Luận văn thạc sĩ Nghiên cứu về hiệu ứng ngày trong tuần trên TTCK Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



NGUYN HUY BO


NGHIÊN CU V HIU NG NGÀY TRONG TUN TRÊN TH
TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM


Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60340201


LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS NGUYN TH NGC TRANG






TP.HCM - NM 2013
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan rng lun vn “Nghiên cu hiu ng ngày trong tun trên th
trng chng khoán Vit Nam” là công trình nghiên cu ca riêng tôi.
Các thông tin d liu đc s dng trong lun vn là trung thc, các ni dung trích
dn đu có ghi ngun gc và các kt qu trình bày trong lun vn cha đc công b ti
bt k công trình nghiên cu nào khác.
TP.HCM, tháng 12 nm 2013
Hc viên
Danh mc bng

Bng 1: Thng kê mô t 14
Bng 2: Thng kê t sut sinh li bình quân ca các ngày trong tun 15
Bng 3: Kt qu hi quy mô hình 1 17
Bng 4: Kt qu hi quy mô hình 2 19



Danh mc hình

Hình 1: VN-Index trong giai đon nghiên cu 13
Hình 2: Biu đ t sut sinh li theo ngày, giai đon 04/03/2002 – 01/03/2013 15


MC LC
Trang ph bìa
Danh mc bng
Danh mc hình
Tóm tt………………………………………………………………………… 1

1. GII THIU 2
2. C S LÝ THUYT 4

2.1. Lý thuyt th trng hiu qu 4
Lý thuyt bc đi ngu nhiên 6
2.2. Tng quan các nghiên cu v hiu ng ngày trong tun 8
3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 12
4. KT QU 14
5. KT LUN 21
TÀI LIU THAM KHO 22
Ph lc………………………………………………………………………………… 25



1

TịM TT

Bài nghiên cu này nhm tìm hiu xem hiu ng ngày trong tun có tn ti
trên th trng chng khoán Vit Nam hay không. Phân tích đnh lng ca
nghiên cu da trên d liu là ch s VN-Index trong giai đon t ngày 04 tháng
03 nm 2002 ti ngày 01 tháng 03 nm 2013. Mô hình hi quy vi bin gi đc
s dng trong bài nghiên cu này. Kt qu t phân tích thc nghim cho thy có
hiu ng ngày trong tun tn ti trên th trng chng khoán Vit Nam. C th:
giá ca các c phiu vào ngày th ba thì thng gim và ngày th sáu thì thng
tng.

2

1. GII THIU
Lý thuyt th trng hiu qu đc phát trin bi Giáo s Eugene Fama ti
University of Chicago Booth School of Business trong lun vn tin s ca mình
vào đu nhng nm 1960s. Lý thuyt này đc chp nhn rng rãi cho đn nhng
nm 1990s thì b đt câu hi bi hàng lot các bt thng xut hin trên th trng.
Các bt thng (anomalies) là các kt qu thc nghim, mà cho đn khi cha
đc gii thích đy đ thì có v nh chúng đi ngc li vi tính hiu qu ca th
trng. Chng hn s st gim mnh m ca giá c chng khoán trong nhng thi
đim nào đó (nh đã xy ra  th trng chng khoán M t ngày 15 tháng 10 đn
ngày th hai đen ti 19 tháng 10 nm 1987), hoc s bt thng trong t sut sinh
li trung bình hng ngày trong tun ca các c phiu trên th trng. Nghiên cu
nm 1980 ca French, s dng d liu t nm 1953 đn nm 1977, đa ra kt qu
t sut sinh li vào các ngày th hai thp hn nhiu so vi nhng ngày khác trong
tun. Ngoài ra, hiu ng ngày trong tun  th trng chng khoán phát trin và
mi ni cng đc phát hin bi nhng nhà nghiên cu nh: nghiên cu ca
Agrawal và Tandon (1994), nghiên cu ca Rahman (2009). T nhng nghiên cu

trên, tôi nhn thy hiu ng ngày trong tun là mt hin tng bt thng rt ph
bin  th trng chng khoán các nc.
Mc đích ca nghiên cu này nhm tìm bng chng thc nghim hiu ng
ngày trong tun ti th trng chng khoán Vit Nam. Vi d liu t ch s VN-
Index trong giai đon t ngày 04 tháng 03 nm 2002 đn ngày 01 tháng 03 nm
2013 thì kt qu mô hình hi quy vi bin gi cho thy hiu ng ngày trong tun
tn ti trên th trng chng khoán Vit nam. Giá ca các c phiu vào ngày th
ba thì thng gim, vào ngày th sáu thì thng tng.
Nghiên cu đc chia thành nhiu phn khác nhau. Phn th nht bao gm
nhng gii thiu tóm tt v bài nghiên cu và tm quan trng ca nghiên cu.
Phn th hai cung cp c s lý thuyt da trên nhng nghiên cu trong quá kh.
Phn th ba din đt phng pháp nghiên cu ca nghiên cu, bao gm din đt
v c mu, phng pháp thu thp d liu. Phn th t bao gm các phân tích v
3

thng kê mô t, mô hình hi quy đc s dng đ phân tích đnh lng. Phn nm
s là kt lun tng quát vn đ và cui cùng là ph lc các tài liu tham kho liên
quan.

4

2. C S LÝ THUYT
Hiu ng ngày trong tun là s bt thng trong t sut sinh li hng ngày
trong tun ca các c phiu trên th trng, c th là giá ca các c phiu vào các
ngày bt thng trong tun thì thng tng (gim). ây là mt hin tng bt
thng đc các nhà nghiên cu tìm thy  nhiu nc. Do đó đ hiu rõ hiu ng
ngày trong tun tôi xin bt đu t lý thuyt th trng hiu qu. Trong phn lý
thuyt th trng hiu qu, tôi trình bày thêm lý thuyt bc đi ngu nhiên đ thy
đc s vn đng giá c trên th trng chng khoán. Sau đó, tôi s lit kê kt qu
ca các nhà nghiên cu v hiu ng ngày trong tun đ hoàn thin c s lý thuyt
cho bài nghiên cu này.
2.1.Lý thuyt th trng hiu qu
T khi th trng chng khoán ra đi, đã có rt nhiu lý thuyt dày công
nghiên cu phng pháp đu t có li nhun cao trên th trng này nh phân tích
c bn, phân tích k thut hay các quy tc mua sau khi giá tng 2 ngày, mua khi

có tin xu, bán khi có tin tt Tuy vy kt qu ca nó không tha mãn mong
mun ca nhng nhà đu t. Mt nghiên cu v hot đng ca nhng nhà môi gii
chng khoán đã dn đn kt lun rng tính trung bình, li nhun đem li t các
danh mc đu t do h thc hin cng không hn mt danh mc đu t đc la
chn ngu nhiên. Nhng nghiên cu v xu hng giá ca th trng chng khoán
s dng s liu thng kê trong nhiu nm cng rút ra: ch có mt điu chc chn
đi vi giá c phiu là chúng lên xung rt tht thng. Nói tóm li, nhng nghiên
cu trong nhiu thp k qua đa đn kt lun không th kim li nhun cao trên
th trng chng khoán bng các quy tc hay công thc bi vì nhìn chung nó cng
không tt hn mt c cu đu t chng khoán đc đa dng hóa và la chn ngu
nhiên. iu này đã khin cho các nhà lý thuyt tài chính đi sâu nghiên cu nhm
tìm ra câu tr li ti sao mt th trng tài chính hot đng tt li loi b đc tình
trng li nhun quá cao trong mt thi gian dài.
5

Giáo s Fama, trong công trình nghiên cu mang ý ngha bc ngoc ca
mình, đã đnh ngha th trng hiu qu là th trng mà trong đó gi c phn ánh
toàn b nhng thông tin tn ti trên th trng. nh ngha này sau đó đã tr thành
kinh đin và là chun mc trong nghiên cu th trng hiu qu. Fama, qua đnh
ngha va nêu, hàm ý rng: th trng x lý thông tin mt cách trit đ. Do đó,
không tn ti bt c mt thông tin có liên quan nào đn chng khoán vn b th
trng b qua. Và do đó, giá c chng khoán vn trên th trng luôn  mc phù
hp vi mc giá tr ni ti ca nó.
Tuy nhiên, đ đa ra đc thuyt th trng hiu qu, Fama đa ra các gi
đnh sau:
Gi đnh ban đu và quan trng v mt th trng hiu qu yêu cu có mt s
lng ln ngi tham gia phân tích và đánh giá các th trng nhm ti đa hóa li
nhun và mi ngi đc lp vi nhng ngi khác.
Gi đnh th hai: thông tin mi liên quan ti th trng đc công b theo cách
thc ngu nhiên, và thi đim quyt đnh đ thông báo đc lp vi nhng thông

báo khác.
Gi đnh th ba đc bit quan trng: nhà đu t - nhm ti đa hóa li nhun - điu
chnh giá chng khoán mt cách nhanh chóng phn ánh tác đng ca thông tin
mi. Mc dù s điu chnh giá c có th không hoàn ho, nó vn đc chp nhn.
iu này có ngha là đôi lúc th trng s điu chnh quá mc, đôi lúc nó li di
mc cn thit, nhng ta không th đoán đc nhng gì s din ra  mi thi đim
xác đnh. Giá c chng khoán điu chnh mt cách nhanh chóng bi vì các nhà đu
t (đ ti đa hóa li nhun) luôn cnh tranh vi nhng ngi khác.
nh ngha trên, xét v phng din lý thuyt, đã th hin đy đ bn cht
ca th trng hiu qu. Tuy nhiên, v mt thc nghim, đnh ngha này đã gây
nên nhiu khó khn trong vic kim đnh tính hiu qu ca th trng. Mt điu d
nhn thy đó là các nhà thc nghim hu nh không có đc mt lun c đnh
lng c th nào da trên câu đnh ngha “phn ánh hoàn toàn mi thông tin tn
ti trên th trng”. Vn đ đc đt ra  đây là, đ bit đc giá c chng khoán
6

vn có phn ánh hoàn toàn thông tin trên th trng hay không, có hai câu hi cn
phi đc tr li: Giá c trên th trng chng khoán vn đc hình thành ra sao?
Th nào là phn ánh hoàn toàn và mi thông tin đc phn ánh  đây c th là gì?
 tr li cho câu hi “Giá c trên th trng chng khoán vn đc hình
thành ra sao?”, các nhà nghiên cu thc nghim buc phi s dng mt mô hình
đnh giá chng khoán vn nht đnh. Nh vy, vic xác đnh giá c chng khoán
vn có phn ánh các thông tin tn ti trên th trng hay không, ph thuc rt ln
vào tính đúng đn ca mô hình đnh giá chng khoán vn đc s dng.
Lý thuyt bc đi ngu nhiên
Nm 1973 khi Burton Malkiel vit quyn sách "A Random Walk Down
Wall Street", thì lý thuyt bc đi ngu nhiên bt đu tr nên ph bin. Quyn
sách này có th đc xem nh mt trong nhng lý thuyt đu t kinh đin nht
trên th trng chng khoán. Lý thuyt cho rng s thay đi giá ca mt chng
khoán riêng l bt k hay ch s chng khoán ca c th trng trong quá kh đu

không th dùng đ d báo cho s thay đi trong tng lai.
Nói mt cách đn gin nht thì lý thuyt bc đi ngu nhiên cho thy giá
chng khoán tuân theo bc đi ngu nhiên và đó là bc đi không th tiên đoán
trc đc. Kh nng tng hay gim ca chng khoán trong tng lai là tng
đng nhau. Nhng ngi tin theo lý thuyt này tin rng trong tng lai, th
trng không th ging nh nhng gì nó đã xy ra vì luôn có nhng ri ro tng
thêm, đó là nhng ri ro không th bit trc.


 









 


 


trong đó P là giá vào cui thi k t, D là c tc tr trong k t, E(R) là li nhun k
vng trong thi gian t, và  là mt bin ngu nhiên đc lp theo tng k có giá tr
d kin là 0. Mô hình này tng đng vi:



 


 



  




 


trong đó R là li nhun kép liên tc hp quan sát đc trong khong thi gian t.
7

 kim tra gi thuyt v hành vi li nhun hàng ngày, nó đc gi đnh rng, 
bt c ngày nào trong tun, li nhun d kin là không đi và các sai s đc rút
ra t mt phân phi bình thng n đnh. Gi đnh này ng ý, ví d, rng li
nhun k vng cho mi th ba đu ging nhau và sai s ca mi th ba đc rút ra
t cùng mt phân phi.
iu này đc tóm tt bng:


 





 


Vi ch s di d th hin cho ngày trong tun mà li nhun đc quan sát.
i vi câu hi th hai, đ bit đc giá c có phn ánh hoàn toàn các
thông tin hay không, nhà nghiên cu thc nghim cn phi xác đnh xem mi
thông tin cn đc phn ánh là gì. Bit đc bn cht thông tin chính là nhân t
ct lõi đ xác đnh phng pháp kim đnh phù hp đ xác đnh tính hiu qu ca
th trng.
Các nhà kinh t thng đnh ngha ba mc đ ca th trng hiu qu, phân bit
bi mc đ thông tin đã phn ánh trong giá chng khoán:
1.  mc đ th nht, giá c phn ánh thông tin đã cha đng trong h s giá
c quá kh. Nó đc gi là hình thc hiu qu yu. Nu các th trng hiu
qu  mc yu, thì không th to ra đc các siêu t sut sinh li liên tc
bng cách nghiên cu t sut sinh li quá kh. Giá c s theo mt bc
ngu nhiên.
2. Mc đ hiu qu th hai đòi hi giá c phn ánh không ch giá c quá kh
mà còn phn ánh tt c thông tin đã công b khác, nh là thông tin bn có
th có do đc các báo chí v tài chính. ây đc gi là hình thc hiu qu
va phi ca th trng. Nu các th trng hiu qu  mc va phi, giá c
s điu chnh ngay lp tc trc các thông tin công cng nh là vic công
b t sut sinh li quý va qua, mt phát hành c phn mi, mt đ ngh
sáp nhp hai công ty,…
8

3. Cui cùng, chúng ta có th hình dung mt hình thc hiu qu mnh, trong
đó giá c phn ánh tt c thông tin có th có đc bng cách phân tích t m
v công ty và v nn kinh t. Trong mt th trng nh vy, chúng ta s
quan sát thy các nhà đu t may mn và không may mn, nhng chúng ta

s không tìm thy bt k siêu giám đc đu t nào có th liên tc đánh bi
th trng.
Tuy vy, Giáo S Fama cng tha nhn rng, khó có kh nng tn ti trên
thc t mt th trng hi đ c 3 gi đnh đã nêu  trên. ó là lí do ti sao Giáo
S Fama gi 3 điu kin trên là 3 điu kin đ đ to nên mt th trng hiu qu.
Bi l, không nht thit khi mt th trng là hiu qu thì phi tha mãn mt cách
tuyt đi c 3 điu kin trên. Theo ông, ch cn có mt s lng va đ các thành
viên tham gia th trng tip cn đn các thông tin trên th trng thì th trng
vn có th có tính hiu qu. Tng t nh vy, s bt đng trong k vng ca các
nhà đu t cha hn là du hiu dn đn s bt hiu qu ca th trng. Th trng
ch không hiu qu khi mt hoc mt s nhà đu t nào đó, da trên lng thông
tin có sn, xác đnh đc đúng đn ý ngha mà lng thông tin đó mang li so vi
phn còn li ca th trng.
Giáo S Fama cng lu ý rng, tuy các chi phí giao dch, lng thông tin
không đc ph bin rng rãi trong cng đng các nhà đu t và s bt đng ý
kin gia các nhà đu t cha hn là du hiu ca mt th trng không hiu qu,
nhng nhân t trên là nguyên nhân tim tàng ca tính bt hiu qu ca th trng.
Tóm li, mt kt qu v tính bt hiu qu ca th trng có th xut phát t
hai nguyên nhân: do th trng tht s không hiu qu hoc do mô hình đnh giá
chng khoán vn không có đ tin cy cao.
2.2. Tng quan các nghiên cu v hiu ng ngày trong tun
Hiu ng ngày trong tun đc xem nh là s bt thng trong t sut sinh
li hng ngày trong tun ca các c phiu trên th trng. Trong sut nhng thp
k qua, có nhiu nghiên cu v hiu ng ngày trong tun đã đc thc hin, tp
9

trung ch yu trên th trng chng khoán M - th trng chng khoán phát trin
nht trên th gii.
Nghiên cu nm 1981 ca Gibbons và Hess, s dng d liu t nm 1962
đn nm 1978, đa ra kt qu t sut sinh li vào các ngày th hai thp hn nhiu

so vi nhng ngày khác và t sut sinh li vào ngày th sáu cao hn so vi nhng
ngày còn li trong tun.
Nghiên cu ca Keim và Stambaugh (1984) s dng d liu trên th trng
chng khoán M t nm 1928 đn nm 1982 cng đa ra kt lun tng t. H
nhn thy mt cách nht quán t sut sinh li ngày th hai âm đi vi (1) ch s S
& P Composite ngay t nm 1928, (2) c phiu giao dch trao đi ca các doanh
nghip thuc mi quy mô, và (3) c phiu OTC đc giao dch. Trong 30 c phiu
riêng l ca ch s Dow Jones Industrial, bình quân tng quan t sut sinh li
gia ngày th sáu và ngày th hai là cùng hng và cao nht ca tt c các cp
ngày liên tip.
Nghiên cu ca Berument và Kiymaz (2001) kim tra s hin din ca hiu
ng ngày trong tun trên th trng chng khoán bin đng bng cách s dng ch
s th trng S&P 500 trong giai đon t tháng 1 nm 1973 đn tháng 10 nm
1997. Các kt qu cho thy rng trong khi t sut sinh li cao nht và thp nht
đc quan sát thy vào ngày th t và ngày th hai, thì mc bin đng cao nht và
thp nht tng ng đc quan sát thy vào ngày th sáu và ngày th t.
Ngoài th trng chng khoán M, các nghiên cu v hiu ng ngày trong
tun trên các th trng chng khoán khác cng đc thc hin.
Nghiên cu ca Jaffe và Westerfield (1985) đã tìm thy s tn ti hiu ng
ngày trong tun trên th trng chng khoán Úc, Nht Bn, Anh và Canada; trong
đó,  Nht Bn, t sut sinh li cao nht xut hin vào ngày giao dch cui tun,
ngày th By; đng thi, ti Úc và Nht Bn đu xut hin hiu ng ngày th Ba
là ngày có t sut sinh li thp nht trong tun.
Mt nghiên cu  18 quc gia khác nhau đc thc hin bi Agrawal và
Tandon (1994) cho kt qu t sut sinh li cao nht trong tun  các quc gia trên
10

din ra vào ngày th t và th sáu, t sut sinh li thp nht trong tun tp trung 
ngày th hai và th ba.
Nm 1990, Ho tin hành kim đnh hiu ng trong tun trên th trng

chng khoán ca 10 nc  Châu Á Thái Bình Dng cùng vi M và Anh.
Nghiên cu cho kt qu 5 nc Châu Á có hiu ng ngày th hai ging nh M,
nhng ch có nghiên cu  Malaysia và Phillipines có ý ngha thng kê. Các nc
Úc, Nht Bn, Malaysia, Thái Lan và Phillipines đu có hiu ng ngày th ba.
Ngoài ra, hiu ng ngày th sáu đc tìm thy  6 trong 10 quc gia châu Á đc
nghiên cu.
Nghiên cu ca Rahman (2009) xem xét s hin din ca hiu ng ngày
trong tun ti Dhaka StockExchange (DSE). Mô hình hi quy bin gi đc s
dng chính trong bài ngiên cu. Các kt qu ch ra rng t sut sinh li ca ngày
ch nht và ngày th hai là âm, t sut sinh li ca ngày th nm dng là có ý
ngha thng kê đáng k. Kt qu cng cho thy rng t sut sinh li hàng ngày
trung bình gia hai ngày liên tip có ý ngha thng kê đáng k cho cp th hai -
th ba, th t - th nm và th nm - ch nht. Kt qu hi quy bin gi cho thy
ch có ngày th nm có h s tích cc và có ý ngha thng kê. Kt lun ca tt c
các phát hin là hiu ng ngày trong tun tn ti ti DSE.
Nghiên cu ca Hussain, Hamid, Akash, và Khan (2011) xem hiu ng ngày
trong tun nh là mt bt thng trên th trng chng khoán  Pakistan. D liu
áp dng trong nghiên cu này bao gm giá c phiu hàng ngày ca ch s KSE-
100 trong giai đon t tháng 1 nm 2006 đn tháng nm 2010. Mt tun giao dch
thì gm 5 ngày. Nghiên cu kt lun rng t sut sinh li ngày th ba là dng và
có ý ngha thng kê khá đáng k. Do đó nó đc suy ra rng có tn ti hiu ng
ngày trong tun ti th trng chng khoán Pakistan. Bình quân t sut sinh li
ca ngày th ba là ln hn so vi các ngày còn li. Mô hình hi quy phân tích
đc thc hin đ đáp ng mc đích chính ca nghiên cu này.
Lai, Bai, Chang Wei và Luo (2012) nghiên cu hiu ng ngày trong tun da
trên mô hình kim đnh phi tham s trên th trng chng khoán Thâm Quyn 
11

Trung Quc t 25/12/1995 đn 31/12/2010. Kt qu ca h cho thy t sut sinh
li ngày th nm thng âm trong toàn b thi gian xem xét trên th trng chng

khoán Thâm Quyn và mt s giai đon ph khác đc la chn.
Tak-Kee Hui (2005) tìm kim hiu ng ngày trong tun trong mt mu các th
trng Châu Á-Thái Bình Dng nh Hng Kông, Hàn Quc, Singapore và ài
Loan. Kt qu cho thy không có bng chng v s tn ti ca hiu ng ngày
trong tun trong tt c các nc ngoi tr Singapore. i vi Singapore, đó là li
nhun thp vào th hai, th ba và li nhun cao vào ngày th T đn th Sáu.
c bit hn, Liano, Liano và Manakyan (1999) xem xét s hin din ca hiu
ng ngày trong tun qua các chính quyn tng thng khác nhau. Kt qu cho thy
hiu ng ngày trong tun xut hin trong chính quyn ca đng Dân ch và đng
Cng hòa. Tuy nhiên, mu hình ca hiu ng ngày trong tun li khác nhau gia
hai chính quyn qun lý. C th, t sut sinh li tiêu cc vào ngày th hai là rõ rt
hn trong đng Cng hòa so vi đng Dân ch. Do đó, mun gii thích cho tác
đng ca hiu ng ngày trong tun nên xét đn các thay đi ca hiu ng thông
qua chính quyn tng thng.
Chen, Kwok, Rui (2001) khi xem xét tác đng ca hiu ng ngày trong tun
lên th trng chng khoán Trung Quc đã tìm thy t sut sinh li tiêu cc vào
ngày th ba sau ngày 01 tháng 01 nm 1995. S bt thng  ngày th ba bin
mt sau khi xét đn các phân phi không chun và s lan ta t các nc khác.
Phát hin này cho thy rng tính đu đn ca hiu ng ngày trong tun  Trung
Quc có th là do hiu ng lan ta t châu M. Các bng chng v ngày trong
tun bt thng  Trung Quc rõ ràng là ph thuc vào phng pháp c lng
và thi gian mu. Khi chi phí giao dch đc xét đn, xác sut thu li t các hot
đng kinh doanh chênh lch giá da trên các chin lc kinh doanh ngày trong
tun có v rt nh. Kt lun này rõ ràng là phù hp vi mt cách tip cn th
trng hiu qu.
T nhng kt qu nghiên cu trên, ta nhn thy hiu ng ngày trong tun là
mt hin tng bt thng rt ph bin  th trng chng khoán các nc.
12

3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU

Tôi s dng phng pháp chun ca French (1980). Lp lun c bn trong bài
nghiên cu ca French nh sau:
Bài nghiên cu kho sát quá trình to ra t sut sinh li ca chng khoán bng
cách so sánh t sut sinh li ca nhng ngày khác nhau trong tun. B qua nhng
ngày ngh l, t sut sinh li ca ngày th hai đi din cho mt khon đu t ba
ngày (a three-calendar-day investment) tính theo lch, t ngày kt thúc phiên giao
dch ngày th sáu đn ngày kt thúc phiên giao dch ngày th hai, trong khi t sut
sinh li ca nhng ngày khác trong tun th hin mt s đu t mt ngày (one-day
investment). Do đó, nu li nhun k vng là mt hàm tuyn tính ca thi gian
đu t, đc đo bng thi gian lch, có ngha là li nhun trung bình vào th hai s
bng ba ln so vi li nhun trung bình ca các ngày khác trong tun. Tuy nhiên,
nu quá trình to ra hot đng din trong thi gian giao dch, li nhun cho tt c
nm ngày s th hin nhng khon đu t mt ngày và li nhun trung bình s
ging nhau cho mi ngày.
D liu nghiên cu
Th trng chng khoán Vit Namhin nay đã bc qua tui mi bn, vi
phiên giao dch đu tiên vào ngày 28/07/2000 ti Trung tâm giao dch chng
khoán TPHCM (HOSTC). Lúc by gi mt tun ch có ba phiên giao dch. n
ngày 4 tháng 3 nm 2002 thì mt tun có nm phiên giao dch (t th hai đn th
sáu). Do đó, đ phân tích hiu ng tun chính xác thì d liu ca tôi s bt đu t
ngày 04 tháng 03 nm 2002.
D liu cho nghiên cu này đc thu thp t d liu ca S giao dch
chng khoán TPHCM. Mu ca nghiên cu bao gm ch s VN-Index và d liu
s dng là d liu hàng ngày đc thu thp trong giai đon t ngày 04 tháng 03
nm 2002 đn ngày 01 tháng 03 nm 2013. C mu ban đu bao gm 2741 quan
sát. Tuy nhiên, sau khi loi b các bt thng t nhng d liu ta còn li 2692
quan sát đ s dng trong phân tích. (Ví d, nu th ba là ngày ngh l, t sut
sinh li ca ngày th t sau đó không đc tính đn).
13

Cách tính toán t sut sinh li các ngày trong tun:


 




  
Trong đó:
- 

là t sut sinh li ngày th t trong tun.
- 

là ch s VN-Index ti thi đim đóng ca vào ngày th t trong tun.
- 

là ch s VN-Index ti thi đim đóng ca vào ngày th (t -1) trong
tun.
Hình 1: VN-Index trong giai đon nghiên cu

Ngun: D liu t S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh (HSX)

VN-Index trong giai đon này đáng chú ý nht là t đu nm 2006 đn cui
quý 1 nm 2007. ây là giai đon đc xem là phát trin mnh m nht ca th
trng chng khoán Vit Nam trong lch s (VN-Index đt 1.170,7 đim vào ngày
12tháng 03 nm 2007 - mc klc cho đn tn hôm nay). Bên cnh đó thì giai
đon t nm 2007 đn đu nm 2009 chng kin xu hng gim đim liên tc,
VN-Index ri xung mc đáy thp nht trong lch s, đt 235,5 đim vào ngày 24

tháng 02 nm 2009.



14


4. KT QU
Bng 1: Thng kê mô t

Ngun: Tác gi t tng hp d liu và s dng phn mm Eviews 6.0
Bng 1 trình bày thng kê mô t ca t sut sinh li các ngày trong tun. T sut
sinh li trung bình và giá tr t sut sinh li thp nht đu quan sát thy  ngày th
ba (Mean: -0.2044; Minimum: -4.9714). Ngc li đó, t sut sinh li trung bình
và giá tr t sut sinh li cao nht đu đc quan sát thy  ngày th sáu (Mean:
0.2042; Maximum: 4.7348). Ngoài ra, đ lch chun ca t sut sinh li trong
ngày th ba là 1.64 (cao th hai so vi các ngày còn li trong tun) cho thy s
bin đng ln ca t sut sinh li trong ngày này.  lch chun ca t sut sinh
li trong ngày th sáu là 1.47 (thp th hai so vi các ngày còn li trong tun) cho
thy s bin đng nh ca t sut sinh li trong ngày này.



Th hai Th ba Th t Th nm Th sáu
Mean -0.052572 -0.204455 0.046762 0.098633 0.204266
Median -0.123183 -0.106222 -0.026829 0.035168 0.088509
Maximum 4.648414 4.642095 4.549133 4.698622 4.734822
Minimum -4.751053 -4.971353 -4.794682 -4.737826 -4.795316
Std. Dev. 1.67792 1.641236 1.451096 1.492162 1.475105
Skewness 0.077901 -0.228765 -0.112598 0.02145 0.242064

Kurtosis 3.989064 3.768375 4.389346 4.22886 4.440741
Jarque-Bera 21.596 17.82741 44.90254 34.64859 52.55508
Probability 0.00002 0.000135 0 0 0
Sum -27.1799 -109.3835 25.4388 54.2481 111.5292
Sum Sq. Dev. 1452.755 1438.412 1143.384 1222.374 1185.885
Observations 517 535 544 550 546
15

Hình 2: Biu đ t sut sinh li theo ngày, giai đon 04/03/2002 – 01/03/2013

Ngun: Tác gi t tng hp d liu và s dng phn mm Eviews 6.0
Bng 2: Thng kê t sut sinh li bình quân ca các ngày trong tun

Th 2
Th 3
Th 4
Th 5
Th 6
2002
1
-0.0913
-0.0781
-0.0705
0.0220
0.0776
2003
-0.1745
-0.2436
-0.0210
0.1744

0.1109
2004
-0.0385
-0.1147
0.2572
0.1271
0.3629
2005
0.0545
0.0498
-0.0633
0.1951
0.3016
2006
0.2626
-0.1925
0.3401
0.7181
0.5281
2007
-0.0550
0.0548
0.2105
-0.1760
0.2625
2008
-0.4439
-0.6638
-0.4688
-0.4051

-0.2151
2009
0.1971
-0.1989
0.2171
0.1400
0.4741
2010
-0.0702
-0.1458
-0.1969
0.1902
0.0171
2011
-0.3307
-0.3847
-0.0842
0.0963
-0.0513
2012
0.0267
-0.3111
0.2465
0.0015
0.2403
2013
2
0.5221
-0.3340
0.7552

-0.0134
0.8992
1: S liu trong nm 2002 ch ly t ngày 04 tháng 03.
2: S liu trong nm 2013 ch ly đn ngày 01 tháng 03.


16

 10 trong s 12 nm nghiên cu, t sut sinh li trung bình ca ngày th
ba là âm. Ngoài ra, t sut sinh li trung bình  ngày th ba thp hn so vi t sut
sinh li trung bình  bt k ngày nào khác trong tun trong sut 8 nm (so vi
tng là 12 nm). Nh đã trình bày  phía trên, nm 2008 là nm mà th trng
chng khoán Vit Nam liên tc st gim, ch s VN-Index liên tc to đáy, đáy
sau thp hn đáy trc, 256,85 đim vào ngày 10 tháng 12 nm 2008 là mc đáy
ca nm 2008. ây cng là nguyên nhân d hiu khi mà t sut sinh li trung bình
ca c nm ngày trong tun vào nm 2008 đu âm. i vi ngày th sáu thì 10
trong s 12 nm nghiên cu t sut sinh li trung bình là dng.
Tóm li, sau khi phân tích d liu bng phng pháp thng kê mô t, tôi
nhn thy rt có kh nng hiu ng ngày trong tun trên th trng chng khoán
Vit Nam có tn ti, c th là vào ngày th ba và ngày th sáu.
Mô hình 1:


  



 




 



 



 


Trong phng trình hi quy này, 

là t sut sinh li ca VN-Index và
nhng bin s gi biu th ngày trong tun đc quan sát (d
2t
= th hai, d
3t
= th
t,d
4t
= th nm, d
5t
= th sáu). T sut sinh li k vng cho th ba đc d liu
bi  trong khi 

thông qua 

đi din s khác nhau gia t sut sinh li k

vng vào th ba và t sut sinh li k vng ca các ngày khác trong tun. Nu t
sut sinh li k vng cho tng ngày là nh nhau, nhng c lng ca 

đn


s gn vi 0 và giá tr thng kê F đo lng ý ngha thng kê ca bin gi không
có ý ngha.






17

Bng 3: Kt qu hi quy mô hình 1


Kt qu hi quy cho thy t sut sinh li ca ngày th ba âm (C = -0.2045) và có ý
ngha thng kê (p = 0.0023). iu này là bng chng v hiu ng ngày trong tun
ti th trng chng khoán Vit Nam. Bin gi ngày th t đi din cho s khác
bit trong t sut sinh li ngày th t so vi ngày th ba có tng quan dng vi
t sut sinh li th trng, vi h s tng quan là 0.251218, P-value bng 0.0078,
có ý ngha thng kê  mc 1%. iu này cho thy, có s tác đng ca hiu ng
ngày th ba lên t sut sinh li th trng, khi mc chênh lch gia t sut sinh li
ngày th t so vi ngày th ba càng tng thì t sut sinh li th trng s càng
tng, chng t t sut sinh li ngày th t cao hn t sut sinh li ngày th ba. Lý
gii tng t vi h s tng quan ca các ngày th hai, th nm, th sáu. Tuy
nhiên, ti ngày th hai vi h s tng quan là 0.151883, P-value bng 0.1119,

không có ý ngha thng kê.
Kt qu hi quy cho thy giá ca các c phiu vào ngày th ba thì thng
tng. iu này ging vi kt qu nghiên cu ca Jaffe và Westerfield (1985), h
Variable
Coefficient
Std. Error t-Statistic Prob.
THUHAI 0.151883 0.095497 1.590447 0.1119
THUTU 0.251218 0.094284 2.664477 0.0078
THUNAM 0.303088 0.094029 3.223357 0.0013
THUSAU 0.408721 0.094198 4.33894 0
C -0.204455 0.066946 -3.054015 0.0023
R-squared 0.008007 Mean dependent var 0.020302
Adjusted R-squared 0.00653 S.D. dependent var 1.553555
S.E. of regression 1.548474 Akaike info criterion 3.714272
Sum squared resid 6442.809 Schwarz criterion 3.725227
Log likelihood -4994.41 Hannan-Quinn criter. 3.718234
F-statistic 5.422248 Durbin-Watson stat 1.459527
Prob(F-statistic) 0.00024
18

đã tìm thy ti th trng chng khoán Úc và Nht Bn đu xut hin hiu ng
ngày th ba là ngày có t sut sinh li thp nht trong tun. Tuy nhiên, kt qu này
li trái ngc vi kt qu nghiên cu ca Hussain, Hamid, Akash, và Khan (2011)
trên th trng chng khoán Pakistan, nghiên cu kt lun rng t sut sinh li
ngày th ba là dng và có ý ngha thng kê khá đáng k.
Mô hình 2:


   




 



 



 



 


Trong phng trình hi quy này, 

là t sut sinh li ca VN-Index và nhng
bin s gi biu th ngày trong tun đc quan sát (d
2t
= th hai, d
3t
= th ba, d
4t
=
th t, d
5t
= th nm). T sut sinh li k vng cho th sáu đc d liu bi 

trong khi 

thông qua 

đi din s khác nhau gia t sut sinh li k vng vào
th sáu và t sut sinh li k vng ca các ngày khác trong tun. Nu t sut sinh
li k vng cho tng ngày là nh nhau, nhng c lng ca 

đn 

s gn
vi 0 và giá tr thng kê F đo lng ý ngha thng kê ca bin gi không có ý
ngha.












19

Bng 4: Kt qu hi quy mô hình 2

Kt qu hi quy cho thy t sut sinh li ca ngày th sáu dng (C =

0.2043) và có ý ngha thng kê (p = 0.0021). iu này đã cung cp thêm mt bng
chng v hiu ng ngày trong tun ti th trng chng khoán Vit Nam.
Ngoài ra, bin gi ngày th hai đi din cho s khác bit trong t sut sinh
li ngày th hai so vi ngày th sáu có tng quan âm vi t sut sinh li th
trng, vi h s tng quan là -0.256838, P-value bng 0.0069, có ý ngha thng
kê  mc 1%. iu này cho thy, có s tác đng ca hiu ng ngày th sáu lên t
sut sinh li th trng, khi mc chênh lch gia t sut sinh li ngày th hai so
vi ngày th sáu càng tng thì t sut sinh li th trng s càng gim, chng t t
sut sinh li ngày th hai thp hn t sut sinh li ngày th sáu. Lý gii tng t
vi h s tng quan ca các ngày th ba, th t, th nm. Tuy nhiên, ti ngày th
nm vi h s tng quan là -0.10563, P-value bng 0.2589, không có ý ngha
thng kê.
So sánh vi kt qu ca các nghiên cu trc thì kt qu ca mô hình hi
quy 2 tng t vi kt qu nghiên cu ca Gibbons và Hess (1981), s dng d
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
THUHAI -0.256838 0.095023 -2.702905 0.0069
THUBA -0.408721 0.094198 -4.33894 0
THUTU -0.157503 0.093804 -1.679069 0.0933
THUNAM -0.105633 0.093547 -1.129193 0.2589
C 0.204266 0.066269 3.082396 0.0021
R-squared 0.008007 Mean dependent var 0.020302
Adjusted R-squared 0.00653 S.D. dependent var 1.553555
S.E. of regression 1.548474 Akaike info criterion 3.714272
Sum squared resid 6442.809 Schwarz criterion 3.725227
Log likelihood -4994.41 Hannan-Quinn criter. 3.718234
F-statistic 5.422248 Durbin-Watson stat 1.459527
Prob(F-statistic) 0.00024
20

liu t nm 1962 đn nm 1978, đa ra kt qu t sut sinh li vào các ngày th

sáu cao hn so vi nhng ngày còn li trong tun.
 kim tra kt qu ca mô hình hi quy trên thì kim đnh các vi phm gi thit
ca mô hình hi quy OLS cng đc trình bày trong phn ph lc.

























21

5. KT LUN
Nghiên cu này tp trung vào hiu ng ngày trong tun trên th trng
chng khoán Vit Nam. Nghiên cu s dng d liu là ch s VN-Index trong
khong thi gian t ngày 04 tháng 03 nm 2002 đn ngày 01 tháng 03 nm 2013.
Kt qu hi quy cho thy giá ca các c phiu vào ngày th ba thì thng tng và
giá ca các c phiu vào ngày th sáu thì thng gim. C hai phát hin này đu
có ý ngha thng kê. Cng tng t nh các th trng chng khoán khác trên th
gii, bài nghiên cu đã chng minh đc rng hiu ng ngày trong tun có tn ti
trên th trng chng khoán Vit Nam.
Nghiên cu này có nhng hn ch nht đnh. Th nht là giai đon nghiên
cu còn ngn, đi vi nhng nghiên cu v s bt thng ca th trng thì cn
mt thi gian dài mi có th đa ra kt qu chính xác. Th hai, đi vi các kt qu
hi quy tìm đc thì tôi vn cha tìm đc li gii thích tha đáng.