ng5ng ri ro và chin lc ki∀m soát và nên iu ch+nh h s RRH cho phù hp
b(ng cách s# dng các chin lc thích hp vi ri ro t ng th∀ và ri ro &c trng.
- Nguyên t,c 7: Ngân hàng c)n phi có k hoch duy trì kinh doanh m bo kh
nng hot !ng liên tc, hn ch t n tht trong trng hp ri ro xy ra bt ng.
Vn  th ba: Vai trò ca c quan giám sát, c thc hin thông qua hai nguyên
tc:
- Nguyên t,c 8: C quan giám sát ngân hàng nên yêu c)u tt c các ngân hàng phi
có m!t khung qun tr RRH hiu qu ∀ xác nh, ánh giá, giám sát và ki∀m
soát/gim thi∀u RRH nh là m!t ph)n ca phng pháp tip cn t ng th∀ ∀ qun lý
ri ro.
- Nguyên t,c 9: C quan giám sát phi ch+ o trc tip ho&c gián tip thng
xuyên, !c lp ánh giá chính sách, th tc và thc ti3n liên quan n nh∃ng RRH
ca ngân hàng. Ngi giám sát phi m bo r(ng có nh∃ng c ch thích hp cho phép
h bit c s phát tri∀n ca ngân hàng.
Vn  th t: Vai trò ca vic công b thông tin, gm mt nguyên tc:
- Nguyên t,c 10: Các ngân hàng c)n phi thc hin công b )y  và kp thi

thông tin ∀ cho phép nh∃ng ngi tham gia th trng ánh giá cách tip cn ca h
∀ qun lý RRH.
11

Nu thc hin úng và  các nguyên t,c trên, phù hp vi iu kin thc t ca
ngân hàng, công tác qun tr RRH ca ngân hàng s. i theo chu−n mc và thc hin
c mc tiêu mà ngân hàng d kin.
1.2 T.ng quan v∋ KSNB t(i ngân hàng th!∀ng m(i
H0 th,ng KSNB trong các ngân hàng th!∀ng m(i theo Báo cáo Basel
Khái nim KSNB ban )u ch+ nh(m góp ph)n chng gian ln, sai sót và mt mát tài
sn; sau này c m r!ng bao gm c ki∀m soát nh∃ng ri ro trong hot !ng kinh
doanh và qun lý ngân hàng. KSNB góp ph)n trong vic t c mc tiêu  ra và
m bo s tn ti v m&t tài chính ca m!t ngân hàng. Theo báo cáo ca %y ban
Basel 1998, h thng KSNB trong hot !ng ngân hàng bao gm nm thành ph)n
tng h∗. Các thành ph)n ó bao gm:
 Môi trng ki∀m soát và giám sát ca Ban lãnh o
 Xác nh và ánh giá ri ro
 Các hot !ng ki∀m soát và s phân công, phân nhim
 Thông tin và truyn thông
 Giám sát hot !ng và s#a ch∃a nh∃ng sai sót
1.2.1 Môi tr!4ng ki5m soát và giám sát c%a Ban lãnh &(o:
Nguyên t,c 1:
H!i ng qun tr có trách nhim xét duyt và ki∀m tra nh k1 toàn b! chin lc
kinh doanh và nh∃ng chính sách quan trng ca ngân hàng; Nhn bit nh∃ng ri ro
trng yu trong hot !ng ngân hàng, xây dng nh∃ng mc ri ro có th∀ chp nhn
c i vi các ri ro này và m bo r(ng Ban iu hành ã thc hin các công vic
c)n thit ∀ xác nh, o lng, theo dõi và ki∀m soát ri ro này; Phê chu−n c cu t
chc; và m bo r(ng Ban iu hành giám sát s h∃u hiu ca h thng KSNB. H!i
ng qun tr chu trách nhim sau cùng v vic thit lp và duy trì m!t h thng
KSNB )y  và h∃u hiu.

Nguyên t,c 2:
Ban iu hành chu trách nhim thc hin nh∃ng chin lc và chính sách mà H!i
ng qun tr ban hành; Nâng cao vic xác nh, o lng, theo dõi và ki∀m soát
12

nh∃ng ri ro phát sinh trong hot !ng ca ngân hàng; Duy trì m!t c cu t chc
trong ó có s phân công rõ ràng v trách nhim, quyn hn, và các mi quan h báo
cáo gi∃a các phòng ban; m bo r(ng ã thc hin nhim v m!t cách hiu qu;
Thit lp các chính sách KSNB thích hp; và Giám sát s )y  và h∃u hiu ca h
thng KSNB.
Nguyên t,c 3
H!i ng qun tr và Ban iu hành chu trách nhim nâng cao tiêu chu−n o c,
tính chính trc, thit lp vn hóa t chc trong ó nhn mnh và làm cho tt c nhân
viên thy rõ t)m quan trng ca KSNB. Tt c nhân viên trong ngân hàng c)n hi∀u rõ
vai trò ca mình trong quá trình KSNB và thc s tham gia vào quá trình ó.
1.2.2 Xác &1nh và &ánh giá r%i ro
Nguyên t,c 4
M!t h thng KSNB h∃u hiu òi h/i phi nhn bit ánh giá liên tc nh∃ng ri ro
trng yu có th∀ nh hng n vic hoàn thành k hoch ca ngân hàng. Vic ánh
giá phi bao gm tt c nh∃ng ri ro trong hot !ng ca ngân hàng ( ri ro tín dng,
ri ro chính sách quc gia, ri ro th trng, ri ro lãi sut, ri ro thanh khon, ri ro
hot !ng, ri ro pháp lý, ri ro danh ting). KSNB c)n nhn bit nh∃ng ri ro cha
c ki∀m soát trc ây c0ng nh nh∃ng ri ro va mi phát sinh.
1.2.3 Các ho(t &)ng ki5m soát và s6 phân công, phân nhi0m
Nguyên t,c 5
Hot !ng ki∀m soát là m!t ph)n thit yu trong hot !ng thng nht ca m!t
ngân hàng. ∀ m!t h thng KSNB phát huy hiu qu c)n phi thit lp m!t c cu
ki∀m soát thích hp, trong ó s ki∀m soát c xác nh  m∗i mc ! hot !ng.
Ngh2a là ki∀m tra  cp cao nht; ki∀m tra hot !ng i vi các b! phn, phòng ban
khác nhau; ki∀m tra vt cht; ki∀m tra s tuân th nh∃ng quy nh ban hành và theo

dõi nh∃ng trng hp không tuân th; c ch phê duyt và y quyn; c0ng nh c ch
rà soát và i chiu.
Nguyên t,c 6
13

M!t h thng KSNB hiu qu c)n phi có s phân công hp lý và các công vic
ca nhân viên không mâu thun nhau. C)n xác nh rõ nh∃ng l2nh vc mà ti ó có th∀
xy ra xung !t quyn li, gim thi∀u ti a, và tùy thu!c vào s giám sát !c lp, thn
trng.
1.2.4 Thông tin và truy∋n thông
Nguyên t,c 7
M!t h thng KSNB hiu qu c)n phi có )y  và t ng hp các thông tin v s
tuân th v tình hình hot !ng, tình hình tài chính, c0ng nh các thông tin th trng
bên ngoài nh hng n vic a quyt nh. Thông tin phi áng tin cy, kp thi, có
th∀ s# dng c và c trình bày theo mu bi∀u thng nht.
Nguyên t,c 8
M!t h thng KSNB hiu qu c)n phi có m!t h thng thông tin áng tin cy, có
th∀ áp ng tt c nh∃ng hot !ng ch yu ca ngân hàng. H thng này phi lu tr∃,
s# dng d∃ liu di hình thc in t#, an toàn, c theo dõi !c lp và c ki∀m
tra !t xut, )y .
Nguyên t,c 9
M!t h thng KSNB hiu qu c)n phi có kênh truyn thông hiu qu ∀ m bo
r(ng tt c cán b! - nhân viên u hi∀u )y  và tuân th trit ∀ các chính sách và
th tc có liên quan n trách nhim và nhim v ca h và m bo r(ng các thông
tin c)n thit khác c0ng c ph bin n các nhân viên có liên quan.
1.2.5 Giám sát ho(t &)ng và s7a ch8a nh8ng sai sót
Nguyên t,c 10
T ng th∀ ca m!t h thng KSNB hiu qu òi h/i phi c giám sát thng
xuyên. Vic theo dõi nh∃ng ri ro trng yu phi là công vic hàng ngày ca ngân
hàng, c0ng nh là vic ánh giá nh k1 ca b! phn kinh doanh và ki∀m toán n!i b!.

Nguyên t,c 11
H thng KSNB c)n phi có b! phn ki∀m toán n!i b! toàn din, hiu qu và c
thc hin bi nh∃ng ngi có nng lc, c ào to thích hp và làm vic !c lp.
14

Nhim v ki∀m toán n!i b!, m!t ph)n là giám sát h thng KSNB, phi báo cáo trc
tip cho H!i ng qun tr ho&c Ban ki∀m soát và Ban iu hành.
Nguyên t,c 12
Nh∃ng sai sót ca h thng KSNB c phát hin bi b! phn kinh doanh, b! phn
ki∀m toán n!i b!, ho&c các nhân viên khác thì phi báo cáo kp thi cho cp qun lý
thích hp và ghi nhn ngày lp tc. Nh∃ng sai sót trng yu ca KSNB phi c báo
cáo trc tip cho H!i ng qun tr và Ban iu hành.
ánh giá ca c quan thanh tra ngân hàng v h thng KSNB
C quan thanh tra c)n yêu c)u tt c các ngân hàng phi thit lp m!t h thng
KSNB h∃u hiu, phù hp vi loi hình, s phc tp, ri ro vn có trong hot !ng
ngân hàng, thích nghi c vi s thay  i môi trng và iu kin ca ngân hàng.
Trong trng hp c quan thanh tra xác nh h thng KSNB ca ngân hàng không
hiu qu ( ch6ng hn không áp ng c tt c các nguyên t,c nêu ra trong báo cáo
này) thì c quan thanh tra ngân hàng s. a ra cách x# lý thích hp.
1.3 Ki5m soát n)i b) tip c n theo quan &i5m qu2n tr1 r%i ro
1.3.1 M∗c tiêu qu2n tr1 r%i ro
- To lp s phù hp gi∃a la chn chin lc và mc ri ro hot !ng có th∀ chp
nhn.
- Làm tng hiu qu i vi vic phn ng vi ri ro.
- Gim thi∀u t n tht bt ng trong quá trình hot !ng.
- Nhn dng và qun lý ri ro hot !ng xuyên sut toàn hot !ng ca ngân hàng
- Giúp ngân hàng n,m b,t nh∃ng c h!i trong kinh doanh.
1.3.2 Các yu t, KSNB theo h!/ng qu2n tr1 r%i ro
COSO (2004) xác nh tám thành ph)n ∀ t c bn mc tiêu: chin lc, hot
!ng, báo cáo và tuân th. Tám thành ph)n này bao gm: môi trng n!i b!, thit lp

các mc tiêu, nhn dng s kin tim tàng, ánh giá ri ro, phn ng ri ro, hot !ng
ki∀m soát, thông tin và truyn thông, và giám sát. COSO nhn mnh r(ng vai trò ca
tám thành ph)n này s. khác nhau ph thu!c vào qui mô ca tng t chc. COSO c0ng
15

ch+ ra chi phí và li ích ca m!t h thng qun tr ri ro s. khác nhau gi∃a các doanh
nghip, ph thu!c vào tám thành ph)n trên và vào qui mô ca doanh nghip. Do ó,
khuôn mu qun tr ri ro doanh nghip ca COSO (2004) rõ ràng bao hàm nhn thc
v li ích mà doanh nghip s. c nhn t h thng qun tr ri ro doanh nghip. Nói
cách khác, m!t h thng qun tr ri ro doanh nghip ERM c xem là hiu qu nht
vi doanh nghip này, nhng có th∀ s. khác rt xa cho m!t doanh nghip khác.
Hình 1: Qun tr Ri ro Doanh nghip (Enterprise Risk Management- ERM)

Ngun: COSO 2004
Hình 2: Quy trình qun lý ri ro

Ngun: IRM et al., (2002)
16

Các thành ph)n ca QTRR doanh nghip bao gm:
1.3.2.1 Môi tr!4ng qu2n lý
Môi trng n!i b! phn ánh s,c thái chung ca m!t n v, chi phi ý thc ca các
thành viên trong n v v ri ro và óng vai trò nn tng cho các yu t khác ca
QRRR. Nó to nên cu trúc và phng thc vn hành v qun tr ri ro trong n v.
Các nhân t chính thu!c v môi trng n!i b! là:
 Trit lý c%a nhà qu2n lý v∋ qu2n tr1 r%i ro: Trit lý v qun tr ri ro là quan
i∀m, nhn thc và thái ! ca nhà qun lý, iu này to nên cách thc mà n
v tip cn vi ri ro trong tt c các hot !ng, t phát tri∀n chin lc n các
hot !ng hàng ngày. Trit lý qun lý phn ánh nh∃ng giá tr mà n v theo
u i, tác !ng n vn hoá và cách thc n v hot !ng, và nh hng n

vic áp dng các yu t khác ca ERM bao gm cách thc nhn dng ri ro, các
loi ri ro c chp nhn và cách thc qun lý chúng.
 R%i ro có th5 ch∃p nh n: Là mc ! ri ro mà xét trên bình din t ng th∀, n
v s7n lòng chp nhn ∀ theo u i giá tr. Nó phn ánh trit lý v qun tr ri ro
ca nhà qun lý cp cao và nh hng n vn hoá, cách thc hot !ng ca
n v. Ri ro có th∀ chp nhn c xem xét khi n v xác nh các chin
lc,  ó li ích k1 vng ca m!t chin lc phi phù hp vi mc ri ro có
th∀ chp nhn ã  ra. Các chin lc khác nhau s. dn n nh∃ng mc ! ri
ro khác nhau i vi n v, m!t khi mc ri ro có th∀ chp nhn c xác lp
s. giúp ích cho nhà qun lý la chn chin lc n(m trong gii hn chu ng
i vi các loi ri ro.
 H)i &ng qu2n tr1 : ây là m!t b! phn quan trng và nh hng n nhiu
yu t khác. Vai trò ca H!i ng qun tr c th∀ hin  vic giám sát ban
qun lý trong vic la chn chin lc, lên k hoch và vic thc hin nó.
Các nhân t c xem xét ∀ ánh giá s h∃u hiu ca H!i ng qun tr gm
mc ! !c lp, kinh nghim và uy tín ca các thành viên, và mi quan h gi∃a
h vi b! phn ki∀m toán n!i b! và ki∀m toán !c lp.
 Tính chính tr6c và các giá tr1 &(o &+c: S h∃u hiu ca h thng qun tr ri
ro trc tiên ph thu!c vào tính chính trc và vic tôn trng các giá tr o c
17

ca nh∃ng ngi có liên quan n quá trình qun tr ri ro. ∀ áp ng yêu c)u
này, các nhà qun lý cp cao phi xây dng nh∃ng chu−n mc v o c trong
n v và c x# úng ,n ∀ ngn cn không cho các thành viên có các hành vi
thiu o c ho&c phm pháp. Mun vy, nh∃ng nhà qun lý, &c bit là giám
c iu hành (CEO) c)n phi làm gng cho cp di trong vic tuân th các
chu−n mc o c và ph bin nh∃ng quy nh n mi thành viên b(ng
nh∃ng th∀ thc thích hp. M!t cách khác ∀ nâng cao tính chính trc và s tôn
trng các giá tr o c là phi loi tr ho&c gim thi∀u nh∃ng sc ép ho&c
iu kin có th∀ dn n nhân viên có th∀ có nh∃ng hành vi thiu trung thc.

 2m b2o v∋ nng l6c: Là m bo cho nhân viên có c nh∃ng k∋ nng và
hi∀u bit c)n thit ∀ thc hin c nhim v ca mình, nu không h s.
không thc hin nhim v c giao h∃u hiu và hiu qu. Do ó, nhà qun lý
ch+ tuy∀n dng nh∃ng nhân viên có trình ! ào to và kinh nghim phù hp
vi nhim v c giao, và phi giám sát và hun luyn h )y  và thng
xuyên.
 C∀ c∃u t. ch+c: Là s phân chia quyn hn và trách nhim ca các b! phn
trong n v, góp ph)n quan trng trong vic thc hin các mc tiêu. Nói cách
khác, c cu phù hp s. là c s cho vic lp k hoch, iu hành, ki∀m soát và
giám sát các hot !ng ca n v. Vì vy, khi xây dng m!t c cu t chc
phi xác nh c các v trí then cht vi các quyn hn, trách nhim vi các
th∀ thc báo cáo cho phù hp. Tuy nhiên, iu này còn ph thu!c vào quy mô
và tính cht hot !ng ca n v. Cho dù vi bt c loi hình c cu nào u
phi m bo h thng qun tr ri ro hot !ng h∃u hiu và các hot !ng
c tin hành ∀ t mc tiêu mà n v  ra.
 Cách th+c phân &1nh quy∋n h(n và trách nhi0m: Phân nh quyn hn và
trách nhim c xem là ph)n m r!ng ca c cu t chc. Nó c th∀ hoá
quyn hn và trách nhim ca tng thành viên và tng nhóm thành viên trong
n v, giúp cho m∗i thành viên và nhóm hi∀u r(ng h có nhim v c th∀ gì và
tng hot !ng ca h có nh hng nh th nào i vi nh∃ng nhóm hay
thành viên khác trong vic hoàn thành mc tiêu. Do ó, khi mô t công vic,