TÁC ĐỘNG CỦA THUẾ SUẤT THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN ĐỐI VỚI CỔ TỨC Ở CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH




BÙI TH KIM CHI

TÁC NG CA THU SUT THU THU
NHP CÁ NHÂN I VI C TC  CÁC
CÔNG TY C PHN NIÊM YT TRÊN TH
TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM



LUN VN THC S






TP.H Chí Minh ậ Nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH



BÙI TH KIM CHI

TÁC NG CA THU SUT THU THU

NHP CÁ NHÂN I VI C TC  CÁC
CÔNG TY C PHN NIÊM YT TRÊN TH
TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM


LUN VN THC S KINH T


CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
MÃ NGÀNH : 60340201
NGI HNG DN : TS.PHAN HIN MINH



TP.H Chí Minh ậ Nm 2012
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca tôi vi s giúp đ ca Thy
hng dn và các thy cô trong khoa tài chính doanh nghip; s liu thng kê là
trung thc; ni dung và kt qu nghiên cu ca lun vn này cha tng đc công
b trong bt k công trình nào cho ti thi đim này.
TP. H Chí Minh, ngày 28 tháng 12 nm 2012
Hc viên

Bùi Th Kim Chi
LI CM N
 hoàn thành chng trình cao hc và lun vn này, tôi đư nhn đc rt nhiu s
hng dn, giúp đ và góp ý nhit tình ca quý thy cô trng i hc kinh t
TP.HCM nói chung và quý thy cô khoa Tài chính doanh nghip nói riêng, các bn
bè cùng lp TCDN-êm 3, gia đình và đng nghip.
Trc ht, tôi xin gi li cm n chân thành nht đn Thy hng dn Phan Hin

Minh, ngi đư trc tip hng dn tn tình cho tôi trong sut quá trình thc hin
lun vn.
Sau đó, tôi xin cm n các bn trong lp TCDN đư ht lòng h tr, trao đi; xin
cm n gia đình và bn bè đư nhit tình giúp đ, to điu kin thun li cho tôi hoàn
thành lun vn này.
TP. H Chí Minh, tháng 12/2012
Hc viên

Bùi Th Kim Chi
MC LC

Dn nhp 1
Chng 1: LÝ LUN TNG QUAN V CHÍNH SÁCH C TC VÀ TÁC
NG CA THAY I CHÍNH SÁCH THU THU C TC LÊN CHÍNH
SÁCH C TC 5
1.1. Tng quan v chính sách c tc: 5
1.1.1 Khái nim: 5
1.1.2 Mt s hc thuyt trên th gii: 6
1.2. Tng quan v chính sách thu c tc: 7
1.2.1 Khái nim: 7
1.2.2 Các tác đng ca thu: 7
1.3 Mi quan h gia chính sách thu c tc và chính sách chi tr c tc: 8
1.4 Tìm hiu chính sách thu thu nhp đánh trên c tc  mt s quc gia trên th
gii hin nay: 9
TịM TT CHNG 1 16
Chung 2: MÔ HỊNH NGHIÊN CU 17
2.1 Phng pháp nghiên cu: 17
2.2 Mô hình nghiên cu: 18
TịM TT CHNG 2 25
Chng 3: MT S CHÍNH SÁCH THU C TC TRÊN TH GII ậ THC

TRNG CHÍNH SÁCH THU C TC  VIT NAM VÀ TÁC NG CA
THAY I CHÍNH SÁCH THU I VI CHÍNH SÁCH CHI TR C TC 
CÁC CÔNG TY C PHN NIÊM YT TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN
VIT NAM 26
3.1 Các vn đ v chính sách thu c tc  Vit Nam: 26
3.1.1 Các chính sách thu c tc: 26
3.1.2 Các quan đim v thu thu nhp c tc và các bt cp hin có  Vit
Nam: 27
3.2 Tác đng ca thay đi chính sách thu thu nhp c tc lên chính sách chi tr
c tc ca các Công ty niêm yt trên sàn HOSE: 30
3.2.1 Thng kê tình hình chi tr c tc bng tin mt ca các công ty niêm yt
trên th trng chng khoán Vit Nam giai đon 2006-2011: 30
3.2.2 Các tác đng ca chính sách thu thu nhp c tc tin mt: 33
3.3 ng dng mô hình George M.Jabbour và Yikang Liu vào thc tin TTCK
Vit Nam: 40
3.3.1 D liu chy mô hình: 40
3.3.2 Kt qu chy hi quy tng nhóm: 41
3.3.3 Kim đnh Durbin-Watson: 75
3.4 Kt qu chy mô hình hi quy: 76
TịM TT CHNG 3 78
Phlc 81
Tài liu tham kho 149

DANH MC BNG BIU

- Biu đ 1: C tc tin mt 31
- Biu đ 2: Khi lng niêm yt trên TTCK 31
- Biu đ 3: C tc tin mt/CP 32
- Ph lc 1, Ph lc 2, Ph lc 3, Ph lc 4: d liu v dòng tin c tc hàng nm,
tc đ tng trng li nhun ca công ty, c hi đu t ca công ty và quy mô công

ty. 81
- Ph lc 5: D liu chy mô hình theo tiêu chí tng trng li nhun: thp nht,
thp, cao, cao nht 89
- Ph lc 6: D liu chy mô hình theo tiêu chí trin vng tng trng: thp nht,
thp, cao, cao nht 101
- Ph lc 7: D liu chy mô hình theo tiêu chí quy mô ca công ty: thp nht,
thp, cao, cao nht 113
- Ph lc 8: D liu chy hi quy mô hình (2) nhóm li nhun thp nht 125
- Ph lc 9: D liu chy hi quy mô hình (2) nhóm li nhun thp 127
- Ph lc 10: D liu chy hi quy mô hình (2) nhóm li nhun cao 129
- Ph lc 11: D liu chy hi quy mô hình (2) nhóm li nhun cao 131
- Ph lc 12: D liu chy hi quy mô hình (2) nhóm c hi đu t thp nht 133
- Ph lc 13: D liu chy hi quy mô hình (2) nhóm c hi đu t thp 135
- Ph lc 14: D liu chy hi quy mô hình (2) nhóm c hi đu t cao 137
- Ph lc 15: D liu chy hi quy mô hình (2) nhóm c hi đu t cao nht 139
- Ph lc 16: D liu chy hi quy mô hình (2) nhóm quy mô công ty thp nht 141
- Ph lc 17: D liu chy hi quy mô hình (2) nhóm quy mô công ty thp 143
- Ph lc 18: D liu chy hi quy mô hình (2) nhóm quy mô công ty cao 145
- Ph lc 19: D liu chy hi quy mô hình (2) nhóm quy mô công ty nht 147

DANH MC VIT TT
- TTCK: Th trng chng khoán
- TNCN: Thu nhp cá nhân
- Thu thu nhp c tc: Thu thu nhp cá nhân đi vi c tc
- TNDN: Thu nhp doanh nghip
- HOSE: Sàn giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh
- NT: nhà đu t
- DN: doanh nghip
TÓM TT
Ngày 11/11/2011, B tài chính đã ban hành Thông t 154/2011/TT-BTC quy

đnh min thu thu nhp t c tc đc chia t ngày 01/08/2011 đn 31/12/2012
(tr c tc ca các ngân hàng c phn, qu đu t tài chính, t chc tín dng).
Chính sách c tc ca doanh nghip ph thuc vào các nhân t li nhun, c hi
đu t và quy mô công ty. Ngoài nhng yu t trên, thu thu nhp c tc cng là
mt yu t quyt đnh đn chính sách chi tr c tc tin mt ca doanh nghip. Tuy
nhiên, qua vic ng dng mô hình nghiên cu ca George M.Jabbour và Yikang Liu
(2006) đng trên tp chí Journal of Business & Economics Research, tác gi kt
lun ch có nhng doanh nghip làm n có li nhun cao thì mi có xu hng chi
tr c tc cao, nhng công ty có c hi đu t thì có xu hng gi li đ tái đu t.
1



PHN DN NHP
Tính cp thit ca đ tài:
Theo quy đnh ca Lut thu thu nhp cá nhân mi  Vit Nam ban hành
nm 2007 (04/2007/QH12) có hiu lc thi hành t 01/01/2009, thu nhp t đu t
vn đc áp dng biu thu toàn phn vi t l thu sut là 5%. Tuy nhiên, đn
ngày 11/11/2011, B tài chính đư ban hành Thông t 154/2011/TT-BTC quy đnh
min thu thu nhp t c tc đc chia t ngày 01/08/2011 đn 31/12/2012 (tr c
tc ca các ngân hàng c phn, qu đu t tài chính, t chc tín dng). Thông t
này ra đi vi mong mun tác đng đn chính sách c tc ca các công ty niêm yt
trên th trng chng khoán Vit Nam. T đó thu hút vn đu t nhm thúc đy
tng trng ca th trng chng khoán Vit Nam trong bi cnh nn kinh t khó
khn hin nay. Liu chính sách ct gim thu mi này có thc s hiu qu và đt
đc mc tiêu mong mun nh ban đu và vì sao?
Trên th gii, vn có 2 trng phái v đánh thu lên thu nhp t c tc:
- ánh thu c tc nh Hng Kông, Singapore, Malaysia,
- Không đánh thu c tc (vì quan nim ắthu chng thu”) nh 
nhiu nc trên th gii.

Hai quan đim này mang li hiu qu kinh t nh th nào vn là vn đ bàn
cãi và gp nhiu phn ng t phía nhng nhà đu t vì nó nh hng đn chính sách
c tc ca công ty.
Chính quyn Bush đư tng nhen nhóm ý đnh là bãi b thu thu nhp c tc,
nhng đn tn nm 2003 mi ch thc s ban hành đc đo lut ct gim thu thu
nhp c tc nhiu nht trong lch s nc M (t 38.1% xung còn 15%) và đư có
tác đng làm tng giá c phiu trên TTCK M sau đó.
2



Trong lch s tài chính kinh t th gii, đư có rt nhiu nhng nghiên cu
khoa hc ni ting v s nh hng ca thu thu nhp c tc đn chính sách c tc
ca doanh nghip. Mi đây nht là nhng nghiên cu ca George M.Jabbour và
Yikang Liu (2006), Raj Chetty và Emmanuel Saez (2004) v chính sách ct gim
thu c tc ca đo lut thu 2003 ca chính quyn Bush.
 Vit Nam, đư có rt nhiu giai đon Nhà nc thc hin các chính sách
gim thu, hoãn thu và min gim thu thu nhp c tc nhm tác đng kích thích
th trng chng khoán Vit Nam. Tuy nhiên, thc t cho thy th trng chng
khoán Vit Nam thi gian gn đây vn cha khi sc, các Công ty c phn ít chi tr
c tc bng tin mt cho c đông. Vì sao li có tình trng nh th? Các nhà làm lut
d đnh có nhng thay đi v lut thu TNCN trong nm 2012. Chính sách mi này
có mang li hiu qu nh mong đi hay không?
Chính vì nhng vn đ cp thit nêu trên mà tác gi thc hin đ tài nghiên
cu khoa hc này nhm gii thích mt s vn đ và các bin pháp cn thit đ ci
thin chính sách thu, thúc đy s phát trin ca th trng chng khoán cng nh
thúc đy s tng trng ca nn kinh t Vit Nam.
Kt cu bài lun vn gm 4 chng:
- Chng 1: Lý lun tng quan v chính sách c tc và tác đng ca thay đi
chính sách thu thu nhp đi vi chính sách c tc.

- Chng 2: Mô hình nghiên cu.
- Chng 3: Thc trng chính sách thu c tc  Vit Nam và tác đng ca
thay đi chính sách thu đi vi chính sách chi tr c tc  các công ty c phn
niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam.
- Chng 4: ánh giá và khuyn ngh v chính sách thu thu nhp đánh trên
c tc  Vit Nam.

3



Mc tiêu ca đ tài:
Trong giai đon hin nay, vn đ chnh sa các chính sách thu đang là mi
bn tâm ca các nhà làm lut thu  Vit Nam. Trong đó, chính sách v thu thu
nhp cá nhân cng đang là vn đ gây tranh cãi nhiu nht. Tác gi ch đi nghiên
cu mt phn v thu thu nhp c tc vì đó cng là vn đ mà Nhà nc đang quan
tâm đ h tr, kích thích cho s phát trin ca th trng chng khoán Vit Nam
trong giai đon hin nay.
Mc tiêu ca đ tài đó là nghiên cu tác đng ca vic thay đi t sut thu
thu nhp c tc đn vic chi tr c tc bng tin mt ca công ty c phn nh th
nào. Khi t sut thu thu nhp c tc tng/gim thì các công ty c phn có
tng/gim chi tr c tc hay không? Nhng loi công ty nào s chi tr thêm c tc?
Tác đng ca vic chi tr thêm c tc bng tin mt này đn nhà đu t nh th
nào?  Vit Nam, nht là trong giai đon hin nay, mi liên h này có còn đúng na
hay không và vì sao?
Thông qua bài nghiên cu, tác gi bàn thêm v mt s vn đ v chính sách
c tc ca nhng nc trên th gii. T đó rút ra bài hc kinh nghim và nhng
kin ngh cho Vit Nam.
Phng pháp nghiên cu:
Phng pháp s dng nghiên cu trong bài là phng pháp thng kê, so sánh

nhm gii thích s tác đng ca chính sách thu đn chính sách c tc ca các công
ty niêm yt trên TTCK Vit Nam.
ng thi s dng s liu thu thp t các báo cáo tài chính đc các Công ty
niêm yt công b hàng nm trên các phng tin đi chúng t nm 2007 đn nm
2011, các thng kê ca S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh (SSC)
đ tin hành phân tích đnh lng các yu t trong mô hình hi quy.
4



Vì thi gian cng nh kh nng có hn nên tác gi ch đi nghiên cu trong
gii hn 72 công ty đư niêm yt trên sàn giao dch HOSE t nm 2006 tr v trc
(loi tr các ngân hàng c phn, qu đu t tài chính và t chc tín dng là nhng
t chc không đc min thu thu nhp c tc trong giai đon
01/08/2011~31/12/2012). Rt mong bài nghiên cu ca tác gi góp phn làm sáng
t mt s vn đ v s tác đng ca chính sách thu hin nay  Vit Nam.
5



CHNG 1:
LÝ LUN TNG QUAN V CHÍNH SÁCH C TC VÀ TÁC
NG CA THAY I CHÍNH SÁCH THU THU NHP
CÁ NHÂN I VI CHÍNH SÁCH C TC

1.1 Tng quan v chính sách c tc
1.1.1 Khái nim:
Chính sách c tc đc quyt đnh bi li nhun sau thu ca công ty đc
phân phi nh th nào. Mt t l phn trm hp lý li nhun sau thu đc gi li
đ tái đu t cho hot đng sn xut kinh doanh, và mt phn đc chi tr c tc

cho các c đông sau mt thi gian công ty hot đng. Chính sách c tc s nh
hng đn s lng vn c phn trong cu trúc vn ca doanh nghip (thông qua
li nhun gi li) và chi phí s dng vn ca doanh nghip.
Li nhun gi li có th dùng đ kích thích tng trng li nhun trong
tng lai và do đó có th nh hng đn giá tr c phn trong tng lai. Mt khác,
c tc cung cp cho các c đông li nhun hu hình thng xuyên. Vì th mà chính
sách c tc ca mt công ty phn ánh thông tin v tình hình ắsc khe” tài chính,
chin lc kinh doanh và mt s thông tin khác ca công ty (Miler and Rock 1985).
Các c đông cng rt quan tâm đn tình hình ắsc khe” tt ca công ty
mình đu t vn vào. Mt trong nhng tín hiu tt đó là dòng c tc tng trng n
đnh hàng nm (Jonh Lintner 1950).
Bt c nhng thay đi nào trong chính sách c tc cng đu có th phát đi
nhng tín hiu có li hoc bt li cho công ty. Chính vì nhng điu nh th mà các
giám đc tài chính phi quan tâm nhiu đn các quyt đnh chi tr c tc ca công
ty. H s quyt đnh xem bao nhiêu phn trm thu nhp đc chia cho các c đông
6



và bao nhiêu phn trm thu nhp đc gi li. C tc c đnh hay thay đi qua các
nm? Phng thc chi tr c tc và thi k cho tr c tc nh th nào?

1.1.2 Mt s hc thuyt trên th gii:
Tt c các yu t nêu trên đư đc các nhà kinh t hc trên th gii nghiên
cu và đúc kt thành nhng kt lun khác nhau. Chúng ta có th tham kho s lc
nhng kt qu nghiên cu ca các nhà kinh t hc trên th gii sau đây.
John Lintner (1950) cho rng c tc ph thuc mt phn vào li nhun hin
ti ca doanh nghip và mt phn c tc ca nm trc nên kh nng tng lên trong
t l chi tr c tc s ln nht khi li nhun hin ti tng lên.
DIV

1
= c tc mc tiêu = t l mc tiêu x EPS
1
Thay đi c tc s bng
DIV
1
ậ DIV
0
= thay đi mc tiêu = t l mc tiêu x EPS
1
ậ DIV
0

Fama and French (2001) cng cho rng có 3 nhân t nh hng đn chính sách chi
tr c tc: li nhun, trin vng tng trng, và quy mô ca công ty. Nhng công ty
càng ln và càng có nhiu li nhun thì có xu hng chi tr c tc càng nhiu.
Nhng công ty có nhu cu đu t nhiu thì có xu hng chi tr c tc càng thp.
Brennan (1970) cho rng li nhun trc thu phi tng quan thun vi t
sut li tc. Li nhun trc thu phi cao thì mi bù đp đc nhng bt li v
thu đi vi c tc. Có ngha khi li nhun trc thu không thay đi mà t sut
thu c tc tng lên thì c tc nhn đc s gim đi. Nh vy, Brennan cho rng
thu có nh hng đn chính sách c tc ca công ty. Litzenberger và Ramaswamy
(1979,1980,1982) cng đng quan đim vi Brennan là li nhun trc thu và t
sut c tc t l thun vi nhau. C th là nu tng 1% t sut c tc thì li nhun
trc thu mong đi phi tng lên 23%.
Tuy nhiên, Black và Scholes (1978), Miller và Scholes thì cho rng nhng c
đông chu thu thm chí không phân bit c tc và lãi vn. H có th chuyn đi
7

hình thc nhn c tc có li cho mình. Nu c tc b đánh thu cao hn so vi lãi
vn thì doanh nghip s chi tr tin mt thp nht. T đó kt lun không tìm thy
mi quan h gia t sut c tc vi chính sách c tc hay giá tr th trng ca c
phiu. iu này nht quán vi hc thuyt ni ting ca Miller và Modigliani (1961)
v chính sách c tc ca doanh nghip không tác đng đn giá tr doanh nghip
trong th trng hoàn ho không có thu.
George M.Jabbour và Yikang Liu (2006) đư chng minh rng vi chính sách
ct gim thu c tc ca chính quyn Bush nm 2003 đư có tác đng đn chính sách
ca các công ty M. c bit là nhng công ty có li nhun càng cao thì càng chi
tr c tc nhiu khi thu c tc gim. George M.Jabbour và Yikang Liu cho rng li
nhun là nhân t duy nht gii thích mi liên h gia c tc và thu sut.


1.2 Tng quan v chính sách thu c tc:
1.2.1 Khái nim:
Thu c tc là mt loi hình ca thu thu nhp cá nhân mà mt quc gia
đánh vào thu nhp c tc. Thu sut ca loi thu này thay đi theo tng quc gia
tùy thuc vào tình hình kinh t và chính tr  quc gia đó.
1.2.2 Các tác đng ca thu:
Trong bi cnh các quyt đnh c tc, các nh hng ca thu thng là lý
do chính ti sao các doanh nghip quyt đnh mua li c phn ca mình thay vì chi
tr c tc bng tin mt.  mt s quc gia nh M chng hn, trc khi thông qua
lut điu chnh thu 1986, thu nhp lưi vn dài hn chu mc thu sut thp hn thu
nhp c tc. Tuy nhiên, lut 1986 đư bưi b chênh lch thu sut gia thu nhp lưi
vn và c tc. Dù có thay đi trong lut thu, vn có mt li đim thu (dù nh
8

hn) cho vic mua li c phn so vi c tc tin mt vì thu đánh trên thu nhp lưi
vn có th đc hoưn đn thi đim tng lai khi bán c phn, trong khi thu đánh
trên mt lng tng đng thu nhp c tc phi đc tr ngay trong nm hin
hành.
Dù chng trình mua li c phn có v nh là cách đc a thích đ phân
phi li nhun ca mt doanh nghip, vic mua li này thng b c c quan thu 
các nc ngn cn. C th, c quan thu s không cho phép mt doanh nghip theo
đui mt chính sách mua li c phn thng xuyên nh mt thay th cho c tc tin
mt, vì các k hoch mua li chuyn c tc tin mt thành lưi vn. C quan thu
xem các mua li c phn thng xuyên ch yu nh tng đng vi c tc tin
mt và đòi hi các mua li này phi b đánh thu tng ng.  mt s quc gia nh
Úc và NaUy ngn cm hoàn toàn các công ty mua li c phn. Các nc Châu Âu
đánh thu rt cao mua li c phn và xem chúng tng đng nh c tc tin mt.

1.3 Mi quan h gia chính sách thu c tc và chính sách chi tr c tc:
Nh đư nêu  phn 1.1.3 ắCác yu t nh hng đn chính sách chi tr c
tc”, ta đư thy có rt nhiu quan đim trái ngc nhau. Có ý kin cho rng không
tìm thy mi quan h gia t sut thu thu nhp c tc vi chính sách c tc, nhng
cng có nhng ý kin cho rng gia chính sách c tc và t sut thu thu nhp c
tc có mi tng quan vi nhau. Mi quan h đó còn b chi phi bi li nhun trc
thu.
Nh vy, có rt nhiu nhân t quyt đnh chính sách chi tr c tc ca doanh
nghip. Thu c tc là mt trong nhng nhân t nh hng đn chính sách chi tr
c tc ca doanh nghip. Tuy nhiên, không ch có thu mà còn có rt nhiu nhng
nhân t khác cng nh hng không nh đn chính sách chi tr c tc. Vì th, khi đi
nghiên cu s tác đng ca thu đn chính sách chi tr c tc ca doanh nghip,
9

chúng ta phi xem xét nhng nhân t khác cng đng thi tác đng đn chính sách
chi tr c tc hàng nm.
Theo Fama và French (2001), chính sách chi tr c tc ca doanh nghip
chu tác đng bi 3 nhân t: li nhun, tc đ tng trng và quy mô ca công ty.
Gorge M.Jabbour và Yikang Liu (2006) sau khi kim tra s nh hng ca 3
nhân t này đn chính sách chi tr c tc ri mi tin hành nghiên cu tác đng ca
thu sut c tc tác đng đn chính sách chi tr c tc. T đó, Gorge M.Jabbour và
Yikang Liu (2006) rút ra kt lun, nhng công ty có t sut li nhun càng cao thì
càng tng chi tr c tc khi thu sut gim.

1.4 Tìm hiu chính sách thu thu nhp đánh trên c tc  mt s các quc gia
trên th gii hin nay:
Hin nay, trên th gii có 2 quan đim trái ngc nhau v áp dng chính
sách thu lên thu nhp c tc mà các c đông nhn đc. Hu ht các quc gia trên
th gii đu đánh thu thu nhp c tc, ch trong nhng trng hp kinh t khó
khn thì các nc này mi đa ra nhng chính sách u đưi, min gim thu nhm
h tr các nhà đu t trên TTCK. Ngc li, mt s quc gia trên th gii nh
Singapore, Malaysia, Hong Kong là không đánh thu thu nhp c tc.
Nguyên nhân v s khác bit này là do quan đim cho rng đánh thu c
tc là s chng chéo trong chính sách thu, đánh thu hai ln và đây là s tn thu
cha công bng. Khi nhà đu t nm gi c phiu ca mt doanh nghip, đng
ngha vi vic h là c đông hay ch s hu ca mt doanh nghip. Vì vy, khi
doanh nghip chu thu TNDN cng có ngha là nhà đu t đư phi chu mt ln
thu TNDN. Doanh nghip tr c tc ngha là doanh nghip trích mt phn trong
tng thu nhp sau thu ca mình đ tr cho nhng ngi có tên trong danh sách c
đông, nh vy thì c tc đư phi chu mt ln thu TNDN. Vy thì khi c đông nhn
10

c tc và phi chu thêm mc thu c tc s b thu chng lên thu và không đúng
vi thu TNCN. Vic phi chu thu tính trên c tc gây tâm lý bt bình cho các
NT hn là chi phí thu mà h phi gánh chu. Ngc li, nu đánh thu TNDN
chính là đư đánh thu vào ch s hu ca DN hay chính là c đông ca công ty ậ
các NT.
Chính vì th, vic đánh thu thu nhp lên c tc tin mt khin các công ty có th
không chi tr c tc trong mt s trng hp vì mt s lý do sau:
Hi đng Qun tr công ty cng nh đi hi c đông tin rng công ty s có
u th trong vic nm bt c hi nh có nhiu vn hn và vic tái đu t
cui cùng s đem li li nhun cho các c đông hn là vic thanh toán c tc
ti thi đim hin ti. Trong trng hp Hi đng qun tr quyt đnh không
chi tr c tc tin mt mà chuyn qua hình thc khác thì lúc đó đng ngha
vi vic Hi đng Qun tr hin hành ca công ty đư buc các ch s hu
trong vic đu t tin ca h (li nhun t kinh doanh) là tip tc dùng vn
đó đ đem đi tái đu t.
Khi c tc đc chi tr, các c đông ti nhiu quc gia phi thanh toán thu
kép t các c tc này: công ty đư phi np thu thu nhp doanh nghip cho
nhà nc khi công ty có li nhun, và sau khi c tc đc thanh toán thì các
c đông li phi chi tr thu thu nhp cá nhân cho nhà nc mt ln na trên
s tin c tc mà h nhn đc. iu này thng đc tránh bng cách điu
chnh phn li nhun gi li hay bng vic mua li c phiu ca công ty,
bng cách này các c đông không phi np thu do Nhà nc không đánh
thu nhng giao dch nh vy.
Trên th gii, Microsoft là mt ví d đin hình ca các công ty trong lch s đóng
vai trò ca ngi đ xut ra thu nhp gi li; công ty này đư làm điu đó bng vic
đem bán c phn ca mình ra phm vi công cng t nm 1986. Cho đn tn nm
2003, công ty thông báo là có th chi tr c tc. Trong nhng nm đó Microsoft đư
11

tích ly đc trên 43 t đô la M bng tin mt, và vì th đư làm dy lên s bc dc
ca các c đông khi h cho rng lng tin ln nh vy l ra phi nm trong tay h
ch không phi thuc v công ty. Tuy nhiên công bng mà nói thì các c đông ca
Microsoft trong nhng nm qua đư kim li cc ln t lưi vn (tc là giá c phiu
ca h tng rt cao trên th trng chng khoán).
Vì nhng lý do trên mà s phân bit rch ròi gia hai ch th là doanh
nghip - c đông trong trng hp này và h qu ca vic phân bit nh th này đư
gây ra nhng tranh cãi.
Hin nay, trên th gii có mt s nc nh Singapore, Malaysia, Hong Kong
đang theo đui chính sách không áp dng thu thu nhp c tc. H tin rng vic
đánh thu nh th là ắthu chng thu” và vic không áp dng thu c tc s to
điu kin thúc đy phát trin TTCK.
 các nc Úc và New Zealand vn đánh thu thu nhp c tc. Tuy nhiên,
các quc gia này đang theo đui chính sách tránh đánh thu hai ln (thu chng
thu) bng cách s dng mt h thng khu tr thu nhm làm nh bt trách nhim
thu lên các c đông. H thng khu tr thu (imputation tax system) là ngi b
đánh thu vào c tc thì có quyn đc khu tr vi s thu thu nhp mà doanh
nghip đư np. H thng khu tr thu này đc áp dng t 01/07/2002. Theo đó,
các công ty chuyn các khon thu nhp min thu cho các c đông cùng vi c tc.
Các khon thu nhp min thu này tng ng vi khon thu đư tr bi công ty theo
li nhun trc thu ca mình. Mt đô la thu đư np to ra mt khon thu nhp
min thu. Các công ty có th chuyn bt k t l nào ca khon thu nhp min thu
(ti giá tr cc đi) đư đc tính t thu sut thu thu nhp hin hành ca công ty:
vi mi đô la c tc đc thanh toán, mc cc đi ca khon thu nhp đc khu
tr là:

12

C tc
(1 ậ thu sut ca công ty)
 mc thu sut hin hành là 30%, điu này to ra  mc 42.857 xu trên mi đô la
c tc. Các c đông có th s dng nó đ khu tr trong các biên lai thu thu nhp
quy đi ca h  t l mt đô la trên mt khon thu nhp min thu, vì th nó đư
loi tr mt cách có hiu qu vic đánh thu kép trong li nhun ca công ty.
Chúng ta có th hiu rõ thêm qua ví d sau đây:
Ví d:
Mt ngi  Úc có c tc đc chia sau khi công ty mà h góp c phn
đã np đ thu thu nhp công ty (hin nay là 30%) bng 2.100 đô la. C tc
quy đi ca h s là 2.100/ (1 - 0,30) = 3.000 đô la trong đó 3.000 - 2.100 =
900 đô la đc hoàn li là phn thu đã np.
 thu sut thu thu nhp cá nhân là 33% (New Zealand) thì h phi np
3.000 x 33% = 990 đô la. Tuy nhiên 900 đô la trong s đó đã đc công ty
np. Do vy, h ch phi np 990 - 900 = 90 đô la và còn li 2.100 - 90 =
2.010 đô la. iu này tng t nh khi h nhn đc 3.000 đô la c tc và
phi np 3.000 x 33% = 990 đô la và còn li 3.000 - 990 = 2.010 đô la.
i vi nhng ngi có thu nhp thp. Gi s h phi chu thu sut
thu thu nhp 17%. Trong trng hp nu c tc h nhn đc cng là 2.100
đô la (c tc quy đi cng bng 3.000 đô la) thì h ch phi np 3.000 x 17%
= 510 đô la, nhng công ty đã np thay h 3.000 – 2.100 = 900 đô la và h
có quyn yêu cu hoàn li 900 - 510 = 390 đô la bng tin mà Nhà nc đã
thu ca h t thu thu nhp công ty trc đó.
Trên đây là nhng ví d đin hình ca các quc gia trên th gii đang theo
đui chính sách tránh đánh thu hai ln (thu chng thu). Vic đ ra h thng thu
13

khu tr nh th nhm gim áp lc đóng thu ca nhng nhà đu t chng khoán và
h cho rng điu đó s khuyn khích các nhà đu t và phát trin TTCK.
Mt khác, đ đt đc s thng nht ca đi tng chu thu vi c quan
qun lý cng nh các chuyên gia v vn đ này là không đn gin. Nhiu nhà kinh
t hc quan đim rng vic không đánh thu thu nhp c tc ch góp phn lƠm tng
thêm khong cách thu nhp ca ngi giƠu vƠ ngi nghèo. Bn cht ca vic
ct gim thu hay không đánh thu thu nhp c tc không có tác dng thúc đy
TTCK mà các gii pháp thc tin là phi hng trc tip vào tng tng cu và đu
t. in hình là nm 2003, Chính ph M - đng đu là Tng thng George W.
Bush cam kt s loi b thu đánh vào thu nhp ca các nhà đu t c phiu vi
quan đim đó là s đánh trùng hai loi thu trên cùng mt c s thu nhp chu thu:
"Thu kép là mt điu t hi đi vi nn kinh t ca chúng ta. Thu kép
là mt sai lm. Thu kép đc bit là nng đi vi nhng ngi hu trí.
Khong mt na ca tng s thu c tc đn t nhng ngi M cao tui, và
thông thng h da vào nhng khon tin này nh mt ngun thu nhp đu
đn khi ngh hu.
Nó là hp lý khi đánh thu li tc công ty. Nó là không hp lý khi đánh
thu kép bng cách đánh thu c đông trên cùng mt li nhun. Vì th hôm
nay, đ làm tt hn đi vi các công dân cao tui ca chúng ta, và cng đ
h tr vic to dng vn trên c nc, tôi đ ngh Quc hi Hoa K hy b
vic đánh thu kép trên c tc."
Nhng ngi ch trích cho rng vic bưi b thu c tc có rt ít tác dng đi vi
60% nhng ngi làm công n lng thuc tng lp di và ch yu là nó làm
gim thu đi vi 20% tng lp trên; còn nói chung thì các tng lp trung gian và
trên s có tin d tha đ đu t dài hn, bao gm c đu t chng khoán. T đó s
dn đn chênh lch ln trong phân phi thu nhp xư hi, đây là mt vn đ ln mà
các quc gia đau đu.
14

Nhng ngi ng h thì cho rng 60% ngi làm công n lng tng lp di
thc ra đư np rt ít thu nhng li là tng lp d b tn thng bi thu kép. Khi
các công ty quyt đnh s tng vn nh th nào, h thy rng vic thanh toán lưi sut
trên các khon n ch b đánh thu mt ln trong khi vic thanh toán c tc thông
qua vic bán c phiu thì li b đánh thu hai ln, vì th h thng thu nh th s
khuyn khích các công ty vay n và nó tr thành lc đòn by cao. Mc vay n cao
ca các công ty s dn đn vic cho ngh hay sa thi công nhân nhanh và nhiu hn
khi có nhng du hiu đu tiên ca sút gim kinh t. Thu kép trên c tc vì th làm
tng mc đ trm trng ca suy thoái trong các chu k kinh t. T đó, 60% ngi
làm công n lng tng lp thp cng s thit thòi nhiu hn so vi "ngi giàu" t
vic sa thi và suy thoái nng. Cn c vào nh hng tiêu cc ca lc đòn by đi
vi chu k kinh t, t vin cnh ca kinh t v mô, nó s là đúng đn hn khi đánh
thu kép vào lưi sut thay vì vào c tc bng cách gim mc đ khu tr ca lưi
sut.
Sau nhiu tháng tranh cãi, Quc hi Hoa K đư thông qua sc lnh nm 2003
v điu hòa gim nh thu đi vi công n vic làm và tng trng (Jobs and
Growth Tax Relief Reconciliation Act of 2003 vit tt JGTRRA) bao gm mt s
mc cn ct gim theo đ ngh ca Tng thng Bush. Mc tiêu ca sc lnh thu
này là nhm tng nhu cu lao đng, gim t l tht nghip và hng ti các mc
tiêu tng trng kinh t. Ông đư ký sc lnh ngày 28 tháng 5 nm 2003. Theo
JGTRRA, c tc b đánh thu vi thu sut 15% cho phn ln các cá nhân phi np
thu. Nhng ngi có thu nhp thp chu thu sut trên c tc 5% cho đn ngày 31
tháng 12 nm 2007 và không phi np thu này trong nm 2008. T ngày 1 tháng 1
nm 2009, thu sut thu thu nhp tiêu chun s đc áp dng đi vi thu nhp t
c tc ca mi cá nhân.
Tóm li, trên th gii vn còn tn ti song song 2 quan đim đánh thu và
không đánh thu thu nhp c tc. Tùy theo quan đim và tình hình kinh t chính tr
 mi quc gia mà chính ph s ban hành nhng chính sách v thu thu nhp cho
15

phù hp vi quc gia ca mình. Và tt nhiên vn còn rt nhiu nhng bàn cãi xung
quanh vn đ này cha ngư ng.
Bng t sut thu c tc mt s quc gia

Quc gia
Mc thu sut
Anh
10 - 32,5%
Áo
25%
n 
20 - 25%
B
15 - 25%
Bulgary
5%
ài Loan
0% vi NT trong nc

20% vi NT nc ngoài
c
25%
Hà Lan
15%
Hàn Quc
6 - 35%
Hng Kông

0%
Indonesia
15%
Italia
12,50%
Malaysia
0%
Pháp
5%
Philippines
10%
Singapore
0%
Thái Lan
10%
Trung Quc
10%
Úc
0 - 15%

Ngun:Taxrates.cc



16



TÓM TT CHNG 1:
Trên th gii, có rt nhiu hc thuyt trái ngc nhau v s nh hng ca

thu c tc lên chính sách chi tr c tc ca doanh nghip. Có trng phái cho rng,
thu và c tc có mi quan h nghch bin nhau; nhng cng có nhng trng phái
cho rng gia chúng chng có mi quan h gì c vì cho rng các doanh nghip có
th thay đi các hình thc chi tr c tc tin mt hay lãi vn. ây là vn đ không
ch các nhà qun tr doanh nghip phi quan tâm suy ngh mà còn là vn đ mà các
chính ph mi quc gia cân nhc.
Vy, chính sách thu thu nhp c tc có nh hng nh th nào? Chúng ta hãy cùng
đi vào chng 2 & 3 đ tìm hiu mô hình kim nghim và áp dng vào thc tin
Vit Nam đ đa ra kt lun.