B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
LÊ TH THANH LOAN
NH HNG CA CÁC NHÂN T V MÔ
N TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM
LUN VN THC S KINH T
Thành ph H Chí Minh nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
LÊ TH THANH LOAN
NH HNG CA CÁC NHÂN T V MÔ
N TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM
CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S: 60340201
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC
TS. H THY TIÊN
Thành ph H Chí Minh nm 2012
MC LC Trang
Danh mc vit tt
Danh mc bng biu
Danh mc hình và đ th
Tóm tt
Chng 1: Gii thiu 1
1.1. Lý do chn đ tài và tính cp thit ca đ tài 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
1.3. Câu hi nghiên cu 2
1.4. Phm vi nghiên cu 3
1.5. i tng nghiên cu 3
1.6. Phng pháp nghiên cu 3
Kt lun chng 1 4
Chng 2: Nhng nghiên cu thc nghim trên th gii v s nh hng
ca các nhân t v mô đn th trng chng khoán
5
2.1. Tng quan các nghiên cu thc nghim trên th gii v s nh hng ca
các nhân t v mô đn th trng chng khoán 5
2.2. Tng quan các nghiên cu thc nghim Vit Nam v s nh hng ca
các nhân t v mô đn th trng chng khoán 11
2.3. Kt lun rút ra t các nghiên cu thc nghim v s nh hng ca các
nhân t v mô đn th trng chng khoán 12
Kt lun chng 2 15
Chng 3: Phng pháp nghiên cu s nh hng ca các nhân t v mô
đn th trng chng khoán Vit Nam giai đon t tháng 8/2000 đn
tháng 11/2011
16
3.1 Nghiên cu đnh tính 16
3.2 Nghiên cu đnh lng 16
3.2.1 Mô hình nghiên cu 17
3.2.2 D liu và phng pháp nghiên cu 18
3.2.2.1 D liu 18
3.2.2.2 Phng pháp nghiên cu 19
Kt lun chng 3 22
Chng 4: nh hng ca các nhân t v mô đn th trng chng
khoán Vit Nam giai đon t tháng 8/2000 đn tháng 12/2011
23
4.1 Thc trng v s nh hng ca các nhân t v mô đn th trng chng
khoán Vit Nam giai đon t tháng 8/2000 đn tháng 12/2011 23
4.1.1 S bin đng ca th trng chng khoán Vit Nam 23
4.1.2 Thc trng nh hng ca các nhân t v mô tác đng đn th trng
chng khoán Vit Nam giai đon T8/2000- T12/2011 27
4.1.2.1 nh hng ca lm phát đn th trng chng khoán Vit Nam 27
4.1.2.2 nh hng ca lãi sut trái phiu Chính ph đn th trng
chng khoán Vit Nam 31
4.1.2.3 nh hng ca t giá hi đoái đn th trng chng khoán Vit
Nam 35
4.1.2.4 nh hng ca tng tit kim ni đa Quc gia đn th trng
chng khoán Vit Nam 37
4.2 Kim đnh s nh hng ca các nhân t v mô đn th trng chng khoán
Vit Nam 40
4.2.1 Các bng thng kê mô t 40
4.2.2 Kim đnh nghim đn v ADF 42
4.2.3 Kim đnh đng liên kt 43
4.2.4 Mô hình hiu chnh sai s ECM vi VNI là bin ph thuc 44
4.2.5 Mô hình hi quy vi HNX là bin ph thuc 45
4.2.6 Kim tra s phù hp ca mô hình 46
4.2.6.1 Kim tra hin tng đa cng tuyn 46
4.2.6.2 Kim tra hin tng t tng quan 47
4.2.6.3 Kim tra tính dng ca phn d 47
4.2.7 Kim đnh nhân qu Granger và xem xét tính hiu qu ca th trng
chng khoán Vit Nam 47
4.2.7.1 Kim đnh nhân qu Granger 47
4.2.7.2 Vn dng kt qu ca kim đnh nhân qu Granger đ xem xét
tính hiu qu ca th trng chng khoán Vit Nam 51
4.2.8 Gii thích kt qu đt đc 52
4.2.8.1 Gii thích kt qu phng trình ECM đi vi ch s VNI 53
4.2.8.2 Gii thích kt qu phng trình OLS đi vi ch s HNX 53
4.2.9 Tho lun kt qu kim đnh đt đc 53
4.3 Kt qu rút ra t vic so sánh kt qu nghiên cu đnh tính và nghiên cu
đnh lng 57
Kt lun chng 4 60
Chng 5: Kt lun và mt s khuyn ngh phát trin th trng chng
khoán Vit Nam
61
5.1 Kt lun 61
5.2 Mt s khuyn ngh phát trin th trng chng khoán Vit Nam 62
5.2.1 Kim soát t l lm phát 62
5.2.1.1 Nâng cao hiu qu đu t 62
5.2.1.2 Thc hin chính sách tin t linh hot 64
5.2.1.3 Kim soát cht ch chính sách tài khóa 66
5.2.1.4 Thc hin đng b các bin pháp khác 66
5.2.2 n đnh kinh t v mô trong dài hn 67
5.2.3 nh hng phát trin th trng chng khoán Vit Nam hiu qu 68
5.2.3.1 Hoàn thin khung pháp lý và nâng cao nng lc qun lý
giám sát 68
5.2.3.2 Phát trin h tng k thut 69
5.2.3.3 Tng tính thanh khon ca th trng 70
5.2.3.4 Tng cung và cu cho th trng chng khoán 71
5.2.3.5 Hp tác quc t trong lnh vc chng khoán 76
5.2.3.6 Nâng cao cht lng hot đng ca công ty chng khoán 76
Kt lun chng 5 77
Kt lun chung 78
Tài liu tham kho
Ph lc
Ph lc 1: S liu
Ph lc 2: Kim đnh ADF, kim đnh tính dng ca các chui d liu
Ph lc 3: Kim đnh tính dng ca phn d to ra t phng trình VNI là bin ph
thuc
Ph lc 4: Kim đnh tính dng ca phn d to ra t phng trình HNX là bin
ph thuc
Ph lc 5: tr ti u theo phng pháp Var
Ph lc 6: Nhân qu Granger vi bin VNI là bin ph thuc
Ph lc 7: Nhân qu Granger vi bin HNX là bin ph thuc
DANH MC T VIT TT
CTCK : Công ty chng khoán
HNX : S giao dch chng khoán Thành Ph Hà Ni
HOSE : S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh
NHNN : Ngân hàng Nhà Nc
NHTM : Ngân hàng thng mi
SGDCK : S giao dch chng khoán
TTCK : Th trng chng khoán
UBCK : y ban chng khoán
DANH MC BNG BIU Trang
Bng 4.1: Tóm tt kt qu phân tích đnh tính v các nhân t v mô nh hng đn
TTCK Vit Nam 40
Bng 4.2: Bng thng kê mô t các bin trong phng trình 3 41
Bng 4.3: Bng thng kê mô t các bin trong phng trình 4 41
Bng 4.4: Kt qu kim đnh tính dng theo phng pháp ADF 42
Bng 4.5: Kt qu ADF ca phn d to ra t phng trình (3) 43
Bng 4.6: Kt qu ADF ca phn d to ra t phng trình (4) 43
Bng 4.7: Kt qu hi quy phng trình ECM 45
Bng 4.8: Kt qu hi quy phng trình 6 46
Bng 4.9: Kt qu kim đnh nhân qu Granger phng trình 5
’
49
Bng 4.10: Kt qu kim đnh nhân qu Granger phng trình 6 50
Bng 4.11:So sánh kt qu nghiên cu đnh tính và nghiên cu đnh lng v s
nh hng ca các nhân t v mô đn TTCK 57
DANH MC HÌNH VÀ TH Trang
Hình 4.1: Ch s giá chng khoán VN-Index giai đon 2001-2011 24
Hình 4.2: Ch s giá chng khoán HNX-Index giai đon 2005-2011 24
Hình 4.3: T sut sinh li tháng ca ch s VN-Index và các ch s chng khoán th
gii giai đon 2004-2011 25
Hình 4.4: Ch s giá chng khoán VN-Index, HNX-Index giai đon 2005-2011 26
Hình 4.5: T l lm phát Vit Nam và mt s nc, giai đon 2000-2010 28
Hình 4.6: Lm pháp và Ch s giá VN- Index 30
Hình 4.7: Lm pháp và Ch s giá HNX- Index 30
Hình 4.8: Lãi sut trái phiu Chính ph và ch s giá VN-Index 33
Hình 4.9: Lãi sut trái phiu Chính ph và ch s giá HNX-Index 33
Hình 4.10 T giá hi đoái và ch s chng khoán VN-Index 36
Hình 4.11 T giá hi đoái và ch s chng khoán HNX-Index 36
Hình 4.12: Tng tit kim ni đa và ch s giá chng khoán VN-Index 38
Hình 4.13: Tng tit kim ni đa và ch s giá chng khoán HNX-Index 38
LI CM N
Tác gi xin gi li cm n chân thành đn: Khoa Tài chính doanh nghip,
Vin sau đi hc trng i Hc Kinh T Thành ph HCM đã to điu kin cho tôi
trong sut khóa hc và thc hin đ tài.
c bit xin bày t lòng bit n sâu sc đn TS H Thy Tiên đã tn tình
hng dn tác gi hoàn thành lun vn này.
Sau cùng, tác gi rt cm n các Thy Cô, nhng ngi bn, đng nghip và
ngi thân đã tn tình h tr, góp ý và giúp đ tôi trong sut thi gian hc tp và nghiên
cu.
Hc viên
Lê Th Thanh Loan
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn thc s “nh hng ca các nhân t v mô đn
th trng chng khoán Vit Nam” là kt qu ca quá trình hc tp, nghiên cu
khoa hc đc lp và nghiêm túc. Các s liu và kt qu trong lun vn là đáng tin
cy, đc x lý trung thc và khách quan.
Hc viên
Lê Th Thanh Loan
Tóm tt
Lun vn tp trung vào gii thích s nh hng ca các nhân t v mô lên
TTCK Vit Nam, đng thi xem xét mi quan h ngn hn và dài hn gia TTCK
Vit Nam và các bin s kinh t v mô bao gm lãi sut trái phiu Chính ph, t l
lm phát, t giá hi đoái và tng tit kim ni đa ca nn kinh t Vit Nam. Ngoài
vic phân tích đnh tính đ nhn din mi quan h, tác gi còn s dng phng pháp
nghiên cu đnh lng đ kim đnh và gii thích các nhân t v mô nh hng đn
TTCK Vit Nam, đc đo lng bi ch s giá chng khoán VN-Index và HNX-
Index. Vi vic s dng chui d liu thi gian theo tháng tác gi đã s dng
phng pháp kim đnh nghim đn v, kim đnh đng liên kt, mô hình hiu
chnh sai s (ECM) đ rút ra kt lun thng kê trong ngn hn và dài hn và kt qu
đã chng minh rng t l lm phát thc s nh hng đn TTCK Vit Nam, các bin
v mô còn li nh t giá hi đoái, tng tit kim ni đa, lãi sut trái phiu Chính
ph, s nh hng ca các nhân t này lên TTCK không có ý ngha v mt thng
kê. Và tn ti mi quan h dài hn gia các bin v mô lên ch s giá chng khoán
VN-Index, lun vn cng đã thc hin kim đnh nhân qu Granger và rút ra kt
lun TTCK Vit Nam không thc s hiu qu v mt thông tin, và có s nh hng
ca bin tr lãi sut đn ch s giá chng khoán. Trên c s kt qu ca nghiên cu,
tác gi cng đã đ xut mt s gii pháp nhm góp phn h tr TTCK Vit Nam
phát trin n đnh và bn vng.
1
CHNG 1: GII THIU
1.1 Lý do chn đ tài và tính cp thit ca đ tài
TTCK là mt b phn quan trng ca th trng tài chính, vi chc nng huy
đng vn cho doanh nghip và nn kinh t, TTCK tr thành mt công c không th
thiu trong đi sng kinh t ca nhng nc theo c ch th trng, nht là nhng
nc đang phát trin cn phi thu hút ngun vn dài hn cho nn kinh t Quc dân
nh Vit Nam.
TTCK Vit Nam hình thành và phát trin hn mi mt nm, so vi lch s
phát trin th gii đó là mt th trng còn non tr, tuy nhiên th trng đã có nhng
phát trin vt bc, đt gp hai ln so vi k hoch ban đu v quy mô vn hóa, s
lng công ty niêm yt tng lên gp mi ln, th trng đã tr thành kênh huy
đng vn cho nn kinh t vi giá tr hàng trm ngàn t đng.
Nhìn li lch s phát trin ca TTCK Vit Nam thông qua ch s giá chng
khoán, ta thy th trng có nhng bin đng không lng, có nhng thi k ch s
chng khoán bt phá ngon mc vi hn 1000 đim, nhng có lúc li tut dc
không phanh quay v gn vi vch xut phát. Nm 2011 qua đi vi nhiu khó khn,
th trng đang trong giai đon trm lng và ti t nht trong chng đng mi
mt nm thành lp phát trin. TTCK vi nhng k lc bun, ch s HNX-Index ri
xung mc thp nht trong lch s vi 58 đim và lt vào top 3 ch s gim mnh
nht th gii, VN-Index dù cha ri xung mc đáy nh nm 2009, nhng mt
bng giá c phiu đã gim mnh hn bao gi ht, khi lng giao dch cng gim
ti 60%, huy đng vn qua phát hành c phiu và đu giá c phn hóa gim ch còn
khong 20% so vi nm 2010. S lng công ty niêm yt b thua l tng theo tng quý.
Môi trng kinh t v mô s to đng lc đ phát trin kinh t, là yu t
quyt đnh đn tc đ phát trin ca nn kinh t, nh vy, môi trng kinh t v mô
cng s tác đng và to đng lc phát trin TTCK. Các thông tin v các bin kinh t
v mô nh hng đn chng khoán Vit Nam có th có ích cho các nhà hoch đnh
chính sách, các công ty, các nhà đu t và tt c các bên liên quan khác.
2
Chính vì th, vic phân tích, kim đnh, gii thích các yu t v mô tác đng
đn TTCK, là mt trong nhng vic làm ht sc cn thit, đ trên c s đó có các
khuyn ngh tích cc tác đng nhm h tr cho TTCK phát trin. Xut phát t
nhng lý do đó, tôi đã chn đ tài “nh hng ca các nhân t v mô đn th
trng chng khoán Vit Nam ” làm đ tài nghiên cu lun vn ca mình. Lun
vn bao gm 5 chng:
o Chng 1: Gii thiu;
o Chng 2: Nhng nghiên cu thc nghim trên th gii v các nhân t v
mô nh hng đn th trng chng khoán;
o Chng 3: Phng pháp nghiên cu v s nh hng ca các nhân t v
mô đn th trng chng khoán Vit Nam giai đon t tháng 8/2000 đn tháng
12/2011;
o Chng 4: nh hng ca các nhân t v mô đn th trng chng khoán
Vit Nam giai đon t 8/2000 đn tháng 12/2011;
o Chng 5: Kt lun và mt s khuyn ngh phát trin th trng chng
khoán Vit Nam.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca lun vn là gii thích nh hng ca các nhân t v
mô đn TTCK, kim đnh mi quan h gia TTCK và các bin v mô trong ngn
hn và dài hn. Các bin kinh t v mô đc s dng bao gm t l lm phát, t giá
hi đoái, lãi sut trái phiu Chính ph và tng tit kim ni đa Quc gia tác đng
đn TTCK Vit Nam giai đon 2000-2011, đc đo lng thông qua ch s VN-
Index và HNX-Index. T vic phân tích, đo lng và kim đnh, tác gi s gii
thích, lng hóa đc mi quan h gia các bin kinh t v mô và TTCK trong ngn
hn và xem xét mi quan h trong dài hn, nhn din đc nhân t v mô nào thc
s nh hng đn TTCK đ trên c s đó có các khuyn ngh nhm góp phn thúc
đy TTCK Vit Nam phát trin n đnh và bn vng.
3
1.3. Câu hi nghiên cu
đt đc mc tiêu nghiên cu, đ tài tp trung đi tìm đáp án tr li ca
các câu hi nghiên cu sau:
o TTCK Vit Nam trong thi gian qua bin đng không ngng, lúc tng lúc
gim, nh vy phi chng s bin đng đó mt phn là do s tác đng ca các nhân
t v mô ?
o Trong các nhân t v mô nh t l lm phát, t giá hi đoái, lãi sut trái
phiu Chính ph, tng tit kim trong nc, nhân t nào thc s nh hng, mc đ
nh hng và s nh hng là cùng chiu hay ngc chiu?
o Liu có tn ti mi quan h dài hn gia các bin v mô và TTCK Vit Nam?
o S thay đi ca các nhân t v mô có đc phn ánh tc thì vào ch s giá
chng khoán hay có đ tr thi gian? Hay nói cách khác TTCK Vit Nam có hiu
qu v mt thông tin hay không?
o Nhng gii pháp nào cn thit đc thc hin đ h tr thúc đy TTCK
Vit Nam phát trin?
1.4. Phm vi nghiên cu:
đt mc tiêu nghiên cu, lun vn tp trung vào phm vi nghiên cu sau đây:
o TTCK Vit Nam giai đon t tháng 8 nm 2000 đn tháng 12 nm 2011.
o Các yu t v mô giai đon t tháng 8/2000 đn tháng 12/2011 bao gm:
T l lm phát, lãi sut trái phiu Chính ph k hn 1 nm, t giá hi đoái gia VN
và dollar M, tng tit kim trong nc.
1.5. i tng nghiên cu
i tng nghiên cu ca lun vn bao gm: TTCK Vit Nam; Ch s giá
chng khoán VN-Index ca HOSE t tháng 8/2000 đn tháng 12/2011; Ch s giá
chng khoán ca HNX-Index ca HNX t tháng 7/2005 đn tháng 12/2011; S nh
hng ca các nhân t v mô đn TTCK Vit Nam.
1.6. Phng pháp nghiên cu
đt đc mc tiêu nghiên cu, đ tài s dng các phng pháp nghiên
cu đnh tính và đnh lng sau đây:
4
Nghiên cu đnh tính là mt phng pháp tip cn nhm tìm cách mô t và
phân tích đc đim ca vn đ nghiên cu, nhm làm rõ ni dung bn cht ca vn
đ nghiên cu. Trong phm vi đ tài, phng pháp đnh tính đc s dng bng
cách thu thp các s liu và các thông tin liên quan đ quan sát s bin đng ca các
ch s giá chng khoán trong mi liên h vi s thay đi ca các nhân t v mô giai
đon t tháng 8/2000 đn tháng 12/2011 qua đó phát hin ra s nh hng ca các
nhân t v mô đn TTCK.
Nghiên cu đnh lng là phng pháp đnh lng mi quan h gia các
bin, cho phép đo lng và đánh giá mi liên quan gia nhng bin s; cho phép
suy lun thng kê t kt qu thu đc các mu cho các kt qu tng th. Trong
phm vi bài nghiên cu tác gi xác đnh mô hình nghiên cu, kim đnh các gi
thuyt thông qua chng trình Eview 6.0, các phng pháp sau đây đc thc hin:
o Phng pháp kim đnh nghim đn v ADF (Augmented Dickey-
Fuller)– đ xác đnh tính dng ca các chui d liu thi gian.
o Phng pháp kim đnh đng liên kt (Co-integrations test) đ xem xét
mi quan h trong dài hn gia các bin.
o Mô hình hiu chnh sai s: (ECM) đ gii thích s nh hng ca các
bin đc lp ti bin ph thuc trong ngn hn và xem xét s mt cân bng trong dài
hn s đc gii thích bao nhiêu phn trm trong ngn hn.
o Kim đnh nhân qu Granger đ xem xét tác đng ca các bin tr và
TTCK Vit Nam có hiu qu v mt thông tin hay không?
Kt lun chng 1
Môi trng kinh t v mô luôn đc xem là đng lc đ phát trin TTCK,
điu này càng đc bit có ý ngha hn đi vi TTCK Vit Nam trong giai đon hin
nay, khi mà th trng đang trong giai đon trm lng và m đm nht trong chng
đng 11 nm thành lp và phát trin, chính vì l đó tác gi đã chn đ tài “nh
hng ca các nhân t v mô đn TTCK” đ nghiên cu, tác gi hy vng rng
nhng phát hin trong nghiên cu s thc s hu ích không ch riêng các nhà đu
t, các công ty chng khoán mà còn đi vi nhng nhà hoch đnh chính sách.
5
CHNG 2: NHNG NGHIÊN CU THC NGHIM
TRÊN TH GII V S NH HNG CA CÁC NHÂN T V MÔ N
TH TRNG CHNG KHOÁN
2.1 Tng quan các nghiên cu thc nghim trên th gií v s nh
hng ca các nhân t v mô đn th trng chng khoán
Các bin s kinh t v mô đu tác đng ti dòng tin trong tng lai và li
sut yêu cu vì th s nh hng ti giá c phiu ca TTCK. Nhng thông tin v
các nhân t v mô nh hng đn TTCK đc rt nhiu các đi tng quan tâm và
thc s hu ích cho nhng nhà hoch đnh chính sách, các nhà đu t, các công ty
niêm yt, CTCK. Chính vì l đó đã có rt nhiu nhà nghiên cu đã tham gia d báo
mi quan h gia các bin kinh t v mô và TTCK bng vic s dng nhng mô
hình nghiên cu khác nhau.
Mukhejee và Naka (1998) vn dng phng pháp ca Johansen trong mô
hình hiu chnh sai s vector VECM và đã gii thích rng TTCK Nht Bn có mi
quan h dài hn vi 6 bin s kinh t v mô là t giá, cung tin, t l lm phát, sn
lng sn xut, lãi sut trái phiu Chính ph dài hn và lãi sut cho vay không k
hn trong ngn hn.
Tit kim tng làm tng vn đu t vào TTCK, điu này cng đã đc chng
minh trong nghiên cu ca Garcia và Liu (1999), các ông đã nghiên cu các nhân t
quyt đnh đn s phát trin ca TTCK, bng vic s dng d liu gp t 15 nc
bao gm 7 nc Châu M La Tinh, 6 nc khu vc Tây Á và 2 nc M và Nht
Bn, vi khong thi gian nghiên cu t nm 1980 đn 1995, bài vit xem xét các
yu t v mô quyt đnh đn s phát trin TTCK, và kt lun rng bên cnh thu nhp
thc t và tính thanh khon ca TTCK, thì t l tit kim là yu t quyt đnh quan
trng, tác đng cùng chiu đn giá tr vn hóa ca TTCK.
Kwon và Shin (2000) s dng mô hình VECM đ kim nghim ti th trng
Hàn Quc và kt lun rng TTCK Hàn Quc có quan h đng liên kt vi ch s sn
phm quc dân, t giá, cán cân thng mi và cung tin, điu đó có ngha là nhng
thay đi ca các nhân t v mô trên s nh hng đn ch s giá chng khoán Hàn
Quc trong dài hn.
6
Gjerde và Saettem (2000), Achsani và Strohe (2003) đã tin hành nghiên cu
nhng khu vc th trng nh nh Na Uy, Indonesia và cng kt lun rng bin
đng TTCK phn ng ngc vi nhng thay đi v lãi sut, phn ng thun vi s
thay đi ca GDP, cung tin và t giá hi đoái.
Maysami và các cng s (2004) đã gii thích mi quan h gia các bin v
mô và ch s giá chng khoán th trng Singapore (SES All-S Equities Finance
Index, SES All-S Equities Property Index and SES All-S Equities Hotel Index)
bng vic s dng mô hình vec t hiu chnh sai s (VECM) ca Jonhansen và
Juselius (1990) và kt lun rng TTCK Singapore có mi quan h vi các bin lãi
sut, lm phát, t giá, sn lng công nghip và cung tin.
Christopher Gan và các cng s (2006) đã kim đnh tác đng ca các bin
nh lm phát (CPI), t giá hi đoái (EX) lãi sut ngn hn (SR), lãi sut dài hn
(LR), tng trng kinh t (GDP), Cung tin (M1) đn ch s giá chng khoán trên
TTCK New Zealand (NZSE40). Kt qu cho thy có mi quan h gia các bin
kinh t v mô nh lãi sut ngn hn, cung tin và tng trng kinh t vi ch s giá
chng khoán NZSE40 giai đon 1990-2003.
Coleman và tettey (2008) đã nghiên cu nh hng ca các nhân t v mô
lên TTCK Ghana (GSE) và kt lun rng lãi sut cho vay t tin gi ngân hàng và t
l lm phát có nh hng đn TTCK ca Ghana.
Yartey (2008) đã nghiên cu các yu t quyt đnh đn s phát trin ca
TTCK các nn kinh t mi ni, sau đó giúp chúng ta hiu hn đi vi trng hp c
th Nam Phi. Bài nghiên cu đã kim tra thc nghim các nhân t v mô và các
yu t v th ch chính tr bao gm thu nhp, tng tit kim ni đa, tng đu t ni
đa, tính thanh khon ca th trng, n đnh kinh t v mô, vn t nhân, ri ro
chính tr, pháp lut, tham nhng và tính dân ch quyt đnh đn TTCK đc đo
lng bng mc vn hóa th trng. Các tác gi đã s dng d liu dng bng ca
42 quc gia mi ni vi thi gian quan sát t nm 1990 đn 2004, và đã có nhng
phát hin có ý ngha quan trng v chính sách đi vi các nc th trng mi ni.
7
ó là tng trng kinh t đóng mt vai trò quan trng trong vic phát trin TTCK,
giai đon đu thành lp, s phát trin ca khu vc ngân hàng là quan trng đi vi
s phát trin ca TTCK các nc mi ni, TTCK b sung ch không phi là thay
th cho ngành ngân hàng, các dch v h tr t h thng ngân hàng đóng góp đáng
k cho s phát trin ca TTCK, tuy nhiên, giai đon sau, khi th trng đã phát
trin thì th trng li có xu hng cnh tranh vi khu vc ngân hàng; u t trong
nc là mt yu t quyt đnh quan trng đn s phát trin TTCK các nc mi
ni, vì th, đ thúc đy s phát trin TTCK có th khuyn khích đu t bng các
chính sách thích hp; S nh hng bi tit kim ni đa đn TTCK không có ý
ngha thng kê; Tính thanh khon TTCK có nh hng tích cc phát trin TTCK,
ci thin tính thanh khon ca TTCK ti các th trng mi ni có th là mt
phng pháp tip cn ca vic thúc đy TTCK phát trin. Cui cùng, cht lng
ca t chc là nhng yu t quyt đnh quan trng ca phát trin TTCK, gim bt
ri ro chính tr, mt yu t quan trng trong quyt đnh đu t, bên cnh đó, cht
lng pháp lut và trt t dân ch là nhng yu t quan trng cho s phát trin
TTCK ca nhng nn kinh t mi ni.
Suliaman D. Mohammad và các cng s (2009) nghiên cu tác đng các yu
t v mô đn TTCK Karachi. Trong nghiên cu này tác gi s dng s liu hng
quý đ quan sát các yu t v mô bao gm t giá hi đoái, d tr ngoi hi, ch s
sn xut công nghip, chi tiêu tng tài sn c đnh, cung tin M2 và ch s giá bán
buôn tác đng đn ch s giá chng khoán Karachi (Karachi Stock Exchange-KSE)
giai đon nm 1986-2007. Kt qu nghiên cu cho thy ch s sn xut công
nghip, d tr ngoi hi, ch s giá bán buôn có tác đng cùng chiu lên ch s giá
chng khoán trong khi đó, t giá hi đoái, ch tiêu tng tài sn c đnh, lãi sut và
cung tin M2 có tác đng nghch chiu. Tt c các h s tng quan đu có ý ngha
thng kê ngoi tr bin chi tiêu tng tài sn c đnh.
Okpara (2010), đã nghiên cu nh hng ca chính sách tin t đn li nhun
ca TTCK Nigeria. Tác gi đã s dng phng pháp kim đnh nghim đn v,
đng liên kt và mô hình vec t hiu chnh sai s đ xem xét mi quan h trong
8
ngn hn và dài hn gia các bin lãi sut trái phiu Chính ph, t l lãi sut thc (đã
loi tr lm phát), lãi sut chit khu đn li nhun ca TTCK (đc tính bng công
thc log(P
t
/P
t-1
)). Vi chui thi gian theo tháng t tháng 1 nm 1985 đn tháng 12
nm 2006, bài nghiên cu đã có kt lun, khi lãi sut chiu khu tng lên thì lãi sut
thc và lãi sut trái phiu Chính ph cng tng và chính sách tin t là mt yu t
quyt đnh quan trng đn li nhun ca TTCK dài hn Nigeria. Nói cách khác,
hành vi lâu dài ca li nhun TTCK Nigeria phn ln chu nh hng bi hai
bin, th nht, lãi sut trái phiu Chính ph cao s làm gim li nhun ca TTCK,
th hai lãi sut hin ti và mt đ tr ca lãi sut tác đng cùng chiu và quan trng
đn bin đng trong li nhun ca TTCK. H s ca phn d điu chnh sai s bng
32% phn ánh đ lch t cân bng dài hn gia li nhun ca c phiu và lãi sut
trái phiu Chính ph, hay nói cách khác tn ti mi quan h dài hn gia lãi sut trái
phiu Chính ph và li nhun ca TTCK. C ch điu chnh v trng thái cân bng
dài hn trong mi quan h gia li nhun chng khoán và lãi sut trái phiu Chính
ph là c ch điu chnh đnh k hoc bi s tng tác ca th trng hoc bi s
can thip ca Chính ph. Mt thông tin b sung trong s bin đng ca các bin
đc rút ra t mô hình cho thy s bin đng v li nhun ch yu là do nhng cú
sc v lãi sut. Kt qu này cho thy nhng ci tin mi lãi sut có th là mt yu t
d báo tt hn v li nhun ca TTCK Nigeria.
Mu-lan Wang và các cng s (2010) đã nghiên cu mi quan h gia giá
du, t giá và TTCK th gii. Bài nghiên cu đã gii thích mi quan h ngn hn và
dài hn gia các bin giá du, giá vàng, t giá và ch s chng khoán các nc M,
c, Nht Bn, Thái Lan và Trung Quc t gia nm 2006 đn tháng 2 nm 2009.
Phng pháp kim nghim đn v đc thc hin đ kim tra tính dng, phng
pháp đng tích hp (Johansen) đc s dng đ kim tra liu có mi quan h dài
hn gia các bin hay không? mô hình Var đc s dng đ xác đnh đ tr ti u,
kt qu là đ tr ti u cho M, Nht, Thái Lan và Trung Quc là 9, trong khi đó
c là 10 và cui cùng kim đnh nhân qu Granger đ xác đnh mi quan h nhân
qu gia các bin. Vi phng pháp nghiên cu nh trên, kt qu đã ch ra rng tn
9
ti mi quan h đng liên kt gia giá du, giá vàng t giá hi đoái và ch s giá
chng khoán các nc c, Nht Bn, Thái Lan và Trung Quc, điu này có ngha
là tn ti mi quan h dài hn gia các bin, trong khi đó th trng M, mi quan
h dài hn gia các bin tng đi yu. Bên cnh đó kt qu nghiên cu cng ch ra
rng th trng Thái Lan, giá du, giá chng khoán, giá vàng có mi quan h nhân
qu 2 chiu. Các tác gi hy vng kt qu phân tích s cung cp nhiu thông tin cho
các nhà đu t tài chính trong và ngoài nc, kt qu nghiên cu cng s đc s
dng đ phc v cho vic ra quyt đnh ca Chính ph.
Ali M.B (2011) đã có bài nghiên cu nh hng ca các nhân t v mô và vi
mô lên TTCK ca Dhaka. Bài nghiên cu này đã nghiên cu nh hng ca 3 yu
t v mô và 2 yu t vi mô lên ch s giá chng khoán ca TTCK Dhaka (DSI). Ch
s giá chng khoán (DSI) là bin ph thuc, các bin đc lp bao gm 3 bin v mô
là lm phát (INF), ch s sn lng công nghip (IPD), thanh toán nc ngoài
(REMIT), 2 bin vi mô là ch s P/E th trng (MKTPE) và tng trng bình quân
hàng tháng ca mc vn hóa th trng (PAGMCP). Các chui d liu đc kim
tra tính dng bng phng pháp kim nghim đn v (unit root test). Phng pháp
bình phng bé nht OLS đc s dng đ chy mô hình hi quy, các h s hi quy
đc kim tra tính phù hp bng kim đnh Wald vi mc ý ngha 5% và cui cùng
kim đnh nhân qu gia các bin đc s dng theo phng pháp ca Granger
(1969). D liu đc thu thp t TTCK Dhaka (DSE) và ngân hàng Bangladesh
(BB) và đc ly hàng tháng t T7/2002 đn T12/2009, tng cng 90 quan sát. S
liu các bin đc s dng phng pháp logarithms. Kt qu hi quy bi đã ch ra
rng, lm phát và thanh toán quc t có mi quan h ngc chiu vi ch s giá
chng khoán, bên cnh đó mi quan h cùng chiu đc tìm thy gia ch s công
nghip, ch s P/E, mc vn hóa th trng vi ch s giá chng khoán. Kim đnh
nhân qu Granger cho thy không có mi quan h nhân qu gia DSI vi lm phát,
ch s sn lng công nghip, t l tng trng ca mc vn hóa th trng, thanh
toán nc ngoài, tuy nhiên có mi quan h 1 chiu gia giá chng khoán và ch s
P/E th trng. Nh vy th trng không hiu qu v mt thông tin.
10
Pal and Mittal (2011) nghiên cu v s nh hng ca các nhân t v mô lên
th trng vn ca n . Mc đích ca bài vit là gii thích mi quan h trong
ngn hn và dài hn gia TTCK n đ và các bin s kinh t v mô. Qua vic s
dng chui d liu thi gian theo quý, t quý 1 nm 1995 đn quý 4 nm 2008, các
tác gi đã s dng phng pháp kim nghim đn v ADF, kim nghim đng liên
kt và mô hình hiu chnh sai s (ECM) đ rút ra kt lun thng kê trong ngn hn
và dài hn v s nh hng ca 4 nhân t v mô là t l lm phát, lãi sut trái phiu
Chính ph k hn 1 nm, t giá hi đoái gia đng ôla M và đng Rupee và tng
tit kim ni đa ca nn kinh t n lên hai ch s giá chng khoán là BSE
Sensex ca TTCK Bombay (30cty) và S&P CNX Nifty (50cty) ca TTCK Quc gia
n . Kt qu ca bài nghiên cu chng minh rng có quan h đng liên kt gia
các bin s v mô la chn trong mô hình đi vi c 2 TTCK, đó là mi quan h dài
hn, điu đó có ngha s thay đi ca các nhân t v mô s tác đng đn TTCK n
trong dài hn. Mô hình ECM trong ngn hn đã ch ra rng t l lm phát tác
đng tht s và ngc chiu trên c hai ch s chng khoán BSE Sensex và S&P
CNX Nifty; T giá hi đoái ch tác đng ngc chiu đn ch s BSE Sensex, không
tác đng đn ch s S&P CNX Nifty, khi t giá hi đoái tng lên 1% thì ch s BSE
Sensex s gim 0.96 đim; S nh hng ca lãi sut trái phiu Chính ph cho kt
qu khác nhau trên 2 TTCK, s nh hng ca bin lãi sut này lên ch s BSE
Sensex là không có ý ngha thng kê, tuy nhiên li có ý ngha thng kê mc 7%
đi vi ch s S&P CNX Nifty, và h s hi quy là 0.02, nh vy S&P CNX 50 có
quan h cùng chiu vi trái phiu Chính ph; Tng tit kim ni đa đc k vng
là nh hng đn TTCK n , vì khi tit kim tng s làm đu t tng và chng
khoán s tng, tuy nhiên các kt lun thng kê đã ch ra rng, tng tit kim ni đa
đc quan sát nh là s kt hp vô ngha vi c hai ch s chng khoán. R
2
điu
chnh trên c 2 phng trình tng đi thp khong 18%, ng ý rng ch có 18% s
thay đi ca BSE Sensex và S&P CNX 50 đc gii thích bi các bin s t giá, tit
kim, lãi sut trái phiu Chính ph và t l lm phát. iu này có ngha, có rt nhiu
các nhân t v mô khác ngoài mô hình nh hng đn s bin đng ca các ch s
chng khoán. H s ECM trên c 2 phng trình cho thy tc đ điu chnh xy ra
11
trong trng thái cân bng dài hn là s âm và có ý ngha thng kê, giá tr âm xác
nhn s tn ti ca mi quan h cân bng dài hn trong mô hình, h s ECM ch ra
tc đ điu chnh có giá tr ln lt là 0,17(đi vi phng trình BSE Sensex là bin
ph thuc) và 0.25 (đi vi phng trình S&P CNX 50 là bin ph thuc), có ngha
rng 17%, 25% s mt cân bng trong dài hn trc đó s đc điu chnh trong
ngn hn.
2.2 Tng quan các nghiên cu thc nghim Vit Nam v nh hng
ca các nhân t v mô đn th trng chng khoán Vit Nam
i vi TTCK Vit Nam, cng đã có nhiu bài nghiên cu v s nh hng
ca các nhân t v mô đn TTCK.
Nguyn Hu Tun (2011) đã có bài nghiên cu “nh hng ca bin s v
mô đn TTCK Vit Nam”, theo bài nghiên cu, TTCK chu tác đng ca nhiu yu
t trong đó có các bin s v mô nh giá tr sn lng công nghip, cung tin, t giá,
lm phát…Bng mô hình nghiên cu đnh lng, tác gi đã đo lng mc đ nh
hng ca các bin s v mô đn ch s giá VN-Index ca TTCK Vit Nam giai
đon 2005-2010. Kim đnh đng liên kt đc s dng đ đo lng mi quan h
gia các bin trong dài hn. Khi tn ti mi quan h đng liên kt thì mô hình hiu
chnh sai s dng véc t (VECM) đc thc hin nhm giúp theo dõi mi quan h
cân bng dài hn. Mô hình hiu chnh sai s (ECM) đc s dng đ xác đnh mi
quan h gia các bin trong ngn hn. Kt qu phân tích đnh lng cho thy trong
dài hn cung tin M2 có mi quan h cùng chiu vi ch s giá chng khoán, lm
phát có mi quan h ngc chiu vi ch s chng khoán và có ý ngha thng kê.
Khaled Hussainey and Le Khanh Ngoc (2009) đã nghiên cu 2 nhân t v mô
là lãi sut và sn lng công nghip nh hng đn TTCK Vit Nam, vi chui d
liu theo tháng t tháng 1 nm 2001 đn tháng 4 nm 2008, các tác gi đã s dng
phng pháp kim nghim đn v và mô hình véc t hiu chnh sai s đ xác đinh
mi quan h trong dài hn kt qu đã ch ra rng sn lng công nghip có nh
hng cùng chiu vi giá chng khoán, tuy nhiên lãi sut không nh hng đn giá
chng khoán.
12
Tô Nguyn Trng An (2010) trong lun vn ca mình đã nghiên cu “nh
hng ca chính sách tin t đn TTCK Vit Nam” vi cách tip cn khác, tác gi
đã phân tích nhân t khám phá EFA da trên kt qu kho sát phn ng ca các nhà
đu t trên TTCK Thành ph H Chí Minh trc nhng thông tin v chính sách tin
t liên quan đn lãi sut, lm phát, t l d tr bt buc, cung tin, t giá và GDP s
tác đng nh th nào đn TTCK. Nghiên cu cho thy mc đ đng ý ca các nhà
đu t qua kho sát 5 nhóm nhân t, vi thang đo 5 mc, là trên mc trung bình
(>3) nh vy, nhà đu t ghi nhn có s nh hng ca chính sách tin t lên
TTCK. Trong các nhóm nhân t, nhóm nhân t lãi sut là nhóm mang li tác đng
nh hng ln nht, và nhóm nhân t t giá USD/VND là nhóm có tác đng nh
hng ít nht.
2.3 Kt lun rút ra t các nghiên cu thc nghim v s nh hng ca
các nhân t v mô đn th trng chng khoán.
Nh vy, qua vic tham kho các nghiên cu thc nghim v s nh hng
ca các nhân t v mô đn TTCK chúng ta đu thy rng tt c các bài nghiên cu
đu thng nht ni dung có s nh hng ca các nhân t v mô lên TTCK và có
rt nhiu các nhân t v mô nh hng đn TTCK trong ngn hn và c trong dài hn.
Tuy nhiên mi bài nghiên cu li có kt lun khác nhau v mc đ nh
hng, thi gian nh hng hay thái đ nh hng ca các bin v tác đng lên
TTCK, chng han theo Gjerde và Saettem (2000), cho rng t giá hi đoái phn ng
thun vi s thay đi ca TTCK Na Uy, tuy nhiên Suliaman và các cng s
(2009) li có kt lun, t giá hi đoái tác đng ngc chiu đn TTCK Karachi, hay
Okpara (2010) đã kt lun lãi sut trái phiu Chính ph tng s làm gim li nhun
trên TTCK Negeria, nhng Pal and Mittal (2011) li có kt lun lãi sut trái phiu
Chính ph tng s làm tng ch s giá chng khoán S&P CNX 50 ca TTCK Quc
gia n . Yartey (2008) cho rng tit kim ni đa không nh hng đn TTCK,
tuy nhiên Garcia và Liu (1999) li có kt lun ngc li, t l tit kim là yu t
quyt đnh quan trng, tác đng cùng chiu đn giá tr vn hóa ca TTCK. Mu- lan
Wang và các cng s (2010) cho rng tn ti mi quan h dài hn gia gia giá du,
giá vàng, t giá hi đoái các nc c, Nht Bn, Thái Lan và Trung Quc, tuy
nhiên điu này li không xy ra trên th trng M.
13
Nh vây có s nh hng ca các nhân t v mô đn TTCK, điu này đã
đc minh chng rõ ràng qua bài nghiên cu các nc, tuy nhiên do đc thù kinh t
v mô mi nc khác nhau, do s thay đi qua thi gian ca các bin kinh t v mô,
do trình đ phát trin ca TTCK mi nc khác nhau, do thi gian nghiên cu khác
nhau nên s biu hin trong mi quan h gia các nhân t v mô và TTCK mi
nc khác nhau, và có nhng kt lun trái chiu, có nhng nhân t th trng này
thì nh hng, nhng th trng khác li không nh hng, hay có nhng nhân t
nh hng cùng chiu th trng này nhng li nh hng ngc chiu th
trng khác. Có nhng nhân t Quc gia này này nh hng ngn hn đn TTCK
nhng Quc gia khác li nh hng dài hn đn TTCK. Chính vì s khác nhau
này nên nhng nghiên cu v s nh hng ca các nhân t v mô đn TTCK luôn
là đ tài mi m, không bao gi c và đc quan tâm bi rt nhiu nhà nghiên cu,
các nhà đu t, các nhà hoch đnh chính sách hay bi nhng ai quan tâm đn
TTCK.
i vi TTCK Vit Nam, cng đã có rt nhiu các nghiên cu trc đây
nghiên cu v s nh hng ca các nhân t v mô đn TTCK, tuy nhiên qua tham
kho nghiên cu ca Pal and Mittal (2011) trên TTCK n , tác gi mun vn
dng phng pháp nghiên cu, vn dng các bin v mô trong bài nghiên cu này
đ thc hin nghiên cu trên TTCK Vit Nam bi nhng lý do sau:
Cng nh n , Vit Nam là nc Châu Á đang phát trin cn mt
lng vn ln cho nn kinh t, TTCK luôn khát vn nh vy liu, trong các nm
qua Tng tit kim ni đa quc gia ca Vit Nam tng, có phi là nhân t tích cc
to ra ngun vn phát trin TTCK? Tng tit kim ni đa Quc gia là nhân t mi
ít đc nghiên cu trong các bài nghiên cu trc đây, chính vì l đó tác gi mun
s dng nhân t này đ phân tích s nh hng lên TTCK Vit Nam.
Bên cnh nhân t tng tit kim ni đa Quc gia, lãi sut trái phiu
Chính ph cng là nhân t mi, ít đc phân tích trong các nghiên cu trc đây.
Phát hành trái phiu Chính ph là kênh huy đng vn mà Vit Nam rt hay áp dng