Luận văn thạc sĩ Phân tích tình trạng thiếu hụt lao động ngành da giày thành phố Hồ Chí Minh

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH


NG HOÀNG MAI

 TÀI:
PHÂN TÍCH TÌNH TRNG THIU HT LAO NG
NGÀNH DA GIÀY THÀNH PH H CHÍ MINH

LUN VN THC S KINH T





TP.H Chí Minh, nm 2012


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

NG HOÀNG MAI
 TÀI:
PHÂN TÍCH TÌNH TRNG THIU HT LAO NG
NGÀNH DA GIÀY THÀNH PH H CHÍ MINH
Chuyên ngành: KINH T PHÁT TRIN
Mã s: 60.31.50

LUN VN THC S KINH T



Ging viên hng dn : TS. V TH PHNG
TP.H Chí Minh, nm 2012


LI CM N
Trc tiên tác gi xin chân thành cm n Thành y thành ph H Chí Minh đã to
điu kin và ng h cho tác gi trong sut quá trình hc tp.
Tác gi xin chân thành cm n quý thy cô Trng i Hc Kinh T thành ph H
Chí Minh, Khoa Kinh T Phát Trin đã truyn đt cho tác gi nhiu kin thc quý
báu.
Tác gi xin gi li chân thành cm n TS. V Th Phng, ngi đã tn tình hng
dn và giúp đ tác gi trong sut quá trình nghiên cu và hoàn thành lun vn này.
Xin chân thành cm n các đng nghip, ngi thân, bn bè và Công ty Trách
Nhim Hu Hn Giày Da Huê Phong đã đóng góp ý kin và to điu kin cho tác
gi trong sut quá trình hc tp và nghiên cu.
TP. H Chí Minh, ngày tháng nm 2012
Tác gi


ng Hoàng Mai

LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn thc s “ Phân tích tình trng thiu ht lao đng ngành
Da giày TP H Chí Minh “ là kt qu ca quá trình hc tp, nghiên cu khoa hc
nghiêm túc và ca riêng tôi. Các s liu trong lun vn đc thu thp t thc t có
ngun gc rõ ràng, đáng tin cy, kt qu nghiên cu đc x lý trung thc, khách

quan.
TP. H Chí Minh, ngày tháng nm 2012
Tác gi


ng Hoàng Mai



MC LC

Trang
M U 1
1. t vn đ 1
2. Mc tiêu và câu hi nghiên cu 1
2.1 Mc tiêu nghiên cu 1
2.2 Câu hi nghiên cu 1
3. i tng và phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 2
5. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài nghiên cu 3
6. Kt cu lun vn 3
CHNG 1: C S LÝ THUYT VÀ KHUNG PHÂN TÍCH 5
1. 1 Mt s khái nim 5
1.1.1 Di dân t nông thôn ra thành th 5
1.1.2 Lao đng, lc lng lao đng, th trng lao đng 5
1.1.3 Tin lng, tin lng ti thiu, tin lng danh ngha và tin lng 5
thc t
1.1.4 ng viên 6
1.2 Các lý thuyt v kinh t lao đng 6
1.2.1 Lý thuyt phát trin ca Lewis 6

1.2.2 Mô hình Harris – Todaro 8
1.2.3 Mô hình chuyn dch lao đng 8
1.3 Mt s lý thuyt đng viên 9
1.3.1 Thuyt nhu cu ca Maslow 9



1.3.2 Thuyt E.R.G 10
1.3.3 Thuyt hai nhân t ca F.HERZBERG 10
1.3.4 Thuyt ca David MC.Clelland 12
1.3.5 Thuyt k vng/mong đi ca Vroom 12
1.3.6 Thuyt công bng ca Adams 13
1.4 Mt s nghiên cu trc 14
1.5 Khung phân tích 14
Tóm tt chng 1 16
CHNG 2: TÌNH TRNG THIU HT LAO NG NGÀNH DA
GIÀY TPHCM VÀ CÔNG TÁC DUY TRÌ NGUN NHÂN LC TI
CÔNG TY TNHH GIÀY DA HUÊ PHONG 17
2.1 Tng quan v ngành Da giày thành ph H Chí Minh 17
2.1.1 V trí, vai trò ca ngành Da giày đi vi nn kinh t TPHCM 18
2.1.2 Nhng thun li và khó khn 19
2.1.2.1 Thun li 19
2.1.2.2 Khó khn 19
2.1.3 Tình trng thiu ht lao đng ca ngành Da giày TPHCM 20
2.1.4 nh hng phát trin ca ngành Da giày trong thi gian ti 23
2.2 Thc trng công tác qun tr ngun nhân lc Công ty TNHH 24
Giày Da Huê Phong
2.2.1 Tng quan v Công ty TNHH Giày Da Huê Phong 24
2.2.1.1 Thun li 24
2.2.1.2 Khó khn 24

2.2.2 Thc trng lao đng ti công ty TNHH Giày Da Huê Phong 25
2.2.3 Thc trng công tác duy trì đng viên ngi lao đng ti công ty 27



TNHH Giày da Huê Phong
Tóm tt chng 2 30
CHNG 3: THIT K NGHIÊN CU, THNG KÊ, PHÂN TÍCH 31
KT QU KHO SÁT NGI LAO NG TI CÔNG TY TNHH
GIÀY DA HUÊ PHONG
3.1 Thit k nghiên cu 31
3.1.1 Nghiên cu đnh tính 31
3.1.2 Nghiên cu đnh lng 32
3.1.2.1 Mu nghiên cu 32
3.1.2.2 Phng pháp thu thp thông tin 33
3.1.2.3X lý và phân tích d liu thu thp đc 33
3.1.3Nghiên cu đnh tính 33
3.2 Phân tích thng kê mô t kt qu kho sát 34
3.2.1 Mt vài thông tin v s ngi đc kho sát 34
3.2.2 Thu hút ngun nhân lc 37
3.2.3 ào to và phát trin 42
3.2.4 ng viên, duy trì 46
Tóm tt chng 3 72
CHNG 4: MT S GII PHÁP VÀ KIN NGH NHM THU HÚT 73
VÀ DUY TRÌ LAO NG CHO NGÀNH DA GIÀY TPHCM
4.1 ánh giá kt qu kho sát 73
4.2 Kin ngh và gii pháp 73
4.2.1 V phía các doanh nghip ngành Da giày 73

4.2.2 V phía c quan qun lý nhà nc 78
Tóm tt chng 4 79
KT LUN 80
Nhng kt qu đt đc ca lun vn 80
Hn ch ca lun vn 81
TÀI LIU THAM KHO 82
PH LC 84
Ph lc 1: Dàn bài phng vn nghiên cu đnh tính giai đon 1 84
Ph lc 2: Dàn bài phng vn nghiên cu đnh tính giai đon 3 85
Ph lc 3: Bng câu hi kho sát 86

DANH MC CÁC HÌNH V, BNG BIU
Trang
Hình 1.1 S đ khung phân tích 15
Bng 2.1 Thâm niên công tác 26
Bng 2.2 Tình trng ngh vic ca ngi lao đng 26
Bng 3.1  tui ca ngi đc kho sát 35
Bng 3.2 Trình đ hc vn ca ngi đc kho sát 35
Bng 3.3 Tình trng hôn nhân ca ngi đc kho sát 36
Bng 3.4 Thi gian làm vic ti công ty ca ngi đc kho sát 36
Bng 3.5 Lý do xin vào làm vic ti công ty ca ngi đc kho sát 37
Bng 3.6 Thông báo tuyn dng ca công ty 38
Bng 3.7 Mong mun t ngi qun lý trc tip ca ngi đc kho sát 50
Bng 3.8 Mi quan h vi đng nghip ca ngi đc kho sát 53
Bng 3.9 Lý do làm thêm gi ca ngi đc kho sát 53
Bng 3.10 Các hình thc thng 62
Bng 3.11 Mc đ hài lòng ca ngi đc kho sát 66
Bng 3.12 Lý do ngh vic 67
Bng 3.13 Nhu cu ca ngi đc kho sát 68

Bng 3.14 Mc lng hin ti ca ngi đc kho sát 70
Bng 3.15 Mc lng k vng ca ngi đc kho sát 70
Biu đ 2.1 Cung, cu lao đng nm tháng đu nm 2012 21
Biu đ 3.1 Gii tính ca ngi đc kho sát 34
Biu đ 3.2 Mc đ hài lòng v thông báo tuyn dng 40

ca ngi đc kho sát
Biu đ 3.3 Mc đ hài lòng v quy trình tuyn dng ca 41
ngi đc kho sát
Biu đ 3.4 Hng dn v công vic ca nhng ngi đc kho sát 43
Biu đ 3.5 Tham gia đào to ca nhng ngi đc kho sát 44
Biu đ 3.6 Mc đ hài lòng v môi trng làm vic 45
ca ngi đc kho sát
Biu đ 3.7 Mc đ hài lòng v công vic hin ti 47
ca ngi đc kho sát
Biu đ 3.8 Mc đ hài lòng v cách b trí nguyên vt liu 48
ca ngi đc kho sát
Biu đ 3.9 Mc đ hài lòng v máy móc thit b ca ngi đc kho sát 49
Biu đ 3.10 Mc đ hài lòng v cách qun lý ca ngi 51
qun lý trc tip ca ngi đc kho sát
Biu đ 3.11 Làm thêm gi ca ngi đc kho sát 54
Biu đ 3.12 Mc đ hài lòng v mc lng hin ti ca 55
ngi đc kho sát
Biu đ 3.13a, 3.13b 57
Biu đ 3.14 Mc đ tng xng gia lng và sc lao đng ca 58
ngi đc kho sát
Biu đ 3.15 ánh giá cách tính thng ca công ty ca ngi 59
đc kho sát
Biu đ 3.16 Mc đ hài lòng v cách tính thng ca công ty ca 60

ngi đc kho sát
Biu đ 3.17 61
Biu đ 3.18 Mc đ hài lòng v ba n tra ca ngi đc kho sát 63
Biu đ 3.19 64
Biu đ 3.20 Mc đ hài lòng v các ch đ phúc li ca ngi đc 65
kho sát
Biu đ 3.21 Ý đnh gn bó lâu dài ca ngi đc kho sát 69




1


M U
1. t vn đ
Trong thi gian va qua, do b tác đng ca suy gim kinh t, tác đng ca cuc
khng hong tài chính th gii cùng vi nhng khó khn ca nn kinh t trong nc
nh tình hình giá c tng cao đã to ra nhng bin đng v ngun nhân lc và vic
làm ti thành ph H Chí Minh ( TPHCM ). Qua thc t cho thy, các doanh nghip
b nh hng ri vào các ngành ngh s dng nhiu lao đng, không đòi hi chuyên
môn k thut cao nh dt may, da giày, g, lp ráp đin - đin t… Trc tình trng
mt cân đi v cung và cu v lao đng trong các ngành và đc bit là hin tng
chy máu lao đng trong lnh vc Da giày nh thi gian gn đây đòi hi các Nhà
qun lý v mô, các Doanh nghip Da giày cn phi có nhng chính sách đ có th
duy trì ngun nhân lc cho ngành phù hp vi tình hình mi.
Xut phát t quan đim trên, tác gi đã chn đ tài “ Phân tích tình trng thiu
ht lao đng ngành Da giày TPHCM “. T đó, gi ý mt s chính sách nhm nâng
kh nng duy trì lao đng cho ngành Da giày TPHCM trong thi gian ti.
2. Mc tiêu và câu hi nghiên cu

2.1 Mc tiêu nghiên cu
( 1 ) Phân tích và đánh giá thc trng thiu ht lao đng ngành Da giày thành ph
H Chí Minh.
( 2 ) Trên c s nhng kt qu đt đc t nghiên cu, đ xut mt s gii pháp
nhm duy trì s n v lao đng cho ngành Da giày ti TPHCM trong điu kin và
tình hình mi.
2.2. Câu hi nghiên cu
Xut phát t mc tiêu nói trên, nghiên cu cn tp trung gii quyt các câu hi:
( 1 ) Thc trng thiu ht lao đng ngành Da giày TPHCM hin nay nh th nào?
2


( 2 ) Nhng nguyên nhân nào dn đn tình trng thiu ht lao đng ngành Da giày
TPHCM hin nay?
( 3 ) Nhu cu ca ngi lao đng ngành Da giày TPHCM hin nay là gì?
( 4 ) Các doanh nghip ngành Da giày TPHCM cn có nhng gii pháp gì đ thu hút
và duy trì s n đnh lao đng trong thi gian ti?
3. i tng và phm vi nghiên cu
 tài này s nghiên cu v thc trng lao đng trong lnh vc Da giày trên đa bàn
TPHCM.
i tng đc phng vn là ngi lao đng đang làm vic ti công ty TNHH Giày
Da Huê Phong.
4. Phng pháp nghiên cu
Nghiên cu này đc thc hin da trên lý thuyt v kinh t lao đng và lý thuyt
v đng viên, kt hp c hai phng pháp nghiên cu đnh tính và nghiên cu đnh
lng. Nghiên cu này đc thc hin thông qua ba giai đon:
( 1 ) Nghiên cu s b ( giai đon 1 ): c thc hin thông qua phng pháp đnh
tính . Xut phát t nhng vn đ cn tìm hiu, qua tham kho tài liu, sách báo có
liên quan và phng pháp phng vn chuyên gia đ hình thành các khái nim
nghiên cu.

( 2 ) Nghiên cu chính thc ( giai đon 2 ): c thc hin thông qua phng pháp
đnh lng. Nghiên cu tin hành trên mu là 329 lao đng hin đang làm vic ti
công ty TNHH Giày Da Huê Phong. Kt qu phân tích thng kê mô t đc x lý
bng phn mm SPSS.
( 3 ) Phng vn sâu ( giai đon 3 ): Da trên kt qu nghiên cu  giai đon 2, tin
hành phng vn các đi tng khác nhau thông qua phng pháp đnh tính đ đa
ra các gii pháp hp lý nhm nâng cao kh nng thu hút và duy trì lao đng cho
ngành Da giày TPHCM.
3


5. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài nghiên cu
V mt lý lun, nghiên cu đã vn dng lý thuyt v kinh t lao đng, lý thuyt
đng viên đ nghiên cu v vic dch chuyn dn đn tình trng thiu ht lao đng
trong ngành Da giày ti TPHCM.
i vi ngành Da giày, kt qu nghiên cu s nâng cao hiu qu thu hút và duy trì
lao đng cho các doanh nghip ngành Da giày TPHCM, trong bi cnh là ngun
nhân lc ngành Da giày c nc có t l bin đng mnh, nh hng trc tip ti k
hoch xut khu và phát trin ca ngành.
i vi Công ty Huê Phong, th nht, hin ti công ty cha có các nghiên cu kho
sát v lao đng. Th hai, cng nh các doanh nghip trong ngành Da giày TPHCM,
ngi lao đng trong công ty đang có xu hng ri b công ty và s lao đng tuyn
mi không đ bù đp s lao đông ngh vic. Vì vy, kt qu kho sát s giúp cho
công ty nâng cao kh nng thu hút và duy trì lao đng trong thi gian ti.
i vi bn thân, do hin đang công tác ti S Lao đng Thng binh & Xã hi
thành ph H Chí Minh, do đó tác gi có điu kin đ tip cn và thu thp các thông
tin v thc trng lao đng ca các ngành ngh trên đa bàn thành ph. Kt qu
nghiên cu s đóng góp mt phn cho công tác phân tích đánh giá v ngun nhân
lc nói chung, cng nh ngun nhân lc trong các ngành thâm dng lao đng ph
thông và nhp c trên đa bàn thành ph H Chí Minh. T đó giúp đa ra mt s

gi ý chính sách v mt qun lý nhà nc.
6. Kt cu lun vn
Ngoài phn m đu và kt lun, nghiên cu gm có 4 chng:
Chng 1: C s lý thuyt và khung phân tích.
Chng 2: Thc trng thiu ht lao đng ngành Da Giày TPHCM và công tác duy
trì ngun nhân lc ti công ty TNHH Giày Da Huê Phong.
Chng 3: Thit k nghiên cu, thng kê, phân tích kt qu kho sát ngi lao đng
ti công ty TNHH Giày da Huê Phong.
4


Chng 4: Mt s gii pháp và kin ngh nhm thu hút và duy trì lao đng ngành
Da giày TPHCM.

5


CHNG 1
C S LÝ THUYT VÀ KHUNG PHÂN TÍCH
Chng 1 trình bày mt s khái nim, lý thuyt v kinh t lao đng và các lý thuyt
v đng viên làm c s cho vic thit k khung phân tích.
1.1 Mt s khái nim
1.1.1 Di dân t nông thôn ra thành th
Theo Tng Vn ng, Nguyn Nam Phng ( 2007 ), di dân t nông thôn ra
thành th là hin tng di dân t tm thi đn c đnh và ch yu liên quan đn yu
t kinh t ( mong mun có thu nhp cao hn ).
1.1.2 Lao đng, lc lng lao đng, th trng lao đng
Theo Phan Thúc Huân ( 2007 ), lao đng là mt loi hàng hóa đc bit, dch v lao
đng cng nh nhng hàng hóa và dch v khác đc mua bán trên th trng lao
đng. Lc lng lao đng bao gm nhng ngi có vic làm hoc đang tìm vic
làm.
Theo T c Khánh ( 2009 ), th trng lao đng là th trng mà  đó tin hành
phân b lao đng cho các công vic và điu phi các quyt đnh thuê mn lao
đng.
1.1.3 Tin lng, tin lng ti thiu, tin lng danh ngha và tin lng thc
t
Tin lng: Theo quan đim ca ci cách tin lng nm 1993, “ tin lng là giá
c sc lao đng, đc hình thành qua tha thun gia ngi s dng lao đng và
ngi lao đng phù hp vi quan h cung cu sc lao đng trong nn kinh t th
trng”.
Tin lng ti thiu: Trong các B lut lao đng các nc đu có các điu khon

v tin lng ti thiu. Theo Trn Kim Dung ( 2011 ), mc lng ti thiu là đnh
ch quan trng bc nht ca lut lao đng nhm bo v quyn và li ích ca ngi
6


lao đng, nht là trong nn kinh t th trng. Tin lng ti thiu cn đm bo nhu
cu ti thiu v sinh hc và xã hi hc. Theo t chc Lao đng Quc t ( ILO ),
nhng yu t cn thit đ xác đnh mc lng ti thiu phi bao gm nhng nhu
cu ca ngi lao đng và gia đình h, có chú ý ti các mc lng trong nc, giá
c sinh hot, các khon tr cp an toàn xã hi và mc sng so sánh ca các nhóm xã
hi khác, nhng nhân t kinh t, nng sut lao đng và mi quan tâm trong vic đt
ti và duy trì mt sc s dng lao đng cao.
Tin lng danh ngha và tin lng thc t: Theo Trn Kim Dung ( 2011 ), tin
lng tr cho ngi lao đng di hình thc tin t là tin lng danh ngha. Cùng
mt s tin nh nhau s mua đc khi lng hàng hóa dch v khác nhau  các
vùng khác nhau hoc trong cùng mt vùng nhng  các thi đim khác nhau, vì giá
c hàng hóa và dch v thay đi. Do đó, khái nim tin lng thc t đc s dng
đ xác đnh s lng hàng hóa tiêu dùng và dch v mà ngi lao đng có đc
thông qua tin lng danh ngha. Tin lng thc t ph thuc vào hai yu t c
bn:
(1 ) S lng tin lng danh ngha.
( 2 ) Ch s giá c hàng hóa dch v ( CPI ).
Vì vy, mun cho thu nhp ca ngi lao đng tng lên thì ch s tin lng danh
ngha phi tng nhanh hn ch s hàng hóa tiêu dùng và dch v.
1.1.4 ng viên
Theo Nguyn Hu Lam ( 2007 ), đng viên là s sn lòng th hin mc đ cao ca
n lc đ hng ti các mc tiêu ca t chc, trên c s nhu cu cá nhân. Vì vy, đ
đng viên ngi lao đng mt cách hiu qu thì vic xác đnh các nhu cu, các giá
tr, các u tiên ca ngi lao đng giúp h đt đn vic tha mãn các nhu cu, giá
tr…

1.2 Các lý thuyt v kinh t lao đng
1.2.1 Lý thuyt phát trin ca Lewis
7


Vào nhng nm 1950 nhà kinh t hc ngi M gc Jamaica Arthur Lewis đã đa
ra các gii thích v mi quan h gia công nghip và nông nghip trong quá trình
tng trng vi tên gi “ Mô hình hai khu vc c đin “. Mô hình này đc John
Fei và Gustav Ranis b sung, khai trin thêm. Mô hình hai khu vc ca Lewis tr
thành lý thuyt “ tng quát ” v quá trình phát trin, vn đng ca lc lng lao
đng  các quc gia đang phát trin.
Trong mô hình tng trng ca Lewis, th nht, khu vc nông thôn truyn thng
( traditional sector ). Khu vc này tp trung phn ln dân s và đang trong tình
trng d tha lao đng, vì th sn phm biên ca lao đng bng không. iu này có
ngha là dù lc lng lao đng trong khu vc này tng lên thì cng không làm tng
sn lng nông nghip, điu này cng đng ngha là lc lng lao đng d tha này
có rút ra khi khu vc nông nghip thì vn không làm gim sn lng ca nông
nghip.
Th hai, khu vc thành th công nghip hin đi ( modern sector ).  khu vc này
nu có thêm lao đng thì s làm tng thêm sn lng. Mô hình này gi ý v s di
chuyn lao đng trong khu vc nông thôn, ni mà có nng sut lao đng bng
không sang khu vc thành th công nghip hin đi, ni có nng sut lao đng biên
cao hn nhiu so vi khu vc truyn thng. iu đó có ngha, tin lng trong khu
vc nông thôn truyn thng đang thp hn tin lng trong khu vc thành th công
nghip hin đi, điu này s thu hút lao đng trong khu vc truyn thng chuyn
sang.
Mô hình tng trng Lewis cho thy, trong điu kin d tha lao đng trong nông
thôn, quá trình tng trng và m rng nhân dng ca khu vc công nghip hin đi
đc gi đnh tip tc cho đn khi tt c s thng d lao đng nông thôn đc thu
nhn ht vào các ngành công nghip mi mà khi đó, các ngành công nghip mi thu

nhn thêm lao đng không phi tng thêm mc tin công. Khu vc công nghip tip
tc m rng sn xut, cho đn khi lao đng tr nên khan him thì khu vc này phi
tng tin lng lên mt t l nht đnh.
8


Nh vy mô hình hai khu vc ca Lewis cho thy, có s d tha lao đng trong khu
vc nông thôn truyn thng và ngi lao đng s dch chuyn theo xu hng t
nhng vùng có tin lng thp ( khu vc nông thôn truyn thng ) sang nhng vùng
có c hi tin lng cao hn ( khu vc thành th công nghip hin đi ).
1.2.2 Mô hình Harris – Todaro
Theo Malcolm Gillis, ây là mt trong nhng lý thuyt nghiên cu di c nông thôn
thành th, tác đng ch yu ca quyt đnh di c là đng c kinh t. Trong đó, tin
lng là nhân t chính đ quyt đnh đa đim di c.
Theo mô hình Harris – Todaro, lao đng nông thôn s di c ra thành th khi tin
lng  thành th cao hn tin lng  nông thôn và khi nào tin lng  thành th
còn cao hn tin lng  nông thôn thì s di c t nông thôn ra thành th vn tip
din. Ngc li khi tin lng  nông thôn cao hn  thành th thì lao đng s di c
ngc li t thành th v li nông thôn và quá trình này vn s tip din khi tin
lng  nông thôn vn còn cao hn  thành th.
Mô hình này cho thy, tác đng ca yu t kinh t ( tin lng ) là nguyên nhân ca
s di c.
1.2.3 Mô hình chuyn dch lao đng
Mô hình chuyn dch lao đng trong lý thuyt v kinh t lao đng ca George
J.Bonas cho rng, vic di c nh mt s chuyn dch lao đng nhm phân b mt
cách hp lý vn con ngi. iu này có ngha là ngi lao đng s tính toán giá tr
ca nhng c hi vic làm trên nhng th trng khác nhau sau khi đã tr đi chi phí
di chuyn và la chn gii pháp nào ti đa hóa giá tr hin ti ca thu nhp.
Mô hình này cho thy, ngi lao đng luôn mun ci thin tình hình kinh t ca h,
quyt đnh di c da trên s so sánh giá tr hin ti ca thu nhp khi thc hin di c

và không di c.


9


1.3 Mt s lý thuyt đng viên
1.3.1 Thuyt nhu cu ca Maslow
ây là mt trong nhng lý thuyt v đng c thúc đy mà đc mi ngi bit đn
nhiu nht và ph bin t nhng nm đu thp k 60 ca th k trc. Abraham
Maslow cho rng hành vi ca con ngi bt ngun t nhng nhu cu cá nhân và
nhng nhu cu đó đc sp xp theo mt th t t thp đn cao. Ông xác đnh có
nm loi nhu cu ca con ngi và đc xp theo th t tng dn v tm quan
trng.
( 1 ) Nhu cu sinh hc (vt cht hay sinh lý): đây là các nhu cu thit yu đ tn ti
nh không khí, thc phm, ngh ng… Maslow quan nim rng nu thiu nhu cu
này cuc sng s b tn hi, các nhu cu khác không thúc đy đc con ngi. Khi
nhu cu này đc tha mãn thì s tin đn nhu cu th hai.
( 2 ) Nhu cu an toàn: đây là nhu cu mun tránh s nguy him v thân th và mi
đe da mt vic, mt tài sn.
( 3 ) Nhu cu xã hi: đây là nhu cu đc hi nhp, đc giao tip vi con ngi
xung quanh, đc chp nhn.
( 4 ) Nhu cu đc tôn trng: theo Maslow, khi tha mãn nhu cu đc chp nhn
là thành viên thì h có xu hng t tôn trng và mun ngi khác tôn trng. Nhu
cu này dn đn s tha mãn nh: quyn lc, uy tín, đa v.
( 5 ) Nhu cu t khng đnh mình: đây đc xem là nhu cu cao nht trong cách
phân cp ca Maslow, đó là s mong mun làm nhng vic mà h có th làm đc.
Nhu cu này là : chân, thin, m, t ch sáng to.
Maslow cho rng vic tha mãn nhu cu cp thp d dàng hn so vi vic tha mãn
các nhu cu cp cao vì các nhu cu cp thp là có gii hn và có th tha mãn đc

t bên ngoài. Ông cho rng các nhu cu này s xut hin ln lt. Ban đu nhu cu
cp thp nht s xut hin, khi nào nhu cu cp thp này đc tha mãn thì nhu cu
cao hn s xut hin ln lt theo th t.
Có th thy, thuyt ca Maslow giúp nhà qun lý cn chú ý ti các nhu cu ca
ngi lao đng, phi bit ngi lao đng có nhu cu nào, nhu cu nào là ch yu
10


nht ri mi xét đn vic đáp ng nhu cu đó. Tuy nhiên vic đu tiên vn là phi
đm bo cuc sng ca ngi lao đng ri mi đáp ng các nhu cu k tip. Vì nu
lng không đ sng thì ngi lao đng s ri b doanh nghip.
1.3.2. Thuyt E.R.G
K tha ca hc thuyt Maslow, Clayton Alderfer , giáo s đi hc Yale đã đa ra
lý thuyt E.R.G. thuyt này cho rng trong mt lúc con ngi theo đui c 3 nhu
cu khác nhau : Nhu cu tn ti, quan h, phát trin và nó đc tóm tt trong bng
sau :

TN TI
QUAN H
PHÁT TRIN
- Nhu cu sinh lý
- Nhu cu an toàn

- Nhu cu theo tip
- Nhu cu đc ngi
Khác tôn trng
- Nhu cu t trng và tôn
Tôn trng ngi khác
- Nhu cu t th hin

Có th thy rng, Clayton Alderfer đã có bc tin đáng ghi nhn so vi Maslow.
ó là vic ông đã ch ra rng : trong cùng mt lúc con ngi theo đui c 3 nhu cu
ch không phi ch mt nhu cu nào đó b cn tr và không đc tha mãn thì con
ngi s dn ht n lc đ tha mãn nhng nhu cu khác.
1.3.3. Thuyt hai nhân t ca F.HERZBERG
Thuyt hai nhân t do nhà tâm lý hc ngi M Frederic Herzberg đ ra nm 1959.
Ông cho rng có nhng yu t mà có nó con ngi s không bt mãn. Nhng nu
không có nó con ngi s bt mãn, đó là yu t duy trì (maintenance factors). Ngoài
ra còn có nhng yu t có nó s kích thích con ngi làm vic hng hái hn, đó mi
là yu t đng viên tht (motivational factors). Hai yu t này đc din đt nh sau
:




11


NHÂN T DUY TRÌ
(Các nhân t bên ngoài)

NHÂN T NG VIÊN
(Các nhân t đng viên)

1. Phng pháp giám sát
2. H thng phân phi thu nhp
3. Quan h vi đng nghip
4. iu kin làm vc
5. Chính sách ca công ty

6. Cuc sng cá nhân
7. a v
8. Quan h qua li gia các cá nhân


1. S thách thc ca công vic
2. Các c hi thng tin
3. Ý ngha ca các thành tu
4. S nhn dng khi công vic đc
thc hin
5. Ý ngha ca các trách nhim

Hc thuyt này giúp cho nhà qun lý bit đc các yu t gây ra s bt mãn cho
nhân viên và t đó tìm cách loi b nhng yu t này nh :
- Mc lng ca nhân viên quá thp;
- Cp trên giám sát quá nghiêm khc;
- Quan h vi đng nghip không tt;
Nhà qun lý phi tìm cách ci thin lng, qun lý theo phng pháp t do dân ch.
Tuy nhiên, các nhân t gây bt mãn b loi b thì cng không có ngha nhân viên s
hài lòng. Nu mun đng viên nhân viên, làm cho h hài lòng thì nhà qun lý cn
chú trng đn các yu t khác nh : đc tha nhn, đc cp trên tín nhim, công
vic thú v, vì nhng nhân t này có tác dng kích thích nhân viên làm vic vi nng
sut cao.
Trng thái tâm lý ca nhân viên chu nh hng ca s tng tác gia hai nhân t
trên din ra nh sau :
Các nhân t duy trì
Các nhân t đng viên

nh hng ca các nhân t

Khi đúng
Khi sai

Khi đúng
Khi sai
Không bt mãn
Bt mãn

Tha mãn
Không tha mãn
Không đng
viên
nh hng tiêu
cc
ng viên đc
tng cng
Không có s bt
mãn
12



Thuyt hai nhân t cho thy, hành vi con ngi b thúc đy bi hai nhóm yu t v
c bn là đc lp vi nhau và tác đng ti hành vi theo nhng cách khác nhau. Do
đó đ đng viên, khuyn khích ngi lao đng làm vic tt thì nhà qun lý cn phi
gii quyt tt đng thi c hai nhóm yu t này.
1.3.4. Thuyt ca David MC.Clelland
Theo David MC.Clelland thì con ngi b chi phi bi 3 nhóm nhu cu:
( 1 ) Nhu cu thành tu ( thành tích ): mong mun thc hin nhim v mt cách tt
nht, không ngi khó khn th thách, mun vt qua chính mình. Nhng ngi này

thng không tin vào s phn. H cho rng thành công hay tht bi là n lc ca
bn thân.
( 2 ) Nhu cu liên minh ( giao tip, xã hi ): luôn mun to mi quan h vi nhng
ngi xung quanh, nhng ngi này phù hp vi công vic mang tính xã hi, thích
tip xúc vi nhiu ngi. H s luôn thành công trong nhng công vic đòi hi k
nng quan h và hp tác.
( 3 ) Nhu cu quyn lc: là ngi luôn có mong mun nh hng và kim soát
ngi khác, nhng ngi này phù hp vi lnh vc lãnh đo.
Nh vy, thuyt ca Mc. Clelland cho ta thy ngi có nhu cu v thành tích s
thành công trong hot đng doanh nghip nhng cha hn s tr thành mt nhà
qun lý tt vì h ch quan tâm đn cá nhân mình làm tt mà không cn s h tr ca
ngi khác. Trái li, các nhu cu v quyn lc và liên minh có liên quan mt thit
đn thành công trong qun lý.
1.3.5. Thuyt mong đi ca Vroom
Khác vi hc thuyt ca Maslow và Herzberg, Vroom không tp trung vào nhu cu
mà ch yu tp trung vào kt qu. Maslow và Hezrberg nghiên cu da trên mi
quan h gia nhu cu bên trong và s n lc to ra kt qu nhm tha mãn nhu cu
đó, còn Vroom thì tách bit s n lc, hành đng và hiu qu. Ông cho rng hành vi
và đng c làm vic ca mt cá nhân s hành đng theo mt cách nht đnh da trên
nhng mong đi v mt kt qu nào đó hay s hp dn ca kt qu đó đi vi cá
13


nhân. Thuyt mong đi ca Vroom đc xây dng theo công thc bao gm s kt
hp ca 3 yu t: ( 1 ) nhn thc v kh nng thc hin nhim v, ( 2 ) nhn thc v
giá tr ca phn thng, ( 3 ) nhn thc v kh nng nhn đc phn thng.
Thành qu ca ba yu t này chính là s đng viên. Vroom cho rng ngi lao đng
ch đc đng viên khi h nhn thc đc rng c ba khái nim này có mi quan h
tích cc vi nhau. Khi ngi lao đng tin rng n lc ca h s đem li kt qu tt
và phn thng đó xng đáng và có ý ngha và phù hp vi mc tiêu h đa ra.

1.3.6. Thuyt công bng ca Adams
Lý thuyt ca Adams cho rng ngi lao đng trong mt t chc thng có mong
mun nhn đc nhng phn thng tng xng vi nhng đóng góp, cng hin và
công sc mà h đã b ra. Nu bn thân h cm nhn đc tr lng di mc đáng
đc hng h s có khuynh hng gim n lc ca mình. Và ngc li, nu tr
lng cao h s làm vic chm ch hn.
Tính công bng trong công vic còn đc xem xét gia nhng ngi lao đng vi
nhau, h so sánh vi s đóng góp, cng hin, đãi ng và phn thng ca mình vi
các cá nhân khác có hp lý không. Trong trng hp này ngi lao đng có xu
hng đánh giá cao s đóng góp ca mình và đánh giá cao phn thng, đãi ng mà
ngi khác nhn đc.
Trong trng hp h cm nhn không đc đi x công bng, s bt mãn s d xy
ra và t đó h s làm vic không ht kh nng, thm chí s ngng làm vic. Nu
ngi lao đng tin rng h đc đãi ng xng đáng vi công sc b ra, h s duy trì
mc n lc ca bn thân đ to “s cân bng”. Và nu h nhn thc đc rng phn
thng và đãi ng mình nhn đc cao hn mc đóng góp ca mình thì h s làm
vic tích cc và chm ch hn. Tuy nhiên, v lâu dài thì phn thng không còn ý
ngha khuyn khích na.
Thuyt công bng cho rng con ngi luôn mun đc đi x công bng. Do đó khi
ri vào tình trng b đi x không công bng thì h có khuynh hng s t to s
công bng cho mình.
14


Qua mt s thuyt đng viên nhân viên, có th nói rng, mi mt cá nhân đu có
nhu cu riêng, mc đích riêng. Mt nhu cu tr thành nhu cu mnh nht, nó s bin
thành đng c thúc đy con ngi hành đng. Mt khi nhà qun lý nm bt thông
tin, h s hiu đc các loi nhu cu mà ngi lao đng mong mun và nhu cu nào
là mnh nht ti mi thi đim. T đó, nhà qun lý có th đ ra các bin pháp phù
hp, nhm đt đc mc tiêu to đng lc cho ngi lao đng, khuyn khích đng

viên h làm vic hng say, nhit tình hiu qu và gn bó lâu dài vi doanh nghip .
1.4 Mt s nghiên cu trc
Nghiên cu ca Nguyn Hu Tín ( 2001 ), Mt s gii pháp nhm gii quyt vic
làm cho lao đng nhp c t nay đn nm 2010, đa ra các gii pháp giúp cho vic
nâng cao hiu qa s dng ngun nhân lc, duy trì tính cnh tranh và ci thin vic
phân phi thu nhp công bng đi vi lao đng di chuyn t các vùng có tin lng
thp đn nhng vùng có tin lng cao.
Nghiên cu ca Nguyn Quc Tun ( 2009 ), Nhng nhân t nh hng đn di c
ti các tnh thành Vit Nam, cho thy yu t kinh t c th là s khác bit v tin
lng hay thu nhp gia các đa phng là nguyên nhân ca di c lao đng.
 tài nghiên cu khoa hc cp b ca Trn Th Kim Dung ( 2005 ), Nhu cu, s
tha mãn ca nhân viên và mc đ gn kt đi vi t chc đã cho thy mc đ tha
mãn ca nhân viên v các khía cnh ca công vic nh: bn cht công vic, c hi
đào to và thng tin, lãnh đo, đng nghip, tin lng, phúc li, đu có nh hng
đn s gn kt vi t chc nh: s n lc, c gng cho t chc, lòng t hào v t
chc, trung thành,  li cùng t chc.
1.5 Khung phân tích
Sau khi nghiên cu các lý thuyt v kinh t lao đng, các lý thuyt v đng viên.
Da vào kt qu nghiên cu ca các nghiên cu trc.
Vi thc trng thiu ht lao đng ca ngành Da giày TPHCM nh hin nay, khung
phân tích đc đ ngh  hình 1.1.