Tăng trưởng kinh tế, tiêu thụ năng lượng, lượng phát thải CO2 và độ mở thương mại nghiên cứu thực nghiệm các nước asean

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM











NGUYN TH HOÀNG OANH



TNG TRNG KINH T, TIÊU TH NNG
LNG, LNG PHÁT THI CO
2
VÀ  M
THNG MI: NGHIÊN CU THC NGHIM
CÁC NC ASEAN


Chuyên ngành : Kinh t phát trin
Mã s : 60.31.01.05



LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN HU DNG








TP. H CHÍ MINH – NM 2014

Mc lc
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các hình v và đ th
Danh mc các bng
Danh mc ch vit tt
CHNG 1. GII THIU 1
1.1. t vn đ nghiên cu 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 3
1.3. i tng và phm vi nghiên cu 3
1.4. Cu trúc làm bài 4
CHNG 2. TNG QUAN CÁC NC ASEAN
VÀ CÁC NGHIÊN CU TIN NGHIM 5
2.1. Tng quan tình hình 7 nc khi Asean 5

2.1.1. Khái nim tng trng 11
2.1.2.  m thng mi 11
2.1.3. Lng phát thi CO
2
12
2.2. Các nghiên cu tin nghim 12
2.2.1. Mi quan h gia tng trng kinh t và mc tiêu th nng lng. 12
2.2.2. Mi quan h gia tng trng kinh t và lng phát thi CO
2
. 17




2.2.3. Mi quan h gia mc tiêu th nng lng, lng phát thi CO
2
và tng
trng kinh t. 22
2.2.4. Mi quan h gia mc tiêu th nng lng, lng phát thi CO
2
và tng
trng kinh t và các bin khác. 27
CHNG 3. S LIU VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 32
3.1. D liu và phng pháp 32
3.1.1. S liu nghiên cu 32
3.1.2. Phng pháp nghiên cu 32
3.2. Khung phân tích kinh t lng 33
3.2.1. Kim đnh nghim đn v. 33
3.2.2. Kim đnh đng liên kt 37
3.2.3. Kim tra mi quan h nhân qu d liu bng 41

CHNG 4. KT QU NGHIÊN CU 44
4.1. Kt qu thc nghim 44
4.1.1. Kim đnh nghim đn v 44
4.1.2. Kim đnh đng liên kt 46
4.1.3. Kim đnh mi quan h nhân qu. 49
4.1.4. Kt qu c lng OLS, c lng FMOLS và c lng DOLS. 53
CHNG 5. KT LUN VÀ GI Ý CHÍNH SÁCH 56
Tài liu tham kho
Ph lc


DANH MC CÁC HÌNH V VÀ  TH
Hình 2. 1: Xu hng bin đng giá tr trung bình ca 4 bin trong 7 nc Asean 5
Hình 2.2: Bin đng ca GDP thc t bình quân/ngi ca 7 nc Asean 7
Hình 2.3: Bin đng ca đ m thng mi ca 7 nc Asean 8
Hình 2.4: Bin đng tiêu th nng lng bình quân/ngi ca 7 nc Asean 9
Hình 2.5: Bin đng lng phát thi CO
2
bình quân/ngi 10
Hình 4.1: Tóm tt mi quan h gia các bin trong ngn hn vi d liu bng 52
Hình 4.2: Tóm tt mi quan h gia các bin trong dài hn vi d liu bng 53


DANH MC CÁC BNG
Bng 2.1: Mi quan h nhân qu gia tng trng kinh t và tiêu th nng lng 15
Bng 2.2: Mi quan h nhân qu gia tng trng kinh t và lng phát thi CO
2
. 20
Bng 2.3: Mi quan h nhân qu gia tng trng kinh t, tiêu th nng lng và
lng lng phát thi CO

2
. 25
Bng 2.4: Mi quan h nhân qu gia tng trng kinh t, tiêu th nng lng, lng
phát thi CO
2
và các bin khác. 30
Bng 4.1: Kt qu kim đnh tính dng d liu bng 44
Bng 4.2: Kt qu kim đnh phn d đng liên kt theo kim đnh Pedroni (2004) 46
Bng 4.3: Kt qu kim đnh đng liên kt phn d theo Kao (1λλλ). 47
Bng 4.4: kt qu kim đnh đng liên k theo phng pháp ca Johansen (1988). 47
Bng 4.5: Kt qu kim đnh điu chnh quan h nhân qu 50
Bng 4.6: c lng OLS, FMOLS và DOLS cho các quc gia thuc khi Asean 54





DANH MC CH VIT TT
ARDL
Autoregressive Distributed Lag
Mô hình phân phi tr
ASEAN
Association of Southeast Asian
Nations
Hip hi các Quc gia ông Nam
Á
CO
2

CO2 emissions

Lng phát thi CO
2
bình
quân/ngi
DOLS
Dynamic ordinary least square
Bình phng nh nht tính đng
EC
Energy consumption
Tiêu th nng lng bình
quân/ngi
ECM
Error Correction Model
C ch hiu chnh sai s
EKC
Environmental kuznets curve
ng cong môi trng Kuznets
FMOLS
Fully Modified Ordinary Least
Squares
Bình phng bé nht đư đc hiu
chnh hoàn toàn
GDP

GDP thc t bình quân/ngi
(hoc thu nhp)
MENA
Middle East and North Africa
Trung ông-Bc Phi
OECD

Organization for Economic
Cooperation and Development
T chc Hp tác và Phát trin
Kinh t
OPEN
Openness
 m thng mi
PVAR
Panel vector autoregressive
T hi quy vecto d liu bng
SAARC
South Asian Association for
Regional Cooperation
Hip hi Hp tác khu vc Nam Á
VECM
Vector Error Correlation Model
Mô hình Vector hiu chnh sai s






TÓM LT LUN VN

Tiêu th nng lng đóng mt vai trò rt quan trng trong vic phát trin kinh t
nhm hng đn phát trin kinh t bn vng. Mc đích chính ca nghiên cu này là đ
tìm các mi quan h nhân qu gia tiêu th nng lng bình quân/ngi (đc s dng
nh mt bin ph thuc) (PCEC), GDP thc t bình quân/ngi (PCGDP), lng phát
thi CO

2
bình quân/ngi (PCCO
2
) và đ m thng mi (PCOPEN) cho 7 quc gia
thuc khi Asean t 1λ71 – 2012. Áp dng kim đnh tính dng d liu bng, kim
đnh đng liên kt d liu bng và kim tra mi quan h nhân qu d liu bng. Phát
hin ca nghiên cu này cho thy không có bng chng v mi quan h trong ngn hn
t PCGDP, PCCO
2
và PCOPEN đn PCEC. Nhng tìm thy 3 mi quan h nhân qu
t PCGDP và PCEC đn PCCO
2
; mi quan h mt chiu t PCGDP đn PCOPEN.
Trong dài hn, tìm thy 3 mi quan h nhân qu hai chiu gia các cp bin bao gm
gia PCEC và PCCO
2
; gia PCCO
2
và PCOPEN; gia PCOPEN và PCEC. ng thi,
cng tìm thy 3 mi quan h nhân qu mt chiu t PCGDP đn PCEC, PCCO
2
và
PCOPEN. Ngoài ra, đ đi phó vi tính không đng nht  các quc gia và khc phc
bin ni sinh trong hi quy, nghiên cu này áp dng c lng mi quan h dài hn
gm c lng FMOLS và c lng DOLS. Kt qu, ca nghiên cu này s giúp cho
các nhà hoch đnh chính sách có thêm tài liu tham kho và có nhng điu chnh
thích hp nhm gim bt tác đng ca bin đi khí hu toàn cu cho khi Asean nói
chung và Vit Nam nói riêng.
1

CHNG 1. GII THIU
1.1. t vn đ nghiên cu
Ngày nay, vi s phát trin nn kinh t toàn cu vic s dng nng lng là mt
ngun tài nguyên c bn trong nn kinh t. Do đó, tng trng kinh t liên quan trc
tip đn vic tiêu th nng lng và b nh hng bi tính kh dng ca nó. Mt khác,
vic s dng nng lng to ra nhiu tác đng tiêu cc, đc bit là vn đ môi trng.
Hin tng nóng lên toàn cu (hiu ng nhà kính) là đ tài thu hút nhiu nhà nghiên
cu tìm hiu trong sut 30 nm tr li đây, mt ch đ tho lun trong các cuc hi
tho gia các nhà khoa hc, nhà lưnh đo trên th gii và nó cng là câu hi chim u
th c v kinh t và chính tr. ng trc vn đ cn tìm ra gii pháp khc phc này,
nm 1λλ7 hip c Kyoto đc thành lp vi mc tiêu gim lng phát thi nhà kính
(GHG) gây ra bin đi khí hu bng cách sa cha, ct gim phát thi khí nhà kính
(Tính đn tháng 6/2013 vi 192 thành viên gm 1λ1 nc thành viên mt t chc hi
nhp kinh t) đc Công c khung Liên hip Quc v Bin đi khí hu (UNFCCC)
phê chun.
Mt trong nhng nh hng ln nht đi vi bin đi khí hu là s gia tng
lng phát thi CO
2
, kèm theo đó là quá trình đt cháy nhng nhiên liu hóa thch
(than, du, khí t nhiên,…) điu này đc tin là nu không có nhng hành đng mnh
m nhm gim s nóng lên toàn cu thì th gii có th s phi đi mt vi thm ha
môi trng theo nghiên cu ca Apergis và cng s (2010). Lng phát thi CO
2
cng
đc xác đnh là mt trong nhng nguyên nhân chính gây nên hiu ng nhà kính trên
th gii và trong nm 2010 là cao nht trong lch s theo (IEA, 2011). Cng theo báo
cáo ca (IEC, 2013) ông Nam Á cùng vi Trung Quc và n  làm h thng nng
lng toàn cu chuyn trng tâm sang châu Á. D báo nhu cu nng lng ca ông

Nam Á s tng hn 80% trong giai đon đn nm 2035. Khám phá mi liên h gia
tiêu th nng lng, lng phát thi CO
2
và tng trng kinh t tr thành nhng thách
thc ca nghiên cu gn đây k t khi s dng nng lng đang đc xem nh là
2



thách thc hng ti nhng gii pháp phát trin bn vng. Rt nhiu nghiên cu đư
đc thc hin nh các nghiên cu ca Lean và Smyth (2010); Tiwari (2011); Wang
và cng s (2011); Niu và cng s (2011); Alam và Javid (2012); Farhani và cng s
(2012); Alkhathla và Javid (2013); Farhani và cng s (2014); Lim và cng s
(2014),…). Các nghiên cu đư đc thc hin ti nhiu khu vc khác nhau nh khi
OECD và ngoài OECD, các quc gia thuc MENA, các quc gia thuc khi Asean, …
và nhiu nghiên cu đc thc hin vi tng quc gia gm: M, Tây Ban Nha, Trung
Quc, n , Thái Lan, Indonesia, Philippines, … thng là kim tra mi quan h
gia 2 hoc 3 bin đc đ cp  trên. Gn đây, nhiu nghiên cu bt đu quan tâm và
m rng kim tra mi quan h nhân qu đa thêm nhiu bin mi ngoài tng trng
kinh t, tiêu th nng lng, lng phát thi CO
2
, còn có thng mi, đ m kinh t,
vn đu t nc ngoài, dân s, vic làm, nng lng tái to,….
Qua quá trình tng hp các nghiên cu tin nghim v mi quan h nhân qu
gia các bin liên quan đn vn đ môi trng và kinh t. ng thi, kt hp vi
nghiên cu ca Tang và cng s (2014) đư tng hp nhiu nghiên cu
1
v mi quan h
nhân qu gia tng trng kinh t, tiêu th nng lng, lng phát thi CO
2

, dân s,
vn, lao đng và các bin khác đc bit là cho các nc thuc khi Asean. Tuy nhiên,
hin vn cha có nghiên cu nào đánh giá v mi quan h nhân qu gia tiêu th nng
lng, tng trng kinh t, lng phát thi CO
2
và đ m thng mi cho các nc
thuc khi Asean. Nhn thy, đây là khe hng nghiên cu cn đc thc hin.
Vì th, nghiên cu này s thc hin vi d liu bng ca 7 quc gia thuc khi
Asean bao gm: Vit Nam, Thái Lan, Singapore, Philippines, Malaysia, Indonesia và
Brunei trong giai đon t 1971 – 2012 đ tìm ra các mi quan h nhân qu gia tiêu
th nng lng bình quân/ngi, tng trng kinh t (GDP thc t bình quân/ngi),
lng phát thi CO
2
bình quân/ngi

và đ m thng mi (3 quc gia còn li gm
Lào, Myanma và Campuchia do s hn ch v s liu nên nghiên cu này không đ


1
ính kèm ph lc
3



cp đn). Phng pháp đc s dng trong nghiên cu này thc hin ln lt vi kim
đnh nghim đn v; kim đnh đng liên kt d liu bng và áp dng mô hình ECM
theo 2 bc ca Engle và Granger (1987) vi d liu bng đ kim tra mi quan h
đng trong ngn và dài hn gia các bin. ng thi, nghiên cu này cng áp dng
phng pháp c lng mi quan h dài hn thông qua c lng FMOLS và c

lng DOLS vi 4 bin đc đ cp trong bài nghiên cu (trong đó, bin tiêu th nng
lng bình quân/ngi đc s dng nh mt bin ph thuc) nhm khc phc tính
không đng nht trong s liu d liu bng và khc phc xu hng ni sinh trong hi
quy.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
Thông qua mô hình ECM theo 2 bc ca Engle và Granger (1987) d liu bng
xem xét mi quan h nhân qu gia 4 bin bao gm tiêu th nng lng bình
quân/ngi (EC), GDP thc t bình quân/ngi (GDP), lng phát thi CO
2
bình
quân/ngi (CO
2
) và đ m thng mi (OPEN) nhm tr li 2 vn đ sau:
- Liu có mi quan h nhân qu gia GDP thc t bình quân/ngi, tiêu th nng
lng, lng phát thi CO
2
và đ m thng mi vi 7 nc khi Asean hay
không?
- Giúp các nhà chính sách tìm đc chính sách hp lý cho mc tiêu phát trin bn
vng.
1.3. i tng và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu: 7 quc gia thuc khi Asean (Vit Nam, Thái Lan,
Singapore, Philippines, Malaysia, Indonesia và Brunei)
- Phm vi nghiên cu là giai đon 1971-2012
- Phn mm s dng: Eviews 8.0
- D liu đc ly t website ngân hàng th gii Worldbank
()
4

1.4. Cu trúc làm bài
Chng 1: M đu
Chng 2: Tng quan v các nc Asean và các nghiên cu tin nghim.
Chng 3: D liu và phng pháp nghiên cu
Chng 4: Kt qu nghiên cu và gii thích các kt qu thu đc.
Chng 5: Kt lun và gi ý chính sách.
5



CHNG 2. TNG QUAN CÁC NC ASEAN VÀ
CÁC NGHIÊN CU TIN NGHIM
2.1. Tng quan tình hình 7 nc khi Asean
Hip hi các Quc gia ông Nam Á (Association of Southeast Asian Nations,
vit tt là ASEAN) là mt liên minh v chính tr, kinh t, vn hóa và xã hi ca các
quc gia trong khu vc ông Nam Á. T chc này đc thành lp ngày 8 tháng 8
nm 1967 vi 5 thành viên đu tiên là Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore,
và Philippines. Hin nay, t chc này gm 10 quc gm có Indonesia, Malaysia,
Philippines, Singapore, Thái Lan, Brunei, Vit Nam, Lào, Myanma và Campuchia
(hin có 1 quan sát viên là Papua New Guinea và 1 ng c viên là ông Timo).
Hình 2. 1: Xu hng bin đng giá tr trung bình ca 4 bin trong 7 nc Asean

Ngun: kt qu tính toán t nghiên cu
6



Quan sát trong hình 2.1, xu hng tiêu dùng nng lng liên tc tng nhanh
trong sut giai đon nghiên cu. Mc dù có nhng đt gim nh nhng không đáng k.

Cùng chung xu hng này đ m thng mi  các quc gia Asean cng ngày càng
đc m rng đây cng là nn tng cho s tng trng ca khi Asean.
Lng phát thi CO
2
trc khng hong giá du nm 1λ7λ  mc cao và gim
cho đn nm 1λ81, sau đó tng li cho đn nm 2012 nhng  mc thp hn giai đon
trc nhng nm 1λ7λ.
GDP thc t bình quân/ngi trong sut giai đon t 1971-2012 có xu hng
tng mc dù có nhiu bin đng trong sut giai đon nghiên cu. T nm 1λ71 kinh t
các nc tng liên tc, nhy vt t nm 1λ73 đn nm 1λ7λ trc khi khi kinh t
Asean din ra đt gim liên tc và kéo dài đn nm 1λ86 do cuc khng hong tài
chính Châu Á bt đu vào tháng 7/1997 ti Thái Lan. Các nc Indonesia, Hàn Quc
và Thái Lan là nhng nc b nh hng mnh nht bi cuc khng hong này. Hng
Kông, Malaysia, Lào, Philippines cng b nh hng bi s st giá bt thình lình.
Trung Quc, ài Loan, Singapore và Vit Nam không b nh hng. Sau đó, gi tng
liên tc đn nm 2008 kinh t các nc có xu hng gim nh do nh hng chung ca
khng hong tài chính toàn cu.
 thy rõ s bin đng ca tng bin bao gm GDP thc t bình quân/ ngi,
tiêu th nng lng bình quân/ ngi, lng phát thi CO
2
bình quân/ ngi và đ m
thng mi ca 7 nc Asean đc th hin thông qua các hình sau:
7



Hình 2.2: Bin đng ca GDP thc t bình quân/ngi ca 7 nc Asean
(đn v tính: giá c đnh $ nm 2005)

Ngun: kt qu tính toán t nghiên cu

S liu đc ly t WDI cho thy ASEAN vn cha đng nhiu bt n mà mt
trong s đó là thc trng v khong cách phát trin (thu nhp/ngi) gia các vùng
min, nht là gia nhóm nc phát trin gm Brunei, Indonesia, Malaysia, Singapore,
Philippines và Thái Lan (ASEAN-6) và nhóm các nc gia nhp sau ca ASEAN, gm
Campuchia, Lào, Myanma và Vit Nam. Chênh lch khong cách phát trin là nguyên
nhân gây ra s bt bình đng, hn ch v c hi đ thu nhn li ích t hi nhp mt
cách hiu qu. V lâu dài, s khác bit v thu nhp, trình đ phát trin cng nh hng
đn nhng u tiên chính sách ca mi thành viên. Chênh lch khong cách th hin
trên nhiu phng din, tp trung  mt s khía cnh nh: thu nhp bình quân/ngi
ca các nc ASEAN có s tng phn rt sâu sc.
8



Ví d, mc thu nhp bình quân/ ngi (tính theo ngang giá) nm 200λ ca
Brunei và Singapore đt xp x 50 nghìn USD. Ðây là nhóm nc có mc thu nhp
bình quân/ngi không ch cao nht trong khu vc, mà còn có th so sánh vi mt s
quc gia phát trin hàng đu trên th gii. Mc thu nhp này cao gp 17 ln so vi Vit
Nam (2.900 USD), và gp 50 ln so vi Myanma (1.100 USD) - nc nghèo nht khu
vc. Malaysia, Thái Lan có mc thu nhp cao hn nhiu so vi Vit Nam nhng cng
ch bng mt phn ba ca Singapore hay Brunei (Nicolas, 2009).
Hình 2.3: Bin đng ca đ m thng mi ca 7 nc Asean
(đn v tính: %)

Ngun: kt qu tính toán t nghiên cu
Nhìn chung, đ m thng mi ca khi Asean tng liên tc t nm 1λ71 đn
nm 1λ8λ và bt đu tng nhanh cho đn nm 2012. Cho thy mc đ giao thng
ngày càng đc m rng ca khi Asean vi các quc gia trong và ngoài khu vc.
9

Hình 2.4: Bin đng tiêu th nng lng bình quân/ngi ca 7 nc Asean
(đn v tính: mc tiêu th nng lng/ngi)

Ngun: kt qu tính toán t nghiên cu
Theo hình 2.4 tiêu th nng lng bình quân/ngi ca 7 nc Asean nghiên
cu chia làm 3 nhóm. Nhìn chung, nhu cu tiêu dùng nng lng ngày càng tng 
khi Asean.
Nhóm 1 gm Bruinei và Singapore là hai nc có mc tiêu nng lng đáng k
trong khu vc Asean, do Brunei bên cnh là mt nhà xut khu du m và khí thiên
nhiên vi s lng ln cng là mt quc gia tiêu th nng lng nhiu nht vì quc gia
này có lng xe ô tô bình quân/ngi cao nht khu vc. i vi Singapore, tiêu th
nng lng bình quân/ngi cao ch yu là trong lnh vc sn xut dùng nhiu nng
lng hn các ngành khác đc bit là trong lc du, hóa du và ngành công nghip bán
dn.
10



Nhóm 2 gm Malaysia và Thái Lan là hai quc gia có ngành công nghip xut
khu phát trin rt mnh ni bc là công nghip xe hi Thái Lan đng th 10 trên th
gii; Malaysia đc xp  v trí th 22 do Malaysia đnh hng phát trin ngành này
ngay t nhng thp niên 80. Ngành công nghip đin t cng rt phát trin  Malaysia,
nc này hin là nhà sn xut  cng ln th hai th gii, cung cp ti 40% th phn
trên th gii, ch sau Trung Quc. Vic phát trin theo hng phát trin công nghip
ph tr, sn xut hàng xut khu làm tình hình tiêu th nng lng ca Thái Lan và
Malaysia cng tng theo.
Nhóm 3 gm Vit Nam, Indonesia và Philippines xu hng tiêu dùng nng
lng ngày càng tng do nhu cu phát trin kinh t nhng mc đ tiêu th nng lng

ít hn Bruinei, Singapore, Malaysia và Thái Lan do quy mô kinh t còn hn ch.
Hình 2.5: Bin đng lng phát thi CO
2
bình quân/ngi
(n v tính: quy đi kg du bình quân/ngi)

Ngun: kt qu tính toán t nghiên cu
11



Tng t nh mc tiêu th nng lng thì Singapore và Brunei cng là nhng
nc dn đu v mc phát thi cao (CO
2
) và có xu hng gim dn. Các nc còn li
có mc phát thi thp hn nhng có xu hng tng t nhng thp niên 80 tr v sau do
hi nhp và phát trin kinh t. Trong đó, mc phát thi tng nhanh hn  Malaysia và
Thái Lan.
2.1.1. Khái nim tng trng
Theo đnh ngha ca Ngân hàng th gii (WB) trong ―báo cáo v phát trin th
gii nm 1λλ1‖ cho rng: Tng trng kinh t ch là s gia tng v lng ca nhng
đi lng chính đc trng cho mt trng thái kinh t, trc ht là tng sn phm xã hi,
có tính đn mi liên quan vi dân s.
Theo nhà kinh t hc Nafziger, E.Wayne trong tác phm ―kinh t hc ca các
nc phát trin‖, cho rng: ―Tng trng kinh t là s gia tng v lng hoc s gia
tng lên v thu nhp bình quân đu ngi ca mt nc.‖
Tóm li, tng trng kinh t phn ánh quy mô tng lên hay gim xung ca nn
kinh t  nm này so vi nhng nm trc đó. Tng trng kinh t th hin thông qua
quy mô tng trng (mc đ tng hay gim) và tc đ tng trng (dùng đ so sánh
tng đi và phn ánh s gia tng nhanh hay chm ca c nn kinh t qua các nm, các

giai đon,…).
2.1.2.  m thng mi
Có nhiu ch tiêu đo lng s phát trin thng mi quc t ca mt quc gia.
Tuy nhiên, ch tiêu quan trng và thng đc s dng nht là đ m thng mi ca
nn kinh t (Trade Openness). Ch tiêu đ m thng mi đc tính bng cách ly giá
tr tng kim ngch xut nhp khu (Export and Import) ca mt thi k chia cho giá tr
ca tng sn phm trong nc cng trong thi k đó: Openness = (Export + Import)/
GDP (Lê Thanh Tùng, 2014)
12



2.1.3. Lng phát thi CO
2

Lng phát thi CO
2
đc làm rõ thông qua khái nim Carbon footprind [Trích
t: Trng Th Minh An và Kiu Th Hòa (2010)]. Carbon footprind là mt đi lng
ch tng lng khí nhà kính phát thi trc tip và gián tip t mt t chc, cá nhân, s
kin hay mt sn phm đc qui v lng CO
2
.
Trc tip: lng CO
2
phát thi trc tip t vic đt nhiên liu hóa thch bao
gm c vic tiêu th nng lng trong gia đình và vn chuyn.
Gián tip: lng CO
2
phát thi gián tip t toàn b vòng đi sn phm.

2.2. Các nghiên cu tin nghim
Theo Bruns và cng s (2013) tng hp hn 400 nghiên cu trong lnh vc này
có th đc chia thành ba nhóm nghiên cu bao gm:
Nhóm 1: Mi quan h gia tng trng kinh t và mc tiêu th nng lng;
Nhóm 2: Mi quan h gia tng trng kinh t và ô nhim môi trng (bin
thng s dng đ đo lng là lng phát thi CO
2
).
Nhóm 3: Mi quan h gia mc tiêu th nng lng, lng phát thi CO
2
và
tng trng kinh t.
Bên cnh đó, mt s nghiên cu gn đây có đánh giá mi quan h nhân qu các
bin gm tng trng kinh t, tiêu th nng lng, lng phát thi CO
2
phi hp vi
các bin khác nh giá nng lng, đ m thng mi, nng lng tái to, lao đng,
vn ….
2.2.1. Mi quan h gia tng trng kinh t và mc tiêu th nng lng.
(Chontanawat và cng s 2006; 2008) nghiên cu vi 30 nc thuc khi
OECD và 78 nc ngoài khi OECD s dng d liu chui thi gian cho các nc. S
dng phng pháp kim đnh đng liên kt thông qua Johansen - Juselius (1990) kt
hp vi kim đnh nhân qu Granger. Kt qu nghiên cu cho thy có mi quan h
13



nhân qu gia tng trng kinh t và tiêu th nng lng trong khi OECD (có 21/30
nc) và ngoài khi OECD (có 36/78 nc). Tuy nhiên, kim đnh đng liên kt ch
đc phát hin ti 4 quc gia trong khi OECD (Phn Lan, Hà Lan, Na uy và Thy

in) và 8 quc gia ngoài khi OECD (Chile, Oman, Brazil, Myanmar, Sudan,
Trinidad – Todago, Tunisia và Yemen).
Nghiên cu ca (Ciarreta, A và Zarraga A, 2006) tìm thy mi quan h mt
chiu t tiêu th nng lng đn tng trng kinh t trong ngn hn cho Tây Ban Nha.
Nghiên cu cho rng cn tng cung cp đin đ duy trì tng trng kinh t. Hay nghiên
cu ca Binh (2011) vi kim đnh nhân qu Granger – VECM cho thy có mi quan
h mt chiu t tng trng kinh t đn tiêu th nng lng nhng 2 bin này không có
hin tng đng liên kt, kt qu nghiên cu này ng h lý thuyt Tân C in v tiêu
th nng lng không phi là mt yu t hn ch đi vi tng trng kinh t ca Vit
Nam. iu này cng hàm ý rng vic tng giá nng lng có th là c hi tt cho nn
kinh t thúc đy thay th và đi mi công ngh, kt qu tng t vi nghiên cu ca
(Chontanawat và cng s 2006; 2008) vi trng hp ca Vit Nam cng không tìm
đc mi quan h đng liên kt gia hai bin.
Nghiên cu ca Ozturk và cng s (2010) kim đnh tính đng liên kt và mi
quan h nhân qu Granger gia tiêu th nng lng và GDP bình quân/ngi vi d
liu bng cho 51 quc gia thuc nhóm thu nhp trung bình vi 3 mc đ (nhóm thu
nhp thp, nhóm thu nhp trung bình thp và các nc nhóm thu nhp trung bình cao)
trong giai đon 1971 – 2005. Kt qu nghiên cu cho thy tn ti mi liên h đng liên
kt trong c ba nhóm thu nhp trung bình. Qua kim đnh nhân qu Granger d liu
bng cho thy có mi quan h dài hn mt chiu t GDP thc t bình quân/ngi đn
tiêu th nng lng cho nc có thu nhp thp, và hai mi quan h nhân qu hai chiu
cho nhóm nc có thu nhp trung bình trong dài hn. ng thi, nghiên cu cng cung
cp bng chng rng không có mi quan h mnh m gia vic tiêu th nng lng và
tng trng kinh t  các nc này. Tng t, cng không tìm thy mi quan h nhân
14



qu gia tng trng kinh t và tiêu th nng lng trong ngn và dài hn trong nghiên
cu ca Kusuma và Muqorrobin (2013) áp dng kim đnh đng liên kt Johansen và

c lng mi quan h Granger gia tiêu th nng lng và tng trng kinh t vi
Malaysia t 1980 – 2010. iu này có ngha là tng trng kinh t không ch ph
thuc vào tiêu th nng lng.
Nghiên cu ca Lau và cng s (2011) s dng k thut phân tích quan h nhân
qu d liu bng cho cho 17 nc Asian trong giai đon 1980 – 2006 kt qu trong
ngn hn có mi quan h nhân qu t tiêu th nng lng đn GDP thc t bình
quân/ngi. Trong dài hn, tn ti mi quan h nhân qu t GDP đn EC cho thy
nng lng là mt đng lc cho tng trng kinh t trong ngn hn và đóng vai trò
quan trng cho s phát trin kinh t trong dài hn. Và nghiên cu ca Damatte &
Seghir (2013) s dng kim đnh đng liên kt và quan h nhân qu vi d liu bng
cho 12 nc xut khu du trong giai đon 1990 – 2010. Kt qu hai nghiên cu này
cho thy tn ti mi quan h mt chiu t tiêu th nng lng đn tng trng kinh t
trong ngn và dài hn. Hay nghiên cu ca Karanfil và Li (2013) thc hin vi d liu
bng ca 160 quc gia t 1980-2010 ln lt kim đnh tính dng, kim đnh đng liên
kt và áp dng mô hình ECM theo 2 bc ca Engle và Granger (1987). Kt qu
nghiên cu tìm thy mi quan h gia tiêu th nng lng đin và tng trng kinh t
trong dài hn và trong ngn hn tìm thy mi quan h nhân qu mt chiu t tng
trng kinh t đn tiêu th nng lng đin.
Tóm li, các kt qu nghiên cu v mi quan h nhân qu gia tiêu th nng
lng và tng trng kinh t có th là mi quan h nhân qu mt chiu t tiêu th nng
lng đn tng trng kinh t hoc ngc li. Thm chí kt qu là quan h nhân qu
hai chiu hoc không có mi quan h nhân qu. Nhng khác bit này tùy thuc vào
không gian, thi gian, phng pháp x lý kinh t lng hay c s thay đi bin ph
thuc.
15



Bng 2.1: Mi quan h nhân qu gia tng trng kinh t và tiêu th nng lng
TT

Tác gi
Giai đon
Phng pháp
Quc gia
Tên bin
Kt qu
Ngn hn
Dài hn
1
Chontanawat và cng
s (2006)
1960 - 2000
1971 - 2000
Granger
30 nc thuc
khi OECD và
78 nc ngoài
khi OECD
EC, GDP
Khi OECD:
Phn Lan (GDP  EC)
Hà Lan (EC  GDP)
Na uy và Thy in ()
Ngoài khi OECD:
Chile, Oman (EC  GDP)
Brazil, Myanmar, Sudan, Trinidad
– Todago, Tunisia và Yemen (EC
 GDP)
2
Ciarreta, A và

Zarraga A (2006)
1971-2005
Toda và
Yamamoto
(1995), Granger
Tây Ban Nha
EC, GDP
EC  GDP
3
Chontanawat và cng
s (2008)
1971 - 2000
Granger
30 nc thuc
khi OECD và
78 nc ngoài
khi OECD
EC, GDP
21/30 quc gia thuc khi OECD
36/78 quc gia ngoài khi OECD
4
Ozturk, Aslan &
Kalyoncu (2010)
1971-2005
Panel
cointegration,
ECM
51 nc thu
nhp thp và
trung bình

EC, GDP
GDP  EC (thu nhp các nc
thu nhp thp)
EC  GDP (các nc có thu nhp
trung bình)
5
Lau và cng s
(2011)
1980 - 2006
Panel Granger
Causality Test,
FMOLS
17 nc Asian
EC, GDP
EC  GDP
GDP  EC
6
(Binh, 2011)
1976-2010
VECM
Vit Nam
EC, GDP

GDP  EC
7
Damatte & Seghir
(2013)
1990-2010
PGM, FMOLS,
DOLS

Algeria, Angola,
Iran, Nigeria,
Saudi Arabia,
The United Arab
EC, GDP
EC  GDP
EC  GDP
16



TT
Tác gi
Giai đon
Phng pháp
Quc gia
Tên bin
Kt qu
Ngn hn
Dài hn
Emirates and
Venezuela,
Brazil, Canada,
Mexico,
Norway and
Russia
8
Karanfil và Li (2014)
1980-2010
Panel

cointegration,
ECM theo 2
bc ca Engle
và Granger
(1987)
160 quc gia
EC, GDP, t l
đ th hóa và
nhp khu đin
GDP  EC
EC  GDP
9
Kusuma và
Muqorrobin (2013)
1980-2010
Johansen’s
cointegration
và Granger
Causality Test
Malaysia
EC, GDP
-
-
Ghi chú: PGM: pooled mean group (phng phap c lng nhóm trung bình gp); EC: tiêu th nng lng bình quân/ngi; GDP: GDP thc t bình
quân/ngi hoc thu nhp; FMOLS: bình phng bé nht đư đc hiu chnh hoàn toàn; DOLS: Bình phng nh nht tính đng  : Tác đng mt chiu;  :
tác đng hai chiu.
17

2.2.2. Mi quan h gia tng trng kinh t và lng phát thi CO
2
.
Nghiên cu mi quan h gia tng trng kinh t và ô nhim môi trng thng
da trên lý thuyt đng cong môi trng Kuznets (EKC). i tiên phong trong nghiên
cu mi quan h này là nghiên cu ca Kuznet (1λ55) đ xut mt mi quan h hình
ch U ngc gia tng trng kinh t (GDP thc t bình quân/ngi hoc thu nhp)
vi cht lng môi trng (thng đc s dng nh bin đi din là lng phát thi
CO
2
). Rt nhiu nghiên cu v sau nhm kim đnh s tn ti ca đng cong môi
trng Kuznets thông qua các nghiên cu thc nghim vi nhiu kt qu trái chiu và
cha có s thng nht trong mi quan h gia tng trng kinh t vi cht lng môi
trng. C th:
Nhiu nghiên cu ng h s tn ti ca đng cong môi trng Kuznet nh
nghiên cu ca Maddison và Rehdanz (2008) kim tra mi quan h nhân qu gia tng
trng kinh t và lng phát thi CO
2
thông qua kim đnh nhân qu Granger vi d
liu bng cho 134 quc gia t 1990 – 2005. Kt qu nghiên cu cho thy có mi quan
h nhân qu hai chiu gia GDP và CO
2
, kt qu tng t khi chia các quc gia theo
nhóm thu nhp, chia theo đa lý cng cho thy mi quan h hai chiu gia GDP và CO
2
cho tt c các vùng ngoi tr Bc M và Châu M La Tinh; Nghiên cu ca Esteve và
Tamarit (2012) nghiên cu mi liên h gia lng phát thi CO
2
và thu nhp bình quân
đu ngi cho Tây Ban Nha trong giai đon 1857-2007. Kt qu cng tìm thy mi

liên kt gia hai bin ch ra s tn ti ca đng cong môi trng Kuznets.
Gn đây, nghiên cu ca Mamun và cng s (2014) cng nghiên cu mi quan
h này kèm theo câu hi liu vic chuyn đi ca các nn kinh t khác nhau liu có
mang li tác đng tích cc đn phát trin kinh t bn vng thông qua ct gim lng
phát thi CO
2
. D liu vi 136 quc gia t 1980-200λ đc chia thành 5 nhóm chính
gm các nc thu nhp thp; trung bình thp; trung bình cao; thu nhp cao thuc khi
OECD và thu nhp cao ngoài khi OECD. Kt qu thc nghim cho thy ngoi tr
18



nhóm quc gia có thu nhp cao, đng cong môi trng Kuznets Curve (EKC) là mt
hin tng chung trên th gii, và s chuyn đi ca các nn kinh t khác nhau đi vi
mt nn kinh t có phc v sn xut thì ô nhim nhiu hn  các nc có thu nhp cao
và ít ô nhim hn các nc có thu nhp thp, trung bình. Nghiên cu ca Wang và
cng s (2014) thc hin vi λ4 nc thuc các khu vc Châu Phi, Châu M, Châu Á
và Châu Âu t 1972 – 2003. Phng pháp đc tin hành vi kim đnh tính dng;
kim đnh đng liên kt d liu bng và cui cùng là c lng EKC. Nghiên cu tìm
thy mi quan h gia lng phát thi CO
2
và GDP bình quân/ngi vn duy trì mt
đng cong hình ch U ngc ti khu vc Châu M, Châu Á và Châu Âu nhng 
Châu Phi thì không. Kt qu này gii thích ti sao ngi dân  các vùng có thu nhp
trung bình cao hn thì quan tâm các vn đ liên quan đn gim phát thi CO
2
nhiu
hn. Hay nghiên cu ca Uddin và Wadud (2014) nghiên cu v mi quan h gia
lng phát thi CO

2
và tng trng kinh t ca 7 nc thuc khi SAARC vi d liu
chui thi gian t nm 1λ71 – 2012. S dng mô hình vecto hiu chnh sai s
(VECM). Kt qu nghiên cu có tác đng mt chiu tích cc và đáng k t lng phát
thi CO
2
đn tng trng kinh t trong ngn và dài hn. ó là lý do ti sao tiêu th
nng lng li có nh hng quan trng cho s tng trng kinh t, nhng tc đ tng
nhanh chóng ca lng phát thi CO
2
đòi hi phi áp dng các công ngh phát trin
thân thin vi môi trng hoc thay th các ngun nng lng đ bo v môi trng 
by quc gia thuc khi SAARC. Cng tìm thy mi quan h ch U ngc trong
nghiên cu ca Nanthakumar và cng s (2014) vi s liu ca Malaysia t 1974 –
2010 áp dng phng pháp phân phi tr ARDL và mô hình VECM.
Tuy nhiên, mt s nghiên cu li tìm thy đng cong môi trng Kuznets là
ch N thay vì là hình ch U ngc nh lý thuyt EKC đư đ cp nh nghiên cu ca
Akpan và Chuku (2011) vi Nigeria bng cách áp dng mô hình phân phi tr (ARDL)
d liu chui thi gian t 1960 – 2008. Kt qu nghiên cu cho thy tng trng kinh
t liên quan đáng k vi tng suy thoái môi trng  Nigeria c trong ngn chy và dài