Tác động của nợ nước ngoài đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH
***

 NGC MAI

TỄCăNG CA N NC NGOÀI
NăTNGăTRNG KINH T VIT NAM


LUNăVNăTHC S KINH T




TP. H CHÍ MINH ậ NMă2013


LIăCAMăOAN
Tôiă xină camă đoană rngă đơyă lƠă côngă trìnhă nghiênă cu ca tôi. Các ni dung
nghiên cu và kt qu trongăđ tài này là trung thc và chaătngăđc ai công
b trong bt c công trình nào. Nhng s liu trong các bng biu phc v cho
vic phân tích, nhnăxét,ăđánhăgiáăđc chính tác gi thu thp t các ngun khác
nhau có ghi trong phn tài liu tham kho. Ngoài ra, trong lunăvnăcònăs dng
mt s nhnăxét,ăđánhăgiáăcngănh s liu ca các tác gi khác, các căquanăt
chc,ă vƠă đu có chú thích ngun gc sau mi trích dnă đ d tra cu, kim
chng.
Nu phát hin có bt k s gian ln nào tôi xin hoàn toàn chu trách nhim trc
Hiăđng,ăcngănh kt qu lunăvn ca mình.

Tác gi
 Ngc Mai



LI CMăN
Trc tiên, tôi chân thành gi li cmănăđn Thy ậ PGS. TS. Nguyn VnăS
đƣătn tình góp ý, ch bo tôi trong sut quá trình thc hin lunăvn.
Tôi xin tri ân các ThyăCôăTrngăi hc Kinh T Thành ph H ChíăMinhăđƣă
nhit tình ging dy cho tôi trong sut quá trình tham gia hc tp tiăTrng.
Chân thành cmănăBanăGiámăHiuăvƠăKhoaăƠoăToăSauăi HcăTrngăi
hc Kinh T Thành ph H ChíăMinhăđƣătoăđiu kin thun li cho tôi hc tp
và nghiên cu trong sut thi gian qua.
Sau cui, tôi chân thành cmănăgiaăđình,ăbnăbè,ăđng nghipăđƣătoăđiu kin
thun li nhtăđ tôi hoàn thành lunăvnănƠy.
Xin trân trng cmăn.
Tác gi
 Ngc Mai




MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
CÁCH TRÌNH BÀY S LIU
DANH MC BNG
DANH MC HÌNH V
DANH MC PH LC
M U 1
TÓM TT 4

CHNGă1: TNG QUAN V N NCă NGOÀI,ă TNGă TRNG KINH T
VÀăTÁCăNG CA N NCăNGOÀIăNăTNGăTRNG KINH T 5
1.1 Khái nim v n ncăngoƠiăvƠătngătrng kinh t 5
1.1.1 N nc ngoài ca quc gia 5
1.1.2 Tngătrng kinh t 6
1.1.3 Tácăđng ca n ncăngoƠiăđnătngătrng kinh t 7
1.2 Tiêuăchíăđánhăgiáămcăđ n nc ngoài 10
1.2.1 Tiêuăchíăđánhăgiáămcăđ an toàn n nc ngoài ca IMF 10
1.2.2 Tiêu chí ca Ngân hàng th giiă(WB)ăđánhăgiáămcăđ n ca các quc
gia vay n 11
CHNGă2: TNG QUAN CÁC NGHIÊN CUăTRCăÂY 14
2.1 Các nghiên cu trên th gii 14
2.2 Các nghiên cu ca tác gi trongănc 19
CHNGă3: PHNGăPHÁPăVÀăD LIU NGHIÊN CU 22
3.1 Mô hình nghiên cu 22
3.2 D liu nghiên cu 25
3.3 Cácăbc thc hin trong quá trình chy mô hình 25
CHNGă4: KT QU NGHIÊN CU 27
4.1 Kimăđnh nghimăđnăv (Unit root test) 27


4.2 Chnăbc tr tiăuăchoăcácăbin trong mô hình 29
4.3 Kimăđnhăđng liên ktătheoăphngăphápăJohansen 29
4.4 oălng mcăđ tácăđng ca n ncăngoƠiăvƠoătngătrng trong dài hn
bng mô hình VECM 30
4.5 Hn ch caămôăhìnhăđnhălng 36
CHNGă5: KT LUN VÀ THO LUN 38
5.1 Kt lun 38
5.2 Hn ch caăđ tài 39
5.3 Hng nghiên cu tip theo 40

DANH MC TÀI LIU THAM KHO 41
PH LC 44



DANH MC CÁC T VIT TT
- ADB: Ngân hàng phát trin Châu Á
- ADF: Augmented Dickey-Fuller
- DW: Durbin-Watson
- CV: Critical Value
- DSF: Debt Sustainability Framework
- ECM: Error correction model
- EDT : Tng n nc ngoài
- FDI:ăuătătrc tipănc ngoài
- GDIă:ăuătăniăđa
- GDP: Tng sn phm quc ni
- GNI: Tng thu nhp quc dân
- GNP: Tng sn phm quc dân
- HIPCsă:ăCácănc nghèo gánh nng n
- ICOR: Incremental Capital Output Ratio
- IMF: Qu Tin t Quc t
- NHTM:ăNgơnăhƠngăthngămi
- NSNN:ăNgơnăsáchănhƠănc
- PP: Phillips - Perron
- TDS : Tng dch v n hayănghaăv n
- USD:ăôălaăM
- VECM: Vector Error Correction Model
- VN: Vit Nam
- WB: Ngân hàng Th gii
- WTO: T chcăThngămi Th gii

CÁCH TRÌNH BÀY S LIU
 Du phy (,) th hin phân cách phn ngàn.
Ví d: 1,900 đng đc đc là mt ngàn chín trm đng.
 Du chm (.) th hin phân cách phn thp phân.
Ví d: 1.48% đc đc là mt phy bn mi tám phn trm.




DANH MC BNG
Bngă1.1:ăTiêuăchíăđánhăgiáămcăđ an toàn v n ca IMF 10
Bngă1.2:ăTiêuăchíăđánhăgiáămcăđ n nc ngoài ca WB 11
Bng 1.3: Mt s nghiên cu thc nghim gnăđơyăv mi quan h gia n 18
Bng 3.1: Kt qu kimăđnh nghimăđnăv 28
Bng 3.2: Kt qu đ tr tiău 29
Bng 3.3: Kt qu kimăđng liên kt:ă tr (sai phân bc nht) 30
Bng 3.4: Kt qu călngăphngătrình:ăh s cân bng dài hn 31
Bng 3.5: Kt qu călngăphngătrình:ăh s cân bng ngn hn 33

DANH MC HÌNH V
Hìnhă1.1:ăng cong Laffer v n 8

Hình 4.1: Kt qu kimăđnh s năđnh ca mô hình VECM (AR Roots) 34

DANH MC PH LC
Ph lc 1: Kimăđnh tính dng ca các bin 44
Ph lc 2: Kimăđnhăđng liên ktătheoăphngăphápăJohansen 59

Ph lc 3: Chnăbc tr tiăuăchoăcácăbin trong mô hình 62
Ph lcă4:ăMôăhìnhăVECMăđ tr (sai phân bc 1): 1-2 62
Ph lcă5:ăMôăhìnhăVECMăđ tr (sai phân bc 1): 1-1 64


1

M U
1. Lý do chnăđ tài nghiên cu
Do s khan him ngun lc kinh t trongănc, n ncăngoƠiăđƣătr thành mt trong
nhng ngun lc b sung quan trngăđ thúcăđyătngătrng  cácăncăđangăphátă
trin. Nh vnăvayănc ngoài mà mt s ncăđƣăđtăđc nhiu thành công trong
phát trin kinh t nh:ăTrungăQuc, Hàn Quc, Thái Lan, Malaysia Bên cnhăđó, 
mt s nc vic vay n nc ngoài không nhngăkhôngăcóătácăđngăthúcăđyătngă
trng,ă mƠăngc li tr thành gánh nng n và gây ra nhăhng tiêu cc viăđt
ncănhăHyăLp, Ai Len, B ƠoăNha ăTrc tình hình vay n nc ngoài ca Vit
Nam hinăđangăcóăxuăhngăgiaătngăvƠă mc cao so vi tcăđ tngătrng kinh t,
câu hi lnăđcăđt ra hin nay là n nc ngoài ca Vit Nam có tht s thúc đy
quá trình phát trin kinh t hay to ra gánh nng n cho quc gia.ăTrongăđiu kin hi
nhp kinh t quc t ngày càng sâu rng, khng hong n luônăđeăda các nn kinh t,
vic vay n và s dng n hiu qu đ tácăđng tích ccăđnătngătrng kinh t là ch
đ thu hút s quanătơmăđc bit ca nhiu nhà nghiên cu. Chính vì l đó,ătácăgi đƣă
thc hin nghiên cu ắTácăđng ca n ncăngoƠiăđnătngătrng kinh t VităNam”ă
đ làm lunăvnăbo v khóa hc thcăsăca mình.
2. Mc tiêu nghiên cuăđ tài
Mc tiêu chính ca nghiên cu này là phân tích mi quan h gia n ncăngoƠiăđi
viătngătrng kinh t Vit Nam nhm tr li cho các câu hi sau:
- Có tn ti mi quan h dài hn gia n ncăngoƠiăvƠătngătrng kinh t ca Vit
Nam hay không?
- Vicăgiaătngăn nc ngoài tácăđng th nào đnătngătrng kinh t Vit Nam?

- Cn có giiăphápăgìăđ đm bo an toàn n nc ngoài  VităNamătrongătngălai?
2

3. iătng nghiên cu
 đt mc tiêu nghiên cuănhănêuătrên,ălunăvnăhngăđnăcácăđiătng nghiên
cu chính nhăsau:
- N nc ngoài và dch v n ca Vit Nam.
- Tngătrng kinh t ca Vit Nam.
- uătătrc tipănc ngoài trên GDP ti Vit Nam.
- uătătrongănc trên GDP.
4. Phm vi nghiên cu
Lunăvnătp trung vào nghiên cu n ncăngoƠi,ătngătrng kinh t và các bin kinh
t vămôăkhácăca VităNamăđc công b trong khong thi gian t 1986 ậ 2012.
5. Phngăphápănghiênăcu
- Phngăphápăsoăsánhăđi chng: da trên s liu thc t thu thpăđc tác gi so sánh
vi mc tiêu.
- Phngăphápămôăhìnhăhoá:ăphngăphápănƠyăđc s dngăđ làm rõ nhng phân
tíchăđnh tính bng các hình v c th đ vnăđ tr nên d hiuăhn.
- Phngăphápăphơnătíchăkinhăt lng: tác gi s dng mô hình VECM đ phân tích
cân bng dài hnăvƠăcăch hiu chnh sai s ECMăđ phân tích cân bng ngn hn ca
n nc ngoài và mt s yu t vămôăkhác nhăhngăđnătngătrng kinh t ca Vit
Nam.
6. D liu nghiên cu
3

Trong lunăvnătácăgi đƣăs dng s liu thng kê t Ngân hàng Th gii (WB), Tng
cc thng kê (GSO), B Tài Chính (MOF), Ngân hàng Phát Trin Châu Á (ADB) công
b trong khong thi gian t 1986 - 2012.
7. B cc ca bài nghiên cu
Ngoài các phn m đu, kt lun, tài liu tham kho và ph lc thì b cc bài nghiên

cuănƠyăđc chia thành 5 chng.
- Chng 1: Gii thiu v n ncăngoƠi,ătngătrng kinh t vƠătácăđng ca n nc
ngoƠiăđnătngătrng kinh t.
- Chng 2: Tng quan các nghiên cuătrcăđơyăbaoăgm các nghiên cu trên th
gii và  Vit Nam.
- Chng 3: PhngăphápăvƠăd liu nghiên cu.
- Chngă4: Kt qu nghiên cu thc nghim.
- Chngă5:ăTóm tt kt qu nghiên cu và tho lun.
8. Nhngăđóngăgópăca bài nghiên cu
- Lunăvnăđƣăcungăcp thêm mt nghiên cu thc nghim v tácăđng ca n nc
ngoƠiăđi viătngătrng kinh t ca VităNam:ăphngăphápăhi qui tuyn tính
bng mô hình VECM.
- aăraănhnăđnh v mi quan h gia n ncăngoƠiăvƠătngătrng kinh t trong
bi cnh khng hong n đangădin ra  các quc gia trên th giiăđc bit  Châu
Âu.
- Cui cùng, lunăvnăcngălngăhóaăđc mcăđ tácăđng ca n ncăngoƠiăđn
tngătrng kinh t đ đ ra các khuyn ngh nhm nâng cao hiu qu qun lý n
nc ngoài ca Vit Nam.
4

TÓM TT
Mc tiêu chính ca nghiên cu này là xem xét mi quan h c trong ngn hn và dài
hn gia n nc ngoài và các binăvămôăđc la chnăvƠătngătrng kinh t ca
Vit Nam trong khong thi gian 1986-2012 thông qua vic s dngă phngă phápă
đng liên kt Johansen,ămôăhìnhăvécătăđiu chnh sai s (VECM)ăvƠăcăch hiu chnh
sai s (ECM).ăTrongăđóătp trung vào mi quan h gia n ncăngoƠiăvƠătngătrng
kinh t ca VităNam.ăPhngăphápăđng liên kt Johansen khngăđnh có tn ti ít
nht mt mi quan h đng liên kt ca các bin đc la chn trong mô hình. Kt qu
nghiên cu ca mô hình VECM cho thy rng trong dài hn, n ncăngoƠiătácăđng
tích ccăđnătngătrng kinh t. Khi t l n ncăngoƠiătrênăGDPătngă1%ăthìăGDPă

thcăbìnhăquơnăđuăngiătng 0.4%. Mô hình ECM có h s điu chnh sai s mang
du âm cho thy, khiătngătrng kinh t vt mc cân bng dài hn s cóăcăch điu
chnh s mt cân bng v trng thái cân bng trong k k tip. Tuy nhiên, h s hi qui
ca yu t này khôngăcóăỦănghaăthng kê.ăiu này dnăđn s hoài nghi v đ tin cy
ca các binăđc lp k trên trong vic gii thích s t vnăđng ca tngătrng kinh
t tr v v trí cân bng dài hn khi có s thayăđi ca các binăđc lp.
T khóa: n nc ngoài (external debt), economicăgrowthă(tngătrng kinh t), gánh
nng n (debt burden), dch v n (debt servicing)

5

CHNGă1: TNG QUAN V N NC NGOÀI, TNGăTRNG
KINH T VĨăTỄCăNG CA N NCăNGOĨIăNăTNGăTRNG
KINH T
1.1 Khái nim v n ncăngoƠiăvƠătngătrng kinh t
1.1.1 N nc ngoài ca quc gia
N nc ngoài là mt khái nim cnălƠmărõăđ qun lý mt cách hiu qu vì vi cách
hiu khác nhau s cho s liu khác nhau dnăđnăđánhăgiáăvƠăgii quyt vnăđ n khác
nhau.
Theo đnhănghaăca các t chc quc t nhăNgân hàng th gii (WB), Qu tin t
quc t (IMF), T chc hp tác và phát trin kinh t (OECD), tng vay n nc ngoài
vào mt thiăđimănƠoăđóălƠănghaăv n hin hành, không bao gmănghaăv n d
phòngămƠăđiătngăcătrúăca mt nn kinh t n điătngăkhôngăcătrú và phi hoàn
tr n gc và/ hoc tin lãi ti mt thiăđimătrongătngălai.ăTheo khái nim này, n
nc đc ngoài gn lin vi khái nim điătngăcătrú.ă
 Vit Nam, theo Lut qun lý n côngănmă2009, n nc ngoài ca quc gia là tng
các khon n nc ngoài ca Chính ph, n đc Chính ph bo lãnh, n ca doanh
nghip và t chcăkhácăđcăvayătheoăphngăthc t vay, t tr theoăquyăđnh ca
pháp lut Vit Nam. Theo khái nim này, n nc ngoài là tt c các khonăvayămn
ca tt c các pháp nhân VităNamăđi viănc ngoài và không bao gm n ca các

th nhân (n ca cá nhân và h giaăđình).
Nhăvy ta thy v bn cht không có s khác bităđángăk trongăđnhănghaă v n
nc ngoài ca Vit Nam và Quc t.ăTuyănhiên,ăđnhănghaăv n ca Quc t rõ ràng
và rngăhnăkháiănim n ca Vit Nam. Vì vy, s liu v n nc ngoài ca Vit
6

Nam theo thng kê ca các t chc quc t luôn lnăhnăsoăvi s liu ca các t chc
trongănc.
1.1.2 Tngătrng kinh t
Tngă trng kinh t là s giaă tngă v giá tr trong phm vi mt nn kinh t.ă Tng
trng kinh t đc phn ánh  nhiu ch tiêuănhngăch tiêuăthngăđc s dng là
Tng sn phm quc ni (GDP), tng sn phm quc dân (GNP), tng thu nhp quc
dơnă(GNI),ătngătrng vn,ălaoăđng, s giaătngădungălng th trng S tngătácă
gia các b phn cuăthƠnhăGDPănhătiêuădùngăniăđa,ăđuăt,ăchiătiêu chính ph và
cánăcơnăthngămi s lƠmăthayăđi tcăđ tngătrng kinh t.
Quáătrìnhătngătrng th hin các ngun lcătngătrngănhătƠiănguyênăthiên nhiên,
vn,ălaoăđng, công ngh, qun lý, quan h, th trng ăđc khai thác và s dng có
hiu qu cao nht.ăTngătrng kinh t bao hàm c tngă trng theo chiu rng và
chiu sâu, s lng và chtălng, ngn hn và dài hn Nhiu công trình nghiên cu
trongăngoƠiăncăđƣălng hóa tácăđng ca các ngun lcătngătrng đn chtălng
vƠăđngătháiătngătrngăthôngăquaăcácămôăhìnhănhămôăhìnhătáiăsn xut ginăđnăca
C. Mác, tái sn xut m rng ca V.I. Lênin, mô hình các giai đonătngătrng kinh t
ca W.Rostow hoc Solow hoc hàm sn xut Cob Douglas.
Quáătrìnhătngătrng kinh t có th có nhiuămôăhìnhăkhácănhauănhătngătrng kinh
t hng ni,ătngătrng kinh t hng ngoi hoc s kt hp ca c hai mô hình này
tùyăđiu kin và s la chn chinălc ca các qucăgia.ăNhăvy,ătng trng kinh t
là quá trình tích lu giá tr giaătngăca mt nn kinh t t các ngun lc trong và ngoài
nc và nó phiăđcăthúcăđy bng nhngăđng lcăđ mnh ca chính sách, lòng t
hào dân tc hoc nhng yu t khácătrongăđiu kin toàn cu hoá và hi nhp kinh t
quc t.

7

1.1.3 Tácăđng ca n ncăngoƠiăđnătngătrng kinh t
Các lý thuyt kinh t cho rng mc vay n nc ngoài hp lý  cácăncăđangăphát
trin s kíchăthíchătngătrng kinh t. Các quc gia  giaiăđon phát trinăđu vi dung
lng vn nh hnăs có nhngăcăhiăđuătăvi t sut hoàn vnăcaoăhnăso vi các
nn kinh t phát trin. Câu hiăđt ra là ti sao mc n tíchălyăcaoăquáămc hp lý li
có th dn tiătngătrng kinh t thpăhn.ăS lý gii tt nht có th xut phát t lý
thuytăắdebtăoverhang”.
TheoăKrugmană(1988)ăđnhănghaăắdebtăoverhang”ălƠătìnhătrngă trongă đóăs tin d
kin chi tr n nc ngoài s gim dnăkhiădungălng n tngălên.ăLỦăthuytăắdebt
overhang”ăchoărng nuănhăn trongătngălaiăvt quá kh nngătr n ca mt nc
thì các chi phí d tính chi tr cho các khon n s kìmăhƣmăđuătătrongănc vƠăđuătă
nc ngoài, t đóănhăhng xuăđnătngătrng.ăCácănhƠăđuătătim nngăs lo s
rng khi qucăgiaăđóăsn xut càng nhiu, h s b cácăncăđánhăthu nngăhnăđ chi
tr cho các khon n ncăngoƠi,ădoăđóăcácănhƠăđuătăs khó có th b cácăchiăphíăđu
tăhin tiăđ thu v snălngăcaoăhnătrongătngălai.ăLỦ thuytăắdebtăoverhang”ăcònă
điăđn mt kt qu rngăhn,ăđóălƠămc n nc ngoài quá cao s làm gimăcácăuăđƣiă
ca chính ph cho các hotăđng ci t căcu và tài khóa do vic cng c tình hình tài
khóa quc gia có th lƠmătngăápălc tr n cho nc ngoài. Nhng bt liănƠyăđi vi
công cuc ci t đangălƠ mi quan ngi ln  cácănc có thu nhp thp,ăniămƠăvic
ciăcáchăcăcu là cn thităđ duy trì tcăđ tngătrng kinh t.
Tình trngăắDebtăoverhang”ăcngăđng thiăkìmăhƣmăđuătăvƠătngătrng do gây ra
s lo ngi v các quytăđnh ca Chính ph. Khi quy mô n côngătngălên,ăkhóăcóăth
chc chc rng chính ph s vin ti nhngăchínhăsáchăgìăđ gii quyt các khon n
phi tr. Trên thc t,ăngi ta cho rng Chính ph có th dùng các công c tácăđng
đnăđuătăđ chi tr cho các khon n (theo Agenor và Montiel 1996). Lp lun này
8

có th đcăxemăxétătrongăđng cong Laffer v n ( Hình 1.1), cho thy rng tng n

càng ln s điăkèmăvi kh nngătr n càng gim. Trên phn dc lên caăđng cong,
giá tr hin ti ca n cƠngătngăs điăcùngăvi kh nngătr n cngătngălên. Trên
phn dc xung caăđng cong, giá tr hin ti ca n cƠngătngăliăđiăkèmăvi kh
nngătr n càng gim.
Hình 1.1:ăng cong Laffer v n

Ngun: Catherine Pattillo, Hélène Poirson and Luca Ricci (2002):” External Debt and
Growth”, Magazine Finance and Development of the IMF.
nhăđng cong Laffer v n lƠăđim mà tiăđóăs tngălênătrongătng n btăđu to
ra gánh nngăchoăđuăt,ăci t kinh t và các hotăđngăkhác,ăđim này có th liên
quanăđnăđim mà tiăđóăn btăđu nhăhngăngc chiuăđnătngătrng.
Mc dù lý thuytăắdebtăoverhang”ăkhôngătrc tip phân tích nhăhng ca n nc
ngoƠiă đnă tngă trng kinh t nhngă li gi ý rng tng n ln s kimă hƣmă tngă
trng do góp phn làm gimăđuăt.ăDo vy,  mc n hp lý, vay n tngălênăs có
9

tácăđng tích ccăđnătngătrng.ăNgc li, tng n tíchălyăln s có th cn tr
tngătrng.
Theo nghiên cu ca Reinhart và Rogoff (2010), s dng biuăđ tng hp t 44 quc
gia phát trinăvƠăđangăphátătrin, h tìm thy mtăngng n ca chính ph trên GDP
90%, nuăvt qúa mc này tcăđ tngătrng thc t gim.ăNgng này đc xem là
"đim ti hn"ăhayăắngng n”.
Theo nghiên cu ca Mehmet Caner, Thomas Grennes và Koehler Fritzi-Geib, các
chuyên gia kinh t ca World bank (2010) bng lý thuyt và thc nghim trên mu là
101 quc gia ( 75 qucăgiaăđangăphátătrin và 26 quc gia phát trin),ătrongăđóăcó Vit
Nam, v mi quan h trong dài hn gia n côngăvƠătngă trng kinh t, giai đon
1980-2008, phân tích này cung cp mt nn tng cho s phát trin các nghiên cu
chng minh s tn tiăngng n vƠăcătínhăngng n (n công trên GDP) cho tng
quc gia, t đóăcóănhng chính sách phù hpăđi phó viănguyăcăkhng hong n
đangăđeădaăcácănc có n nc ngoài cao hin nay. Và kt qu nghiên cu cho thy

có s tn tiăngng n ( Debt threshold), mcăngng ca t l n công trung bình
dài hn so vi GDP là 77 % cho các nhóm mu chung (gm các qucăgiaăđƣăphátătrin
vƠăđangăphátătrin)ăvƠă64%ăchoăcácăcácăncăđangăphátătrin. Nu n côngăvt qua
mc 77%, mi đim phnătrmătngăthêmătrongăt l n công trên GDP ca nn kinh t
làm mtă0,0174ăđim phnătrmătngătrng thc trung bìnhăhƠngănm.ăHiu ng này
là rt quan trng.ăDiăngng này, miăđim phn trmătngăthêmătrongăt l n công
trên GDP ca nn kinh t lƠmătngă0,065ăđim phnătrmătngătrng thc trung bình
hƠngănm.ăNhăvy, có s tn tiăngng n, đơyălƠăgiáătr ti hn.
10

1.2 Tiêuăchíăđánhăgiáămcăđ n nc ngoài
Khác vi n trongă nc, n nc ngoài ca Chính ph nói riêng, n quc gia nói
chung rtăđc các nhà qun lý quan tâm vì n nc ngoài không ch liênăquanăđn
thc trng nn kinh t, kh nngătr n mƠă cònăliênăquanăđn kh nngăthuăhútăcácă
ngun lc tài chính t bên ngoài phc v cho các mcătiêuăvămôăcaăNhƠănc. Các
ch s đánhăgiáămcăđ n ncăngoƠiăđc xây dng thành h thng nhmăxácăđnh
mcăđ nghiêm trng ca n ncăngoƠiăđi vi an ninh tài chính quc gia.
1.2.1 Tiêuăchíăđánhăgiáămcăđ an toàn n nc ngoài ca IMF
Theoăquanăđim caăIMFăthìătiêuăchíăđánhăgiáăanătoƠnăn ncăngoƠiăđi vi các quc
gia có thu nhp thp da vào hin giá thun ca n và dch v n (nghaăv tr n),
mt chính sách n yuăđngănghaăanătoƠnăv n và mt chính sách n mnhăđng
nghaăvi kém an toàn v n.
Bng 1.1:ăTiêuăchíăđánhăgiáămcăđ an toàn v n ca IMF
GánhănngănătheoătiêuăchíăDSF

NPVăcaănă(%)
Dchăvănă(%)
Xutăkhu
GDP
Thu ngân sách

Xutăkhu
Thu ngân sách
An toàn
100
30
200
15
25
Trung bình
150
40
250
20
30
Mnh
200
50
300
25
35
Ngun: IMF
- T l NPV ca n/xut khuă(NPV/X):ăđoălng hin giá thun ca n nc ngoài
liênăquanăđn kh nngătr n ca quc gia t ngun thu xut khu.
11

- T l NPV ca n/thuăngơnăsáchănhƠăncă(NPV/DBR):ăđoălng hin giá thun ca
n ncăngoƠiăliênăquanăđn kh nngătr n ca quc gia ly t ngun thu ngân sách
nhƠănc.
Tuy nhiên, ch tiêu th hai ch đc s dng nuănhăđápăngăhaiăđiu kin: (i) t l
xut khu/GDP (X/GDP) phi ln hoc bng 30% và (ii) t l thu ngân sách nhà

nc/GDP ( DBR/GDP) phi lnăhnă15%.ăMt qucăgiaăđc xem là an toàn nuănhă
NPV/X nh hnă150%; NPV/DBR nh hnă250%.
- T l NPV ca n/GDPă(NPV/GDP):ăđoălng hin giá thun ca n nc ngoài trên
tng thu nhp quc ni.
- Dch v n/xut khu (TDS/X) và dch v n/ngun thu ngân sách (TDS/DBR): là
nhng ch tiêuăđoălng tính lngăđc Ngân hàng Th giiăvƠăIMFăđaăvƠoăđ đánhă
giá mcăđ bn vng n công.ăTDS/Xăđoălng kh nngăthanhătoánădch v n t
ngun thu xut khu.ăCònăTDS/DBRăđoălng kh nngăthanhătoánădch v n t thu
ngơnăsáchănhƠănc. Mt qucăgiaăđm bo tính lng, TDS/X phi thpăhnă15%ăvƠă
TDS/DBR thpăhnă10%.
1.2.2 Tiêu chí ca Ngân hàng th giiă(WB)ăđánhăgiáămcăđ n ca các quc
gia vay n
 xp loi các con n theo mcăđ n, Ngân hàng th gii s dng các ch s đánhă
giá mcăđ n nn ca các quc gia vay n nhă bng 1.2.
Da vào các ch s này, các t chc tài chính quc t có th đánhăgiáămcăđ n nn và
kh nngătƠiătr choăcácănc thành viên. Các ch s nƠyăcngălƠăcnăc đ các quc
gia vay n tham kho,ăxácăđnh tình trng n đ hochăđnh chinălc vay n cho
quc gia.
12

Bng 1.2:ăTiêuăchíăđánhăgiáămcăđ n nc ngoài ca WB
Chăs
Mcăđă
bình thng
Mcăđă
khóăkhn
Mcăđă
trmătrng
1.ăTălă%ătngănăncăngoƠiăsoăviă
GDP

≤ă30%
30 ậ 50%
≥ă50%
2.ăTălă%ătngănăncăngoƠiăsoăviăkimă
ngchăxutăkhuăhƠngăhóaăvƠădchăv
≤ă165%
165 ậ 200%
≥ă200%
3.ăTălă%ănghaăvătrănăsoăviăkimă
ngchăxutăkhuăhƠngăhóaăvƠădchăv
≤ă18%
18 ậ 30%
≥ă30%
4.ăTălă%ănghaăvătrănăsoăviăkimă
ngchăxutăkhuăhƠngăhóaăvƠădchăvăsoă
viăGDP
≤ă2%
2 ậ 4%
≥ă4%
5.ăTălă%ănghaăvătrălƣiăsoăviăkimă
ngchăxutăkhuăhƠngăhóaăvƠădchăv
≤ă12%
12 ậ 20%
≥ă20%
Ngun : World Bank.
Quy mô n và tr n, tr lãi so vi ngun thu trc tip và gián tipăđ tr n thng
đcădùngăđ đánhăgiáămcăđ n. Mcăđ n cngăngm cho bit kh nngătr n ca
các quc gia trong trung và dài hn. Các ch tiêuăthng dùng:
* Kh nngăhoàn tr n vayănc ngoài (EDT/XGS)
- Tng n/Tng kim ngch xut khu hàng hóa dch v: Ch tiêu này biu din t l n

nc ngoài bao gm n tănhơn,ăn đc chính ph bo lãnh trên thu nhp xut khu
hàng hóa và dch v.ăụătng s dng ch tiêu này là nhm phn ánh ngun thu xut
khu hàng hóa và dch v lƠăphngătin mà mt quc gia có th s dngăđ tr n
nc ngoài.
* T l n nc ngoài so vi tng sn phm quc ni (EDT/GDP)
13

- N/GDP:ăơyălƠăch tiêuăđánhăgiáăkh nngătr n thông qua tng sn phm quc ni
đc to ra. Hay nói cách khác, nó phn ánh kh nngăhp th vnăvayănc ngoài.
Thôngăthngăcácăncăđangăphátătrinăthngăđánhăgiáăcaoăgiáătr đng ni t hoc s
dng ch đ đaăt giá dn ti làm gim tình trng trm trng ca n. Do vy, tình trng
n có th khôngăđcăđánhăgiáăđúngămc.
Tóm li, trongăchngă1,ătácăgi đƣătrìnhăbƠyăcácăkháiănim v n ncăngoƠi,ătngă
trng kinh t,ătácăđng ca n ncăngoƠiăđnătngătrng kinh t qua lý thuytăắdebtă
overhang”,ăvƠăcácătiêuăchíăđánhăgiá mcăđ an toàn n nc ngoài theo WB và IMF
làm nn tng cho nghiên cu thc nghim .
B cc bài nghiên cuănƠyăđcăchiaăthƠnhă5ăchng.ăChngătip theo là tng quan
các nghiên cuătrcăđơy.ăSauăđóălƠăphngăphápăvƠăd liu nghiên cu.ăChngă4ă
phân tích kt qu nghiên cu thc nghim. Và phn cui cùng, tóm tt kt qu nghiên
cu và tho lun.

14

CHNGă2: TNG QUAN CÁC NGHIÊN CUăTRCăÂY
2.1 Các nghiên cu trên th gii
n nay, trên th giiăđƣăcóărt nhiu chuyên gia kinh t nghiên cu thc nghim v
tácăđng ca n ncăngoƠiăđnătngătrng kinh t bng nhiu mô hình khác nhau.
Các tác gi tp trung vào vicăđoălng nhăhng ca n nc ngoài và các bin kinh
t vămôăkhácăđnătngătrng kinh t và ph binălƠăđoălng nhăhng ca n nc
ngoƠi,ănghaăv tr n,ăđuătăniăđa,ăđuătăncăngoƠi, ăđnătngătrng kinh t.

Diăđơy,ătácăgi tómălt mt vài nghiên cuăđin hình v mi quan h tácăđng ca
n ncăngoƠiăđnătngătrng kinh t ca mt s quc gia trên th gii,ălƠmăcăs nn
tng nghiên cu thc nghimăchoătngătrng kinh t ti Vit Nam.
Nghiên cu ca Odularu và Okonkwoăđc trình bày ti Hi tho CSAE Conference
2012: Economic Development in Africa (session Debt and Growth) ắExternal debt,
debt burden and economic growth nexus: empirical evidence and policy lessons from
selected West African States”. Trng tâm ca nghiên cuănƠyălƠăđánhăgiáătácăđng ca
n ncăngoƠiăđnătngătrng kinh t ca 4ănc Tây Phi gmăCoteăd’Ivoire,ăGambia,ă
Ghana và Senegal trong khong thi gian t nmă1970-2007. Tác gi đƣăs dng k
thut đng liên kt EngelăGrangerăđ xemăxétătácăđng ca n ncăngoƠiăđnătngă
trng kinh t. Kt qu ca tác gi cho thy n nc ngoài và dch v n nc ngoài
(debtăservicing)ăcóătácăđng trc tipăvƠăngc chiuăđn tngătrngătrongăgiaiăđon
nghiên cu. Tác gi cngăs dngămôăhìnhăECMăđ phơnătíchătácăđng ngn hn gia
các bin. Kt qu ch ra rng, có tn tiăcăch hiu chnh sai s đ điu chnh s mt
cân bng trong t l tngătrng  thi k k tip ca Gambia, Ghana và Senegal vi
giá tr lnălt là 28.7%, 40% và 47% (h s caăCoteăd’ăIvoireăkhôngăcóăỦănghaăthng
kê).
15

Nghiên cu ca tác gi Frimpong, J. M. and Oteng-Abayi,ăE.ăF.,ăđngătrongăTp chí
Khoa hc và Công ngh, Vol 26 No.3, 12/2006ă ắTheă Impact Of External Debt On
EconomicăGrowthăInăGhana:ăAăCointegrationăAnalysis”. Mc tiêu ca nghiên cu này
lƠăđánhăgiáătácăđng ca n ncăngoƠiăđnătngătrng kinh t ca Ghana. Tác gi đƣă
s dng b d liu thi gian t nmă1970-1999,ăđ tinăhƠnhăcácăbc thc nghim.
Kt qu thc nghim có s tn ti ca mtăphngătrìnhătngătrng dài hn ti Ghana.
Mô hình véc tăhiu chnh sai s (VECM)ăđc tác gi s dngăđ xem xét các tác
đng ngn hn. Kt qu ch ra rng n ncăngoƠiătácăđng tích ccăđnătngătrng
trong khi dch v n gơyăraăắhiu ng chèn ln”.ăTrong dài hn, dòng n nc ngoài,
dch v n vƠăđuătătrc tipănc ngoài nhăhngăđnătngătrng GDP. S giaătngă
dòng vn n nc ngoài có tác dng tích ccăđi viătngătrng GDP. Tuy nhiên, s

giaătngădch v n nc ngoài gimătngătrng kinh t và có bng chng cho s tn
ti ca "hiu ng lnăátắă Ghana. Bên cnhăđó,ăvnăđuătătrc tipănc ngoài có nh
hng tích ccăvƠăđáng k đnătngătrngăGDP.ăuătăniăđaăđƣăbt ng tácăđng
tiêu ccăvƠăđángăk vào s tngătrng.
Nghiên cu ca Mohd Daud, N.; Halim Ahmad, A; Azman-Saini, W.N.W. đngătrên
ISSN Economic Research Vol 26 No. 2, nmă2013 ắDoesăexternalădebtăcontributeăto
Malaysiaăeconomicăgrowth?”. Mc tiêu nghiên cuăchínhălƠăphơnătíchătácăđng ca n
ncăngoƠiăđi viătngătrng kinh t ca Malaysia trong dài hn. BngăPhngăphápă
phân phi tr t hi quy (Autoregressive Distributed Lag ậ ARDL)ăgiaiăđon 1991 ậ
2009, tác gi khngăđnh tn ti mi quan h dài hn gia n nc ngoài và GDP 
Malaysia. Tác gi cngăchoăthy có tn ti mi quan h phi tuyn hình ch U gia n
ncăngoƠiăvƠătngătrng vi giá tr n tiăuălƠăRM170,757ăt.ăDi mc này, gia
tngăn s tácăđng cùng chiu tiătngătrngăvƠăngc liăgiaătngăn trên mc này
s gây bt liăchoătngătrng.
16

Nghiên cu ca Eravwoke Kester Erhieyovwe và Oyovwi Dickson Onovwoakpoma
đngătrênăISSNăEconomicăResearchăVol 2 No. 2, nmă2013 ắExternalăDebtăBurdenăandă
its Impact on Growth: An Assessment of Major Macro- Economic Variables in
Nigeria”. Tác gi nghiên cuătácăđng ca gánh nng n đn các bin kinh t vămôă
chính  Nigeria. Bngăphngăphápăđng liên kt tác gi khngăđnh có tn ti mi
quan h dài hn gia các binăđc la chn. Kt qu cho thy gánh nng n,ăđuătă
trc tipănc ngoài, lm phát và xut khu có quan h cùng chiuăđnătngătrng
kinh t. Kt qu nƠyăcngăphùăhp vi kt qu nghiên cu ca Sulaiman, L.A. ắEffect
ofăExternalăDebtăonăEconomicăGrowthăofăNigeria” đcăđngătrênăISSNăVolă3 No.8,
nmă2012.ăTácăgi s dng d liu t 1970 ậ 2010 và bngăphngăphápăđng liên kt
tác gi khngăđnh tn ti quan h dài hn gia n ncăngoƠiăvƠătngătrng. Mô hình
ECM cho thy n cóăđóngăgópătíchăcc tiătngătrng kinh t ca Nigeria.
Mt s kt qu nghiên cu cho thy n ncăngoƠiăvƠătngătrng kinh t có liên quan
tuyn tính. Tuy nhiên, mt s nhà nghiên cuăđƣătìmăthy tn ti mi quan h phi tuyn.

Trong s này là nghiên cu ca Patillo và cng s (2002). Tác gi điu tra các mi
quan h gia tng n nc ngoài và tcăđ tngătrng GDP caăcácăncăđangăphátă
trin trong khong thiăgiană29ănm,ăbtăđu t nmă1969.ăH kt lun rng mi quan
h gia n ncăngoƠiăvƠătngătrng kinh t là phi tuyn có dngăđng cong hình
ch Uăngc.ăiu này ng ý,  mcăđ thp ca n nc ngoài, n nc ngoài s nh
hng tích ccăđnătngătrngănhngă các cpăđ n caoăhn,ămi quan h tr nên
tiêu cc. Các tác gi đƣăcóăth xácăđnhăngng n khong 35-40 phnătrmăt l n
trên GDP và khong 160-170 phnătrmăt l n trên xut khu. Bên cnhăđó,ănghiênă
cu ca Patillo và cng s (2004) kt lun mi quan h phi tuyn gia n vƠă tngă
trng, các nghiên cu khác bao gm nghiên cu ca Cohen (1997), và Elbadawi và
cng s (1997)ăăcngătìmăthy s tn ti ca quan h phi tuyn.
17

Tuyănhiên,ă Schclarekă (2004)ăđƣătin hành mt nghiên cuă tngă t nhă ca Patillo
(2002)ănhngătinăhƠnhătrênă9ăncăđangăphátătrinăvƠă24ănc công nghip vi b d
liuăthuăđc t Ngân hàng th giiă(WDI)ă.ăi viăcácăncăđangăphátătrin, nghiên
cu cho thy mcăđ thpăhnăca n ncăngoƠiăcóăliênăquanăđn tcăđ tngătrng
caoă hn.ăTuyănhiên,ănghiênăcu không tìm thy s tn ti ca quan h hình ch U
ngc gia tng n ncăngoƠiăvƠătngătrng kinh t nhăkt lun ca Patillo (2002).
iăcácănc công nghip, nghiên cu cho thy không có mi quan h đángăk gia
tng n nc ngoài ca chính ph vƠătngătrng kinh t. Adegbite và cng s (2008)
cngăkhôngătìmăthy bt k mi quan h phi tuynăđángăk gia các khon n nc
ngoƠiăvƠătngătrng kinh t  Nigeria.
Ngoài ra, còn mt s nghiên cuăphơnătíchă đánhăgiáămi quan h tácăđng gia n
ncăngoƠiăđnătngătrng kinh t tiăcácănc Kenya, Nepal, Pakistan và Turkye, vi
kt qu tómăltănhăsau: