CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN RỦI RO LÃI SUẤT TRONG HUY ĐỘNG VỐN VÀ CHO VAY CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM



NGUYN TH NH THO


CÁC NHÂN T TÁC NG N RI RO
LÃI SUT TRONG HUY NG VN VÀ
CHO VAY CA CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN




LUN VN THC S KINH T




TP. H CHÍ MINH ậ NM 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM



NGUYN TH NH THO

CÁC NHÂN T TÁC NG N RI RO
LÃI SUT TRONG HUY NG VN VÀ

CHO VAY CA CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.34.02.01


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC
PGS. TS. PHM VN NNG

TP. H CHÍ MINH ậ NM 2012
MC LC

LI CAM OAN
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU
DANH MC CÁC HỊNH V
LI M U
CHNG 1: Lụ LUN CHUNG 1
1.1. Ri ro trong huy đng vn và cho vay ca NH 1
1.1.1. Khái nim ri ro 1
1.1.2. Ri ro trong huy đng vn và cho vay ca NH 1
1.1.3. Qun tr ri ro 2
1.1.4. Các nguyên nhân dn đn ri ro 4
1.1.5. nh hng ca ri ro đn huy đng vn và cho vay ngành NH 5
1.2. Lãi sut và ri ro lãi sut 6
1.2.1. Lãi sut 6
1.2.1.1. Khái nim v lãi sut 6

1.2.1.2. Phân loi lãi sut 6
1.2.1.3. Các nhân t nh hng đn lãi sut 8
1.2.1.4. Vai trò ca lãi sut đi vi nn kinh t - xã hi 12
1.2.2. Ri ro lãi sut 14
1.2.2.1. Khái nim v ri ro lãi sut 14
1.2.2.2. Nguyên nhân dn đn ri ro lãi sut 16
1.3. S cn thit đ hn ch ri ro lãi sut 17
1.4. Kinh nghim ri ro lãi sut ti các NH  n  20
1.5. Bài hc kinh nghim cho các NHTMCP ti Vit Nam 27
CHNG 2: THC TRNG RI RO LÃI SUT 30
2.1. Tình hình lãi sut huy đng và cho vay giai đon 2009 - 2011 30
2.1.1. Chính sách điu hành lãi sut ca NHNN giai đon 2009 – 2011 30
2.1.2. Tình hình lãi sut huy đng và cho vay ti các NHTMCP 35
2.2. Thc trng ri ro lãi sut trong huy đng vn và cho vay ti các NHTMCP 43
2.2.1. Kt qu đt đc trong thi gian qua 43
2.2.2. Nhng hn ch tn ti 47
2.3. Nguyên nhân làm tng ri ro lãi sut 50
2.3.1. Nguyên nhân t chính sách điu hành tin t ca NHNN 50
2.3.2. Nguyên nhân t phía các NHTMCP 56
2.3.3. Xây dng mô hình 60
2.3.4. Các bin pháp đc áp dng đ hn ch ri ro lãi sut 71
2.3.4.1. i vi NHNN 71
2.3.4.2. i vi NHTMCP 75
CHNG 3: GII PHÁP HN CH RI RO LÃI SUT 77
3.1. Nhng thách thc đi vi các NHTMCP 77
3.1.1. V c ch qun lý 77
3.1.2. V trình đ công ngh và nng lc tài chính 79
3.1.3. V hiu qu và cht lng hot đng 81
3.2. Mt s gii pháp hn ch ri ro lãi sut 82
3.2.1. i vi NHNN 82

3.2.2. i vi các NHTMCP 86
3.3. Mt s kin ngh 89
3.3.1. i vi Chính Ph các b ngành 89
3.3.2. i vi đa phng 91
3.3.3. i vi NHNN 91
3.3.4. i vi các NHTMCP 91
KT LUN
TÀI LIU THAM KHO
PH LC




LI CAM OAN

- Ni dung và s liu phân tích trong Lun vn này là kt qu nghiên cu
đc lp ca hc viên.
- Tt c các thông tin, s liu trích dn có ngun gc đáng tin cy.


Ngi thc hin lun vn



Nguyn Th Nh Tho

DANH MC CÁC CH VIT TT
ACB : Ngân hàng TMCP Á Châu
BVB : Ngân hàng TMCP Bn Vit (Viet Capital Bank)
DTBB : D tr bt buc
EIB : Ngân hàng TMCP Xut nhp khu Vit Nam
LNH : Liên ngân hàng
KLB : Ngân hàng TMCP Kiên Long
MB : Ngân hàng TMCP Quân đi
NAB : Ngân hàng TMCP Nam Á
NH : Ngân hàng
NHNN : Ngân hàng Nhà nc
NHTM : Ngân hàng Thng mi
NHTMCP : Ngân hàng Thng mi c phn
NHTW : Ngân hàng Trung ng
RBI : Reserve bank of India (central bank of India):
Ngân hàng Trung ng ca n 
TCB : Ngân hàng TMCP K Thng Vit Nam
TCKT : T chc kinh t
TCTD : T chc tín dng
TSC : Tài sn có
TSN : Tài sn n

TLS : Công ty chng khoán Thng Long
ICOR : H s s dng vn(Incremental Capital - Output
Rate)
DANH MC BNG BIU
Bng 1.1. Các NH n  vi ri ro “ nghiêm trng” 24
Bng 1.2. Các NH n  đc phòng nga ri ro 25
Bng 1.3. Các NH n  chu ri ro nghiêm trng 26
Bng 2.1. Din bin điu hành lãi sut ca NHNN 2009 - 2011 32
Bng 2.2. Lãi sut huy đng 35
Bng 2.3. Lãi sut cho vay 39
Bng 2.4. Các ch tiêu tài chính ca NH KLB, BVB, NAB 45
Bng 2.5. T l (%) ngun vn vay LNH đc s dng đ đu t so vi tng
tài sn ca mt s NHTMCP 50
Bng 2.6. Lãi sut LNH 52
Bng 2.7. T l lm phát t nm 2009 đn nm 2011 55
Bng 2.8. Tc đ tng trng tín dng ti các NHTMCP 57
Bng 2.9. T trng thu nhp lãi thun so vi tng thu nhp ca các NHTMCP 59
Bng 2.10. Mi quan h tng quan gia các bin nghiên cu 63
Bng 2.11. Kt qu hi quy 64
Bng 3.1. Quy mô vn t có ca các NHTMCP Vit Nam và mt s NH trong
khu vc 80





DANH MC HÌNH V
Hình 1.1. Quan h gia cung cu vn và lãi sut 8
Hình 1.2. Mô hình khuôn mu a thích tin mt 10
Hình 1.3. Biu đ bin đng lãi sut  n  t 1997 đn 2002 20

Hình 1.4. Biu đ biên đ gia lãi sut dài hn và ngn hn 23
Hình 2.1. Mi quan h gia lãi sut c bn và lãi sut huy đng 37
Hình 2.2. Din bin lãi sut huy đng mt s thi k bng USD 38
Hình 2.3. Lãi sut tit kim 3 tháng và lãi sut cho vay ngn hn 2009-2010 39
Hình 2.4. Lãi sut vay và lãi sut thc nm 2010 40
Hình 2.5. Lãi sut qua đêm 53
Hình 2.6. Lãi sut huy đng và lm phát các nc 67
Hình 2.7. Thng kê Lm phát và LS huy đng qua các nm 68
Hình 2.8. Tng kt th trng tin t t 2008 – 11/2010 69
Hình 2.9. Lãi sut chính sách tng mnh 70









LI M U

1.Tính cp thit ca đ tài
Trong nhng nm va qua, cùng vi nhng thành tu đi mi ca đt nc,
h thng ngân hàng (NH) Vit Nam đã có nhng đi mi sâu sc đóng góp vào vic
n đnh tin t, thúc đy tng trng kinh t theo hng công nghip hóa và hin
đi hóa đt nc, m rng quan h kinh t vi các nc trong khu vc và trên th
gii. Tuy nhiên, hot đng NH trong nn kinh t th trng cng có nhiu khó khn,
tn ti nhng ri ro tim n gây nh hng không nh đn kt qu kinh doanh và uy
tín ca các NH.

Trong hot đng kinh doanh, các NH thng mi (NHTM) nói chung đc
bit là các NH thng mi c phn (NHTMCP) nói riêng luôn phi đi mt vi rt
nhiu loi ri ro, nh ri ro lãi sut, ri ro thanh khon, ri ro tín dng, ri ro t giá,
ri ro đo đc…Vi chc nng trung gian tài chính, đi vay đ cho vay, vic lãi sut
th trng có bin đng ln nh thi gian va qua đã gây ra ri ro lãi sut, thm chí
trong nhiu trng hp đã gây thua l cho không ít các NH đc bit là các
NHTMCP. Vi thc trng đó, hc viên xin chn đ tài “Các nhân t tác đng đn
ri ro lãi sut trong huy đng vn và cho vay ca các NHTMCP” vi hy vng
có th giúp các NHTMCP phát trin bn vng trong thi k hi nhp.
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài nhm mc đích hn ch ri ro lãi sut trong
huy đng vn và cho vay ca các NHTMCP.
3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng và phm vi nghiên cu ca lun vn: Thc trng và gii pháp đ
hn ch ri ro lãi sut trong huy đng vn và cho vay ca các NH. C th là ba NH:
Kien Long Bank, Nam A Bank và Viet Capital Bank đi din cho nhóm các
NHTMCP nh vì ba NH này có ngun gc hình thành khác nhau(Kiên Long: xut
phát là mt NH ca tnh Kiên Giang; Nam Á: NH đc hình thành trên c s hp
nht 3 Hp tác xã tín dng An ông, Th Nghè và Tân nh; Bn Vit: NH đc
đi tên sau mt thi gian hot đng ca NH Gia nh) và ba NH: ACB,
Techcombank và Eximbank đi din cho khi các NHTMCP ln trong thi gian t
nm 2009 đn nm 20011.
4. Phng pháp nghiên cu
Lun vn s dng các phng pháp nghiên cu: Phng pháp tng hp s
liu, phng pháp đnh lng, phng pháp đnh tính, phng pháp phân tích,
phng pháp đánh giá.
Vn dng các phng pháp trên bài vit đi sâu vào phân tích tng khía cnh vn đ
đ hn ch ri ro lãi sut. Kt hp gia lý lun và thc tin, lun vn đa ra nhng
gii pháp hn ch ri ro lãi sut ti các NHTMCP.
5. Kt cu ca đ tài

 tài đc chia làm 3 chng:
Chng 1: Lý lun chung v ri ro lãi sut trong huy đng vn và cho vay ca các
NHTMCP.
Chng 2: Thc trng ri ro lãi sut trong huy đng vn và cho vay ti các
NHTMCP.
Chng 3: Gii pháp hn ch ri ro lãi sut trong huy đng vn và cho vay ti các
NHTMCP.


.






1

CHNG 1
Lụ LUN CHUNG V RI RO LÃI SUT
TRONG HUY NG VN VÀ CHO VAY CA CÁC NGÂN
HÀNG THNG MI C PHN

1.1. Ri ro trong huy đng vn và cho vay ca NH
1.1.1. Khái nim v ri ro
Có nhiu đnh ngha khác nhau v ri ro, nhng nhìn chung có th chia làm
hai quan đim sau:
Theo quan đim truyn thng: Ri ro là nhng thit hi, mt mát, nguy
him hoc các yu t khác liên quan đn nguy him, khó khn, hoc điu
không chc chn có th xy ra cho con ngi. Xã hi loài ngi càng phát

trin, hot đng ca con ngi càng đa dng, thì nhiu loi ri ro mi phát
sinh.
Theo quan đim trung hoà: Ri ro là s bt trc có th đo lng đc. Ri
ro va mang tính tích cc, va mang tính tiêu cc, theo ngha ri ro có th
mang đn cho con ngi nhng tn tht, mt mát, nguy him, nhng cng có
th mang đn nhng c hi, thi c không ng. Nu tích cc nghiên cu,
nhn dng ri ro, chúng ta có th tìm ra đc nhng bin pháp phòng nga,
hn ch mt tiêu cc và tn dng, phát huy mt tích cc do ri ro mang ti.
1.1.2. Ri ro trong huy đng vn và cho vay ca NH
Ri ro trong huy đng vn và cho vay ca NH đc hiu là nhng bin c
không mong đi mà khi xy ra s dn đn s tn tht v tài sn ca NH, gim sút
li nhun thc t so vi d kin hoc phi b ra thêm mt khon chi phí đ có th
hoàn thành đc mt nghip v tài chính nht đnh.
2

Qua khái nim nêu trên, có th rút ra mt s nhn xét sau đ hiu rõ hn v
bn cht ca ri ro:
Mt là, ri ro và li nhun k vng ca NH là hai đi lng đng bin vi
nhau trong mt phm vi nht đnh.
Hai là, khi đ cp đn ri ro, ngi ta thng nhc đn hai yu t mang tính
đc trng ca ri ro là biên đ ri ro: mc đ thit hi do ri ro gây ra và tn sut
xut hin ri ro: s trng hp thun li đ ri ro xut hin/tng s trng hp
đng kh nng.
Ba là, ri ro là yu t khách quan, nên ngi ta không th nào loi tr đc
hn mà ch có th hn ch s xut hin và nhng tác hi ca chúng gây ra.
Các loi ri ro trong huy đng vn và cho vay ca NH: Có bn loi ri ro c
bn trong kinh doanh NH
Ri ro tín dng: là loi ri ro phát sinh trong quá trình cp tín dng ca NH,
biu hin trên thc t qua vic khách hàng không tr đc n hoc tr n
không đúng hn cho NH.

Ri ro t giá hi đoái: là loi ri ro phát sinh trong quá trình cho vay ngoi
t hoc kinh doanh ngoi t khi t giá bin đng theo chiu hng bt li cho
NH.
Ri ro lãi sut: là loi ri ro xut hin khi có s thay đi ca lãi sut th
trng hoc ca nhng yu t có liên quan đn lãi sut dn đn tn tht v tài
sn hoc làm gim thu nhp ca NH.
Ri ro thanh khon: là loi ri ro xut hin trong trng hp NH thiu kh
nng chi tr do không chuyn đi kp các loi tài sn ra tin mt hoc không
th vay mn đ đáp ng yêu cu ca các hp đng thanh toán.
1.1.3. Qun tr ri ro
Theo quan đim ca trng phái mi, đc nhiu ngi đng thun, cho
rng cn qun tr tt c các loi ri ro trong kinh doanh NH mt cách toàn din.
Theo đó, qun tr ri ro là quá trình tip cn ri ro mt cách khoa hc, toàn din và
3

có h thng nhm nhn dng, kim soát, phòng nga và gim thiu nhng tn tht,
mt mát, nhng nh hng bt li ca ri ro. Qun tr ri ro bao gm nm bc:
nhn dng ri ro, phân tích ri ro, đo lng ri ro, kim soát, phòng nga và tài tr
ri ro.
Nhn dng ri ro:
iu kin tiên quyt đ qun tr ri ro là phi nhn dng đc ri ro. Nhn
dng ri ro là quá trình xác đnh liên tc và có h thng các hot đng kinh doanh
ca NH; bao gm: vic theo dõi, xem xét, nghiên cu môi trng hot đng và toàn
b hot đng ca NH nhm thng kê đc tt c các loi ri ro, k c d báo nhng
loi ri ro mi có th xut hin trong tng lai, đ t đó có các bin pháp kim soát,
tài tr cho tng loi ri ro phù hp.
Phân tích ri ro:
ây chính là vic tìm ra nguyên nhân gây ra ri ro. Phân tích ri ro nhm đ
ra bin pháp hu hiu đ phòng nga ri ro. Trên c s tìm ra các nguyên nhân, tác
đng đn các nguyên nhân làm thay đi chúng, qua đó s phòng nga ri ro mt

cách hiu qu hn.
o lng ri ro:
Mun vy, phi thu thp s liu, lp ma trn đo lng ri ro và phân tích,
đánh giá.  đánh giá mc đ quan trng ca ri ro đi vi NH, ngi ta s dng
hai tiêu chí: tn sut xut hin ca ri ro và biên đ ca ri ro, tc là mc đ
nghiêm trng ca tn tht, đây là tiêu chí có vai trò quyt đnh.
Kim soát, phòng nga ri ro:
Kim soát ri ro là trng tâm ca qun tr ri ro. ó là vic s dng các bin
pháp, k thut, công c, chin lc, các chng trình hot đng đ ngn nga,
phòng tránh hoc gim thiu nhng tn tht, nhng nh hng không mong đi có
th xy ra đi vi NH. Các bin pháp kim soát có th là: phòng tránh ri ro, ngn
nga tn tht, chuyn giao ri ro, đa dng ri ro, qun tr thông tin,
Tài tr ri ro:
4

Mc dù, đã thc hin các bin pháp phòng nga, nhng ri ro vn có th xy
ra. Khi đó, trc ht cn theo dõi, xác đnh chính xác nhng tn tht v tài sn,
ngun nhân lc hoc v giá tr pháp lý. Sau đó, cn thit lp các bin pháp tài tr
phù hp. Nhìn chung, các bin pháp này đc chia làm hai nhóm: t khc phc và
chuyn giao ri ro.

1.1.4. Các nguyên nhân dn đn ri ro trong huy đng vn và cho vay ca NH
Có ba nhóm nguyên nhân dn đn ri ro:
Nhóm nguyên nhân thuc v nng lc qun tr NH:
 Do không qun lý cht ch thanh khon dn đn thiu kh nng chi
tr.
 Cho vay và đu t quá mc, ví d tp trung cho vay quá nhiu vào
mt doanh nghip hoc mt ngành nào đó; trong đu t ch chú trng
vào mt loi chng khoán có ri ro cao.
 Do thiu am hiu th trng, thiu thông tin hoc phân tích thông tin

không đy đ dn đn cho vay hoc đu t không hp lý.
 Do hot đng kinh doanh trái pháp lut, tham ô
 Do cán b NH thiu đo đc ngh nghip, yu kém v trình đ
nghip v.
Nhóm nguyên nhân thuc v phía khách hàng:
 Do khách hàng vay vn thiu nng lc pháp lý.
 Do khách hàng s dng vn sai mc đích, kém hiu qu.
 Khách hàng kinh doanh thua l liên tc, hàng hoá không tiêu th
đc.
 Qun lý vn không hp lý dn đn thiu kh nng thanh khon.
 Ch doanh nghip vay vn thiu nng lc điu hành, tham ô, la đo.
Nhóm nguyên nhân khách quan t môi trng hot đng kinh doanh:
 Do thiên tai, ho hon.
5

 Tình hình an ninh, chính tr trong nc, khu vc không n đnh.
 Do khng hong hoc suy thoái kinh t, lm phát, mt cân bng cán
cân thanh toán quc t dn đn t giá hi đoái bin đng bt thng.
 Môi trng pháp lý bt li, lng lo trong qun lý v mô.

1.1.5. nh hng ca ri ro đn huy đng vn và cho vay ca ngành NH và
nn kinh t - xã hi.
Ri ro xy ra s gây tn tht v tài sn cho NH. Nhng tn tht thng gp
là mt vn khi cho vay, gia tng chi phí hot đng, gim sút li nhun, gim sút giá
tr ca tài sn,
Ri ro làm gim uy tín ca NH, s tín nhim ca khách hàng và có th đánh
mt thng hiu ca NH. Mt NH kinh doanh b l liên tc hoc thng xuyên
không đ kh nng thanh khon có th dn đn mt cuc rút tin quy mô ln và con
đng phá sn là tt yu.
Ri ro khin NH b l và b phá sn, s nh hng đn hàng ngàn ngi gi

tin, hàng ngàn doanh nghip không đc đáp ng vn làm cho nn kinh t b suy
thoái, giá c tng cao, sc mua gim sút, tht nghip tng, gây ri lon trt t xã
hi, và hn na s kéo theo s sp đ ca hàng lot các NH trong nc và khu vc.
Ngoài ra, s phá sn ca mt NH s dn đn s hong lon ca hàng lot NH khác
và nh hng xu đn toàn b nn kinh t.
Ri ro trong hot đng tín dng còn nh hng đn kinh t th gii, bi l
trong điu kin hi nhp và toàn cu hoá v kinh t hin nay, nn kinh t ca mi
quc gia đu ph thuc vào nn kinh t khu vc và th gii. Mt khác, mi liên h
v tin t, đu t gia các nc gia tng rt nhanh nên ri ro tín dng  mt nc
luôn nh hng trc tip đn nn kinh t các nc liên quan.Thc tin đã chng
minh qua cuc khng hong tin t Châu Á (1997) và cuc khng hong tài chính
Nam M (2001-2002).

6

1.2. Lãi sut và ri ro lãi sut
1.2.1. Lãi sut
1.2.1.1. Khái nim v lãi sut
John Maynard Keynes lp lun rng lãi sut là mt hin tng tin t phn
ánh mi quan h gia cung và cu v tin. Cung tin đc xác đnh mt cách ngoi
sinh, cu tin phn ánh các nhu cu đu c, phòng nga và giao dch v tin.
Trái vi Keynes, các nhà kinh t hc c đin trc đó đã coi lãi sut là mt
hin tng thc t, đc xác đnh bi áp lc ca nng sut – cu v vn cho mc
đích đu t – và tit kim.
Và trong lnh vc kinh doanh NH lãi sut đc đnh ngha nh sau: Khi s
dng bt k khon tín dng nào, ngi vay cng phi tr thêm mt phn giá tr
ngoài phn vn gc vay ban đu. T l phn trm ca phn tng thêm này so vi
phn vn vay ban đu đc gi là lãi sut. Lãi sut là giá mà ngi vay phi tr đ
đc s dng tin không thuc s hu ca h và là li tc ngi cho vay có đc
đi vi vic trì hoãn chi tiêu.

1.2.1.2. Phân loi lãi sut
Trong phm vi nghiên cu ca đ tài có các cách phân loi nh sau :
 Phân loi theo tính cht ca khon vay
Lãi sut chit khu: áp dng khi NH cho khách hàng vay di hình thc
chit khu thng phiu hoc các giy t có giá khác cha đn hn thanh toán ca
khách hàng. Nó đc tính bng t l phn trm trên mnh giá ca giy t có giá.
Lãi sut tái chit khu: áp dng khi NHTW cho các NH trung gian vay
di hình thc chit khu li các thng phiu hoc các giy t có giá ngn hn
7

cha đn hn thanh toán ca các NH này. Nó cng đc tính bng t l phn trm
trên mnh giá ca giy t có giá.
Lãi sut LNH: là lãi sut mà các NH áp dng khi cho nhau vay trên th
trng LNH. Lãi sut LNH đc hình thành qua quan h cung cu vn vay trên th
trng LNH và chu s chi phi bi lãi sut cho các NH trung gian vay ca NHTW.
Mc đ chi phi này ph thuc vào s phát trin ca hot đng th trng m và t
trng s dng vn vay NHTW ca các NH trung gian.
Lãi sut c bn: là lãi sut đc các NH s dng làm c s đ n đnh mc
lãi sut kinh doanh ca mình. Lãi sut c bn đc hình thành khác nhau tùy tng
nc, nó có th do NHTW n đnh (nh  Nht); hoc có th do t bn thân các NH
t xác đnh cn c vào tình hình hot đng c th ca NH mình ( M, Anh, Úc);
hoc cn c vào mc lãi sut c bn ca mt s NH đng đu ri cng (+) hoc tr
(-) biên đ dao đng theo mt t l % nht đnh đ hình thành lãi sut c bn ca
mình (Malaysia) vv…Mc dù khác nhau nhng lãi sut c bn ca hu ht các nc
đu hình thành trên c s th trng và có mt mc li nhun bình quân cho phép.
 Phân loi theo giá tr thc ca tin lãi
Lãi sut danh ngha: là lãi sut tính theo giá tr danh ngha ca tin t hay
nói cách khác là loi lãi sut cha loi tr đi t l lm phát.
Lãi sut thc: là lãi sut điu chnh li cho đúng theo nhng thay đi v lm
phát, hay nói cách khác, là loi lãi sut đã loi tr đi t l lm phát. Quan h gia lãi

sut thc và lãi sut danh ngha đc phn nh bng phng trình Fisher:
Lãi sut danh ngha = lãi sut thc + t l lm phát
Vì đc điu chnh li cho đúng theo nhng thay đi v lm phát nên lãi sut
thc phn nh chính xác khon thu nhp thc t t tin lãi mà ngi cho vay nhn
đc hay chí phí thc ca vic vay tin. S phân bit gia lãi sut thc và lãi sut
8

danh ngha có mt ý ngha quan trng bi l chính lãi sut thc ch không phi lãi
sut danh ngha nh hng đn đu t.


Lãi sut ni t: là lãi sut cho vay và đi vay bng đng ni t
Lãi sut ngoi t: là lãi sut cho vay và đi vay bng đng ngoi t
Mi liên h gia hai lãi sut này là: iD = iF + E. Trong đó: iD là lãi sut ni
t, iF là lãi sut ngoi t, E là mc tng t giá d tính ca đng ngoi t.
1.2.1.3. Các nhân t nh hng đn lãi sut
a) Nhóm nhân t nh hng đn cung - cu vn
Lãi sut đc xem là giá c ca quyn s dng vn vay do vy nó s đc
xác đnh trên c s quan h cung cu vn vay trên th trng. Cung vn vay là khi
lng vn dùng đ cho vay kim li ca các ch th khác nhau trong xã hi. Cu
vn vay là nhu cu vay vn phc v sn xut kinh doanh hoc tiêu dùng ca các ch
th khác nhau trong nn kinh t.

Hình 1.1. Quan h gia cung cu vn và lãi sut
ng cung cu vn vay nói trên cho các nhà kinh t hc mt mô hình đ
xác đnh lãi sut th trng, đc gi là mô hình “khuôn mu tin vay”. im cân
Cung cu vn vay
Lãi sut
LS - lng cung vn vay
LD - lng cu vn vay

i
O
9

bng cung cu vn vay ti mt thi đim xác đnh mc lãi sut th trng. Các nhân
t nh hng đn lãi sut th trng bao gm:
 Nhóm nhân t làm lch chuyn đng cung vn
Tài sn và thu nhp: trong giai đon đang tng trng kinh t thu nhp tng
và do đó tài sn ca các ch th kinh t tng lên, làm tng kh nng cung ng vn.
Ri ro: nu nh ri ro mt vn khi cho vay tng lên thì vic cho vay tr nên
kém hp dn, cung vn vay gim xung.
 Nhóm nhân t làm lch chuyn đng cu vn
Kh nng sinh li d tính ca các c hi đu t: càng có nhiu c hi đu t
sinh li thì càng làm tng nhu cu đi vay. iu này thng thy trong điu kin nn
kinh t tng trng. Khi kinh t tng trng, các c hi đu t sinh li tng lên làm
cho nhu cu vay vn tng mnh. Mt khác, trong điu kin kinh t phát trin, ca
ci cng tng lên và s kích thích tng cung vn vay. Vy lãi sut s tng hay gim?
Trong thc t thì lãi sut cân bng trong nhng điu kin nh vy thng tng lên
do hiu ng tng cung vn vay t tng ca ci din ra chm hn tng cu vn vay
do nn kinh t tng trng nhanh.
Lm phát d tính: chi phí thc ca vic vay tin đc xác đnh chính xác hn
bng lãi sut thc, nó bng lãi sut danh ngha tr đi lm phát d tính. Vi mt mc
lãi sut cho trc, khi lm phát d tính tng lên thì chi phí thc ca vic vay tin
gim xung, điu này làm tng nhu cu vay vn.
Khi lm phát d tính tng lên, li tc d tính ca vic cho vay so vi vic
đu t vào các tài sn hu hình gim xung ti mi mc lãi sut làm cho cung vn
vay gim. Lm phát d tính xy ra cng làm cho chi phí thc ca vic vay tin gim
dn đn nhu cu vay vn tng lên. Kt qu là lãi sut cân bng tng. Nhà kinh t hc
Irving Fisher là ngi đu tiên đã nêu ra s liên h gia lm phát d tính vi lãi sut
vì vy mi liên h đó còn đc gi là hiu ng Fisher.

10

Tình hình ngân sách Chính ph: vì Chính ph các nc hin nay có xu
hng tài tr cho thâm ht ngân sách bng đi vay nên tình trng thâm ht ngân sách
ca Chính ph s tác đng đn nhu cu vay vn ca Chính ph và do đó tác đng
đn nhu cu vay vn ca nn kinh t.
b) Nhóm nhân t nh hng đn cung cu tin t
ng vi mi mt mc cung cu tin s xác đnh đc mt lãi sut cân bng
tng ng. Cho nên có th nói nhng nhân t nh hng đn quan h cung cu tin
t trên th trng cng s nh hng đn s bin đng ca lãi sut trên th trng.

Hình 1.2. Mô hình khuôn mu a thích tin mt
 phân tích s nh hng ca cung cu tin t ti mc lãi sut cân bng ,
mô hình “khuôn mu a thích tin mt”  hình trên đc s dng. Khuôn mu a
thích tin mt cho thy lãi sut cân bng thay đi khi các đng cung, cu tin t
dch chuyn.
 Nhóm nhân t làm dch chuyn đng cu tin
Thu nhp: thu nhp tng lên s làm tng nhu cu nm gi tin đ giao dch
và là ni ct gi giá tr, do đó làm cho lng cu tin tng lên và ngc li.
Cung cu tin
i
1

i
2

MS
1

MD

MS
2

Lãi sut
11

Mc giá: nhng thay đi ca mc giá s làm cu v tin thc t thay đi nu
cu tin danh ngha cha thay đi. Do nn kinh t có xu hng cu mt lng tin
thc t không đi ng vi mt mc lãi sut và thu nhp nht đnh nên cu tin danh
ngha s phi thay đi theo mc giá đ đm bo n đnh cu tin thc t. Kt qu là
mt s gia tng lên ca mc giá s làm lng cu tin tng lên.
 Nhóm nhân t làm dch chuyn đng cung tin
Cung tin trong nn kinh t hin nay phn ln chu s tác đng ca chính
sách tin t ca các NHTW. Cung tin thay đi, ngoài nhng hot đng nhm thc
thi mc tiêu ca chính sách tin t ra, còn chu nh hng bi mc đ ph thuc ca
NHTW vào Chính ph và ch đ t giá hi đoái ca nc đó. Nu s ph thuc ca
NHTW vào Chính ph cao thì tình trng thâm ht ngân sách kéo dài có th s to
sc ép khin NHTW phi in thêm tin mua các chng khoán Chính ph vào đ tài
tr cho thâm ht ngân sách, dn đn tng cung tin. Thêm vào đó, mt ch đ t giá
hi đoái c đnh đòi hi s can thip ca NHTW vào th trng ngoi hi thông qua
hot đng mua bán ngoi t, và do vy cng s nh hng đn cung tin.
c) Các nhân t khác
T l lm phát: nhân t này có nh hng rt ln đn s bin đng ca
lãi sut. Bi l s tng hay gim t l lm phát kéo theo s bin đng ca giá
tr tin t, t đó nh hng đn li ích kinh t ca ngi cho vay. Nu t l
lm phát tng thì lãi sut phi tng theo. Lúc đó, các TCTD mi thu hút đc
ngun vn tin gi. Khi t l lm phát gim thì lãi sut tín dng cng gim.
 đm bo hch toán kinh doanh cho các TCTD. Ngc li, NHTW s
dng lãi sut tín dng làm công c kim ch lm phát. Khi lm phát tng cao,
NHTW điu chnh tng lãi sut tin gi đ làm h cn st lm phát.

T sut li nhun bình quân ca nn kinh t: hot đng ca các doanh
nghip là nn tng ca hot đng tín dng. Do đó t sut li nhun bình quân
12

ca nn kinh t là c s đ xác đnh lãi sut tín dng hp lý. Thông thng
mc lãi sut tín dng nh hn t sut li nhun bình quân. ó là hài hòa li
ích ngi đi vay và ngi cho vay.
Chính sách kinh t ca Nhà nc: bng các chính sách kinh t, Nhà
nc can thip vào th trng tín dng, nhm duy trì s vn đng ca lãi sut
phù hp vi yêu cu phát trin kinh t - xã hi. Các chính sách u đãi cho
vay tác đng trc tip đn lãi sut, chính sách thu, u đãi đu t, cho vay
trng đim vv…
1.2.1.4. Vai trò ca lãi sut
a) i vi các NHTM

Thông thng khi có mt khon tin tit kim, dân chúng thng ngh đn
vic sinh li trên khon tin đó nh: đu t chng khoán, bt đng sn, mua vàng,
gi tin vào tài khon  NH và các TCTD khác vv…Mt trong nhng hình thc đu
t có tính an toàn khá cao đi vi ngi dân là gi tin vào NH.  thu hút đc
nhiu khách hàng gi tin vào NH, lãi sut là mt trong nhng bin pháp hp dn
mà các NH thng s dng.
b) i vi khách hàng
Lãi sut là công c phân phi vn, kích thích s dng vn có hiu qu và
điu chnh các hot đng đu t.
Trong nn kinh t th trng, lãi sut tín dng đc coi là công c quan trng
đ phân phi vn hp lý và phù hp vi đng li phát trin kinh t tng thi k.
Chính sách lãi sut, nu to ra đc mc lãi sut cho vay thp hn t sut li nhun
bình quân s có tác dng thúc đy các doanh nghip tng nhu cu đu t, m rng
13

sn xut, đi mi thit b, trang b công ngh sn xut hin đi bng ngun vn vay
NH. Hiu qu cui cùng làm tng thu nhp quc dân tng lên .
Mt khác, lãi sut là cn c đ các ch th kinh t la chn c hi đu t.
Doanh nghip ch kinh doanh khi t sut li nhun cao hn lãi sut tín dng. Cá
nhân ch gi tit kim khi lãi sut đem li cao hn món đu t khác và cao hn t l
lm phát. Nh vy, lãi sut tín dng làm thay đi t l gia tích ly và tiêu dùng ca
doanh nghip và cá nhân, đng ngha vi vic là h m rng hay thu hp đu t.
c) i vi nn kinh t - xã hi

Mi mt s bin đng, dù là nh nht cng nh hng đn hot đng ca
mi cá nhân, t chc và ca c nn kinh t.  các nc kinh t phát trin, giá trái
khoán và lãi sut đc yt giá hàng ngày. Ngi ta có th cn c vào s bin đng
ca lãi sut đ d báo các yu t khác ca nn kinh t nh: tính sinh li ca các c
hi đu t, mc lm phát d tính, mc thiu ht ngân sách. Các yu t này hp
thành ch tiêu “sc khe” ca nn kinh t. Ngi ta có th da vào lãi sut trong
mt thi k đ d báo tình hình kinh t trong tng lai. Trên c s đó các doanh
nghip lp k hoch chi tiêu trong tng lai ca h, trong khi đó NH và các nhà đu
t cn d báo lãi sut đ quyt đnh xem chn mua tài sn nào.
d) i vi NHNN
công a NHNN
Lãi sut tín dng là mt công c thc hin chính sách tin t, th hin trên
các mt:
- Trong điu kin nn kinh t có lm phát, NHNN có th tng lãi sut tin gi
đ rút tin t lu thông v làm gim t l lm phát, to điu kin đ sc mua
14

n đnh, đm bo cho sn xut và lu thông hàng hóa phát trin. Ngc li,
khi nn kinh t đã suy thoái, NHNN thc hin chính sách ni lng tin t đ
chng suy thoái và lãi sut gim xung.
- Thông qua lãi sut tái chit khu đ điu chnh khi lng cho vay đi vi

các NHTM, ngha là điu chnh khi lng cung ng tin vào lu thông. T
đó m rng hay thu hp sn xut, tng hay gim công n vic làm.
- Tng hay gim lãi sut tín dng, s nh hng đn tng hay gim s lng
ngoi t trong nc. Vì vy nh hng đn quan h cung cu ngoi t, dn
đn s thay đi t giá do đó nh hng đn xut nhp khu hàng hóa trong
tng thi k.
1.2.2. Ri ro lãi sut
1.2.2.1. Khái nim v ri ro lãi sut
Có nhiu cách hiu ri ro khác nhau, có nhiu đnh ngha v ri ro ca các
nhà kinh t và các nhà kinh doanh.Tht khó có th thâu tóm mt đnh ngha v ri
ro chun xác cho mi môi trng kinh doanh cng nh mi giai đon phát trin ca
kinh t xã hi.Chính vì vy có rt nhiu cách tip cn khác nhau v ri ro, nhng
cách tip cn ph bin nht khi xem ri ro nh là kh nng xut hin các khon thit
hi tài chính.Thut ng ri ro đc s dng vi ý ngha nh là “s không chc
chn” đ mô t s bin đng t sut sinh li ca mt tài sn nào đó.
Ri ro lãi sut là kh nng NH phi đi mt vi s suy gim li nhun hoc
nhng tn tht v tài sn do s bin đng ca lãi sut. S không cân xng v k hn
gia TSC và TSN làm cho NH phi chu ri ro v lãi sut.
 S bin đng v lãi sut có th đa đn nhng ri ro trong vic tái tài tr
TSN, tái đu t TSC hoc ri ro gim giá tr tài sn c th:
 Trng hp NH duy trì TSC có k hn dài hn so vi TSN thì NH đng
trc ri ro v lãi sut trong vic tái tài tr đi vi TSN (đu t vào tài