Giải pháp thực hiện tự do hóa tài chính ở Việt Nam trong điều kiện hội nhập

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM







DNG KIM I






GII PHÁP THC HIN T DO HÓA TÀI CHệNH
 VIT NAM TRONG IU KIN HI NHP





LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh – Nm 2012


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM







DNG KIM I

GII PHÁP THC HIN T DO HÓA TÀI CHệNH
 VIT NAM TRONG IU KIN HI NHP


Chuyên ngành : Kinh t tƠi chính ậ Ngân hàng
Mƣ s : 60.31.12




LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC: TS. TRN TH MNG TUYT











TP. H Chí Minh – Nm 2012

1

MC LC

DANH MC VIT TT
DANH MC BNG
DANH MC BIU 
LI M U
CHNG 1: TNG QUAN V T DO HÓA TÀI CHệNH 9
1.1. Khái nim t do hóa tài chính 9
1.2. Trình t t do hóa tài chính 11
1.3. Vai trò ca t do hóa tài chính đi vi nn kinh t 14
1.4. Nhng mt trái ca t do hóa tài chính 18
1.5. Din bin t do hóa tài chính trên th gii 21
1.5.1. Trung Quc 21
1.5.2. Thái Lan 22
1.5.3. Nht Bn 24
1.6. Bài hc kinh nghim đi vi Vit Nam 25
1.7. Mt s đnh hng trong quá trình thc hin t do hóa tài chính 26
1.7.1. Ch đng thc hin các chính sách đ s dng có hiu qu dòng vn nc
ngoài 26
1.7.2. Ch đng đi phó vi nhng bt n ca dòng vn trong quá trình t do
hóa tài chính 27
CHNG 2: THC TRNG T DO HÓA TÀI CHệNH  VIT NAM 29
2.1. Bi cnh kinh t Vit Nam trong giai đon 2001- 2010 29
2.1.1. Trc khi gia nhp WTO 29
2.1.2. Sau khi gia nhp WTO 31
2.2. Thc trng quá trình t do hóa tài chính  Vit Nam 35
2

2.2.1. T do hóa lãi sut 35

2.2.1.1. Din bin t do hóa lãi sut 36
2.2.1.2. Thành tu đt đc 38
2.2.1.3. Nhng hn ch, tn ti 38
2.2.2. T do hóa hot đng tín dng 39
2.2.2.1. Din bin t do hóa hot đng tín dng 39
2.2.2.2. Thành tu đt đc 41
2.2.2.3. Nhng hn ch, tn ti 42
2.2.3. T do hóa hot đng ca các đnh ch tài chính trung gian 43
2.2.3.1. Thành tu đt đc 43
2.2.3.2. Nhng hn ch, tn ti 48
2.2.4. T do hóa th trng chng khoán 49
2.2.4.1. Din bin t do hóa th trng chng khoán 49
2.2.4.2. Thành tu đt đc 52
2.2.4.3. Nhng tn ti, hn ch:. 54
2.2.5. T do hóa dch v tài chính 54
2.2.5.1. Din bin t do hóa dch v tài chính 54
2.2.5.2. Thành tu đt đc 56
2.2.5.3. Nhng tn ti, hn ch 59
2.2.6. T do hóa th trng ngoi hi 60
2.2.6.1. Nhng thành tu đt đc 60
2.2.6.2. Tác đng ca t do hóa th trng ngoi hi 60
2.3. ánh giá chung v t do hóa tài chính ti Vit Nam 62
2.3.1. Mt đt đc 62
2.3.2. Mt hn ch 64
2.3.3. Nguyên nhân 65
3

CHNG 3: GII PHÁP THC HIN T DO HÓA TÀI CHệNH  VIT
NAM TRONG THI GIAN TI 68
3.1 nh hng trong quá trình thc hin t do hóa tài chính 68

3.1.1. Giai đon tip tc t do hóa tài chính ( 2012 – 2015 ) 68
3.1.2. Giai đon đy mnh t do hóa tài chính ( 2016 – 2020 ) 69
3.1.3. Giai đon hoàn tt t do hóa tài chính ( 2021 – 2025 ) 69
3.2 Các nhóm gii pháp đy mnh t do hóa tài chính 69
3.2.1. Nhóm gii pháp hoàn thin chính sách lãi sut 69
3.2.2. Nhóm gii pháp hoàn thin th trng ngoi hi 72
3.2.3. Nhóm gii pháp phát trin ngành ngân hàng 74
3.2.4. Nhóm gii pháp phát trin th trng chng khoán 77
3.3 Các bin pháp phòng nga ri ro trong quá trình t do hóa tài chính 79
3.3.1. Nhóm gii pháp n đnh v mô 79
3.3.2. Nhóm gii pháp lành mnh hóa nn tài chính quc gia 82
KT LUN 86
TÀI LIU THAM KHO 87










4

DANH MC VIT TT

BQLNH : Bình quân liên ngân hàng
DNNN : Doanh nghip nhà nc
FDI : u t trc tip nc ngoài

FII : u t gián tip nc ngoài
GDP : Tng sn phm quc ni
HQT : Hi đng qun tr
IMF : Qu tin t quc t
NHNN : Ngân hàng nhà nc
NHTM : Ngân hàng thng mi
NHTMQD : Ngân hàng thng mi quc doanh
NSNN : Ngân sách nhà nc
OTC : Th trng chng khoán phi tp trung
TCTD : T chc tín dng
TDHTC : T do hóa tài chính
TTCK : Th trng chng khoán
TTTC : Th trng tài chính
UBCKNN : y ban chng khoán nhà nc
UBND : y ban nhân dân
UPCOM : Sàn giao dch chng khoán công ty đi chúng cha niêm yt
USD : đng đô la M
VN : đng Vit Nam
WB : Ngân hàng th gii
WTO : T chc thng mi th gii

5

DANH MC BNG

Bng 1.1: Tình hình TDHTC  mt s nc ông Nam Á trc khng hong 1997 12
Bng 2.1: Tng trng GDP theo ngành (%) 29
Bng 2.2: T trng tín dng ngn hn so vi tng d n ca các ngân hàng trên đa bàn
TPHCM (%) 39
Bng 2.3: Hot đng tín dng 47

Bng 2.4: Huy đng vn 47
Bng 2.5: Tc đ tng trng phí bo him gc theo nghip v bo him toàn th
trng 58













6

DANH MC BIU 

Biu đ 2.1: Cam kt và gii ngân vn đu t trc tip nc ngoài (t đô la M) 30
Biu đ 2.2: Cán cân thng mi và tài khon vãng lai (%GDP) 31
Biu đ 2.3: Tng trng GDP giai đon khng hong (2007 – 2010) (%) 32
Biu đ 2.4: Cam kt và gii ngân vn đu t trc tip nc ngoài 2007-2011 (t đô la
M) 33
Biu đ 2.5: Thâm ht cán cân vãng lai (2007 – 2009) (%GDP) 34
Biu đ 2.6: Th phn huy đng vn 46
Biu đ 2.7: Th phn tín dng 46
Biu đ 2.8: T l vn hóa th trng/tng sn lng quc ni (%GDP) 53
Biu đ 2.9: S lng tài khon ca nhà đu t 53

Biu đ 2.10: T giá k hn 1 nm ca hp đng k hn không chuyn giao
(VN/USD) 62
Biu đ 2.11: Mt s ch tiêu v đ sâu tài chính ca Vit Nam 63











7

LI M U
===
===
1. Lý do nghiên cu
Tháng 11/2006, Vit Nam chính thc tr thành thành viên th 150 ca T chc
thng mi th gii (WTO). ó là thông đip rõ ràng v nhng thành công ca công
cuc đi mi đc bt đu t nm 1986. Hi nhp kinh t là mt tt yu ca nn kinh
t hin đi, s to ra đng lc cho Vit Nam trong tin trình m ca kinh t, t do hóa
thng mi, tài chính,…
Trên th gii, xu hng t do hóa tài chính cùng vi hi nhp kinh t ca các
nc trên th gii đã hình thành trong gn bn thp k qua, và Vit Nam cng không
ngoi l. Quá trình đó bc đu đã đt đc nhng thành tu nht đnh, góp phn vào
s tng trng và phát trin kinh t ca nc ta c trong giai đon trc và sau khi hi
nhp. Song bên cnh đó vn còn nhiu tn ti, vng mc cn đc nghiên cu sâu

hn v lỦ lun và đánh giá chính xác thc trng đ t đó đ ra mt l trình thc hin t
do hóa tài chính hp lỦ, có th khai thác đc nhng li ích đng thi tránh đc
nhng ri ro mà t do hóa tài chính có th mang li. ó cng là lỦ do chính yu tôi
chn đ tài “Gii pháp t do hóa tài chính  Vit Nam trong điu kin hi nhp” làm
ni dung ca lun vn.
2. Vn đ và mc tiêu nghiên cu:
T nhng nm đu ca th k th 20, Vit Nam đã tin hành xây dng mt nn
kinh t th trng đnh hng xã hi ch ngha. Vit Nam đã tích cc to lp nhng th
ch th trng cho nn kinh t, trong đó đã tng bc đa lnh vc tài chính vn đng
theo hng t do. Quá trình t do hóa tài chính đó đã mang li nhiu tác đng tích cc
cho s phát trin ca đt nc, song bên cnh đó vn còn nhiu hn ch. Vi thc tin
đó, đ tài hng đn mc đích đ xut mt s gii pháp đ đy mnh quá trình t do
hóa tài chính  Vit Nam trong thi gian ti.
8

3. Phng pháp nghiên cu:
 tài đã chn phng pháp thu thp và tng hp s liu kt hp vi phng
pháp phân tích, so sánh đ đánh giá thc trng quá trình t do hóa tài chính  nc ta.
T thc tin tin trình t do hóa tài chính ca mt s nc, đ tài đi đn thc tin Vit
Nam và đa ra gii pháp thc hin t do hóa tài chính trong thi gian ti.
4. ụ ngha đ tài:
T do hóa tài chính là mt trong nhng bc m ca th trng rt quan trng
trong bi cnh hi nhp hin nay. Thc tin đã chng minh rng t do hóa tài chính
không nhng là đòi hi ca quá trình hi nhp, mà còn là nhu cu ca các quc gia đ
to điu kin thu hút ngun lc cho tng trng kinh t. Vi thc tin đó, đ tài s
đánh giá nhng thành tu, hn ch ca quá trình t do hóa tài chính  Vit Nam trong
thi gian qua, đ t đó đ xut mt s gii pháp đ thúc đy t do hóa tài chính din ra
mnh m hn nhng vn đáp ng yêu cu v l trình và phòng nga ri ro bt n trên
th trng tài chính – tin t.
5. Cu trúc đ tài:

Ngoài phn m đu và kt lun, cu trúc đ tài gm 3 chng:
- Chng 1: Tng quan v t do hóa tài chính
- Chng 2: Thc trng t do hóa tài chính  Vit Nam
- Chng 3: Gii pháp thc hin t do hóa tài chính  Vit Nam trong thi
gian ti






9

CHNG 1: TNG QUAN V T DO HÓA TÀI CHệNH
1.1. Khái nim t do hóa tƠi chính
Theo Johnston và Sundararajan
1
thì “T do hóa tài chính có th đc đnh
ngha là mt tp hp các ci cách và bin pháp chính sách đc thit k đ bãi b
kim soát và chuyn đi h thng tài chính và cu trúc ca nó đ đt đc h thng th
trng theo hng t do trong mt khuôn kh pháp lý thích hp”. Vi quan đim này,
TDHTC đc hiu là quá trình mà nhà nc thc hin vic đi mi qun lỦ theo
hng hn ch can thip vào th trng, hn ch các bin pháp kim soát và tin ti
hình thành mt th trng tài chính t do. T do ca th trng tài chính cn phi đm
bo nguyên tc tuân th pháp lut. Tuy nhiên, pháp lut cn phi đm bo đnh hng
cho s phát trin theo hng th trng. Nh vy, vai trò qun lỦ ca nhà nc đi vi
th trng tài chính đc thc hin thông qua công c pháp lỦ thích hp, đm bo th
trng tài chính phát trin t do và lành mnh.
Bên cnh đó, Mc Kinnon
2

thì cho rng “T do hóa tài chính là vic ct gim
nhng s phân tán quá ln ca t sut li nhun ca hot đng đu t hin ti và
tng lai bng cách kim soát các doanh nghip ni đa”. Quan đim này ca Mc
Kinnon đc hiu là cn đa giá c ca các công c tài chính v giá tr thc ca nó, và
t đó các hot đng kinh t s hiu qu hn. Ví d, vic kim ch lãi sut tit kim thp
hn mc cân bng s hn ch tit kim và khuyn khích tiêu dùng. Và nn kinh t ri
vào tình trng mt cân đi gia tit kim và đu t. Áp lãi sut trn cho vay cng s
làm méo mó li tc thc s ca các d án đu t. Lãi sut trn thp hn t sut li
nhun bình quân thì nhng d án trc đây không có hiu qu khi lãi sut cao bây gi
li có lãi. Và nhng d án có lãi khi lãi sut cao s càng có li nhun nhiu hn khi áp
trn lãi sut thp. Kt qu ca s kim ch lãi sut s làm phát sinh chênh lch t sut
li nhun, không khuyn khích cnh tranh, kinh t trì tr .


1
R.B Johnston và V. Sundararajan: thành viên b phn tin t và ngoi hi ca IMF
2
Ronald I. McKinnon: Giáo s kinh t hc quc t, i hc Stanford
10

Vy, t do hóa tài chính là gim thiu s can thip ca nhà nc vào các quan
h và giao dch tài chính. Các hot đng trên th trng tài chính đc t do thc hin
theo tín hiu th trng.
Bn cht ca t do hóa tài chính là hot đng tài chính theo c ch ni ti vn
có ca th trng, là chuyn vai trò điu tit tài chính t "bàn tay can thip" hay "bàn
tay hu hình" ca chính ph sang "bàn tay vô hình" ca th trng, chuyn t qun lỦ
bng hành chính sang qui lut th trng. Vì vy t do hóa tài chính nm  trung tâm
vn đ muôn thu ca nn kinh t là gii quyt mâu thun gia vai trò ca nhà nc và
vai trò ca th trng, đc bit là khi v trí ca tài chính đang ngày mt quan trng hn
không ch đi vi tng quc gia mà còn đi vi tng khu vc và toàn cu. Tài chính là

mt phm trù rt rng ln và phc tp xuyên sut t huy đng ti phân b và s dng
các ngun lc tài chính - tin t có hn sao cho có hiu qu nht đn toàn b nn kinh
t xã hi.
T do hóa tài chính bao gm các khía cnh c bn sau:
- T do hóa lãi sut: đây đc coi là ht nhân ca t do hóa tài chính trong
nc, trong đó, lãi sut phi do th trng quyt đnh tùy thuc vào cung cu v đu t,
vào mc tit kim và thu nhp trong nn kinh t.
- T do hóa hot đng phân b tín dng: ngun tín dng đc phân b da trên
lãi sut th trng và mc đ tin cy ca ngi đi vay ch không phi bng các quyt
đnh hành chính.
- T do hóa tài khon vn: Tài khon vn trong cán cân thanh toán ca mt
quc gia bao gm các giao dch đu t vào trong nc và ra nc ngoài, vay và cho
vay quc t ngn hn, trung hn và dài hn. T do hóa cho phép mt nc t do xut
khu hoc nhp khu vn vi nc ngoài thông qua các hình thc FDI, đu t gián tip
(vn c phn), vay và cho vay n.
11

- T do hóa các dch v tài chính: cho phép các ngân hàng, các t chc tài chính
trong và ngoài nc đc t do tham gia cung cp các dch v tài chính trên th trng
và không phân bit đi x gia các nhà cung cp dch v tài chính này.
Trong quá trình thc hin t do hóa tài chính, các khía cnh c bn trên có th
đc thc hin đng thi cùng mt lúc, cng có th đc thc hin theo tng bc
khác nhau sao cho phù hp vi bi cnh quc t và đc dim ca tng quc gia. Cách
thc tin hành nh vy đc gi là trình t t do hóa tài chính.
1.2. Trình t t do hóa tài chính
Thc t quá trình t do hóa tài chính trên th gii cho thy không có mt trình
t t do hóa tài chính chung nào cho tt c các nc. Các quc gia khác nhau thc hin
t do hóa tài chính theo các trình t hoàn toàn khác nhau. Bng 1.1 cho ví d v trình
t t do hóa tài chính ca hai nc rt gn vi Vit Nam trong khu vc là Indonesia và
Malaysia, trong đó cho thy Indonesia có xu hng thc hin các bin pháp t do hóa

tài chính đi ni trc khi t do hóa tài khon vãng lai trong khi Malaysia li thc hin t
do hóa tài khon vãng lai trc.











12

Bng 1.1: Tình hình TDHTC  mt s nc ông Nam Á trc khng hong
1997

INDONESIA
MALAYSIA
T do lãi sut
T 1983
T 1991 (tr khu vc kinh t u tiên)
Phân b tín
dng
T do hóa nm 1983, kim soát
li nm 1995

T l d tr
ngân hàng

3% t nm 1996, (không tính tin
mt vào d tr)
Tng t 5.5% (1989) lên 9.5%
(1994)
u t trc
tip nc
ngoài
T đu 1990, doanh nghip 100%
vn (tr mt s lnh vc)
T 1987, doanh nghip 100% vn
nc ngoài nu xut khu 80%. Cui
1980 cho phép công ty chng khoán
nc ngoài hot đng.
u t gián
tip nc
ngoài
S hu c phn nc ngoài ti đa
là 49%
Ngi nc ngoài nm ti đa 30%
c phn ca mt công ty đc niêm
yt
Vay n nc
ngoài.
T cui nm 1980, vay n nc
ngoài đc t do hóa
Thành lp trung tâm tài chính hi
ngoi nm 1990
(Ngun: Tng hp t World Bank 10/1988, Journal of Dissertation s 2/2007 và tài
liu tham kho 15, 16)
Trình t t do hóa tài chính mà các nc la chn ph thuc vào đc đim riêng

có và đnh hng chin lc ca các nhà lp chính sách. Tuy nhiên, theo Mc Kinnon
3
,
vi mt nc có nhng đc đim thông thng thì trình t ti u hóa các chính sách tài

3
The Order of Economic Liberalization: Financial Control in the Transition to a Market Economy 1993
13

chính trong quá trình chuyn t s kim soát tp trung sang nn kinh t th trng đy
đ, hi nhp vào th gii cn đc tin hành theo các bc nh sau:
Trc khi lm phát giá c có kh nng gim dn và th trng vn đc m ra
theo hng cho vay t do, thì yêu cu đu tiên là phi đt đc s cân đi tài chính
ca chính ph trung ng. Kim soát tài khóa nên đi trc t do hóa tài chính. S thâm
ht ngân sách quá ln ca chính ph trong điu kin th trng tài chính cha phát
trin (đ có th phát hành trái phiu chính ph) thng dn đn vic Ngân hàng trung
ng phát hành ni t quá mc đ tài tr thâm ht ngân sách gây ra lm phát cho nn
kinh t. Phân tích bc th hai trong quá trình t do hóa tài chính s cho thy điu này
nh hng xu đn quá trình t do hóa tài chính nh th nào.
Bc th hai trong trình t t do hóa tài chính là vic m ca th trng tin t
trong nc sao cho ngi gi tin nhn đc lãi sut thc dng (t do hóa lãi sut).
Vic vay và cho vay không hn ch gia các doanh nghip và h gia đình ch có th
din ra thun li khi mc giá c đc n đnh và các thâm ht tài khóa đc loi tr.
Tht vy, trong điu kin lm phát quá cao, ngi cho vay s b thit do lãi sut thc có
xu hng âm , điu này s cn tr hành vi cho vay ca ngi có vn.
Song song vi t do hóa lãi sut là t do hóa hot đng ca các ngân hàng và
vic phân b các ngun tín dng. Tuy nhiên, h thng ngân hàng ch đc gii phóng
khi các đòi hi d tr phin hà và các ch dn chính thc trong vic đnh lãi sut tiêu
chun đi vi tin gi vào và tin cho vay sau khi vic kim soát tài khóa cht ch
đc bo đm, sao cho chính ph không còn cn phi đánh thu lm phát hoc đánh

thu vào khon tin tích tr quá mc ca ngi gi tin đ có thu nhp. Nh vy, mt
ln na, kim soát tài khóa li phát huy vai trò là mt bc đm quan trng trong trình
t t do hóa tài chính.
Sau khi các ngân hàng đã quen vi cách thc hot đng đc lp theo c ch th
trng, bc tip theo là m rng s tham gia ca các trung gian tài chính mi, cho
phép c các t chc tài chính nc ngoài hot đng. Tuy nhiên quy ch này cng cn
14

đc ni lng dn dn bi nu nh h thng tài chính đc ni lng hoàn toàn và bt
ng thì các t chc mi tham gia s mi chào lãi sut cao hn các lãi sut mà các t
chc tài chính hin có đang tr nhm cnh tranh giành tin gi. iu này buc các
ngân hàng đang hot đng phi tr lãi sut th trng đi vi tt c các khon tin gi
(c ln mi) mc dù l ra lãi sut đó ch đáng tr đi vi các khon vay mi. Kt qu là
các ngân hàng này phi chu l v vn đáng k. Và khi các khon vay này quá ln so
vi giá tr tài sn ca ngân hàng thì điu này có th s dn đn phá sn.
Cui cùng, khi th trng vn trong nc đc t do hóa hoàn toàn tc là vic
vay và cho vay trong nc din ra t do theo lãi sut cân bng ( không b hn ch) và
t l lm phát trong nc đc kim ch đn mc vic phá giá đng tin theo t giá hi
đoái hin hành không còn cn thit thì mi tin hành t do hóa tài khon vn: cho phép
các doanh nghip, h gia đình vay hoc gi tin t do trên các th trng vn quc t,
cho phép mua bán chng khoán đ huy đng vn t do, và cui cùng là chuyn đi
ngoi t t do trên tài khon vn.
1.3. Vai trò ca t do hóa tƠi chính đi vi nn kinh t
1.3.1. Góp phn huy đng đc ngun vn ln hn vƠ phơn b vn có hiu
qu hn
Trc ht, xét v ngun vn trong nc, t do hóa tài chính có th nâng cao t
l tit kim ca t nhân so vi thu nhp. Bên cnh đó, t do hóa tài chính cng m ra
cách thc phân b vn tt hn thông qua vic m rng, đa dng hóa th trng tài
chính, mà  đó các c hi đu t cnh tranh vi nhau đ thu hút các dòng tit kim t
th trng; và có khuynh hng làm bình đng phân phi thu nhp.

Theo Mc Kinnon và Shaw
4
(1973) vic qun lỦ lãi sut chính thc trong mt
môi tròng lm phát cao s làm cho lãi sut thc có xu hng âm. n lt nó lãi sut
thc âm li gii hn s phát trin ca các tài sn n và có trong h thng tài chính. Hn
na lãi sut thc âm buc ngi tit kim phi chuyn các khon tit kim ca mình t


4
Edward S. Shaw: Giáo s danh d kinh t hc, i hc Stanford
15

các t chc tài chính đn đu t vào bt đng sn, vàng, ngoi t nhm chng li s
mt giá t lm phát. Và hu qu ca vic thay đi danh mc đu t này s làm cho các
ngân hàng và các t chc trung gian tài chính phi ngân hàng thiu các ngun vn vay
cho các khu vc còn li ca nn kinh t.
Khuyn ngh chính sách cho vn đ này là quá trình t do hóa tài chính bng bãi
b lãi sut trn cn phi đc thc hin ti nhng nc ni mà h thng tài chính đang
b kim ch. Quá trình này không ch làm tng tit kim và nhng ngun vn có th
cho vay mà còn làm cho vic phân b nhng ngun vn đó có hiu qu hn và do đó
góp phn dn đn mt mc tng trng kinh t cao hn.
V phía nc ngoài, t do hóa tài khon vn to c hi cho các nhà đu t nc
ngoài đu t vào trong nc qua các kênh FDI, FII đóng góp mt ngun vn vô cùng
quan trng cho nn kinh t. Mt khác, các nhà đu t vì đng c li nhun nên luôn
tính toán xem s đu t vn vào đâu cho có hiu qu nht. Chính vì vy mà ngun vn
càng đc phân b có hiu qu.
Nhng ngi ng h s lu chuyn t do ca vn còn ch ra các li ích vt ra
ngoài li ích tnh do quá trình phân b li ngun vn vay gia các nc nh sau: Bi
vì, vn c phn trong nc bây gi có th đc kt hp trong mt danh mc đu t
rng ln hn nhiu nên chúng ít ri ro hn. iu này làm tng giá ca chúng và gim

chi phí vn cho các công ty trong nc. n lt mình, điu này li làm cho các c hi
đu t trc đây đc coi là quá mo him tr nên kh thi và tng hp li, nhng c hi
này có th đóng góp đáng k cho tng trng.
1.3.2. Nơng cao tính cnh tranh ca h thng tƠi chính trong nc
Ngành dch v tài chính ti bt c quc gia nào cng s phi chu tn tht do
vic xoá b các bin pháp bo h vn đã nuôi dng nhng nhà cung ng hot đng
vi chi phí và li nhun cao trong nhiu nm. Vic thông tin d dàng hn và vic d b
các hn ch đi vi hot đng vay và gi tin  nc ngoài đã buc các ngân hàng
trong nc phi ct gim chi phí , ít nht là cho các khách hàng ln, đng thi ép ngân
16

hàng phi nâng cao cht lng phc v nu không mun mt ch đng. Trong s cnh
tranh khc lit này, tt yu s có các t chc b loi ra khi cuc chin do không đ sc
mnh hoc không chu đi mi đ thích nghi vi hoàn cnh mi. Tuy nhiên, nhng t
chc còn tn ti đc s có mt sc mnh mi ln hn trc kia rt nhiu, không
nhng đ sc cnh tranh trong nc mà còn có th vn ra th trng quc t. Bên
cnh đó, s xut hin ca các ngân hàng nc ngoài ni ting thng kéo theo s ci
thin v tính minh bch, nht là khi các ngân hàng này mang theo mình các thông l k
toán hoàn thin hn. Nu các ngân hàng trong nc mun to lp s hin din ca
mình ti các trung tâm tài chính tiên tin đ có th cnh tranh đc vi các dch v tài
chính quc t mà các ngân hàng nc ngoài đang cung cp cho khách hàng trong nc
thì các ngân hàng này s phi tìm cách xin giy phép hot đng ti các trung tâm nói
trên.  làm đc điu đó, thay vì tha mãn vi các quy đnh trong nc tng đi
lng lo, các ngân hàng này s gây áp lc vi các nhà điu tit trong nc phi nâng
cp các quy đnh đó.
Kt qu là, h thng tài chính đã đc nâng cao tính cnh tranh c  quy ch
điu tit ln các thành phn tham gia trong h thng.
1.3.3. Xƣ hi đc tip cn vi nhng dch v tt hn vƠ giá c r hn
Li ích này là h qu trc tip ca vic m ca to ra s cnh tranh trên th
trng dch v tài chính. Mt nghiên cu ca các nhà kinh t hc thuc Ban th kỦ ca

WTO (nm 1997) đã kt lun rng vic m ca th trng dch v tài chính  các nc
theo đui chính sách m ca đã có tác dng đáng k trong vic thúc đy cnh tranh và
nâng cao hiu qu. Do đó, chi phí dch v gim đi đáng k, cht lng dch v đc
nâng cao, các loi hình dch v đc đa dng hóa và khách hàng đc tip cn vi các
loi hình dch v mt cách nhanh nht. iu này không ch có li đi vi ngi tiêu
dùng mà còn góp phn nâng cao hiu qu ca c nn kinh t. Nhm hin đi hóa h
thng dch v tài chính  M và phác tho nhng li ích ca k hoch, các nhà qun lỦ
 M đã da trên nhng tính toán thc t nh sau:
17

Thi gian trc đây, khi cho phép cnh tranh mnh hn trong lnh vc dch v
tài chính, ngi tiêu dùng đã đc hng nhng li ích đáng k Nm 1995 gii tiêu
dùng M chi phí vào khong 300 t đôla vào các hot đng bo him, dch v ngân
hàng và môi gii chng khoán. Gi s rng, do kt qu cnh tranh ca k hoch hin
đi hóa hot đng dch v tài chính mà chi phí dch v đi vi ngi tiêu dùng có th
gim đi 1% thì cng đã tit kim đc khong 3 t đôla mt nm. Tuy nhiên da trên
nhng c s thc t, t l tit kim chi phí hoàn toàn có th đt đn mc 5% - tc là
vào khong 15 t đôla mi nm - mt con s hoàn toàn không nh đi vi nn kinh t.
(Robin Prager
5
, 1998).
Tng t nh vy, mt lot các nghiên cu thc hin  châu Âu và M cng ch
ra rng: ngành ngân hàng có th gim bt chi phí, nâng cao li nhun khong t 20 đn
50% thông qua vic nâng cao hiu qu ca các loi dch v đc cung cp. Các c
quan qun lỦ và kim soát ngân hàng quc gia cng có th nâng cao hiu qu vi mc
đ tng t do phát huy li th ca kinh t quy mô trong hot đng chi tr và thanh
toán (Berger
6
A.N, 1993).
Cho đn nay nhng nghiên cu v hiu qu ca các t chc tài chính  nhng

th trng mi ni cha có nhiu. Song, mt s kt qu điu tra đã cho thy, tim nng
nâng cao hiu qu và gim thiu chi phí thông qua m rng cnh tranh là rt ln. Kh
nng li ích mang li càng cao nu h thng tài chính có kh nng cnh tranh càng ln.
1.3.4. Thúc đy thng mi quc t
Thng mi quc t, vào thi đim nht đnh, giúp mt quc gia có kh nng
tiêu dùng ln hn kh nng sn xut. V lâu dài, thng mi quc t giúp các nc trao
đi hàng hóa, ngun lc, phc v cho phát trin kinh t.
Thng mi gia các quc gia thc cht là trao đi ngang giá. Do vy, mt giao
dch thng mi luôn có hai mt: chuyn giao hàng hóa dch v và thanh toán. T do


5
Robin Prager : Phó giám đc b phn thng kê và nghiên cu ti Cc d tr liên bang M
6
Berger A.N: Giáo s tài chính ngân hàng, i hc Nam Carolina, Columbia
18

hóa tài chính thúc đy thng mi quc t bng cách to điu kin thun li cho mt
hàng th hai thông qua t do chuyn tin, t do mua các tài sn ngoi t t các ngun
thu xut khu, ch đng bo him t giá
1.3.5. Phơn tán ri ro
Ri ro là hin tng ph bin trong mi hot đng kinh t. Do vy, phân tán ri
ro là mt nhu cu khách quan. Vic phân tán đu t  nhiu ni khác nhau di nhiu
hình thc s cho phép bo toàn đc vn trong mi trng hp. Vi t do hóa tài
chính, vic t do hóa tài khon vn không ch có ngha là ngi nc ngoài có kh
nng tip cn ngun vn trong nc mà cng có ngha là các công ty và các h gia
đình trong nc có kh nng tip cn th trng th gii. Các nhà đu t trong nc có
th tn dng ht các c hi đa dng hóa ri ro do th trng tài chính th gii mang li
bng cách nm gi các tài sn nc ngoài trong danh mc đu t ca h. c bit,
phân tán ri ro bng cách đu t vào tài sn tài chính  nhiu trung tâm khác nhau s

rt có hiu qu vì nu vn rút ra  t t mt trung tâm làm giá tài sn  đây gim xung
thì vn li đ vào ni khác làm giá  đó tng lên.
1.4. Nhng mt trái ca t do hóa tƠi chính
Tim nng li ích ca t do hóa tài chính là rt ln, tuy nhiên t do hóa tài chính
cng có nhng mt trái nht thit phi đc nghiên cu k lng, đc bit trong điu
kin xu th t do hóa tài chính mi ch dng li  nhng bc đi ban đu. Nhng hn
ch ca t do hóa tài chính thông thng đc nhìn nhn trên hai giác đ:
Th nht: T do hóa tài chính có th làm tng thêm kh nng gây ra khng
hong tài chính nu tin trình t do hóa đc thc hin mt cách nôn nóng, sai trình t
hoc thiu đng b trong các bin pháp qun lỦ v mô  c cp đ quc gia và quc t.
M ca th trng tài chính và khng hong tài chính ngân hàng đã tng là ni
ám nh tng nh có mi quan h nhân qu đi vi các nc thi hành chính sách này
trong khong thi gian trc đây. Mt nghiên cu phân tích v các cuc khng hong
ngân hàng trên th gii đã cho thy 18 trong 25 trng hp đc nghiên cu, khng
19

hong tài chính đã din ra theo sau vic t do hóa tài chính khong 5 nm. Do vy,
nhiu ngi cho rng khng hong ngân hàng là s kin kéo theo ca ci cách h thng
tài chính theo hng m ca. Thm chí, nhiu chính ph cho rng đó là cái giá phi tr
ca t do hóa tài chính. Tr trêu thay, nhn đnh này dng nh đc minh chng bi
các cuc khng hong ngân hàng din ra  Argentina, Brazil, Chile trong nhng nm
70, khng hong tin t  Mexico nm 1994-1995 và Thailand nm 1997. Nhng cuc
khng hong nh vy đã làm cho chính ph ca các nc ông Nam Á t ra thn trng
khi cân nhc vn đ ci cách, m ca và t do hóa tài khon vn.
Tuy nhiên, theo nhiu nhà nghiên cu, vic m ca th trng tài chính, bn
thân nó thc cht không phi là nguyên nhân sâu xa dn đn khng hong tài chính -
ngân hàng. Vic ci cách h thng tài chính và t do hóa có chng ch lt ty và làm
trm trng thêm nhng yu kém trong th ch và các chính sách tài chính v mô vn d
đã tim n, và do đó làm tng thêm ri ro dn đn khng hong tài chính. Nhng ci
cách tài chính theo hng m ca đã din ra  nhng nc này thc cht không gây

cn tr hoc làm phng hi đn li ích thc th, mà ch góp phn phi bày nhng
đim yu ca h thng tài chính ni đa trc nhng điu kin ca h thng tài chính
quc t mà thôi.
Nm 1995, hai nhà nghiên cu Kamisky
7
và Reinhart
8
và mt s nhà nghiên cu
khác đã xác đnh mt lot các nhân t đng sau nhng v đ v ngân hàng trên th
gii. Nhng nhân t này gm: s không n đnh có tính v mô nh s tht thng ca
hot đng thng mi; tính áp đt trong chính sách t giá và lãi sut; s bùng n ca
hot đng cho vay; s st giá tài sn, s du nhp vn mt cách  t; s chun b cha
k lng đ sn sàng tin hành m ca, và s không tuân th tính logic và trình t ca
nhng ci cách tài chính.


7
Graciela Laura Kaminsky: Giáo s kinh t hc, i hc George Washington
8
Carmen M. Reinhart: Giáo s kinh t hc, i hc Maryland
20

Nói cách khác, nguyên nhân chính ca các cuc khng hong tài chính li chính
là nhng yu kém tim n ca h thng ngân hàng, s thiu lành mnh ca h thng
chính sách qun lỦ v mô, s thiu vng ca mt ch đ giám sát kim tra có hiu qu
và s sai lch trong đng li ci cách, ch không phi xut phát t bn thân quá trình
t do hóa tài chính.
Th hai: Tài chính thng đc coi là công c qun lỦ chin lc và là lnh vc
đc bit cn đc nm gi bi nhà nc đ tp trung thc hin nhng mc đích quan
trng ca mt quc gia. Vic m ca th trng tài chính có th có nguy c làm xao

nhãng hoc thiu tp trung trong vic điu hành đ thc hin nhng mc tiêu đó vì các
t chc, doanh nghip nc ngoài s không quan tâm đn mt mc đích nào khác hn
là mc đích li nhun. c bit, trong điu kin h thng tài chính ni đa có kh nng
cnh tranh kém, nn tài chính có nguy c b thng tr bi các t chc, doanh nghip tài
chính nc ngoài thì quyn lc kim soát, khng ch và điu khin th trng tài chính
ca nhà nc s dn b thu hp li, và do đó có th phng hi đn mc tiêu chin lc
ca quc gia. Hn na, vic m ca th trng tài chính nu không đc chun b k
lng có th s dn đn nhiu hin tng tiêu cc, thiu lành mnh nh la đo, phá
sn, đ v gây thit hi đn li ích ca ngi tiêu dùng.
Tuy nhiên, theo lp lun ca nhiu nhà nghiên cu, s thâm nhp ca các t
chc tài chính nc ngoài có th đa đn nhng li ích đáng k (nh đã đ cp  trên).
Hn na, nhng mt trái ca vic m ca th trng tài chính có th đc khng ch
hoc hn ch  mc thp nht nu nng lc cnh tranh ca h thng tài chính ni đa
đc ci thin đáng k trc khi tin hành m ca. Kh nng đó là hin thc nu nó
đc tr giúp bi mt ch đ giám sát kim tra thn trng có hiu qu và mt trình t
m ca hp lỦ. Nói cách khác, vic có tn dng đc nhng li ích tim nng đó vi
mt chi phí thp nht hay không, hoàn toàn ph thuc vào đng li ci t ca chính
các nc theo đui chính sách m ca đó.
21

Trên thc t, có rt ít nhng bng chng chng minh rng s có mt ca các t
chc tài chính nc ngoài làm phng hi và phá hy s an toàn ca h thng tài chính
ca mt nc. "S có mt ca các t chc tài chính nc ngoài thc cht li làm tng
thêm s đa nng ca h thng tài chính, và do đó làm tng thêm tính n đnh cn có.
Hn na, s hiu qu ca chính sách tài chính tin t ph thuc phn ln vào chính
sách t giá và chính sách di chuyn vn ca nc ch nhà ch không ph thuc vào s
có mt hay không ca các t chc tài chính nc ngoài" (Dobson & Jaquet, 1998).
1.5. Din bin t do hóa tƠi chính trên th gii
1.5.1. Trung Quc
Trung Quc đã xây dng l trình t do hóa tài chính da trên cách tip cn ca

Ngân hàng phát trin Châu Á. Trình t m ca th trng tài chính ca Trung Quc
đc xây dng trên c s tha nhn s yu kém ca h thng tài chính ngân hàng,
đánh giá mc đ ri ro và thc hin t do hóa thn trng, đu tiên là khuyn khích đu
t trc tip nc ngoài, tip theo là đu t gián tip nc ngoài vào TTCK, cui cùng
là t do hóa các khon vay n nc ngoài, c th là: gii quyt n xu đ hn ch ri ro
cho các ngân hàng; xây dng th ch đ có h thng lut pháp công khai minh bch;
tng bc t do hóa tài chính ni đa; tng bc t do hóa lãi sut; t chc li và cng
c các TCTD đ tng cng nng lc cnh tranh; thc hin c ch t giá theo hng
linh hot hn; gii quyt khó khn tài khóa đ gim bt tình trng tht nghip.
T do hóa tài khon vn là mc tiêu cui cùng, nhng Trung Quc cha đ điu
kin nên đc thc hin có gii hn vi s giám sát cht ch, nht là đi vi dòng vn
ngn hn vào TTCK và dòng vn ra. V qun lỦ n vay nc ngoài, Chính ph quyt
đnh hn mc vay n trung, dài hn hàng nm, quy đnh thi hn tr n và loi tin vay
và phân b cho các ngành ngh, khu vc.



22

1.5.2. Thái Lan
Trc khi khng hong châu Á
H thng tài chính Thái Lan bt đu đc t do hóa t nhng nm 1980 và t
do hóa din ra mnh m t nm 1990. Phn này gii thích t do hóa trong h thng tài
chính Thái Lan trc khi cuc khng hong châu Á n ra.
C cu ca các đnh ch tƠi chính: Vào nm 1987, h thng tài chính  Thái
Lan đc thành lp gm các ngân hàng thng mi, các công ty tài chính, công ty tín
dng bt đng sn, ngân hàng tit kim ca chính ph, các công ty bo him ca t
nhân và chính ph, và các đnh ch tài chính chuyên ngành khác.
Th Trng Tin T: Tháng 5 nm 1985, Lãi sut cho vay liên ngân hàng
Bangkok (BIBOR) đc thit lp, nhng nó ch cho phép mt s ngân hàng và các

công ty tài chính áp dng. Thêm vào đó, thu đánh vào tin lãi trái phiu đã b hy b
vào nm 1986 và trái phiu chính ph có th đc s dng bi các ngân hàng nh tài
sn th chp đ vay t Ngân hàng trung ng Thái Lan. Kt qu ca t do hóa tài
chính và quc t hóa các th trng tài chính, th trng tin t đã liên thông cht ch
vi th trng ngoi hi (Khalid, 2005).
Kim soát lƣi sut: lãi sut trn đc dn dn loi b k t khi đy mnh thu
hút dòng tit kim quc t và toàn cu hóa nhiu hn trong lnh vc tài chính. Vic hy
b trn lãi sut tin gi có k hn dài hn, tin gi có k hn ngn hn và lãi sut cho
vay đc thc hin vào 6/1989, 3/1990, 01/1992 và 6/1992 (Petprasert, 2000).
Kim soát ngoi hi: Nm 1988, Ngân hàng Thái Lan cho phép t do hóa dòng
vn ra nc ngoài đi vi các khon tin gi bng ngoi hi ca hành khách quá cnh,
điu chnh quy đnh v th tín dng quc t và vay nc ngoài, giao dch chng khoán
và đu t nc ngoài vào 7/1989. n cui nm 1994, Thái Lan đã ni lng kim soát
ngoi hi đi vi các giao dch vãng lai, và có mt ch đ rt ci m, thun li cho đu
t nc ngoài (Alba, Hernandez, Klingebiel, 2000).
23

Nm 1993, C quan ngân hàng quc t Bangkok (BIBF) đc thành lp đ qun
lỦ th trng tài chính liên quan đn các khon tin gi, tin vay bng ngoi t t nc
ngoài, cho vay bng ngoi t ti Thái Lan và nc ngoài, giao dch ngoi hi, giao dch
tài chính liên quan đn thng mi và các tho thun vay thông các t chc nc ngoài
và các nhà qun lỦ qu.
u t trc tip nc ngoƠi: Thái Lan đã khuyn khích đu t trc tip nc
ngoài, bng cách ni lng c ch cho các doanh nghip nc ngoài. Ví d, mt công ty
100% vn nc ngoài đc phép hot đng trong lnh vc liên quan đn xut khu t
nm 1980. Các hot đng xúc tin đu t đc t chc vào nm 1991 đ thúc đy các
công ty đu t nc ngoài có hot đng xut khu đc phép s hu 100% vn.
T do hóa th trng chng khoán: T do hóa th trng chng khoán s
đc theo dõi bng cách thay đi các quy đnh  ba khâu: vic mua c phn trên th
trng chng khoán trong nc ca ngi nc ngoài (dòng vn chy vào), hi hng

vn (vn chy ra) và hi hng c tc, li tc (vn chy ra). Mc dù vn còn mt s
rào cn cho các nhà đu t nc ngoài v nhng quy đnh quyn s hu ca phía nc
ngoài ti các công ty, đc bit là các công ty niêm yt trên S giao dch chng khoán
ca Thái Lan và các công ty trong lnh vc bt đng sn. Tng t th, công dân Thái
đu t ra bên ngoài bng cách thông qua các trung gian tài chính và các ngân hàng
thng mi cng b hn ch. Trong nm 1986, thu đánh vào dòng tin ca các danh
mc đu t gim, ch yu là đ khuyn khích các qu tng h Thái Lan phát trin,
theo sau là thu c tc, lãi vn và thanh toán lãi trái phiu nc ngoài đã đc ci thin
trong nm 1991 và 1992.
Sau khng hong châu Á
Trong cuc khng hong châu Á, khu vc tài chính Thái Lan đã b buc phi t
do hóa đ loi b các ràng buc tài chính.
Thái Lan đã tái c cu h thng tài chính bng vic ci thin c s h tng ca
h thng tài chính, nâng cao kh nng cnh tranh ca các t chc tài chính cá nhân,