THỰC TRẠNG VÀ NGUYÊN NHÂN LẠM PHÁT Ở VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp. HCM






TRN TÚ TRINH




THC TRNG VÀ NGUYÊN NHÂN
LM PHÁT  VIT NAM

Chuyên ngành: Kinh t tài chính ậ ngân hàng
Mã s: 60.31.12


LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS.TRNG TH HNG

TP. H Chí Minh – Nm 2012


MC LC


Trang
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc t vit tt
Danh mc bng biu
Danh mc các hình
M đu

CHNG 1: C S LÝ LUN V LM PHÁT 1
1.1 Tng quát v lm phát 1
1.1.1 Khái nim lm phát 1
1.1.2 Phân loi lm phát: 2
1.1.2.1 Thiu phát 2
1.1.2.2 Lm phát va phi 2
1.1.2.3 Lm phát cao (lm phát phi mã) 3
1.1.2.4 Siêu lm phát 3
1.1.3 Vai trò ca lm phát đi vi nn kinh t 4
1.1.3.1 Tác đng đn lnh vc sn xut 4
1.1.3.2 i vi lnh vc lu thông 5
1.1.3.3 i vi lnh vc tin t, tín dng 5
1.1.3.4 Tác đng đn cán cân ngân sách – chính sách tài chính ca Nhà
nc 6
1.2 Nguyên nhân lm phát 6

1.2.1 Lm phát do cu kéo 6
1.2.2 Lm phát do cu thay đi 7
1.2.3 Lm phát do chi phí đy 7


1.2.4 Lm phát do yu t tin t 8
1.2.5 Lm phát do c cu 8
1.2.6 Lm phát sinh ra lm phát 9
1.3 o lng lm phát 9
1.3.1 Các loi hàng hóa trong r hàng hóa dùng đ tính CPI ti Vit Nam
hin nay 10
1.3.2 Cách đo lng lm phát  Vit Nam thông qua ch s giá tiêu dùng
10
1.4 Lý thuyt v kim ch lm phát 12
1.4.1 Chính sách tài khóa 12
1.4.2 Chính sách tin t 13
1.4.3 Phi hp chính sách tin t và chính sách tài khóa 14
1.5 Kinh nghim v vic kim ch lm phát  mt s nc trong khu vc
Châu Á 15
1.5.1 Các bin pháp kim ch lm phát  các nc 15
1.5.2 Các bài hc kinh nghim 17
Kt lun chng 1 19
CHNG 2: THC TRNG VÀ NGUYÊN NHÂN LM PHÁT 
VIT NAM GIAI ON 2007 ậ 2011 20
2.1 Thc trng lm phát Vit Nam giai đon 2007 ậ 2011 20
2.1.1 Din bin lm phát qua các nm 20
2.1.2 Tng sn phm trong nc 22
2.1.3 Thu chi ngân sách nhà nc 23
2.1.4 Xut nhp khu 25
2.1.5 u t phát trin 29

2.1.6 Tht nghip 30
2.1.7 Th trng chng khoán 31


2.1.8 Th trng bt đng sn 33
2.2 Các gii pháp Chính ph đƣ áp dng đ kim ch lm phát  Vit
Nam giai đon 2007 ậ 2011 33
2.3 ánh giá tác đng ca các bin pháp kim ch lm phát 42
2.4 Phân tích nguyên nhân ch yu gây ra lm phát  Vit Nam giai
đon 2007 ậ 2011 48
2.4.1 Lm phát do cu kéo 48
2.4.1.1 Các bin pháp kích cu ca Chính ph 48
2.4.1.2 Bi chi ngân sách thng xuyên qua các nm 49
2.4.2 Lm phát do chi phí đy 52
2.4.2.1 Thâm ht cán cân thng mi cao dn đn hin tng nhp
khu lm phát t nc ngoài 52
2.4.2.2 Giá c tng cao 54
2.4.3 Lm phát do yu t tin t 55
2.4.3.1 Tng trng cung tin cao 55
2.4.3.2 S bt n trong quy mô vn, quan h s hu và trong hot đng
ca các t chc tín dng 56
2.4.3.3 nh hng ca cuc khng hong tài chính th gii 60
2.4.4 Lm phát sinh ra lm phát hay còn gi là k vng lm phát ca th
trng 61
Kt lun chng 2 63
CHNG 3: CÁC GII PHÁP KIM SOÁT LM PHÁT TI VIT
NAM TRONG THI GIAN TI 64
3.1 nh hng phát trin kinh t Vit Nam giai đon hin nay đn nm
2015 64
3.1.1 Mc tiêu và phng hng phát trin kinh t Vit Nam giai đon

hin nay đn 2015 64


3.1.2 nh hng ca Chính ph v các bin pháp kim soát lm phát 65
3.2 D báo lm phát VN trong thi gian ti 67
3.2.1 S lc tình hình lm phát Vit Nam chín tháng đu nm 2012 67
3.2.2 D báo lm phát Vit Nam trong thi gian ti 68
3.3  xut gii pháp kim soát lm phát  Vit Nam trong thi gian
ti 69
3.3.1 Hoch đnh chính sách mt cách khoa hc, sát thc và nht quán
v mc tiêu chính sách  các B Ngành trong tng thi k 69
3.3.2 Nâng cao hiu qu s dng vn Nhà nc, gim thiu đu t công
đ gim bi chi Ngân sách góp phn gim gánh nng n cho quc gia 71
3.3.3 Ci thin cán cân thng mi 74
3.3.4 Nâng cao hiu qu ca chính sách tin t 75
3.3.5 Tái c cu nn kinh t 78
3.3.5.1 Tái c cu đu t 78
3.3.5.2 Tái c cu các doanh nghip Nhà nc 79
3.3.5.3 Tái c cu li h thng Ngân hàng thng mi 80
3.3.6 Tng quyn t ch cho Ngân hàng Trung ng trong điu hành
chính sách tin t và kim soát lm phát 82
3.3.7 H t l n vay ca toàn b nn kinh t v mc < 1 83
3.3.8 Hoàn thin hành lang pháp lý trong qun lý tài chính 84
Kt lun chng 3 86
Kt lun 87
Tài liu tham kho

DANH MC T VIT TT

Ting Anh:
ADB: Asian Development Bank (Ngân hàng phát trin Châu Á)
APEC: Asia – pacific Economic (Din đàn hp tác kinh t Châu Á – Thái Bình
Dng)
CPI: Consumer Price Index (Ch s giá tiêu dùng)
EU: European Union (Liên minh Châu Âu)
FDI: Foreign Direct Investment (u t trc tip nc ngoài)
FED: Federal Reserve System (Cc d tr liên bang M)
GDP: Gross Domestic Product (Tng sn phm ni đa)
IMF: International Monetary Fund (Qu tin t quc t)
M2 : Money supply growth (Tng trng cung tin)
ODA: Offical Development Assistance (Qu h tr phát trin chính thc)
USD: United states Dollar (ô la M)
WTO: World Trade Organization (T chc thng mi th gii)















Ting Vit:

DNNN: Doanh nghip Nhà nc
NHNN: Ngân hàng Nhà nc
NHTW: Ngân hàng Trung ng
NHTM: Ngân hàng thng mi
NSNN: Ngân sách Nhà nc
TCTD: T chc tín dng
Thu VAT: Thu giá tr gia tng
TMCP: Thng mi c phn
TPHCM: Thành ph H Chí Minh
VND: Vit Nam đng
DANH MC BNG BIU

Trang
Bng 1.1: Quyn s tính ch s giá tiêu dùng  Vit Nam t 01/2010 10
Bng 2.1: T l lm phát giai đon 2007 – 2011 21
Bng 2.2 : S liu v tc đ tng trng GDP qua các nm 23
Bng 2.3: D toán thu chi ngân sách Nhà Nc (NSNN) giai đon 2007
– 2011 23
Bng 2.4: Thc t thu chi NSNN giai đon 2007 – 2011 24
Bng 2.5: Kim ngch xut khu hàng hóa giai đon 2007 – 2011 25
Bng 2.6: Kim ngch nhp khu hàng hóa giai đon 2007 – 2011 26
Bng 2.7: T trng kim ngch các nhóm hàng hóa nhp khu qua các
nm 27
Bng 2.8: Nhp siêu hàng hóa giai đon 2007 – 2011 28
Bng 2.9: Vn đu t toàn xã hi giai đon 2007 – 2011 29
Bng 2.10: T l tht nghip  Vit Nam giai đon 2007 – 2011 30
Bng 2.11: C cu thu, chi và thâm ht NSNN 50
Bng 2.12: Tc đ tng chi thng xuyên và chi đu t phát trin 51
Bng 2.13: N công Vit Nam qua các nm (%GDP) 52
Bng 2.14: Xut, nhp khu và cán cân thng mi 53

Bng 2.15: Tng trng cung tin (M2) và tng trng d n tín dng 56
Bng 3.1: Tc đ tng trng CPI chín tháng đu nm 2012 67



DANH MC CÁC HÌNH

Trang
Hình 2.1: Lm phát giai đon 2007 – 2011 21
Hình 2.2: Tc đ tng trng GDP giai đon 2007 – 2011 23
M U

1. Trình bày vn đ nghiên cu:
Theo lý thuyt kinh t hc, tng trng, lm phát, cán cân thanh toán, tht
nghip là nhng yu t kinh t v mô đáng quan tâm, nh hng ti cân đi v
mô ca nn kinh t, trong đó yu t lm phát là vn đ nhn đc s quan tâm
hàng đu ca bt k mt quc gia nào. Lm phát  Vit Nam cng luôn đc
Chính ph quan tâm và dành nhiu n lc nhm kim ch  mc đ hp lỦ đng
thi đm bo tng trng kinh t bn vng. Tuy nhiên, tc đ tng ch s CPI
trong nhng nm gn đây, đc bit là giai đon 2007 – 2011 lm phát có din
bin phc tp hn do chu nh hng bi khng hong tài chính và suy thoái
kinh t toàn cu. Mc dù có nhiu n lc trong vic d báo và kim ch lm phát
nhng lm phát  Vit Nam giai đon 2007 – 2011 vn gn nh din bin nm
ngoài d đoán ca Nhà nc, các gii pháp ca Chính ph cha mang tính ch
đng đa phn là đi khc phc và làm gim nh hu qu ca lm phát.
Do đó, vic tìm hiu c th nguyên nhân gây ra lm phát cng nh nguyên
nhân làm gim hiu qu ca các chính sách kim ch lm phát đ góp phn d
báo lm phát sát hn vi tình hình thc t, t đó đa đn nhng quyt sách và
gii pháp kim ch lm phát phù hp hn, trit đ hn, góp phn n đnh và phát
trin kinh t có Ủ ngha cp bách c v lý lun ln thc tin. Trên c s vn dng

nhng lý thuyt đc hc trong chng trình đào to bc cao hc – Trng đi
hc Kinh t Thành ph H Chí Minh vào tình hình kinh t ti Vit Nam, Lun
vn này nghiên cu v “Thc trng và nguyên nhân lm phát  Vit Nam”.
 tài nhm tìm hiu din bin lm phát  nc ta trong thi gian qua, phân tích
nguyên nhân lm phát trong giai đon này, t đó tìm ra đc nguyên nhân c
bn gây ra lm phát  Vit Nam cng nh nguyên nhân làm gim hiu qu các
chính sách kim ch lm phát trong thi gian qua. Trên c s đó đ xut nhng
gii pháp nhm kim soát lm phát tt hn trong thi gian ti.
2. i tng và phm vi nghiên cu:
Xut phát t lỦ do trên, đ tài đi vào nghiên cu nhng vn đ sau:
Th nht, làm rõ nhng quan đim, lý lun v lm phát và kim ch lm phát,
đng thi tìm hiu cách xác đnh lm phát ph bin  Vit Nam.
Th hai, khái quát li tình hình kinh t Vit Nam nói chung và din bin lm
phát nói riêng giai đon 2007 – 2011 ch yu thông qua các ch s kinh t nh:
tc đ tng trng kinh t, tình hình thu chi ngân sách ca Nhà nc, tình hình
xut nhp khu hàng hóa, tình trng tht nghip. Tp trung tìm hiu din bin các
ch s này đ làm c s cho vic tìm hiu nguyên nhân gây ra lm phát.
Th ba, tìm hiu v các gii pháp Vit Nam đã áp dng đ kim ch lm phát
t đó đánh giá u đim và nhng hn ch ca các gii pháp này. Bên cnh đó,
thông qua các s liu thc t phân tích, so sánh làm ni bt lên nguyên nhân gia
tng lm phát trong giai đon 2007 – 2011.
Th t, trên c s phân tích nguyên nhân gây ra lm phát và da trên đnh
hng phát trin kinh t, kim ch lm phát ca Chính ph, Lun vn đ xut
mt s gii pháp nhm kim soát lm phát  Vit Nam trong thi gian ti.
3. Phng pháp nghiên cu:
Phng pháp nghiên cu ca lun vn là phng pháp thng kê, su tm các
s liu t các B, Ban, Ngành, các s liu có ngun gc đáng tin cy đc ph
bin trên các phng tin thông tin đi chúng nh: tng trng kinh t, lm phát,
t l tht nghip…và các s liu cn thit khác cho nghiên cu. Công vic này
tin hành qua 2 bc: thng kê các s liu cn thit cho giai đon nghiên cu (t

nm 2007 – 2011) và tùy vào mc đích nghiên cu mà trích dn s liu phù hp.
Da trên s liu thu thp đc, lun vn s dng phng pháp so sánh – đi
chiu nhm xem xét vn đ trong mi tng quan, so sánh đi chiu gia các
thi k khác nhau. Ngoài ra, lun vn còn s dng phng pháp nghiên cu liên
ngành đ xem xét, nghiên cu vn đ di nhiu góc đ, nhiu ngành khác nhau;
phng pháp chuyên gia: tìm hiu vn đ thông qua hình thc thu thp ý kin
ca nhng ngi có nhiu kinh nghim, am hiu trên tng lnh vc t đó rút ra
nhng kt lun xác thc hay vn dng kt qu nghiên cu ca mt s chuyên gia
kinh t, t chc tài chính ln v các vn đ có liên quan.
4. Nhng kt qu đt đc ca Lun vn:
Mt là, khái quát tình hình kinh t nói chung và tình hình lm phát nói riêng 
Vit Nam t 2007 – 2011.
Hai là, làm rõ đc nguyên nhân làm gim hiu qu chính sách và nguyên
nhân gây ra lm phát cao  Vit Nam trong giai đon 2007 – 2011.
Ba là, da trên nhng nguyên nhân làm gim hiu qu chính sách và nguyên
nhân gây ra lm phát cao cùng vi đnh hng ca Chính ph đ xut mt s gii
pháp nhm kim soát lm phát trong thi gian sp ti.
5. Ni dung kt cu ca Lun vn:
Toàn b ni dung ca Lun vn đc th hin trong 3 chng:
Chng 1: C s lý lun v lm phát
Chng 2: Thc trng và nguyên nhân lm phát  Vit Nam giai đon 2007 –
2011
Chng 3: Các gii pháp kim soát lm phát ti Vit Nam trong thi gian ti


- 1 -


CHNG 1: C S LÝ LUN V LM PHÁT

1.1 Tng quát v lm phát:
1.1.1 Khái nim lm phát:
Lm phát là s tng lên theo thi gian ca mc giá chung ca nn kinh t.
Trong mt nn kinh t, lm phát là s mt giá tr th trng hay gim sc mua
ca đng tin. Khi so sánh vi các nn kinh t khác thì lm phát là s phá giá
tin t ca mt loi tin t so vi các loi tin t khác. Thông thng theo
ngha đu tiên thì ngi ta hiu là lm phát ca đn v tin t trong phm vi
nn kinh t ca mt quc gia, còn theo ngha th hai thì ngi ta hiu là lm
phát ca mt loi tin t trong phm vi th trng toàn cu.
Nh vy, ta có th xem s tng lên ca giá c là du hiu c bn đ nhn
bit lm phát.  xem xét lm phát ngi ta thng tp trung nghiên cu biu
hin ca lm phát, c th là nghiên cu lm phát thông qua vic nghiên cu
s gia tng ca mc giá chung vi tc đ cao và kéo dài.  đo lng mc
giá chung trong nn kinh t, ngi ta thng dùng các phép đo ph bin nh:
ch s giá bán l (ch s giá tiêu dùng) – CPI – Consumer Price Index, ch s
giá bán buôn – WPI – Wholesale Price Index, ch s giá sn xut – PPI –
Producer Price Index…
V bn cht, lm phát là do khi lng tin t trong lu thông vt quá
khi lng hàng hóa và dch v cung ng, dn đn s tng giá đng lot, liên
tc và  mc đáng k. Do đó, ngi ta thng ly ch s giá tng đ nói lên
mc đ lm phát. Lm phát không phi lúc nào cng xu, khi lm phát  mc
kim soát đc s kích thích đu t, xut khu và ci thin công n vic làm,
song khi lm phát tng quá mc (đn 2 con s tr lên) và ngoài tm kim soát
s gây tn hi cho nn kinh t và cuc sng ca ngi dân.

- 2 -


Thông thng đ đo lng lm phát ngi ta hay s dng Ch s giá c.
Ch s giá c hay còn đc gi là ch s giá tiêu dùng (Consumer Price Index:

CPI) là ch s tính theo phn trm đ thng kê, phn ánh xu hng và mc đ
bin đng giá c chung ca mt s lng c đnh các loi hàng hóa dch v
(đc gi là “r hàng hóa”) đã đc chn đi din cho tiêu dùng, phc v đi
sng bình thng ca ngi dân qua thi gian. ây là ch tiêu đc s dng
ph bin nht đ đo lng mc giá, và s thay đi ca mc giá chính là lm
phát.
1.1.2 Phân loi lm phát:
Lm phát xy ra  mi giai đon vi mt mc đ khác nhau, mi mc đ
có mt sc nh hng riêng đn s phát trin kinh t. Có nhiu cách phân loi
lm phát khác nhau, tuy nhiên cách ph bin là phân loi lm phát trên c s
đnh lng. Ngi ta da trên t l phn trm lm phát đc tính trong nm
đ phân loi, theo đó lm phát đc chia thành 4 loi: thiu phát, lm phát
va phi, lm phát cao (lm phát phi mã), siêu lm phát.
1.1.2.1 Thiu phát:
Thiu phát trong kinh t hc là lm phát  t l rt thp. Hin tng này
xy ra khi t l lm phát thc t nh hn t l lm phát d kin làm sn lng
thc nh hn sn lng d kin. Không có tiêu chí chính xác là t l lm phát
bao nhiêu phn trm mt nm tr xung thì đc coi là thiu phát. Tùy thuc
vào đc đim kinh t, quan đim và cách nhìn nhn ca tng quc gia mà xem
t l lm phát bao nhiêu phn trm là thiu phát.  Vit Nam thi k 2002-
2003 t l lm phát  mc 3-4 phn trm mt nm, nhiu nhà kinh t hc đã
xem đây là thiu phát.
1.1.2.2 Lm phát va phi:
Là mc lm phát  mc mt con s nguyên (t l tng giá c hàng hóa
trong khong 10 phn trm mt nm tr li). Khi  mc lm phát này đng

- 3 -


tin mt giá không ln, cha nh hng nhiu đn sn xut kinh doanh. Loi

lm phát này nh mt cht xúc tác góp phn thúc đy cho nn kinh t phát
trin.  mc lm phát va phi, giá c dao đng xung quanh mc tng tin
lng, trong điu kin nh th giá tr tin t không bin đi nhiu to điu
kin thun li cho nn kinh t phát trin. Khi giá c tng ra khi mc đ hp
lỦ, ngi ta nói lm phát đang bc vào giai đon tng cao.
1.1.2.3 Lm phát cao (lm phát phi mã):
Mc lm phát tng ng vi tc đ tng giá trong phm vi hai hoc ba
ch s mt nm đc gi là lm phát phi mã, nhng vn thp hn siêu lm
phát. Nguyên nhân là do bin đng v phía tng cung hay tng cu. Nu lm
phát phi mã đc duy trì trong thi gian dài s gây ra nhng bin dng kinh t
nghiêm trng. Trong bi cnh lm phát phi mã, đng tin s b mt giá nhanh
nên mi ngi có xu hng ch gi lng tin ti thiu va đ cho các giao
dch hàng ngày, phn tin còn li s đc đu t vào các kênh nh: tích tr
hàng hóa, mua bt đng sn và chuyn sang s dng vàng hoc các ngoi t
mnh đ làm phng tin thanh toán cho các giao dch có giá tr ln và tích
ly ca ci.
1.1.2.4 Siêu lm phát:
Siêu lm phát là lm phát mt kim soát, mt tình trng giá c tng nhanh
chóng khi tin t mt giá tr. T l lm phát lúc này là rt ln khong
1000%/nm tr lên.
Có mt s điu kin c bn gây ra siêu lm phát. Th nht, các hin tng
này ch xut hin trong các h thng s dng tin pháp đnh. Th hai, nhiu
cuc siêu lm phát có xu hng xut hin trong thi gian sau chin tranh, ni
chin hoc cách mng, do s cng thng v ngân sách chính ph.
Theo Tiêu chun k toán Quc t, có bn tiêu chí đ xác đnh siêu lm
phát, đó là: ngi dân không mun gi tài sn  dng tin; giá c hàng hóa

- 4 -

trong nc không còn tính bng ni t na mà bng mt ngoi t n đnh; các
khon tín dng s tính c mc mt giá cho dù thi gian tín dng là rt ngn;
và lãi sut, tin công và giá c đc gn vi ch s giá.
1.1.3 Vai trò ca lm phát đi vi nn kinh t:
Lm phát có nhiu loi cho nên cng có nhiu mc đ nh hng ca lm
phát đi vi nn kinh t. Xét trên góc đ tng quan, trong mt nn kinh t
lm phát cao là mt ni lo ca toàn xã hi và ta cng thy đc tác đng ca
nó đn nn kinh t.
1.1.3.1 Tác đng đn lnh vc sn xut:
 v trí các nhà sn xut, khi t l lm phát cao s làm cho giá đu vào và
đu ra bin đng không ngng gây ra s bt n trong quá trình sn xut. S
mt giá ca đng tin làm cho vô hiu hóa hot đng hoch đnh, d toán
kinh doanh ca các doanh nghip. Hiu qu sn xut – kinh doanh  mt vài
doanh nghip có th thay đi gây ra nhng bin đng v kinh t. Nu mt
doanh nghip nào đó có t sut li nhun thp hn lm phát s có nguy c
phá sn rt ln.
Tuy nhiên, nu lm phát  mc va phi phù hp vi đc đim kinh t ca
mt quc gia s thúc đy cho kinh t tng trng và phát trin.
Gi s mt nn kinh t ri vào trng thái gim phát hay thiu phát (lm
phát thp), lúc này cu hàng hóa b suy gim mt cách tng đi tc là tng
cu trong nn kinh t gim mt cách tng đi so vi tng cung. Khi cung ln
hn chc chn các doanh nghip s có mt lng hàng hóa b tn kho không
bán đc, phn ng ca doanh nghip s là thu hp quy mô sn xut, sa thi
bt nhân công đ tit kim chi phí. T đó làm cho tht nghip tng, cng do
đó mà ngi dân phi chi tiêu mt cách tit kim li, ngha là nhu cu v hàng
hóa ca ngi dân gim xung, làm cho tng cu gim. Khi tng cu bé hn
tng cung li bt đu cho mt vòng ln qun tip theo. Nh vy khái quát hóa

- 5 -

lên thì trong toàn nn kinh t lúc này s b tác đng theo dây chuyn lan t
ngành này sang ngành khác dn đn cuc khng hong tha trm trng hn
và suy thoái toàn nn kinh t.
Vì vy mc lm phát va phi làm cho chi phí thc t mà nhà sn xut
phi chu đ mua đu vào lao đng gim đi. iu này khuyn khích nhà sn
xut đu t m rng sn xut, vic làm đc to thêm, t l tht nghip s
gim. T đó góp phn làm tng trng kinh t.
1.1.3.2 i vi lnh vc lu thông hƠng hóa:
Lm phát tng lên cao thúc đy quá trình đu c tích tr dn đn khan
him hàng hóa. Lúc này nhng ngi giàu có, tha tin dùng tin ca mình đ
thu gom, tích tr hàng hóa, tài sn, tình trng này càng làm mt cân đi
nghiêm trng quan h cung – cu hàng hóa trên th trng, làm cho giá cà
hàng hóa tng lên nhiu hn.
Ngoài ra, khi t l lm phát khó phán đoán thì vic đu t vn vào lnh vc
sn xut s gp phi nhng ri ro cao. Do có nhiu ngi tham gia vào lnh
vc lu thông nên lnh vc này tr nên hn lon. Tin va  trong tay ngi
bán hàng xong li nhanh chóng b đy vào kênh lu thông tin t tng vt và
điu này làm thúc đy lm phát gia tng.
1.1.3.3 i vi lnh vc tin t, tín dng:
Lm phát làm cho quan h tín dng, thng mi và ngân hàng b thu hp.
S tin mà ngi gi tin gi vào ngân hàng gim đi rt nhiu do giá tr đng
tin b gim xung. V phía h thng ngân hàng, do lng tin gi vào ngân
hàng gim mnh nên không đáp ng đc nhu cu ca ngi đi vay, cng vi
vic st giá quá nhanh ca đng tin, s điu chnh lãi sut tin gi không
làm an tâm nhng cá nhân, doanh nghip hin đang có lng tin mt nhàn
ri trong tay. Nh vy ngân hàng gp khó khn trong vic huy đng vn, h
thng ngân hàng phi luôn c gng duy trì mc lãi sut n đnh. Mà lãi sut

- 6 -

thc bng lãi sut danh ngha loi tr đi t l lm phát, khi t l lm phát tng
cao, mun lãi sut thc n đnh thì lãi sut danh ngha phi tng lên cùng vi
t l lm phát.
Trong khi đó ngi đi vay là nhng ngi có li ln nh s mt giá đng
tin nhanh chóng. Do vy, hot đng ca h thng ngân hàng không còn bình
thng na. Chc nng kinh doanh tin t b hn ch, không còn nguyên vn
bi khi có lm phát cao thì ngi dân s hn ch tích tr tin di hình thc
tin mt.
1.1.3.4 Tác đng đn cán cân ngân sách ậ chính sách tài chính ca
NhƠ nc:
Lm phát gây ra s bin đng ln trong giá c và sn lng hàng hóa, khi
lm phát xy ra thì nhng thông tin trong xã hi b phá hy do bin đng ca
giá c và làm cho th trng b ri lon. Khi đó ngi ta khó phân bit đc
nhng doanh nghip làm n tt và kém. ng thi làm cho Nhà nc thiu
vn, các khon thu cho Ngân sách Nhà nc không tng. Do đó, Nhà nc
không còn đ sc cung cp tin cho các khon dành cho phúc li xã hi, các
ngành, các lnh vc d đnh đc chính ph đu t h tr vn b thu hp li
hoc không có gì. Mt khi ngân sách Nhà nc b thâm ht thì các mc tiêu
ci thin và nâng cao đi sng kinh t xã hi s không có điu kin thc hin.
1.2 Nguyên nhân lm phát:
1.2.1 Lm phát do cu kéo:
Kinh t hc Keynes cho rng nu tng cu cao hn tng cung  mc toàn
dng lao đng thì s sinh ra lm phát. iu này có th gii thích qua s đ
đng AD-AS. ng AD dch sang phi trong khi đng AS gi nguyên s
khin cho mc giá và sn lng cùng tng.

- 7 -

Còn ch ngha tin t gii thích rng do tng cu cao hn tng cung, ngi
ta có cu v tin mt cao hn, dn ti cung tin phi tng lên đ đáp ng. Do
đó có lm phát.
1.2.2 Lm phát do cu thay đi:
Xy ra trong trng hp hai hàng hóa thay th nhau. Nu lng cu v
mt mt hàng gim đi trong khi lng cu v mt mt hàng khác tng lên
trong điu kin th trng có ngi cung cp đc quyn và giá c có tính cht
cng nhc phía di (ch có th tng mà không th gim), thì mt hàng mà
lng cu gim vn không gim giá. Trong khi đó mt hàng có lng cu
tng thì li tng giá. Kt qu là mc giá chung tng lên, ngha là lm phát.
1.2.3 Lm phát do chi phí đy:
Lý thuyt lm phát chi phí đy da trên hin tng thc t là mt s nhà
sn xut có kh nng tng giá bán sn phm, công đoàn đi din cho ngi
lao đng có kh nng đòi tng tin lng (giá tr ca dch v lao đng) cao
hn giá thc ca nó trong th trng cnh tranh. Lm phát chi phí đy bt
ngun t các yu t bên tng cung và nh hng ti toàn b nn kinh t. Lm
phát chi phí đy không th xut hin trong nn kinh t có th trng cnh
tranh lành mnh. Hin tng lm phát loi này có th bt ngun t nguyên
nhân không thuc nn kinh t. Có các dng lm phát chi phí đy sau:
Khi xut khu tng cao làm cho tng cung trong nc b st gim, ngha là
sn phm đc huy đng cho xut khu khin lng cung sn phm cho th
trng trong nc gim khin tng cung thp hn tng cu. Hoc do nh
hng thiên tai, dch bnh, thm ha làm cho tng cung st gim đt bin,
khin cho tng cung không đáp ng đc tng cu. Bi th nên ngi ta s
sn sàng chi tr s tin cao hn đ có đc hàng hóa, ngha là giá c hàng hóa
s gia tng. Lúc này lm phát ny sinh do tng cung và tng cu mt cân
bng.

- 8 -

Hay lm phát xy ra khi chi phí sn xut ca các xí nghip tng (tin
lng, giá nguyên nhiên vt liu tng, lãi sut tng, thu tng…) làm hn ch
kh nng sn xut ca các doanh nghip, làm tng cung gim. Bên cnh đó
các doanh nghip vì mun bo toàn mc li nhun ca mình s tng giá thành
sn phm. Do đó, mc giá chung ca toàn th nn kinh t cng tng.
Hoc xy ra trong trng hp sn phm không t sn sut trong nc
đc mà phi nhp khu. Khi giá nhp khu tng (do nhà cung cp nc
ngoài tng giá, hay do đng tin trong nc xung giá) thì giá bán sn phm
đó trong nc cng tng. Lm phát hình thành khi mc giá chung b giá nhp
khu đi lên.
1.2.4 Lm phát do yu t tin t:
Các nhà kinh t theo trng phái tin t cho rng lm phát là do lng
cung tin tha quá nhiu trong lu thông gây ra. Khi cung tin (M2: bao gm
tng lng tin mt và tin mà các ngân hàng thng mi gi ti ngân hàng
Trung ng cng vi tin gi tit kim có k hn) tng (chng hn Ngân
hàng Trung ng mua ngoi t vào đ gi cho đng tin ngoi t khi mt
giá so vi trong nc; hay chng hn Ngân hàng Trung ng mua công trái
theo yêu cu ca Nhà nc…) khin cho lng tin trong lu thông tng lên,
khi lng tin trong nn kinh t quá nhiu, vt quá mc hp th ca nó,
ngha là vt quá kh nng cung ng giá tr ca nn kinh t, s gây ra sc ép
làm lm phát tng lên.
1.2.5 Lm phát do c cu:
Ngành kinh doanh có hiu qu tng tin công danh ngha cho ngi lao
đng. Ngành kinh doanh không hiu qu, vì th, không th không tng tin
công cho ngi lao đng trong ngành mình. Nhng đ đm bo mc li
nhun, ngành kinh doanh kém hiu qu s tng giá thành sn phm. T đó
làm ny sinh lm phát.

- 9 -


1.2.6 Lm phát sinh ra lm phát:
Khi nhn thy có lm phát, cá nhân vi d tính duy lỦ đó là tâm lỦ d tr.
Giá tng lên ngi dân t phán đoán là: đng tin không n đnh thì giá c s
tng cao. T đó to nên tâm lý d tr, đy mnh tiêu dùng hin ti làm cho
tng cu tr nên cao hn tng cung, hàng hóa s càng tr nên khan him kích
thích giá tng lên, t đó gây ra lm phát.
1.3 o lng lm phát:
 đo lng lm phát ngi ta dùng ch s giá. Có 3 loi ch s giá thông
dng: Ch s giá hàng tiêu dùng (CPI), Ch s giá sn xut (PPI/WPI) và Ch
s gim phát GDP (D%).  Vit Nam, Ch s giá tiêu dùng (CPI) đc s
dng ph bin nht đ đo lng mc giá và s thay đi ca mc giá (lm
phát).
1.3.1 Các loi hàng hoá trong r hƠng hoá dùng đ tính CPI ti Vit
Nam hin nay
Vit Nam bt đu tính toán và s dng CPI đ phn ánh mc đ tng giá
tiêu dùng chung t 1998 (trc 1998 s dng ch s bán l - RPI). T đó đn
nay, s lng và quyn s ca các mt hàng trong r hang hóa đ tính CPI
đc cp nht và m rng 5 nm mt ln, thi đim đc chn làm nm gc
cng thay đi theo. Nm gc 1995 (296 mt hàng), nm gc 2000 (390 mt
hàng), nm gc 2005 (494 mt hàng), nm 2010 (573 mt hàng). Các mt
hàng trong r hàng hóa đ tính CPI hin đc chia thành các nhóm, chi tit
theo các cp, cp 1 là 10 nhóm. Do đó, hin nay s liu CPI ca Vit Nam
đc chia làm 4 giai đon: 1998-2000, 2001-2005, 2006-2010, 2011-nay.
 tính ch s giá tiêu dùng các nm trong giai đon 2011 đn nay ta s
da trên k gc là nm 2010. Các mt hàng trong r hàng hóa đ tính CPI cp
1 hin nay đc chia 10 nhóm gm: Hàng n và dch v n ung;  ung và
thuc lá; May mc, m nón, giày dép; Nhà , đin, nc, cht đt và vt liu

- 10 -


xây dng; Thit b và đ dùng gia đình; Thuc và dch v y t; Giao thông;
Giáo dc; Vn hóa, gii trí và du lch; Hàng hóa và dch v khác. Tng ng
vi mi nhóm hàng trong cp 1 là 1 quyn s đ tính CPI, c th nh sau:
Bng 1.1:
Quyn s tính ch s giá tiêu dùng  Vit Nam t 01/2010
Nhóm hàng hóa và dch v
Quyn s(%)
Tng chi cho tiêu dùng cui cùng
100,00
Hàng n và dch v n ung
39,93
- Lng thc
8,18
- Thc phm
24,35
- n ung ngoài gia đình
7,40
 ung và thuc lá
4,03
May mc, m nón, giày dép
7,28
Nhà , đin, nc, cht đt và vt liu xây dng
10,01
Thit b và đ dùng gia đình
8,65
Thuc và dch v y t

5,61
Giao thông
8,87
Bu chính vin thông
2,73
Giáo dc
5,72
Vn hóa, gii trí và du lch
3,83
Hàng hóa và dch v khác
3,34
(Ngun: www.baodientu.chinhphu.vn/Home/cong-bo-cach-tinh-chi-so-gia-
tieu-dung-moi/200912/26019.vgp)[11]
1.3.2 Cách đo lng lm phát  Vit Nam thông qua ch s giá tiêu
dùng:
Ch s giá tiêu dùng thng đc đo lng thông qua công thc sau:

- 11 -


100
00
0



ii
t
ii
t

pq
pq
CPI

Vi:
t
CPI
: Ch s giá tiêu dùng nm t
0
i
q
: Khi lng sn phm loi i mà mt gia đình tiêu dùng  nm gc (0) .
0
i
p
: n giá sn phm loi i  nm gc
t
i
p
: n giá sn phm loi i  nm t
(Ngun: Nguyn Nh Ý, Trn Th Bích Dung (2011), Kinh t v mô, tái bn
ln 2, Nhà xut bn tng hp thành ph H Chí Minh.) [5]
Trên đây là công thc tính CPI so vi nm gc c đnh (thay đi 5 nm
mt ln), ngoài ra ta còn có các ch s CPI theo 3 gc so sánh khác: CPI hàng
tháng so vi tháng trc, CPI hàng tháng so vi tháng 12 nm trc, CPI
hàng tháng so vi cùng tháng (cùng k) nm trc.
 Vit Nam t trc đn nay vn thng xem tc đ tng ca CPI hàng
tháng so vi tháng 12 nm trc là lm phát. Chng hn CPI tháng 06/2012
so vi tháng 12/2011 là 102,52% - tng 2,52% thì con s 2,52% cng đc
coi là lm phát sáu tháng đu nm 2012; và tng t, CPI tháng 12/2009 so

vi 12/2008 là 106,52% - tng 6,52% thì con s 6,52% cng đc xem là lm
phát ca nm 2009. Quan nim này là không chun xác vì s bin đng giá c
th trng ca 1 tháng nói chung là không th phn ánh đc s bin đng
chung ca giá c 1 nm, vì giá c th trng nc ta thng bin đng không
ging nhau qua các tháng trong nm do tính thi v. Vic ly CPI ca tháng
12 là 1 tháng cui nm đ làm ch s lm phát cho c nm thì li càng không
th đi din đc và phn ánh đúng tình hình c nm. Vì trong tháng này có
rt nhiu nhu cu mua sm, tiêu dùng có tính thi v rt ln tác đng đn giá
c. ó là nhu cu mua sm cui nm, nhu cu tiêu dùng mùa đông, nhu cu

- 12 -


phc v các ngày l tt… làm cho quan h cung – cu trên th trng thng
bin đng mnh hn, giá c tng nhiu hn và CPI tháng 12 hàng nm thng
cao hn so vi nhiu tháng trong nm.
Vì nhng lý do trên, bt đu t tháng 9/2007, ngoài các gc so sánh nh
lâu nay vn công b, hàng tháng tng cc thng kê cng tính toán và công b
thêm ch tiêu CPI các tháng tính t đu nm đn tháng báo cáo so vi các
tháng cùng k nm trc. T các CPI hàng tháng so vi cùng k nm trc
này s tính đc các CPI bình quân theo các quãng thi gian khác nhau trong
nm nh CPI ca 2, 3, 4, 5, 6… tháng, quỦ và c nm so vi cùng k nm
trc. Các CPI này mi thc s phn ánh s bin đng tng gim ca mt
bng giá c chung trên th trng trong nm. Do đó, các CPI này s có đy đ
tính cht đ làm công c so sánh, tính toán loi tr yu t giá đi vi các ch
tiêu kinh t tng hp đc tính bng giá tr theo giá thc t hàng nm và phù
hp vi thông l quc t.
T c s trên, bài vit này cng da trên các s liu v CPI 6 tháng và
bình quân c nm ca nm trc so vi cùng k đ so sánh và phân tích 
chng 2.

1.4 Lý thuyt v kim ch lm phát:
Theo lý thuyt đ kim ch lm phát nhà điu hành chính sách s s dng
hai chính sách c bn sau:
1.4.1 Chính sách tài khóa:
Chính sách tài khóa là nhng quyt đnh ca chính ph đi vi vic thay
đi chi tiêu G và thu ròng T đ điu tit kinh t v mô.
Nhng thay đi v mc đ, thành phn ca thu và chi tiêu ca Chính ph có
th nh hng đn các bin s ca nn kinh t nh: tng cu và mc đ hot
đng kinh t; phân b ngun lc; phân phi thu nhp.

- 13 -


Khi nn kinh t có lm phát cao (mc sn lng thc t > mc sn lng
tim nng), đ gim mc sn lng thc t chính ph s thc hin chính sách
tài khóa thu hp, tc là s gim thâm ht ngân sách. Có 3 cách đ gim thâm
ht ngân sách: gim chi tiêu và gi nguyên thu, hoc tng thu và gi
nguyên chi tiêu, hoc gim chi tiêu và tng thu.
Trng hp gim chi tiêu và gi nguyên thu: khi chi tiêu ca Chính ph
(G) gim s tác đng làm cho tng cu (AD) gim (do AD = Chi tiêu tiêu
dùng (C) + Chi tiêu đu t (I) + Chi tiêu ca Chính ph cho hàng hóa và dch
v (G) + Xut khu (X) – Nhp khu (M)), khi tng cu hàng hóa tc là nhu
cu ca ngi dân đi vi hàng hóa gim làm cho giá hàng hóa gim theo, t
đó làm gim áp lc lm phát.
Trng hp tng thu và gi nguyên chi tiêu: khi thu tng làm cho thu
nhp kh dng (Yd) ca ngi dân gim do phi np thu cao hn trong điu
kin mc thu nhp không đi, t đó làm cho chi tiêu tiêu dùng gim (do C =
Yd - tit kim (S)), khi chi tiêu cho tiêu dùng gim kéo theo tng cu gim và
do đó to áp lc làm gim giá hàng hóa và khin cho lm phát gim theo.
Trng hp va gim chi tiêu va tng thu: khi kt hp gim chi tiêu và

tng thu s cho kt qu là cng hng ca hai trng hp nêu trên làm cho
tng cu gim mnh hn, kéo theo giá c hàng hóa gim nhiu hn và to áp
lc gim lm phát nhiu hn.
1.4.2 Chính sách tin t:
Chính sách tin t là nhng quyt đnh ca Ngân hàng Trung ng
(NHTW) nhm tác đng đn lng cung ng tin và lãi sut c bn đ điu
tit v mô n đnh nn kinh t  mc sn lng tim nng.
 tác đng đn khi lng tin giao dch NHTW s dng 3 công c ch
yu, đó là: công c t l d tr bt buc theo yêu cu, công c t sut chit
khu, công c nghip v th trng m. Vy khi mun gim t l lm phát,