Phát triển quá trình niêm yết chứng khoán của các doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường chứng khoán quốc tế

B GIÁO DC VÀO O TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


NGUYN TH HNG SANG



PHÁT TRIN QUÁ TRÌNH NIÊM YT CHNG KHOÁN
CA CÁC DOANH NGHIP VIT NAM TRÊN TH
TRNG CHNG KHOÁN QUC T


Chuyên ngành: Kinh T Tài Chính – Ngân Hàng
Mã s: 60.31.12


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
PGS. TS. BÙI KIM YN


Tp. H Chí Minh – Nm 2012


LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca tôi. Trong quá trình nghiên cu
tôi nhn đc s h tr rt ln t giáo viên hng dn là PGS.TS Bùi Kim Yn và
nhng đng nghip, bn bè đ hoàn thành lun vn này. Các ni dung nghiên cu

và kt qu nghiên cu trong lun vn là trung thc và cha đc ai công b trong
bt k công trình nào.


MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC CÁC BNG
PHN M U 1
CHNG I. TNG QUAN V NIÊM YT CHNG KHOÁN RA TH TRNG
CHNG KHOÁN NC NGOÀI 4
1.1. C s lý lun v niêm yt chng khoán và niêm yt chng khoán ra nc ngoài. 4
1.1.1. Chng khoán và niêm yt chng khoán: 4
1.1.1.1. Chng khoán 4
1.1.1.2. Niêm yt chng khoán 4
1.1.2. Niêm yt chng khoán trên TTCK nc ngoài 5
1.1.3. Cách thc niêm yt chng khoán trên TTCK nc ngoài 5
1.1.4. Li ích khi niêm yt chng khoán ra TTCK nc ngoài. 7
1.1.5. Ri ro khi niêm yt chng khoán ra nc ngoài 10
1.1.6. Tiêu chí la chn TTCK nc ngoài đ niêm yt 12
1.2. Các điu kin niêm yt chng khoán trên mt s TTCK nc ngoài 14
1.2.1. S lc v mt s TTCK nc ngoài 14
1.2.2. TTCK New York (NYSE) 15
1.2.2.1. Tng quan v TTCK New York (NYSE) 15
1.2.2.2. Các tiêu chun niêm yt trên NYSE 17
1.2.3. TTCK London (LSE) 18
1.2.3.1. Tng quan v TTCK London (LSE) 18
1.2.3.2. iu kin niêm yt 19

1.2.4. TTCK Hong Kong (HKEX ) 21
1.2.4.1. Tng quan v TTCK Hong Kong (HKEX) 21
1.2.4.2. iu kin niêm yt 22
1.2.5. TTCK Singapore (SGX) 24
1.2.5.1. Lch s hình thành và phát trin 24

1.2.5.2. iu kin niêm yt 26
CHNG II. THC TRNG NIÊM YT CHNG KHOÁN TRÊN TH TRNG
CHNG KHOÁN NC NGOÀI CA CÁC DOANH NGHIP VIT NAM. 28
2.1. Tình hình kinh t tài chính trong nc làm phát sinh nhu cu niêm yt chng khoán ra
nc ngoài ca các DN Vit Nam. 28
2.2. C s pháp lý cho hot đng niêm yt chng khoán ra nc ngoài ti Vit Nam 30
2.3. La chn TTCK nc ngoài cho các DN Vit Nam mun niêm yt ra nc ngoài 31
2.4. Thc trng DN Vit Nam niêm yt trên TTCK quc t 44
2.4.1. Công ty Cavico- niêm yt trên TTCK NASDAQ 44
2.4.1.1. Lch s hình thành và phát trin ca công ty. 44
2.4.1.2. Quá trình niêm yt trên TTCK NASDAQ. 45
2.4.2. Công ty C phn Tp đoàn Hoàng Anh Gia Lai- niêm yt trên TTCK London
48
2.4.2.1. Lch s hình thành và phát trin ca công ty. 48
2.4.2.2. Quá trình niêm yt trên S Giao dch chng khoán London. 48
2.5. Mt s thành qu đt đc ca DN Vit Nam khi niêm yt chng khoán ra nc ngoài.
50
2.6. Nhng hn ch và nguyên nhân ca hn ch khi DN Vit Nam khi niêm yt chng
khoán ra nc ngoài 51
2.6.1. Hn ch 51
2.6.2. Nguyên nhân ca các hn ch 53
2.7. Thun li và khó khn DN Vit Nam khi niêm yt trên TTCK quc t. 55
2.7.1. Thun li 55
2.7.2. Khó khn 57

2.8. Nhng thách thc cho DN Vit Nam mun niêm yt chng khoán ra nc ngoài trong
tng lai. 59
2.9. Kho sát mc đ am hiu ca các DN Vit Nam ti thành ph H Chí Minh v niêm
yt chng khoán ra nc ngoài. 62
CHNG III. GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU NIÊM YT TRÊN TH TRNG
CHNG KHOÁN NC NGOÀI 68
3.1. nh hng phát trin hot đng niêm yt chng khoán ra nc ngoài 68
3.2. Gii pháp v mô 69

3.2.1. Hoàn thin lành lang pháp lý cho hot đng niêm yt chng khoán ra nc
ngoài phù hp vi thông l quc t 69
3.2.2. Quy đnh v công b thông tin  mc đ bo v nhà đu t cao. 70
3.2.3. iu chnh các chun mc k toán ca Vit Nam cho phù hp vi chun mc
k toán quc t 70
3.3. Gii pháp vi mô 72
3.3.1. DN cn nâng cao kin thc v niêm yt chng khoán ra nc ngoài 72
3.3.2. Ch đng tip cn các chun mc tài chính k toán theo chun quc t 73
3.3.3. La chn các nhà t vn niêm yt phù hp, hiu qu 74
3.3.4. Chuyên nghip hóa hot đng qun tr công ty hiu qu 74
3.3.5. Minh bch hóa các hot đng ca công ty 76
3.3.6. Tng cng quan h vi các nhà đu t 77
3.3.7. ng dng công ngh thông tin vào quá trình hot đng và qun lý công ty 77
3.4. Gii pháp h tr 78
3.4.1. To ra nhiu kênh thông tin v hot đng niêm yt chng khoán ra nc ngoài
78
3.4.2. y mnh hot đng đào to ngun nhân lc cht lng cao v hot đng t
vn niêm yt ra nc ngoài 79
3.4.3. C phn hóa S giao dch chng khoán HOSE và HNX 80
KT LUN 82
TÀI LIU THAM KHO 84

PH LC 88


DANH MC KÝ HIU, CH VIT TT
STT

Ch vit tt

Din gii
1 CTCK Công ty chng khoán
2 DN Doanh nghip
3 DR Depository Receipt
4 HC i hi đng c đông
5 HQT Hi đng qun tr
6 HKEX HongKong Stock Exchange
7 HOSE S Giao dch Chng khoán Thành ph H Chí Minh
8 HNX S Giao dch Chng khoán Thành ph Hà Ni
9 IPO Initial Public Offering
10 LSE London Stock Exchange
11 NASDAQ
National Association of Securities Dealers Automated
Quotation System
12 NYSE New York Stock Exchange
13 P/E Price/ earning on per share
14 PR Public Relations quan h công chúng
15 SEC y ban chng khoán Hoa K
16 SGDCK Sàn giao dch chng khoán
17 SGX Singapore Stock Exchange
18 TCPH T chc phát hành
19 TTCK Th trng chng khoán

20 UKLA
United Kingdom Listing Authority
21 UBCK y ban chng khoán


DANH MC CÁC BNG, BIU
Bng 1. 1: Bng trách nhim ca các bên liên quan khi phát hành DR 6
Bng 1. 2: Các SGDCK có mc vn hóa ln nht 2009-2011 14
Bng 1. 3: Các SGDCK thu hút nhiu DN nc ngoài nht 2008-2011 15

Biu đ 1. 1: Giá tr vn hóa th trng NYSE 16
Biu đ 1. 2: S lng DN nc ngoài niêm yt trên NYSE 17
Biu đ 1. 3: Giá tr vn hóa th trng LSE 18
Biu đ 1. 4: S lng DN nc ngoài niêm yt trên LSE 19
Biu đ 1. 5: Thu hút vn thông qua IPO ca các sàn chng khoán 19
Biu đ 1. 6: Giá tr vn hóa th trng HKEX 21
Biu đ 1. 7: S lng DN nc ngoài niêm yt trên HKEX 22
Biu đ 1. 8: Giá tr vn hóa th trng SGX 24
Biu đ 1. 9: S lng DN nc ngoài niêm yt trên SGX 25
Biu đ 1. 10: T trng ngành niêm yt trên SGX 25

Bng 2. 1: Tng kt các s liu TTCK Vit Nam t 2006 – 2010 28
Bng 2.2: So sánh các tiêu chun niêm yt, mc phí, thi gian niêm yt ca các SGDCK 32
Bng 2. 3: Chi phí niêm yt trên sàn HKEX 40
Bng 2.4: Phí niêm yt trên sàn SGX 41
Bng 2. 5: Môi trng pháp lý quc gia 54
Bng 2.6: Các ch s bo v nhà đu t và minh bch thông tin nm 2010 58

Biu đ 2.1: Ch s Vn-index 2000-2011 29
Biu đ 2.2: Ch s GDP và CPI ca Vit Nam 2007-2011 30

Biu đ 2.3: Các ch s tng trng v tín dng, huy đng và phng tin thanh toán ca
Vit Nam 2003-2010 30
Biu đ 2.4: Giá tr vn hóa ca các SGDCK 33
Biu đ 2.5: S lng DN nc ngoài niêm yt trên các SGDCK 34
Biu đ 2.6: T trng các quc gia niêm yt trên sàn SGX 40
Biu đ 2.7: Chi phí niêm yt trên sàn SGX và HKEX 40

Biu đ 2.8: Mc đ am hiu ca đi din ca các DN Vit Nam v niêm yt chng khoán
ra nc ngoài 65
Biu đ 2. 9: Các nhân t nh hng đn vic la chn th trng niêm yt 66
Biu đ 2. 10: Mc đích niêm yt ca DN Vit Nam ra nc ngoài 66

Bng 3. 1: Bng so sánh các mc thay đi ca các chun mc k toán gia Vit Nam và
th gii 71

1


PHN M U
1. Lý do chn đ tài
Ngày nay, quá trình toàn cu hóa và xu hng t do hóa tài chính ti nhiu
quc gia đã làm cho vic huy đng vn và luân chuyn vn gia các quc gia đc
thc hin d dàng hn. Xu hng niêm yt chéo trên TTCK gia các nc ca các
tp đoàn, công ty ln không còn là vn đ mi. T nm 1928, mt công ty ca
Canada đã thc hin niêm yt bng DR trên thi trng chng khoán New York. Sau
đó m ra mt thi k phát trin nhanh chóng xu hng các công ty ti các quc gia
khác nhau niêm yt chéo ln nhau gia các TTCK th gii. Các DN Vit Nam hin
nay mi đang bc chp chng vào ngng ca ca xu hng này.
Vic niêm yt trên TTCK nc ngoài không ch mang li c hi tip cn các
ngun vn quc t mà còn giúp ci thin h thng qun tr ca các DN Vit Nam,

giúp xây dng hình nh và qung bá đc thng hiu cho các DN Vit đ m rng
hot đng kinh doanh ca mình ra th trng quc t. Báo cáo "Depositary Receipts
- Year in Review 2010" ca JP Morgan cho rng, khu vc châu Á - Thái Bình
Dng là khu vc nng đng nht trong hot đng huy đng vn vi Trung Quc
và n  dn đu th trng huy đng vn bng DRs. ng thi, báo cáo cng đ
cp đn tên Vit Nam vi nhn xét trong vòng 12 - 24 tháng ti, Vit Nam s là
nhng th trng s ni lên trong vic s dng các công c niêm yt này đ vn ra
TTCK quc t. Và Công ty c phn Tp đoàn Hoàng Anh Gia Lai ca Vit Nam đã
niêm yt bng chng ch DRs trên TTCK PSM ca sàn chng khoán London.
Tuy nhiên không phi niêm yt trên th trng nào cng ging nhau và
phng thc niêm yt nào là hiu qu và phù hp vi tình hình, điu kin hin ti
ca DN? y là câu hi khó mà các nhà qun tr DN phi tìm ra câu tr li vì có rt
nhiu TTCK trên th gii vi lch s hàng trm nm nh LSE, NYSE,
NASDAQ….vi nhng tiêu chí niêm yt rt khác nhau và s canh tranh khc lit
gia các th trng này nhm thu hút càng nhiu công ty nc ngoài niêm yt càng
tt.
2


Vit Nam ch đang  ngng ca ca hot đng niêm yt chng ra nc
ngoài và ch có hai DN đã thc hin niêm yt chính thc  sàn nc ngoài, trong đó
đã có mt DN b hy niêm yt trong nm 2011 vì cha tht s hiu rõ quy đnh
niêm yt. Do vy, các thông tin v lnh vc này còn rt hn ch trong khi nhu cu
ca niêm yt trên TTCK nc ngoài ca các DN Vit Nam ngày càng gia tng.
Chính vì lý do đó nên tác gi đã chn đ tài “Phát trin quá trình niêm yt chng
khoán ca các doanh nghip Vit Nam trên th trng chng khoán quc t
” đ
nghiên cu nhm cung cp mt cái nhìn tng quan v niêm yt chng khoán ra
nc ngoài và tit kim chi phí cho các DN Vit Nam mun niêm yt chng khoán
ra th trng quc t.

2. Mc tiêu nghiên cu:  tài tp trung nghiên cu mt s vn đ sau:
 Phng thc niêm yt và tiêu chun niêm yt chng khoán trên th mt s
TTCK nc ngoài;
 Phân tích thc trng niêm yt chng khoán ra nc ngoài hin nay ca mt
s DN Vit Nam đ phát hin các vn đ còn hn ch trong hot đng niêm
yt chng khoán ra nc ngoài và tìm ra nguyên nhân ca các hn ch đó;
 T phân tích thc trng niêm yt chng khoán ra nc ngoài đ đa ra các
gii pháp nhm mc đích nâng cao hiu qu niêm yt chng khoán trên các
sàn giao dch quc t cho các DN Vit Nam, giúp các DN gim thiu chi phí
tìm hiu và hiu rõ hn v các sàn giao dch chng khoán trên th gii đ
đa ra quyt đnh niêm yt hiu qu;
 Giúp các CTCK có thêm thông tin đ phát trin dch v t vn niêm yt
chng khoán ra nc ngoài.
 Giúp các nhà đu t có thêm thông tin và kin thc v lnh vc niêm yt
chng khoán quc t.
3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu
 Mt s sàn giao dch chng khoán trên th gii: LSE, NYSE, SGX, HKEX.
 Mt s DN Vit Nam đã niêm yt trên TTCK nc ngoài và các DN có k
hoch chun b niêm yt trên TTCK nc ngoài đ tìm ra nhng kt qu đã
3


đt đc, hn ch, nguyên nhân ca hn ch cng nh nhng thách thc
trong vic niêm yt chng khoán ra nc ngoài.
4. Phng pháp nghiên cu: Trong bài Lun vn s dng mt s phng pháp
nghiên cu nh sau:
 Thng kê mô t
 Tham kho ý kin chuyên gia
 Phân tích d liu SPSS
5. Kt cu lun vn

Ngoài phn m đu và phn kt lun, kt cu lun vn đc chia thành 03 chng
nh sau:
Chng 1: Tng quan v niêm yt chng khoán ra th trng chng khoán nc
ngoài;
Chng 2: Thc trng niêm yt chng khoán trên th trng chng khoán nc
ngoài ca các doanh nghip Vit Nam;
Chng 3: Gii pháp nâng cao hiu qu hot đng niêm yt chng khoán trên th
trng chng khoán nc ngoài.
4


CHNG I. TNG QUAN V NIÊM YT CHNG KHOÁN RA TH
TRNG CHNG KHOÁN NC NGOÀI
1.1. C s lý lun v niêm yt chng khoán và niêm yt chng khoán ra
nc ngoài.
1.1.1. Chng khoán và niêm yt chng khoán:
1.1.1.1. Chng khoán
Theo tiêu chun quc t, chng khoán đc đnh ngha nh sau:
“Chng khoán là bng chng xác nhn quyn và li ích hp pháp ca ngi
s hu đi vi tài sn hoc phn vn ca t chc phát hành. Chng khoán đc th
hin bng hình thc chng ch, bút toán ghi s hoc d liu đin t. Chng khoán
bao gm các loi: c phiu, trái phiu, chng ch qu đu t, chng khoán phái sinh.
Thc cht chng khoán là mt loi hàng hóa.”
Theo Lut chng khoán s 70/2006/QH11 ca nc Cng hòa xã hi ch
ngha Vit Nam và Lut chng khoán sa đi nm 2011 thì chng khoán và niêm
yt chng khoán đc đnh ngha nh sau:
“Chng khoán là bng chng xác nhn quyn và li ích hp pháp ca ngi
s hu đi vi tài sn hoc phn vn ca TCPH. Chng khoán đc th hin di
hình thc chng ch, bút toán ghi s hoc d liu đin t, bao gm các loi sau đây:
a. C phiu, trái phiu, chng ch qu;

b. Quyn mua c phn, chng quyn, quyn chn mua, quyn chn bán, hp
đng tng lai, nhóm chng khoán hoc ch s chng khoán;
c. Hp đng góp vn đu t;
d. Các loi chng khoán khác do B Tài chính quy đnh;”
1.1.1.2. Niêm yt chng khoán
“Niêm yt chng khoán là vic đa các chng khoán có đ điu kin vào
giao dch ti S giao dch chng khoán hoc Trung tâm giao dch chng khoán”
5


1.1.2. Niêm yt chng khoán trên TTCK nc ngoài
Là vic niêm yt chng khoán ca các DN trong nc trên các sàn giao dch
chng khoán nc ngoài.
1.1.3. Cách thc niêm yt chng khoán trên TTCK nc ngoài
Niêm yt chng khoán ra TTCK nc ngoài có th thc hin bng hai
phng thc chính: đó là phát hành c phiu ph thông hoc phát hành chng ch
lu ký quc t (DR). Trong đó thì phát hành bng chng ch lu ký quc t là thông
dng nht. i vi các DN mun niêm yt trên TTCK nc ngoài, nu trc tip
phát hành c phiu thì phi thông qua mt lot th tc rt khc khe, đng thi phi
cam kt tuân th nhiu quy đnh sau khi niêm yt nh v báo cáo k toán, lut qun
tr công ty… Hình thc huy đng vn bng chng ch lu ký DR ra đi nh mt
công c linh hot hn đ đáp ng nhu cu huy đng vn  th trng nc ngoài.
Thay vì trc tip phát hành c phiu, DN mun huy đng vn s liên h vi mt
ngân hàng nc ngoài lu ký đ ký mt tho thun lu ký. Theo tho thun đó, DN
phát hành s lu ký mt lng c phiu cho ngân hàng lu ký (hoc chào bán riêng
l cho ngân hàng lu ký) và ngân hàng này s phát hành các DR trên c s s c
phiu đó (t l s c phiu trên mt DR do các bên tho thun theo t l phù hp
vi quy đnh ca TTCK ni mà DR đnh niêm yt). Sau đó, s DR này s đc bán
cho các NT  nc ngoài và niêm yt trên th trng  nc ngoài đ giao dch
nh c phiu.

Tho thun lu ký s quy đnh rõ quyn li và ngha v ca DN phát hành,
ngân hàng lu ký, ngi mua DR, vic hình thành và hu b các DR, hot đng
công b thông tin, x lý chia c tc, chia tách c phiu ng thi, DN phát hành
s ch đnh mt ngân hàng trong nc đ lu ký s c phiu gc tng ng vi s
DR phát hành ti TTCK nc ngoài vì ngân hàng lu ký nc ngoài s không trc
tip nm gi s c phiu gc lu ký ca công ty phát hành mà ch là cu ni trung
gian gia NT quc t và DN trong nc.

6


Bng 1. 1: Bng trách nhim ca các bên liên quan khi phát hành DR
Ch th Trách nhim
TCPH  Xác đnh mc tiêu và chin lc phát hành
 B nhim ngân hàng lu ký quc t, công ty t vn lut,
công ty kim toán, ngân hàng đu t…
 Xác đnh phng thc phát hành
 Xin quyt đnh t HC, HQT, các c quan chc nng
 Cung cp tài chính cho công ty kim toán.
 …………………………………
Ngân hàng đu t  T vn la chn th trng niêm yt quc t phù hp vi v
th và chin lc ca DN
 T vn cu trúc, loi hình chng ch lu ký c phiu
 ng ký mã s chng khoán (CUSIP)
 T chc các bui thuyt trình gii thiu v DN vi các nhà
đu t (roadshow)
 Phát trin các nhà to lp th trng
 nh giá c phiu phát hành
 ………………………………
Công ty t vn

lut
 T vn cu trúc, loi hình chng ch lu ký c phiu
 T vn, son tho và thng lng tha thun lu ký gia
TCPH và Ngân hàng lu ký quc t
 Np đn đng ký phát hành lên UBCK Nhà nc.

………………………………

Công ty kim
toán
 T vn lp báo cáo tài chính theo các chun mc quc t
 Gii trình các khác bit gia k toán trong nc và k toán
quc t

………………………………….

Ngân hàng lu ký
quc t
 T vn cu trúc GDR phát hành
 Chn ngân hàng lu ký trong nc
 Tr giúp hoàn thành th tc đáp ng các yêu cu đng ký
GDR.
 Phi hp vi công ty t vn lut, công ty kim toán, ngân
hàng đâu t nhm đm bo các th tc đc hoàn tt đúng
quy đnh.
 Chun b và phát hành chng ch lu ký c phiu
 Thông báo chng trình GDR ti các nhà môi gii và nhân
viên đu t
 Phân phi c tc, c phiu thng…đn tài khon ca các
nhà đu t

 ………………………………………
Ngân hàng lu ký
trong nc
 Tip nhn và bo qun chng ch c phiu gc
 Xác nhn vic tip qun các chng ch c phiu gc
 Thông báo vi ngân hàng lu ký quc t v các s kin liên
quan đn TCPH nh chia tách c phiu, c tc…
 Chuyn c tc do TCPH chi tr cho ngân hàng lu ký quc
t.

……………………………

7


Công ty t vn
PR
 Xây dng và qung bá chng trình chng ch lu ký
 Tr giúp các đn v liên quan trong các bui Roadshow
 t qung cáo trên các phng tin thông tin đi chúng
nhm qung bá cho k hoch niêm yt.




Hin nay, các TTCK ln đu thc hin theo phng thc này. Ví d nh M
vi chng ch lu ký M là American Depository Receipt (ADR), Singapore vi
chng ch lu ký Singapore là Singapore Depository Receipt (SDR), các sàn chng
khoán các quc gia thuc khu vc Euro vi Euro Depository Receipt (EDR), các th
trng quc t khác thì gi chung là chng ch lu ký c phiu toàn cu Global

Depository Receipt (GDR).v.v….Trong đó thì ADR và GDR là ph bin nht.
1.1.4. Li ích khi niêm yt chng khoán ra TTCK nc ngoài.
Nhng li ích thit thc khi niêm yt chng khoán ra nc ngoài đã đc rt
nhiu các chuyên gia kinh t, các hc gi, chuyên gia tài chính…  nhiu quc gia
trên th gii nghiên cu và rút ra kt lun. Sau đây là mt s kt lun t mt s hc
gi, chuyên gia kinh t tiêu biu trong lnh vc này mà tác gi đã chn lc đc:
Giáo s Anderson Ronal và Tychon (1993) niêm yt nc ngoài s kích thích
giao dch c phiu ca các nhà đu t trong nc vì đi vi h, vic niêm yt chng
khoán ra nc ngoài vi các tiêu chun cao hn trong nc là tín hiu tt t s hot
đng hiu qu và trin vng tng lai ca công ty. Vì th, có th làm tng giá c phiu
 th trng trong nc. Ngoài ra, thông tin bt cân xng gia c đông và nhng ngi
qun lý công ty thng hay xy ra nên vic niêm yt chng khoán  nc ngoài s
đm bo cho th trng có thông tin tt hn, c ch giám sát cht ch hn và mc đ
bo v nhà đu t cao hn do yêu cu v minh bch thông tin
. Vy nên niêm yt ra
nc ngoài, ngi đc li cng chính là các c đông hin ti. n 10/2011 Anderson
cng có bài nghiên cu mi vi tiêu đ “The Value of Information in Cross-Listing”
cng khng đnh li nhng li tích t vic niêm yt chng khoán ra nc ngoài bao
gm: tng quy mô ca DN, tng kh nng s dng đòn by, ci thin li nhun công ty,
tng tính thanh khon ca chng khoán, mang đn c hi tng trng cao cho công ty,
tng kh nng m rng doanh s bán hàng nc ngoài, môi trng cung cp thông tin
8


ca công ty tt hn, mc đ bo v nhà đu t đc tng lên. Công ty vt qua đc
rào cng v đa lý, ngôn ng đ phát trin kinh doanh.
Giáo s Enrico C Perotti ca trng i hc Amsterdam và CEPR và Egbert
Cordfunke chuyên gia tài chính ca Merrill Lynch (1997) đã chng minh rng niêm
yt  th trng nc ngoài có danh ting vi yêu cu cao v tính minh bch thông tin
s nâng cao hình nh thng hiu và giá tr ca DN vi các nhà đu t. Bên cnh đó

nó còn gia tng giá tr cho c đông và khng đnh đc trin vng DN.
Giáo s G. ANDREW KAROLYI ca trng đi hc Cornell, ông cng tng
là nhà t vn cho chính ph M, Canada, các nc Châu Âu, các nc Châu Á Thái
Bình Dng….v các chính sách kinh t tài chính cng ch ra trong bài nghiên cu
ca ông vào nm 1997 rng vic niêm yt chng khoán ra nc ngoài s làm tng
giá c phiu ti th trng ni đa trong giai đon đu niêm yt, gia tng tính thanh
khon cho c phiu ca công ty, gim chi phí huy đng vn và gia tng s lng
nhà đu t và đi tác chin lc. Bên cnh đó, công ty có th d dàng m rng vic
kinh doanh ti th trng nc ngoài và tip cn đc ngun nhân lc có cht lng
cao ti đó.
Theo Tin s kinh t Bernardo Bortolotti, Marcella Fantini và Carlo
Scarpa (2001) niêm yt
ngoi giúp DN ci thin hiu qu tài chính, tng kh nng
huy đng dòng vn ln, gim rào cng cho các nhà đu t nc ngoài khi mun đu
t vào công ty t đó m rng s lng c đông nc ngoài, tranh th đc s t vn
ca các chuyên gia kinh t tài chính  th trng nc ngoài, nâng cao hiu qu trong
công tác qun tr DN, tng tính thanh khon cho chng khoán công ty. Bên cnh đó có
c hi m rng hot đng ca công ty (quy mô tng tài sn, giá tr th trng, doanh
thu, s lng nhân viên, tc đ tng trng)  c trong nc cng nh  nc ngoài
thông qua các hot đng mua bán sáp nhp vi các công ty ngoi qung bá DN mình,
hp dn ngun vn quc t và có mi quan h liên kt vi nn kinh t th gii. Dùng
cách này đ đánh ting s nhn bit ca khách hàng nc ngoài.
Tin s Durnev Artyom và Kim (2004) cho rng công ty niêm yt  sàn
chng khoán có quy đnh cht lng qun tr công ty tt, h thng pháp lut tt, mc
9


đ bo v nhà đu t thiu s và nhà đu t nc ngoài cao s thu hút nhiu nhà đu
t t bên ngoài hn. T đó làm tng tính thanh khon cho chng khoán ca h.
Qian Suan, Wilson H.S Tong, Yujun Wu (2007) kt lun rng công ty niêm

yt ngoi có s gia tng v tài sn và li nhun, vic s dng đòn by s thp đi, tính
thanh khon cao hn so vi nhng công ty niêm yt trong nc. Nhng công ty niêm
yt ngoi phi chu s giám sát nghiêm ngt ca nhng nhà đu t và đi ng qun lý,
giám sát kht khe ca sàn chng khoán ngoi nên
bt buc công ty phi tp trung
vào mc tiêu phát trin dài hn. Do đó, trong giai đon đu niêm yt, doanh s và
li nhun ca công ty
thng không gia tng ngay lp tc. Nhng bng chng thc
nghim trong quá trình nghiên cu ca ông cho thy, các công ty niêm yt ngoi có kh
nng cnh tranh tt hn và to ra nhng giá tr kinh t tht s cho nhà đu
t.
Ngoài ra còn có Manas Mayur và Manoj Kumar (2006) (n ); Woochan
Kim và Taeyoon Sung (2005-Hàn Quc; Johann Burgstaller (2005)- Australia; Jean
Helwege và Frank Packer (2004)-M; Belen Gill de Albornoz và Peter F. Pope
(2004)- Anh; Ekkehart Boehmer và Alexander Ljungqvist (2004)-c…cng có
nhng bài nghiên cu v li ích ca các DN mun niêm yt ra nc ngoài.
Nh vy qua các nghiên cu ca các chuyên gia kinh t thì li ích tim nng
mang li cho các công ty t vic niêm yt trên sàn giao dch nc ngoài rt rõ ràng.
Có th đúc kt li nh sau:
 Th nht, tip cn đc các ngun vn ln và n đnh, gim chi phí huy
đng vn.
 Th hai, m rng hot đng ca công ty ti th trng nc ngoài thông qua
mua bán sáp nhp. T đó xây dng và khng đnh thng hiu trên th
trng quc t.
 Th ba, to tính thanh khon cho c phiu khi s lng các nhà đu t trong
và ngoài nc tng lên do tin tng vào tim nng phát trin dài hn ca
DN
 Th t, nâng cao v th, uy tín ca DN đi vi các nhà đu t và các đi tác
chin lc vì khi niêm yt ra các sàn chng khoán ln  nc ngoài, công ty
10

đã phi đáp ng nhng điu kin niêm yt khc khe ca sàn chng khoán đó
nh tính minh bch thông tin, tiêu chun k toán, mc đ qun tr DN, mc
đ bo v nhà đu t, quy mô, cht lng tài sn, tc đ tng trng hàng
nm và c doanh thu và li nhun ca DN
 Th nm, to tính chuyên nghip, nâng cao h thng qun tr DN
 Th sáu, tn dng đc ngun nhân lc cht lng cao  nc ngoài
1.1.5. Ri ro khi niêm yt chng khoán ra nc ngoài
 Ri ro kinh t
Mt nn kinh t kho là mt nn kinh t có sc đ kháng cao, có kh nng gii
quyt khng hong mt cách tt nht theo hng minh bch, chi phí thp, tính bn vng
cao. Tng trng kinh t là nhân t chính nh hng trc tip đn mi lnh vc hot
đng ca tt c các ngành ngh cng nh th trng tài chính ca các nc trên th gii.
T đó s nh hng đn nhu cu đu t hay tiêu dùng ca các nhà đu t ca nc s
ti. Ngoài tng trng kinh t thì các vn đ v mô khác nh lm phát, t giá hi đoái
(khi tin hành chi tr c tc cho các nhà đu t), lãi sut, thâm ht ngân sách… cng s
nh hng mnh m đn quyt đnh niêm yt và hiu qu ca hot đng niêm yt chng
khoán ra nc ngoài ca các DN.
 Ri ro v chính tr, pháp lut
Hot đng sn xut kinh doanh và niêm yt ca mt DN chu s chi phi bi h
thng pháp lut và chính sách ca Nhà nc s ti, bao gm: lut Doanh nghip, các
chính sách thu, các cam kt hi nhp, Khi phát hành chng khoán, DN còn chu s
điu chnh ca các vn bn pháp lut v th trng chng khoán. Do h thng pháp lut
ca nc s ti mà DN niêm yt nu đang trong quá trình hoàn thin thì s thay đi v
chính sách luôn có th xy ra, s thay đi có th mang đn nhng thun li nhng cng
có th to ra nhng bt li cho hot đng ca DN.  hn ch ri ro này, DN phi
thng xuyên theo dõi cp nht kp thi, nm bt đng li, ch trng ca nc đó đ
t đó xây dng chin lc phát trin cho phù hp. Ngoài ra, nu môi trng pháp lut
đó thiu các thit ch đ bo v quyn t do, dân ch, quyn s hu tài sn DN nc

ngoài và thng xuyên bt n, thay đi thì s làm cho DN khin mt nim tin kinh
11


doanh, mt đng lc đu t dn đn s thoái vn ca các đnh ch, t chc tài chính và
các nhà đu t s gây nh hng xu trc tip đn các DN nc ngoài đang niêm yt
trên TTCK nc đó.
 Ri ro t môi trng vn hóa- xã hi
ó là ri ro v các chun mc giá tr, hành vi con ngi, các thang giá tr trong
xã hi, các đc xã hi ca nc s ti mà DN mun niêm yt. Mi quc gia có mt nn
vn hóa vi các chun mc khác nhau. Tuy nhiên khi niêm yt chng khoán ra nc
ngoài thì DN đó phi bit hòa hp vi nn vn hóa nc s ti đ tránh các kt qu
không mong mun. Ngoài ra, cu trúc dân c, s phát trin ca dân s nc đó cng là
mt vn đ ln đáng quan tâm, vì nó nh hng trc tip đn mc đ tiêu dùng, s thích
th hiu ca nhà đu t ngoi.
 Ri ro cnh tranh
Khi mt DN niêm yt chng khoán  nc ngoài, vic này đng ngha đi th
cnh tranh ca DN tng lên và các đi th này cng có th mnh hn các đi th trong
nc vì đa s đó là các tp đoàn, các công ty đa quc gia. H là nhng t chc chuyên
nghip đã có thng hiu trên th trng quc t. Do đó, DN khi niêm yt chng khoán
ra nc ngoài phi bit phát huy đim mnh ca mình, khc phc đim yu và tn dng
ti đa c hi đ to lp và khng đnh lòng tin  các nhà đu t nc ngoài bng nhng
hot đng kinh doanh hiu qu, sn phm cht lng, chính sách chm sóc - bo v nhà
đu t tt, thông tin minh bch.
 Ri ro thanh khon
Thanh khon là mt trong nhng mc tiêu ch yu ca DN khi niêm yt chng
khoán ra nc ngoài. Trong điu kin th trng thiu tính thanh khon, nhà đu t s
khó lòng tìm đc ngi sn sàng mua li chng khoán, hoc nu tìm đc thì phi bán
li vi giá r hn so vi giá mà h k vng. Lúc đó, DN s khó lòng huy đng vn phc
v cho hot đng sn xut kinh doanh ca mình.

 Ri ro t đi tác nc ngoài ca DN.
Các đi tác ca DN niêm yt chng khoán ti nc s ti có th là các nhà đu
t, góp vn liên doanh, liên kt, là bn hàng ca DN. H đn t đâu? H có đáng tin cy
12


v đo đc, k nng, kinh nghim, tài chính, pháp lut, qun tr doanh nghip không? Vì
mi ni có mt cách ng x và vn hóa kinh doanh khác nhau. Khi thc hin ký kt hp
đng hp tác vi các đi tác nc ngoài, DN cn phi tính đn mâu thun trong các điu
khon, chn lut, thanh toán và thu, chuyn quyn s hu và ri ro, các bin pháp khc
phc và x lý vi phm, gii hn trách nhim, chm dt hp đng trc thi hn và gii
quyt tranh chp hp đng
 Ri ro khác
Các ri ro khác nm ngoài kh nng d đoán và vt quá kh nng phòng chng
ca con ngi nh thiên tai, ha hon, dch bnh, là nhng ri ro bt kh kháng, mc
dù rt him xy ra nhng khi xy ra s gây ra nhng thit hi nghiêm trng v vt cht,
con ngi và nh hng đn tình hình hot đng chung ca Công ty.
1.1.6. Tiêu chí la chn TTCK nc ngoài đ niêm yt
Các tiêu chí đ la chn TTCK nc ngoài đ niêm yt đã đc các chuyên gia,
hc gi phn 1.1.4 nghiên c và đa ra mt s tiêu chí. Ngoài các nhà nghiên cu trên
thì Saudagaran và Biddle (1992 và 1995) đa ra quan đim la chn th trng là
cùng khu vc đa lý, s quan trng ca thành viên trong nhóm ngành, có th trng
xut khu ti nc mun niêm yt, tm quan trng ca quc gia mun niêm yt đi
vi th trng ni đa và mc đ minh bch tài chính  th trng mun niêm yt.
n nm 1997, Gray và Roberts cng có mt bài nghiên cu không xut phát
t đc đim th trng niêm yt mà làm nghiên cu ngc li. Hai ông xut phát t
công ty nc ngoài đã niêm yt trên sàn LSE, và tìm ra các tiêu chí la chn ca
nhng công ty này bng cách chy hàm hi quy vi bin ph thuc là s lng công ty
nc ngoài niêm yt ti LSE, các bin đc lp có đc đim ca quc gia nh sau:
Mc đ minh bch ca th trng; đ ln ca nn kinh t (GDP); s phát trin kinh

t ca quc gia (bình quân GDP); mc đ quan trng ca TTCK (T l vn hoá th trng
so vi GDP); mc đ đu t ni đa; mi quan h vn hoá ca các nc này đi vi nc
Anh
13


Nm 2005, Robert B. Durand và Ann Tarca, các công ty nc ngoài niêm yt ti
NYSE và NASDAQ là công ty ln  th trng ni đa h niêm yt ti M vì có kh nng
m rng hot đng ti đây khi doanh thu, li nhun kim  M cao.
n 04/2011 các tác gi ca trng Korea University Business School là Jaiho
Chung, Hyejin Cho và Woojin Kim cng có bài nghiên cu v vn đ này. Ngoài nhng
tiêu chun trên thì các ông còn đa ra thêm các tiêu chí nh: không hn ch vic m rng
các hot đng kinh doanh  nc ngoài, và vic d dàng tìm đi tác chin lc hay đng
minh trong hot đng kinh doanh.
Ngoài ra còn có rt nhiu các nhà kinh t, các chuyên gia tài chính nghiên cu v
vn đ này nh: Merton (1987); Saudagaran (1988); McConnel et al. (1996); Stoughton,
Wong và Zechner (1999); Chemmanur và Fulghieri (2001); Pagano et al. (2001); Grinblatt
và Keloharju (2001); Coffee (2002); Pagano, Röell và Zechner (2002); Baker, Nofsinger,
và Weaver (2002); Doidge, Karolyi và Stulz (2004); Sarkissian và Schill (2004); Bancel và
Mittoo (2007).
Nh vy, thông qua bài nghiên cu ca các din gi, các chuyên gia kinh t
tài chính trên, tác gi đã chn lc ra nhng tiêu chí la chn TTCK niêm yt tiêu
tiu cho các DN mun niêm yt ra nc ngoài nh sau:
-

Kh nng huy đng đc các ngun vn ln, n đnh vi chi phí thp;
-

Tính thanh khon ca th trng phi tng đi tt và kh nng m rng s
lng c đông, đi tác chin lc nc ngoài cao;

-

Chi phí niêm yt và chi phí liên quan phi cnh tranh;
-

Các quy đnh v thu cho DN nc ngoài u đãi;
-

Các quy đnh v th tc niêm yt rõ ràng, đn gin, d hiu d thc hin
-

Các tiêu chun v k toán, tài chính, qun tr không quá khc khe đ đáp
ng;
-

Có nhiu t chc tài chính uy tín, cht lng trong hot đng t vn niêm
yt và các vn đ liên quan đn quá trình niêm yt;
-

Tính minh bch ca th trng và mc đ bo v nhà đu t tt nhng
không quá cao;
14


-

DN có kh nng m rng hot đng, qung bá sn phm thng hiu ca
công ty ti th trng mà h niêm yt. Nâng cao đc uy tín ca DN trên
th trng trong nc và quc t. Có c hi đ thc hin M&A;
-

Th trng đó có ngun nhân lc v kinh t tài chính cht lng cao.
1.2. Các điu kin niêm yt chng khoán trên mt s TTCK nc ngoài
1.2.1. S lc v mt s TTCK nc ngoài
Trong nhng nm gn đây, xu hng toàn cu hóa và t do hóa tài chính
ngày càng sâu và rng nên các SGDCK trên th gii không ngng n lc thu hút
các DN nc ngoài niêm yt và sáp nhp vi các SGDCK nc khác nhm tng
quy mô hot đng và cng c thng hiu ca mình. Do đó, xu hng cnh tranh
ngm gia các SGDCK ngày càng th hin rõ trong vic thu hút DN niêm yt ti th
trng ca h.
Nm 2002, o lut Sarbanes-Oxley, còn đc bit vi tên o lut Sarbox
là mt trong nhng lut cn bn ca ngh k toán, kim toán, đc ban hành ti Hoa
K nm 2002. Mc tiêu chính ca o lut này nhm bo v li ích ca các nhà đu
t vào các công ty đi chúng bng cách buc các công ty này phi ci thin s đm
bo và tin tng vào các báo cáo, các thông tin tài chính công khai. Chính điu này
đã làm cho các sàn chng khoán ca M kém hp dn so vi các sàn chng khoán
khác trên th gii do chi phí tuân th niêm yt cao và trách nhim rt ln.
Bng 1. 2: Các SGDCK có mc vn hóa ln nht 2009-2011
n v tính: t USD
Stt SGDCK 2009

2010

06/2011

1 NYSE Euronext (US) 11.838

13.394

13.791

2 NASDAQ Omx (US) 3.239

3.889

4.068

3 Tokyo 3.306

3.828

3.655

4 LSE (UK) 3.454

3.613

3.849

5 NYSE Euronext (Europe) 2.869

2.930

3.248

6 Shanghai (China) 2.705

2.716

2.804

7 HKEX (Hongkong) 2.305

2.711

2.712

Ngun : World Federation of Exchanges
15





Bng 1. 3: Các SGDCK thu hút nhiu DN nc ngoài nht 2008-2011
n v tính: t USD
Stt SGDCK 2008 2009 2010 06/2011

1 LSE 681

681

604

593

2 NYSE 415

495

451

517

3 NASDAQ 336

283

298

303

4 SGX 312

314

317

312

5 Mexico Exchange 248

281

297

336

6 Luxembourg SE 228

236

260

269

7 HKEX 10

11

17

23

Ngun : World Federation of Exchanges
Theo s liu thng kê cho thy, các TTCK nh NYSE, NASDAQ, LSE,
Tokyo, SGX, HKEX vn là th trng có giá tr vn hóa cao nht trong nhng
nm qua. V thu hút các DN nc ngoài niêm yt thì LSE ca Anh vn đng v trí
hàng đu, k đn là NYSE ca M. Ti Châu Á, SGDCK Singapore và Hong Kong
là hai th trng đc u chung nht ca các DN đn t khu vc ông Nam Á và
n . Nh vy có th thy NYSE, NASDAQ, LSE, SGX, HKEX là mt trong
nhng SGDCK ln, uy tín và thu hút đc nhiu DN nc ngoài niêm yt nht hin
nay. ây chính là lý do vì sao tác gi tp trung nghiên cu vào nhng th trng này.
C th đi vi tng th trng nh sau:
1.2.2. TTCK New York (NYSE)
1.2.2.1. Tng quan v TTCK New York (NYSE)
NYSE thành lp vào nm mùa xuân nm 1792 bi 24 nhà môi gii ca M.
Ngày nay ta lc ti s 68 Wall Street. Nm 1971, NYSE đc c phn hóa thành
mt công ty hot đng phi li nhun vì li ích ca các nhà đu t và đ h tr cho s
phát trin kinh t Hoa K. NYSE là mt phn ca TTCK Euronext, bao gm SGDCK

New York, SGDCK Euronext (bao gm SGDCK Pari, Belgium và Amsterdam) và
SGDCK NYSE Arca.
Nm 2006, NYSE sáp nhp vi hai sàn giao dch
Pacific Exchange và
Archipelago đ tr thành NYSE Group. n 4/2007, NYSE
Group tip tc sáp nhp vi Euronext trong mt thng v lên đn 10 t USD
đ
16


thành tr nhóm th trng tài chính ln nht toàn cu có tên gi là NYSE Euronext
nh hin nay.
Tính đn tháng 06/2011, NYSE có 219 nm chiu dài lch s. Vào ngày
14/07/2011, các c đông ca SGDCK Frankfurt (c) - Deutsche Boerse thông
qua k hoch sáp nhp vi Công ty m ca SGDCK New York.Theo đó,
Deutsche Boerse s chi 9,4 t USD đ mua li NYSE Euronext, công ty đang
điu hành SGDCK New York và sàn giao dch ln th 2 châu Âu Euronext. V
sáp nhp này s to nên mt TTCK xuyên i Tây Dng quy mô ln nht th
gii, vn hóa ca các DN niêm yt trên sàn này có th lên ti hn 21 ngàn t
USD. Hin nay đ án sáp nhp này đã đc quc hi M thông qua và đang ch
kt qu t ngh vin Châu Âu.
Tính đn cui nm 2010, giá tr vn hóa ca NYSE ln nht trên th gii
vi 13.794 t USD, tng 13,14% so vi nm 2009 và chim đn 24,43% tng giá
tr vn hóa toàn cu. S lng DN niêm yt là 2.238 trong đó có 451 DN nc
ngoài. n 06/2011 là 13. 791 t USD (xp x bng mc c nm 2010) và có
2.318 DN đang niêm yt trên NYSE, trong đó có 517 DN nc ngoài. NYSE là
th trng th 2 trên th gii (sau LSE) thu hút đc nhiu DN nc ngoài niêm
yt nht vi 451 công ty trong nm 2010 và 517 công ty tính đn 06/2011. a s
các công ty nc ngoài niêm yt trên NYSE thng có quy mô ln, công ty mi
c phn hóa, các công ty xut khu, công ty có t l tng trng cao, công hot

đng trong lnh vc công ngh cao, hoc là hot đng R&D chuyên sâu mun
thâm nhp sâu hn vào th trng Hoa K.
Biu đ 1. 1: Giá tr vn hóa th trng NYSE

Ngun : World Federation of Exchanges
17


Biu đ 1. 2: S lng DN nc ngoài niêm yt trên NYSE

Ngun : World Federation of Exchanges
Xét v quy mô thu hút vn thông qua các cuc IPO và niêm yt chính thc
thì trong nm 2010 NYSE đng đu th gii vi 208,1 t USD, gim 11,1% so
vi nm 2009.
1.2.2.2. Các tiêu chun niêm yt trên NYSE
Ngun:
Stt

i

u ki

n

Yêu c

u

Ghi chú

1 S lng c phiu và c đông
S lng c phiu do công chúng nm
gi
US $ 2,5 triu
S lng c đông (ít nht) 5.000
2 Giá tr vn hóa th trng US $ 100 triu
3 Tài chính
3.1

L

i nhu

n

tr

c thu




-

3 nm gn nht US $ 100 triu
-

2 nm gn nht US $ 25 triu
3.2

Doanh thu và giá tr ca dòng tin gp
-

Doanh thu ca 12 tháng gn nht US $100 triu
-

Giá tr vn hóa th trng toàn cu US $ 500 triu
-

Dòng tin ly k US $ 100 triu
-

Giá tr ti thiu ca dòng tin trong 2
nm
US $ 25 triu
3.3

Doanh thu và giá tr dòng tin thun

-

Doanh thu c

a 12 tháng g

n nh

t

US $

75 tri

u


-

Giá tr vn hóa th trng toàn cu US $ 75 triu
4
Tiêu chun k toán GAAP/IFRS
IFRS ch dùng
cho DN FPI