Giải pháp mở rộng tín dụng ngân hàng cho doanh nghiệp xuất khẩu vừa và nhỏ Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




HÀ TH PHNG TÂM

GII PHÁP M RNG TÍN DNG NGÂN HÀNG CHO
DOANH NGHIP XUT KHU VA VÀ NH VIT NAM




LUN VN THC S KINH T






Tp H Chí Minh, nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




HÀ TH PHNG TÂM

GII PHÁP M RNG TÍN DNG NGÂN HÀNG CHO

DOANH NGHIP XUT KHU VA VÀ NH VIT NAM
Chuyên ngành: Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.31.12


LUN VN THC S KINH T


HNG DN KHOA HC: TS. TRN CÔNG KHA



Tp H Chí Minh, nm 2012

1

LI CAM OAN


Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu đc lp ca bn thân. Các tài
liu s dng, các kt qu k tha t các nghiên cu khác đc trích dn rõ ràng. Tôi
xin cam kt rng kt qu nghiên cu ca lun vn này cha tng đc công b
trong bt k công trình nghiên cu nào.


Tp H Chí Minh, ngày… tháng….nm…
Hc viên


Hà Th Phng Tâm

2

DANH MC CÁC T NG VIT TT

ASEAN : Association of Southeast Asian Nations (Hip hi các Quc gia
ông Nam Á)
AFTA : ASEAN Free Trade Area (Khu vc Mu dch T do ASEAN)
CAD : ô la Canada
D/A : Document Acceptance (nh thu chp nhn chng t)
DN : Doanh nghip
DNNN : Doanh nghip nhà nc
DNVVN : Doanh nghip va và nh
DNXK : Doanh nghip xut khu
DNXKVVN: Doanh nghip xut khu va và nh
D/P : Document against Payment (nh thu kèm chng t )
GDP : Gross domestic product (tng sn phm quc ni)
L/C : Letter of Credit (tín dng th chng t)
NH : Ngân hàng
NHNN : Ngân hàng Nhà nuc
NHTM : Ngân hàng Thng mi
NHVN : Ngân hàng Vit Nam
SME : Small and Medium Enterprises (doanh nghip va và nh)
SOEs : State Owned Enterprises (doanh nghip nhà nc)
TDNH : Tín dng ngân hàng
T/T : Telegraphic Transfer Remittance (chuyn tin bng đin)
XNK : Xut nhp khu
WTO : The World Trade Organization (T chc Thng mi Th gii)
3


MC LC
LI CAM OAN 1
DANH MC CÁC T NG VIT TT 2
MC LC 3
DANH MC CÁC BNG BIU 7
LI M U 8
Lý do chn đ tài 8
Mc đích nghiên cu 8
i tng và phm vi nghiên cu 9
Phng pháp nghiên cu 9
Ý ngha thc tin ca đ tài 9
Kt cu ca đ tài 10
CHNG I 11
TNG QUAN V TÍN DNG NGÂN HÀNG VÀ DOANH NGHIP XUT
KHU VA VÀ NH
11
1.1 Khái quát v tín dng ngân hàng 11
1.1.1 Khái nim tín dng ngân hàng 11
1.1.2 c đim và bn cht tín dng ngân hàng 11
1.1.3 Vai trò và chc nng ca tín dng ngân hàng 12
1.1.3.1 Chc nng ca tín dng ngân hàng 12
1.1.3.2 Vai trò ca tín dng ngân hàng 13
1.1.4 Các nghip v tín dng ngân hàng tài tr cho hot đng xut khu 14
1.1.4.1 Tài tr trc xut khu 15
1.1.4.2 Tài tr sau xut khu 15
1.1.4.3 Mt s hình thc tín dng tài tr xut khu khác 16
1.2 Tng quan v doanh nghi
p xut khu va và nh 17
1.2.1 Khái nim doanh nghip va và nh 17

1.2.2 c đim và tiêu chí phân loi doanh nghip xut khu va và nh 21
4

1.2.3 Vai trò ca doanh nghip xut khu va và nh trong nn kinh t th
trng 22
1.3 Vai trò ca tín dng ngân hàng đi vi doanh nghip xut khu va và nh .
23
1.4 M rng TDNH đi vi DNXKVVN và các nhân t nh hng đn nó 25
1.4.1 Khái nim m rng TDNH đi vi DNXKVVN 25
1.4.2 Các tiêu chí đánh giá và nhân t nh hng đn vic m rng tín dng
đi vi DNXKVVN 26
1.4.2.1 Các tiêu chí đnh tính 26
1.4.2.2 Các tiêu chí đnh lng 26
1.4.2.3 Tiêu chí v
 cht lng tín dng 28
1.4.2.4 Tiêu chí v m rng đi tng cho vay, hình thc tín dng 28
1.4.3 Các nhân t nh hng đn vic m rng tín dng đi vi DNXKVVN
29

1.4.3.1 Nhân t khách quan: 29
1.4.3.2 Các nhân t ch quan 29
1.5 Bài hc kinh nghim v m rng tín dng cho DNXKVVN  mt s nc
30
1.5.1 Bài hc kinh nghim ti Hàn Quc 30
1.5.2 Bài hc kinh nghim ti Nht Bn 31
1.5.3 Bài hc kinh nghim t
i Trung Quc 32
1.5.4 Bài hc kinh nghim đi vi Vit Nam 33
KT LUN CHNG I 33
CHNG 2 34

THC TRNG CP TÍN DNG NGÂN HÀNG CHO DOANH NGHIP
XUT KHU VA VÀ NH VIT NAM 34
2.1 Doanh nghip xut khu va và nh ti Vit Nam 34
2.1.1 Quá trình phát trin ca doanh nghip va và nh 34
2.1.2 S lng doanh nghip va và nh ti Vit Nam 36
5

2.1.3 S lng doanh nghip xut khu va và nh Vit Nam 37
2.1.4 C cu các mt hàng xut khu ca Vit Nam 38
2.1.5 óng góp ca doanh nghip xut khu va và nh Vit Nam vào nn
kinh t 41
2.2 Thc trng và khó khn khi DNXKVVN tip cn tín dng ti các ngân
hàng 44
2.2.1 Thc trng cp tín dng ti các ngân hàng dành cho DNXKVVN 44
2.2.1.1 Tình hình cho vay đi vi các DNVVN 44
2.2.1.2 Tình hình cho vay đi vi DNXKVVN 45
2.2.2 Nhng khó khn khi DNXKVVN tip cn v
n ngân hàng 47
2.2.2.1 Xut phát t phía DNXKVVN 48
2.2.2.2 Yu t xut phát t phía NH 48
2.3 Nguyên nhân làm hn ch kh nng tip cn tín dng ngân hàng ca
DNXKVVN 49
2.3.1 T phía DNXKVVN 49
2.3.2 T phía ngân hàng 52
2.3.2.1 Thiu ngun vn đ cho vay 52
2.3.2.2 Yu kém trong công tác thm đnh, kim tra giám sát hot đng cho
vay và thái đ phân bit đi x ca NH đi vi DNXKVVN 53
2.3.2.3 Dch v bao thanh toán cha phát trin 55
KT LUN CHNG II 56
CHNG 3 57

GII PHÁP M
RNG TÍN DNG NGÂN HÀNG CHO DOANH NGHIP
XUT KHU VA VÀ NH VIT NAM 57
3.1 nh hng m rng TDNH ca h thng NHVN đn nm 2020 57
3.1.1 i vi NHNN 57
3.1.2 i vi NHTM 58
3.2 Gii pháp m rng TDNH cho DNXKVVN t phía các ngân hàng 59
3.2.1 Gii pháp t phía ngân hàng thng mi 59
6

3.2.2 Gii pháp t phía Ngân hàng Nhà nc 66
3.3 Gii pháp m rng TDNH cho DNXKVVN t phía chính ph và các hip
hi ngành ngh 68
3.4 Gii pháp m rng TDNH cho DNXKVVN t phía bn thân DN 73
KT LUN CHNG III 79
TÀI LIU THAM KHO 80
PH LC 83

7


DANH MC CÁC BNG BIU

BNG
BNG S 1 TIÊU CHÍ PHÂN LOI DNVVN TI MT S QUC GIA 18
BNG S 2.1 T TRNG HÀNG XUT KHU DNG THÔ VÀ Ã QUA
CH BIN T NM 1986 N 2010 39
BNG S 2.2 T TRNG XUT KHU CA CÁC NGÀNH HÀNG
TRONG C CU HÀNG XUT KHU NM 2011 40
BNG S 2.3 DOANH THU BÌNH QUÂN VÀ LI NHUN THUN TRÊN

LAO NG TOÀN THI GIAN CA DNXKVVN 43
BNG S 2.4 D N TÍN DNG TI CÁC KHI NGÂN HÀNG I VI
DNVVN 44
BNG S 2.5 D N TÍN DNG TI CÁC KHI NGÂN HÀNG PHÂN
THEO K HN I VI DNVVN 45
BNG S 2.6 D N TÍN DNG TI CÁC KHI NGÂN HÀNG I VI
DNXKVVN 45
BNG S 2.8 T L N XU CA DNXKVVN TI CÁC KHI NGÂN
HÀNG 47
BNG S 2.9 CÁC YU T NH H
NG N VIC TIP CN VN 47
BIU
Biu đ 2.1: S lng DNVVN Vit Nam qua các nm (2000-2011) 37
Biu đ 2.2: S lng DNXKVVN Vit Nam qua các nm (2000-2011) 38
Biu đ 2.3: C cu các mt hàng xut khu nm 2011 39
Biu đ 2.4 :Doanh s xut khu qua các nm (2000 – 2011) 41
Biu đ 2.5: Tr giá xut khu ca DNVVN Vit Nam t nm 2000 đn
2011 42

8

LI M U
Lý do chn đ tài
Có rt nhiu nghiên cu đã chng minh đc rng có mi quan h tích cc
gia tng trng xut khu và tng trng kinh t, thêm na ngun ngoi t thu
đc t xut khu là ngun cung ngoi hi đ nhp khu hàng hóa tiêu dùng, hàng
hóa sn xut t đó gim thâm ht cán cân thanh toán, ci thin nng lc ca nn
kinh t.
Trong chính sách phát trin kinh t nhiu thành phn, chính ph đã to môi
trng lut pháp, c ch, chính sách thun li cho DNXKVVN phát trin bình đng

và cnh tranh lành mnh. Chính ph cng đã có mc tiêu đy nhanh tc đ phát
trin DNXKVVN, nâng cao nng lc cnh tranh quc gia đ h đóng góp ngày
càng cao vào tng trng cho nn kinh t. Ngày nay, DNXKVVN càng khng đnh
đc vai trò ca mình trong vic gii quyt các vn đ v tng trng kinh t, gii
quyt vic làm.
Tuy nhiên hin nay, DNXKVVN cha đ nng lc cnh tranh trong quá
trình hi nhp. Khi Vit Nam gia nhp WTO, các DN có nhiu điu kin thun li
hn đ m rng sn xut kinh doanh bng vic xut khu sang th trng các nc
khác nhng bù li chu s cnh tranh ngày càng gay gt hn.  nâng cao sc cnh
tranh, DNXKVVN cn n lc ci thin mình trên rt nhiu khía cnh trong đó ln
nht là vn. i vi các DNXKVVN Vit Nam thì vn luôn là hn ch rt ln cn
tr s m rng và phát trin ca doanh nghip. Ngoài ra, các DNXKVVN thng
khó tip cn vi các ngun vn bên ngoài, đc bit là ngun vn vay ca NHTM và
cách s dng vn ca doanh nghip cng cha hiu qu. Do đó, nghiên cu đ m
rng tín dng ngân hàng cho DNXKVVN vn đ cn thit.
Mc đích nghiên cu
Vi nhng giá tr đáng k mà DNXKVVN đã đóng góp cho nn kinh t
nhng loi hình doanh nghip này luôn khó khn khi tip cn các ngun vn chính
thc do đó các nghiên cu trên th gii cng nh các nghiên cu ca Vit Nam
9

không ngng tìm tòi các gii pháp h tr vn cho khu vc này. Cng vi mong
mun đó, đ tài hng đn vic nghiên cu thc trng tip cn vn vay NH ca
DNXKVVN đ đa ra các gii pháp t phía ngân hàng, chính ph, hip hi ngành
ngh và bn thân doanh nghip đ m rng tín dng cho DNXKVVN.  tài bao
gm:
 Nghiên cu lý lun v tín dng ngân hàng đi vi DNXKVVN và thc trng
cho vay ti các NHTM cho DNXKVVN ti Vit Nam.
 a ra các gii pháp nhm m rng TDNH đi vi DNXKVVN Vit Nam.
i tng và phm vi nghiên cu

 i tng nghiên cu: nghiên cu thc trng cp tín dng ngân hàng cho
DNVVN trong lnh vc xut khu ti Vit Nam.
 Phm vi nghiên cu:
 Phm vi: nghiên cu các vn đ liên quan đn vic cp tín dng ngân
hàng cho doanh nghip xut khu va và nh.
 Phm vi v thi gian: S liu nghiên cu đn ht nm 2011.
 Phm vi v không gian: ch nghiên cu vic cp tín dng ngân hàng cho
các DNXKVVN ti Vit Nam.
Phng pháp nghiên cu
 tài s dng phng pháp nghiên cu đnh tính, phng pháp quan sát,
thng kê mô t, s dng các lun c lý thuyt và lun c thc tin đ chng minh
cho vn đ đang gii quyt.
Ý ngha thc tin ca đ tài
Kt qu nghiên cu có th s dng đ tham kho trong thc t, giúp sinh
viên, nhà qun lý doanh nghip, ngân hàng trong vic tìm hiu tình hình xut khu,
nng lc cng nh các khó khn khi tip tín dng ngân hàng ca doanh nghip xut
khu va và nh  Vit Nam.

10

Kt cu ca đ tài
 tài gm có ba chng trong đó:
Chng I: Tng quan v tín dng ngân hàng và doanh nghip xut khu va và nh.
Chng II: Thc trng cp tín dng ngân hàng cho doanh nghip xut khu va và
nh Vit Nam.
Chng III: Gii pháp m rng tín dng ngân hàng cho doanh nghip xut khu va
và nh Vit Nam.
11

CHNG I

TNG QUAN V TÍN DNG NGÂN HÀNG VÀ
DOANH NGHIP XUT KHU VA VÀ NH
1.1 Khái quát v tín dng ngân hàng
1.1.1 Khái nim tín dng ngân hàng
Tín dng là mt khái nim đã tn ti t rt lâu đi trong xã hi loài ngi.
Tín dng ting Anh là “Credit”, ting Pháp là Crédit xut phát t gc Latin -
Creditum- là lòng tin, s tín nhim tên gi này xut phát t bn cht ca quan h tín
dng. Tín dng là vic ng trc vn, ngi cho vay s cho ngi cn vn vay theo
các điu kin đã đc tho thun trc nh thi gian cho vay, thi gian hoàn tr, lãi
sut vv Trong quan h đó, ngi cho vay tin tng rng ngi đi vay s s dng
vn vay đúng mc đích, đúng các tho thun, làm n có lãi và có kh nng hoàn tr
đ c gc và lãi đúng thi hn .
Dù tín dng đc gii thích di nhiu cách khác nhau nhng tu chung li
tín dng là quan h vay mn trên nguyên tc hoàn tr c vn ln lãi gia ngi đi
vay và ngi cho vay.
1.1.2 c đim và bn cht tín dng ngân hàng
Mc dù tín dng có quá trình tn ti và phát trin lâu dài qua nhiu hình thái
kinh t xã hi vi nhiu hình thc khác nhau, nhng đu có chung nhng đc đim
sau:
 Tín dng là s chuyn giao mt s tin (hin kim) hoc tài sn (hin vt) t
ch th này sang ch th khác ch không làm thay đi quyn s hu chúng.
 Tín dng bao gi cng có thi hn và phi đc hoàn tr.
 Ngi s hu vn tín dng có đc mt phn thu nhp di hình thc li
tc.
Bn cht ca tín dng:
 Ch làm thay đi quyn s dng, không làm thay đi quyn s hu.
12

 Thi hn tín dng đc xác đnh da trên s tha thun gia các bên tham
gia quan h tín dng.

 Ch s hu vn đc nhn li mt phn thu nhp di dng li tc tín dng.
Các Mác đã vit : “tin chng qua ch ri khi tay ngi ch s hu mt thi
gian và chng qua ch tm thi chuyn t tay ngi t hu sang nhà t bn hot
đng, cho nên tin không phi b ra đ thanh toán, cng không phi t đem bán đi
mà cho vay, tin ch đem nhng li vi mt điu kin là nó phi quay v đim xut
phát sau mt k hn nht đnh”. Và khi quay v đim xut phát nó phi vn gi
nguyên đc giá tr và đng thi ln lên trong quá trình vn đng.
i vi tín dng ngân hàng, tài sn giao dch trong tín dng ngân hàng đa
dng hn nu đem so sánh v khía cnh giá tr tín dng vi các hình thc tín dng
khác. Tài sn giao dch trong các hình thc tín dng khác thng là tin t hoc
di dng hàng hóa còn trong tín dng ngân hàng có th thông qua hình thái tin t,
tài sn thc hoc bng ch ký.
1.1.3 Vai trò và chc nng ca tín dng ngân hàng
1.1.3.1 Chc nng ca tín dng ngân hàng
Chc nng tp trung và phân phi li vn tin t: ây là chc nng c bn nht
ca tín dng, nh chc nng này ca tín dng mà ngun vn tin t trong xã hi
đc điu hòa t ni tha đn ni thiu đ s dng nhm phát trin sn xut góp
phn thúc đy phát trin kinh t. Tp trung và phân phi li vn tin t là hai mt
hp thành chc nng ct lõi ca tín dng.
 Tp trung vn: nh s hot đng ca h thng mà các ngun tin nhàn ri
đc tp trung li bao gm: tin ca dân chúng, vn bng tin ca các doanh
nghip, các t chc nhà nc, đoàn th xã hi
 Phân phi vn: s chuyn hóa đ s dng ngun vn đã tp trung đc đ
đáp ng nhu cu sn xut lu thông hàng hóa và nhu cu tiêu dùng ca toàn
xã hi.
C hai mt này đu đc thc hin da trên nguyên tc có hoàn tr, vì vy tín
dng có u th rõ rt, nó kích thích mt tp trung vn và thúc đy vic s dng vn
13

có hiu qu.

Chc nng tit kim tin mt và chi phí lu thông cho xã hi: Nh hot đng tín
dng mà nó có th phát huy chc nng tit kim tin mt và chi phí lu thông cho
xã hi, điu này đc th hin qua các mt:
 Hot đng tín dng trc ht to điu kin ra đi cho các công c lu thông
tín dng nh thng phiu, k phiu ngân hàng, các loi séc, các phng
tin thanh toán hin đi nh th tín dng, th thanh toán…cho phép thay th
mt lng ln tin mt đang lu thông, làm gim chi phí vn chuyn, in tin,
đúc tin…
 M ra kh nng ln trong vic m các tài khon ngân hàng và giao dch
thanh toán thông qua ngân hàng di hình thc chuyn khon hoc bù tr
cho nhau, cho phép gii quyt nhanh chóng các mi quan h kinh t, thúc
đy quá trình y, to điu kin cho kinh t phát trin.
 Nh hot đng tín dng mà các ngun vn nhàn ri trong xã hi đc huy
đng đ s dng cho các nhu cu ca sn xut và lu thông hàng hóa, tng
tc đ chu chuyn tin ca toàn xã hi.
Chc nng phn ánh và kim soát các hot đng kinh t: ây là h qu ca hai
chc nng trên, s vn đng ca vn tín dng phn ln là s vn đng gn lin vi
s vn đng ca vt t, hàng hóa và chi phí trong doanh nghip, các t chc kinh t.
Vì vy, tín dng không nhng là tm gng phn ánh hot đng sn xut kinh
doanh ca doanh nghip mà thông qua đó thc hin vic kim soát hot đng y
nhm ngn chn các hin tng tiêu cc, lãng phí, vi phm pháp lut… trong hot
đng sn xut kinh doanh.
1.1.3.2 Vai trò ca tín dng ngân hàng
Tín dng góp phn đm bo cho quá trình sn xut din ra thng xuyên liên
tc. Do tính đa dng trong luân chuyn vn ca doanh nghip mà ti mt thi đim
nht đnh có doanh nghip tha vn tm thi đã làm ny sinh nhu cu cho vay vn
đ tránh tình trng  đng vn và có thêm li nhun. Trong khi đó doanh nghip
thiu vn tm thi ny sinh nhu cu đi vay đ duy trì sn xut đem li li nhun.
14


Nh tín dng nên đã góp phn thúc đy các hot đng kinh t. Nó là cu ni gia
tit kim và đu t, là ngun cung ng vn cho các doanh nghip, t chc kinh t,
là công c tp trung vn mt cách hiu qu, công c thúc đy tích t vn cho các xí
nghip, t chc kinh t.
Góp phn n đnh tin t, n đnh giá c, n đnh tng trng kinh t: trong
khi thc hin chc nng tp trung và phân phi li, tín dng đã góp phn làm gim
lng tin mt lu thông trong nn kinh t, đc bit là tin mt trong khi dân c,
làm gim áp lc lm phát, nh vy góp phn làm n đnh tin t. Mt khác do cung
ng vn cho nn kinh t, làm cho sn xut ngày càng phát trin, sn phm dch v
hàng hóa làm ra ngày càng nhiu, đáp ng nhu cu ngày càng tng ca xã hi nh
đó mà tín dng góp phn làm n đnh giá c trong nc. Tín dng còn là công c đ
nhà nc thc hin chính sách tin t thích hp đ n đnh nn kinh t khi có du
hiu lm phát, suy thoái.
Góp phn làm n đnh đi sng, to công n vic làm, n đnh trt t xã hi:
tín dng có tác dng thúc đy kinh t phát trin, thu hút đc lc lng sn xut
mi đ thúc đy tng trng kinh t nh đó xã hi phát trin lành mnh, đi sng
đc n đnh, to công n vic làm là tin đ quan trng cho vic phát trin kinh t,
n đnh xã hi. Thông qua các chính sách cho vay đi vi ngi nghèo, các đi
tng chính sách, tín dng có vai trò quan trng nhm mc đích thc hin các chính
sách vic làm, dân s, xóa đói gim nghèo góp phn đm bo công bng xã hi.
Tín dng còn có vai trò quan trng trong vic m rng và phát trin các mi
quan h kinh t đi ngoi, m rng th trng quc t.
1.1.4 Các nghip v tín dng ngân hàng tài tr cho hot đng xut khu
Ngân hàng s tài tr cho các doanh nghip xut khu vay đ thc hin ngha
v thanh toán phát sinh trong quá trình sn xut đn lu thông hàng hóa, giúp các
doanh nghip có kh nng hoàn thành hp đng ngoi thng đã kí. Bng các hình
thc nh tài tr vn lu đng phc v sn xut, thu mua, ch bin chun b hàng
xut khu (tài tr trc xut khu), tài tr sau xut khu chit khu da trên hi
phiu, nh thu, bao thanh toán (factoring và forfaiting) ngân hàng đã tài tr vn cho
15


các doanh nghip xut khu hoàn thành các giai đon ca quá trình sn xut, kinh
doanh.
1.1.4.1 Tài tr trc xut khu
Cho vay da trên hp đng xut khu: các doanh nghip xut khu đc tài
tr vn thu mua nguyên vt liu đ làm hàng xut khu. c tài tr theo tng hp
đng xut khu vi nhiu phng thc thanh toán nh L/C, D/P, D/A, T/T. Tùy
tng xp hng tín dng mà khi tài tr NH yêu cu cn hay không cn tài sn bo
đm theo tng đi tng khách hàng.
1.1.4.2 Tài tr sau xut khu
Cho vay trong khuôn kh phng thc nh thu kèm chng t: Ngân hàng
cho vay thu mua, sn xut hàng xut khu bng cách chit khu hoc ng trc b
chng t hàng xut khu.
Cho vay trên c s hi phiu: Trong kinh doanh ngoi thng hi phiu
đóng vai trò rt quan trng, trên c s hi phiu ngân hàng có các hình thc cho vay
sau:
- Chit khu hi phiu: đây là mt loi tín dng ngân hàng cung cp cho khách
hàng di hình thc mua li hi phiu trc khi nó đn hn thanh toán, tc là ngân
hàng mua li khon n phi đòi. Chit khu hi phiu to điu kin cho nhà xut
khu nhn đc tin sm hn nhm đáp ng đc nhu cu v vn đi vi khon
tín dng cung ng hàng mà h cp cho nhà nhp khu.
- Chit khu min truy đòi: Ngân hàng mua li b chng t ca ngi xut
khu, giá mua s thp hn giá tr b chng t, do ngân hàng tính tr li chi phí
chit khu và thi gian cn thit trung bình đ đòi tin nhà nhp khu nc ngoài.
Chit khu min truy đòi có ngha là ngi xut khu bán hn b chng t cho
ngân hàng, nhn tin và không còn trách nhim hoàn tr, trách nhim thu tin và
quyn s dng s tin thu đc hoàn toàn thuc v ngân hàng.
- Chit khu đc phép truy đòi: Cng tng t nh hình thc trên nhng
trách nhim thanh toán hi phiu vn còn đi vi ngi chit khu hi phiu (nhà
xut khu) và giá chit khu cao hn.

16

- Chp nhn hi phiu: Tín dng chp nhn hi phiu là khon tín dng mà
ngân hàng ký chp nhn hi phiu. Ngi vay khon tín dng này chính là nhà
nhp khu và khon vay ch là mt hình thc, mt s đm bo v tài chính. Thc
cht ngân hàng cha phi xut tin thc s cho ngi vay. Tuy nhiên khi đn hn,
nu nhà nhp khu không đ kh nng thanh toán thì ngi cho vay (ngân hàng) -
ngi đng ra chp nhn hi phiu phi tr n thay.
Tín dng chp nhn hi phiu xy ra trong trng hp bên bán thiu tin tng
kh nng thanh toán ca bên mua. H có th đ ngh bên mua yêu cu mt ngân
hàng đng ra chp nhn tr tin hi phiu. Nu ngân hàng đng ý, điu đó cng có
ngha là ngân hàng đã chp nhn mt khon tín dng cho bên mua đ h thanh toán
cho bên bán khi hi phiu đn hn.
i vi ngân hàng, k t khi ký chp nhn tr tin hi phiu cng chính là thi
đim bt đu gánh chu ri ro nu nh bên mua không có tin thanh toán cho bên
bán khi hi phiu đn hn thanh toán.
ng nhiên nu đn hn thanh toán hi phiu, bên mua có đ tin thì ngân
hàng thc s không phi ng tin ra. Nh vy, khon tín dng này ch là hình thc,
là mt s đm bo v tài chính. Trong trng hp này, ngân hàng s ch nhn đc
mt khon phí chp nhn, khon tin bù đp cho chi phí gánh chu ri ro tín dng
mà thôi.
1.1.4.3 Mt s hình thc tín dng tài tr xut khu khác
- Bao thanh toán toàn phn (factoring): là mt hình thc tài tr trong
hot đng xut khu. ó là hot đng mua bán nhng khon thanh toán cha ti
hn và ngn hn t nhng hot đng xut khu, cung ng hàng hoá dch v.
Khác vi hot đng mua bán li chng t thanh toán  phn trên, hot đng
factoring ch s dng cho nhng hot đng xut khu thng xuyên theo đnh k,
theo hp đng ngn hn và cho nhiu nhà xut khu khác nhau trong cùng mt
nc hoc nhiu nc trong cùng mt thi đim. Ch có nhng khon thanh toán
đáp ng nhng điu kin sau mi đc phép mua bán:

17

 Nhng khon mua bán phi tn ti mt cách hp pháp, phi có đ t
cách pháp lý đc lp vi quyn mt ngi th ba.
 Hàng hoá đã đc cung ng đy đ và đm bo cht lng cho nhng
khon thanh toán này.
 Thi hn thanh toán này ti đa là 180 ngày.
 Không cm chuyn nhng các khon thanh toán này ca ngi nhp
khu hoc nc nhp khu.
- Bao thanh toán tng phn (forfaiting): cng là nghip v mua bán
nhng khon thanh toán cha ti thi hn nh factoring nhng khác  mt s đim
sau:
 Forfaiting ch bao nhng khon thanh toán c th riêng l trong toàn
b quá trình XNK dài hn và cho tng đi tng nhp khu riêng.
 Thi hn thanh toán ca factoring ti đa là 6 tháng trong khi thi hn
đi vi forfaiting là 6 tháng đn 10 nm. Forfaiting đc coi là hình
thc tín dng trung và dài hn.
 Factaring phc v cho nhng hot đng XNK không s dng ti tín
dng chng t còn forfaiting li da vào chúng và s bo đm ca
ngân hàng.
1.2 Tng quan v doanh nghip xut khu va và nh
1.2.1 Khái nim doanh nghip va và nh
Da theo quy mô có th phân loi doanh nghip thành doanh nghip có quy
mô ln, va và nh. Trong đó, vic xác đnh các tiêu chí và đnh mc đ đánh giá
quy mô ca mt DNNVV có s khác bit  các quc gia trên th gii. Ngay trong
cùng mt quc gia, nhng tiêu chí này cng có th đc thay đi theo thi gian vì
s phát trin ca doanh nghip, đc đim nn kinh t hay tc đ phát trin kinh t
ca quc gia đó. Tuy nhiên, các tiêu chí ph bin nht đc nhiu quc gia s dng
là: s lng lao đng bình quân mà doanh nghip s dng trong nm, tng mc vn
đu t ca doanh nghip, tng doanh thu hàng nm ca doanh nghip (Bng s 1).

18

Bng s 1 Tiêu chí phân loi DNVVN ti mt s quc gia
Quc gia/
Khu vc
Phân loi
DNVVN
S lao đng
bình quân/nm
(đvt:ngi)
Vn đu t
Doanh
thu/nm
A. NHÓM CÁC NC PHÁT TRIN
1. Hoa k Nh và va 1-500 Không quy
đnh
Không quy
đnh
2. Nht
- i vi ngành
sn xut

- i vi ngành
thng mi

- i vi ngành
dch v
1-300

1-100


1-100
0-300 triu
Yên

0-100 triu
Yên

0-50 triu
Yên
Không quy
đnh


3. EU
Siêu nh

Nh

Va
< 10

< 50

< 250
Không quy
đnh
Không quy

đnh
< 7 triu
Euro
< 27 triu
Euro
4. Australia

Nh và va < 200 Không quy
đnh
Không quy
đnh

5. Canada
Nh

Va
< 100

< 500

Không quy
đnh
< 5 triu
CAD
5 -20 triu
CAD
6. New Zealand Nh và va < 50 Không quy
đnh
Không quy
đnh

19

7. Korea

Nh và va < 300 Không quy
đnh
Không quy
đnh
8. Lãnh th ài
Loan
Nh và va < 200 < 80 triu
ài t
< 100 triu
ài t
B. NHÓM CÁC NC ANG PHÁT TRIN

1. Thailand

Nh và va

Không quy đnh

< 200 triu
Baht

Không quy
đnh
2. Philippine Nh và va < 200 1,5-60 triu
Peso
Không quy

đnh
3. Indonesia Nh và va Không quy đnh < 1triu
Rupiah
< 5triu
Rupiah
4.Brunei Nh và va 1-100 Không quy
đnh
Không quy
đnh
C. NHÓM CÁC NC KINH T ANG CHUYN I
1. Russia Nh
Va
1-249
250-999
Không quy
đnh
Không quy
đnh

2. China

Nh

Va
50-100

101-500
Không quy
đnh
Không quy

đnh

3. Poland
Nh

Va
< 50

51-200
Không quy
đnh
Không quy
đnh


4. Hungary
Siêu nh

Nh

Va
1-10

11-50

51-250

Không quy
đnh

Không quy
đnh
Ngun: Tng quan v doanh nghip va và nh, OECD, 2000.
20

Hu ht các quc gia đu ly tiêu chí s lao đng bình quân hàng nm làm c
s quan trng đ phân loi doanh nghip theo quy mô. iu này là hp lý hn so
vi vic la chn các tiêu chí khác nh doanh thu, vn là các ch tiêu có th lng
hóa đc bng giá tr tin t. Các tiêu chí nh doanh thu, vn tuy rt quan trng
nhng thng xuyên chu s tác đng bi nhng bin đi ca th trng, s phát
trin ca nn kinh t, tình trng lm phát nên thiu s n đnh trong vic phân loi
doanh nghip. iu này gii thích ti sao tiêu chí s lao đng bình quân đc nhiu
quc gia la chn, tiêu chí này thng có tính n đnh lâu dài v mt thi gian, li
th hin đc phn nào tính cht, đc thù ca ngành, lnh vc kinh doanh mà doanh
nghip đang tham gia.
a s các quc gia ch s dng 1 trong 3 tiêu thc đánh giá trên, đc bit là
nhóm các nc kinh t đang chuyn đi. Mt s quc gia khác s dng kt hp 2
trong 3 tiêu thc nói trên. Mt s ít quc gia s dng kt hp c 3 tiêu thc s lao
đng, vn và doanh thu.
Ngân hàng th gii (World Bank) và nhiu t chc quc t khác cng đu s
dng tiêu chí s lao đng bình quân đ đánh giá. Theo World Bank, doanh nghip
đc chia thành 4 loi tng ng vi s lng lao đng nh sau: doanh nghip siêu
nh (s lao đng < 10 ngi), doanh nghip nh (s lao đng t 10 ngi đn di
50 ngi), doanh nghip va (s lao đng t 50 ngi đn 300 ngi), doanh
nghip ln (s lao đng > 300 ngi).
Theo ngh đnh 90/2001/N-CP thì DNVVN đc đnh ngha là c s sn
xut, kinh doanh đc lp, đã đng ký kinh doanh theo pháp lut hin hành, có vn
đng ký không quá 10 t đng hoc s lao đng trung bình hàng nm không quá
300 ngi. Cn c vào tình hình kinh t - xã hi c th ca ngành, đa phng có th
linh hot áp dng đng thi c hai ch tiêu vn và lao đng hoc mt trong hai ch tiêu

nói trên.
n nm 2009, trong ngh đnh 56/2009/N-CP thì DNVVN đc quy đnh
là c s kinh doanh đã đng ký kinh doanh theo quy đnh pháp lut, đc chia thành
ba cp: siêu nh, nh, va theo quy mô tng ngun vn (tng ngun vn tng
21

đng tng tài sn đc xác đnh trong bng cân đi k toán ca doanh nghip)
hoc s lao đng bình quân nm (tng ngun vn là tiêu chí u tiên).

Quy mô
doanh
nghip

Khu vc
(ngành ngh)
Doanh nghip
siêu nh
Doanh nghip nh Doanh nghip va
S lao đng
(không quy
đnh tng ngun
vn)
Tng
ngun
vn
S lao
đng
Tng
ngun
vn

S lao
đng
I. Nông, lâm
nghip và thy
sn
< 10 ngi < 20 t
đng
t 10
ngi đn
200 ngi
t 20 t
đn 100 t
đng
t 200
ngi đn
300 ngi

II. Công
nghip và xây
dng

< 10 ngi

< 20 t
đng

t 10
ngi đn
200 ngi

t 20 t
đn 100 t
đng

t 200
ngi đn
300 ngi
III. Thng
mi và dch v
< 10 ngi <10 t
đng
t 10
ngi đn
50 ngi
t 10 t
đn 50 t
đng
t 50
ngi đn
100 ngi

1.2.2 c đim và tiêu chí phân loi doanh nghip xut khu va và nh
 Vit Nam hin nay không có đnh ngha chính thc v doanh nghip xut
khu nh và va. Tuy nhiên các nhà kinh t hc thng xác đnh doanh nghip xut
khu nh và va  Vit Nam là doanh nghip s dng di 300 lao đng và có
doanh thu di 700 t đng/nm và không mâu thun vi đnh ngha chung ca
DNVVN vì vy đ tài cng có hng đnh ngha DNXKVVN hin nay theo hai tiêu
chí này :
 Doanh nghip có doanh thu di 700 t đng/nm và s dng di 300 lao
đng/nm;

22

 Doanh nghip có t trng doanh thu t hot đng xut khu chim trên 50%.
Hu ht DNXKVVN xut khu các mt hàng thô, thâm dng lao đng và hàm
lng khoa hc k thut thp. Ch yu tp trung nhiu  các mt hàng may mc,
nông lâm thy sn hoc làm gia công cho các đn hàng nc ngoài.
1.2.3 Vai trò ca doanh nghip xut khu va và nh trong nn kinh t th
trng
Trong các nm va qua s phát trin ca DNXKVVN đã đóng góp vào ngân
sách quc gia, thúc đy tng trng kinh t, to công n vic làm, gia tng thu nhp
cá nhân và huy đng đc các ngun vn đ phát trin kinh t xã hi. Là mt thành
phn nng đng ca nn kinh t, DNXKVVN đóng mt vai trò quan trng trong
vic thu hp khong cách phát trin gia các vùng min, đô th và nông thôn giúp
bo tn các ngành ngh truyn thng - lnh vc mà sn xut công nghip vi quy
mô ln không hiu qu.
Ngoài đóng góp trc tip vào ngân sách nhà nc, DNXKVVN cng đã tích
cc tham gia tài tr cho các chng trình xây dng nhà vn hóa, trng hc, đng
giao thông nông thôn, nhà tình ngha, và các hot đng phúc li xã hi ti đa
phng. Mt s doanh nghip đã xây dng nhà tình ngha cho gia đình có công vi
cách mng và gia đình khó khn, trao hc bng cho hc sinh nghèo, tham gia các
chng trình bo v môi trng…
Các DNXKVVN đã to ra mt s lng đáng k công n vic làm và to thu
nhp cho ngi lao đng mi nm. To thêm nhiu công n vic làm không nhng
giúp gii quyt các vn đ xã hi mà còn góp phn làm tng trng và phát trin
kinh t giúp gim áp lc áp lc xã hi cho trung ng và chính quyn đa phng.
Xut khu đã to điu kin cho hot đng nhp khu din ra thun li nh
ngun ngoi t thu đc và mi quan h quc t mà nó to ra. Xut khu đóng góp
giá tr GDP ln vào nn kinh t quc gia. Xut khu góp phn chuyn dch c cu
kinh t, thúc đy sn xut phát trin. Thông qua vic đy mnh xut khu, s
khuyn khích các ngành, ngh phát trin bi h phn nào có đc th trng tiêu

th n đnh và m rng hn. ng thi, s cnh tranh gay gt trên th trng quc
23

t s to cho các nhà sn xut s nng đng và sáng to trong kinh doanh, quan tâm
đúng đn đn vic nâng cao hiu qu qun lí, đi mi công ngh cng nh nâng cao
cht lng ca sn phm.
Tuy DNXKVVN có tính linh hot và thích ng cao nh quy mô nh, gn
nh, nhanh chóng bt kp vi xu th th trng nhng DNXKVVN cng vp phi
không ít khó khn, thách thc trong quá trình hi nhp đ phát trin đc bit là khía
cnh vn. Do đó cn h tr DNXKVVN đ giúp DN hóa gii các đe da và khai
thác c hi, to li th cnh tranh đ tn ti và phát trin là nhim v thit yu ca
nhà nc, ngân hàng và các hip hi ngành ngh.
1.3 Vai trò ca tín dng ngân hàng đi vi doanh nghip xut khu va và
nh
Trong nn kinh t th trng cng nh các loi hình doanh nghip khác trong
quá trình hot đng sn xut kinh doanh, các DNXKVVN cng s dng ngun
TDNH đ đáp ng nhu cu thiu ht vn trong hot đng sn xut kinh doanh ca
mình. TDNH chng nhng thúc đy s phát trin ca DNXKVVN mà thông qua đó
tác đng tr li thúc đy ngân hàng phát trin.
TDNH góp phn đm bo cho hot đng ca các DNXKVVN đc liên tc.
Trong nn kinh t th trng đòi hi các DN luôn cn phi ci tin k thut, thay đi
mu mã mt hàng, đi mi công ngh máy móc thit b đ đng vng và cnh tranh
trên th trng quc t. Nhng trên thc t không mt DN nào đm bo đ vn t
có cho nhu cu sn xut kinh doanh. Do đó, TDNH đã to điu kin cho các DN b
sung ngun vn đ mua máy móc, nguyên vt liu sn xut, tr lng nhân công
giúp quá trình trin sn xut kinh doanh ca DN din ra liên tc.
Mc khác, TDNH còn góp phn nâng cao hiu qu s dng vn ca
DNXKVVN. Khi s dng vn ngân hàng các DN phi tôn trng các điu khon ca
hp đng tín dng phi đm bo hoàn tr c gc ln lãi đúng hn cho NH dù doanh
nghip kinh doanh có hiu qu hay không. Và đ đc NH gii ngân vn DN phi

lp đc phng án kinh doanh kh thi. Vì vy, ngoài vic đm bo thu hi đ vn,
DN còn phi tìm cách s dng vn ti u đ gim chi phí s dng vn, tng nhanh