Luận văn thạc sĩ Mô hình trường chuyên và kết quả học tập Trường hợp trường THPT chuyên Quang Trung (Bình Phước)






B
B
Ù
Ù
I
I


G
G
I
I
A
A


K
K
H
H
Á
Á
N
N

H
H






CHUYÊN QUANG TRUNG ()


  



CHUYÊN NGÀNH: CHÍNH SÁCH CÔNG
31.14




JONATHAN R. PINCUS







TP. 12

i



L

c hin trích dn và s
liu s dng trong luc dn ngu chính xác cao nht trong phm vi
hiu bit ca tôi. Lut thit phm cng  Kinh
t Thành ph H Ging dy Kinh t Fulbright.
i vi



Bùi Gia Khánh
ii



LI C

Xin chân thành gi l   n nh       và thy
Jonathan R. Pincusng dn, gn bó vi bài vit này t khi nó ch còn là mt ý
i luôn khuyng viên tôi trong quá trình thc hi tài.
y cô giáo tng dy kinh t Fulbrigt
sc nhit tình và tâm huyt trong vic ging dy, truyt nhng kin thc quý giá cho

hng hc tp tuyt vi mà tôi tin rng, không có  bt c mt
ng nào khác ti Vit Nam.
 tôi có th thc hic bài vic s h tr nhit tình ca
các thy cô  S Giáo do tng trung hc ph thông chuyên
Quang Trung ng trung hc ph thông khác trong toàn tnh, các em hc sinh, các
bc ph bing s  nhi
Cun h ng viên h
tr tôi trong quá trình hc tp và thc hi tài này.

iii



MC LC


L i
LI C ii
MC LC iii
DANH MC CÁC CH VIT TT v
DANH MC BNG BIU vi
DANH MC CÁC HP vi
DANH MC CÁC HÌNH vi
1. DN NHP 1
 1
 2
 3
: 3
 3
 3

 4
NG CHUYÊN TRONG H THNG GIÁO DC VIT NAM 5
2.1. Giáo dc ph thông ti Vit Nam 5
c ph thông 5
 7
2.4. Tr) 8
3. CÁC NGHIÊN CC V NG CHUYÊN 10
u 14
iv



 14
u thit k bng hi 16
 19
 23
5.3. V k ng chuyên 25
5.4. V quá trình hc tp ca hc sinh 27
i hc và vic hc ti bi hc 32
5.6. Các yu t thun vic hc tp ca hc sinh 37
5.7. Các yu t không th c 40
nh rõ ràng nhim v cng chuyên 43
6.2. Ci thi vt cht, thit b dy hc và ch các
ng không chuyên 44
6.3. Xây dng b ng giáo dc trung hc ph thông và công
khai kt qu p long trung hc ph thông 45
6.4. Xem xét li v trí ca k i hc 47
ng vai trò cc hc tp ca hc sinh 47
TÀI LIU THAM KHO 51
PH LC 56

Ph lc 1. Bng câu hi phng vn hc sinh 56
Ph lc i vng THPT chuyên 63


v



DANH MC CÁC CH VIT TT

CQT
:
Chuyên Quang Trung

:
i hc

:
Giáo do
THPT
:
Trung hc ph thông
TP. HCM
:
Thành ph H Chí Minh

vi



DANH MC BNG BIU

Bng 2.1. Tng hm thi  ng có kt qu tt nht 9
Bng 5.1. 2010 20
Bng 5.2. Kt qu thi tt nghip THPT  21
Bng 5.3. S ng hc sinh thi  theo các khi 24
Bm thi   25
Bm thi   25

DANH MC CÁC HP

Hp 5.1. Hc sinh gii lch s thi khi A 24
Hng chuyên b sót nhân tài? 26
Hp 5.3. Hc môn S  lp chuyên Toán 27
Hp 5.4. Ti sao phng chuyên? 29
Hp 5.5. Hc thêm hay không hc thêm? 31
Hp 5.6. Luyn thi  ng chuyên 32

Hp 5.7. Hc sinh chuyên và k thi  33
Hp 5.8t 33
Hp 5.9. B và m: ai có ng nhi 38
Hp 5.10u gì là quan trng? 41
Hp 6.1. ng chuyên và t l 1/5 44

DANH MC CÁC HÌNH

u chng ca nhóm hng không chuyên 36
Hình 5.2u chng ca nhóm hng chuyên 36
1



1. 
1.1. 
ng v vic la chn nhi xut sc nht  áp dng nhng hình tho
c bit  rt lâu trên th gii. Ti Vit Nam, vic t chc các k thi la
chn hc sinh gii toàn min Bc tin hành t c 1965-1966,
i htng hp Hà Nu trong vic t chc lu
ng   ra các l các môn hc
khác
1
.
Nhu tiên vi các môn khoa h
i nhng tên tui lc vào s phát trin ca các
ngành khoa hc Viu hng 
tng hc t c bit
cho li gin là tng khoa Toán,  khoa hc t ng Thi
(khóa 2 ph thông chuyên toán  tng hp Hà Ni, ni ting vi bài toán Plateau,

c  quc gia Hà Ni, hin là Ch nhim c,
Thanh niên, Thing), Ngô Bo Châu (chuyên toán  tng hp Hà Ni,
gi
2



:

           


Trung hc ph thông (THPT)


3
.



1
Hàm Châu (2005)
2
Hàm Châu (2005),
3
c Hip (2010)
2


không chuyên
                
 hay 

Minh (TP. HCM)
4
.




và trang b

5
.

, làm gii 
 ca hcác không chuyên

u có th c tình trng thit k mt nn giáo dc cho hc sinh gii và b
mc hc sinh không gi
6
.
Câu chuyn cti Vit Namc trên th gii, gp
phi nhiu ý kin trái chiu là do nhng mâu thun gia mc toàn di
o chuyên sâu, gim vi bài toán công bng
mâu thun ti này, chúng ta có th thy rng, a giáo dc Vit
Nam va là nguyên nhân, va là h qu ca nhng bt cp trong xã hi mà t thân ngành
giáo dc không th gii quyt mt cách toàn din.

1.2. 
ba :
, li  ng chuyên, c th ng hp nghiên c 
chuyên Quang Trung (CQT)

4
 (2010)
5
Nguyn Kim Dung (2010)
6
Báo Pháp lut TP.HCM (2010)

3




không chuyên?
Th hai, các yu t ng lp  n kt qu hc tp ca hc
sinh trong mi quan h gia hai nhóm hc sinh trong nghiên cu?
Th baci thin
vic ging dy và hc tp tng THPT hin nay?
1.3. 
:
Mc tiêu nghiên cu c tài không nhhng chuyên gi
nhiêu so vng khác. Vic thm s gia hai nhóm h
nht kt lun mang tính ng nào.  tài này tìm hiu quá
trình hc tp ca hai nhóm hc sinh có xuu là nhau, xem
n di hc tp c nào  ng khác nhau và
nhng tri nghit bi ca hc sinh. T tác gi 

ra nhng gi m v các chính sách nhm giúp ngành giáo dc, các thy cô giáo và các bc
ph huynh trong vic giáo dc hc sinh, giúp cho các em hc tp và rèn luyn bn thân tt
.

thuc dng nghiên cu tình hungng hp 
ng THPT CQT.
M
THPT CQT   ã nh c s tin
ng ca hc sinh, các bc ph nhân dân m sáng ca
nn giáo dc tnh c. c xem là mt mô hình thành công ca h
thng chuyên  a bàn các tnh phía Nam. Nghiên cu này có th giúp cho các nhà
honh chính sách giáo dc c mt s bài hc cho
ngành giáo dc các tnh, thành ph u ki và m ng nghiên cu
  có nhiu tranh cãi này.

            THPT     
CQT-
2008-2009 m thi trung bình chênh lch +
0,5 . y,
4



ng nghiên cu s bao gm các em thuc cho
 m xut phát. 
4.2.
N, i vit 
.
1.4. 
by 

c v ng chuyên trong h thng giáo
dc Vit Nam. Phm li  4 trình
bày c th v u và thit k bng hi. Phn 5 tho lun các 
.6. Phn
7 kt lun và nêu ra nhm hn ch c  m ng nghiên cu
tip theo.



















5



2. TRONG T NAM


H thng giáo dc ph thông ti Vit Nam gm ba cp: giáo dc tiu hc thc hin
c, t lp m n l  giáo dc trung h  c thc hin
trong bc, t ln lp chín và giáo dc THPT c,
t li ti li hai.
THPT. 

      
. ng chuyên có th tn
ti các lp không chuyên (hay cn chuyên). Tnh hin nay ca B Giáo dc và
o (GD &  hc quá 20% tng s hc sinh
cc li,  ng không chuyên vn t chc phân lp theo khi
thi ho bin nht là lp t nhiên/lp xã hi và tip
tc chia lp theo kt qu hc tp ca hc sinh trong hc k và/hoc
u vào.

. Không ch
thc hin 
.
ng ng không chuyên c v
 vt chng xuyên phc v cho
hong cng, bên cnh các chính sách ca mng THPT không chuyên khác
7
.
2.2
Tt nghip THPT là k thi ln nht ca bc giáo dc ph thông. 

THPTs 
THPT
hc sinh tc tham d .

7
Xem thêm ti ph lc 2, trang 58
6



THPT 



.

, ví d p xut
hi-2012)
8
. Trong 12 2001-2012
(8
(8(7(5). Trong k thi gt , c c có
g ký d thi tt nghi THPT
9
.
T l  tt nghip ca h 
10
.
K thi tt nghip THPT vi 6 môn thi thuc các khi khác nhau có th coi là m
  ng giáo dc ph thông ti Vit Nam. Trong bài vi  m thi tt
nghip THPT c la chn là mt bin hc sinh, không
tp trung vào mt khi môn thi c th nào; ii. La chn môn thi theo hình thc ngu nhiên

và hc sinh không th  t nghip, gim thiu hing hc t
c tiêu chun hóa và áp dng thng nht trong c  c s dng
 c này làm gim s thiên lm hc sinh vì
m 10  ng này có th rt khác vm 10 c
Tuy nhiên, hn ch ca vic s dm thi tt nghip THPT  t qu
hc tp ca hc sinh có th k n là:
Th nh thi tt nghip THPT c s d xác nhn ht
trình ph t cng không quá khó và hc sinh trung bình,
khá có th hoàn thành tt bài thi, tính phân loi hc sinh ca k thi này không cao.
Th hai, hng ch chú tâm vào 3 môn chuyên theo khi thi mà
ha chn, có th 3 môn còn li ch  m ca
6 môn thi tt nghip THPT có th t qu hc tp ca hc sinh.


8
Tr
9
Nguyn Hùng (2011)
10
Nguyn Hùng (2011)
7



Th ba, nhng tiêu cc trong vic coi thi, chm thi có th làm thiên lch kt qu ca hc
sinh. T l h trong k thi tt nghip THPT là mt ch tiêu quan trng trong báo
cáo tng kt ca bt k S  nào trong c c. Vì vy, các t c
gng nâng t l này lên càng cao càng tt. Hin nay 
            
11

  

12
.
2.3
THPT ,
        
.

, K, M, N, R,
T, V, S.
, các 
. T 

.
Tuyn sinh  là k thi ht sc quan tri v hc sinh THPT vì nó có tính cnh
tranh rng thu vào ln nht ca hc sinh THPT. Trong k thi tuyn
sinh  khong 1.500.000 h  ng  trong c
c trong khi tng ch tiêu tuyn sinh ch 
13
.
m thi  có th là m m thi tt nghip PTTH vì nó
khc phc mt s hn ch cm thi tt nghip h bày  mc 2.2: i. S
phân loi hc sinh t thi   thi tt nghip THPT  cùng mt
môn hc; ii. Hn ch thiên lch do bnh thành tích  bi vì  thi
c t chc tp trung theo khi thi.
m thi  qua ba i là mt ch báo duy nht
hay quan trng nht trong vit qu hc tp ca hc sinh hay kt qu o

11

P. , M. , T. Xuân (2011)
12
Nhóm PV, CTV Tui Tr (2011)
13
Thanh Hà (2011), Hoàng Thùy (2011)


8



ca ngành giáo dc, bi vì mc tiêu nht quán ca giáo dc Vic toàn
di không phi ch ba môn h  tuyn sinh .
2.4chuyên Quang Trung )
THPT CQT 

ng CQT 
giá là n hình thành công ca mt mô hình giáo dc  min núi.
THPT CQT 
-u
tiên , gm 
 và cn chuyên (54).
-CQT
61,6%. 
246
. 
20 em.
2010-2011,CQT
98%
du CQT   THPT           .

(n), CQT 12 trong tng s 2.700 ng THPT trong c
c v kt qu thi .

9



Bng 2.1. Tng hm thi  ng có kt qu tt nht






trung bình


1
THPT chuyên Quang Trung

21,72
281
2
THPT chuyên   Hà


21,71
538
3



21,37
308
4
THPT chuyên  

21,18
393
5


21,12
375
6
THPT 

20,96
314
7
THPT chuyên Thái Bình
Thái Bình
20,75
458
8
TP.HCM
TP. HCM
20,51
418
9


Thanh Hóa
20,22
400
10

TP. HCM
20,21
881
Ngun: Thng kê ca B giáo dc  o.

CQT
rt
ln       . Tuy nhiên, mc tiêu cng
chuyên có phi, và có nên, ch m thi  m thi hc sinh gii? ng CQT 
u vào là nhng em hc sinh tt nht ca tnh, hng chuyên và các bc
ph nh có th i nhi nhng thành tích mà
ng c.


10



3. 
V lý do xây dc bit cho nhng hc sinh xut sc
c bit dành cho hc sinh xut sc c cho là cn thit cho
quá trình phát tric nhic
trên th gii áp dng t lâu. Gladwell (2009) cho rng Không phi c i xut sc
nht m K xut chúng là nhc ban ti  và h có
 c ni l nm bt l

14
. Xét cho cùng, vic
hc tp trong mng  vt cht ty cô giáo gii và tn t
i cho nhng hc sinh gii có th 
 cho vic bit dành cho h
kh  

. 
nhiu .


 hng khác. Vt chc 
nhng :



15
.


.
ng thi, các hc sinh gic xp vào mt lp riêng s giúp các em hc vi t
và kh ng l   p vi kh  p thu ca h  
Big fish little pond effect - BFLPE)
16
. Trong
mt nghiên cu khác c thc hin ti Kenya vng hc cho thy, vic chia lp

14
Gladwell (2009)

15
m (2004)
16
Marsh (2003)
11



hi (theo thành tích hc t hai nhóm ci
thim s t so vi nhng không thc hin phân chia
17
.
V vic la chn hc sinh xut sc
Tiêu chí và cách thc la chn hcó nhiu nghiên c
.
B Giáo dc Hoa K c sinh i tri,
th hin hoc có tin so vi b tui,
cùng kinh nghim hay cùng m
18
. V


.
V o cho hc sinh xut sc
Mt trong nhng tranh cãi quan trng nht v o hng
dy cho các hc bii vi hng thì t ging d
 khó cc thit k cho nhng hc sinh có kh p thu trung
bình. Tuy nhiên vng hc xây do có
nhing nht ca hnên vi
cu và xây dng giáo trình ging dy s tn kém nhiu thi gian và công sc. Bên cn

vii ngun lc gia h
m o toàn dia giáo dc là mâu thun khó gii
quyt. Cho dù các em hc sinh chuyên có kh c tp  m  
i là không có gii ht mc tiêu quá cao  các môn chuyên s làm
gim s tp trung ca các em  nhng môn còn li
19
.
V ng cng chuyên lên kt qu hc tp ca hc sinh
Vi vic tuyu vào khá cht ch và gc nhng hc
sinh ti mc bình quân cng hc khác, sn phu ra cng
chuyên có ch u d d u bt ng là có nhiu
nghiên c c ngoài kho sát v thành tích hc tp ca hc sinh chuyên và không
chuyên cho thy kt qu ng nht. Mt nghiên cu 

17
Duflo, Dupas và Kremer (2008)
18
U.S. department of education (1993), trích trong National Society for the gifted and talented
19
Cohen và Ambrose (1993)
12





này 
tài
(GATE: 
xét m ng cm s ca h



20
.






(khi có quá nhiu 
cho thy hc t
tip theo ,
21
.
, theo tìm hiu ci vit thì 
, ch có các bài vit
ngn ca mc,  tài
ng và hiu qu giáo dc cng THPT chuyên t



22


. Ngoài ra, ngay vic la chn ngu
nhiên 400 hc sinh chuyên và 400 h khng
nhng thiên ln vì t u vào, hc sinh t khác nhau.

20
Bhatt (2010)
21
 (2011)
22
Nguyn Kim Dung (2010)
13



 tài v c riêng bit dành cho các hc sinh xut sc
nghiên cu t u ý kin bàn lun trái chiu. Riêng  Vi
nghiên cu chính thc nào v  tài này, m ra mng nghiên c h
thc thc hin su

14



4. U VÀ THIT K BNG HI
4.1. 
Bài vic thc hin bnh tính, du chnh t 
pháp ng hi quy cng cchn hai nhóm c phân
chia bng mm ct. N  m ct ch ng c i
không chng ca chính sách. Nng thì s khác bit v bin s
u ra s th hin rõ nht  m ct.
 vào kt qu k thi tuyn u vào cng THPT CQT trong hai 
2008 (các em hc sinh tham gia k t nghi
hai n nht có th kho sát), i vit la chm thi bình quân gn
sát vm chun m cphân tích hi quy ct)  
mu kho sátc phân thành hai nhóm: cn trên bao gm các em có
m thi nm trong khong [m chun; m chun + m] và ci [m chun;
m chun - m]. Vì mc chênh lch gia hai nhóm cn

t nh, ta có th gi nh rng hai nhóm cn trên và c
ng v c  m khu. Sau ba nhai nhóm này hc tp ti hai
ng hc tng còn li),  i vit
tin hành thu thm thi tt nghim thi  ca các em, s dt
qu  phân tích. Nng thì kt qu u ra phi có s khác
bit gia hai nhóm. ng thi, tin hành kho sát thông qua bng câu hi, tho lun nhóm
(focus group) và phng vn sâu (in- tìm hiu nhng s khác nhau và
ging nhau trong quá trình hc tp, thi c m thi u kica các
em.
4.2
CQT) t chc 
ng CQT 
24

:
                 
)]/4.


24
T  có thêm mt ngoi ng (ting Anh)
15





.
, i vit:
1.lp CQT--


2011). ng cng 1.862 hc sinh tham d k thi
tuyng THPT CQT312 hc sinh trúng tuyn.
2. nm trong khong +

này có chênh lch
 v m s ca các hc sinh trong mu
:
n trên (hay nhóm i chngnm trong khom
chun + ]c kho sát, s
hc sinh thuc nhóm cu là 110 em.
i (hay nhóm kim soát
-     . S hc sinh thuc nhóm cn
u là 232.
3.THPT hai 
c
này, nhóm cn trên còn 82 em và nhóm c i có 140 em. Nguyên nhân dn s
ng hc sinh trong mu gi:
-Vt l(thay cho
NN

môn Vt l. Vì v
. K -
 chic li: s hc sinh thi môn Anh v, rt ít hc sinh la chn thi
môn Lch s. 
).
16

4. , tho lun nhóm
và phng vn sâuc d lim thi  và 
THPT u kho sát. S ng
hc sinh tham gia khc này ph thuc vào kh  ca i vit
vi s hc sinh có trong nhóm kho sát  bc 3. u tiên i vit trc tin các
ng có hc sinh trong mu, gp g các giáo viên,  liên h. Sau
thc hin  cu tuy sample) tip cn vi các hc sinh 
 tìm kim các em khác trong mu. S ng hc sinh khc  c
này là 150 em, trong có 81 em hc sinh thuc nhóm cn trên và 69 em thuc nhóm cn
i (là hc sinh cng THPT không chuyên).
Vic thu thm thi  và kho sát theo bng câu hi ca các em nhóm ci gp
nhi thông tin v m
thi ca h; ii. S ng 140 em hc sinh nhóm ci phân b ri rác
 ng THPT khác nhau trong toàn tnh nên vic liên h v
thp thông tin t hc sinh có nhi.
c tip cn theo th t p mt trc tin thoi, email, mng
xã h  các hc sinh trong mc  ng  ti TP.HCM
nên vic gp mt trc tii thun li. m ca vic gp mt trc tip là to
c s tin cy vc phng vn nên khai thác c nhiu thông tin ngoài bng
câu hng thi nâng cao kh p cn các quan sát trong mu. Ngoài ra, nu vic
gp mt trc tic thc hin vi nhic sinh thì s có th thc hin k thut
tho lun nhóm (focus group) nhm c các ý kiu. m ca
 là mt nhiu thi gian ng trên 2 git phng vn) và mt s em
hc sinh e ngi gp mi l. Vic kho sát trc tuyn li nht
i vi bng câu hi do có kh p s ng ln các quan sát trong thi gian
ngn và tit kim thi gian cho c i phng vi c phng vn. Mng xã
hi ph bin trong gii tr Vit Nam hin nay là facebook ch  tìm kim.
c thc hin khn thoc thc hin hn ch do tn nhiu
thi gian.


Theo quy trình ly mu c mô t  4.2 thì hai nhóm hc sinh cn trên và ci c
coi là ging nhau  c THPT không ch
17



ng hng lên các em mà các yu t v t quan
trng. Giáo dc Ving giáo di vi hc sinh là 
ng và xã hi
25
. S khác bit ca các hc sinh trong mu kho sát ti thm thi
tt nghiu vào  là do c ng nói trên ch không phi ch
ng chuyên. Trong phn này, i vit c gng tìm hiu  quá trình hc
tp và s khác nhau gia các hc sinh này, xét t các yu t thuc v 
ng sng ca các em.
 nh nhng yu t ng hc táng lên kt qu hc tp ca hc sinh,
i vit da trên các nghiên c tin hành khi ba hình thc là
bng câu hi, phng vn sâu và tho lun nhóm. Bng câu hi và tho lun nhóm ch dùng
 khng là hc sinh trong mu, riêng phng vc áp dng vi
hc sinh, thy cô giáo, ph huynh và các nhà qun lý giáo dc. Bng câu hi nhm tìm
hiu nhithông tin th cp có s  phân tích. Các câu
hc thit k da trên mt s nghiên cn ch  cn kho
sát. Ngoài các thông tin v ng lp, vic hc hành, thi c thì nhng thông tin v gia
t sc cn thit vì tính cht riêng bit và không sn có c
ng c hc sinh là rt quan trng. Các yu t v ng câu
hi cn tìm hiu là hc vn và ngh nghip ca b m, s quan tâm và k vng ca b m
i vi vic hc hành cu kin kinh t c bit ca
c sinh.
Nn tt nhân t có ng rt ln vic hc hành ca hc sinh.
N

) 
n quan nim v giá trc
tp c
26
. Tuy nhiên, các yu t này có s khác bit gia các n
hóa khác nhau. Trong khi xã h cao t 
i nhn mnh các giá tr truyn thng, s k th hin qua vic
hc tp ca hc sinh. Mt nghiên cu , h

hc


25
n (2011)
26
Coleman (1988)
18



sinh . C th ng ca s quan tâm, k vng ca b m lên kt qu hc tp 
hc sinh Trung Quc là li hc sinh Hoa K
27
.
t nghiên cu khác 
      ,
GPA).
                 
i cha
là quan tri vi vic hc hành cu này là d nhn thy  c

c nhi d dàng tr
thành t vic hi vi các con ca h
28
.
Thu nhp ct trong nhng yu t quan trng n kt qu hc
tp ca h2009 và nhc


29
u này th hin rõ  c mà chi phí dch v giáo dc và
nhng hàng hóa dch v c sinh phi chi tr (toàn b hoc mt
phn). Nhp thng  ti chi tr cho các hàng hóa
dch v h tr cho vic hc hành ca con cái, ví d dùng hc tp, sách giáo khoa, sách
tham kho, h Con cái ci ph 
công ving áng nên thi gian dành cho vic hc t
 phi bn rn vi vi quan tâm ca cha m i vi
vic hc hành cu hn ch.










27
Chen & Lan (1998)
28

Hanif (2004)
29
Rampell (2009)