CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHÍ MINH


LểăTRNGăNIM

CÁC NHÂN T TÁCăNGăN CHÍNH SÁCH
C TC CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT TRÊN
TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S: 60.34.02.01


NGIăHNG DN KHOA HC:
TS. H THY TIÊN






TP. H Chí Minh - Nmă2012


LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn ‘‘CÁCăNHỂNăT TÁCăNGăN CHÍNH

SÁCH C TC CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT TRÊN TH
TRNG CHNG KHOÁN VITăNAM’’ălà công trình nghiên cu ca
chính tác gi, ni dung đc đúc kt t quá trình hc tp và các kt qu
nghiên cu thc tin trong thi gian qua, s liu s dng là trung thc và có
ngun gc trích dn rõ ràng. Lun vn đc thc hin di s hng dn
khoa hc ca TS. H Thy Tiên.

Tác gi lun vn

LêăTrngăNim













LI CMăN
Tôi chân thành cm n Ban Giám Hiu và Khoa ào to Sau i hc
Trng i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh đã to điu kin thun li
cho tôi hc tp và nghiên cu trong sut thi gian qua.
Tôi chân thành cm n các Thy Cô Trng i hc Kinh t Thành ph H
Chí Minh đã nhit tình ging dy cho tôi trong sut quá trình tham gia hc
tp ti Trng.

Tôi chân thành cm n Cô - TS. H Thy Tiên đã tn tình ch bo, góp ý
và đng viên tôi trong sut quá trình thc hin lun vn.
Tôi chân thành cm n gia đình, bn bè, đng nghip đã to điu kin thun
li nht đ tôi hoàn thành lun vn này.
Xin trân trng cm n.

Tác gi lun vn

LêăTrngăNim







McăLc
Tóm tt 1
1. Chng 1: Gii thiu 2
1.1. Lý do chn đ tài 2
1.2. Mc tiêu nghiên cu 5
1.3. Câu hi nghiên cu 5
1.4. óng góp ca lun vn 6
1.5. B cc ca lun vn 6
2. Chng 2: Tng quan lý thuyt và các kt qu nghiên cu trc đây 7
2.1. Tng quan lý thuyt 7
2.1.1. Tng quan c tc 7
2.1.2. Tng quan v chính sách c tc 8
2.2. Tng quan nghiên cu thc nghim 11
2.2.1. Kh nng sinh li: 12

2.2.2. C hi đu t : 18
2.2.3. Qui mô công ty: 21
2.2.4. òn by tài chính: 24
3. Chng 3: D liu và phng pháp nghiên cu 26
3.1. Mu 26
3.2. Phng pháp nghiên cu 26
3.3. Gi thit nghiên cu 28
3.4. Mô hình nghiên cu 31
4. Chng 4: Ni dung và các kt qu nghiên cu 34
4.1. Tình hình chi tr c tc thi k 2007-2011 34
4.1.1. Hình thc tr c tc 34
4.1.2. T l c tc công b 35


4.1.3. T l thanh toán c tc ti HOSE 36
4.1.4. T sut c tc ti HOSE 38
4.1.5. Giá tr trung bình ca TLTTCT và TSCT 39
4.2. Thng kê mô t 39
4.2.1. Giá tr trung bình ca các bin 39
4.2.2. Nhóm công ty chi tr c tc và không chi tr c tc 40
4.2.3. Nhóm công ty có TLTTCT cao và thp 42
4.2.4. Nhóm công ty có TSCT cao và thp 44
4.2.5. Nhóm công ty thanh toán c tc bng c phiu và tin mt 45
4.3. Hi qui logit 47
4.3.1. Công ty chi tr c tc và không chi tr c tc 47
4.3.2. Công ty có TLTTCT cao và TLTTCT thp 49
4.3.3. Công ty có TSCT cao và TSCT thp 50
4.3.4. Công ty thanh toán c tc bng c phiu và bng tin mt 52
5. Chng 5: Kt lun 54

DANH MC CÁC T VIT TT
HOSE: S Giao Dch Chng Khoán Thành Ph H Chí Minh
TTCK: Th trng chng khoán
TLTTCT: T l thanh toán c tc
TSCT: T sut c tc
TB: trung bình
SSC: sai s chun

DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 3.1: D báo mi quan h gia các bin đc lp và chính sách c tc.
34
Bng 4.1: Thng kê hình thc chi tr c tc ca các công ty 35
Bng 4.2: T l c tc công b so vi mnh giá 36
Bng 4.3: Thng kê t l thanh toán c tc 37
Bng 4.4: Thng kê t sut c tc 38
Bng 4.5: Giá tr trung bình ca TLTTCT và TSCT 39
Bng 4.6: Giá tr trung bình các bin 40
Bng 4.7: Giá tr trung bình ca các bin trong mi nhóm chi tr và không
chi tr c tc 41
Bng 4.8: Giá tr trung bình ca các bin trong mi nhóm công ty có
TLTTCT cao hn giá tr trung bình và nhóm công có TLTTCT thp hn giá
tr trung bình. 43
Bng 4.9: Giá tr trung bình ca các bin trong mi nhóm công ty có TSCT
cao và nhóm công có TSCT thp so vi giá tr trung bình. 44
Bng 4.10: Giá tr trung bình ca các bin trong mi nhóm công ty thanh
toán c tc bng c phiu và tin mt 46
Bng 4.11: kt qu hi qui gia nhóm chi tr c tc và không chi tr c tc47
Bng 4.12: kt qu hi qui logit gia nhóm công ty có TLTTCT cao và
TLTTCT thp 49

Bng 4.13: kt qu hi qui logit gia nhóm công ty có TSCT cao và nhóm
công ty có TSCT thp. 51
Bng 4.14: kt qu hi qui logit gia nhóm thanh toán c tc bng c phiu
và bng tin mt 52



PH LC
Ph Lc 1: Hình thc chi tr c tc 58
Ph Lc 2: T l công b c tc so vi mnh giá 59
Ph Lc 3: T l thanh toán c tc 61
Ph Lc 4: T sut c tc trên HOSE thi k 2007-2011 62
Ph Lc 5: S bin đng ca TLTTCT và TSCT 64
Ph Lc 6: kt qu hi qui gia nhóm chi tr c tc và không chi tr c tc
64
Ph Lc 7: Kt qu hi qui logit gia nhóm công ty có TLTTCT cao và
TLTTCT thp 65
Ph Lc 8: Kt qu hi qui logit gia nhóm công ty có TSCT cao và nhóm
công ty có TSCT thp. 65
Ph Lc 9: Kt qu hi qui logit gia nhóm thanh toán c tc bng c phiu
và bng tin mt 65
Ph Lc 10: Kt qu hi qui logit gia nhóm công ty niêm yt trc nm
2006 và công ty niêm yt sau nm 2006. 66





1

Tómătt
Th trng chng khoán Vit Nam là mt kênh quan trng đ các công ty
huy đng vn phc v cho hot đng sn xut kinh doanh và cng là ni đ
các nhà đu t tham gia tìm kim li nhun bên cnh h thng ngân hàng.
Lun vn này nghiên cu các nhân t tác đng đn chính sách c tc ca
các công ty niêm yt trên TTCK Vit Nam, c th là trên SGDCK TP.HCM.
D liu nghiên cu gm 110 công ty niêm yt giai đon 2007-2011. Cn c
vào các tiêu chí khác nhau đ phân chia các công ty trong mu thành nhiu
nhóm, sau đó s dng phng pháp thng kê mô t, hi qui logit, và giá tr
thng kê t đ kim đnh s khác nhau trong đc đim gia các nhóm, bao
gm (1) nhóm chi tr và không chi tr c tc, (2) nhóm TLTTCT cao và
thp, (3) nhóm TSCT cao và thp, (4) nhóm thanh toán c tc bng c
phiu và tin mt. Nhng nhân t thuc v đc đim công ty nh kh nng
sinh li, c hi đu t và qui mô công ty. Sau đó, chúng ta có th s dng
các nhân t thuc v đc đim công ty đ d báo xu hng chi tr c tc
công ty.
Kt qu nghiên cu cho thy nhng công ty chi tr c tc có kh nng là
nhng công ty có kh nng sinh li cao, c hi đu t tt nhng qui mô
nh. Nhng ty có TLTTCT cao có kh nng là nhng công ty có kh nng
sinh li thp, c hi đu t ít và qui mô công ty nh. c đim ca nhng
công ty có TSCT cao có kh nng là nhng công ty có c hi đu t thp và
kh nng sinh li cao. Nhng công ty có hình thc thanh toán c tc bng
c phiu có kh nng là nhng công ty có qui mô ln.
2

1. Chngă1:ăGiiăthiu
1.1. LỦădoăchnăđătƠi
Mt trong nhng đòi hi c bn đ h thng tài chính phát trin là phi có
mt th trng vn có t chc ni mà các nhà đu t có th mua và bán
chng khoán. Có hai cách đ công ty huy đng vn: th nht là đi vay theo

đó s làm tng n, th hai là phát hành c phiu (c phiu u đãi hay c
phiu thng) s làm tng vn ch s hu.
Thông thng công ty s chn cách phát hành c phiu vì c phiu có đc
đim là không thi hn, có th mua li khi cn, và dòng tin ra không bin
đng ln vì không phi tr vn gc. Nhà đu t mua c phiu ca công ty
gi là c đông, đây là ngi ch s hu ca công ty. Nhng nhà đu t
mong mun có đc thu nhp t vic góp vn ca mình, vi vai trò là c
đông h có quyn đóng góp vào s thành công hay tht bi trong hot đng
ca công ty. Do đó, thông thng nhng công ty s chi tr c tc cho c
đông thng và c đông u đãi khi công ty có li nhun cùng vi quyt
đnh chi tr c tc ca hi đng qun tr. C đông xem vic chi tr c tc là
thu nhp cho vic nm gi c phiu công ty, vì vy c tc là mt yu t nh
hng đn quyt đnh ca nhà đu t trên TTCK. Chính sách c tc là mt
trong ba quyt đnh quan trng giúp gia tng giá tr doanh nghip bên cnh
quyt đnh tài tr và chi tiêu ca nhà qun tr tài chính trong công ty c
phn.
Tuy nhiên, thông thng c tc b đánh thu  mt mc cao hn so vi vic
chi tr lãi vay. Do đó, có kh nng là đi vay có chi phí r hn so vi vic
phát hành c phiu. Bt chp điu đó, nhiu công ty vn chi tr c tc và
đây là mt vn đ khó gii thích. Fama and French (2001) và nhiu nhà
nghiên cu khác nghiên cu quyt đnh chi tr c tc và n ca các công ty
3

 M và đã chng minh đc rng có mi quan h gia quyt đnh c tc
ca công ty vi c hi đu t, kh nng sinh li và qui mô công ty.
Chính sách c tc là mt trong nhng phn quan trng nht trong vic
nghiên cu tài chính. Nhiu nhà nghiên cu đã tìm hiu lý do ti sao các
công ty li chi tr c tc, theo MM (1961) chính sách c tc không làm
thay đi giá tr tài sn ca c đông, đc bit đn nh là “mt vn đ nan
gii” trong lnh vc tài chính. S gii thích cho lý do công ty chi tr c tc

là nhm gii quyt vn đ ngi đi din, vn đ này cho rng có xung đt
li ích gia ngi qun lý và c đông trong công ty. Theo phân tích ca
Easterbrook‟s (1984), vai trò giám sát vn đ ngi đi din ca c tc là
làm gim bt mâu thun li ích gi nhà qun lý và c đông. Vn đ ngi
đi din theo phân tích ca Jensen (1986) xut hin t đng c ca nhà
qun lý h hành đng vì li ích cá nhân ca mình, tc là h xây dng đ
ch ca mình bng cách đu t dòng tin t do vào d án có NPV âm, hoc
chi tiêu tin mt quá mc cho các khon thng, thù lao, và các đc quyn.
Nh vy, c tc làm gim bt vn đ này bng cách gim dòng tin t do
sn có đ chi tiêu ca nhà qun lý.
Tuy nhiên, tng dòng tin t do ph thuc vào nhu cu vn ca công ty đ
tài tr cho s phát trin ca công ty. Nhìn chung, nhng công ty đang trong
giai đon phát trin vi nhiu c hi đu t có xu hng có dòng tin t do
thp, do đó s chi tr c tc thp hn. Trái li, nhng công ty đang trong
giai đon n đnh có ít d án có kh nng sinh li đ đu t có xu hng có
dòng tin t do cao do đó có kh nng chi tr c tc cao. Vì vy, chính sách
c tc ca công ty chu nh hng bi vòng đi ca công ty. ó là lý thuyt
vòng đi ( DeAngelo et al., 2006; Fama and French, 2001; Grullon et al.,
2002).
4

Bi vì có nhiu bài nghiên cu trc đây v chính sách c tc cung cp các
bng chng  M và nhng th trng đã phát trin, trong thi gian gn
đây, nhng nhà nghiên cu đã bt đu nghiên cu chính sách c tc ca
công ty  th trng mi ni và gia tng nhn thc rng chính sách c tc b
nh hng bi bi cnh ni nó ra đi (Aivazian, V., Booth, L., & Cleary, S.
2003).  tài này nghiên cu v chính sách c tc ca nhng công ty niêm
yt trên th trng chng khoán Vit Nam, c th là trên SGDCK TP.HCM
giai đon 2007-2011 vi n lc làm sáng t thêm v chính sách c tc ca
các công ty  th trng mi ni.

Vit Nam có đc đim là mt nc có mc đ bo v c đông thp. Theo
PGS., TS., Lê Hoàng Nga "Ngày 9/9/2010, Din đàn Kinh t th gii
(WEF) công b báo cáo nng lc cnh tranh toàn cu 2010 - 2011, trong đó
Vit Nam đc thng hng 16 bc t v trí 75/133 lên v trí 59/139. Mc dù
vy, có nhiu yu t Vit Nam  gn cui bng xp hng ca WEF nh mc
đ bo v nhà đu t đng th 133/139, gánh nng th tc hành chính
(120/139), cân bng ngân sách (126/139) Chính mc đ bo v nhà đu t
thp cng là mt yu t khin Vit Nam b gim đim trong xp hng môi
trng kinh doanh do Tp chí Forber công b mi đây.  yu t này trong
xp hng ca Forber, Vit Nam xp 125/128 nn kinh t đc đa vào báo
cáo.” (bo v nhà đu t nh trên th trng chng khoán Vit Nam). Do đó
có th làm tng chi phí đi din ca dòng tin t do và vic chi tr c tc có
nhiu kh nng là đc s dng nh là mt k xo nhm giúp làm gim bt
vn đ đi din này.
Các lý thuyt  nhng nc đã phát trin cng nh  nhng nn kinh t mi
ni đu mun xác đnh các yu t quyt đnh chính sách c tc là gì?
Các kt lun đc rút ra nh sau :
5

i vi chính sách c tc, các lý thuyt hin nay cho rng, ging nh nn
kinh t các nc đã phát trin, chính sách c tc ca các doanh nghip nm
trong khu vc kinh t mi ni đu b tác đng bi kh nng sinh li, đòn
by tài chính, t l giá tr th trng trên giá tr s sách (Aivazian, V.,
Booth, L., & Cleary, S. 2003).
Các công ty trong nn kinh t mi ni thì tr c tc cao hn các doanh
nghip  nn kinh t đã phát trin, c th là  M mc dù h chu nhiu áp
lc tài chính hn khi hot đng.
Vic bo v quyn li c đông càng mnh m thì chính sách c tc càng
cao (Mitton, 2004 ; La Porta et al., 2000)
Nhng đ tìm mt li gii duy nht cho chính sách c tc là cha có. 

bit chính sách c tc ca các công ty Vit Nam, c th là các công ty c
phn niêm yt trên SGDCK TP.HCM thi gian qua b tác đng bi các nhân
t nào thuc v đc đim ca công ty? Tác gi chn đ tài ‘‘CÁCăNHỂNă
T TÁCăNGăN CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC CÔNG TY
NIÊM YT TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN VITăNAM’’
1.2. Mcătiêuănghiênăcu
Lun vn này nghiên cu các nhân t thuc v đc đim ca công ty nh
hng đn chính sách c tc ca các công ty niêm yt trên SGDCK
TP.HCM.
1.3. Cơuăhiănghiênăcu
 gii quyt mc tiêu nghiên cu trên, tác gi đa ra mt s câu hi
nghiên cu nh sau:
+ Có s khác nhau  đc đim ca công ty chi tr c tc và không chi tr c
tc?
6

+ Có s khác nhau  đc đim ca công ty có t l thanh toán c tc tin
mt cao và thp so vi giá tr trung bình?
+ Có s khác nhau  đc đim ca công ty có t sut c tc tin mt cao và
thp so vi giá tr trung bình?
+ Có s khác nhau  đc đim ca công ty có hình thc thanh toán c tc
bng c phiu và bng tin mt ?
1.4. óngăgópăcaălunăvn
Lun vn này có 3 đóng góp chính nh sau :
Th nht, lun vn này góp phn làm sáng t thêm “vn đ nan gii c tc”
bng cách cung cp thêm bng chng  th trng mi ni nh Vit Nam.
Th hai, đa ra nhng li gii thích v chính sách c tc ca các công ty
niêm yt trên SGDCK TP.HCM giai đon 2007-2011, tc là kim đnh và
chng thc đc đim công ty nh hng đn chính sách c tc  Vit Nam,
mt đt nc mà chính sách c tc ít đc nghiên cu.

Th ba, giúp các nhà đu t trên TTCK cn c vào đc đim công ty la
chn danh mc đu t phù hp vi nhu cu ca mình.
1.5. Băccăcaălunăvn
Lun vn này gm có 5 chng : chng 1 gii thiu trình bày tng quan
các ni dung chính ca lun vn và gii thích lý do tác gi chn đ tài này
đ nghiên cu. Chng 2 trình bày tng quan lý thuyt, ni dung, phng
pháp và kt qu ca các nghiên cu thc nghim có liên quan trc đây.
Chng 3 mô t mu, phng pháp nghiên cu, mô hình nghiên cu và gii
thích các bin đc s dng đ phân tích. Chng 4 tho lun v nhng kt
qu thc nghim. Chng 5 kt lun ca lun vn.
7

2. Chngă2:ăTngăquanălỦăthuytăvƠăcácăktăquănghiênăcuătrcăđơy
2.1. Tng quan lý thuyt
2.1.1. Tngăquanăcătc
Khái nim
C tc đc hiu là mt phn li nhun sau thu ca công ty dành đ chi
tr cho các c đông (ch s hu công ty). C tc còn đc gi là li tc c
phn. C tc là nh nhau cho mi c phiu cùng mt loi, hoc c phiu
ph thông (c phiu thng) hoc c phiu u đãi. Sau khi thông báo chi
tr c tc đc công b, c tc tr thành khon phi tr ca công ty.
Cácăphngăthc chi tr c tc
C tc tr bng tin mt
C tc tin mt là loi c tc ph bin nht. C tc tin mt là s đn v
tin t mà công ty thanh toán cho c đông tính trên phn trm mnh giá
mt c phn. Mnh giá là giá tr ghi trên giy chng nhn c phiu. Hin
nay các c phiu niêm yt  Vit Nam đu có mnh giá thng nht là
10.000 đng.
Tr c tc bng c phiu
Tr c tc bng c phiu là công ty chi tr c phn thng cho các c đông

nm gi c phn thng theo t l nht đnh và công ty không nhn đc
khon tin thanh toán nào t phía c đông.
Tr c tc bng tài sn khác:
Doanh nghip tr c tc cho c đông bng thành phm, hàng bán, bt đng
sn hay c phiu ca công ty khác do doanh nghip s hu. Hình thc này
rt him xy ra trong thc tin.
8

2.1.2. Tngăquanăvăchínhăsáchăcătc
Kháiănim:
Chính sách c tc là chính sách n đnh mc li nhun sau thu ca công ty
s đc đem ra phân phi nh th nào, bao nhiêu đc gi li đ tái đu t
và bao nhiêu dùng đ chi tr c tc cho các c đông.
Li nhun gi li cung cp cho các c đông mt ngun tng trng li
nhun tim nng trong tng lai thông qua tái đu t, còn c tc mang li
cho các c đông mt li nhun hu hình hin ti. Vì th, chính sách c tc
s nh hng đn s lng vn c phn trong cu trúc vn ca doanh
nghip (thông qua li nhun gi li) và chi phí s dng vn doanh nghip.
Ch tiêu đoălng chính sách c tc
T l chi tr c tc (Dividend payout ratio):
T l chi tr c tc phn ánh mc c tc mà c đông đc hng chim t
l bao nhiêu trong thu nhp trong k do công ty to ra và đc đo lng
nh sau:
C tc mi c phn (DPS)
T l chi tr c tc =
Thu nhp mi c phn (EPS)
ây là mt trong nhng nhân t quyt đnh đn giá th trng ca c phn.
T sut c tc (Dividend Yield or Dividend – Price ratio)
T sut c tc phn ánh t s c tc ca c phiu so vi giá th trng và
đc đo lng nh sau:

C tc mi c phn (DPS)
T sut c tc =
Giá th trng mi c phn
Các chính sách chi tr c tc
9

Chính sách li nhun gi li th đng
Chính sách li nhun gi li th đng xác nhn rng mt doanh nghip nên
gi li li nhun khi doanh nghip có các c hi đu t ha hn các t sut
sinh li cao hn t sut sinh li mong đi mà c đông đòi hi. Nói cách
khác, chính sách li nhun gi li th đng ng ý vic chi tr c tc ca
doanh nghip là nên thay đi t nm này sang nm khác tùy thuc vào các
c hi đu t có sn. Tuy nhiên, hu ht các doanh nghip thng c gng
duy trì mt mc c tc n đnh theo thi gian. Tt nhiên điu này không có
ngha là các doanh nghip đã b qua nhng nguyên lý v chính sách li
nhun gi li th đng trong vic thc hành các quyt đnh phân phi bi vì
c tc có th đc duy trì n đnh hàng nm theo hai cách :
- Th nht, doanh nghip có th gi li li nhun vi t l khá cao
trong nhng nm có nhu cu vn cao. Nu đn v tip tc tng
trng, các giám đc có th tip tc thc hin chin lc này mà
không nht thit phi gim c tc.
- Th hai, doanh nghip có th vay vn cho nhu cu vn mà mình cn
và do đó tng t l n trên vn c phn lên mt cách tm thi đ
tránh trng hp gim c tc. Nu doanh nghip có nhiu c hi đu
t tt trong sut mt nm nào đó thì chính sách vay n s thích hp
hn so vi ct gim c tc. Nhng nm tip theo doanh nghip cn
gi li li nhun đ đy t s n trên vn c phn v li mc thích
hp.
Ngoài ra, nguyên lý gi li li nhun th đng cng đ xut là công ty
„„tng trng‟‟ thng có t l chi tr c tc thp hn các doanh nghip

đang trong giai đon sung mãn (bão hòa).
Chính sách c tc tin mt năđnh
10

Hu ht các doanh nghip và c đông đu thích chính sách c tc tng đi
n đnh. Tính n đnh đc đc trng bng mt s min cng trong vic
gim lng tin mt chi tr c tc t k này sang k khác. Tng t, nhng
gia tng trong t l c tc thng vn b trì hoãn cho đn khi nào các giám
đc tài chính công b rng các khon li nhun trong tng lai đ cao đn
mc đ tha mãn c tc ln hn. Nh vy, mc dù t l c tc có khuynh
hng đi theo sau mt gia tng trong li nhun thì cng có trì hoãn li trong
mt chng mc nào đó. Chính sách c tc n đnh đc u tiên vì các lý do
sau :
- Các nhà đu t cho rng vic thay đi chính sách c tc có ni dung
hàm cha thông tin – h đánh đng các thay đi trong mc c tc
ca doanh nghip vi mc sinh li. Ct gim c tc nh mt tín hiu
là tim nng li nhun dài hn ca doanh nghip đã st gim và
ngc li mt s gia tng trong li nhun nh mt minh chng rng
li nhun tng lai s gia tng.
- Nhiu c đông cn và l thuc vào dòng c tc không đi cho các
nhu cu li nhun ca mình. Mc dù h có th bán bt c phn
nhng do chi phí giao dch và các ln bán vi lô l nên phng án
này không th thay th hoàn ho cho li nhun c tc đu đn.
- Các giám đc tài chính tin rng các nhà đu t s tr mt giá cao hn
cho c phn ca công ty chi tr c tc n đnh, do đó làm gim chi
phí s dng vn c phn ca doanh nghip.
- C tc n đnh là mt đòi hi mang tính pháp lý. Vì nhiu đnh ch
điu phi tài chính nh các phòng y thác ca ngân hàng, qu hu
bng và các công ty bo him thng b gii hn v loi c phn
thng mà đc phép s hu.  đ tiêu chun lit kê trong các

11

„„danh sách hp pháp này‟‟, doanh nghip phi có mt thành tích c
tc liên tc và n đnh.
2.2. Tng quan nghiên cu thc nghim
Nhng nhà nghiên cu trc đây nh Tobin (1958), Gordon (1962),
(1963), Higgin (1972), Fazzari, Hubbard, and Petersen (1988), Fama and
French (1997) và Aivazian, Booth and Cleary (2003) tp trung nghiên cu
mi quan h gia ngun tài chính phát sinh trong công ty nh thu nhp
trc thu và lãi trên tng tài sn, thu nhp ròng trên tng vn ch s hu,
giá tr th trng chia giá tr s sách tng tài sn, t l tng tài sn, tng tài
sn, n phi tr chia tng tài sn,… Nhng t l này đc s dng đ đánh
giá mc đ kh nng sinh li, c hi đu t, tng trng, qui mô hoc
thanh khon ca công ty nhm tiêu chun hóa s đo lng ca nhng bin
này. Nhng t l thng đc các nhà nghiên cu s dng là t l n (n
phi tr/tng tài sn), t s M/B (th giá/th giá), ROA (thu nhp ròng/tng
tài sn), ROE (thu nhp ròng/vn ch s hu), tng tài sn và chênh lch
tng tài sn (Fazzari, Hubbard, and Petersen 1988; DeAngelo and
DeAngelo 1990; Fama and French 1995, 1997; James, Fama and French
2000, Aivazian, Booth and Cleary 2003)
Nghiên cu c đin liên quan đn chính sách c tc là John Lintner (1956).
Vào gia thp niên 1950 John Lintner đã kho sát hàng lot các quan đim
c đin ca các giám đc doanh nghip v các chính sách phân phi c tc.
Có th tóm lc bn mô hình cách điu hóa v cách thc chi tr c tc nh
sau:
- Các doanh nghip có các t l chi tr c tc mc tiêu dài hn. Vi thu
nhp tng đi n đnh, các doanh nghip sung mãn thng có t l
chi tr c tc cao, các doanh nghip tng trng chi tr c tc thp.
12

- Các giám đc thng tp trung nhiu vào nhng thay đi c tc hn
là so vi mc chi tr tuyt đi. Nh vy, nu c tc ca nm va qua
là 1$ thì thanh toán c tc là 2$ trong nm nay s là mt quyt đnh
n tng, nhng s không là gì c nu c tc ca nm va qua là 2$.
- C tc thay đi theo sau nhng thay đi trong li nhun n đnh và
kéo dài. Nhng thay đi li nhun tm thi s không tác đng gì đn
chi tr c tc.
- Các giám đc tài chính đc bit lo lng v vic hy b chính sách chi
tr c tc cao trc đây do nhng tác đng ngc ca quyt đnh
này. Trong trng hp nh th, h rt min cng đa ra nhng
quyt đnh v thay đi chính sách c tc.
2.2.1. Kh nngăsinhăli:
Liên quan đn kh nng sinh li ca công ty, Fama and French (2001) s
dng Et/At (t l thu nhp trc lãi/tng tài sn) và Yt/BEt (thu nhp c
phn thng/giá tr s sách vn ch s hu). Sau khi tính giá tr và trung
bình hai ch s này, giá tr trung bình ca nhng t l  nhng công ty chi
tr c tc, không chi tr c tc, cu chi tr c tc đc tính da vào phn
mm thng kê (Fama and French 2001). Fama and French (2001) phát hin
kh nng sinh li ca công ty đc đo lng bi Et/At và Yt/ BEt khác
nhau  mi loi công ty (công ty chi tr c tc, cu chi tr c tc và không
chi tr c tc). Nhng công ty chi tr c tc đc phát hin là có kh nng
sinh li cao hn nhng công ty không chi tr c tc (Fama and French
2001).
Aivazian, V., Booth, L., & Cleary, S. (2003) s dng bin ROE (t sut
sinh li trên vn ch s hu) đi din cho kh nng sinh li ca công ty khi
nghiên cu v chính sách c tc ca các công ty  th trng mi ni bao
13

gm các nc nh Hàn Quc, n , Malaysia, Thái Lan, Zimbabwe,
Jordan, Pakistan, Th Nh K và các công ty  M đ tìm đáp án cho câu

hi: liu có s khác nhau trong chính sách c tc ca các công ty  th
trng mi ni và các công ty  nc M hay không?. Các tác gi đã s
dng phng pháp bình phng nh nht vi bin gi đ nghiên cu và đã
kt lun rng c nhng công ty  M và nhng công ty  th trng mi
ni, kh nng sinh li tác đng đn vic thanh toán c tc, c th nhng
công ty có kh nng sinh li cao có xu hng thanh toán c tc cao. iu
này h tr mnh m cho lý thuyt dòng tin t do ca c tc.
Tin hành nghiên cu mi liên quan gia chính sách c tc, chi phí đi din
và li nhun gi li. DeAngelo et al (2004) s dng bin ROA (t sut sinh
li trên tng tài sn) đi din cho kh nng sinh li ca công ty. S dng
phng pháp thng kê mô t và hi qui logit, tác gi đã chng minh rng
kh nng sinh li (ROA) tác đng đn chính sách c tc.
Malinee Ronapat (2004) khi nghiên cu v hin tng suy gim c tc trên
TTCK Thái Lan thi k 1990-2002. Tác gi s dng phng pháp tng
t nh Fama and French (2001) ngha là tác gi phân loi nhng công ty
niêm yt da vào nhng thay đi trong chính sách c tc thi k 1990-
2002. C th hn, tác gi nghiên cu nhng đc đim ca các công ty chi
tr c tc, không chi tr c tc, cu chi tr c tc và nhng công ty không
bao gi chi tr c tc. i din cho kh nng sinh li tác gi s dng bin
Et/At (t l thu nhp trc lãi/tng tài sn) và Yt/BEt (thu nhp c phn
thng/giá tr s sách vn ch s hu) kt qu nghiên cu cho thy nhng
công ty thanh toán c tc có xu hng kh nng sinh li.
Trong bài “Ti sao các công ty chi tr c tc? Bng chng quc t v các
yu t quyt đnh chính sách c tc”. Denis, D.J. & Osobov, I. (2008) đã
14

m rng nghiên cu ca Fama & French bng cách kim tra các ch s theo
thi gian ti mt s th trng tài chính phát trin  sáu nc là: M,
Canada, Anh, c, Pháp, Nht trong giai đon 1989-2002. C th tác gi đã
tìm câu tr li cho:

- Nhng đc đim ca các công ty chi tr c tc và không chi tr c
tc có ging nhau  các quc gia không?
- Nhng đc đim này có thay đi theo thi gian không?
- Nhng doanh nghip  các quc gia khác có th hin xu hng gim
chi tr c tc trong nhng nm gn đây không?
Thêm vào đó, vic s dng d liu quc t cho phép tác gi kim tra đc
lý thuyt vòng đi, phát tín hiu, hiu ng khách hàng và lý thuyt đáp ng
nhu cu khi phân tích tp trung vào c tc và phn bù c tc.
Tác gi s dng mu là các công ty c phn đc lit kê trong h thng d
liu Worldscope, bng cách loi các đi tng không đáp ng yêu cu chn
mu, tác gi đã gii hn nghiên cu d liu Worldscope th gii  06 quc
gia: M, Canada, Anh, c, Pháp và Nht t nm 1989 đn 2002.
Tác gi đã s dng các phng pháp nghiên cu nh:
Phân tích đn bin: tác gi đã thng kê, tp hp s liu đ cho thy rng
c tc chu nh hng bi đc đim công ty: qui mô, li nhun, c hi đu
t và li nhun gi li/vn ch s hu.
Phân tích đa bin: tác gi s dng mô hình hi qui logit vi bin ph
thuc là mt bin gi ch nhn hai giá tr hoc là 1 hoc là 0 và giá tr thng
kê t đ đo lng nh hng ca các yu t: qui mô, li nhun, c hi đu
t, li nhun gi li/vn ch s hu nh hng đn mc đ nào đi vi
chính sách c tc.
Liên quan đn kh nng sinh li tác gi đã s dng các bin ging Fama
and French (2001) nh:
15

Et/At: Li nhun trc lãi sau thu trên giá tr s sách tng tài sn.
Yt/BEt: li nhun sau thu trên giá tr s sách vn ch s hu.
Kt lun ca tác gi:  các quc gia chính sách c tc đu có tng quan
thun mnh m vi kh nng sinh li. óng góp đáng trân trng  nghiên
cu này theo tác gi là, tác gi là ngi đu tiên cung cp nhng bng

chng quc t v chi tr c tc. Da vào lý thuyt vòng đi (qua phân tích
RE/BE, li nhun vi xu hng chi tr c tc), s phân phi dòng tin t do
là yu t c bn quyt đnh chính sách c tc.
Khuynh hng suy gim c tc ca tác gi nh hn nhiu so vi trong
nghiên cu  M ca Farma and French (2001) và nguyên nhân ca s
suy gim c tc này là do ngày càng nhiu các công ty c phn có đc
đim ca mt công ty không chia c tc.
Xi He et al (2009) nghiên cu nhng nhân t tác đng đn chính sách c
tc  Trung Quc, mt nn kinh t mi ni ln nht th gii, giai đon
2003-2007. Mu nghiên cu ban đu gm 6.584 thông báo chi tr c tc,
sau đó tác gi đã loi khi mu 315 thông báo do thiu thông tin. Tác gi đã
s dng bin ph thuc là mt bin gi ch nhn hai giá tr hoc bng 1 nu
công ty chi tr c tc, hoc bng 0 nu công ty không chi tr. Tác gi đã s
dng bin ROA (t sut sinh li trên tng tài sn) đi din cho kh nng
sinh li ca công ty . Tác gi đã s dng phng pháp thng kê mô t, phân
tích tng quan và hi qui logit đ xác đnh các nhân t tác đng đn chính
sách c tc ca các công ty niêm yt. Kt qu nghiên cu cho thy rng:
khuynh hng chi tr c tc chu tác đng bi đc đim riêng có ca công
ty chng hn các công ty có kh nng sinh li cao s có kh nng chi tr c
tc hn, đc bit là c tc tin mt.
Yordying Thanatawee (2011) nghiên cu v chính sách c tc  Thái Lan
thông qua vic kim đnh lý thuyt vòng đi và gi thit dòng tin t do.
16

Trong bài nghiên cu ca mình, tác gi s dng bin DPR (t l thanh toán
c tc) và YLD (t sut c tc) là nhng bin ph thuc đi din cho chính
sách c tc. Tác gi s dng bin đc lp là ROA (t sut sinh li/tng tài
sn) đi din cho kh nng sinh li. Tác gi s dng phng pháp thng kê
mô t đ tính toán giá tr trung bình, giá tr cao nht, thp nht và sai s
chun ca các bin, phân tích tng quan đ bit mi quan h gia các bin

(quan h cùng chiu hay ngc chiu), tác gi chia mu nghiên cu thành
nhiu nhóm, nhóm có TLTTCT cao và thp so vi giá tr trung bình, nhóm
có TSCT cao và thp hn so vi giá tr trung bình, sau đó tác gi kim đnh
s khác nhau trong đc đim công ty ca mi nhóm bng cách s dng
phng pháp bình phng ti thiu thông thng vi bin gi, giá tr thng
kê t và c lng mô hình bng phng pháp bình phng nh nht (OLS)
đ nghiên cu chính sách c tc ca 287 công ty niêm yt trên TTCK Thái
Lan thi k 2002-2008, kt qu cho thy nhng công ty có kh nng sinh
li cao có xu hng thanh toán c tc cao.
Minh-Hui Wang, Mei-Chu Ke, Day-Yang Liu &Yen-Sheng Huang (2011)
nghiên cu v chính sách c tc ca nhng công ty niêm yt trên TTCK
ài Loan và kim đnh gi thit vòng đi. Mu nghiên cu gm 6031 quan
sát ca nhng công ty thanh toán c tc thi k 1992-2007. Phng pháp
nghiên cu ca tác gi là chia các công ty trong mu thành nhiu nhóm: (1)
nhóm công ty chi tr c tc (đó là nhng công ty thanh toán c tc bng c
phiu, bng tin mt, hoc c hai va bng c phiu, va bng tin mt) và
nhóm công ty không chi tr c tc (công ty không tr c tc di bt k
hình thc nào), (2) nhóm công ty chi tr c tc bng c phiu và chi tr c
tc bng tin mt, (3) nhóm công ty mi niêm yt và đã niêm yt lâu. 
kim đnh s khác nhau gia các nhóm nh đã phân loi  trên, tác gi s
dng phng pháp hi qui logit và giá giá tr thng kê t. Trong mô hình c
17

lng hi qui logit ca mình tác gi đã s dng các bin sau: bin ph
thuc Y là mt bin gi ch nhn hai giá tr hoc là 1 (nu công ty chi tr c
tc đi vi nhóm (1), chi tr c tc bng c phiu đi vi nhóm (2), mi
niêm yt đi vi nhóm (3)) hoc là 0 (nu công ty không chi tr c tc đi
vi nhóm (1), chi tr c tc bng tin mt đi vi nhóm (2), đã niêm yt lâu
đi vi nhóm (3)). Minh-Hui Wang, Mei-Chu Ke, Day-Yang Liu &Yen-
Sheng Huang (2011) s dng bin t sut sinh li/tng tài sn (ROA) đi

din cho kh nng sinh li. Phù hp vi gi thit vòng đi, kt qu ch ra
rng nhng công ty thanh toán c tc (c tc tin mt, c tc c phiu, hoc
c hai) có kh nng sinh li cao hn nhng công ty không thanh toán c
tc.
ng Thùy Vân Trang (2010) nghiên cu nhng yu t tác đng đn chính
sách c tc ca 108 công ty niêm yt trên HOSE giai đon 2007-2009. Tác
gi đã s dng bin ph thuc là TLTTCT, t sut li nhun trên tng tài
sn đi din cho kh nng sinh li. Tác gi s dng phng pháp thng kê
mô t, phân tích tng quan đ nghiên cu. Kt lun ca tác gi là các công
ty có kh nng sinh li cao thng chi tr c tc bng tin mt.
Trn Th Cm Hà (2011) nghiên cu các nhân t tác đng đn chính sách c
tc trên HOSE giai đon 2007-2010 trong mt mu gm 480 quan sát. Tác
gi s dng phng pháp thng kê mô t, phân tích và so sánh s liu nhm
đa ra cái nhìn tng quan v chính sách c tc đang đc áp dng ti các
công ty niêm yt, phân tích tng quan và c lng bng phng pháp
bình phng nh nht (OLS). Trong lun vn ca mình, tác gi s dng
bin ph thuc là t l chi tr c tc, các bin đc lp bao gm : li nhun
trên tng tài sn đi din cho kh nng sinh. Chy mô hình hi qui cho kt
qu là kh nng sinh li tác đng cùng chiu đn TLTTCT ca các công ty.
C th, khi kh nng sinh li tng 1% thì TLTTCT ca doanh nghip s