Luận văn thạc sĩ Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại viễn thông Bình Dương

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM




MAI XUÂN THY


HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B
TI VINăTHỌNGăBỊNHăDNG



LUNăVNăTHC S KINH T




TP. H Chí Minh - Nm 2012





B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM




MAI XUÂN THY

HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B
TI VINăTHỌNGăBỊNHăDNG

Chuyên ngành: K Toán – Kim Toán
Mã s: 60.34.30
LUNăVNăTHC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS Mai Th Hoàng Minh


TP. H Chí Minh - Nm 2012



LIăCAMăOAN
Lun vn vi đ tƠi “HoƠn thin h thng kim soát ni b ti Vin thông
Bình Dng” lƠ do tôi thc hin. Các thông tin trình bày trong lun vn đc thu
thp thc t t phía công ty. Tôi xin chu trách nhim v li cam đoan ca mình.
Tp.H Chí Minh, ngày … tháng … nm 2012.
Tác gi


Mai Xuân Thy

LIăCMăN
Qua thi gian tìm hiu và nghiên cu v đ tƠi “HoƠn thin h thng kim
soát ni b ti Vin thông Bình Dng”, tác gi hy vng s đóng góp nhng ý kin
tích cc giúp đn v ci thin và phát huy tt hot đng ca mình.
Qua đơy, tác gi xin gi li cm n chơn thƠnh đn Ngi hng dn – PGS.
TS Mai Th HoƠng Minh đư giúp đ và ch dn đ tác gi có th hoàn thành lun
vn nƠy. Cm n Trng i hc Kinh T thành ph H Chí Minh to điu kin
cho tôi hc tp và cung cp tài liu tham kho đ thc hin đ tài.
Xin cm n Ban lưnh đo Vin thông Bình Dng, cán b qun lý, tp th
công nhân viên phòng K toán Thng kê - Tài chính cùng các phòng ban chc nng
khác đư h tr tác gi trong tìm kim, kho sát vƠ đánh giá thc t ti đn v.
Vi nhng hn ch v thi gian và vn kin thc trong quá trình nghiên cu,
lun vn không tránh khi nhng thiu sót, rt mong thy cô vƠ đc gi có th khc
phc và hoàn thin bài vit vi nhng nghiên cu v sau.



MCăLC
BÌA
LIăCAMăOAN
LI CMăN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MCăCỄCăSă, BNG BIU
LI M U 1
CHNGă1:ăCăS LÝ LUN V H THNG KIM SOÁT NI B 4
1.1 Li ích và s cn thit ca h thng kim soát ni b 4

1.2 Gii thiu các quyăđnh ca COSO v h thng kim soát ni b 5
1.2.1 Báo cáo COSO nmă1992 5
1.2.1.1 Môi trng kim soát 5
1.2.1.1.1 Trit lý qun lý và phong cách điu hành 6
1.2.1.1.2 Hi đng qun tr và Ban kim soát 6
1.2.1.1.3 Tính chính trc và giá tr đo đc 7
1.2.1.1.4 m bo v nng lc 7
1.2.1.1.5 C cu t chc 8
1.2.1.1.6 Phng pháp phân chia quyn hn và trách nhim 8
1.2.1.1.7 Chính sách nhân s 8
1.2.1.2 ánh giá ri ro 9
1.2.1.3 Hot đng kim soát 9
1.2.1.4 Thông tin và truyn thông 10
1.2.1.4.1 Thông tin 11
1.2.1.4.2 Truyn thông 13
1.2.1.5 Giám sát 13
1.2.2 Báo cáo COSO nmă2004 13



1.2.2.1 Thit lp mc tiêu 14
1.2.2.2 Nhn dng các s kin 15
1.2.2.3 i phó vi ri ro 17
1.2.3 Nhngăđim ging và khác nhau gia COSO 1992 và COSO 2004 . 17
1.3 Hn ch ca h thng kim soát ni b 18
1.4 căđim h thng kim soát ni b ca ngành vin thông và ti các
công ty vin thông 20
1.4.1 Ngành vin thông và các công ty vin thông 20
1.4.2 căđim h thng kim soát ni b trong ngành vin thông 21
KT LUNăCHNGă1 25

CHNGă2:ăTHC TRNG V H THNG KIM SOÁT NI B 26
2.1 Quá trình hình thành và phát trin ca VinăthôngăBìnhăDng 26
2.2 Căcu t chc ca VinăthôngăBìnhăDng 27
2.3 Thc trng h thng kim soát ni b ti VinăthôngăBìnhăDng 29
2.3.1 Môiătrng kim soát ti VinăthôngăBìnhăDng 29
2.3.1.1 Trit lý qun lỦ vƠ phong cách điu hành 29
2.3.1.2 Ban giám đc và Ban thanh tra 30
2.3.1.3 Tính chính trc và giá tr đo đc 31
2.3.1.4 Chính sách nhân s vƠ nng lc làm vic ca nhân viên 33
2.3.1.5 C cu t chc và phân chia trách nhim, quyn hn 35
2.3.2 Thit lp mc tiêu ti VinăthôngăBìnhăDng 36
2.3.3 Nhn dng các s kin ti VinăthôngăBìnhăDng 38
2.3.4 ánhăgiáări ro ti VinăthôngăBìnhăDng 38
2.3.5 i phó vi ri ro ti VinăthôngăBìnhăDng 38
2.3.6 Hotăđng kim soát ti VinăthôngăBìnhăDng 39
2.3.6.1 Kim soát công tác k toán và phn mm k toán 39
2.3.6.2 Kim soát Chu trình mua sm vt t, hƠng hóa vƠ thanh toán 41
2.3.6.3 Kim soát Chu trình cung cp dch v vin thông và thu tin 44



2.3.7 Thông tin và truyn thông ti VinăthôngăBìnhăDng 47
2.3.8 Hotăđng giám sát ti VinăthôngăBìnhăDng 49
2.4 ánhăgiáăv h thng kim soát ni b ti VinăthôngăBìnhăDng 50
2.4.1 ánhăgiáăchung 50
2.4.2 ánhăgiáătng b phn cu thành 51
2.4.2.1 Môi trng kim soát 51
2.4.2.2 Thit lp mc tiêu 53
2.4.2.3 Nhn dng các s kin 56
2.4.2.4 ánh giá ri ro 56

2.4.2.5 i phó vi ri ro 57
2.4.2.6 Hot đng kim soát 58
2.4.2.6.1 Kim soát công tác k toán và phn mm k toán 58
2.4.2.6.2 Kim soát Chu trình mua sm vt t, hàng hóa và thanh toán 59
2.4.2.6.3 Kim soát Chu trình cung cp dch v vin thông và thu tin 60
2.4.2.7 Thông tin và truyn thông 62
2.4.2.8 Giám sát 63
2.5 Nguyên nhân ca nhng hn ch 64
KT LUNăCHNGă2 66
CHNGă3:ăMT S GII PHÁP HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT
NI B TI VINăTHỌNGăBỊNHăDNG 67
3.1 Phngăhng xây dng các gii pháp 67
3.2 Gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b ti Vin thông Bình
Dng 67
3.2.1 Gii pháp v môiătrng kim soát 68
3.2.2 Gii pháp v thit lp mc tiêu 73
3.2.3 Gii pháp v nhn dng các s kin 77
3.2.4 Gii pháp v đánhăgiáări ro 79
3.2.5 Gii pháp v đi phó vi ri ro 80
3.2.6 Gii pháp v hotăđng kim soát 80



3.2.6.1 Gii pháp trong kim soát công tác k toán và phn mm k toán 81
3.2.6.2 Gii pháp trong kim soát Chu trình mua sm vt t, hƠng hóa vƠ
thanh toán 83
3.2.6.3 Gii pháp trong kim soát Chu trình cung cp dch v vin thông và
thu tin 86
3.2.7 Gii pháp v thông tin và truyn thông 87
3.2.8 Gii pháp v giám sát 90

3.3 Kin ngh 92
3.3.1 Kin ngh vi VinăthôngăBìnhăDng 92
3.3.2 Kin ngh viăcăquanăNhƠănc liên quan 93
3.4 ánhăgiáăs phù hp ca các gii pháp vi các tiêu chun ca COSO
2004 94
KT LUNăCHNGă3 97
KT LUN 98
TÀI LIU THAM KHO 99
PH LC 101
Ph lc 1: Bng câu hi kho sát h thng kim soát ni b ti Vin thông Bình
Dng 101
Ph lc 2: Bng tóm tt so sánh h thng kim soát ni b theo Báo cáo COSO
1992 và COSO 2004 120





DANHăMCăCỄCăCHăVITăTT
BB: Biên bn
BC: Báo cáo
CCDVVT: Cung cp dch v vin thông
COSO: Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway
Commission
CSKH: Chm sóc khách hƠng
DN: Doanh nghip
NTT:  ngh thanh toán
ERM: Enterprise Risk Management
KH: Khách hàng
HTKSNB: H thng kim soát ni b

KT-TKTC: K toán thng kê tài chính
NCC: Nhà cung cp
NH: Ngân hàng
NV: Nhân viên
P/S: Phát sinh
TD: Truyn dn
TSC: Tài sn c đnh
TTTH: Trung tâm Tin hc
TTVT1: Trung tâm Vin thông 1
UNC: y nhim chi
VAT: Thu giá tr gia tng



VNPT: Vinaphone
VT – CNTT: Vin thông – Công ngh thông tin
VT-HH: Vt t – Hàng hóa
VT-KT: Vin thông - K thut
XDCB: Xây dng c bn



DANHăMCăCỄCăSă,ăBNGăBIU

S 
S đ 2.1: S đ b máy t chc ti Vin thông Bình Dng 28
S đ 2.2: S đ luơn chuyn chng t ti Vin thông Bình Dng 40

BNG BIU
Bng 2.1: K hoch kinh doanh nm 2011 Vin thông Bình Dng 36

LU 
Lu đ 2.1: Lu đ Chu trình mua sm vt t, hƠng hóa vƠ thanh toán ti Vin
thông Bình Dng 43
Lu đ 2.2: Lu đ Chu trình cung cp dch v vin thông và thu tin ti Vin
thông Bình Dng 46

1

LIăMăU
SăcnăthităcaăđătƠiă:
Nu nh cách đơy hn 1 thp niên, ngƠnh vin thông ch thuc s chi phi vƠ
cung cp có th nói lƠ đc quyn ca Vinaphone (thuc s qun lỦ ca Tp đoƠn
Bu chính Vin thông Vit Nam – gi tt lƠ VNPT), thì ngƠy nay ngƠnh bu chính
vin thông đư phát trin lên mt tm cao mi, cng nh có s gia nhp ngƠnh ca
rt nhiu công ty ln nh: Viettel, in lc, Mobifone, S-phone,… Bên cnh vic
xóa b đc quyn, mang li s phn thnh cho ngƠnh vin thông c nc, ngi tiêu
dùng cng nhn đc cht lng phc v, dch v đa dng t các nhƠ cung cp tt
hn, thì ngi anh c ca ngƠnh vin thông lúc nƠy đang đi mt vi nhng thách
thc ln trc áp lc cnh tranh gay gt, vƠ Vin thông Bình Dng cng không
tránh khi thc trng đó.
 bt kp vi xu hng trên, ngƠnh vin thông Vinaphone phi tng cng
hot đng kinh doanh, đi mi t chc, xơy dng vƠ hoƠn thin h thng h tng k
thut, đa dng hóa dch v.  phc v vi nhng yêu cu đó, đòi hi h thng
kim soát ni b ti đn v phi đc t chc mt cách hiu qu tránh tht thoát tƠi
sn, gim thiu ri ro xy ra, mƠ đơy chính lƠ mt trong nhng vn đ thng tn
ti trong các doanh nghip nhƠ nc nói chung.
Vì vy, giúp đt đc nhng mc tiêu trên, tác gi xin chn đ tƠi “HoƠn
thin h thng kim soát ni b ti Vin thông Bình Dng” nh lƠ mt doanh
nghip đi din cho ngƠnh vin thông thuc Vinaphone ti Bình Dng, nhm giúp

đn v đa ra nhng gii pháp nhm xơy dng mt h thng kim soát ni b hu
hiu vƠ hiu qu.
McătiêuăcaăđătƠiă:
Mc tiêu nghiên cu ca đ tƠi lƠ đánh giá thc trng h thng kim soát ni
b ti Vin thông Bình Dng (VNPT Bình Dng) nhm giúp đn v xơy dng vƠ
hoƠn thin h thng kim soát ni b hot đng hu hiu vƠ hiu qu.
2


Phngăphápănghiênăcuă:
 tài đc thc hin da trên phng pháp thu thp phân tích, phng vn,
kho sát, c th:
- V c s lỦ lun: s dng phng pháp nghiên cu tƠi liu đ thu thp, h
thng hóa nhng vn đ quan đim lý lun v ni dung h thng kim soát ni b.
- V thc trng:
+ S dng phng pháp kho sát thc t thông qua bng cơu hi đc son
tho đ phng vn nhng ngi có trách nhim trong h thng kim soát ni b ti
Vin thông Bình Dng.
+ S dng phng pháp qui np t kt qu phng vn đ x lý thông tin
thu thp đc, phân tích thc trng h thng kim soát ni b ti Vin thông Bình
Dng nhm đa ra nhng mt tích cc cn đc phát huy vƠ nhng mt hn ch
cn khc phc vƠ hoƠn thin hn trong tng lai.
Phmăviănghiênăcuă:
 tƠi ch nghiên cu v h thng kim soát ni b ti Vin thông Bình
Dng.
ụănghaăcaăvicănghiênăcuă:
T vic nghiên cu v thc trng h thng kim soát ni b ti Vin thông
Bình Dng, tác gi đa ra nhng gii pháp nhm giúp hoƠn thin hn h thng
kim soát ni b ti đn v. Giúp h thng kim soát ni b ti Vin thông Bình
Dng hot đng hu hiu vƠ hiu qu, tránh nhng tht thoát vƠ hn ch đc

nhng ri ro có th xy ra.
NiădungăđătƠiă:
B cc chính ca đ tƠi đc chia thƠnh 3 Chng:
Chngă1: C s lý lun v h thng kim soát ni b
3


Chngă2: Thc trng h thng kim soát ni b ti Vin thông Bình
Dng
Chngă3: Các gii pháp nhm hoàn thin h thng kim soát ni b ti
Vin thông Bình Dng
4


CHNGă1:ăCăSăLụăLUNăVăHăTHNGăKIMăSOỄTăNIăB
1.1 Li ích và s cn thit ca h thng kim soát ni b
H thng kim soát ni b là s tích hp các hot đng, bin pháp, k hoch,
quan đim, ni quy chính sách và n lc ca mi thành viên trong t chc đ đm
bo t chc đó hot đng hiu qu, đt đc mc tiêu đ ra mt cách hp lý. Mt h
thng kim soát ni b vng mnh s mang li cho t chc các li ích nh sau:
- Gim bt ri ro tim n trong sn xut kinh doanh nh: sai sót vô tình
gây thit hi, các ri ro làm chm k hoch, ri ro v tng giá thƠnh, gim cht
lng sn phm…;
- Ngn chn vic tip xúc nhng ri ro không cn thit do qun lý ri ro
cha đy đ;
- Bo v tài sn khi b h hng, mt mát bi hao ht, gian ln, trm cp;
- m bo các s liu k toán và báo cáo tài chính chính xác, trung thc;
- m bo cho các thƠnh viên trong đn v tuân th ni quy, quy ch, quy
trình hot đng ca t chc, quy đnh ca pháp lut;
- m bo cho t chc hot đng hiu qu, s dng ti u các ngun lc

vƠ đt đc mc tiêu đ ra;
- Giúp bo v quyn li ca nhƠ đu t, c đông vƠ gơy dng lòng tin đi
vi h (đi vi các công ty c phn);
Ngoài ra, qun tr ri ro trong h thng kim soát ni b còn giúp ích trong:
- To lp s phù hp gia la chn chin lc và mc ri ro có th chp
nhn;
- LƠm tng hiu qu đi vi vic phn ng vi ri ro;
- Gim thiu tn tht bt ng trong quá trình hot đng;
- Nhn dng và qun lý ri ro xuyên sut toƠn đn v;
5


- Giúp đn v nm bt nhng c hi trong kinh doanh.
Vi nhng li ích mà h thng kim soát ni b mang đn, cho thy rng
vic xây dng và hoàn thin h thng kim soát ni b trong mt doanh nghip là
điu cn thit, nó góp phn mang li hiu qu kinh doanh cho đn v.
1.2 Gii thiu các quyăđnh ca COSO v h thng kim soát ni b
Các quy đnh v h thng kim soát ni b đc tác gi gii thiu trong lun
vn bao gm báo cáo COSO ban hƠnh nm 1992 vƠ nm 2004.
1.2.1 Báo cáo COSO nmă1992
COSO nm 1992 cho rng h thng kim soát ni b bao gm 5 b phn cu
thƠnh, đó lƠ:
- Môi trng kim soát.
- ánh giá ri ro.
- Hot đng kim soát.
- Thông tin và truyn thông.
- Giám sát.
1.2.1.1 Môi trng kim soát
Môi trng kim soát phn ánh sc thái chung ca mt đn v, nó chi
phi ý thc kim soát ca mi thƠnh viên trong đn v và là nn tng đi vi các b

phn khác ca kim soát ni b.
Môi trng kim soát bao gm các nhân t chính nh sau:
- Trit lý qun lỦ vƠ phong cách điu hành.
- Ri ro có th chp nhn.
- Hi đng Qun tr và Ban Kim soát.
- Tính chính trc và các giá tr đo đc.
6


- m bo v nng lc.
- C cu t chc.
- Phân chia quyn hn và trách nhim.
- Chính sách nhân s.
1.2.1.1.1 Trit lỦ qun lỦ vƠ phong cách điu hƠnh
Trit lý qun lý th hin qua quan đim và nhn thc ca ngi qun
lỦ; phong cách điu hành li th hin qua cá tính, t cách vƠ thái đ ca h khi điu
hƠnh đn v. Mt s nhà qun lý rt quan tơm đn vic lp báo cáo tài chính và rt
chú trng đn vic hoàn thành hoc vt mc k hoch. H hài lòng vi nhng hot
đng kinh doanh có mc ri ro cao, nhng có th thu đc nhiu li nhun. Mt s
nhà qun lý khác li rt bo th và quá thn trng vi ri ro… Chính s khác bit v
trit lý qun lỦ vƠ phong cách điu hƠnh đư nh hng đn môi trng kim soát và
tác đng đn vic thc hin các mc tiêu ca đn v.
Trit lý qun lỦ vƠ phong cách điu hƠnh cng đc phn ánh trong
cách thc nhà qun lý s dng các kênh thông tin và quan h vi cp di. Có
nhiu nhà qun lỦ trong quá trình điu hành thích tip xúc vƠ trao đi trc tip vi
các nhơn viên. Ngc li, có nhng nhà qun lý ch thích điu hành công vic theo
mt trt t đư đc xác đnh trong c cu t chc ca đn v.
1.2.1.1.2 Hi đng qun tr vƠ Ban kim soát
Vic tn ti Ban kim soát đi vi mt công ty ln, đc bit công ty
niêm yt trên th trng chng khoán lƠ điu cn thit. Ban kim soát gm mt s

thành viên trong và ngoài Hi đng qun tr nhng không tham gia vƠo vic điu
hƠnh đn v. Ban kim soát có th có nhng đóng góp quan trng trong vic giám
sát s tuân th pháp lut, giám sát vic lp báo cáo tài chính, gi s đc lp ca
kim soát ni b,… Do có các chc nng quan trng trên, nên s hu hiu ca Ban
kim soát và Hi đng qun tr có nh hng ln đn môi trng kim soát.
7


Các nhân t đc xem đ đánh giá s hu hiu ca Ban kim soát và
Hi đng qun tr có nh hng ln đn môi trng kim soát bao gm: mc đ
đc lp, kinh nghim và uy tín ca thành viên trong Hi đng qun tr hoc Ban
kim soát, mi quan h ca h vi b phn kim toán ni b và kim toán đc lp.
1.2.1.1.3 Tính chính trc vƠ giá tr đo đc
Nhng mc tiêu ca mt đn v và cách thc đ đt đc nhng mc
tiêu đó lƠ da trên nhng s thích, s đánh giá, vƠ phong cách điu hành. Nhng
nhân t đó s to nên các chun mc v hành vi, phn ánh tính chính trc ca nhà
qun lỦ vƠ đm bo cho nhng giá tr đo đc.
S hu hiu ca h thng kim soát ni b không th đa lên trên tính
chính trc và giá tr đo đc ca ngi to ra nó, nhng ngi điu hành và giám
sát h thng đó. Tính chính trc và giá tr đo đc là nhân t thit yu ca môi
trng kim soát, tác đng đn nhng Ủ đnh, qun lý và giám sát các yu t khác
ca kim soát ni b.
S hu hiu ca h thng kim soát ni b ph thuc vào tính chính
trc và vic tôn trng các giá tr đo đc ca nhng ngi liên quan đn các quá
trình kim soát.  đáp ng yêu cu này, các nhà qun lý cp cao phi xây dng
nhng chun mc v đo đc trong đn v vƠ c x đúng đn đ có th ngn cn
không cho các thành viên có các hành vi thiu đo đc hoc phm pháp. Mun vy,
nhng nhà qun lý cn phi lƠm gng cho cp di v vic tuân th các chun
mc và cn phi ph bin nhng quy đnh đn mi thành viên bng th thc thích
hp.

Mt cách khác đ nâng cao tính chính trc và s tôn trng các giá tr
đo đc là phi loi tr hoc gim thiu nhng sc ép hay điu kin có th dn đn
nhân viên có nhng hành vi thiu trung thc.
1.2.1.1.4 m bo v nng lc
8


Nng lc phn ánh nhng k nng vƠ hiu bit đ thc hin nhim v
đư vch ra ca mt cá nhân. Nhng nhim v cn phi hoƠn thƠnh thông thng là
nhng quyt đnh qun tr đc xem nh lƠ mc tiêu ca đn v, chin lc qun lý
và k hoch đ đt đc nhng mc tiêu đó. Thng thì có s đánh đi gia nng
lc và chi phí. Vì vy, đ đm bo cho nhân viên công ty thc hin nhim v đc
giao, nhà qun lý cn tuyn dng các nhơn viên có trình đ đƠo to và kinh nghim
phù hp vi nhim v đc giao, t chc giám sát và hun luyn đy đ vƠ thng
xuyên.
1.2.1.1.5 C cu t chc
C cu t chc là s phân chia trách nhim và quyn hn gia các b
phn trong đn v, nó góp phn rt ln trong vic đt đc các mc tiêu. C cu
phù hp s lƠ c s cho vic lp k hoch, điu hành, kim soát và giám sát các hot
đng. Vì th, khi xây dng mt c cu t chc phi xác đnh đc các v trí then
cht vi quyn hn, trách nhim và các th thc báo cáo cho phù hp .
Tuy nhiên, đ xây dng mt c cu t chc còn ph thuc vào qui mô
và tính cht hot đng ca đn v. C cu t chc ca mt đn v thng đc mô
t qua s đ t chc, trong đó phn ánh các mi quan h v quyn hn, trách nhim
và báo cáo.
1.2.1.1.6 Phng pháp phơn chia quyn hn vƠ trách nhim
Phân chia quyn hn và trách nhim đc xem là phn m rng ca c
cu t chc. Nó c th hóa v quyn hn và trách nhim ca tng thành viên trong
các hot đng ca đn v, giúp cho mi thành viên phi hiu rng h có nhim v
c th gì và tng hot đng ca h s nh hng nh th nƠo đn ngi khác trong

vic hoàn thành mc tiêu. Do đó, khi mô t công vic, đn v cn phi th ch hóa
bng vn bn v nhng nhim v và quyn hn c th ca tng thành viên và quan
h gia h vi nhau.
1.2.1.1.7 Chính sách nhơn s
9


Chính sách nhân s th hin qua các chính sách và th tc ca nhà qun
lý v vic tuyn dng, hun luyn, b nhim, đánh giá, sa thi, đ bt, khen thng
và k lut nhân viên. Chính sách nhân s có nh hng đáng k đn s hu hiu
ca môi trng kim soát thông qua tác đng đn các nhân t khác trong môi
trng kim soát nh đm bo v nng lc, tính chính trc và các giá tr đo đc…
1.2.1.2 ánh giá ri ro
Vì ri ro rt khó đnh lng nên đơy lƠ mt công vic khá phc tp và có
nhiu phng pháp khác nhau. Tuy nhiên, mt quy trình đánh giá ri ro thng
gm nhng bc sau đơy:
- Xem xét và phân bit ri ro tim tàng và ri ro kim soát;
- c lng tm c ca ri ro qua nh hng có th ca nó đn mc
tiêu đn v;
- Xem xét kh nng xy ra ri ro;
- S dng k thut đánh giá ri ro, gm:
+ nh lng: s dng cho nhng hot đng phc tp ca đn v và
thng phi s dng các mô hình toán hc nh: so sánh, mô hình xác
sut, phi xác sut…
+ nh tính: đi vi ri ro không th đnh lng đc, d liu đu
vƠo không đ tin cy.
- ánh giá s tác đng tng hp ca các s kin liên kt.
1.2.1.3 Hot đng kim soát
Hot đng kim soát là nhng chính sách và th tc đ đm bo cho các
ch th ca nhà qun lỦ đc thc hin. Các chính sách và th tc này giúp thc thi

nhng hƠnh đng vi mc đích chính lƠ giúp kim soát các ri ro mƠ đn v đang
hay có th gp phi.
10


Hot đng kim soát có nhiu hình thc khác nhau, trong mt đn v
chúng đc phân chia c th nh sau:
- Phân chia trách nhim: Phân chia trách nhim là không cho phép
mt thƠnh viên nƠo đc gii quyt mi mt ca nghip v t khi hình thành cho
đn khi kt thúc. Chng hn, không thƠnh viên nƠo đc kiêm nhim các chc nng
phê chun, thc hin, ghi chép nghip v và bo qun tài sn.
- Kim soát quá trình x lý thông tin:  thông tin đáng tin cy cn
phi thc hin nhiu hot đng kim soát nhm kim tra tính xác thc, đy đ và
vic phê chun các nghip v.
- Bo v tài sn: Hot đng bo v tài sn đc thc hin cho các loi
s sách và tài sn, k c nhng n ch đư đc đánh s trc nhng cha s dng;
cng nh cn hn ch s tip cn vi các chng trình tin hc và nhng h s d
liu.
- Kim tra đc lp vic thc hin: Là vic kim tra đc tin hành bi
các cá nhân (hoc b phn) khác vi cá nhân (hoc b phn) đang thc hin nghip
v đ nâng cao tính khách quan. Yêu cu đt ra đi vi ngi thc hin vic kim
tra là h phi đc lp đi vi đi tng đc kim tra.
- Phân tích soát xét: Phân tích soát xét chính là xem xét li nhng vic
đư đc thc hin bng cách so sánh s thc t vi s liu k hoch, d toán, k
trc, và các d liu khác có liên quan nh nhng thông tin không có tính cht tài
chính; đng thi còn xem xét trong mi quan h vi tng th đ đánh giá quá trình
thc hin.
1.2.1.4 Thông tin và truyn thông
Thông tin và truyn thông chính lƠ điu kin không th thiu cho vic
thit lp, duy trì vƠ nơng cao nng lc kim soát trong đn v thông qua vic hình

thƠnh các báo cáo đ cung cp thông tin v hot đng, tài chính và s tuân th, bao
gm cho c ni b vƠ bên ngoƠi đn v.
11


1.2.1.4.1 Thông tin
Thông tin cn thit cho mi cp ca mt t chc vì giúp cho vic đt
đc các mc tiêu kim soát khác nhau. Có rt nhiu thông tin đc s dng. Ví d:
Thông tin tƠi chính đc s dng không ch trình bày trên các báo cáo tài chính
công b cho các đi tng bên ngoƠi, nó còn đc s dng cho các quyt đnh qun
lý, chng hn nh theo dõi hiu sut và phân b ngun lc. Báo cáo qun tr v tin
t vƠ các thc đo liên quan cho phép giám sát li nhun thng hiu, các khon
phi thu theo tng khách hàng, th phn, khuynh hng v các khiu ni ca khách
hƠng Các thc đo tƠi chính đáng tin cy t ni b rt cn thit cho vic lp k
hoch, ngân sách, giá c, đánh giá hiu sut nhà cung cp, vƠ đánh giá các nhƠ đu
t liên doanh vƠ liên kt khác.
Ni dung ca thông tin bao hàm các yu t sau:
• H thng thông tin
Thông tin đc thu nhp, x lý bi h thng thông tin. Thông tin có
th chính thc hoc không chính thc.
H thng thông tin phi nhn dng, nm bt các thông tin cn thit
v tƠi chính, phi tƠi chính, đánh giá vƠ báo cáo v nhng thông tin đó theo mt trình
t đ vic qun lý các hot đng ca doanh nghip có hiu qu.
Thông tin phc v cho h thng thông tin k toán tài chính cn đm
bo đó lƠ:
- Xác đnh vƠ đo lng tt c các nghip v có tht.
- Din gii nghip v mt cách chi tit, đy đ đ có th phân loi
các nghip v mt cách đúng đn.
- o lng giá tr ca các nghip v đ ghi chép đúng giá tr.
- Xác đnh đúng k hn ca các nghip v kinh t đư xy ra đ ghi

chép đúng k.
12


- Trình bƠy đúng đn và công b đy đ thông tin cn thit trên
báo cáo tài chính.
 thc hin nhng yêu cu thông tin trong h thng k toán, cn
phi lu Ủ đn hai b phn là chng t và s sách k toán:
- Chng t dùng đ phn ánh tng nghip v kinh t đư xy ra,
qua đó cho phép kim tra, giám sát v tng hành vi kinh t thông qua th tc lp
chng t, giúp ngn chn kp thi các hành vi sai phm đ bo v tài sn. Bên cnh
đó, chng t còn lƠ cn c pháp lỦ đ gii quyt các tranh chp (nu xy ra) gia
các đi tng liên quan trong vƠ ngoƠi đn v.
- S sách lƠ bc trung gian tip nhn nhng thông tin ban đu
trên chng t đ x lý nhm hình thành nhng thông tin tng hp trên báo cáo tài
chính và báo cáo qun tr. Vì vy, cn t chc h thng s sách chi tit và khoa hc
đi vi nhng đi tng nh vt t, hƠng hóa, công n, chi phí, doanh thu, … nhm
bo v tài sn thông qua các chc nng kim tra, giám sát trong quá trình thc hin.
• Cht lng thông tin
Cht lng thông tin bao gm:
- Thông tin thích hp.
- Thông tin đc cung cp ngay khi cn.
- Thông tin đc cp nht kp thi.
- Thông tin chính xác.
- Thông tin có th tip cn d dàng bi ngi có thm quyn.
• Chin lc thông tin
Doanh nghip cn thc hin thu thp thông tin bên trong và bên
ngoài doanh nghip, sau đó cung cp cho ngi qun lý nhng báo cáo cn thit v
kt qu hot đng liên quan đn các mc tiêu đc đ ra ca doanh nghip.
13

Vic ci tin và phát trin h thng thông tin phi da vào k hoch
chin lc liên quan đn toàn b chin lc ca doanh nghip vƠ đáp ng các mc
tiêu ngày càng phát trin.
1.2.1.4.2 Truyn thông
Truyn thông là thuc tính ca h thng thông tin. Truyn thông là vic
trao đi và truyn đt các thông tin cn thit ti các bên có liên quan c trong ln
ngoài doanh nghip.
1.2.1.5 Giám sát
Giám sát là quá trình đánh giá cht lng ca h thng kim soát ni b
theo thi gian. Hot đng giám sát đc thc hin theo hai cách: Giám sát thng
xuyên vƠ giám sát đnh k.
- Giám sát thng xuyên din ra ngay trong quá trình hot đng ca
doanh nghip, do các nhà qun lý và nhân viên thc hin trách nhim ca mình.
Giám sát thng xuyên thng đc áp dng cho nhng yu t quan trng trong
kim soát ni b. Giám sát đ đánh giá vic thc hin các hot đng thng xuyên
ca nhân viên nhm xem xét h thng kim soát ni b có nên tip tc thc hin
chc nng na hay không.
- Giám sát đnh k đc thc hin thông qua chc nng kim toán ni
b và kim toán đc lp. Qua đó phát hin kp thi nhng yu kém trong h thng
vƠ đa ra bin pháp hoàn thin. Phm vi và tn sut giám sát ph thuc vào mc đ
ri ro. Kh nng xy ra ri ro cao thì vic giám sát s thc hin thng xuyên hn.
Ngoài ra phm vi giám sát còn tùy thuc vào mc tiêu hot đng, báo cáo tài chính
hay tuân th.
1.2.2 Báo cáo COSO nmă2004
Nm 2004, COSO tip tc k tha và phát trin h thng kim soát ni b
nm 1992 theo hng qun tr ri ro doanh nghip. Theo đó, h thng kim soát ni
b theo COSO 2004 bao gm 8 b phn cu thƠnh, đó lƠ:
14

- Môi trng kim soát.
- Thit lp mc tiêu.
- Nhn dng các s kin.
- ánh giá ri ro.
- i phó vi ri ro.
- Hot đng kim soát.
- Thông tin và truyn thông.
- Giám sát.
Nh vy, ngoài 5 b phn Môi trng kim soát, ánh giá ri ro, Hot đng
kim soát, Thông tin – Truyn thông vƠ Giám sát đc trình bày trong báo cáo
COSO 1992, 3 b phn mi ca COSO 2004 là Thit lp mc tiêu, Nhn dng s
kin, i phó vi ri ro.
1.2.2.1 Thit lp mc tiêu
Mc tiêu lƠ điu kin tiên quyt đ nhn dng, đánh giá vƠ đi phó vi
ri ro. Mt s kin có tr thành mt ri ro quan trng đi vi t chc hay không s
ph thuc vào mc đ tác đng tiêu cc ca nó đn mc tiêu ca đn v. Mc tiêu
có th phát biu mt cách rõ ràng hoc hàm n, chng hn nh: duy trì nhng thành
qu đt đc trong quá kh.
Các mc tiêu đc thit lp đu tiên  cp đ mc tiêu chin lc, t đó
đn v xây dng các mc tiêu liên quan: hot đng, báo cáo và tuân th.
- Mc tiêu chin lc: là nhng mc tiêu cp cao ca đn v, các mc
tiêu này phù hp và ng h cho s mng mƠ đn v đư đ ra. Nó th hin s la
chn ca nhà qun lý v cách thc đn v to lp giá tr cho ch s hu ca mình.
- Mc tiêu hot đng: Mc tiêu hot đng liên quan đn vic thc hin
nhng s mnh c bn ca mt đn v - là lý do cho s tn ti ca đn v đó. Nhng
mc tiêu này gn vi kt qu và hiu qu hot đng, bao gm mc tiêu v hiu qu