ĐÁNH GIÁ QUY TRÌNH CHO VAY ỦY THÁC TỪ NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI THÔNG QUA CÁC TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI - TRƯỜNG HỢP TỈNH PHÚ YÊN.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM












NGUYN TRÙNG THI




ÁNH GIÁ QUY TRÌNH CHO VAY Y
THÁC T NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ
HI QUA CÁC T CHC CHÍNH TR XÃ HI
– TRNG HP TNH PHÚ YÊN



Chuyên ngành : Chính sách công
Mã s : 60.34.04.02

LUN VN THC S KINH T




NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS. PHM DUY NGHA





TP. H CHÍ MINH – NM 2013
i

LI CAM OAN
Tôi cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s liu s
dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht trong phm vi hiu
bit ca tôi.
Lun vn này th hin quan đim cá nhân, không nht thit phn ánh quan đim ca
Trng i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t
Fulbright.
Thành ph
H Chí Minh, ngày tháng nm 2013
Tác gi


Nguyn Trùng Thi
ii

LI CM N

Tôi xin chân thành cm n PGS.TS Phm Duy Ngha. Thy đã có nhng câu hi, gi m
thú v, nhng ch dn sâu sc, giúp tôi xác đnh vn đ và ni dung nghiên cu phù hp,
ngi giúp đ tôi trong nhng giai đon khó khn nht, đ hoàn thin lun vn này.
Xin chân thành cm n quý Thy, Cô ca Chng trình Ging dy kinh t Fulbright – i
hc Kinh t TP.HCM đã nhit tình ging dy, hng dn, giúp đ tôi trong hc tp, nghiên
cu. Tôi đã hc đc  đây không ch là kin thc, phng pháp mà còn nhng bài hc
quý giá khác trong công vic và cuc sng.
Cm n các bn, các anh ch MPP4, MPP3 đã chia s, h tr, giúp đ tôi trong sut quá
trình hc tp và nghiên cu.

Nguyn Trùng Thi.
Hc viên MPP4, Chng trình Ging dy kinh t Fulbright.

iii

TÓM TT
Xóa đói gim nghèo, gii quyt vic làm, gim thiu bt bình đng là nhng vn đ xã hi
đc quan tâm ca toàn th gii. Ngân hàng Chính sách Xã hi ra đi vào nm 2003 đã
đem li mt c hi cho ngi nghèo có th tip cn vi ngun vn giá r, t đó to thu
nhp nâng cao đi sng, gim đói nghèo hiu qu. Phú Yên là mt tnh nghèo  duyên hi
Nam Trung B, v
i trên 70% ngi dân sng vùng nông thôn, thu nhp thp. Hàng nm,
Ngân sách tnh Phú Yên đu nhn tr cp phn ln t Ngân sách Trung ng. T l h
nghèo và cn nghèo ca tnh Phú Yên là 28,42% s h. Vi t l ngi nghèo cao nh vy,
NHCSXH tnh Phú Yên đóng mt vai trò quan trng trong vic chuyn ti chính sách ca
Chính Ph đn vi ngi nghèo.
Hin nay, vic cho vay vn chính sách ti ngi nghèo và các đi tng chính sách khác

t NHCSXH ch yu đc trin khai thông qua y thác qua các t chc Chính tr - Xã hi.
Tuy nhiên, quy trình cho vay y thác vn NHCSXH thông qua các TC CT-XH trên đa bàn
tnh Phú Yên vn còn mt s trc trc nh mc phí y thác/hoa hng; công tác thanh tra
giám sát còn lng lo; vn đ thông tin bt cân xng; s mt cân đi v ngun vn ca
NHCSXH tnh Phú Yên; mt s chng trình cho vay không hiu qu; t l thu lãi thp,…
Qua phân tích, đánh giá, tác gi đa ra mt s đ xut v điu chnh tng mc phí y
thác/hoa hng; xây dng, ci thin c ch kim tra giám sát; tin ti bn vng v ngun
vn ca NHCSXH; chuyn giao d n cho các TC CT-XH. Vi nhng bin pháp trên, quy
trình y thác vn NHCSXH thông qua các TC CT-XH s đc ci thin, qua đó góp phn
tng cht lng cho vay, gim thiu đói nghèo.


iv

MC LC

LI CAM OAN i
LI CM N ii
TÓM TT iii
MC LC iv
DANH MC CH VIT TT . vi
DANH MC BNG BIU vii
DANH MC HÌNH NH viii
DANH MC PH LC ix
CHNG 1: GII THIU 1
1.1 Bi cnh nghiên cu 1
1.2 Mc tiêu ca đ tài 2
1.3 Câu hi nghiên cu 3
1.4 i tng và phm vi nghiên cu 3
1.5 Cu trúc ca nghiên cu 3

CHNG 2: C S LÝ THUYT VÀ TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU TRC 4
2.1 Lý thuyt thông tin bt cân xng 4
2.2 Mô t quy trình y thác vn t NHCSXH thông qua các TC CT-XH 5
2.3 Phng pháp nghiên cu và khung phân tích 9
2.3.1 Phng pháp nghiên cu 9
2.3.2 Các tiêu chí đánh giá 9
2.4 Ngun tài liu, s liu 10
2.5 Tng quan các nghiên cu trc 10
CHNG 3: ÁNH GIÁ QUY TRÌNH Y THÁC VN T NHCSXH THÔNG QUA CÁC TC
CT-XH TRÊN A BÀN TNH PHÚ YN 12
3.1 ánh giá h thng vn bn quy đnh quy trình y thác vn t NHCSXH thông qua các TC
CT-XH 12
3.1.1 Phc v các mc tiêu chính xác, rõ ràng đã n đnh trc 13
3.1.2 Có c s pháp lut, thc tin chc chn 14
3.1.3 Gim thiu chi phí và tác đng lch lc ti th trng 14
3.1.4 Phù hp, tng thích vi các chính sách, pháp lut khác 15
3.2 ánh giá NHCSXH tnh Phú Yên 15
v

3.3 ánh giá các TC CT-XH và các T TK&VV trên đa bàn tnh Phú Yên 25
3.3.1 Khái quát các TC CT-XH và các T TK&VV trên đa bàn tnh Phú Yên 25
3.3.2 ánh giá các TC CT-XH và các T TK&VV trong thc hin cho vay y thác 30
3.4 ánh giá công tác thanh tra, kim tra, giám sát 34
CHNG 4: KT LUN VÀ KHUYN NGH CHÍNH SÁCH 37
4.1 Kt lun 37
4.2 Khuyn ngh 38
4.2.1 iu chnh tng mc phí y thác/phí hoa hng 38
4.2.2 Xây dng, tng cng c ch kim tra giám sát 38
4.2.3 Tin ti bn vng hn v ngun vn 38
4.2.4 Quan tâm đn công tác đào to, tp hun, tuyn dng 39

4.2.4 Chuyn giao toàn b d n cho các TC CT-XH, tng y thác cho các TC CT-XH thc
hin hiu qu 39
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 40
PH LC 42


vi

DANH MC CH VIT TT

NHCSXH Ngân hàng Chính sách Xã hi
TC CT-XH T chc Chính tr - Xã hi
TCVM Tài chính vi mô
TK&VV Tit kim và Vay vn
UBND y ban Nhân dân

vii

DANH MC BNG BIU

Bng 3.1 T l thu lãi quý I/2013 22
Bng 3.2 S lt cho vay h nghèo giai đon 2003-2012 24
Bng 3.3 D n phân theo các Hi đn 31/12/2012 27
Bng 3.4 S t TK&VV phân theo TC CT-XH đn 31/12/2012 27
Bng 3.5 S lng h vay vn theo Hi đn 31/12/2012 28
Bng 3.6 N quá hn đn 31/12/2012 phân theo T chc Hi 28
Bng 3.7 T l thu lãi phân theo T chc Hi quý I/2013 28
Bng 3.8 Trình đ chuyên môn ca cán b Hi Ph N tnh Phú Yên cp c s 29
Bng 3.9 Tin phí y thác/hoa hng mà các cp hi và T TK&VV nhn đc nm 2012
31

Bng 3.10 S lt kim tra giám sát giai đon 2003-2012 35

viii

DANH MC HÌNH NH

Hình 2.1 Quy trình cho vay h nghèo và các đi tng chính sách ti NHCSXH 7
Hình 3.1 Tóm tt quá trình hình thành chính sách y thác vn t NHCSXH thông qua các
TC CT-XH 12
Hình 3.2: Tham gia ca NHCSXH tnh Phú Yên trong quy trình cho vay y thác 15
Hình 3.3: S đ t chc h thng NHCSXH Vit Nam 17
Hình 3.4: S đ t chc chi nhánh NHCSXH cp Tnh và cp Huyn 18
Hình 3.5 C cu ngun vn đn 31/12/2012 ca NHCSXH tnh Phú Yên 19
Hình 3.6 C cu s dng vn đn 31/12/2012 ca NHCSXH tnh Phú Yên 21
Hình 3.7 T trng d n theo các chng trình cho vay đn 31/12/2012 21
Hình 3.8 N quá hn ti NHCSXH giai đon 2003-2012 22
Hình 3.9 T l phn trm s t TK&VV phân theo các TC CT-XH vào 31/12/2012 27

ix

DANH MC PH LC

Ph lc 1: Chi tit h thng vn bn pháp lut 42
Ph lc 2: Danh sách Ban đi din Hi đng qun tr NHCSXH tnh Phú Yên
nm 2012 44
Ph lc 3: Các chng trình cho vay ca NHCSXH Vit Nam và Phú Yên 45
Ph lc 4: Danh sách phng vn hoc tham kho ý kin 46
Ph lc 5: S liu hp giao ban Hi đoàn th tnh Phú Yên quý I/2013 47
Ph lc 6: S liu Hi ngh tng kt 10 nm hot đng NHCSXH tnh Phú Yên
(2003-2012) 50

1

CHNG 1: GII THIU
1.1 Bi cnh nghiên cu
Xóa đói gim nghèo, gii quyt vic làm, gim thiu bt bình đng là nhng vn đ
xã hi đc quan tâm ca toàn th gii. Ti Vit Nam, công cuc xóa đói gim nghèo đã
đt đc nhiu kt qu n tng. T nm 1992 đn 2008, t l nghèo đói gim t 54%
xung còn 14,5%, mi ngày gii phóng 6.000 ngi thoát khi nghèo đói
1
. Nhng con s
n tng nêu trên đt đc là nh Vit Nam đã duy trì tc đ tng trng kinh t cao trong
nhng nm qua, đng thi chính ph đã thc thi nhiu chính sách cho ngi nghèo nh h
tr tín dng to công n vic làm, h tr cho ngi nghèo trong lnh vc y t, giáo dc,
trong u đãi tín dng.
Ngh đnh s 78/2002/N-CP ngày 04/10/2002 ca Chính Ph ra đi vi vi
c ban
hành chính sách tín dng đi vi ngi nghèo và các đi tng chính sách khác, cùng vi
vic Th tng Chính ph ký quyt đnh s 131/2002/Q-TTg ngày 04/10/2002 v vic
thành lp Ngân hàng Chính sách xã hi (NHCSXH) trên c s t chc li mô hình Ngân
hàng phc v ngi nghèo nhm tp trung ngun lc tài chính tr giúp cho vay ngi
nghèo và các đi tng chính sách khác đã đem li mt c hi cho nhng đi tng này có
th tip c
n vi ngun vn giá r, t đó to thu nhp nâng cao đi sng, gim đói nghèo
hiu qu. Theo báo cáo thng niên 2010 ca NHCSXH, NHCSXH đã trin khai gii ngân
cho 18 chng trình tín dng chính sách, trong đó cho vay h nghèo chim 40,4%, tng d
n các chng trình đt 89.462 t đng, tng 23% so vi nm 2009. Nhng hot đng ca
NHCSXH đã góp phn gim t l h nghèo t 12% nm 2009 xung còn 9,45% nm 2010.
Phú Yên là mt tnh nghèo  duyên hi Nam Trung B, vi trên 70% ngi dân
sng vùng nông thôn, thu nhp thp. Hàng nm, Ngân sách tnh Phú Yên đu nhn tr cp

t Ngân sách Trung ng. Theo s liu ca B Lao đng - Thng binh và Xã hi, đn ht
nm 2012, s h nghèo trên đa bàn tnh Phú Yên là 37.803 h, chim 15,69% s h trên
đa bàn; s h cn nghèo là 30.660 h, chim 12,73% s h. T l h nghèo và cn nghèo
c
a tnh Phú Yên là 28,42% s h. Vi t l ngi nghèo cao nh vy, NHCSXH tnh Phú


1
WB (2011, tr.3)
2

Yên đóng mt vai trò quan trng trong vic chuyn ti chính sách ca Chính Ph đn vi
ngi nghèo.
Hin nay, vic trin khai dòng vn chính sách t NHCSXH tnh Phú Yên đn ngi
nghèo và các đi tng chính sách khác ch yu thông qua 04 t chc Chính tr - Xã hi
(TC CT-XH), bao gm Hi Liên Hip Ph N, Hi Nông Dân, Hi Cu Chin Binh và
oàn Thanh Niên. Theo s liu Hi ngh tng kt 10 nm hot đng NHCSXH (2003-
2012), đn h
t 31/12/2012, t trng d n do các T chc Hi nhn y thác đt 1.552.568
triu đng, chim 99,79% tng d n ca NHCSXH tnh Phú Yên, trong đó t trng ca
Hi Ph N là ln nht, chim 54,69% tng d n.
Vi t l h nghèo và cn nghèo vn còn chim 28.42% dân c trên đa bàn, tnh
Phú Yên s còn gp nhiu thách thc trong công cuc xóa đói gim nghèo. Dòng vn y
thác t NHCSXH đn vi ngi nghèo thông qua các TC CT-XH trên đa bàn tnh đóng
vai trò cc k quan trng. Tuy nhiên, trong thi gian qua, mt s v vic tiêu cc phát sinh
trong cho vay y thác trên đa bàn tnh Phú Yên làm mt uy tín ca các TC CT-XH, chng
hn nh v bà  Th Thu Thy – Hi Ph N xã An Ninh ông, huyn Tuy An, tnh Phú
Yên đã li dng tín nhim chim dng tin gc, lãi ca ngi vay, gây d lun x
u trên đa
bàn; hay v ông Trn Minh ông, ch tch Hi Cu Chin binh xã An Th, huyn Tuy An,

tnh Phú Yên cng li dng chc v, tín nhim đ vay ké, xâm tiêu tin ca ngi vay, gây
nên s phn n t dân đa phng và làm mt uy tín ca các TC CT-XH trên đa bàn. Vn
còn tn ti mt s trc trc  đâu đó trong quy trình cho vay y thác t NHCSXH thông
qua các TC CT-XH trên đa bàn tnh Phú Yên, dn đn m
t s v vic nêu trên.
Chính vì th, vic xây dng chính sách y thác và hp tác hiu qu gia NHCSXH
và các TC CT-XH trên đa bàn tnh Phú Yên là hành đng cn thit đ thc hin tt nht
chính sách cho vay y thác, đng thi gim thiu nhng tiêu cc có th dn đn nhng d
lun không tt trong dân c.
1.2 Mc tiêu ca đ tài
 tài tp trung phân tích nhng tác đng ca h th
ng vn bn và thc t trin khai
quy trình y thác vn t NHCSXH tnh Phú Yên, vai trò ca các TC CT-XH và phi hp
gia các c quan trên trong trin khai dòng vn chính sách xã hi đn vi ngi nghèo. T
3

đó, đánh giá quy trình trin khai dòng vn y thác, và đa ra nhng chính sách nhm góp
phn gim thiu nhng trc trc ca dòng vn y thác t NHCSXH đn ngi nghèo thông
qua các TC CT-XH.
1.3 Câu hi nghiên cu
Tác gi s tìm hiu, phân tích đ tr li cho nhng câu hi:
• Quy trình cho vay y thác t NHCSXH thông qua các TC CT-XH đn ngi nghèo
và các đi tng chính sách khác trên đa bàn tnh Phú Yên gp phi nhng trc
trc nào?
• Nh
ng gii pháp nhm gim thiu nhng trc trc trong trin khai cho vay y thác
nói trên?
1.4 i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu: ch yu gm các vn bn và thc t trin khai cho vay y
thác ca NHCSXH thông qua các TC CT-XH đn các đi tng chính sách trên đa

bàn tnh Phú Yên; nghiên cu các tác nhân tham gia vào quy trình nói trên.
Phm vi nghiên cu:  tài tp trung phân tích các vn bn cng nh kho sát
thc t đ làm rõ vai trò c
a NHCSXH, các TC CT-XH trong trin khai vn đn các
đi tng chính sách trên đa bàn tnh Phú Yên.
1.5 Cu trúc ca nghiên cu
Chng 1: Gii thiu
Chng 2: C s lý thuyt và tng quan các nghiên cu trc
Chng 3: ánh giá quy trình y thác vn t NHCSXH đn đi tng chính sách thông
qua các TC CT-XH
Chng 4: Kt lun và khuyn ngh chính sách

4

CHNG 2:
C S LÝ THUYT VÀ TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU TRC

2.1 Lý thuyt thông tin bt cân xng
Lý thuyt Thông tin bt cân xng đc chun hóa do 3 nhà kinh t George Akerlof,
Michael Spence, và Joseph Stigliz đot gii Nobel kinh t nm 2001. Thông tin bt cân
xng là mt dng tht bi ca th trng, xy ra khi trong giao dch, mt bên có thông tin
đy đ hn và tt hn so vi (các) bên còn li; bt cân xng là tình trng ph bin trong
cuc s
ng ca cá nhân và xã hi. Có ba lp bài toán Thông tin bt cân xng là: La chn
ngc hay la chn bt li; Ri ro đo đc hay tâm lý  li; và Vn đ ngi y quyn-
ngi tha hành.
La chn ngc hay la chn bt li: La chn ngc xy ra khi trong mt th trng,
ngi bán hoc ngi mua bit rõ hn v tính cht sn phm, mà đi t
ng kia không bit.
Ri ro đo đc hay tâm lý  li: Ri ro đo đc là hin tng mt ngi có hành đng

mà ngi khác không th quan sát đc có xu hng gian di, không trung thc hay biu
hin nhng hành vi không tt. Ri ro đo đc xy ra khi mt cá nhân hay mt tp th
không chu toàn b trách nhim hay hu qu cho vic làm ca mình, và vì vy có biu hin
ít cn thn hn, và làm cho ngi khác phi ch
u mt phn trách nhim hay hu qu vic
làm ca mình.
Vn đ ngi y quyn-ngi tha hành: vn đ ngi y quyn-ngi tha hành xut
hin khi mc tiêu ca ngi y quyn và ngi tha hành không nh nhau, ngi tha
hành có nhiu thông tin hn s hành đng theo hng có li nhiu nht cho bn thân, dù
điu này có th đem li t
n tht cho ngi y quyn.
 khc phc tình trng thông tin bt cân xng, nguyên tc chính đó là gii quyt vn
đ tn ngun, làm gim đi s bt cân xng v thông tin cho các bên tham gia giao dch.
Gii pháp này có th đc cung cp bi t nhân, xã hi và chính ph.
Các c ch sàng lc khách hàng
 hn ch ri ro đo đc, ngi cho vay s phi thc hin quy trình tín dng ch
t
ch đ giám sát vn vay sau khi đc gii ngân, nhm va đm bo vn vay đc s
5

dng đúng mc đích, đng thi h tr khách hàng kp thi trong kinh doanh. ng thi
nu ri ro xy ra, ngi cho vay s có nhng phn ng và gii pháp kp thi.
i vi nhng khách hàng vay vn thông thng, vic công b thông tin v báo
cáo tài chính giúp ngi cho vay giám sát khách hàng s dng vn vay đúng mc đích,
hiu qu và tit kim chi phí; hay vic tr tin mua thông tin t trung tâm tín dng cng
giúp ng
i cho vay sàng lc trc khi cho vay, đng thi giám sát khách hàng sau khi gii
ngân tt hn nh bit đc lch s tín dng, tình hình vay n hin ti ca ngi vay trong
toàn h thng tín dng nu h đang vay n  nhiu t chc tín dng.
Theo Armedariz và Morduch (2005), các c ch khuyn khích nh cho vay tng

dn, la chn hình thc tr góp linh hot (ngày, tun, tháng…), giám sát trc tip ca các
nhân viên tín dng đn th
m gia đình và doanh nghip thành viên vay vn cng nh bn
bè, ngi thân, hàng xóm góp phn làm gim tác đng tiêu cc t ri ro đo đc ca ngi
vay vn.
2.2 Mô t quy trình y thác vn t NHCSXH thông qua các TC CT-XH
Hot đng cho vay vn ca NHCSXH bn cht là mt hình thc ca trin khai tài
chính vi mô (TCVM) đn vi ngi nghèo và các đi tng chính sách. NHCSXH trin
khai nhng hot đng liên quan đn các dch v: tín dng, tit kim, thanh toán đ phc v
cho ngi nghèo và các đi tng chính sách mà không cn tài sn th chp. Trên th gii,
loi hình TCVM này tn ti và phát trin nh các phng pháp đc thù bo đm cho t l
tr n vay cao và c ch sàng lc khách hàng hiu qu. ó là: cho vay theo nhóm, lch tr
n thng xuyên và c ch tit kim bt buc nhm thay th cho tài sn đm bo
2
.
Hot đng cho vay vn ca NHCSXH có nhng đc trng sau: đi tng cho vay
là h nghèo hoc các đi tng chính sách khó khn khác; cho vay và thu hi n theo
nhóm khách hàng, c th di hình thc T Tit kim và Vay vn (TK&VV); y thác cho
vay thông qua các TC CT-XH làm cu ni.
T TK&VV đc thành lp nhm tp hp các h nghèo có nhu cu vay vn ca
NHCSXH đ sn xut kinh doanh, ci thin đi sng; cùng tng tr ln nhau trong s
n
xut và đi sng; cùng liên đi chu trách nhim trong vic vay vn và tr n ngân hàng.


2
Morduch (2005, tr.12-21)
6

Các TC CT-XH làm dch v u thác tng phn cho NHCSXH có nhim v chính là

cu ni gia NHCSXH vi ngi nghèo và các đi tng chính sách, thông qua t chc
thành lp và ch đo hot đng ca các T TK&VV ti c s có đ điu kin trc tip làm
dch v u thác tín dng đn khách hàng. Thc hin Ngh đnh 78/2002/N – CP ca
Chính ph, đn nay NHCSXH đã ký vn bn tho
 thun, u thác cho vay chng trình tín
dng h nghèo thông qua 4 t chc chính tr - xã hi: Hi liên hip Ph n, Hi Nông dân,
Hi Cu chin binh và oàn TNCS H Chí Minh.
NHCSXH y thác cho các TC CT-XH thc hin 06 ni dung công vic sau trong quy trình
cho vay h nghèo và các chng trình tín dng chính sách khác:
1. T chc hp các đi tng vay vn thuc din th hng các chính sách tín dng
có u đãi ca Chính ph. Thông báo và ph bin các chng trình chính sách tín
d
ng có u đãi ca Chính Ph đn h nghèo và các đi tng chính sách khác.
2. Hng dn vic thành lp T TK&VV; ch đo và hng dn t TK&VV t chc
hp T, bình xét công khai các h có nhu cu xin vay vn và đ điu kin vay đa
vào Danh sách h gia đình đ ngh vay vn NHCSXH theo quy đnh nghip v cho
vay ca tng chng trình, trình Ban xóa đói gim nghèo cp xã xác nhn, y ban
Nhân dân (UBND) c
p xã xét duyt và đ ngh ngân hàng cho vay.
3. Nhn và thông báo kt qu phê duyt danh sách h gia đình đc vay vn cho t
TK&VV đ t TK&VV thông báo đn tng h gia đình đc vay vn.
4. Kim tra, đôn đc hot đng ca các t TK&VV thuc phm vi ca t chc CT-XH
qun lý. Giám sát quá trình s dng vn vay ca các h. Phi hp vi Ban qun lý
t TK&VV đôn đc ng
i vay tr n gc, lãi theo đnh k đã tha thun. Thông
báo kp thi cho Ngân hàng ni cho vay v các trng hp s dng vn vay b ri
ro do nguyên nhân khách quan (thiên tai, dch bnh, ha hon, cht, mt tích,…) và
ri ro do nguyên nhân ch quan nh: s dng vn vay sai mc đích, ngi vay
trn,… đ có bin pháp x lí thích hp, kp thi. Phi hp cùng NHCSXH và chính
quyn đa phng x lí các tr

ng hp n chây , n quá hn và hng dn h vay
lp h s đ ngh x lý ri ro do nguyên nhân khách quan (nu có).
5. Ch đo và giám sát Ban qun lý t TK&VV trong vic:
• ôn đc các t viên đem tin đn đim giao dch ca NHCSXH đ tr n
gc theo k hoch tr n đã tha thun
7

• Thc hin vic thu lãi, thu tin tit kim (đi vi các t TK&VV đc
NHCSXH y nhim thu); ch đo Ban qun lý t TK&VV đôn đc các t
viên đem tin đn các đim giao dch ca NHCSXH đ tr lãi, gi tit kim
(nu có) theo đnh k đã tha thun (đi vi các t TK&VV không đc
NHCSXH y nhim thu)
6. Theo dõi hot đng c
a t TK&VV, đôn đc Ban qun lý t TK&VV thc hin
hp đng y nhim đã ký vi NHCSXH. T chc tp hun nghip v y thác cho
cán b t chc Hi, Ban qun lý t TK&VV đ hoàn thành công vic y thác cho
vay.
Quy trình cho vay h nghèo và các đi tng chính sách khác
Hình 2.1 Quy trình cho vay h nghèo và các đi tng chính sách ti NHCSXH

8

Ngun: tác gi v da trên quy trình cho vay ca NHCSXH
Phí dch v y thác cho vay
 thc hin y thác cho vay, NHCSXH s phi tr mt khon phí y thác cho TC
CT-XH nht đnh. Mc phí dch v y thác mà hin nay NHCSXH tr cho các TC CT-
XH ti đa là 0,045%/tháng tính trên s d n có thu đc lãi. Mc phí y thác này đã
đc điu chnh gim t 0,08%/tháng vào cui nm 2006 xung còn 0,06%/tháng đu
nm 2007, và điu chnh còn 0,045%/tháng vào nm 2009. Vic chi tr này ph thu
c

vào cht lng d n tín dng y thác, c th, nu d n do TC CT-XT nhn y thác
có t l n quá hn đn 5% thì TC CT-XH đó đc hng 100% mc phí y thác; d
n do TC CT-XT nhn y thác có t l n quá hn t trên 5% đn 7% thì TC CT-XH
đó đc hng 80% mc phí y thác; d n do TC CT-XT nhn y thác có t l n
quá hn t trên 7% đn 10% thì TC CT-XH
đó đc hng 50% mc phí y thác; d
n do TC CT-XT nhn y thác có t l n quá hn trên 10% thì TC CT-XH đó không
đc hng phí y thác.
Mc phí y thác này s đc phân chia gia các cp TC CT-XH. Hin nay, c bn TC
CT-XH thng nht phân b mc phí dch v y thác cho tng cp đc thc hin theo vn
bn s 747/NHCS-TD ca NHCSXH qui đnh, c th: Hi cp Trung ng nhn 3% trên
tng phí y thác; Hi cp tnh nhn 5%; Hi cp huyn nhn 8%; Hi cp xã nhn 84%
trên tng phí y thác.
Ban qun lý các T TK&VV cng nhn đc tin hoa hng theo kt qu thu lãi thc t
ca các t viên trong t TK&VV. NHCSXH chi tr hoa hng cho t TK&VV không đc
y nhim thu lãi là 0,075%/tháng tính trên s d n có thu đc lãi; hoa hng cho t
TK&VV đc y nhim thu lãi là 0,085%/tháng tính trên s d n có thu đ
c lãi; Trng
hp có thu tin gi tit kim ca các t viên, t TK&VV đc NHCSXH tr hoa hng là
0,11% doanh s gi tit kim tng ln theo s tin tit kim ca các t viên mà NHCSXH
thc thu.
9

2.3 Phng pháp nghiên cu và khung phân tích
2.3.1 Phng pháp nghiên cu
 tài thc hin nghiên cu theo phng pháp đnh tính, da trên khung phân tích
th ch kt hp vi lý thuyt thông tin bt cân xng; đánh giá h thng vn bn pháp lut
theo dng mt s tiêu chí trong b tiêu chí đánh giá tác đng ca quy đnh RIA
(Regulatory Impact Analysis) ca OECD
3

.
 tài phân tích s liu thng kê cùng vi phng vn chuyên sâu, hình thc phng
vn không cu trúc đ phng vn lãnh đo các c quan chuyên môn, các cán b thc hin 
đa phng và khách hàng vay đ đánh giá thc trng cng nh đa ra khuyn ngh chính
sách phù hp. Thông tin có đc t phng vn các đi din ca các Hi cp tnh ti Phú
Yên, cán b Hi cp xã, cp c s; đi din Ngân hàng Nhà nc, NHCSXH tnh Phú Yên,
Ban qun lý t TK&VV, các h vay vn.
2.3.2 Các tiêu chí đánh giá
 đánh giá h thng vn bn pháp lut v quy trình y thác vn t NHCSXH
thông qua các TC CT-XH trên đa bàn tnh Phú Yên, tác gi s dng mt s tiêu chí trong
b tiêu chí đánh giá tác đng ca quy đnh RIA. Theo RIA, các tiêu chí đ đánh giá vn
bn pháp lut gm:
(1) Phc v các mc tiêu chính xác, rõ ràng đã n đnh trc;
(2)
Có c s pháp lut, thc tin chc chn;
(3) Mang li nhiu li ích hn là chi phí, có tính ti tác đng phân b trên toàn xã
hi, các yu t kinh t, xã hi và môi trng;
(4) Gim thiu chi phí và tác đng lch lc ti th trng;
(5) Khuyn khích cnh tranh, thông qua khuyn khích th trng và các phng
pháp tip cn da trên c s mc tiêu đã đnh;
(6) Rõ ràng, đ
n gin, thit thc đi vi ngi s dng;
(7) Phù hp, tng thích vi các chính sách, pháp lut khác;
(8) Tng thích  mc đ ti đa đi vi các nguyên tc v khuyn khích cnh
tranh, thng mi trong pháp lut quc gia và các điu c quc t.


3
Rodrigo và Amo (2007)
10

Tác gi s dng các tiêu chí (1), (2), (4) và (7) đ đánh giá h thng vn bn pháp
lut và b qua áp dng các tiêu chí (3), (5), (6) và (8) vì các lý do sau: phm vi nghiên cu
và ngun lc hn ch; không đ bng chng đ tính toán li ích và chi phí ca chính sách;
không đ bng chng đ đánh giá mc đ rõ ràng, thit thc; không đ bng chng đ
đánh giá mc đ tng thích vi nguyên tc cnh tranh trong nc và quc t.
Trên c s
 mc tiêu ca đ tài và câu hi nghiên cu, tác gi tp trung phân tích
da trên các tiêu chí trên đã nêu  trên, kt hp vi phân tích da trên khung phân tích th
ch và lý thuyt bt cân xng thông tin đ tr li cho các câu hi đc đt ra.
2.4 Ngun tài liu, s liu
S liu làm c s phân tích đc trích t các báo cáo, tài liu ca NHCSXH Vit
Nam, NHCSXH tnh Phú Yên, các Hi cp Trung ng và cp tnh Phú Yên, Ngân hàng
Th gii và các ngu
n khác đ minh ha cho các lp lun, phân tích.
Thông tin có đc t phng vn các đi din ca các Hi cp tnh ti Phú Yên, cán
b Hi cp xã, cp c s; đi din Ngân hàng Nhà nc, NHCSXH tnh Phú Yên, Ban
qun lý t TK&VV, các h vay vn.
2.5 Tng quan các nghiên cu trc
Các nghiên cu v TCVM và vic cung cp các gii pháp TCVM cho các đi tng
nghèo đc thc hin khá nhiu trên th gii cng nh ti Vit Nam, tuy nhiên cha có
mt nghiên cu nào v cung cp ngun vn cho ngi nghèo thông qua nhng t chc
chính tr xã hi nh ti Vit Nam.
Mt s mô hình hot đng tài chính vi mô thành công trên th gii có th tham
kho, tiêu biu nh Ngân hàng Grameen  Bangladesh. Ngân hàng Grameen đc thành
lp vào nm 1974 vi mc tiêu h tr vn cho ngi nghèo đu t các hot đng kinh
doanh nh l, góp phn ci thin thu nh
p. Phát kin quan trng mà Grameen cung cp đó
là mô hình “nhóm t qun”, tc là kt ni nhng ngi vay có hoàn cnh tng t đ cùng
chia s trách nhim, giám sát qun lý ln nhau. Mô hình ngân hàng có ch đ s hu đc

bit vi 90% s hu thuc v nhng ngi nghèo vay vn, 10% còn li là ca Chính ph.
11

Grameen đt đc bn vng tài chính và không phi nhn tr cp ngun vn u đãi t
chính ph
4
.
Kt qu các nghiên cu trc đây ca Armedariz và Morduch (2005, tr. 140) cho
thy t chc TCVM HTX ca c trong th k th 19 yêu cu ngi xin vay vn phi có
mt đm bo vay vn t mt ngi hàng xóm. Nhiu t chc TCVM yêu cu các nhân
viên tín dng ca mình phi dành nhiu thi gian đn thm trc tip và nói chuyn vi
nhng ngi hàng xóm và bn bè ca ngi vay tim nng tr
c khi ra quyt đnh cho
vay.
Theo Zeitinger (1996) trích trong Armedariz và Morduch (2005), mt t chc
TCVM  Nga ch ra quyt đnh cho vay da trên nhân viên ca t chc TCVM trc tip
đn thm c s kinh doanh và gia đình ca ngi vay vn hn là da vào các h s tài
liu doanh nghip.
Còn  Indonesia, theo Churchill (1999) trích trong Armedariz và Morduch (2005),
các đn v Ngân hàng Rakyat Indonesia cho vay ch yu da trên t cách ca ngi vay
vn ch không da trên tài sn đm bo. Vic t ch
i cho vay đc đa ra sau khi nhân
viên tín dng bit ngi np đn không tôn trng cng đng hoc khai báo sai v bn
thân trong đn xin vay vn. Các quyt đnh cho vay cng da trên đánh giá ca
nhng ngi hàng xóm v t cách ca ngi np đn đ d đoán v hành vi tr n trong
tng lai ca h.

4
Grameen (2011), Introduction
12

CHNG 3:
ÁNH GIÁ QUY TRÌNH Y THÁC VN T NHCSXH THÔNG QUA CÁC
TC CT-XH TRÊN A BÀN TNH PHÚ YN
3.1 ánh giá h thng vn bn quy đnh quy trình y thác vn t NHCSXH thông
qua các TC CT-XH
H thng vn bn quy đnh chính sách y thác vn t NHCSXH thông qua các TC
CT-XH đc mô t tóm tt nh sau
5
:
Hình 3.1 Tóm tt quá trình hình thành chính sách y thác vn t NHCSXH
thông qua các TC CT-XH

Ngun: tác gi tng hp trên c s các vn bn hin hành
Ngày 04/10/2012, Th tng chính ph ký quyt đnh s 131/2002/Q-TTg v vic
thành lp NHCSXH; cng vào ngày 04/10/2002, Ngh đnh s 78/2002/N-CP ca Chính
Ph đc ký, trong đó iu 5 quy đnh vic cho vay ca NHCSXH đc thc hin y thác
thông qua các t chc Hi gm: Hi Ph n, Hi Nông dân, Hi Cu chin binh và oàn
thanh niên. n 22/01/2003, Th tng chính ph ký quyt đnh s 16/2003/Q-TTg v

vic phê duyt điu l và t chc hot đng ca NHCSXH.
T tháng 04-08/2003, NHCSXH và các TC CT-XH ký kt các vn bn tha thun quy
đnh vic cho vay y thác t NHCSXH thông qua các TC CT-XH. Cùng thi đim đó,


5
Chi tit h thng vn bn pháp lut ti Ph lc 1

13

NHCSXH và các TC CT-XH  các tnh cng ký kt các vn bn liên tch v cho vay y
thác.
Nm 2006, NHCSXH và các TC CT-XH ký các vn bn tha thun quy đnh mc phí
y thác áp dng mà các TC CT-XH đc hng. Theo đó, phí y thác ti đa mà các TC
CT-XH đc hng là 0,08%/tháng trên s d n gc thu đc lãi.
Nm 2007, NHCSXH và các TC CT-XH ký các vn bn tha thun điu chnh mc phí
y thác áp dng mà các TC CT-XH đc hng. Theo đó, phí y thác ti đa mà các TC
CT-XH đc hng là 0,06%/tháng trên s d n gc thu đc lãi.
Nm 2009, NHCSXH và các TC CT-XH ký các vn bn tha thun điu chnh mc phí
y thác áp dng mà các TC CT-XH đc hng. Theo đó, phí y thác ti đa mà các TC
CT-XH đc hng là 0,045%/tháng trên s d n gc thu đc lãi.
Nm 2010, Lut các t chc tín dng ra đi, trong đó điu 17 quy đnh rõ mc tiêu, t
chc và hot đng ca NHCSXH.
Nh đã nêu trong phn 2.4.2, đ đánh giá h thng vn bn v quy trình y thác vn t
NHCSXH thông qua các TC CT-XH, tác gi s dng mt s tiêu chí trong b tiêu chí đánh
giá tác đng ca quy đnh RIA ca OECD.
3.1.1 Phc v các mc tiêu chính xác, rõ ràng đã n đnh trc
Ngay t khi ra đi, mc đích ca NHCSXH đã đc vch rõ, đó là hot đng
không vì mc đích li nhun mà nhm thc hin chính sách tín dng u đãi đi vi ngi
nghèo và các đi tng chính sách khác. Mc tiêu này đã xuyên sut các vn bn quy đnh
v thành lp và hot đng ca NHCSXH, h thng vn bn quy đnh chính sách y thác
vn t NHCSXH thông qua các TC CT-XH. Trong h thng vn b
n  cp tnh Phú Yên,
mc tiêu này cng th hin rõ trong các vn bn liên tch quy đnh chính sách y thác vn
t NHCSXH thông qua các TC CT-XH trên đa bàn tnh.
Chính sách cho vay y thác vn NHCSXH thông qua các TC CT-XH cng đc
vch rõ, c th trong iu 5 Ngh đnh s 78/2002/N-CP ca Chính Ph, trong điu l và
t chc hot đng ca NHCSXH cng nh trong các vn bn tha thun, thông t liên tch

gia NHCSXH vi các TC CT-XH, c  cp trung ng và cp đa phng.
14

Nh vy, h thng vn bn pháp lut hin hành phc v các mc tiêu chính xác, rõ
ràng đã n đnh t trc, đó là thc hin chính sách tín dng u đãi đi vi ngi nghèo và
các đi tng chính sách khác, thông qua y thác vn t NHCSXH qua các TC CT-XH.
3.1.2 Có c s pháp lut, thc tin chc chn
iu 5 Ngh đnh s 78/2002/N-CP ca Chính Ph, điu l và t chc hot đng
ca NHCSXH quy đnh rõ vic cho vay dng u đãi đi vi ngi nghèo và các đi tng
chính sách khác phi đc thc hin thông qua các TC CT-XH. ng thi, h thng vn
bn tha thun và thông t liên tch gia NHCSXH và các TC CT-XH  cp trung ng và
cp tnh cng quy đnh chi tit quy trình y thác này. Chính vì vy, cho vay y thác t
NHCSXH xã hi thông qua các TC CT-XH có c s pháp lut chc chn.
V
 c s thc tin, vn đ bt cân xng thông tin gia ngi vay và ngi cho vay
khin cho ngi cho vay phi có c ch la chn, sàng lc khách hàng cng nh kim tra
giám sát hot đng ca ngi vay đ làm gim tác đng ca s la chn ngc và ri ro
đo đc. Các TC CT-XH có đi ng cán b cp c s rng khp, nhiu uy tín trong dân,
sâu sát, nm rõ tình hình ca ng
i nghèo và các đi tng chính sách khác hn là đi ng
ca NHCSXH. Do đó vic cho vay y thác thông qua các TC CT-XH tit kim chi phí đi
li, cng nh thu thp đc nhiu thông tin v khách hàng hn và kim tra s dng vn
cht ch hn so vi vic NHCSXH trc tip thc hin toàn b quy trình cho vay.
3.1.3 Gim thiu chi phí và tác đng lch lc ti th trng
Vn đ bt cân xng thông tin gia ngi vay và ngi cho vay dn đn la chn
ngc và ri ro đo đc. La chn ngc khin cho ngi cho vay phi tn nhiu chi phí
đ la chn, sàng lc khách hàng; ri ro đo đc khin cho vic s dng vn có th sai
mc đích, ri ro cao, dn đ
n kh nng mt vn, do đó ngi cho vay phi tn nhiu chi
phí hn đ kim tra, giám sát s dng vn vay đ phát hin kp thi nhng sai sót. Các TC

CT-XH có nhng li th khi có đi ng cán b c s rng khp, nhiu uy tín và nm vng
tình hình ca các đi tng chính sách. Vì vy, vic y thác thông qua các TC CT-XH
giúp cho bài toán bt cân xng thông tin đc gii quyt: NHCSXH tit gim đc chi phí
ki
m tra, giám sát và sàng lc thông tin; ngi nghèo và các đi tng chính sách có nhiu
c hi tip cn vn vay hn; các TC CT-XH có thêm mt khon thu nhp cng nh có
15

thêm c hi tip cn đn các đi tng chính sách, t đó thc hin các mc tiêu xã hi ca
mình. Nh vy, xét v tng th, chính sách y thác vn thông qua các TC CT-XH mang li
li ích nhiu hn là chi phí.
3.1.4 Phù hp, tng thích vi các chính sách, pháp lut khác
H thng vn bn pháp lut v chính sách y thác vn t NHCSXH thông qua các
TC CT-XH đa phn phù hp vi các quy đnh và chính sách khác nh Lut các t chc tín
dng 2010, Lut doanh nghip 2005. Vic trin khai thc hin y thác cng hoàn toàn
tng thích vi tôn ch, mc tiêu ca các TC CT-XH.
3.2 ánh giá NHCSXH tnh Phú Yên
Vai trò ca NHCSXH tnh Phú Yên trong quy trình cho vay y thác
Tham gia ca NHCSXH tnh Phú Yên trong quy trình cho vay y thác đc mô t
nh hình di:
Hình 3.2: Tham gia ca NHCSXH tnh Phú Yên trong quy trình cho vay y
thác

Ngun: tác gi v da trên quy trình và kho sát thc t