BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM
PHMăVNăTHNG
OăLNGăCÁCăYUăTăNHăHNGăNă
RIăROăTệNăăDNGăTRONGăCHOăVAYă
DOANHăNGHIPăVAăVĨăNHăTIăNGỂNăHÀNG
THNGăMIăCăPHNăỌNGăNAMăÁăậ CHI
NHÁNHăBỊNHăDNG
LUNăVNăTHCăS
TP.ăHăChíăMinhăậ Nmă2013
BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM
PHMăVNăTHNG
OăLNGăCÁCăYUăTăNHăHNGăNă
RIăROăTệNăăDNGăTRONGăCHOăVAYă
DOANHăNGHIPăVAăVĨăNHăTIăNGỂNăHĨNGă
THNGăMIăCăPHNăỌNGăNAMăÁăậ CHI
NHÁNHăBỊNHăDNG
Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60340201
LUNăVNăTHCăS
NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. TRN HOÀNG NGÂN
TP. HăChíăMinhăậ Nmă2013
i
LI CAM OAN
Tôi cam đoan lun vn nƠy lƠ do bn thơn t nghiên cu vƠ thc hin theo s
hng dn ca PGS.TS. Trn Hoàng Ngân. Các kt qu nghiên cu trong lun vn
là trung thc vƠ cha tng đc công b trong bt k công trình nghiên cu nƠo
khác.
Tôi hoƠn toƠn chu trách nhim v tính pháp lý trong quá trình nghiên cu
khoa hc lun vn nƠy.
Tp. H Chí Minh, ngày 25 tháng 09 nm 2013
Ngi cam đoan
Phm VnăThng
i
MC LC
Trang bìa Trang
Liăcamăđoan
Mcălc
Danhămc các chăvitătt
Danhămcăcácăbngăbiu
Danhămcăcácăđăth, hình v
M U 1
CHNGă1: CăS LÝ LUN V RI RO TÍN DNG TRONG CHO
VAY DOANH NGHIP VA VÀ NH TIăCÁCăNGỂNăHĨNGăTHNGă
MI 4
1.1 Ri ro tín dng 4
1.1.1 Khái nim tín dng 4
1.1.2 Khái nim ri ro tín dng 6
1.1.3 Phân loi ri ro tín dng 6
1.1.4 Tác đng ca ri ro tín dng đi vi ngân hàng và nn kinh t 9
1.1.4.1 Tác đng ca ri ro tín dng đi vi ngân hàng 9
1.1.4.2 Tác đng ca ri ro tín dng đi vi nn kinh t 10
1.2 Tng quan v doanh nghip va và nh 11
1.2.1 Khái nim 11
1.2.2 c đim 14
1.2.2.1 u đim 14
1.2.2.2 Nhc đim 14
1.2.3 Vai trò ca doanh nghip va và nh trong nn kinh t 15
ii
1.3 Các yu t nh hng đn ri ro tín dng trong cho vay doanh nghip va và
nh ti các ngơn hƠng thng mi 16
1.3.1 Các yu t khách quan 16
1.3.1.1 Môi trng kinh t 16
1.3.1.2 Môi trng pháp lý 17
1.3.2 Các yu t ch quan 17
1.3.2.1 Các yu t thuc v khách hàng vay 17
1.3.2.2 Các yu t thuc v ngân hàng 20
1.4 S cn thit đo lng các yu t nh hng đn ri ro trong cho vay doanh
nghip và nh. 21
1.5 Gii thiu mt s mô hình đo lng ri ro tín dng 22
1.5.1 Mô hình đnh tính v ri ro tín dng ậ Mô hình 6C 22
1.5.2 Mô hình lng hóa ri ro tín dng 23
1.5.2.1 Mô hình đim s Z 23
1.5.2.2 Mô hình đim s tín dng tiêu dùng 24
1.6 Lc kho mt s nghiên cu trc đơy v đo lng các yu t nh hng
đn ri ro tín dng 25
1.6.1 Nghiên cu ắRi ro tín dng trong cho vay doanh nghip va và nh ti
các chi nhánh Ngơn hƠng u t vƠ Phát trin Vit Nam ng bng
Sông Cu Long” 25
1.6.2 Lun vn ắng dng mô hình Binary Logistics vào phân tích ri ro tín
dng doanh nghip ti Công ty cho thuê tƠi chính II Ngơn hƠng u t
và Phát trin Vit Nam” 28
1.7 Mô hình nghiên cu đ xut 28
iii
TÓM TT CHNG 1 30
CHNGă2: THC TRNG CÁC YU T NHăHNGăN RI RO
TÍN DNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIP VA VÀ NH TI
NGỂNăHĨNGăTMCPăỌNGăNAMăÁă- CHIăNHÁNHăBỊNHăDNG 31
2.1 Tng quan v ngơn hƠng TMCP ông Nam Á ậ Chi nhánh Bình Dng 31
2.1.1 Quá trình hình thành và phát trin 31
2.1.2 Tình hình hot đng kinh doanh thi gian qua 32
2.1.2.1 Hot đng huy đng vn 32
2.1.2.2 Hot đng tín dng 34
2.2 Thc trng ri ro tín dng trong cho vay doanh nghip va và nh ti Ngân
hƠng TMCP ông Nam Á ậ Chi nhánh Bình Dng 38
2.2.1 D n cho vay doanh nghip va và nh 38
2.2.2 Tình hình n xu trong cho vay doanh nghip va và nh 40
2.3 Kim đnh các yu t nh hng đn ri ro tín dng trong cho vay doanh
nghip va và nh ti Ngơn hƠng TMCP ông Nam Á - Chi nhánh Bình
Dng 43
2.3.1 Mô hình nghiên cu 43
2.3.2 Phng pháp nghiên cu 47
2.3.2.1 Phng pháp thu thp s liu 47
2.3.2.2 Phng pháp phơn tích s liu 47
2.3.3 Kt qu nghiên cu 48
2.3.3.1 Mô t mu 48
2.3.3.2 Kt qu c lng mô hình 51
2.3.3.3 Phân tích các yu t nh hng đn ri ro tín dng 55
iv
TÓM TT CHNG 2 58
CHNGă3: GII PHÁP HN CH RI RO TÍN DNG TRONG CHO
VAY DOANH NGHIP VA VÀ NH TIăNGỂNăHĨNGăTHNGăMI
C PHNăỌNGăNAMăÁăậ CHIăNHÁNHăBỊNHăDNG 59
3.1 nh hng hot đng cho vay doanh nghip va và nh ti Ngân hàng
TMCP ông Nam Á trong thi gian ti 59
3.2 Nhng gii pháp hn ch ri ro tín dng trong cho vay doanh nghip va và
nh ti Ngơn hƠng TMCP ông Nam Á ậ Chi nhánh Bình Dng 60
3.2.1 Nhóm gii pháp đi vi Ngơn hƠng TMCP ông Nam Á Hi s 61
3.2.1.1 V chính sách tín dng 61
3.2.1.2 Hoàn thin h thng thông tin ni b phc v công tác thm đnh
và giám sát sau cho vay 62
3.2.1.3 Tng cng và nâng cao hiu qu công tác kim tra kim soát ni
b 65
3.2.2 Nhóm gii pháp đi vi Ngơn hƠng TMCP ông Nam Á ậ Chi nhánh
Bình Dng 67
3.2.2.1 i vi công tác thm đnh khon vay 67
3.2.2.2 i vi công tác kim tra giám sát khon vay 72
3.3 Gii pháp đi vi các doanh nghip va và nh 73
3.3.1 Tng cng tính minh bch và trung thc đi vi h thng s sách k
toán 74
3.3.2 Tng cng giao dch thanh toán không dùng tin mt qua ngân hàng 74
3.3.3 Nơng cao trình đ vƠ nng lc qun lý 75
3.4 Kin ngh đi vi các C quan qun lỦ NhƠ nc 75
v
3.4.1 y mnh hot đng nghiên cu và hoàn thin c ch chính sách pháp
lý to môi trng kinh doanh thun li cho doanh nghip 75
3.4.2 Hoàn thin h thng thông tin 76
3.4.3 Tng cng công tác thanh tra, giám sát, đánh giá ca Ngân hàng Nhà
nc đi vi hot đng ngân hàng 78
TÓM TT CHNG 3 80
KTăLUN 81
TĨIăLIUăTHAMăKHO
PHăLC
i
DANHăMCăCÁCăCHăVITăTT
Ting Vit
DNVVN Doanh nghip va và nh
TMCP Thng mi C phn
Ting Anh
CIC Credit Information Center Trung tâm thông tin tín dng
ca Ngân hàng Nhà nc
GDP Gross Domestic Product Tng sn phm quc ni
IFC International Finance T chc TƠi chính Quc t
Corporation
SeABank Southeast Asia Commercial Ngân hàng Thng mi
Joint Stock Bank C phn ông Nam Á
WTO World Trade Organization T chc Thng mi Th
gii
i
DANHăMCăBNGăBIU
Bng 1.1: Phơn loi doanh nghip va vƠ nh
Bng 2.1: Tình hình huy đng vn SeABank Bình Dng giai đon 2009 ậ 2012
Bng 2.2: C cu huy đng giai đon 2009 ậ 2012
Bng 2.3: Nhng ngơn hƠng TMCP có d n ln trên đa bƠn Bình Dng đn tháng
06/2013
Bng 2.4: Tình hình d n cho vay giai đon 2009 ậ 2012
Bng 2.5: C cu d n giai đon 2009 ậ 2012 theo nhóm n
Bng 2.6: Tình hình d n cho vay doanh nghip va vƠ nh giai đon 2009 - 2012
Bng 2.7: C cu d n cho vay doanh nghip va vƠ nh giai đon 2009 - 2012
Bng 2.8: Tình hình n xu cho vay doanh nghip va vƠ nh giai đon 2009 ậ 2012
Bng 2.9: T l n xu cho vay doanh nghip va vƠ nh theo ngƠnh ngh
Bng 2.10: Các bin đc lp s dng đ c lng mô hình
Bng 2.11: Cách đo lng vƠ k vng v du ca các h s
i
Bng 2.12: C cu mu theo ngƠnh ngh
Bng 2.13: C cu mu theo thi gian hot đng
Bng 2.14: C cu mu theo tình hình cung cp thông tin tƠi chính
Bng 2.15: C cu mu v khong thi gian quan h tín dng
Bng 2.16: C cu mu theo lch s quan h tín dng
Bng 2.17: Variables in the Equation
Bng 2.18: Omnibus Tests of Model Coefficients
Bng 2.19: Model Summary
Bng 2.20: Classification Table
Bng 2.21: Tác đng biên ca các bin đc lp X
i
lên xác sut xy ra ri ro P
i
i
DANH MC TH, HÌNH V
Biuăđ
Biu đ 2.1: C cu huy đng vn giai đon 2009 ậ 2012
Biu đ 2.2: D n cho vay giai đon 2009 ậ 2012
Biu đ 2.3: Phơn loi n giai đon 2009 ậ 2012
Biu đ 2.4: D n cho vay doanh nghip va vƠ nh giai đon 2009 ậ 2012
Biu đ 2.5: T l n xu cho vay DNVVN giai đon 2009 ậ 2012
Hìnhăv
Hình 1.1: Các loi ri ro tín dng phơn chia theo nguyên nhơn phát sinh ri ro
Hình 1.2: Các hình thc ri ro tín dng
Hình 2.1: Mô hình t chc SeABank Bình Dng
1
MăU
1. Săcn thităcaăđătƠi:
Tín dng đc coi lƠ đòn by quan trng cho nn kinh t. Tín dng còn lƠ hot
đng mang li phn ln li nhun cho các ngơn hƠng thng mi vƠ cng lƠ hot
đng tim n nhiu ri ro. Trong xu th toƠn cu hóa vƠ hi nhp, nguy c vƠ mc
đ ri ro ngƠy cƠng gia tng vi nhng tác đng rt ln đn h thng ngơn hƠng và
nn kinh t. Do đó qun tr ri ro tín dng luôn lƠ vn đ quan tơm hƠng đu ca các
ngơn hƠng thng mi.
Doanh nghip va vƠ nh đƣ vƠ đang đóng góp mt vai trò quan trng trong
s phát trin kinh t xƣ hi nc ta. Phát trin doanh nghip va vƠ nh đang lƠ mt
mc tiêu quan trng trong chính sách phát trin kinh t ca Chính ph. Vi đnh
hng tr thƠnh mt trong nhng ngơn hƠng bán l hƠng đu ti Vit Nam, doanh
nghip va vƠ nh lƠ mt trong nhng phơn khúc khách hƠng trng tơm ca Ngân
hàng TMCP ông Nam Á (SeABank). Hot đng cho vay doanh nghip va vƠ nh
đóng góp phn ln vƠo kt qu vƠ hiu qu kinh doanh ca SeABank.
i vi Ngơn hƠng TMCP ông Nam Á ậ Chi nhánh Bình Dng (SeABank
Bình Dng), cho vay doanh nghip va vƠ nh cng lƠ hot đng có nh hng
quyt đnh đn hot đng kinh doanh ca Chi nhánh. Trong thi gian gn đơy, n
xu trong cho vay doanh nghip va vƠ nh ti SeABank Bình Dng gia tng
nhanh nh hng rt ln đn cht lng tín dng vƠ hiu qu kinh doanh ca
SeABank Bình Dng. Do đó vic kim soát ri ro đi vi hot đng cho vay
doanh nghip va vƠ nh đang lƠ vn đ cp bách trong giai đon hin nay đ hot
đng nƠy tng trng bn vng, hn ch đn mc thp nht ri ro vƠ nơng cao hiu
qu hot đng ca SeABank Bình Dng. ó lƠ lỦ do tác gi chn đ tƠi “o
lng các yu t nh hng đn ri ro tín dng trong cho vay doanh nghip va
và nh ti Ngân hàng TMCP ông Nam Á - Chi nhánh Bình Dng” lƠm đ tƠi
nghiên cu.
2
2. McăđíchăcaăđătƠi:
S dng mô hình lng hóa đ đo lng các yu t nh hng đn ri ro tín
dng vƠ kin ngh mt s gii pháp tp trung vƠo các yu t nƠy nhm hn ch ri
ro trong hot đng cp tín dng đi vi doanh nghip va vƠ nh ti SeABank Bình
Dng trong thi gian ti.
3. Mcătiêuănghiênăcu:
V lỦ lun: H thng hóa c s lỦ lun v ri ro tín dng vƠ các yu t nh
hng đn ri ro tín dng trong cho vay doanh nghip va vƠ nh ti các ngơn hƠng
thng mi.
V thc tin: phơn tích thc trng vƠ nhn đnh, đánh giá các yu t nh hng
đn ri ro tín dng trong cho vay doanh nghip va vƠ nh ti SeABank Bình
Dng thông qua vic kho sát các khách hƠng doanh nghip va vƠ nh vay vn
ti SeABank Bình Dng vƠ phơn tích đnh lng bng mô hình hi quy Binary
Logistic. T kt qu ca vic đo lng, kin ngh mt s gii pháp cn tp trung
liên quan đn các yu t nƠy vƠ mt s gii pháp khác nhm hn ch ri ro tín dng
trong cho vay doanh nghip va vƠ nh ti SeABank Bình Dng trong thi gian
ti.
4. iătngăvƠăphmăviănghiênăcu:
i tng nghiên cu ca lun vn: phơn tích vƠ đo lng tác đng ca các
yu t nh hng đn ri ro tín dng trong cho vay doanh nghip va vƠ nh ti
Ngơn hƠng TMCP ông Nam Á ậ Chi nhánh Bình Dng.
Phm vi nghiên cu ca lun vn: 103 khách hàng doanh nghip va vƠ nh
đang có quan h tín dng đƣ phát sinh d n t ngƠy 01/01/2009 đn trc ngƠy
01/01/2012 vƠ còn s d đn 31/12/2012 ti SeABank Bình Dng. Khong thi
gian nghiên cu t 01/01/2009 đn 31/12/2012.
3
5. Phngăphápănghiênăcu:
- Phng pháp thu thp s liu:
+ Phng pháp chn mu: do s lng khách hƠng không quá nhiu nên tác
gi tin hƠnh thu thp s liu ca toƠn b 103 khách hƠng đƣ phát sinh d n t
ngƠy 01/01/2009 đn trc 01/01/2012 vƠ còn s d đn 31/12/2012 đ đm bo tt
c các khách hƠng đu phát sinh k hn n phi thanh toán, nh vy mi đánh giá
đc cht lng khon vay mt cách tng đi chính xác.
+ Quy trình thu thp s liu: Chn các khách hƠng tha mƣn tiêu chí nh trên
vƠ tin hƠnh kho sát h s tín dng vƠ các báo cáo tng hp đ thu thp s liu vƠ
thông tin cn thit.
- Phng pháp x lỦ s liu
+ Phng pháp thng kê mô t đc s dng đ miêu t đc đim ca các
doanh nghip trong mu.
+ Phng pháp phơn tích đnh lng s dng mô hình binary logistic đ c
lng mô hình nhm xác đnh nh hng ca các yu t có liên quan đn ri ro tín
dng trong cho vay các doanh nghip va vƠ nh ti SeABank Bình Dng.
6. Niădungănghiênănghiênăcu:
NgoƠi phn m đu vƠ kt lun, lun vn đc chia thƠnh 3 chng:
Chng 1: C s lỦ lun v ri ro tín dng trong cho vay doanh nghip va vƠ
nh ti các Ngơn hƠng thng mi.
Chng 2: Thc trng các yu t nh hng đn ri ro tín dng trong cho vay
doanh nghip va vƠ nh ti Ngơn hƠng TMCP ông Nam Á - Chi nhánh Bình
Dng.
Chng 3: Gii pháp hn ch ri ro tín dng trong cho vay doanh nghip va
và nh ti Ngơn hƠng TMCP ông Nam Á - Chi nhánh Bình Dng.
4
CHNGă1: CăS LÝ LUN V RI RO TÍN
DNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIP VA VÀ
NH TIăCÁCăNGỂNăHĨNGăTHNGăMI
1.1 Ri ro tín dng
1.1.1 Khái nim tín dng
Khó có th đa ra mt đnh ngha rõ rƠng v tín dng. Vì vy tùy theo góc đ
nghiên cu mƠ chúng ta có th xác đnh ni dung ca thut ng nƠy.
Trong quan h tƠi chính, tín dng có th hiu theo các ngha sau:
- Xét trên góc đ chuyn dch qu cho vay t ch th thng d tit kim sang
ch th thiu ht tit kim thì tín dng đc coi lƠ phng pháp chuyn dch qu t
ngi cho vay sang ngi đi vay.
- Trong mt quan h tƠi chính c th, tín dng lƠ mt giao dch v tƠi sn trên
c s có hoƠn tr gia hai ch th.
- Tín dng còn có ngha lƠ mt s tin cho vay mƠ các đnh ch tƠi chính cung
cp cho khách hƠng.
- Trong mt s ng cnh c th thut ng tín dng đng ngha vi thut ng
cho vay.
Trong ni dung ca lun vn nƠy tín dng nh lƠ mt chc nng c bn ca
ngơn hƠng, vì vy trên c s tip cn theo chc nng hot đng ca ngơn hƠng thì
tín dng đc hiu nh sau: Tín dng lƠ mt giao dch v tƠi sn (tin hoc hƠng
hóa) gia bên cho vay (ngơn hƠng vƠ các đnh ch tƠi chính khác) vƠ bên đi vay (cá
nhơn, doanh nghip vƠ các ch th khác), trong đó bên cho vay chuyn giao tƠi sn
cho bên đi vay s dng trong mt thi hn nht đnh theo tha thun, bên đi vay có
trách nhim hoƠn tr vô điu kin vn gc vƠ lƣi cho bên cho vay khi đn hn thanh
toán.
5
T khái nim trên, bn cht ca tín dng lƠ mt giao dch v tƠi sn trên c s
hoƠn tr vƠ có các đc trng sau:
- Tài sn giao dch trong quan h tín dng ngơn hƠng bao gm hai hình thc lƠ
cho vay (bng tin) vƠ cho thuê (bt đng sn vƠ đng sn). Trong nhng nm 1960
tr v trc hot đng tín dng ca ngơn hƠng ch có cho vay bng tin. Xut phát
t tính đc thù đó mƠ nhiu lúc thut ng tín dng vƠ cho vay đc coi lƠ đng
ngha vi nhau. T nhng nm 1970 tr li đơy, cho thuê vn hành và cho thuê tài
chính đƣ đc các ngơn hƠng hoc các đnh ch tƠi chính khác cung cp cho khách
hƠng. ơy lƠ mt sn phm kinh doanh ca ngơn hƠng, mt hình thc tín dng bng
tƠi sn thc (nhƠ , vn phòng lƠm vic, máy móc thit b).
- Xut phát t nguyên tc hoƠn tr, vì vy ngi cho vay khi chuyn giao tài
sn cho ngi đi vay s dng phi có c s đ tin rng ngi đi vay s tr đúng hn.
ơy lƠ yu t ht sc c bn trong qun tr tín dng. Trong thc t mt s nhơn viên
tín dng khi xét duyt cho vay không da trên c s đánh giá mc đ tín nhim v
khách hƠng mƠ li chú trng đn các bo đm, chính quan đim nƠy đƣ lƠm nh
hng đn cht lng tín dng.
- Giá tr hoƠn tr thông thng phi ln hn giá tr lúc cho vay, hay nói cách
khác lƠ ngi đi vay phi tr thêm phn lƣi ngoƠi vn gc. thc hin nguyên tc
nƠy phi xác đnh lƣi sut danh ngha ln hn t l lm phát, hay nói cách khác phi
xác đnh lƣi sut thc dng (Lƣi sut thc = Lƣi sut danh ngha ậ T l lm phát).
Tuy nhiên, vì lƣi sut chu nh hng ca nhiu yu t khác nhau, nên trong mt s
trng hp c th lƣi sut danh ngha có th thp hn lm phát, ngoi l nƠy ch tn
ti trong mt giai đon ngn.
- Trong quan h tín dng ngơn hƠng tin vay đc cp trên c s cam kt hoƠn
tr vô điu kin. V khía cnh pháp lỦ, nhng vn bn xác đnh quan h tín dng
nh hp đng tín dng, kh c, ầ thc cht lƠ lnh phiu (promissory note), trong
đó bên đi vay cam kt hoƠn tr vô điu kin cho bên cho vay khi đn hn thanh
toán.
6
1.1.2 Khái nim ri ro tín dng
Theo y ban Basel thì ri ro tín dng lƠ ri ro tht thoát tƠi sn có th phát
sinh khi mt bên đi tác không thc hin mt ngha v tƠi chính hoc ngha v theo
hp đng đi vi mt ngơn hƠng, bao gm c vic không thc hin thanh toán n
cho dù đó lƠ n gc hay n lƣi khi khon n đn hn. Ri ro nƠy bao gm c ri ro
thanh toán khi mt bên th ba (ví d mt Ngơn hƠng thanh toán) không thc hin
các ngha v ca mình đi vi Ngơn hƠng nƠy.
ắRi ro tín dng lƠ ri ro v s tn tht tƠi chính (trc tip hoc gián tip) xut
phát t ngi đi vay không thc hin ngha v tr n đúng hn theo cam kt hoc
mt kh nng thanh toán” (H Diu, 2001).
Nh vy có th kt lun ắRi ro tín dng lƠ loi ri ro phát sinh trong quá
trình cp tín dng ca ngơn hƠng, biu hin trên thc t qua vic khách hƠng không
tr đc n hoc tr n không đúng hn cho ngơn hƠng”.
Hiu theo ngha rng, ri ro tín dng có th xut hin trong các mi quan h
mƠ trong đó ngơn hƠng lƠ ch n, mƠ khách n li không thc hin hoc không đ
kh nng thc hin ngha v tr n khi đn hn. Nó din ra trong quá trình cho vay,
chit khu công c chuyn nhng vƠ giy t có giá, cho thuê tƠi chính, bo lãnh,
bao thanh toán, ầ ca ngơn hƠng vƠ k c vic ngơn hƠng mua bán các loi trái
phiu ca các doanh nghip.
Ri ro tín dng còn đc gi lƠ ri ro mt kh nng chi tr vƠ ri ro sai hn lƠ
loi ri ro liên quan đn cht lng hot đng tín dng ca ngơn hƠng.
Ri ro tín dng có hai cp đ: Khách hƠng tr n không đúng hn hoc khách
hƠng không tr đc n cho ngơn hƠng.
1.1.3 Phân loi ri ro tín dng
Nu cn c vƠo nguyên nhơn phát sinh ri ro, ri ro tín dng đc phơn chia
thành hai loi: ri ro giao dch (Transaction risk) vƠ ri ro danh mc (Portfolio risk).
7
- Ri ro giao dch: lƠ mt hình thc ca ri ro tín dng mƠ nguyên nhơn phát
sinh lƠ do nhng hn ch trong quá trình giao dch vƠ xét duyt cho vay, đánh giá
khách hƠng. Ri ro giao dch có ba b phn chính lƠ ri ro la chn, ri ro bo đm
vƠ ri ro nghip v.
+ Ri ro la chn lƠ ri ro có liên quan đn quá trình đánh giá vƠ phơn tích tín
dng, khi ngơn hƠng la chn nhng phng án có hiu qu đ ra quyt đnh cho
vay.
+ Ri ro bo đm phát sinh t các tiêu chun đm bo nh các điu khon
trong hp đng cho vay, các loi tƠi sn đm bo, ch th đm bo, cách thc đm
bo vƠ mc cho vay trên tr giá ca tƠi sn đm bo.
+ Ri ro nghip v lƠ ri ro liên quan đn công tác qun lỦ khon vay vƠ hot
đng cho vay, bao gm c vic s dng h thng xp hng ri ro vƠ k thut x lỦ
các khon cho vay có vn đ.
- Ri ro danh mc: lƠ mt hình thc ca ri ro tín dng mƠ nguyên nhơn phát
sinh lƠ do nhng hn ch trong qun lỦ danh mc cho vay ca ngơn hƠng, đc
phơn chia thƠnh hai loi: ri ro ni ti (Intrinsic risk) vƠ ri ro tp trung
(Concentration risk).
+ Ri ro ni ti xut phát t các yu t, các đc đim riêng có, mang tính riêng
bit bên trong ca mi ch th đi vay hoc ngƠnh, lnh vc kinh t. Nó xut phát t
đc đim hot đng hoc đc đim s dng vn ca khách hƠng vay vn.
+ Ri ro tp trung lƠ trng hp ngơn hƠng tp trung vn cho vay quá nhiu
đi vi mt s khách hƠng, cho vay quá nhiu doanh nghip hot đng trong cùng
mt ngƠnh, lnh vc kinh t; hoc trong cùng mt vùng đa lỦ nht đnh; hoc cùng
mt loi hình cho vay có ri ro cao.
8
Hình 1.1 Các loi ri ro tín dng phân chia theo nguyên nhân phát sinh ri ro
Các hình thc ca ri ro tín dng: Ri ro tín dng có th xy ra bn trng
hp đi vi n lƣi vƠ n gc: đó lƠ vic không thu đc lƣi đúng hn hoc không
thu đ lƣi, không thu đc vn đúng hn hoc không thu đ vn. Tùy trng hp vƠ
ngơn hƠng hch toán vƠo các khon mc theo dõi khác nh lƣi treo hoc n quá hn.
Khi không thu đc lƣi đúng hn, nguy c ri ro đang mc thp vƠ ch cn
đa vƠo mc lƣi treo phát sinh. Nu ngơn hƠng không th thu đ lƣi thì s có khon
mc lƣi treo đóng bng, tr trng hp ngơn hƠng min gim lƣi đó cho khách hƠng.
Còn khi không thu đc vn đúng hn, ngơn hƠng s có khon n quá hn
phát sinh. Tuy nhiên, khon nƠy vn cha th coi lƠ khon mt mát hoƠn toƠn ca
ngơn hƠng vì có th vì lỦ do nƠo đó, doanh nghip chm tr n gc vƠ s tr sau hn
cam kt trong hp đng. Nu nh khon nƠy ngơn hƠng không th thu hi đc (do
doanh nghip b phá sn chng hn) thì lúc nƠy ngơn hƠng coi nh gp ri ro tín
dng mc đ cao vì đƣ phát sinh khon n không có kh nng thu hi, tr trng
hp đc bit, doanh nghip vay vn hi t đ các điu kin theo quy đnh v xóa n
thì ngơn hƠng có th xem xét đ xóa n cho doanh nghip.
Ri ro tín dng tn ti di nhiu hình thc, các hình thc đó luôn chuyn
bin cho nhau, mƠ mc đ cui cùng lƠ n không có kh nng thu hi. Khi nghiên
cu v ri ro tín dng ngi ta thng chú trng vƠo các nguy c xy ra ri ro nh
lƣi treo vƠ đc bit lƠ n phát sinh, còn lƣi treo đóng bng vƠ n quá hn không có
Ri ro
bo đm
Ri ro
nghip v
Ri ro ni
ti
Ri ro tp
trung
Ri ro giao
dch
Ri ro
danh mc
Ri ro tín
dng
Ri ro
la chn
9
kh nng thu hi đc coi lƠ các tình hung ri ro thc s nên thng đc xem xét
đ gii quyt hu qu vƠ rút ra bƠi hc.
Hình 1.2 Các hình thc ri ro tín dng
1.1.4 Tácăđng ca ri ro tín dngăđi vi ngân hàng và nn kinh t
Ri ro tín dng gơy ra nhng tác đng rt ln đn h thng ngơn hƠng vƠ nn
kinh t. Ri ro tín dng trc tiên s tác đng trc tip đn hot đng kinh doanh
ngân hàng và sau đó nh hng lan truyn đn c h thng. Mt khi h thng ngơn
hƠng gp vn đ ngay lp tc nh hng đn dòng chu chyn vn trong nn kinh t
và gây nên tình trng bt n ca nn kinh t. VƠ trong xu th toƠn cu hóa ngƠy
cƠng mnh m nh hin nay, s bt n ca nn kinh t trong nc s có nh hng
nht đnh đn các nn kinh t trong khu vc vƠ trên th gii.
1.1.4.1 Tác đng ca ri ro tín dng đi vi ngân hàng
Hot đng ca các ngơn hƠng ph thuc phn ln vƠo hot đng tín dng. Ri
ro tín dng mt khi xy ra s nh hng trc tip đn hot đng kinh doanh ca
ngơn hƠng vƠ mc đ nh hng lƠ rt ln. Ri ro tín dng không ch nh hng
đn li nhun mƠ còn tác đng đn kh nng chi tr ca ngơn hƠng. Ngân hàng là
trung gian tƠi chính vi chc nng huy đng vn vƠ cho vay. Phn ln ngun vn
cho hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng t ngun vn huy đng. huy đng
đc vn, uy tín trong vic chi tr đúng hn cho ngi gi tin lƠ cc k quan
Ri ro tín
dng
Không thu đc
vn đúng hn
Không thu đ lƣi
Không thu đc
lƣi đúng hn
Không thu đ vn
(Mt vn)
N quá hn phát
sinh
1. Lƣi treo đóng
bng
2. Min gim lƣi
Lãi treo phát sinh
1. N không có kh
nng thu hi
2. Xóa n
10
trng. Ri ro tín dng xy ra, ngơn hƠng s không thu hi đc vn gc vƠ lƣi t
hot đng cho vay nh hng đn kh nng chi tr cho ngi gi tin vƠ tác đng
xu đn uy tín ca ngơn hƠng. Mt khi uy tín ca ngơn hƠng b gim sút s kéo theo
s suy gim kh nng huy đng vn ca ngơn hƠng và lƠm trm trng thêm tình
trng thiu vn cho hot đng kinh doanh, có th dn đn nguy c thua l, phá sn,
sáp nhp.
1.1.4.2 Tác đng ca ri ro tín dng đi vi nn kinh t
Vi chc nng trung gian thanh toán, trung gian tín dng, hot đng ca h
thng ngơn hƠng có vai trò rt quan trng trong vic luơn chuyn vn, điu hòa vƠ
cung ng vn cho nn kinh t. Ri ro tín dng không ch gơy ra tác đng tiêu cc
đi vi ngơn hƠng trc tip cp tín dng, doanh nghip vay ca nhng khon tín
dng xy ra ri ro mƠ còn tác đng dơy chuyn đn h thng ngơn hƠng vƠ nhng
doanh nghip khác có liên quan trc tip hoc gián tip đn doanh nghip b mt
kh nng chi tr. Vì trong nn kinh t ngoƠi quan h tín dng ngơn hƠng còn có
quan h tín dng thng mi, mt doanh nghip mt kh nng chi tr s nh hng
đn kh nng chi tr ca doanh nghip có quan h tín dng thng mi vi doanh
nghip nƠy vƠ gơy nên nhng tác đng lan truyn trong nn kinh t. Tác đng lan
truyn nƠy còn vì nhng lỦ do khác nh mt doanh nghip có th vay nhiu ngơn
hƠng khác nhau, khng hong dơy chuyn, tác đng lơy lan tơm lỦ, ầ Ri ro tín
dng nu không có gii pháp khc phc s dn đn s phá sn ca mt vƠi ngơn
hàng và nh hng dơy chuyn đn c h thng ngơn hƠng.
S bt n ca h thng ngơn hƠng s tác đng không tt đn tơm lỦ ngi gi
tin, gơy nên tơm lỦ hoang mang, gim sút lòng tin ca dơn chúng đi vi h thng
ngơn hƠng. Ngi dơn s đ xô rút tin gi ngơn hƠng đ chuyn sang các kênh đu
t khác, lƠm tng ri ro thanh khon vƠ dn đn nguy c v s đ v ca c h
thng ngơn hƠng.
H thng ngơn hƠng gp khó khn s tác đng tiêu cc đn hot đng sn xut
kinh doanh ca các doanh nghip, kinh t suy thoái, tht nghip, lm phát gia tng
11
vƠ bt n xƣ hi. Kinh t trong nc bt n s tác đng đn hot đng xut khu,
đu t vƠ th trng tƠi chính khu vc vƠ th gii, đin hình nh cuc khng hong
tƠi chính khu vc Chơu Á vƠ khng hong tín dng M.
1.2 Tng quan v doanh nghip va và nh
1.2.1 Khái nim
Theo Wikipedia, doanh nghip va vƠ nh lƠ nhng doanh nghip có quy mô
nh bé v mt vn, lao đng hay doanh thu. Theo tiêu chí ca Nhóm ngơn hƠng th
gii, doanh nghip va vƠ nh có th chia thƠnh 3 loi cn c vƠo s lng lao
đng, đó lƠ doanh nghip siêu nh nu có s lng lao đng di 10 ngi, doanh
nghip va nu s lng lao đng t 10 đn di 50 ngi vƠ doanh nghip va
nu có t 50 đn 300 lao đng.
Vic xơy dng các tiêu chí đ phơn đnh doanh nghip va vƠ nh có Ủ ngha
quan trng vì qua đó, lƠm c s theo dõi vƠ phơn tích đc các s liu thng kê v
tình hình hot đng ca doanh nghip va vƠ nh, lƠm nn tng cho vic hoch đnh
chin lc vƠ tìm ra các gii pháp nhm h tr cho loi hình doanh nghip nƠy hot
đng có hiu qu.
Tuy nhiên trên thc t, không có mt khuôn mu thng nht v tiêu chí cng
nh tiêu chun gia các quc gia, do có s khác nhau v trình đ vƠ điu kin kinh
t xƣ hi tng nc. Ngay c trong mi nc, vic phơn loi các doanh nghip
va vƠ nh gia các thi k, các ngƠnh ngh, các đa phng cng có s khác nhau.
Thm chí, nhiu d án tƠi tr cho các doanh nghip va vƠ nh cng có các hình
thc phơn loi khác nhau, khác c vi qui đnh ca Chính ph.
Hin nay, có hai nhóm tiêu chí ph bin dùng đ phơn loi các doanh nghip
va vƠ nh:
- Tiêu chí đnh tính: tiêu chí nƠy da trên các đc trng c bn ca doanh
nghip va vƠ nh nh trình đ chuyên môn hoá, mc đ t đng hóa u đim
ca ch tiêu nƠy lƠ phn ánh đúng thc cht doanh nghip va vƠ nh nhng li khó
12
xác đnh chính xác trên thc t. Do đó, tiêu chí nƠy thng đc s dng đ tham
kho, b sung cho tiêu chí đnh lng, ít đc s dng lƠm cn c đ phơn loi.
- Tiêu chí đnh lng: thng đc cn c vƠo các tiêu thc nh s lng lao
đng, vn hay tƠi sn, doanh thu, li nhun đ phơn loi. Tùy vƠo tình hình thc t
mƠ các tiêu thc s đc la chn nh: s lao đng có th lƠ lao đng trung bình
trong danh sách, lao đng thc t, lao đng thng xuyên. Vn hay tƠi sn có th lƠ
vn hay giá tr tng tƠi sn, tƠi sn c đnh hay giá tr tƠi sn còn li. Doanh thu có
th lƠ doanh thu trong mt nm, giá tr gia tng trong mt nm.
Trên th gii các tiêu thc đnh lng đc s dng rt đa dng, s lng tiêu
thc đc dùng có th lƠ 1, hoc 2 vƠ ti đa lƠ 3. a s các quc gia đu s dng
tiêu thc s lao đng.
Tuy nhiên, vic phơn loi ch mang tính tng đi, do quá trình phơn loi còn
ph thuc vƠo nhiu yu t:
- Trình đ phát trin kinh t ca mi quc gia: Các quc gia cƠng phát trin,
doanh nghip thng có trình đ k thut chuyên môn hóa cao thì lng lao đng
có xu hng ít, vn hay giá tr tƠi sn li thng cao hn các doanh nghip ti các
nc ít phát trin.
- Tính cht, đc đim ca ngƠnh ngh, trình đ phát trin ca doanh nghip: có
nhng ngƠnh thơm dng v vn nh đin t, vn ti trong khi mt s ngƠnh li thơm
dng v lao đng nh may mc, gm x
- Tính phơn vùng: do có s khác bit gia các vùng trong mt quc gia nh
gia thƠnh th vƠ nông thôn, gia min núi, hi đo vƠ đng bng,
- Mc đích ca vic phơn loi: do vic phơn loi đ có chính sách h tr v
thu (chú trng vƠo tiêu thc li nhun) s khác vi vic phơn loi nhm mc đích
khuyn khích đi mi công ngh (chú trng tiêu thc s lao đng ), hay lƠ phc v
cho mt mc đích mang tính xƣ hi ca Chính ph nh gii quyt vic lƠm.
13
- Tng giai đon phát trin ca nn kinh t: kinh t cƠng phát trin, các tiêu
chun v doanh nghip va vƠ nh cng thay đi theo cho phù hp vi thc t.
Mi mt yu t đu có mt Ủ ngha, tùy theo quan đim vƠ điu kin c th mƠ
mi quc gia có mt s phơn loi riêng.
chơu Âu, doanh nghip va và nh chia thƠnh 3 cp đ: doanh nghip siêu
nh (s lao đng thng xuyên di 10 ngi vƠ có doanh thu hoc tng tƠi sn nh
hn hoc bng 2 triu Euro), doanh nghip nh (s lao đng thng xuyên t 10
đn di 50 ngi vƠ có doanh thu hoc tng tƠi sn ln hn 2 triu Euro vƠ nh
hn hoc bng 10 triu Euro), doanh nghip va (s lao đng thng xuyên t 10
đn di 250 ngi vƠ có doanh thu hoc tng tƠi sn ln hn 10 triu Euro và nh
hn hoc bng 43 triu Euro)
Vit Nam, theo ngh đnh 56/2009/CP-N ngƠy 30/06/2009, doanh nghip
va vƠ nh lƠ c s kinh doanh đƣ đng kỦ kinh doanh theo quy đinh ca pháp lut,
đc chia thƠnh ba cp: siêu nh, nh, va theo quy mô tng ngun vn (tng
ngun vn tng đng tng tƠi sn đc xác đnh trong bng cơn di k toán ca
doanh nghip) hoc s lao đng bình quơn nm (tng ngun vn lƠ tiêu chí u tiên),
c th nh sau:
Bngă1.1 Phơn loi doanh nghip va vƠ nh
Quy mô
Khuăvc
Doanh nghip
siêu nh
Doanh nghip nh
Doanh nghip va
S lao đng
Tng ngun
vn
S lao đng
Tng ngun
vn
S lao đng
I. Nông nghip,
lơm nghip, thy
sn
10 ngi tr
xung
20 t đng tr
xung
t trên 10
ngi đn 200
ngi
t trên 20 t
đng đn 100
t đng
t trên 200
ngi đn 300
ngi
II. Công nghip
vƠ xơy dng
10 ngi tr
xung
20 t đng tr
xung
t trên 10
ngi đn 200
ngi
t trên 20 t
đng đn 100
t đng
t trên 200
ngi đn 300
ngi
III. Thng mi
vƠ dch v
10 ngi tr
xung
10 t đng tr
xung
t trên 10
ngi đn 50
ngi
t trên 10 t
đng đn 50
t đng
t trên 50
ngi đn 100
ngi
Ngun: Ngh đnh 56/2009/N-CP, ban hành ngày 30/06/2009
14
đm bo tính phù hp vi đc thù tng ngƠnh, khái nim doanh nghip va
vƠ nh ca Vit Nam có s phơn bit cho các nhóm ngƠnh ngh riêng bit.
1.2.2 căđim
c đim doanh nghip va vƠ nh lƠ nhng đc trng, đc thù riêng có ca
doanh nghip va vƠ nh, chi phi hot đng ca các doanh nghip va vƠ nh.
Vic nghiên cu đc đim ca doanh nghip va vƠ nh lƠ cn thit trong vic xác
đnh các nhơn t nh hng đn ri ro tín dng trong cho vay doanh nghip va vƠ
nh.
Sau đơy lƠ nhng u, nhc đim có th nh hng đn ri ro trong cho vay
doanh nghip va vƠ nh.
1.2.2.1 u đim
Có tính nng đng cao vƠ rt nhy cm vi thay đi ca th trng. Vi quy
mô va vƠ nh, vi tính cht s hu t nhơn, các doanh nghip va vƠ nh hot
đng rt linh hot, ng bin nhanh nhy vi s bin đi thng xuyên ca th
trng, thay đi không ngng ca môi trng kinh doanh.
1.2.2.2 Nhc đim
- Nng lc kinh doanh còn nhiu hn ch v vn, công ngh. c đim ph
bin ca các doanh nghip va vƠ nh lƠ hn ch v vn, trong khi vic tip cn vi
các ngun tƠi chính khác rt khó khn. Do hn ch v vn nên hu ht các doanh
nghip va vƠ nh không có kh nng tip cn vi các công ngh tiên tin, hin đi.
Các doanh nghip va vƠ nh cng cha nhn thc đc tm quan trng ca nghiên
cu th trng nhm nm bt nhu cu th trng, nhu cu khách hƠng. Vì vy kh
nng tip cn vƠ chim lnh th trng kém, gim kh nng cnh tranh ca các
doanh nghip va vƠ nh.
- Trình đ qun lỦ vƠ tay ngh ngi lao đng thp. i vi hu ht các doanh
nghip va vƠ nh, các ch doanh nghip thng trng thƠnh t thc tin vƠ đi lên
t kinh nghim. Hn th na, các doanh nghip ch yu thƠnh công nh yu t