Ứng dụng hiệp ước Basel II trong quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu

BăGIÁOăDCăVẨăẨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHẨNHăPHăHăCHệăMINH




NGUYNăTRUNGăTHỌNG




NGăDNGăHIPăC BASEL II
TRONGăQUNăTRăRIăROăTệNăDNGă
TIăNGÂN HẨNGăTHNGăMIă
CăPHNăÁăCHỂU





LUNăVNăTHCăSăKINHăT

ThƠnhăphăHăChíăMinh ậ Nmă2012
BăGIÁOăDCăVẨ ẨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHẨNHăPHăHăCHệăMINH




NGUYNăTRUNGăTHỌNG



NGăDNGăHIPăC BASEL II TRONG
QUNăTRăRIăROăTệNăDNGăTIă
NGỂNăHẨNGăTHNGăMIă
CăPHNăÁăCHỂU


Chuyên ngành :ăKinhătăTƠiăchínhăậ Ngân hàng
Mưăs : 60.31.12


LUNăVNăTHCăSăKINHăT



Ngiăhngădnăkhoaăhc:ăPGS.ăTS.ăTrnăHuyăHoƠng

ThƠnhăphăHăChíăMinhăậ Nmă2012

LIăCAMăOAN

TôiăxinăcamăđoanăđơyălƠăcôngătrìnhănghiênăcuăcaăriêngătôi.
Cácăphơnătích,ăktăquătrongălunăvnăđuădaătrênănghiênăcuăthcătăvƠăđúngă
viăngunătríchădn.
Tácăgi


NguynăTrungăThông

i
DANHăMCăCÁCăCHăVITăTT

ACB NgơnăhƠngăThngămiăCăphnăÁăChơu
AIRB Phngăphápăxpăhngăniăbănơngăcao
AMA Phngăphápătipăcnănơngăcao
BIS NgơnăhƠngăThanhătoánăQucăt
CAR Tălăvnătiăthiu
CIC Trungătơmăthôngătinătínădng
EIB NgơnăhƠngăThngămiăCăphnăXutăNhpăkhuăVităNam
FIRB Phngăpháp xpăhngăniăbăcăbn
FSI VinănghiênăcuăncăngoƠiăcaăM
HTDă Hiăđngătínădng
IRB Phngăphápăxpăhngăniăb
KH Khách hàng
LGD Tnăthtăcătính

NH Ngân hàng
NHNN NgơnăhƠngăNhƠăncăVităNam
NHTM NgơnăhƠngăThngămi
NHTMCP NgơnăhƠngăThngămiăC phn
PD Xácăsutăvăn
PP Phngăpháp
QIS Nghiênăcuăđnhălngăcácătácăđng
QTRR Qunătrăriăro
QTRRTD Qunătrăriăroătínădng
RWA TƠiăsnăcóăriăro
SA Phngăphápăcăbn
STB NgơnăhƠngăThngămiăCăphnăSƠiăGònăThngătín
TCTD Tăchcătínădng
VCB NgânăhƠngăThngămiăCăphnăNgoiăthngăVităNam
WTO Tăchcăthngămiăthăgii
ii
DANHăMCăCÁCăBNGăBIU
Bngă1.1:ăLătrìnhăthcăthiăBaselăIII 17
Bngă1.2:ăNhngăthayăđiăchínhătrongăBaselăIII 21
Bng 1.3: Bng các trng s ri ro theo Basel I và Basel II 24
Bngă1.4:ăKtăquăkhoăsátăngădngăcácăphngăphápăBaselăIIătrongănghiênăcuăQIS5
27
Bngă1.5:ăngădngăBaselăIIătrongăcácăncăkhôngăphiăthƠnhăviênăcaăyăbanăBaselă
(2007 -2015) 28
Bngă1.6:ăngădngăBaselăIIătiăcácăncăChơuăÁ 29
Bngă2.1:ăMtăsătălăcăbnătrongătngătrng 34
Bngă2.2:ăTcăđătngătrngăhuyăđngăvn 42
Bngă2.3ăSoăsánhătngătƠiăsnăACB,ăSTB,ăEIB,ăVCB 43
Bng 2.4:ăKhănngăsinhăliăcaăACB 44
Bngă2.5ăCácăchăsătƠiăchínhăcaăACB 45

Bngă2.6:ăQuáătrìnhătngăvnăđiuălăcaăACB 47
Bngă2.7:ăTălăanătoƠnăvnăcaăACB,ăSTB,ăEIB,ăVCB 49
Bngă2.8:ăDăphòngăriăroăcaăACB 50
Bngă2.9:ăPhơnăloiănătheoăxpăhngăniăbăcaăACB 53
HăthngăxpăhngătínănhimăniăbăđcăACBăxơyădngăđápăngăkháăttănhuăcuă
đánhăgiá,ăgiámăsátăvƠăraăquytăđnhăchoăvayăđiăviăkháchăhƠngănhmăthuăhiăvnăvƠă
đmăboăliănhun.ăBngă2.9:ăPhơnăloiănătheoăxpăhngăniăbăcaăACB 56
Bngă3.1:ăXơyădngălătrìnhăápădngăBaselăIIătiăACB 75

iii
DANHăMCăCÁCăHỊNHăV
Hìnhă1.1:ăBaătrăctăcaăBaselăII 14
Hìnhă1.2:ăTrăctă1ătrongăBaselăII 15
Hìnhă1.3:ăNhngăđimăthayăđiăcaăBaselăIIIăsoăviăBaselăII 18
Hìnhă1.4:ăSăthayăđiă3ătrăctăcaăBaselăIII 20
Hìnhă2.1:ăTălăanătoƠnăvnătiăthiuăACBă(2007-2011) 49

DANHăMCăCÁCăPHNGăTRỊNH
Phngătrình 1.1 Vnăyêu cuătiăthiuătheoăBasel II 23
Phngătrìnhă1.2ăTƠiăsnăcóăriăroăquyăđi 24


MCăLC

LIăMăU 1
CHNGă1:ăHIPăCăBASELăVẨăQUNăTRăRIăROăTệNăDNGăTHEOă
CÁCăTIểUăCHUNăCAăBASEL 4
1.1ăRiăroăvƠăqunătrăriăroăcaăngơnăhƠng 4
1.1.1 Khái nim ri ro và qun tr ri ro 4
1.1.1.1 Khái nim ri ro 4

1.1.1.2 Qun tr ri ro 6
1.1.2 Phân loi, nguyên nhân ri ro 7
1.1.2.1 Ri ro tín dng 7
1.1.2.2 Ri ro th trng 8
1.1.2.3 Ri ro hotăđng 9
1.2ăHipăcăBaselăvƠătiêuăchunăvăriăroătínădng 10
1.2.1ăHipăcăBaselăvƠăcácătiêuăchunăcaăBasel 10
1.2.1.1ăLchăsăcaăHipăcăBasel 10
1.2.1.2ăHipăcăBaselăI 11
1.2.1.3ăHipăcăBaselăIIăvƠăbaătrăct 13
1.2.1.4ăHipăcăBaselăIII 16
1.2.1.5ăBă25ănguyênătcăcăbnăvăgiámăsátăngơnăhƠng 19
1.2.1.6ăSoăsánhăcácăhipăcăBaselăI,ăIIăvƠăIIIătrongăqunătrăriăro 19
1.2.2ăSăcnăthităvƠăliăíchăcaăvicăngădngăcácătiêuăchunăBaselătrongăqunătră
riăroătínădng 22
1.2.3ăPhngăphápăqunătr riăroătínădngătheoăBaselăII 23
1.2.3.1ăPhngăphápătiêuăchună(SA) 23
1.2.3.2ăPhngăphápăxpăhngăniăbăcăbnă(FIRB) 25
1.2.3.3ăPhngăphápăxpăhngăniăbănơngăcaoă(AIRB) 26
1.3ăKinhănghimăvnădngăcácătiêuăchunăcaăBaselătrongăqunătrăriăroătín dngă
caăcácăncătrênăthăgii 26
KTăLUNăCHNGă1 31

CHNGă2:ăTHCăTRNGăNGăDNGăHIPăCăBASELăIIăTRONGă
QUNăTRăRIăROăTệNăDNGăTIăNGỂNăHẨNGăTHNGăMIăCăPHNăă
Á CHÂU 32
2.1ăThcătrngăqunătrăriăroătínădngătheoăhipăcăBaselătiăcácăNHăTMCPăVită
Namăhinănay 32
2.1.1ăiuăkinăápădngăBaselăIIăvƠăBaselăIII 32
2.1.2ăQuyăđnhăvătălăanătoƠnăvnătiăthiu 34

2.1.3ăHotăđngăthanhătraăvƠăgiámăsát 38
2.1.4ăCôngăkhai,ăminhăbchăthôngătin 39
2.2ăThcătrngăqunătrăriăroătínădngătheoăhipăcăBaselăătiăNHăTMCPăÁăChơu40
2.2.1ăTìnhăhìnhăhotăđngăcaăNHăTMCPăÁăChơu 40
2.2.2ăThcătrngăngădngăhipăcăBaselăIIătrongăqunătrăriăroătínădngătiăNHă
TMCP Á Châu 46
2.2.2.1ăTălăanătoƠnăvnăvƠăhăthngăxpăhngăniăb 46
2.2.2.2ăKimătra,ăgiámăsátăniăbăcaăACB 53
2.2.2.3ăMinhăbchăthôngătin 54
2.3ăánhăgiáătìnhăhìnhăápădngăBaselăIIătrongăqunătrăriăroătínădngătiăACB 55
2.3.1ăThƠnhătuăđtăđc 55
2.3.1.1ăTălăanătoƠnăvnăvƠăhăthngăxpăhngăniăb 55
2.3.1.2ăKimătra,ăgiámăsátăniăbăcaăACB 57
2.3.1.3ăMinhăbchăthôngătin 57
2.3.2ăNhngăvnăđăcònătnăti 57
2.3.2.1ăTălăanătoƠnăvnăvƠăhăthngăxpăhngăniăb 57
2.3.2.2ăKimătra,ăgiámăsátăniăbăcaăACB 58
2.3.2.3ăMinhăbchăthôngătin 58
2.3.3ăNguyênăngơnăcaănhngăvnăđătnătiătăACB 59
2.3.3.1ăVătălăanătoƠnăvn 59
2.3.3.2ăCôngănghăthôngătinăchaăđápăngăyêuăcu 59
2.3.3.3ăVăcôngătácăkimătraăgiámăsátăniăb 60
2.3.3.4ăVăngunănhơnălc 61
2.3.4 Nguyên nhân khách quan 61
2.3.4.1ăChiăphíăthcăhinălnăvƠăniădungăBaselăIIăquáăphcătp 61

2.3.4.2ăHăthngăthôngătinăvƠăcôngănghăchaăhoƠnăthin 62
2.3.4.3ăThiuătăchcăxpăhngătínădngăchuyênănghip 63
2.3.4.4ăNngălcăgiámăsátăcaăNHNNăcònăhnăch 64
2.3.4.5ăNnătngăphápălỦăchaăđmăbo 65

KTăLUNăCHNGă2 66
CHNGă3:ăGIIăPHÁPăNỂNGăCAOăHIUăQUăNGăDNGăHIPăCă
BASELăIIăTRONGăQUNăTRăRIăROăTệNăDNGăTIăNHăTMCPăÁăCHỂU67
3.1ăMtăsăgiiăphápăđiăviăChínhăph,ăNgơnăhƠngăNhƠănc 67
3.1.1ăHoƠnăthinăcácăvnăbnăhngădnăthcăhinăBaselăII 67
3.1.2ăNơngăcaoăchtălngăcaătrungătơmăthôngătinătínădng 68
3.1.3ăXơyădngăhăxpăhngăđcălpăvƠăchuyênănghip 70
3.1.4ăXơyădngăhăthngăthanhătra,ăgiámăsátătheoăđúngătiêuăchunăqucăt 70
3.1.5ăƠoătoănhơnălcăthcăhinăBasel IIăvƠăcpănhtăBaselăIII 72
3.1.6ăTngătínhătăchăvƠăscămnhătƠiăchínhăchoăNHTM 72
3.2ăMtăsăgiiăphápăápădngăBaselăIIăvƠătinătiăBaselăIIIătrongăqunătrăriăroătínă
dngătiăNHăTMCPăÁăChơu 73
3.2.1ăXơyădngălătrìnhăvƠămôăhìnhăápădngăBaselăIIătiăACB 73
3.2.2ămăboătălăanătoƠnăvnătiăthiu 77
3.2.3ăXơyădngăhăthngăqunătrăriăroătngăhpăhiuăqu 78
3.2.4ăTngăcng hotăđngăxpăhngăniăb 78
3.2.5ăXơyădngăchínhăsáchănhơnăs,ăđƠoătoătiênătinăcpănhtăBaselăIII 79
3.2.6ăPhátătrinănhanhăcôngănghăthôngătin 80
KTăLUNăCHNGă3 82
PHNăKTăLUN 83
TÀI LIUăTHAMăKHO
PHăLCă1:ăGIIăTHIUăTNGăQUANăVăYăBANăBASEL
PHăLCă2:ăBă25ăNGUYÊNăTCăCăBNăVăGIÁMăSÁTăNGÂNăHÀNGăHIUă
QU
PHăLCă3:ăPHNGăPHÁPăXPăHNGăNIăBăIRB:ăCÁCHăXÁCăNHăKăVÀă
EAD
PHăLCă4:ăGIIăTHIUăTNGăQUANăVăACB

PHă LCă 5:ă KHă NNGă NHă HNGă CAă BASELă IIIă Nă Hă THNGă
NGÂNăHÀNGăTHăGII

PHăLCă6:ăÁNHăGIÁăVICăTHCăHINă25ăNGUYÊNăTCăGIÁMăSÁTăNGÂNă
HÀNGăHIUăQUăTRONGăQUNăTRăRIăROăTệNăDNGăTIăNHNNăVÀăNHă
TMCP Á CHÂU

1
LIăMăU
1.ăLỦădoănghiênăcu
TrongăbiăcnhăkinhătăthăgiiăvƠăVităNamăcóănhiuăbinăđngăphcătp,ăhotăđng
tƠiăchínhăngơnăhƠngăhinănayăphiăđiămtăviărtănhiuăriăroănhăriăroătínădng,ăriă
roăhotăđngăvƠăriăroăthătrng.ă
LƠăthƠnhăviênăcaăWTO,ăVităNamăđưăcamăktămăcaăthătrngătƠiăchínhăhoƠnătoƠnă
tănmă2010.ăiuănƠyămangăliănhiuăcăhiăcngănhătháchăthcăchoăcácăngơnăhƠngă
thngămiăVităNamătrongătinătrìnhăhiănhpăviăsơnăchiăqucăt.ăDoăđó,ăvicătuơnă
thăđúngăcácăchunămcăqucătălƠăđiuărtăquanătrng,ăđòiăhiăcácăngơnăhƠngăphiă
khôngă ngngăcpănhtăthôngătin,ănơngă caoăhiuăquăhotăđngă đă phùă hpăviă cácă
chunămcănƠy.ă
HipăcăanătoƠnăvnăBaselăraăđiătă1988,ăvƠăchoăđnănayăđưăcóă03ăphiênăbnăchínhă
thcăcaăBaselăđưăđcăkỦăkt.ăMcătiêuăcaăBaselălƠăgiúpăcôngătácăgiámăsátăngơnăhƠngă
hiuăqu,ăqunătrăđcăriăroăvƠănơngăcaoăsăanătoƠnătrongăhotăđngăngơnăhƠng.
VităNamăhinăđưătuơnăthăBaselăI,ănhngăcácăchunămcăBaselăIIăvnăcònăchaăthcă
hinăđyăđ ănhiuăngơnăhƠng.ăNgơnăhƠngăthngămiăcăphnăÁăChơuălƠămtătrongă
nhngă ngơnă hƠngă thngă miă hotă đngă ttă vƠă hiuă quă nhtă trong các ngân hàng
thngămiăVităNamăhinănayăcngăđưăápădngăthƠnhăcôngămtăsăchunămcăBaselă
II.ăHotăđngăchaăđngănhiuăriăroăhinănayălƠăhotăđngătínădngăvƠăvnăđăqunătră
riăroătínădngăvìăvyăcngălƠămtăvnăđărtăcpăthit.ă
ChínhăvìănhngălỦădoătrên,ătácăgiăđưăchnăđătƠiă"ng dng hip c Basel II trong
qun tr ri ro tín dng ti ngân hàng thng mi c phn Á Châu" lƠmăđătƠiănghiênă
cu.
2.ăVnăđănghiênăcu
ătƠiănghiênăcuăhngătiăcácămcătiêuăsau:

- NghiênăcuăcácăchunămcăcaăBasel,ăđcăbitălƠăchunămcăvăqunătrăriăroătínă
dngălƠmăcăsălỦălunăchoăvicăápădngăvƠoăACB.
- NghiênăcuăthcătrngăápădngăBaselăIIătiăcácăngơnăhƠngăVităNamăhinănay.ăTăđóă
tìmăhiuăsơuăhnăvăthcătrngăqunătrăriăroătínădngătiăACB.
2
- Tăthcătrngănghiênăcu,ăđăxutăraăcácăgiiăphápăkhăthiăchoăChínhăph,ăNgơnăhƠngă
NhƠăncăvƠăACB.
3.ăPhngăphápănghiênăcu
ătƠiăsădngătngăhpăcácăphngăphápănghiênăcuăkhoaăhcăsau:ăphngăphápălỦă
thuytă suyălună logic,ă phơnă tíchăhotăđngă kinhă t,ă phngă phápă tngăhp,ăphngă
phápăthngăkê,ăsoăsánh,ăphngăphápănghiênăcuădăliuăthăcpă(thuăthpădăliuătă
cácăbáoăcáoăngƠnh,ăbáoăcáoăthngăniênăcaăngơnăhƠngănhƠăncăvƠăcácăngơnăhƠngă
thngămi,ătpăchíăchuyênăngƠnh)ăđiătăcăsălỦăthuytăđnăthcătinănhmăgiiăquytă
vƠălƠmăsángătămcătiêuănghiênăcuăcaăđătƠi.
4.ăPhmăviănghiênăcu
CácăchunămcăchungătăBaselăI,ăBaselăIIăđnăBaselăIIIăviă03ătrăctăvƠă25ănguyênătcă
giámăsátăngơnăhƠngăhiuăqu.
GiiăhnănghiênăcuăthcătrngătpătrungăvƠoătrăctă1ă(Quyăđnhăvnătiăthiu)ătrongă
côngătácăqunătrăriăroătínădngătiăACB.ăătƠiăkhôngănghiênăcu trăctă2ăvƠătrăctă
3ăcaăBaselăII.
NgunăsăliuătpătrungătăbáoăcáoăthngăniênăcaăcácăNgơnăhàng Thngămiătă
nmă2007ăđnă2011.
5.ăụănghaăcaăđătƠiănghiênăcu
Nghiênăcuăgópăphnătìmăhiuăthcătrng,ălƠămtăminhăchngăchoăcôngătácăqunătrăriă
roătínădngătiăACBătheoăchunămcăBaselăII.ăTăđóăgópăphnăđaăraănhngăgiiăphápă
phùăhpăvƠăcpăthităchoăACBătrongăcôngătácăqunătrăriăroăcaămìnhătheoăcácăchună
mcăthăgii. Bênăcnhăđó,ănghiênăcuăcngăgópăphnăđăxutăcácăgiiăphápăchoăcácă
đnăvăqunălỦănhanhăchóngăđaăraăcácăchínhăsáchăphùăhpăgiúpăcácăngơnăhƠngăhotă
đngăhiuăquătrongăbiăcnhăhiănhp.
6.ăKtăcuăcaăđătƠiănghiênăcu

ătƠiănghiênăcuăđcăchiaălƠă03ăchngănhăsau:
Chngă1:ăHipăcăBaselăvƠăqunătrăriăroătínădngătheoăcácătiêuăchunăcaăBasel
Chngă2:ăThcătrngăngădngăhipăcăBaselăIIătrongăqunătrăriăroătínădngătiă
ngơnăhƠngăthngămiăcăphnăÁăChơu
3
Chngă3:ăGiiăpháp nơngăcaoăhiuăquăngădngăhipăc BaselăIIătrongăqunătrăriă
roătínădngătiăngơnăhƠngăthngămiăcăphnăÁăChơu
4
CHNGă1:ăHIPăCăBASELăVẨăQUNăTRăRIăROăTệNă
DNGăTHEOăCÁCăTIểUăCHUNăCAăBASEL
Trong hotăđng kinh doanh hng ngày ca doanh nghip và ngân hàng, ri ro luôn
tn ti.ă ngnănga, gim thiu ri ro và xây dngăđc mô hình qun tr ri ro hiu
qu, cn phiăxácăđnh rõ khái nim, phân loi ri ro và qun tr ri ro.
1.1 Ri ro và qun tr ri ro ca ngân hàng
1.1.1 Khái nim ri ro và qun tr ri ro
1.1.1.1 Khái nim ri ro
Có nhiuăquanăđim v ri ro vi nhiu trng phái khác nhau, các tác gi khác nhau
đaăraănhngăđnhănghaări ro khác nhau, phongăphúăvƠăđaădng,ănhngătp trung li
có th chiaăthƠnhăhaiătrng phái ln:
Theoătrng phái truyn thng: ri ro là nhng thit hi, mt mát, nguy him hoc
các yu t liênăquanăđn nguy him,ăkhóăkhnăhocăđiu không chc chn có th xy ra
choăconăngi.ăóălƠ:
 S không may mn, s tn tht mt mát, nguy him.
 iuăkhôngălƠnh,ăđiu không tt, bt ng xyăđn.
 Ri ro là kh nngăgp nhngăđiu không may trong tngălai;ămt tình hung
nguy him hocămangăđn hu qu xu.
 S tn tht tài sn hay s gim sút li nhun thc t so vi li nhun d kin.
 Bt trc ngoài ý mun xy ra trong quá trình kinh doanh, sn xut ca doanh
nghip,ătácăđng xuăđn s tn ti và phát trin ca mt doanh nghip.
Theoătrng phái trung hòa:

 Ri ro là s bt trc có th đoă lngă đcă (Trongă ắRisk,ă Uncertainty,ă and
Profit”ă- Frank Knight 1885-1972).
 Ri ro là bt trc có th liênăquanăđn nhng bin c khôngămongăđi (Theo
ắTheăeconomicătheoryăofăriskăandăinsurance”ă- Sir Allan Robert Willet).
 Ri ro là giá tr và kt qu mà hin thiăchaăbităđn.
5
 Theoă C.Arthură William,ă Jr.Micheal,ă L.Smithă trongă ắRisk Management &
Insurance”ăậ 1997:ăắri ro là s binăđng tim n  nhng kt qu. Ri ro có
th xut hin trong hu ht các hotăđng caăconăngi. Khi có riăroăngi ta
không th d đoánăđc chính xác kt qu. S hin din ca ri ro gây nên s
btăđnh.ăNguyăcări ro phát sinh bt c khi nào mtăhƠnhăđng dnăđn kh
nngăđc hoc mt không th đoánătrc”.
Tóm li, ri ro là mt s không chc chn hay mt tình trng bt n. Tuy nhiên không
phi s không chc chnănƠoăcngălƠări ro, ch có nhng tình trng không chc chn
có th căđoánătrcăđc xác sut xy ra miăđc xem là ri ro.
Nhng tình trng không chc chnăchaătng xy ra và không th căđoánătrc đc
xác sut xy ra là s bt trc ch không phi ri ro. Ri ro va mang tính tích cc va
mang tính tiêu cc: ri ro có th mangăđnăchoăconăngi nhng tn tht, mt mát,
nguy him;ănhngăcngăcóăth mangăđnăcăhi, thiăc.ăNu tích cc nghiên cu,
nhn dng,ăđoălng ri ro, có th tìm raăđc nhng bin pháp phòng nga, hn ch
tiêu ccăvƠăphátăhuyăđc nhngăcăhi tích cc mang li t ri ro.
Nhăvyătheoăcácăđnhănghaăca ri ro nêu trên có hai đimăchung,ăđóălƠ:
 Mt là, ri ro là mt s kin bt ng,ăkhôngămongăđi.
 Hai là, khi xy ra, ri ro gây tn thtăchoăconăngi, doanh nghip.
Ri ro trong hotăđng kinh doanh ngân hàng:
Trong nn kinh t, hotăđng kinh doanh ca các NH tim n nhiu kh nng ri ro
cùng vi s phát trin các loi hình sn phm dch v, do chuătácăđng ca nhiu yu
t nh:ămôiătrng kinh t, chính tr, xã hi; chính sách qun lý điu hành vămôăvƠăviă
mô caăcácăcăquanăqun lý NH.ă tn dngăcácăcăhi và gim thiu ri ro, tn tht
thì NH cnăxácăđnh th nào là ri ro hotăđng kinh doanh ca mình.

Ri ro trong hotăđng kinh doanh ngân hàng là nhng bin c không mong đi xy ra
và gây tn tht cho ngân hàng v tài sn ca ngân hàng, gim sút li nhun thc t so
vi d kin hoc phi b ra thêm mt khonăchiăphíăđ có th hoàn thƠnhăđc mt
nghip v tài chính nhtăđnh. Doăđó,ăyêuăcuăđt ra là phi nhn dng các loi ri ro
t đóăđ xut các gii pháp qun tr ri ro hu hiu nhm hn ch đn mc thp nht
nhăhng ca riăroăđn hiu qu hotăđng.
6
1.1.1.2 Qun tr ri ro
Các NH xem vic chp nhn ri ro là cn thit, biădoanhăthuăđn t vic chp nhn
ri ro và vic chp nhn ri ro s đc tính vào lãi sut, li nhunăđuăt.
QTRR là mt quá trình chp nhn các riăroăđư đc tính toán ch không phi né tránh
ri ro. Vic chp nhn riăroălƠăđiu kin cn thităđ cóăđc li nhunătrongătng lai
bng cách phát huy và s dngănngălc ca chính các NH chng li nhng tn tht
mà ri ro có th mangăđn.ăNhăvy, QTRR là quá trình tip cn ri ro mt cách khoa
hc, toàn din và có h thng nhm nhn dng, kim soát, phòng nga và gim thiu
nhng tn tht, mt mát, nhng nhăhng bt li ca ri ro.
Mc tiêu ca QTRR không phiăngnăcm, mà bit chp nhn ri ro, ý thc đc ri
ro vi kin thcăđyăđ và hiu bit rõ rƠngăđ có th đoălng và giúp gim nh các
chi tit ri ro phi vn hành trong phmăviăđc chp thun, gii hn và qun lý. Mô
hình QTRR bao gmăcácăbc: Nhn dng ri ro, phân tích ri ro,ăđoălng ri ro,
kim soát, phòng nga ri ro và tài tr ri ro.
 xây dng tt mô hình QTRR, NH cnăxácăđnh mcăđ chp nhn ri ro nhăsau:
nhng ri ro sn sàng chp nhn và nhng ri ro mun tránh; Mcăđ ri ro s chp
nhn; Mc li nhun cnăthuăđc.
Công tác QTRR bao gm các ni dung sau:
 Xácăđnh hn mc ri ro: Các b phn nghip v QTRRăxácăđnh hn mc ri
ro cho b phn mình và hn mcănƠyăđc Hiăđng qun tr xem xét li và
thôngăqua.ăBanăđiu hành chu trách nhim các b phn nghip v tuân th hn
mc này.
 ánhăgiáări ro: Vicăđánhăgiáăriăroăđòi hi phiăxácăđnhăđc nhng ri ro

lnăliênăquanăđn sn phm, dch v hay hotăđng ca TCTD, phi có các cht
kimătraănmătrongăquyătrình nghip v đ kim ch ri ro trong các hn mcăđư
đcăđ ra cùng vi các binăphápăđ theo dõiăcácătrng hp ngoi l vt hn
mc ri ro.
 Theo dõi riăro:ăsauăkhiăxácăđnh hn mcăvƠăđánhăgiáăđc mcăđ ri ro ca
tng loi riă roă đ t đóă theoă dõi ri ro theo tngă lnhă vc kinh doanh vi
nhng ri ro khác nhau.
7
 Kim soát ri ro: kim soát riăroă trênăgócăđ toàn din các hotăđng ngân
hƠngăđ đaăraăbin pháp gim thiu ri ro hp lý.
 Báoăcáoăđánhăgiáăv QTRR:ăcnăc da trên kt qu đánhăgiáăriăroăđ báo cáo
đánhăgiáănhng mtăđc, tn ti,ăđ rút kinh nghimăvƠăcóăhng gii quyt
phù hp.
1.1.2 Phân loi, nguyên nhân ri ro
Ri ro trong hotăđng kinh doanh NH có th xut hin ti tt c các nghip v nh:ă
thanh toán, tín dng, tin gi, ngoi t,ăđuăt ăVì vy, vnăđ ri ro NH luônăđc
cácăNHăđc bit chú trng nghiên cu, phân tích, thm chí ngay c khi nn kinh t
đangărt năđnh. Ri ro trong hotăđng NHTM bao gm các loi ri ro căbn sau:
Ri ro tín dng, ri ro th trng và ri ro hotăđng.
1.1.2.1 Ri ro tín dng
a. Khái nim:
Hin nay hotăđng tín dng vn là hotăđng mang li thu nhp chính cho các NHTM
Vit Nam, vì th ri ro tín dng vn là loi ri ro chim t trng ln nht và mang li
hu qu nghiêm trng nhtăchoăcácăNH.ăTrc nhngăthayăđi ca các yu t vămô,ă
cùng vi s cnh tranh và hi nhp s lƠmăchoănguyăcăxy ra ri ro tín dng càng cao
hn,ădoăđóăhotăđng QTRR tín dng càng phiăđcăquanătơmăhn.
Theo Joel Bessis trong Risk management in banking:ăắRi ro tín dngăđc hiu là
nhng tn tht do khách hàng không tr đc n hoc s gim sút chtă lng ca
nhng khonăvay”.ăNhăvy, ri ro tín dng là ri ro phát sinh khi khách hàng mt kh
nngăchi tr n vay: vn và lãi. Ri ro này xy ra do nguyên nhân khách quan hoc

ch quan t phía NH ln khách hàng.
b. Phân loi: T khái nim trên ta có th phân tích ri ro tín dng thành:
 Riăroăđng vn:ăóălƠări ro khi khách hàng sai hnătrongănghaăv tr n theo
hpăđng bao gm vn gc và/ hoc lãi vay. S sai hn này là do tr hn.
 Ri ro mt vn:ăóălƠări ro khi khách hàng sai hnătrongănghaăv tr n theo
hpăđng: vn gc và/hoc lãi vay. S sai hn này là do không thanh toán.
c. Nguyên nhân:
8
Có nhiu tiêu chí phn nh ri ro tín dng caăNHTMănh:ăN xu và t l n xu trên
tngădăn; T l n xu trên vn ch s hu; T l n xu trên qu d phòng tn tht;
N đángănghiăng (n có vnăđ) - có kh nngăchuyn thành n xu cao; N không có
tài snăđm bo.
Ri ro tín dng tn ti song song vi sn phm tín dng ca NH, nên ch có th hn
ch và chp nhn ri ro  mt mcăđ nhtăđnh. Tuy nhiên vic phân tích và làm rõ
nguyên nhân s giúp tìm ra bin pháp x lý thích hpă hnă đ gim thiu ri ro.
Nguyên nhân gây ra ri ro tín dng bao gm:
(1) Nguyên nhân khách quan
 Riăroădoămôiătrng kinh t không năđnh: S binăđng quá nhanh và không
d đoánăđc ca th trng th gii; Ri ro tt yu ca quá trình t do hóa tài
chính, hi nhp quc t; Thiu s quy hoch, phân b đuătămt cách hp lý
đã dnăđn khng hong tha v đuătătrongămt s ngành.
 Riăroă doămôiătrng pháp lý chaă thun li: S kém hiu qu caăcăquan
pháp lut cpăđaăphng;ăS thanh tra, kimătra,ăgiámăsátăchaăhiu qu ca
NHNN; H thng thông tin qun lý còn bt cp.
(2) Nguyên nhân ch quan
 Ri ro do các nguyên nhân t phía khách hàng vay: S dng vn sai mc đích,ă
không có thin chí trong vic tr n vay; Kh nngăqun lý kinh doanh kém;
Tình hình tài chính doanh nghip yu kém, thiu minh bch.
 Ri ro do các nguyên nhân t phía NH cho vay: Lng lo trong công tác kim
tra ni b; B trí cán b thiuăđoăđc và trìnhăđ chuyên môn nghip v; Thiu

giám sát và qun lý sau khi cho vay; và s hp tác gia các NHTM quá lng
lo, vai trò caăCICăchaăthc s hiu qu.
 Ri ro do bt cân xng thông tin: Ri ro la chn bt li và Riăroăđoăđc.
1.1.2.2 Ri ro th trng
a. Khái nim: Là ri ro tn tht tài sn, xy ra khi có s thayăđi ca giá c th trng
hay nhng binăđng th trng làm nhăhngăđn giá tr tài sn và hotăđng cho
vay ca NH.
9
b. Phân loi: Bao gm các li ri ro sau: Ri ro lãi sut, ri ro t giá hiăđoái, ri ro
giá c phiu, ri ro giá trái phiu.
c. Nguyên nhân
 Th trng btăđng sn có nhăhngăđnăkháchăhƠngăvayăđuătăbtăđng sn,
giá btăđng sn binăđng nhăhngăđn giá tài sn th chp ti NH
 Th trng chng khoán có nhăhngăđn khách hàng vay vnăđuătăchng
khoán, giá chng khoán gim nhăhngăđn hotăđngăđuătăchng khoán,
làm gim giá tr các chng khoán cm c tiăNHă…
 Th trng xut khu có nhăhngăđn các khách hàng vay vn phc v hot
đng xut khu.
Nguyên nhân gây ra ri ro lãi sut:
 S binăđng ca lãi sut th trng.
 S không cân xng v k hn ca tài sn n và tài sn có:
Trng hp 1: K hn ca tài sn n nh hnăk hn ca tài snăcó:ăhuyăđng vn
ngn hnăđ choăvay,ăđuătădƠiăhn.
Trng hp 2: K hn ca tài sn n lnăhnăk hn ca tài snăcó:ăhuyăđng vn dài
hnăđ choăvay,ăđuătăngn hn.
 Áp dng các loi lãi sut khác nhau trong quá trình huyăđng vn và cho vay:
huyăđng vn vi lãi sut c đnh và cho vay vi lãi sut th niăvƠăngc li.
 Do có s không phù hp v khiălng gia ngunăhuyăđng vi vic s dng
khiălng ngun vnăđóăđ cho vay.
 Do t l lm phát d kin không phù hp vi t l lm phát thc t khin vn

ca ngân hàng không bo toàn sau khi cho vay.
Nguyên nhân gây ra ri ro hi đoái:
 T giá hiăđoáiătrênăth trng binăđng.
 Ngân hàng duy trì trng thái ngoi hi không cân bng.
1.1.2.3 Ri ro hotăđng
a. Khái nim:
10
Ri ro hotăđng là ri ro thua l doăcácăhƠnhăđng caăconăngi, quá trình, h tng,
công ngh cóătácăđng tiêu ccăđn hotăđng ca ngân hàng.
b. Phân loi: Bao gm các ri ro có th phát sinh do cách thc điu hành, qun lý ca
mt ngân hàng, ri ro này ch yu do yu t conăngi gây ra.
c. Nguyên nhân:
 Cán b thamăô,ănngălc qun lý kém
 Nhân viên tín dng vi phm quy trình qun lý tín dng
 Trìnhăđ chuyên môn cán b tín dng yu kém.
 Cu trúc hn mc không phù hpătrongălnhăvc kinh doanh ngun vn
 Khôngăcóăphngăánăphòng chng, hn ch thit hi khi ri ro xy ra
 Hotăđng gian ln và ti phm bên ngoài
 Công tác bo mt công ngh thông tin yu kém, riăroăđng truyn.

1.2 Hip c Basel và tiêu chun v ri ro tín dng
1.2.1 Hipăc Basel vƠăcácătiêuăchunăcaăBasel
1.2.1.1 LchăsăcaăHipăcăBaselă
Uă bană Baselă vă giámă sátă ngơnă hƠngă (Baselă Committeeă onă Bankingă supervisionă ậ
BCBS)ăđcăthƠnhălpăvƠoănmă1974ăbiămtănhómăcácăNgơnăhƠngăTrungăng vƠăcă
quanăgiámăsátăcaă10ăncăphátătrină(G10)ătiăthƠnhăphăBasel,ăThyăSănhmătìmă
cáchăngnăchnăsăspăđăhƠngălotăcaăcácăngơnăhƠngăvƠoăthpăkă80.ăHinănay,ăcácă
thƠnhăviênăcaăyăbanăgmăđiădinăngơnăhƠngătrungăngăhayăcăquanăgiámăsátăhotă
đngăngơnăhƠngăcaăcácănc:ăAnh,ăB,ăCanada,ăc,ăHƠăLan,ăHoaăK,ăLuxembourg,ă
Nht,ăPháp,ăTơyăBanăNha,ăThyăin,ăThyăSăvƠăụ.ăyăbanăđcănhómăhpă4ălnă

trongămtănm.
CácăsăkinăquanătrngăvăhipăcăBasel:
(1) Nmă1988,ăHipăcăvnăBaselăđuătiênă(BaselăI)ăraăđiăvƠăcóăhiuălcătă1992.ă
(2) Nmă1996,ăBaselăIăđcăbăsungăthêmăriăroăthătrngă(đcăthcăthiăchmănhtă
vào ngày 1/1/1998).
11
(3) Thángă6/1999,ăđăxutămtăkhungăHipăcăvnămiăviăchngătrìnhătăvnălnă
thănhtă(FirstăConsultativeăPackage ậ CP1).
(4) Thángă1/2001,ăchngătrìnhătăvnălnăthăhaiă(CP2).ă
(5) Thángă4/2003,ăchngătrìnhătăvnălnăthăbaă(CP3).ă
(6) QuỦă4/2003,ăphiênăbnămiăcaăHipăcăvnă(BaselăII)ăđcăhoƠnăthin.ă
(7) Thángă1/2007,ăBaselăIIăcóăhiuălc.ă
(8) Nmă2010,ăchmădtăquáătrìnhăchuynăđi.ă
(9) Tháng 9/2010, Hipă đnhă Baselă IIIă đcă kỦă ktă vƠă đcă phêă duytă vƠoă thángă
11/2010,ăcóăhiuălcăbtăđuătă2013.
1.2.1.2ăHipăcăBaselăI
VƠoănmă1988,ăyăbanăđưăquytăđnhăgiiăthiuăhăthngăđoălngăvnămƠănóăđcăđă
cpănhălƠăHipăcăvnăBaselă(theăBaselăCapitalăAccord)ăhayăBaselăI.ăHăthngănƠyă
cungă cpă khungă đoă lngă riă roă tínă dngă viă tiêuă chună vnă tiă thiuă 8%.ă Baselă Iă
khôngăchăđcăphăbinătrongăcácăqucăgiaăthƠnhăviênămƠăcònăđcăphăbinăăhuă
htăcácăncăkhácăcóăcácăngơnăhƠngăhotăđngăqucăt.ănănmă1996,ăBaselăIăđcă
saăđiăviărtănhiuăđimămi.ăTuyăvy,ăHipăcăvnăcóăkháănhiuăđimăhnăch.ă
- Mc đích ca Basel I: CngăcăsănăđnhăcaătoƠnăbăhăthngăngơnăhƠngăqucăt;ă
thitălpămtăhăthngăngơnăhƠngăqucătăthngănht,ăbìnhăđngănhmăgimăcnhătranhă
khôngălƠnhămnhăgiaăcácăngơnăhƠngăqucăt.
- Tiêu chun ca Basel I: (1)ăTălăvnădaătrênăriăroăậ ắTălăCook”:ătălănƠyăđcă
phátătrinăbiăBCBSăviămcăđíchăcngăcăhăthngăngơnăhƠng qucăt,ăđiătngăbană
đuălƠănhngăngơnăhƠngăhotăđngăqucăt,ănhngăsauănƠyăđưăđcăthcăthiătrênăhnă
100ăqucăgia.ăTheoătiêuăchunănƠy,ăngơnăhƠngăphiăgiăliălngăvnăbngăítănhtă8%ă
caărătƠiăsn,ăđcătínhătoánătheoănhiuăphngăphápăkhácănhauăvƠ phăthucăvƠoăđă

riăroăcaăchúng.ă
T l tho đáng v vn (CAR) = Vn bt buc / Tài sn tính theo đ ri ro gia quyn
(RWA)
12
Theoăđó,ăngơnăhƠngăcóămcăvnăttălƠăngơnăhƠngăcóăCARă>ă10%,ăcóămcăvnăthíchă
hpăkhiăCARă>ă8%,ăthiuăvnăkhiăCARă<ă8%,ăthiuăvnărõărtăkhiăCARă<ă6%ăvƠăthiuă
vnătrmătrngăkhiăCARă<ă2%.ă
(2)ăVnăcpă1,ăcpă2ăvƠăcpă3:ăThƠnhătuăcăbnăcaăBaselăIălƠăđưăđaăraăđcăđnhă
nghaămangătínhăqucătăchungănhtăvăvnăcaăngơnăhƠngăvƠămtăcáiăgiălƠătălăvnă
anătoƠnăcaăngơnăhƠng.ăTiêuăchunănƠyăquyăđnh:ă
Vnăcpă1ă≥ăVnăcpă2ă+ăVnăcpă3
Vnăcpă1ălƠălngăvnădătrăsnăcóăvƠăcácăngunădăphòngăđcăcôngăb,ănhălƠă
khonădăphòngăchoăcácăkhonăvay,ăbaoăgm:ăVnăchăsăhuăvnhăvin;ăDătrăcôngă
bă(Liănhunăgiăli);ăLiăíchăthiuăs (minorityăinterest)ătiăcácăcôngătyăcon,ăcóăhpă
nhtăbáoăcáoătƠiăchính;ăLiăthăkinhădoanhă(goodwill).
Vnăcpă2ă(Vnăbăsung)ăgm:ăLiănhunăgiăliăkhôngăcôngăb;ăDăphòngăđánhăgiáă
liătƠiăsn;ăDăphòngăchung/dăphòngăthtăthuănăchung;ăCôngăcăvnăhnăhp;ăVayă
viăthiăhnăuăđưi;ăuătăvƠoăcácăcôngătyăconătƠiăchínhăvƠăcácătăchcătƠiăchínhăkhác.
VnăCpă3ă(DƠnhăchoăriăroăthătrng)ă=ăVayăngnăhn
(3)ăVnătínhătheoăriăroăgiaăquyn:ă
RWAă=ăTngă(TƠiăsnăxăMcăriăroăphơnăđnhăchoătngătƠiăsnătrongăbngăcơnăđiăkă
toán)ă+ăTngă(NătngăđngăxăMcăriăroăngoiăbng)
BaselăIăđaăraătrngăsăriăroăgmă4ămc:ăqucăgiaă0%;ăngơnăhƠngă20%;ădoanhănghipă
100%. TrngăsăriăroăkhôngăphnăánhăđănhyăcmăriăroătrongămiăloiănƠy.
- RiăroăTínădngăătheoăBaselălƠăriăroăvăthităhiădoăngiăvayă(baoăgmăngiăphátă
hƠnhătráiăphiu)ăhocăcácăđiătácăthngămiăvăn.
 Riăroăchoăvay:ăphátăsinhăkhiăngơnăhƠngăcpămtăkhonăvayăchoăkháchăhƠng,ă
hocăphátăhƠnhăboălưnhăthayămtăkháchăhƠng.ăơyălƠănhómăriăroăthôngăthngă
nhtăvƠăbaoăgmăcácăkhonăchoăvayăkăhn,ăchoăvayăbtăđngăsn,ătínădngătună
hoƠn,ăthuăchi,ăthătínădng.ăRiăroăđcăđoălngăbngăkhiălngădanhănghaă

caănghaăvătƠiăchínhămƠăkháchăhƠngăphiătrăkhiăđáoăhn.ă
 Riăroăđuăt:ăriăroăvănătínădngăvƠădchăchuynăxpăhngăriăroăgnălinăviă
cácăkhonăđuătăvƠoătráiăphiu,ăgiyătăcóăgiáăvƠăcácăchngăkhoánăđcămuaă
13
bánăcôngăkhaiătngăt.ăRiăroănƠyăphátăsinhăkhiăngơnăhƠngămuaătráiăphiuăviă
ỦăđnhăgiănóătrongămtăthiăgianădƠi,ăthôngăthngălƠăchoătiăkhiăđáoăhn.ă
 RiăroăThătrngăTinăt:ăphátăsinhăkhiăngơnăhƠngăgiăcácăkhanătinăgiăngnă
hnăviămtăđiătácănhmăqunălỦălngăthanhăkhonădătha;ănhngăkhonătină
giătrênăthătrngătinătănƠyăthngălƠăngnăhnăvăbnăchtă(thôngăthngă1-7
ngƠy).ăTrongătrngăhpăđiătácăvăn,ăngơnăhƠngăcóăthămtăkhonătinăgiă
này.
 RiăroăThanhătoán:ăriăroăvăvicăngơnăhƠngăgiaoăvnăhocăcácăkhonăđuătăvƠoă
ngƠyăhpălănhngăkhôngănhnăđcăkhonăgiaoăcaăđiătác.ă
 RiăroăThanhătoánătrc:ăriăroăvăvicăđiătácăsăvănăvămtăgiaoădchătrcă
khiăthanhătoánăvƠăngơnăhƠngăphiăthayăthăhpăđngăviămtăđiătácăkhácăviă
giáăthătrngăhinătiăvƠăgiáănƠyăcóăthălƠăbtăli.
- Nhng thiu sót ca Basel I: SauăkhiăriăroătínădngăđcăthitălpăvƠoănmă1988,ăUă
banăBaselăđưăchuynăsăchúăỦăcaăhăsangăriăroăthătrngăđăphnăngăliăcácăhotă
đngăkinhădoanhăchuyênăhuăngƠyăcƠngătngăcaăcácăngơnăhƠngăthngămiăvƠăđnă
nmă1996,ăBaselăIăđưăđcăsaăđiăviămcăđíchătínhăđnăcăphíăvnăđiăviăriăroăthă
trng.ă
Mcădùăvy,ăBaselăIăvnăcóăkháănhiuăđimăhnăch.ăMtătrongănhngăđimăhnăchăcă
bnăcaăBaselăIălƠăkhôngăđăcpăđnămtăloiăriăroăđangăngƠyăcƠngătrănênăphcătpă
viămcăđăngƠyăcƠngătngălên,ăđóălƠăriăroăvnăhƠnhă(không có yêu cu vn d phòng
ri ro vn hành).ăNgoƠiăra,ăcònămtăsăđimăhnăchăkhác,ănh:ăkhông phân bit theo
loi ri ro, không có li ích t vic đa dng hóa.
1.2.1.3 HipăcăBaselăII vƠăbaătrăct
ă khcă phcă nhngă hnă chă caă Baselă I,ă thángă 6/1999,ă Uă bană Baselă đưă đă xută
khungăđoălngămiăviă3ătrăctăchính:ă
(i) yêuăcuăvnătiăthiuătrênăcăsăkăthaăBaselăI;ă

(ii) săxemăxétăgiámăsátăcaăquáătrìnhăđánhăgiáăniăbăvƠăsăđăvnăcaăcácătăchcătƠiă
chính;