HIỆU ỨNG NGÀY TRONG TUẦN TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăIăHCăKINHăTăTp.ăHCM







NGUYNăKHỄNHăHọA


HIUăNGăNGĨYăTRONGăTUNăTRểNă
THăTRNGăCHNGăKHOỄNăVITăNAM



LUNăVNăTHCăSăKINHăT




TP.ăHăChíăMinhăậ Nm 2012


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăIăHCăKINHăTăTp.ăHCM


NGUYNăKHỄNHăHọA


HIUăNGăNGĨYăTRONGăTUNăTRểN
THăTRNGăCHNGăKHOỄNăVITăNAM

ChuyênăngƠnh:ăKinhătătƠiăchínhăậ NgơnăhƠng
MƣăngƠnh:ă60.ă31.ă12

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNGăDNăKHOAăHC:
PGS.ăTSăLêăPhanăTh DiuăTho

TP.ăHăChíăMinhăậ Nm 2012


LIăCAMăOAN
Tác gi lun vn có li cam đoan danh d v lun vn thc s kinh t ca
mình, c th:
Tôi tên là Nguyn Khánh Hòa
Sinh ngày 1 tháng β nm 1986 – Ti Khánh Hòa.
Quê quán: Khánh Hòa.
Là hc viên cao hc khóa 19 ca Trng đi hc Kinh t TP. HCM.
Mư s hc viên: 7701110γ50
Cam đoan lun vn thc s kinh t: “Hiu ngăngƠyătrongătun
trênăth trng chngăkhoánăVit Nam”.

Ngi hng dn khoa hc: PGS. TS Lê Phan Th Diu Tho.
Lun vn đc thc hin ti Trng đi hc Kinh t TP. HCM.
Lun vn này là công trình nghiên cu ca riêng tôi, các kt qu nghiên cu
có tính đc lp riêng, không sao chép bt k tài liu nào và cha đc công b toàn
b ni dung này bt k  đâu, các s liu, các ngun trích dn trong lun vn đc
chú thích ngun gc rõ ràng, minh bch.
Tôi xin hoàn toàn chu trách nhim v li cam đoan danh d ca tôi.
Thành ph H Chí Minh, Ngày… tháng…nm 2012
Tác gi


Nguyn Khánh Hòa


MC LC
Trang
M U 1

CHNGă1ăTNG QUAN V HIU NGăNGĨYăTRONGăTUN 5
1.1ăCácălỦăthuytăcăbn 5
1.1.1 LỦ thuyt th trng hiu qu 5
1.1.1.1 Gii thiu lỦ thuyt th trng hiu qu 5
1.1.1.β Các cp đ ca lỦ thuyt th trng hiu qu 5
1.1.β LỦ thuyt bc đi ngu nhiên 7
1.2ăCácăhinătng btăthngătrênăth trng chngăkhoán 8
1.β.1 Khái nim hin tng bt thng 8
1.2.2 Mt s hin tng bt thng trên th trng chng khoán 8
1.3 Hiu ngăngƠyătrongătunătrênăth trng chngăkhoán 12
1.γ.1 Khái nim hiu ng ngày trong tun trên th trng chng khoán 12
1.3.2 Mi liên h gia hiu ng ngày trong tun trên th trng chng khoán

và lỦ thuyt th trng hiu qu 12
1.3.3 S cn thit phi nghiên cu hiu ng ngày trong tun 13
1.γ.δ Các kt qu nghiên cu v hiu ng ngày trong tun ti các th trng
chng khoán các nc 13
1.γ.δ.1 Các kt qu nghiên cu v hiu ng ngày trong tun ti các th
trng chng khoán phát trin 13
1.γ.δ.β Các kt qu nghiên cu v hiu ng ngày trong tun ti các th
trng chng khoán mi ni 15
1.γ.δ.γ Các kt qu nghiên cu v hiu ng ngày trong tun ti th
trng chng khoán Vit Nam 17
1.γ.5 Các kt qu nghiên cu v hiu ng ngày trong tun đi vi chng
khoán thuc các ngành khác nhau 18


1.γ.6 Các kt qu nghiên cu v hiu ng ngày trong tun đi vi chng
khoán ca các công ty có giá tr vn hóa th trng khác nhau 18
1.γ.7 Các kt qu nghiên cu v nguyên nhân ca hiu ng ngày trong
tun 19
1.γ.8 u nhc đim ca vic đu t theo hiu ng ngày trong tun 20
KT LUNăCHNG 1 21

CHNGă2ăTHC TRNG TH TRNG CHNGăKHOỄNăăVIT NAM
23
2.1 Tng quan v th trng chngăkhoánăVit Nam 23
β.1.1 Khuôn kh giám sát 23
β.1.1.1 C quan qun lỦ nhà nc v chng khoán 23
2.1.1.2 Lut chng khoán 24
β.1.β Hình thc t chc hot đng 24
2.2ăQuáătrìnhăphátătrin ca th trng chngăkhoánăVit Nam 25
β.β.1 Giai đon s khai ca th trng chng khoán Vit Nam (2000-2005)

25
β.β.β Giai đon phát trin đt phá ca th trng chng khoán Vit Nam
(2006) 26
β.β.γ Giai đon bùng n ca th trng chng khoán Vit Nam (2007) 26
β.β.δ Giai đon st gim mnh ca th trng chng khoán Vit Nam (2008)
27
β.β.5 Giai đon phc hi và phát trin nhng cha bn vng ca th trng
chng khoán Vit Nam (2009-2012) 27
KT LUNăCHNGă2 34


CHNGă 3ă KIMă NH HIU NGă NGĨYă TRONGă TUNă TRểNă TH
TRNG CHNGăKHOỄNăVIT NAM 35
3.1 D liu 35


3.1.1 Ch s giá chng khoán ca S giao dch chng khoán thành ph H
Chí Minh và S giao dch chng khoán Hà Ni 35
3.1.2 Ch s giá chng khoán theo ngành ca Công ty c phn nghiên cu
đu t Phú Toàn 35
γ.1.β.1 C s phân ngành ca Phú Toàn 36
γ.1.β.β Công thc tính ch s giá theo ngành ca Phú Toàn 38
γ.1.β.γ Tiêu chun la chn chng khoán 39
3.1.3 Ch s giá chng khoán theo giá tr vn hóa th trng ca Vietstock 40
3.1.4 Li sut chng khoán 41
3.2ăPhngăphápănghiênăcu 41
3.2.1 Kim đnh nghim đn v (Unit root test) 41
γ.β.β Quan sát hin tng t tng quan ca chui li sut 42
γ.β.γ Mô hình hi qui đa bin vi bin gi và mô hình AR(1) 43
3.2.4 Kim đnh nh hng ARCH 44

γ.β.5 Mô hình GARCH (1,1) và Modified AR(1)-GARCH(1,1) 45
3.3 Kt qu kimăđnh hiu ngăngƠyătrongătun 47
3.3.1 Kt qu kim đnh hiu ng ngày trong tun đi vi li sut trung bình
47
3.3.1.1 Kt qu c lng đi vi li sut trung bình t mô hình
GARCH(1,1) 47
3.3.1.2 Kt qu c lng đi vi li sut trung bình t mô hình
Modified AR(1)-GARCH(1,1) 47
3.3.2 Kt qu kim đnh hiu ng ngày trong tun đi vi mc đ bin đng
ca li sut 50
3.3.2.1 Kt qu c lng đi vi phng sai t mô hình GARCH
(1,1) 50
3.3.2.2 Kt qu c lng đi vi phng sai t mô hình Modified
AR(1)-GARCH (1,1) 50
3.3.3 Kim đnh các khuyt tt ca mô hình 51


3.3.3.1 Kim đnh hin tng t tng quan ca phn d 52
3.3.3.2 Kim đnh nh hng ARCH 52
3.3.3.3 Kim đnh gi thit phân phi bình thng ca phn d 52
KT LUNăCHNGă3 53

CHNGă4ăGIIăPHỄPăNỂNGăCAOăTệNHăHIU QU CA TH TRNG
VĨăUăTăCHNGăKHOỄNăTHEOăHIU NGăNGĨYăTRONG TUN 55
4.1 GiiăphápăchoănhƠăqunălỦ 55
δ.1.1 Hng dn c th v công b thông tin bt thng 56
δ.1.β Gia tng ch tài đi vi trng hp vi phm công b thông tin 57
δ.1.γ Tng cng công tác thông tin báo chí 57
δ.1.δ Nâng cao hiu qu quy trình tip nhn và x lỦ thông tin 57
4.1.5 Gim khong cách gia ngày giao dch và ngày thanh toán 58

4.1.6 Tng cng thu hút nhà đu t có t chc 58
4.1.7 Nâng cao cht lng ngun nhân lc 59
4.1.8 Xây dng b ch s phn ánh đúng din bin th trng. 60
4.2 GiiăphápăchoănhƠăđuăt 60
4.2.1 Chin lc la chn thi đim gin đn 60
4.2.2 Chin lc la chn thi đim theo mư chng khoán 61
4.2.3 Chin lc kt hp các hin tng bt thng 62
4.2.4 Chin lc tránh các khon l tim nng 63

δ.β.5 Tính toán thu và các chi phí giao dch 63
4.2.6 Cp nht các quy lut ca th trng và đánh giá li kinh nghim 63
4.2.7 Nâng cao hiu bit và tránh tâm lỦ by đàn 634
4.3 NhngăđóngăgópăvƠăhn ch ca lunăvn 64
KT LUNăCHNGă4 66

KT LUN 67



DANH MCăTĨIăLIU THAM KHO 69


PH LC I

Ph lc 1: Mt s quy đnh giao dch trên HOSE, HNX và UPCOM I
Ph lc 2: Bng mô t h thng phân ngành Phú Toàn IV
Ph lc 3: Kt qu kim đnh Unit root test IX
Ph lc 4: Gin đ t tng quan ca các chui li sut XII
Ph lc 4a: Gin đ t tng quan ca các chui li sut bc t 1-18 XII
Ph lc 4b: Gin đ t tng quan ca các chui li sut bc t 19-36 XVIII

Ph lc 5: Kt qu kim đnh nh hng ARCH đi vi phn d theo OLS XXIV
Ph lc 6: Kt qu c lng đi vi li sut trung bình t mô hình GARCH(1,1)
XXVII
Ph lc 7: Kt qu c lng đi vi li sut trung bình t mô hình Modified
AR(1)-GARCH(1,1) XXVIII
Ph lc 8: Kt qu c lng đi vi phng sai li sut t mô hình GARCH(1,1)
XXXII
Ph lc 9: Kt qu c lng đi vi phng sai li sut t mô hình Modified
AR(1)-GARCH(1,1) XXXIII
Ph lc 10: Gin đ t tng quan ca bình phng phn d XXXVII
Ph lc 10a: Gin đ t tng quan ca bình phng phn d bc t 1-18 . XXXVII
Ph lc 10b: Gin đ t tng quan ca bình phng phn d bc t 19-36 XLIII
Ph lc 11: Kt qu kim đnh nh hng ARCH đi vi phn d t mô hình
GARCH(1,1) và Modified AR(1)-GARCH(1,1) XLIX
Ph lc 12: Kt qu kim đnh phân phi bình thng ca phn d LII


DANH MC BNG BIU
BNG
Trang
Bng 3.1: S khác bit tng quan trong ngành và ngoài ngành ca ngành tng
quan cao theo tiêu chun phân ngành ICB 36
Bng 3.2: S khác bit tng quan trong ngành và ngoài ngành ca ngành tng
quan cao theo h thng phân ngành Phú Toàn 37
Bng γ.γ: Phân loi doanh nghip theo giá tr vn hóa th trng ca Vietstock 40
Bng 3.4: Kt qu c lng đi vi li sut trung bình t mô hình GARCH(1,1)
47
Bng 3.5: Kt qu c lng đi vi li sut trung bình t mô hình Modified
AR(1)-GARCH(1,1) 47

HỊNH
Trang
Hình 1.1 Các nhóm thông tin và cp đ hiu qu ca th trng 7
Hình β.1: Giá tr vn hóa HOSE và HNX (β000-6/2012) 31
Hình β.β: S lng công ty niêm yt trên HOSE và HNX (β000-6/2012) 31
Hình β.γ: Din bin các ch s 2009-2012 32
Hình γ.1:  th phn d t mô hình (γ.5) đi vi li sut ngành cao su 44
Hình 4.1: Mi quan h gia các gii pháp và mc tiêu nghiên cu 55





DANH MCăCỄCăKụăHIU, CH VIT TT
Danh mc ch vit tt ting Vit

HASTC
Trung tâm giao dch chng khoán Hà Ni
HNX
S giao dch chng khoán Hà Ni
HNX-Index
Ch s giá chng khoán ca S giao dch chng khoán
Hà Ni
HOSE
S giao dch chng khoán thành ph H Chí Minh
NHNN
Ngân hàng nhà nc
Phú Toàn
Công ty c phn nghiên cu đu t Phú Toàn
TTCK

Th trng chng khoán
VN-Index
Ch s giá chng khoán ca S giao dch chng khoán
thành ph H Chí Minh
TTCK
Th trng chng khoán
TTCKVN
Th trng chng khoán Vit Nam
UBCKNN
y ban chng khoán nhà nc

Danh mc ch vit tt ting Anh

AC
Auto correlation
AR
Auto regression
ARCH
Autoregressive conditional heteroskedasticity
ATC
At-the-closing order
ATO
At-the-opening order
D/P
Dividend to price ratio
GARCH
Generalized autoregressive conditional heteroskedasticity
GATS
General Agreement on Trade in Services
ICB

Industries classification benchmark
IOSCO
International Organization of Securities Commissions
LO
Limit Order
NYSE
New York Stock Exchange
OLS
Ordinary least square
OTC
Over-The-Counter Market
PAC
Partial auto correlation
P/B
Price to Book Ratio
P/E
Price to Earning Ratio
S&P500
Standard & Poor's 500 Stock Index
WTO
World Trade Organisation
1
M U
1. TínhăcpăthităcaăđătƠi
TTCKVN đang đóng vai trò ngày càng quan trng đi vi nn kinh t. Các
quy lut vn đng và phát trin ca th trng, đc bit là các hin tng bt thng
(anomalies) trên TTCKVN thu hút s quan tâm ca rt nhiu nhà nghiên cu. Hiu
ng ngày trong tun là mt trong s các hin tng bt thng đó.
Hiu ng ngày trong tun (day-of-the-week effect) là hin tng li sut
chng khoán thng có khuynh hng cao hn (hoc thp hn) vào mt hoc mt

vài ngày nào đó trong tun và đng thi có khuynh hng bin đng thp hn (ri
ro thp hn) hoc mnh hn (ri ro cao hn) vào mt s ngày nht đnh. Hiu ng
này đư đc các nhà nghiên cu tìm thy ti nhiu TTCK trên th gii. Mt vài
công trình nghiên cu v hiu ng này ti TTCKVN cng đư đc công b. Tuy
nhiên s lng các công trình nghiên cu v hiu ng này ti Vit Nam cha nhiu
và các tác gi ch nghiên cu hiu ng này chung cho c th trng. Trong khi đó s
bin đng giá ca chng khoán thuc các ngành khác nhau hoc có giá tr vn hóa
th trng (market cap) khác nhau có nhng khác bit so vi s bin đng chung
ca th trng.
Vì vy tác gi đư chn nghiên cu đ tài “Hiu ng ngày trong tun trên th
trng chng khoán Vit Nam” vi mc tiêu kim đnh s tn ti ca hiu ng này
trong giai đon 2/1/2009 – 4/7/β01β trên TTCKVN nói chung và đc bit là s tn
ti ca hiu ng này đi vi chng khoán thuc các ngành khác nhau hoc có giá tr
vn hóa th trng (market cap) khác nhau đ t đó đ xut mt s gii pháp cho
các nhà qun lỦ nhm gia tng tính hiu qu ca th trng, đng thi đ xut mt
s gii pháp cho các nhà đu t nhm điu chnh chin lc mua bán thích hp.
2. ụănghaăthcătin
Kt qu nghiên cu v hiu ng này có nh hng trc ht là đn quyt
đnh ca nhà đu t. Nhà đu t nm đc quy lut thay đi giá chng khoán s có
chin lc mua bán chng khoán thích hp. Thêm vào đó, s tn ti hiu ng bt
thng này cng th hin mc đ hiu qu ca c th trng chng khoán và ca
2
tng b phn th trng. Vic am hiu quy lut vn đng và mc đ hiu qu ca
th trng s giúp các nhà qun lỦ có nhng chính sách điu tit thích hp.
3. ụănghaăkhoaăhc
Lun vn góp phn b sung thêm cho các công trình nghiên cu trc nhng
kt qu nghiên cu mang tính cp nht. Hn na, lun vn cung cp kt qu kim
đnh v s tn ti ca hiu ng ngày trong tun đi vi chng khoán thuc các
ngành khác nhau và chng khoán có giá tr vn hóa th trng khác nhau.
4. Cácăcôngătrìnhănghiênăcuăcóăliênăquan

Hiu ng ngày trong tun đc nghiên cu ti th trng Vit Nam ln đu
tiên bi Trng ông Lc (2006) trong lun án tin s “Equitisation and stock
market development”. Trong lun án ca mình, Trng ông Lc đư áp dng mô
hình OLS và mô hình GARCH (1,1) đ kim đnh s tn ti ca hiu ng ngày
trong tun ti th trng chng khoán Vit Nam da trên ch s VN-Index (2002-
2004). Kt qu cho thy, li sut trung bình ca th trng gim vào th ba và th
nm, nhng không thy nh hng ca hiu ng đn mc đ bin đng ca li sut.
Nm 2009, trong lun án tin s “Day-of-the-week effects in different stock
markets: New evidence on model-dependency in testing seasonalities in stock
return”, Lê Long Hu đư kim đnh hiu ng ngày trong tun trên TTCKVN bng
các mô hình OLS, GARCH, GARCH-M, TGARCH và EGARCH đi vi ch s
VN-Index (2002-2008). Kt qu t nhiu mô hình cho thy ti TTCKVN, li sut
trung bình ca th trng gim vào th ba.
Trong bài vit “Hiu ng ngày trong tun v s thay đi giá ca c phiu
trên S giao dch chng khoán Hà Ni” đng trên tp chí Ngân hàng s 5 tháng
3/2010, Trng ông Lc đư s dng mô hình OLS và GARCH(1,1) đi vi chui
s liu HNX-Index trong thi gian 2/1/2006-31/12/2008, kt qu cho thy giá c
phiu trên HNX ch tng vào th hai.
Các công trình nghiên cu đu s dng phng pháp đnh lng vi mô hình
OLS và GARCH đ kim đnh s tn ti ca hiu ng ngày trong tun trên
3
TTCKVN. D liu mà các tác gi s dng là các ch s đi din cho HOSE và HNX
nh VN-Index và HNX-Index.
5. Mcătiêu nghiênăcu
Mc tiêu nghiên cu ca lun vn là kim đnh s tn ti ca hiu ng ngày
trong tun trên TTCKVN giai đon 2/1/2009-4/7/2012 t đó đ xut mt s gii
pháp cho các nhà qun lỦ nhm nâng cao tính hiu qu ca th trng, và gii pháp
cho các nhà đu t nhm điu chnh chin lc mua bán chng khoán thích hp.
Mc tiêu kim đnh s tn ti ca hiu ng ngày trong tun s bao gm ba
vn đ c th

 Kim đnh s tn ti ca hiu ng ngày trong tun trên TTCKVN
nói chung.
 Kim đnh s tn ti ca hiu ng ngày trong tun đi vi chng khoán
thuc các ngành khác nhau.
 Kim đnh s tn ti ca hiu ng ngày trong tun đi vi chng khoán có
giá tr vn hóa th trng khác nhau.
Mc tiêu đ xut gii pháp s bao gm hai vn đ c th
 Gii pháp cho nhà qun lỦ nhm nâng cao tính hiu qu ca th trng.
 Gii pháp cho nhà đu t nhm điu chnh chin lc mua bán chng
khoán thích hp.
6. iătngănghiênăcu
i tng nghiên cu ca lun vn là hiu ng ngày trong tun trên
TTCKVN nói chung và hiu ng này đi vi chng khoán thuc các ngành khác
nhau và có giá tr vn hóa th trng khác nhau.
7. Phmăviănghiênăcu
V thi gian, lun vn nghiên cu d liu trong giai đon 2/1/2009-4/7/2012.
Nm β009 là nm mà th trng chng khoán Vit Nam bt đu thoát khi khng
hong. S liu đc thu thp đn thi đim gn nht là 4/7/2012.
4
V không gian, lun vn nghiên cu các chng khoán ti th trng giao dch
chng khoán tp trung là S giao dch chng khoán thành ph H Chí Minh
(HOSE) và S giao dch chng khoán Hà Ni (HNX).
8. Phngăphápănghiênăcu
Lun vn s dng phng pháp đnh lng vi các mô hình GARCH(1,1) và
Modified AR(1)-GARCH(1,1) đ kim đnh s tn ti ca hiu ng ngày trong tun
ti HOSE, HNX và s tn ti ca hiu ng này đi vi chng khoán thuc các
ngành khác nhau và có giá tr vn hóa th trng khác nhau.
 kim đnh s tn ti ca hiu ng ngày trong tun ti HOSE và HNX,
lun vn s dng s liu là ch s VN-Index và HNX-Index.
 kim đnh s tn ti ca hiu ng ngày trong tun đi vi chng khoán

thuc các ngành khác nhau, lun vn s dng s liu là ch s ngành ca công ty c
phn nghiên cu đu t Phú Toàn.
 kim đnh s tn ti ca hiu ng ngày trong tun đi vi chng khoán
có giá tr vn hóa th trng khác nhau, lun vn s dng s liu là ch s VS-
largecap, VS-midcap, VS-smallcap, VS-microcap ca công ty c phn Tài Vit
(Vietstock).
Bên cnh đó lun vn cng s dng phng pháp phân tích đnh tính đ lỦ
gii nguyên nhân và đ ra gii pháp cho vn đ nghiên cu.
5
CHNGă1ă
TNG QUAN V HIU NGăNGĨYăTRONGăTUN
1.1 CácălỦăthuytăcăbn
1.1.1 LỦăthuyt th trng hiu qu
1.1.1.1 Gii thiuălỦăthuyt th trng hiu qu
LỦ thuyt th trng hiu qu (Efficient market hypothesis) là mt lỦ thuyt
tài chính cho rng các th trng tài chính là hiu qu, rng giá ca hàng hóa trên th
trng tài chính, đc bit TTCK, phn ánh đy đ mi thông tin đư bit. Do đó,
không th kim đc li nhun bng cách cn c vào các thông tin đư bit hay
nhng hình thái bin đng ca giá c trong quá kh.
Vào nm 1970, Fama là ngi đu tiên đa ra lỦ thuyt th trng hiu qu.
Theo Fama, th trng hiu qu là th trng mà giá c phn ánh đy đ nhng
thông tin sn có. LỦ thuyt này da trên ba điu kin sau: Th nht, th trng bao
gm mt s lng ln các nhà đu t hành đng mt cách hp lí nhm ti đa hóa
li nhun, và các nhà đu t này s đnh giá chng khoán mt cách hp lí. Th hai,
nu mt s nhà đu t hành đng không hp lí thì nhng hành đng ca h s trit
tiêu ln nhau hoc nhng nhà mua bán chênh lch s trit tiêu nh hng ca các
nhà đu t này và không làm nh hng đn giá c. Th ba, ngi tham gia th
trng đc tip cn hu nh cùng lúc, rng rưi và không mt chi phí đi vi tt c
các thông tin. Các nhà đu t phn ng đy đ và tc thi vi các thông tin mi và
giá c cng đc điu chnh theo.

1.1.1.2 Cácăcpăđ caălỦăthuyt th trng hiu qu
Fama đư xp thông tin thành ba nhóm: thông tin trong quá kh, thông tin
công khai, và thông tin đy đ bao gm c thông tin ni b. Th trng hiu qu
đc chia thành ba dng hay ba cp đ da trên s sn có ca ba nhóm thông tin
trên.
 LỦ thuyt th trng hiu qu dng yu
6
LỦ thuyt th trng hiu qu dng yu (weak form) cho rng giá chng
khoán hin ti phn ánh đy đ tt c thông tin trong quá kh ca th trng chng
khoán, bao gm các chuyn dch liên tc ca giá, t sut thu nhp, khi lng giao
dch và các thông tin chung khác. Vì gi đnh rng mc giá th trng hin ti phn
ánh tt c các thông tin trong quá kh nên không th da vào các thông tin trong
quá kh đ kim li nhun siêu ngch. LỦ thuyt th trng hiu qu dng yu rt
tng đng vi lỦ thuyt bc đi ngu nhiên s đc trình bày sau. Nh vy, vic
nghiên cu s thay đi ca giá c trong quá kh đ d báo tng lai là không th
thc hin đc. Tuy nhiên, mt nhà đu t vn có th đánh bi th trng và kim
đc li nhun siêu ngch bng các phân tích c bn và mua bán ni gián.
 LỦ thuyt th trng hiu qu dng va
LỦ thuyt th trng hiu qu dng va (bán hiu qu, semi-strong form) cho
rng bên cnh các thông tin trong quá kh, giá chng khoán s điu chnh nhanh
chóng trc bt k thông tin công khai nào, tc là, mc giá hin ti phn ánh đy đ
mi thông tin công khai. LỦ thuyt bán hiu qu bao trùm lên lỦ thuyt hiu qu
dng yu vì tt c các thông tin trên th trng đu phi đc xem xét công khai da
trên lỦ thuyt hiu qu yu nh giá c phiu, t sut thu nhp, và khi lng giao
dch. Thông tin công khai cng bao gm tt c các thông tin phi th trng nh: các
thông báo v thu nhp và c tc, các thông tin v kinh t cng nh chính tr-xư hi.
LỦ thuyt này ng Ủ các nhà đu t khi ra quyt đnh da trên các thông tin mi
đc công b s không thu đc li nhun cao hn mc trung bình bi giá chng
khoán đư phn ánh mi thông tin công khai đó.
 LỦ thuyt th trng hiu qu dng mnh

LỦ thuyt th trng hiu qu dng mnh (strong form) cho rng giá chng
khoán phn ánh tt c các thông tin t công khai đn ni b. Ngha là s không có
mt nhóm đu t nào đc quyn tip cn đc các thông tin liên quan đn vic đnh
giá. Do đó, s không ai thu đc li nhun siêu ngch. LỦ thuyt th trng hiu
qu dng mnh là s tng hp ca c lỦ thuyt hiu qu dng yu và lỦ thuyt bán
7
hiu qu. Trong th trng hiu qu hoàn ho tt c các thông tin đu min phí và
sn có đi vi mi ngi  cùng mt thi đim.







Hìnhă1.1 Cácănhóm thôngătinăvƠăcpăđ hiu qu ca th trng
“Ngun: Efficient Market Hypothesis versus Market Anomalies” [23]
1.1.2 LỦăthuyt bcăđiănguănhiên
LỦ thuyt bc đi ngu nhiên (Random walk theory) cho rng s thay đi giá
ca mt chng khoán riêng l bt k hay ch s chng khoán ca c th trng trong
quá kh đu không th dùng đ d báo cho s thay đi trong tng lai. Nm 1953,
Maurice Kendall là ngi đu tiên đa lỦ thuyt này. Kendall cho rng các thay đi
trong giá chng khoán là tác đng ln nhau và các kh nng thay đi có th xut
hin vi cùng mt xác sut nh nhau, th nhng qua thi gian, giá chng khoán
dng nh luôn luôn có xu hng tng. Nói mt cách đn gin nht thì lỦ thuyt
bc đi ngu nhiên cho thy giá chng khoán tuân theo bc đi ngu nhiên và đó là
bc đi không th tiên đoán trc đc. Kh nng tng hay gim ca chng khoán
trong tng lai là tng đng nhau. Nhng ngi tin theo lỦ thuyt này tin rng
trong tng lai, th trng không th ging nh nhng gì nó đư xy ra vì luôn có
nhng ri ro tng thêm, đó là nhng ri ro không th bit trc. Nm 1973 khi

Burton Malkiel vit quyn sách "A random walk down Wall Street", Malkiel cng
cho thy c phân tích k thut ln phân tích c bn ch làm lưng phí thi gian mà
thôi. Malkiel tip tc cho bit chin lc mua và nm gi trong dài hn là tt nht.
S là rt vô ích nu các nhà đu t riêng l n lc đ tiên đoán th trng. Nhng n
Dng mnh (thông tin đy đ)
Dng trung bình
(thông tin công khai)
Dng yu
(thông tin quá kh)
8
lc da trên phân tích c bn, phân tích k thut và nhng phân tích khác đu vô
ích.
1.2 Cácăhinătng btăthng trênăth trng chngăkhoán
1.2.1 Kháiănim hin tng btăthng
LỦ thuyt th trng hiu qu không th gii thích ht tt c các din bin ca
th trng trên thc t quan sát. Trong tài chính thì nhng hin tng đi ngc li
vi lỦ thuyt th trng hiu qu đc gi là hin tng bt thng (anomalies). ó
là đnh ngha ca Bontanc (2003). Còn theo Tervesky và Kahnerman (1986) thì
hin tng bt thng có ngha là s khác bit hay chch khi nhng chun mc
hin đang đc chp nhn mà s khác bit này quá ph bin và mang tính h thng.
1.2.2 Mt s hinătng btăthngătrênăth trng chngăkhoán
 Hiu ng khi lng giao dch (volume)
Nu các nhà đu t hành đng mt cách hp lí theo lỦ thuyt th trng hiu
qu thì h s không mua bán vi s lng ln tr khi h mun thanh lỦ hoc tái cu
trúc danh mc đu t ca mình. Nu các nhà đu t hành đng hp lỦ da trên
nhng thông tin công khai thì s không có hàng triu lnh đt mua và bán trên th
trng ngay c khi không có thông tin gì rõ ràng. Chng hn nh trng hp ca
NYSE vi tng khi lng giao dch 5-6 t USD mt ngày và 3,600 c phiu niêm
yt. Theo Kadir Can Yalcin (2010), lỦ thuyt th trng hiu qu không th gii
thích đc khi lng giao dch 700 triu c phiu IBM trong mt ngày mà không

có nguyên nhân nào c. Ngi bán s dng thông tin nào và ti sao ngi mua
không có đc thông tin đó nu theo gi thit là h đu t da trên tt c các thông
tin sn có.
 Hiu ng v s bin đng giá (volatility)
Theo các lỦ thuyt tài chính, giá chng khoán chính là giá tr hin ti ca c
tc đc kì vng trong tng lai. Theo lỦ thuyt th trng hiu qu thì giá chng
khoán ch thay đi khi có s thay đi c tc kì vng hoc có s xut hin thông tin
mi. Tuy nhiên, thc t quan sát cho thy có vô s trng hp giá bin đng mnh
mà lỦ thuyt th trng hiu qu không th gii thích đc. LeRoy, Potter và Shiller
9
(1981) đư nghiên cu ch s S&P 500 và thy rng s bin đng giá chng khoán
ln hn t 5 đn 13 ln so vi s thay đi giá tr hin ti ca c tc kì vng.
 Hiu ng c tc tin mt (cash dividends)
Theo Black (1986), chính sách c tc là mt công c đ các nhà qun lỦ
truyn ti thông đip mt cách gián tip đn các c đông. Chính sách c tc chính là
yu t nh hng đn giá chng khoán. Nhng chính sách c tc thng gp là: c
tc tin mt, chia tách chng khoán và mua li chng khoán. Theo Miller và
Modigliani (1961), chính sách c tc không liên quan đn vic đnh giá công ty hay
giá chng khoán nu gi đnh là không có thu. Tuy nhiên, trong thc t thì nhng
bn khon v thu vn luôn tn ti. Và t đim này ny sinh hin tng bt thng
là “hiu ng c tc tin mt”. ó là khi mt công ty mun chia c tc bng cách
phân phát chng khoán cho các c đông ca mình và các c đông mun có ngay thu
nhp bng cách bán chng khoán và tin này đc gi là thng d vn (capital
gains). iu này cng tng t nh chia tách c phiu và mua li c phiu. Thng
d vn ch ph thuc vào thu khi vic thc hin xy ra.  hu ht các nc, c tc
tin mt thng b đánh thu sut thu thu nhp cao hn là thng d vn. Tuy
nhiên, c tc tin mt đc a chung hn là các hình thc c tc khác bt chp s
bt li do thu sut cao hn. Thêm vào đó, khi công ty công b chính sách c tc
tin mt thì giá chng khoán ca nó s tng. iu này hoàn toàn xa l vi lỦ thuyt
th trng hiu qu.

 Nghch lỦ phn bù ri ro vn c phn (equity premium puzzle)
Gia ri ro và li nhun k vng có mi quan h t l thun. Bn cht ca
mi quan h này nm  ch các nhà đu t không a thích ri ro (risk averse), vì th
h đòi hi mc li nhun cao đ bù đp cho mc ri ro phi chu. Theo Mehra
(1986) và Prescott (β00γ), các nhà đu t phi có mt mc đ risk aversion rt cao
đn mc không hp lí thì mi có th b qua t sut li nhun cao ca c phiu đ
đu t vào chng khoán không có ri ro nh trái phiu. S chênh lch t sut li
nhun ca 2 loi chng khoán này đôi khi lên đn 7-13%. Hin tng này cho đn
10
nay vn là mt bài toán hóc búa cho các nhà nghiên cu tài chính, vì th h đt cho
nó cái tên equity premium puzzle.
 Tính kh đoán (predictability)
Theo lỦ thuyt th trng hiu qu thì không th d báo đc giá tng lai
ca chng khoán da vào các thông tin sn có trên th trng. Tuy nhiên có rt
nhiu nghiên cu cho thy có th d báo giá tng lai ca chng khoán da vào t
sut c tc D/P, ch s giá trên thu nhp P/E, ch s giá trên giá tr s sách P/B, công
b li nhun, kích thc ca công ty, nhng v mua li c phn, phát hành ln đu.
Rozeff (1984), Fama và French(1988) đư s dng D/P đ d đoán thu nhp tng
lai ca chng khoán, đó là t s D/P càng cao thì li nhun tng lai s càng cao.
Campbell and Shiller (1988) đư tìm ra rng ch s ch s giá trên thu nhp P/E là
mt công c hu hiu đ d báo li nhun t chng khoán. basu (1977) đư tìm ra
rng nhng chng khoán có ch s giá trên thu nhp P/E thp thì tt hn nhng
chng khoán có ch s giá trên thu nhp P/E cao. Lakonishok, Sleifer, Vishny
(199δ) đư chng minh nhng chng khoán có ch s giá trên giá tr s sách P/B thp
thng mang li li nhun cao hn là nhng chng khoán có ch s P/B cao.
ball và Brown (1968) ln đu tiên tìm ra rng có mt s trì hoưn trong phn ng đi
vi vic công b li nhun, đó cng là lí do nhà đu t có th d báo và kim đc
li nhun bt thng. H đư gi hiu ng này là Post Earnings Announcement
Drift. ó là hin tng giá c phiu ca các công ty tip tc tng trong thi gian 3
quỦ sau khi công b li nhun cao (tin tt) và tip tc gim trong γ quỦ sau khi

công b li nhun thp (tin xu). Theo lỦ thuyt th trng hiu qu, thông tin v
trin vng ca doanh nghip phi đc nhanh chóng phn ánh trong giá c phiu,
tuy nhiên hin tng post earnings announcement drift cho thy có kh nng th
trng phn ng chm (under-reaction) đi vi thông tin v kt qu hot đng ca
doanh nghip.
Banz và Reinganum (1981) đư ch ra mt hiu ng bt thng đáng kinh
ngc. ó là chng khoán ca nhng công ty nh mang li li nhun trung bình cao
hn chng khoán ca nhng công ty ln. Vì nhng thông tin v nhng công ty nh
11
thì không ph bin bng nhng công ty ln nên nhng chng khoán ca các công ty
nh không thu hút các t chc đu t và tính thanh khon không cao. u t vào
các chng khoán này d thu đc li nhun bt thng.
Khi các doanh nghip ln đu tiên phát hành c phiu ra công chúng, các nhà
đu t thng đ xô đn mua. Ch s ít nhng ngi đ may mn mua đc. Tuy
nhiên, Loughran và Ritter (1995), là ngi đư nghiên cu các phát hành mi gia
1970 và 1990, tìm thy rng các món lưi sm này đư bin thành l. Tng cng trong
5 nm theo sau vic phát hành ra công chúng ban đu, các c phiu này có thành
qu t hn khong 30% so vi c phiu ca các doanh nghip có quy mô tng t.
Mt trong nhng hiu ng bt thng ca th trng chng khoán là s phn
ng quá mc (over-reaction). De Bondt và Thaler (1985) đư nêu ra gi thuyt v s
phn ng quá mc ca các nhà đu t trên TTCK, cho rng các c phiu có s tng
giá mnh  thi đim hin ti s gim giá mnh trong tng lai và ngc li. S
dng dưy s li nhun (đc tính bng chênh lch giá c phiu gia β quan sát lin
k nhau) theo thi gian vi tn sut tháng ca tt c các loi c phiu đc niêm yt
trên S giao dch chng khoán New York t tháng 1-19β6 đn tháng 1β-1986, De
Bondt và Thaler thành lp 2 danh mc, đó là danh mc “thng” (winer) và danh
mc “thua” (loser), da trên li nhun bt thng (li nhun ca tng loi c phiu
tr li nhun ca ch s chng khoán) ca các loi c phiu. Kt qu là, danh mc
“thua” trong giai đon quan sát có li nhun trong giai đon tip theo cao hn.
Bên cnh nhng hiu ng bt thng nói trên v tính kh đoán ca th trng

chng khoán, ngi ta còn tìm thy các hiu ng mùa v (seasonal effects). Hiu
ng ngày trong tun là hiu ng li sut chng khoán tng vào th sáu và gim vào
th hai. Hiu ng gi trong ngày (intra day) là hiu ng li sut chng khoán tng
hay gim vào mt thi đim nào đó trong ngày. Hiu ng tháng giêng (January
effect) là hiu ng li sut chng khoán vào tháng 1 s cao hn các tháng khác
trong nm. Hiu ng này đc bit xy ra đi vi chng khoán có ch s P/E thp,
các chng khoán đư tng gim giá trong quá kh và chng khoán ca các công ty
nh. Hiu ng ngày trong tháng (intra-month) là hiu ng li sut khác nhau gia
12
na đu ca tháng vi na cui tháng. Hiu ng qua tháng (turn-of-the-month) là
hiu ng li sut chng khoán cao hn vào nhng ngày cui tháng trc và đu
tháng sau. Hiu ng qua nm là hiu ng li sut chng khoán thng cao hn vào
nhng ngày cui tháng 1β và nhng ngày đu tháng 1. Hiu ng ngày l (holiday
effect) là hiu ng chng khoán thng sinh ra li nhun bt thng vào nhng
ngày trc khi ngh l.
1.3 Hiu ngăngƠyătrongătun trênăth trng chngăkhoán
1.3.1 Kháiănim hiu ngăngƠyătrongătun trênăth trng chngăkhoán
Hiu ng ngày trong tun (day-of-the-week-effect) trên TTCK là hiu ng
li sut chng khoán thng có xu hng cao hn (hoc thp hn) mt cách bt
thng vào mt hoc mt vài ngày nào đó trong tun và đng thi có khuynh hng
bin đng thp hn (ri ro thp hn) hoc mnh hn (ri ro cao hn) trong mt s
ngày nht đnh.
1.3.2 Miăliênăh gia hiu ngăngƠyătrongătunătrênăth trng chngăkhoánă
vƠălỦăthuyt th trng hiu qu
Hiu ng ngày trong tun trên th trng chng khoán là mt trong nhng
hin tng bt thng mâu thun vi lỦ thuyt th trng hiu qu.
S tn ti hiu ng ngày trong tun chính là mt ví d v tính kh đoán ca
chng khoán và là du hiu cho thy th trng hot đng cha hiu qu. Chính vì
vy vic nghiên cu v hiu ng ngày trong tun nm trong mt h thng các
nghiên cu v lỦ thuyt th trng hiu qu.

Th trng hot đng cha hiu qu là mt trong nhng nguyên nhân dn
đn s tn ti hiu ng ngày trong tun. LỦ thuyt th trng hiu qu nêu ra nhng
đc tính và điu kin đ th trng tr nên hiu qu. Nu nhng điu kin này b vi
phm thì hiu ng ngày trong tun có th xut hin. Nu nhng điu kin này đc
tha mưn  nhng mc đ khác nhau thì s gây ra các mc đ mnh yu tng ng
ca hiu ng ngày trong tun. Hiu ng này cng s dn bin mt khi th trng tr
nên thc s hiu qu.
13
Phng pháp nghiên cu v hiu ng ngày trong tun xut phát t phng
pháp nghiên cu lỦ thuyt th trng hiu qu. Khi nghiên cu v lỦ thuyt th
trng hiu qu, các nhà kinh t tìm cách chng minh rng giá ca chng khoán là
ngu nhiên bng mt s phng pháp nh kim đnh tính dng, tính ngu nhiên.
ây cng chính là bc đu tiên đ kim đnh s tn ti ca hiu ng ngày trong
tun.
Tóm li lỦ thuyt th trng hiu qu va là xut phát đim va là đích đn
cu vic nghiên cu hiu ng ngày trong tun.
1.3.3 S cn thit phiănghiênăcu hiu ngăngƠyătrongătun
Kt qu nghiên cu v hiu ng ngày trong tun có nh hng trc ht là
đn quyt đnh ca nhà đu t. Nhà đu t nm đc quy lut thay đi giá chng
khoán s có chin lc mua bán chng khoán thích hp. Thêm vào đó, s tn ti
hiu ng bt thng này cng th hin mc đ hiu qu ca c th trng chng
khoán và ca tng b phn th trng. Vic am hiu quy lut vn đng và mc đ
hiu qu ca th trng s giúp các nhà qun lỦ có nhng chính sách điu tit thích
hp.
Vic nghiên cu v hiu ng ngày trong tun góp phn b sung cho h thng
các công trình nghiên cu liên quan đn lỦ thuyt th trng hiu qu. Không ch
khng đnh li các kin thc đư đc xây dng t trc, vic nghiên cu trong giai
đon mi có th giúp đa ra nhng nhn đnh mang tính cp nht và mi m.
Vi nhng Ủ ngha thc tin và khoa hc nh  trên, vic nghiên cu v hiu
ng ngày trong tun là rt cn thit. Trên thc t, hiu ng này đư tr thành mt

trong nhng hiu ng ni ting thu hút s quan tâm ca rt nhiu nhà nghiên cu và
c nhng nhà đu t k t hn ba thp k qua ti các th trng trên khp th gii.
1.3.4 Cácăkt qu nghiênăcu v hiu ngăngƠyătrongătun tiăcácăth trng
chngăkhoánăcácănc
1.3.4.1 Cácăkt qu nghiênăcu v hiu ngăngƠyătrongătun tiăcácăth trng
chngăkhoán phátătrin
14
Hiu ng ngày trong tun đc nghiên cu đu tiên ti TTCK M. French
(1980), Gibbon và Hess (1981), Condoyanmi (1987), Jaffle và Westerfield (1985),
Dubois và Louvet (1996) đư tìm ra rng li sut trung bình ca chng khoán gim
vào th hai và tng vào th sáu. Jaffle và Westerfield (1985), Condoyanmi (1987),
Duboit và Louvet (1996), Kiymaz và Berument (β00γ) cng tìm thy hiu ng li
sut chng khoán gim vào th hai và tng vào th sáu ti TTCK Canada tng t
nh  M.
 Châu Âu, hiu ng ngày trong tun đc tìm thy ti tt c các TTCK phát
trin. Hiu ng li sut trung bình ca chng khoán gim vào th hai đư đc Jaffle
và Westerfield (1985), Condoyanmi (1987), Duboit và Louvet (1996), và Kiymaz
và Berument (β00γ) chng minh là có tn ti ti các TTCK Anh, c, Pháp, Thy
S, hiu ng li sut chng khoán tng vào th sáu đc tìm thy ti TTCK Pháp.
Thêm vào đó, theo nghiên cu ca Jaffle và Westerfield (1985), Condoyanmi
(1987), và Balaban (2001), li sut chng khoán gim vào th ba ti các TTCK
Anh, c, Pháp, Áo, Hà Lan. Bên cnh đó, Balaban (β001) cng ghi nhn hin
tng li sut chng khoán gim vào th sáu ti c và Áo.
Chuyn sang khu vc châu Á và Thái Bình Dng, Jaffle và Westerfield
(1985), Condoyanmi (1987), Duboit và Louvet (1996) đư chng minh rng li sut
chng khoán đc bit tng vào th sáu và gim vào th ba ti TTCK Úc và Nht
Bn. Hin tng li sut chng khoán gim vào th ba ti TTCK Úc và Nht Bn
khác vi nhng gì quan sát đc ti TTCK M. Theo Jaffle và Westerfield (1985),
hiu ng này có th là do vic chênh lch múi gi gia hai th trng này vi M.
Tuy nhiên, khi tin hành các nghiên cu c th hn, h ch có th kt lun rng vic

chênh lch múi gi ch có th gii thích đc s khác bit gia TTCK Úc và M
ch cha th có kt lun đi vi TTCK Nht Bn.
Mt điu quan trng là các nghiên cu nói trên ti các TTCK phát trin hu
ht là các nghiên cu cho giai đon trc nm 1990. Trong thi gian sau này, Koher
và các cng s (2004) tìm thy rng hiu ng ngày trong tun đư bin mt ti các
TTCK phát trin. H đư ch ra s tn ti ca hiu ng ngày trong tun ti các TTCK
15
M, Nht, Anh, Pháp, c, Canada, ụ, Hà Lan, Thy S và Úc trong giai đon
1980 – 1990, nhng trái li đư không còn tn ti  các th trng này, tr TTCK
Nht Bn trong giai đon 1991 – β00β. Nghiên cu ca h cng ch ra rng s hoàn
thin hn trong dài hn v mc đ hiu qu ca th trng đư làm hiu ng ngày
trong tun bin mt.
Bên cnh hiu ng ngày trong tun v li sut chng khoán, hiu ng ngày
trong tun v mc đ bin đng ca li sut cng đc ghi li trong rt nhiu bài
nghiên cu. Balaban và các cng s (β001) đư tìm thy hiu ng ngày trong tun v
mc đ bin đng ca li sut chng khoán ti các th trng Áo, B, an Mch,
Pháp, ụ, Na Uy, Thy S và M trong giai đon 1993 - 1998. C th là mc đ bin
đng li sut gim vào th ba ti TTCK B, an Mch, Pháp, ụ, vào th t và th
nm ti ụ, và Na Uy, mc đô bin đng li sut tng vào th ba đc ghi nhn ti
TTCK Áo, vào th nm ti Áo, an Mch, và M. Thêm vào đó, Berument và
Kiymaz (β001) đư tìm thy s bin đng li sut ít nht và nhiu nht tng ng
vào th t và th sáu đi vi li sut ca chui S&P 500. Kiymaz và Berument
(2000) cng ghi li mc bin đng nhiu nht vào th hai ti Nht Bn và c, vào
th nm ti Anh, vào th sáu ti M và Canada.
1.3.4.2 Cácăkt qu nghiênăcu v hiu ngăngƠyătrongătun ti cácăth trng
chngăkhoán mi ni
Tính đn nay đư có rt nhiu công trình nghiên cu v hiu ng ngày trong
tun ti các TTCK mi ni. Liên quan đn các TTCK  ông Âu, Poshakwale và
Murinde (β001) đư chng minh hiu ng ngày trong tun không xut hin ti TTCK
Budapest và Wasaw trong giai đon 1994 – 1996. Hn na, Ajayi và các cng s

(β00δ) đư nghiên cu 11 th trng nhng ch phát hin ra hiu ng ngày trong tun
ti 4 th trng Estonia, Lithuania, Nga và Slovenia. C th là hin tng li sut
gim vào th hai ti Estonia và Lithuania, và tng vào th hai ti Nga và th sáu ti
Slovenia. Thêm vào đó, Balaban (β005) đư nghiên cu TTCK Th Nh K và thy
rng li sut chng khoán tng nhiu nht vào th sáu trong giai đon t tháng
1/1988 đn tháng 8/199δ. Sau đó, Oguzen và Guven (β00γ) đư kim tra li hiu ng