CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO
TO


TRNG
I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ
MINH












NGUYN TH CM TÚ



CÁC NHÂN T TỄCăNGăN
CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC

CÔNG TY NIÊM YT TRÊN TH
TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM



LUN VN THC S KINH
T



TP. H CHÍ MINH, THÁNG 10 NM
2012






B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH





NGUYN TH CM TÚ

CÁC NHÂN T TỄCăNG
N CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC
CÔNG TY NIÊM YT TRÊN TH

TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM

Chuyên ngành: Kinh t tài chính- Ngân hàng
Mã s: 60.340.201
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
Ngiăhng dn khoa hc: GS.TS Trn NgcăTh
TP.H CHÍ MINH - NM
2012





TÓM TT 1
1. Gii Thiu 2
2. Tng Quan v các nghiên cuătrcăđây 4
2.1 Nghiên cu v chính sách c tc  cácănc phát trin:………………………4
2.2 Nghiên cu v chính sách c tc  cácăncăđangăphátătrin:…………… 8
3. La chn các bin gii thích và gi thit: ……………………………………… 12
3.1 Yuăt quy mô:…………………………………………………………… 13
3.2 Yuătăkhănngăsinhăli…………………………………………………… 15
3.3 Yuătăriăro ……………………………………………………………….18
3.4 ònăby ……………………………………………………………………20
3.5 Thanhăkhon ……………………………………………………………….22
4.
Phng
pháp nghiên cu………………………………………………………… 24
4.1 D liu nghiên cu
và mu nghiên cu:
…………………………………….24

4.2 Công c và k thut nghiên cu:……………………………………………26
4.3 Gi thuyt và mô hình nghiên cu… …….……………………………….26
5. Phân tích và kt qu 27
5.1 Ma trnătngăquan 28
5.2 Kt qu hi quy 30
6. Kt lun 39
Ph Lc 42
TÀI LIU THAM KHO 46


LI CMăN




Trc tiên, tôi xin chân thành cm n Thy Trn NgcăThăđưătn tình
ch bo, góp ý và đng viên tôi trong sut quá trình thc hin lun vn tt
nghip này.

Nhân đây, tôi cng xin gi li cm n đn Quý Thy Cô, nhng
ngi đã tn tình truynăđt kin thc cho tôi trong c khóa hc va qua.

Cmănăcácăđng nghip ti Ngân hàng Á Châu-CN K Hòa và Ngân
hàng Xut Nhp Khu Vit Nam-CN Sài Gòn -PGD Thoăinăđưătn tình giúp
đ, khuynă khíchă đng viên tôi trong sut quá trình làm lună vnă cngă nhă
trong c thi gian hc cao hc va qua.

Nhng li cmănăsauăcùngăconăxinăcmănăgiaăđình và bn bè đư ht
lòng quan tâm và to điu kin tt nht đ tôi hoàn thành đc lun vnătt
nghip này.

Nguyn Th Cm Tú








LI CAM
OAN





Tôi xin cam đoan rng đây là công trình nghiên cu ca tôi, có s h tr
t Thy hng dn là GS.TS Trn NgcăTh. Các ni dung nghiên cu và
kt qu trong đ tài này là trung thc và cha tng đc ai công b trong
bt c công trình nào. Nhng s liu trong các bng biu phc v cho vic
phân tích, nhn xét, đánh giá đc chính tác gi thu thp t các ngun khác
nhau có ghi trong phn tài liu tham kho. Ngoài ra, trong lunăvn còn s
dng mt s nhn xét, đánh giá cng nh s liu ca các tác gi khác, c
quan t chc khác, và đu có chú thích ngun gc sau mi trích dn đ d tra
cu, kim chng.

Nu phát hin có bt k s gian ln nào tôi xin hoàn toàn chu trách
nhim trc Hi đng, cng nh kt qu lun vn ca mình.

TP.HCM, ngày tháng nm 2012
Tác gi



Nguyn Th Cm Tú


1

TịMăTT




Chính sách c tc là mt vnăđ đángăquan tâm trong các nghiên cu tài
chính k t khi công ty c phnăraăđi. Vì vy đư có rt nhiu nghiên cu v
vn đ này đc thc hin bi các nhà kinh t trên th gii  nhiu quc gia
trong nhiu giai đon khác nhau.
Thi gian va qua, cùng vi s phát trin ca th trng chng khoán
Vit Nam, chính sách c tc ca doanh nghipăngàyăcàngăđóngămt vai trò quan
trng. Bài nghiên cuănàyăđiu tra các yu t nhăhngăđn chính sách c tc
ca các công ty niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam trongăcácălnhă
vc btăđng sn,ălnhăvc xây dng,ălnhăvc công ngh thông tin, y t và thc
phm (tr ngânăhàngăvàăngànhăliênăquanăđnăđuăt)ăđc lit kê trên th trng
chng khoán Vit Nam trong thiăgiană5ănmăk t nmă2007 đnănmă2011.
Bài nghiên cuănàyăđaăraăbng chng thc nghim v các yu t quan trng
nhăhngăđn quytăđnh thanh toán c tc ca các công ty niêm yt trên th

trng chng khoán Vit Nam.
Bài nghiên cu phân tích mt lot các yu t nhăhngăđn chính sách
c tc ca các công ty niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam: kh
nngăsinhă li, ri ro, thanh khon, quy mô vàă đònă by ca công ty. Ma trn
tngăquanăvàănhiu k thut phân tích hiăquyăđưăđc áp dngăđ tìm ra các
bin quan trng nhtă đc s dng bi các công ty niêm yt trên th trng
chng khoán Vit Nam. Nghiên cu này cung cp bng chng rng yu t ri ro
và quy mô là nhng yu t quan trng nht trong quytăđnh chi tr c tc ca


2

các công ty niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam trongă giaiă đon
2007-2011.
1. GiiăThiu

Chính sách c tc là mt trong nhng ch đ gây tranh cãi nht trong các
lnhăvc nghiên cu tài chính doanh nghip. Cho dù chính sách chi tr c tc
nhăhngăđn giá tr ca doanh nghip? các yu t nhăhngă đn vic xác
đnh chính sách c tc là gì?, có v nhăchaăđc gii quyt.
Các yu t quytăđnh chính sách c tcăđưăđc ghi nhn và nghiên cu
 cácănc phát trin (M, Canada, Anh,ăc, Pháp, Nht Bn…) và th trng
châu Âu (Lintner 1956, Modigliani và Miller 1961, Fama và French 2001,
David Denis and Igor Osobov 2007…). Mt vài nghiên cu thc nghimă đưă
đc thc hin  th trng mi ni,ăcácăncăđangăphátătrin. Tuy nhiên, vic
nghiên cu rt hn ch  th trng chng khoán Vit Nam. Vì vy, bài nghiên
cu kim tra các yu t quytăđnh nhăhngăđn quytăđnh chi tr c tc ca
các công ty niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam. Các yu t quan
trng không phi làăkhóăkhnăđ xácăđnh,ănhngăs tngătácăgia nhng yu
t này rt phc tp, không có câu tr li d dàng và chính xác. Ngay c bây gi,

các nhà kinh t đưăc gng gii quyt các ắn s” v chính sách c tc, kt qu
là có mt s lng ln các gi thuyt, lý thuyt đ gii thích nhng xungăđt,
cngăcóănhiu tranh cãi v chính sách c tc trong th gii thcăniăkhôngăcó s
hoàn ho ca th trng. Mtă lng ln các nghiên cu lý thuyt và thc
nghimăđưăđcăđaăraăđ xácăđnh nhng yu t nhăhng đn chính sách c
tc ca công ty. Tùy theo loi côngătyăvàăđcăđim th trng mà có th nh
hngăđn chính sách c tc trong thc t.


3

Vì nhng lý do trên mà tác gi mong munăđtăđc các mc tiêu nghiên
cu: xác đnh nhng nhân t nh hng đn quyt đnh chính sách c tc ca
các công ty niêm yt trên th trng chng khoán VităNamăgiaiăđon 2007-
2011, tìm hiu mi quan h ca quyt đnh c tc và nhng nhân t nh hng
 các công ty niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam, kimăđnh mô
hình v s tác đng ca các nhng nhân t: quy mô, ri ro, thanh khon, kh
nngăsinhăli,ăđònăby lên quyt đnh chính sách c tc công ty niêm yt trên th
trng chng khoán Vit Nam. Nhm tr li các câu hi:
Chính sách c tc ca các công ty niêm yt trên th trng chng khoán
Vit Nam có b nhăhng bi các yu t nàoăsauăđây:ări ro, quy mô, kh nngă
sinh li,ăđònăby hay kh nngăthanh toán? Nhân t nàoăđóngăvaiătròăquanătrng
trong hành vi chi tr c tc ca các công ty niêm yt trên th trng chng
khoán Vit Nam?
 tr li cho các câu hi này, tác gi đư thc hin nghiên cu: Các
nhân t tácăđngăđn chính sách c tc ca các công ty niêm yt trên th trng
chng khoán Vit Nam giaiăđon 2007-2011
Bài nghiên cuăđc trình bày thành các phnăsauăđây.ăPhn 2 tng quan
các nghiên cuătrcăđây,ămàăđưăchiaăcácănghiênăcuăkhácănhauăđc thc hin
 cácănc phát trinăvàăcácăncăđangăphátătrin. Phn 3 La chn các bin

nghiên cu và gi thuyt. Phn 4 mô t phngăphápănghiênăcu, tho lun v
d liu, phm vi, c mu vàăphngăphápălun ca nghiên cu.ăNóăcngăcha
các yu t quytă đnh khác nhau ca chính sách c tcă đc s dng trong
nghiên cu. Phn 5 trình bày phát hin ca các nghiên cu thc nghim. Phn 6
trình bày các kt lunăđưăđc rút ra t kt qu ca nghiên cu.


4

2. TngăQuanăvăcácănghiênăcuătrcăđơy

Có rt nhiu kt qu nghiên cu v chính sách c tc  các quc gia và
đưăcó nhng kt lun khác nhau do ti mi quc gia có s khác nhau trong giai
đonătngătrng, khác nhau trong chính sách thu, khác nhau trong kim soát
doanh nghip….sauăđâyălàătng quan v các nghiên cuătrcăđây

2.1 Nghiênăcuăvăchínhăsáchăcătcăăcácăncăphátătrin:

 Nghiên cuăđuătiênăđc thc hin bi John Lintner (1956)ăđưătin
hành nghiên cu v các công ty  M trong nhngănmă1950ă caă hnă 600ă
công ty. Qua các cucăđiuătraăvàăđưăkho sát hàng lotăcácăquanăđim c đin
caăcácăgiámăđc v chính sách phân phi c tc,ăsauăđóăs dng nhng kt
qu điuătraăđ thit lp mt mô hình lý thuyt v hành vi c tc ca công ty
đng thi nghiên cu các yu t khác bao gm quy mô công ty, thu nhp bình
quân trên vnă đuă t,ă t l giá trên thu nhp bình quân, nă đnh thu nhp,
vn, Nghiên cu kt lun rng quytăđnh chia c tc là da trên li nhun
hin ti và c tc caănmătrc.

 Nmă1961,ăMiller và Modigliani đưăđaălýăthuyt c tc trong mt th
trng hoàn ho, không có thu và chi phí giao dch. MM lp lun rng quyt

đnh chia c tc không có nhăhngăđn giá tr ca doanh nghip. Li nhun
đuătăs tngăđng vi c tc trong mt th trng hoàn ho mà không
cn xem xét thu hoc các chi phí giao dch. Nhiu nhà nghiên cuă đưă c


5

gng tìm ra các yu t quytăđnh đn chính sách chi tr c tc và nhăhng
ca nó trên giá tr ca doanh nghip trong điu kin th trng không hoàn
ho.

 Fama and French (2001) s dng d liuă CRSPă vàă Compustată đ
nghiên cu nhng yu t nhăhngăđn chính sách c tc ca nhng công ty
 M trongăgiaiăđonă1926ăđn 1999, bngăphngăphápăhi quy và thng kê,
Famaă&ăFrenchăđưăkt lun nhng yu t nhăhngăđn vic chia c tc các
công ty là: qui mô, li nhun,ăcăhiăđuăt.ăKh nngăchiătr c tcăcóătngă
quan khngăđnh vi quy mô doanh nghip và kh nngăsinhăli;ăđng thi
tngăquanăph đnh vi t s giá tr th trng trên giá tr s sách P/B (tiêu
chună đánhă giáă nhngă că hiă tngă trng). Theo nghiên cu ca Fama và
French (2001), li nhun,ăcăhiăđuătăvàăquyămôălàănhng yu t quytăđnh
chính sách chi tr c tc. Nhngă côngă tyă cóă khuynhă hng tr c tc khi
chúng có quy mô ln, có li nhun,ăítăcăhiăđuăt.ăNhngăcôngătyămàăchaă
bao gi tr c tc thì có quy mô nh, li nhun thp và có nhiuăcăhiăđu
t.


 David Denis and Igor Osobov (2007) đưăm rng nghiên cu ca Fama
& French bng cách kim tra các ch s theo thi gian ti mt s th trng tài
chính phát trin  M,ăCanada,ăAnh,ăc, Pháp, Nhtătrongăgiaiăđon 1989-
2002. Bng cách s dngăphngătrìnhăhiăquiăđưăchoăkt qu là  các quc gia

chính sách c tcăđuăcóătngăquanăthun mnh m vi li nhun, qui mô, li
nhun gi li/vn ch s hu. Tác gi đã tìm thy s gia tng trong c tc t
nm 1990-2002 trong tt c các nc ngoi tr Canada. Ngoài ra h còn thy


6

rng c tc tp trung ch yu  các công ty ln và sinh li, các yu t nh kh
nng sinh li, qui mô, t l li nhun gi li  c 6 nc đu nh hng đn
chính sách chi tr c tc.

 DeAngelo, DeAngelo, Stulz (2006) đư m rng phân tích ca Fama-
French bng cách thêm vào thc đo giaiăđon phát trin ca doanh nghip -
t s thu nhp gi li trên giá tr s sách ca vn c phn (RE/BE). S dng
s liuăCRSPăvàăCompustatătrongăgiaiăđon 1973-2002 bngăphngăphápăphână
tíchăđnăbin và hiăquyălogităđưătìmăraăxuăhng chi tr c tc có mi quan h
vi t l li nhun gi li/vn ch s hu (RE/BE), tngătrng, li nhun, quy
mô doanh nghip, tng s vn ch s hu, s dătin mt, và c tc quá kh,
kt hp vi lý thuytăvòngăđi.

 Ho (2003) đưă tin hành mt nghiên cu 2235 quan sát t 332 công ty
trongă 10ă nmă (1992-2001) bng cách s dngă phngă phápă bìnhă phngă béă
nhtăOLSăđ so sánh các chính sách c tc ti Úc và Nht Bn. Các kt qu
đc h tr bi các lý thuytăchiăphíăđi din, thuyt tín hiu cho thy rng t l
chi tr c tc  Úcăcaoăhnă Nht Bn. Nghiên cu kt lun rng trong s tt
c các bin li nhun, quy mô, tính thanh khon,ăđònăby, riăro,ăvàătngătrng
có nhăhngăđn t l chi tr c tc  2 quc gia.  Úc chính sách c tc có
quan h cùng chiu viăquyămôăcôngătyăcóănghaălàă Úc các công ty có quy mô
ln chi tr c tc cao hnănhngăcôngătyăcóăquyămôănh, còn  Nht Bn thì
chính sách c tc có quan h cùng chiu vi kh nngăthanhăkhon và chính

sách c tc có mi quan h nghch chiu vi ri ro.



7

 G Ramesh,Badar Khalid Al Shabibi(2011) nghiên cu các yu t nh
hngăđn chính sách c tc cho các 90 công ty phi tài chính  Vngăquc
Anhătrongănmă2007.ăc bit, nghiên cu xem xét mcăđ mà các yu t qun
tr doanh nghip nhăhngăđn chính sách c tc ca công ty. Các yu t đc
phân loi thành hai b phn là yu t qun tr doanh nghipăvàăđcăđim công
ty. Các yu t qun tr doanh nghip bao gm quy mô ban qun tr, hiăđng
qun tr đc lp và loi kim toán. Mtăkhác,ăđcăđim công ty: quy mô doanh
nghip, li nhun, các khon n,ătngătrng, ri ro, loi ngành công nghip.
Nhiu mô hình hiăquyăđc s dngăđ phân tích s tngăquanăvàăphânătíchă
đaăcng tuyn bng phn mm SPSS qun tr doanh nghip làm nhăhngăđn
chính sách c tc. Kt lun rng hiăđng qun tr đc lp là mt trong nhng
yu t quan trngăđiu hành chính sách tr c tc.ăHnăna, mt s trong nhng
đcăđimăcôngătyăcngăđưănhăhngăđn quytăđnh chính sách c tc gia các
công ty phi tài chính  VngăqucăAnhănhăli nhun, ri ro và quy mô doanh
nghipăcngănhăhngăđn quytăđnh chính sách c tc gia các công ty phi
tài chính tiăVngăquc Anh.

 Eriotis (2005) bài nghiên cu tip tc phân tích các chính sách c tc
cho th trng Hy Lp, xem xét s nhăhng ca chính sách chi tr c tcăđi
vi quy mô công ty và nhngăthayăđi trong phân phi thu nhp. Cucăđiu tra
thc nghim và bngăphngăphápăhi quy bng caăcácăcôngătyăđc lit kê
trong th trng chng khoán Hy Lpătrongăgiaiăđon 1996 - 2001 ca 149 công
ty. Kt qu cho thy rng các công ty Hy Lp thit lp chính sách c tc ca h
không ch bi phân phi li nhun ròng, mà còn bi s thayăđi c tcănmă

trc, s thayăđi ca phân phi thu nhpănmătrc và quy mô ca công ty.


8


2.2 Nghiênăcuăvăchínhăsáchăcătcăăcácăncăđangăphátătrin:

 Kania & Bacon (2005) đưă nghiênă cu tácă đng ca li nhun,ă tngă
trng, thanh khon, ri ro đi vi chính sách chi tr c tc bng cách phân tích
các d liu tài chính caăhnă10.000ăcôngăty,ătácăgi s dngăphngăphápăbìnhă
phngăbéănht OLS. Nghiên cu kt lun rng chính sách chi tr c tc nh
hng nhiu bi li nhun (li nhun trên vn ch s hu), tcăđ tngătrng
(tngătrng doanh s bán hàng), ri ro (beta), tính thanh khon (t s thanh
toán hin hành), kim soát (quyn s hu ni b).

 Malkawi (2007) nghiên cu các yu t quytăđnh chính sách c tc ca
công ty  Jordan cho mt khong thi gian giaănmă1989ă vàă2000 ca 160
công ty bao gm bnălnhăvc: công nghip, dch v, bo him, và các ngân
hàng.
Các kt qu nghiên cu t vic s dng c tính kh nngătiăđaăcácătácă
đng ngu nhiên hi quy Tobit. Quy mô, thi gian thành lp và li nhun ca
cácăcôngătyăđưăđc tìm thy là yu t quytăđnh đn chính sách c tc ca
công ty  Jordan. Các phát hin này cung cp h tr mnh m cho gi thuyt chi
phíăđi din và không h tr cho thuyt tín hiu.

 Anil Kapoor (2008) phân tích thc nghim các yu t quytăđnh đn t l
tr c tc ca ngành công ngh thông tin nă bngăphngăphápăthng kê,
tngăquanăvàăhi quy.ăi vi s liu tng hp trong byănm,ătcălàă2000ăđn
2006, h đưă tìmă thy dòng tin, thu doanh nghip,ă tngă trng doanh thu

9

…không gii thích các mô hình thanh toán c tc ca ngành công ngh thông
tin. Ch có thanh khon và beta (binăđi trong thu nhp t nmănàyăsangănm)ă
là yu t quytăđnhăđángăchúăý.

 Ahmed và Javid (2009) tìm ra các yu t quytăđnh đn chính sách c tc
caă cácă côngă tyă phiă tàiă chínhă đc niêm yt ti sàn giao dch chng khoán
Karachi trong khong thiă giană nmă 2001ă đn nmă 2006 ca 320 công ty.
Nghiên cuăđc h tr bi mô hình Lintner bng cách s dng hi quy bng.
Nghiên cu chng minh rng các công ty có li nhun cao vi thu nhp năđnh
s có dòng tin ln, đ kh nngă tr c tc cao hn.ă Li nhun, tính thanh
khon và quyn s huăcóătácăđng cùng chiu vi t l chi tr c tc trong khi
quy mô ca các công ty có mi quan h nghch chiu vi chính sách chi tr c
tc đưăcho thy rng các công ty munăđuătăvàoătàiăsn ca h ch không phi
là chi tr c tc cho các c đông.ă

 Mondher Kouki (2009): đaăraănghiênăcu thc nghim ca lý thuyt
chiăphíăđi din gii thích cho chính sách c tc  Tunisia t nmă1995-2001
ca 29 công ty cho thy rng có s nhăhng ln ca căcu s huăđn chính
sách c tc ca công ty  Tunisia và nhng yu t quytăđnh t l chi tr c tc
là li nhun, ri ro tàiăchính,ăcăhiăđuăt,ăquyămôăca công ty, áp lc t các c
đôngăvàăcăquanăqun lý. Bng chng thc nghim cho thy có mi liên h gia
quy mô doanh nghip và chính sách c tc.ăHnăna, nghiên cu cho rng các
doanh nghip viăcácăcăhiăđuătăttăhnăcóănhiu kh nngătr c tc thp
hn vàăcácăcôngătyăcóăđònăbyăcaoăcóăxuăhng chi tr c tc thpăhn.ă

10

 Kashif Imran (2011): s dng các d liu ca 36 công ty niêm yt trên
Sàn giao dch chng khoán Karachi t giaiăđonă1996ăđn 2008. Bng cách s
dng các bng d liuănhăfixed, random effects và hi quy bìnhăphngăbéă
nht OLS, kt qu cho thy rng c tc quá kh, thu nhp trên mi c phiu, li
nhun, dòng tin,ătngătrng doanh s và quy mô ca công ty có mi quan h
cùng chiu vi chính sách c tc trong ngành k thut  Pakistan. ng thi,
tìm thy mi quan h nghch chiu gia chính sách tr c tc và dòng tin mt 
Pakistan. Tính thanh khon caăcôngătyăđưătìmăthyăkhôngăliênăquanăđn chính
sách chi tr c tc ca công ty thucălnhăvc k thut  Pakistan.

 Dr. Faris Nasif AL- Shubiri (2011) bài nghiên cu này nhm mcăđíchă
đ xácăđnh các chính sách c tc ca 60 công ty công nghip niêm yt trên th
trng chng khoán Amman cho thi k 2005-2009,ăvàăđ gii thích hành vi
chi tr c tc ca các doanh nghip này. Nghiên cu này s dng phân tích hi
quy Tobit, và phân tích hi quy logit. Nghiên cu này cho thy rng kh nngă
chi tr c tcătngălênăkhiăt l n, quyn s hu ca t chc, ri ro kinh doanh,
và tài sn hu hình gim. Tính thanh khon tài sn và dòng tin t do không nh
hng đn kh nngăchiătr c tc. Có bng chng v mi quan h nghch chiu
gia t l đònăby và quytăđnh thanh toán c tc, đng thi tìm thy mi quan
h cùng chiu mnh m gia li nhun và chi tr c tc. Căhiătngătrng
đóngăvaiătròăquanătrng trong quytăđnh chính sách c tc. Có mi quan h
cùng chiu mnh m đángăk gia t l tngătrng timănng, quy mô doanh
nghip và t l chi tr c tc.

 Yordying Thanatawee (2008) bài nghiên cu này xem xét chính sách c

11

tc ca 287 công ty phi tài chính  Thái Lan trongăgiaiăđon 2002-2008. Bng
phngăphápăs dng ma trnătngăquanăvàăhiăquyăbìnhăphngăbéănht OLS
vi các binăđc lp: vòngăđi, dòng tin, kh nngăsinhăli, quyămô,ăc hi
tngătrng,ăđònăby ca công ty. Kt qu cho thy các công ty ln vi dòng
tin và li nhuân gi li trên vn c phnăcaoăhnăcóăxuăhngăđ tr c tc
nhiu hn.ăNgoàiăra,ăbng chng cho thy các doanh nghip viăcácăcăhiătngă
trng (đoă lng bng giá tr th trng trên giá tr s sách) caoă hn có xu
hng tr c tc thp và đònăby tài chính có mi quan h cùng chiu vi t l
chi tr c tc.

 Okpara, Godwin Chigozie (2010) Bài vit này nhm mcăđíchăđiu tra
các yu t quytăđnh chính sách c tc  Nigeria.ă làmăđiu này, đu tiên bài
nghiên cu s dngăphngăpháp phân tích yu t và s dng phân tích hi quy
các yu t: thanh khon, quy mô, doanh thu, vòng quay tài sn, kh nngăthanhă
toán hin hành, vòng quay hàng tn kho, li tcăđuăt,ăc tcătrongănmătrc,
thu nhp hay li nhun sau thu Kt qu cho thy ba yu t thu nhp, t l c
tc hin ti, t l c tc caănmătrc tácăđngăđángăk vi t l thanh toán c
tc và t sut c tc ti Nigeria. Thu nhp gây mtătácăđng nghch chiu v t
l chi tr c tc ch ra rng li nhun toăraăđc gi li cho s phát trin ca
công ty.

 Anupam Mehta (2012) bài nghiên cu thc nghim v các yu t quan
trng nhăhngăđn quytăđnh chi tr c tc ca các doanh nghip UAE (Tiu
VngăQuc  Rp Thng Nht). Bài nghiên cu nàyăđiu tra các yu t quyt
đnh đn vic chi tr c tc cho tt c các công ty trong lnhăvc btăđng sn,


12

lnhăvcănngălng,ălnhăvc xây dng,ălnhăvc vin thông, y t và các ngành
công nghip (tr ngân hàng và miăquanătâmăđuăt)ăđc lit kê trên th trng
chng khoán Abu Dhabi trong thiăgiană5ănmăk t nmă2005ă-2009. Nghiên
cu này phân tích mt lot các yu t quytă đnh ca chính sách c tc: li
nhun, ri ro, thanh khon,ăquyămôăvàăđònăby ca công tyătngăquanăvàănhiu
k thut hiăquyăđưăđc áp dngăđ tìm ra các bin quan trng nhtăđc s
dng bi các công ty UAE trong vicăđaăraămc c tc quytăđnh. Nghiên cu
này cung cp bng chng rng li nhun và quy mô là nhng cân nhc quan
trng nht ca quytăđnh chi tr c tc ca các doanh nghip UAE.
3.

LaăchnăcácăbinăgiiăthíchăvƠăgiăthit:


Trong sut nhiu thp niên quaăđưăcóănhiu lp lun v chính sách c tc,
các nhà nghiên cu cng nh các nhà qun lý doanh nghip vn cha có câu
tr li nht quán v vn đ đau đu trong tài chính. Qua hàng lot các bài
nghiên cu v chính sách c tc cng ch ra rng các nhân t vi mô trong
công ty nh kh nngăsinhăli, quy mô doanh nghip, ri ro, đònăby, kh nng
thanh khon,…là có tng quan vi mc đ chi tr c tc.
Chính sách c tc caăcôngătyăđưălàămtăđiuăđángăquanătâmăchoăcácănhàăqun
lý tài chính và công ty ln. Các nhà nghiên cuăđưăkhngăđnh rng các doanh
nghip s dng c tcălàăcăch cho các tín hiu tài chính vi bên ngoài liên
quanăđn s năđnh và trin vngătngătrng ca công ty. Có rt nhiu yu t
ni ti nhăhngăđn chính sách chi tr c tc ca doanh nghip nh các c
hi tng trng, kh nng sinh li, quy mô, và giaiăđon phát trin ca công ty,
cng nh các chính sách ni b ca côngăty…. Còn các nhân t vămô tác

13

đng đn chính sách c tc ca doanh nghip: chính sách thu, lmăphát,ătngă
trng kinh t, kh nngăvayăn và tip cn th trng vnă…Tuy nhiên, da
trên kh nng nghiên cu và hn ch v mt s liu, bài nghiên cu ch chn
ra mt s các nhân t vi mô tiêu biu  trên đ đi kim đnh xem các nhân t
nào quan trng tác đng đn chính sách c tc ca các doanh nghip Vit
Nam.

3.1 Yuăt quy mô
:


Có nhiu nghiên cu v mi quan h gia quy mô công ty và chính sách
c tc. Thôngăthng thì các công ty có quy mô ln chi tr c tcăcaoăhnăvìăh
có th tip cn th trng vn mt cách d dàngăhnăvàădoăđóăítăph thuc vào
ngun vn ni b, dnăđn nhiu kh nngăchiătr c tc hn nhng công ty
nh. Tuy nhiên có nhiu nghiên cu li cho thy kt qu ngc li rng các
công ty có quy mô nh li chi tr c tcăcaoăhn vì các công ty có quy mô nh
vn có nhng li th riêng là s linh hot trong chính sách, bám sát th trng
nht, kh nngăphn ng nhanh nhy vi th trng, và phiăchngăđóălàătínăhiu
cho thy trin vngătrongătngălai?
 Sasan Mehrani, Mohammad Moradi and Hoda Eskandar (2011) s
dng bn mô hình (PAM), mô hình (FAM), mô hình (ETM), mô hình Waud
(WM) trong nghiên cu v căcu s hu và chính sách c tc  Iran ca 427
công ty t nmă2000-2007, trongăđóăquy mô công ty đcăđnhănghaălàălogarită
ca tng tài sn. Kt qu cho thy rng quy mô công ty có mi quan h cùng
chiu vi chính sách chi tr c tc. Cóăngha là các doanh nghip có quy mô
càng ln thì chi tr c tcăcàngăcaoăvàăngc li.

14

 Dr. Faris Nasif AL- Shubiri (2011) nghiên cu chính sách c tc ca
60 công ty niêm yt trên th trng chng khoán Amman. Quyămôăcôngătyăđc
đoălng bng logarit ca tng giá tr tài sn ca công ty kt qu cho thy rng
có mi quan h cùng chiu đángăk gia quy mô công ty và chính sách c tc,
điuănàyăcóănghaălàăcácăcôngătyălnăcóăđ kh nngăđ chi tr c tcăcaoăhnăsoă
vi các công ty nh.
 David Denis and Igor Osobov (2007) đ ln công ty đcăđoăbng giá tr
s sách tng tài sn trong phânătíchăđnăbin,ăvàătrongăphânătíchăđaăbinăthìăđ
lnăcôngătyăđcăđoălng bng phnătrmăca các công ty niêm yt trên sàn
Newyork có vn hóa th trng nh hnăcácăcôngătyătrongămu nghiên cuăđi
din cho quy mô côngăty,ăđưăchoăthy rng  các quc gia chính sách c tcăđu
cóătngăquanăthun mnh m qui mô ca các doanh nghip.
 Anupam Mehta (2012) bài nghiên cu thc nghim các yu t quan
trng nhăhngăđn quytăđnh thanh toán c tc ca các doanh nghip UAE.
Bngăphngăphápăhi quy vi các yu t nhă hngă đn chính sách c tc
trongăđóăquyămôădoanhănghipăđc tính bng logarit tng tài sn ca doanh
nghip cho thy kt qu là có mi liên quan cùng chiu gia t l chi tr c tc
và quy mô ca doanh nghip nghaălàăcácădoanhănghip càng ln thì t l chi tr
c tc càng cao.
 Yordying Thanatawee (2008) bài nghiên cu xem xét chính sách c tc
caăcácăcôngătyăTháiăLanăđc lităkêătrongăgiaiăđon 2002-2008 ca 287 công
ty phi tài chính. Bngăphngăphápăhi quy, quy mô caăcôngătyăđcăđoălng
bng logarit tng tài snăđưăchoăthy kt qu là quy mô ca công ty có mi quan
h cùng chiu vi t l chi tr c tc ca các công ty  TháiăLanănghaălàăcác
công ty lnăhnăcó dòng tinăcaoăhn,ăvìăvy h có nhiu kh nngăđ tr c tc

15

caoăhn.
 Tuy nhiên, Gugler và Yurtuglu (2003) nghiên cu 266 công ty ln ca
cătrongăgiaiăđon 1992 -1998,ătrongăđóăquyămôăcôngătyăđc tính bng công
thc quy mô doanh nghip bng logarit ca tng tài sn, kt qu cho thy rng
chính sách chi tr c tc có mi quan h nghch chiu vi quy mô doanh
nghip.ăCóănghaălàăcácăcôngătyăln liăcóăxuăhng chi tr c tc thpăhn các
công ty nh. Công ty nh chi tr c tcăcaoăhnănhămt tín hiu cho thy có
mt vin cnh ttăhnătrongătngălai.
 Mondher Kouki (2009):ăđaăraănghiênăcu thc nghim v lý thuyt chi
phíăđi din gii thích cho chính sách c tc  Tunisia t nmă1995-2001 ca 29
công ty, quy mô doanh nghipăđc tính bng logarit tng tài sn ca công ty.
Bng chng thc nghim cho thy rng quy mô doanh nghip có quan h
nghch chiu vi t l chi tr c tc,ăđiu này chng t rng các doanh nghip
ln tr c tc ít hnăcácădoanhănghip nh.
Bài nghiên cu s dng quy mô là mt yu t nhăhngăđn chính sách c tc
ca các doanh nghip VităNamăgiaiăđon 2007-2011
o lng quy mô (LTA): quy mô ca công ty đc đo bng logarit ca tng tài
sn ca công ty (Anupam Mehta 2012, Yordying Thanatawee 2008, Gugler và
Yurtuglu 2003)
Gi thuyt: H
1
: Quy mô ca công ty có mi quan h cùng chiu vi chính
sách c tc.

3.2 Yuătăkhănngăsinhăli

Mt mt, cho rng doanh nghip có mc li nhun (thu nhp) n đnh

16

thng sn lòng chi tr c tc cao hn mt doanh nghip có thu nhp không n
đnh. Bi l, mt khi doanh nghip đã có đc dòng tin tng đi n đnh qua
nhiu nm thì thng s t tin hn vào tng lai, và s t tin này đc phn
ánh thông qua vic chi tr c tc cao hn. Mt mc c tc cao d to ra tâm lý
ắđuătăcó li”,ădoanh nghip tr c tc cao cng thng đc coi là ắn nên
làm ra” và hi đng qun tr đc đánh giá là có nng lc. Mc khác, trong thc
t vn có nhng nghiên cu v chính sách c tc cho rng có mi quan h
nghch bin gia li nhun và chính sách c tc  mt vài quc gia trên th gii
nghaălàănhng công ty có li nhun cao li tr c tc thpăhnănhng công ty
có li nhun thp,ăđiuă nàyă đc lý gii rngă cácă côngă tyănàyă đưă gi li li
nhunăđ táiăđuăt,ăvàăli nhun gi li dành cho các hotăđng ca công ty,
dành cho nhngăcăhiătngătrng khác ch khôngăđemăli nhunăcaoăđ chi
tr c tc.

 Kania và Bacon (2005) phân tích các d liu tài chính caăhnă10.000ă
công ty bng cách s dngăphngăphápăphânătíchăhiăquyăbìnhăphngăbéănht
OLS. Cho rng li nhun trên vn ch s hu có quan h nghch chiu vi t l
chi tr c tc. Khía cnh nghch chiu bao gm chi phí thu, timănngă liênă
quanăđn c tc,ăvàăcăhi b mtăđ táiăđuătănhng khon thu nhp ca công
tyăđ tip tcătngătrng ca công ty.
 Okpara, Godwin Chigozie (2010) điu tra các yu t nh hngă đn
chính sách c tc ca các doanh nghip  Nigeria bngăphngăphápăphânătíchă
hi quy cho thy kt qu là thu nhp có mi quan h nghch chiu vi t l chi
tr c tc, ch ra rng li nhun toăraăđc gi li cho s phát trin ca công ty
ch không chi tr c tc nên các doanh nghip này có t l chi tr c tc thp

17

mc dù thu nhp cao.
Tráiăngc vi rt nhiu nghiên cuăđưăchng minh rng li nhun có mi quan
h cùng chiu liênăquanăđn t l chi tr c tc. Các công ty có li nhun vi li
nhun ròng năđnhăhnăcóăth đ kh nngădòngătin lnăvàădoăđóătr c tc ln
hn.
 Dr. Faris Nasif AL- Shubiri (2011) nghiên cu s nhăhng ca li
nhunăđn chính sách chi tr c tc bng ch s (ROE): t l li nhun trên vn
ch s hu, bng cách s dng phân tích hiăquyăTobităđưăchoăthy mi quan h
cùng chiu mnh m đángăk gia li nhun và chi tr c tc.ăiuănàyăcóănghaă
rng các công ty có li nhun  Jordan có nhiu kh nngăđ tr c tc cho các
c đôngăca h. Kt qu này phù hp vi lý thuyt tín hiu ca chính sách c
tcănhătruynăđtăthôngătinăđn các c đôngăv trin vngătrongătngălaiăca
doanh nghip.
 David Denis and Igor Osobov (2007) s dng 2 bin: li nhunătrc lãi
sau thu trên giá tr s sách tng tài sn và li nhun sau thu trên giá tr s sách
vn ch s huăđ đi din cho kh nngăsinhăli cho nghiên cu ca mình,
bngăphngăphápăphânătíchăđaăbinăđưăchoăthy rng  các quc gia chính sách
c tcăđuăcóătngăquanăthun mnh m vi li nhun, li nhun gi li trên
vn ch s hu ca doanh nghip.
 Yordying Thanatawee (2008) bài nghiên cu này xem xét chính sách c
tc caăcácăcôngătyăTháiăLanăđc lităkêătrongăgiaiăđon 2002-2008 ca 287
công ty phi tài chính. Bngăphngăphápăhi quy bìnhăphngăbéănht OLS vi
bin li nhunăđcăđoălng bng ROA (li nhun ròng/tng tài sn) cho rng
các công ty vi li nhun cao có kh nngăto ra dòng tin t do caoăhnăvà do
đóăthc hin chi tr c tcăcaoăhn.


18

 Ho (2003); Aivazian et al (2003): li nhun ca mtăcôngătyăđc coi là
mt yu t quan trng nhăhngăđn chính sách c tc caănó.ăiu này là bi
vì li nhun công ty to ra snăsàngăđ thanh toán các khon c tcăcaoăhnăvàă
doăđóămt mi quan h cùng chiu gia li nhun ca công ty và các khon
thanh toán c tc ca mình. Kt qu nàyăcngăđc h tr bi nhng lý thuyt
tín hiu ca chính sách c tc. Nói cách khác, các công ty có li nhun tr c
tc cao cho bit tín hiu là truynăđt thông tin tài chính tt trongătngălai.
Trong nghiên cuănàyăđ đi din cho kh nngăsinhăli ca doanh nghip
đưădùngă3ăch s đ đi diên cho kh nngăsinhăli ca các công ty niêm yt trên
th trng chng khoán Vit Nam. (Anupam Mehta 2012, Dr. Faris Nasif AL-
Shubiri 2011,Yordying Thanatawee 2008)
- Li nhun trên vn ch s hu (ROE) = Li nhun ròng(tr đi c tc u
đãi) / Vn ch s hu
- Li nhun trên tài sn (ROA) = Li nhun ròng / Tng tài sn
- Thu nhp trên mi c phiu (EPS) = Li nhun ròng / Tng s c phiu
đc phát hành.
Gi thuyt: H
2
: Li nhun có mi quan h cùng chiu vi chính sách c tc.

3.3 Yuătăriăro

Trong hoàn cnh cnh tranh th trng rt khc lit này, ri ro là khó
tránh khi. Doanh nghip nào không dám chp nhn ri ro s không phát trin
ln mnhăđc.ăThôngăthng thành công càng lnăthìăcngăphi chu ri ro
càng lnăhn.ă
Ngi ta lp lun rng ri ro kinh doanh là mt trong nhng yu t quyt

19

đnh chính sách c tc ca doanh nghip. Mt công ty vi thu nhp năđnh có
th d đoánăthuănhpătrongătngălaiăvi mtăđ chínhăxácăcaoăhn. Có nhiu
nhân t đi din cho ri ro ca doanh nghip trong mi nghiên cu khác nhau.

 Nathasa Mazna Ramli (2010) nghiên cu chính sách c tc ca 245
công ty niêm yt  Malaysia t 2002-2006 bng cách s dng hiu ng ngu
nhiên hi quy Tobit, riăroăđcătínhălàăđ lch chun li nhun c phiu hàng
tháng kt qu là có mi quan h nghch chiu mnh m gia mcăđ ri ro ca
công ty và t l chi tr c tc.
 Kanwal Anil, Sujata Kapoor (2008) phân tích thc nghim các yu t
quytăđnh t l tr c tc ca ngành Công ngh thông tin nă bngăphngă
pháp thngăkêătngăquanăvàăhi quy. H s betaălàăđ dc caăđng hi quy
liên quan li nhun trên th trng vi li nhun trên c phiu, phân tích hi
quy tuynătínhăđnăginăđưăđc tinăhànhăđ cho thy beta là mt yu t quyt
đnh quan trng.
 Badar Khalid Al Shabibi, G Ramesh (2011) Nghiên cu các yu t nh
hngăđn chính sách c tc cho các 90 công ty phi tài chính ti Vngăquc
Anhătrongănmă2007, h s Betaăđcăđi dinăđ đoălng ri ca công ty,
bng phân tích hi quy cho thy rng ri ro ca công ty là mt trong nhng yu
t quytăđnh đn chính sách c tc. Bng chng thc nghim cho thy mi
quan h cùng chiu gia chính sách chi tr c tc và ri ro, có th đc bin
minh bng lý thuyt tín hiu, là công ty munăđ báo hiu s năđnh trong hot
đng ca công tyăđ che lpăđiănhng riăroăđangătn ti,ăđ nhm ng ý rng
doanh nghip vnăđangăhotăđng tt.
 Kania và Bacon (2005) phân tích các d liu tài chính caăhnă10.000ă


20

công ty bng cách s dngăphng pháp phân tích hiăquyăbìnhăphngăbéănht
OLS, vi bin riăroăđcătrngălàăBetaăchoăthy rng công ty có ri ro càng cao
thì t l chi tr c tc càng thp.
 Anupam Mehta (2012) bài nghiên cu thc nghim các yu t quan
trng nhăhngăđn quytăđnh thanh toán c tc ca các doanh nghip UAE.
Trongă đóă ri ro ca các doanh nghipă đcă đoălng bng ch s P/E bng
phngăphápăhi quy cho thy rng các yu t ri ro có mi liên h cùng chiu
vi t l chi tr c tc.
Ri ro trong bài nghiên cuă đcă đoă lng bng ch s P/E (Anupam
Mehta 2012)
Ri ro (P/E) = Giá c phiu / Thu nhp trên mi c phiu
Gi thuyt H
3
: Ri ro có mt mi quan h nghch chiu vi chính sách c
tc.
3.4 ònăby

Mtăcôngătyăđng thi có t l đònăby hotăđng vàăđònăby tài chính
cao thì s rt riăroătrongăđuăt.ăMt t l đònăby hotăđngăcaoăcóănghaălàă
doanh nghipăđangătoăraăítădoanhăthuănhngăcóăli nhun biên t trên miăđnă
v sn phm cao vì vy doanh nghip s tr c tc. Ri ro doanh nghip gp
phi s tngălênăccăđi khi t l đònăby hotăđng cao kt hp thêm vi t l
đònăby tài chính cao trong khi t sut sinh li trên tài snăkhôngăcaoăhnămc
lãi sut vay n. Bng chng thc nghim v mi quan h caăđònăby vi c tc
là hn hp.
ònă by ca công ty càng cao thì t l thanh toán c tc càng thp.
Nhngăcôngătyăcóăđònăbyătàiăchínhăcaoăcóăxuăhng có t l thanh toán thpăđ