HOÀN THIỆN HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH NAM SÀI GÒN.PDF

1

LI CAM OAN
Tác gi thc hin đ tài: “Hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh
nghip ti Ngân hàng thng mi c phn u t và Phát trin Vit Nam Chi
nhánh Nam Sài Gòn” cam đoan tt c các ni dung trong lun vn này hoàn toàn
đc hình thành và phát trin t nhng quan đim ca chính tác gi. Các s liu, kt
qu nêu trong lun vn là hoàn toàn trung thc.
TP.HCM, ngày tháng nm 2012
Tác gi lun vn


Trn Th Kim Ngân

















MC LC

Trang
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG, BIU
DANH MC CÁC HÌNH V
LI M U
CHNG 1: NHNG VN  C BN V XP HNG TệN DNG TI
CÁC NGỂN HÀNG THNG MI 1
1.1 Quá trình hình thƠnh vƠ phát trin ca các t chc XHTD doanh
nghip trên th gii 1
1.2 Xp hng tín dng doanh nghip ti các NHTM 2
1.2.1 nh ngha XHTD doanh nghip 2
1.2.2 c đim ca XHTD doanh nghip 4
1.2.3 Vai trò ca XHTD doanh nghip 4
1.2.4 Các phng pháp dùng trong đánh giá XHTD doanh nghip 7
1.2.5 Mô hình XHTD doanh nghip 9
1.2.5.1 Mô hình Probit 9
1.2.5.2 Mô hình đim s Z ca Edward I. Altman 9
1.2.5.3 Mô hình Logit 11
1.2.5.4 Mô hình cu trúc ri ro tng hp ca Merton 11
1.2.6 Nguyên tc và các ch tiêu XHTD doanh nghip 12
1.2.6.1 Nguyên tc XHTD doanh nghip 12
1.2.6.2 Các ch tiêu XHTD doanh nghip 14
1.3 Kinh nghim ca các Ngơn hƠng trên th gii vƠ bƠi hc cho Vit Nam
v XHTD doanh nghip 17
1.3.1 Kinh nghim các ngân hàng trên th gii v XHTD doanh nghip 17

1.3.1.1 Kinh nghim ca c 17
1.3.1.2 Kinh nghim ca Pháp 17
1.3.1.3 Kinh nghim ca Ngân hàng ANZ 19
1.3.1.4 XHTD theo quy đnh ca Basel II 20
1.3.2 Bài hc kinh nghim v xp hng tín dng doanh nghip cho các NHTM
Vit Nam 23
CHNG 2: THC TRNG ÁP DNG H THNG XP HNG TệN
DNG DOANH NGHIP TI NGỂN HÀNG TMCP U T VÀ PHÁT
TRIN VIT NAM ậ CHI NHÁNH NAM SÀI GÒN 26
2.1 Gii thiu khái quát v ngơn hƠng TMCP u t vƠ phát trin Vit
Nam ậ Chi nhánh Nam Sài Gòn 26
2.1.1 Lch s hình thành và phát trin 26
2.1.2 C cu t chc b máy 28
2.1.3 Kt qu hot đng t nm 2010 đn nay 28
2.1.3.1 Kt qu hot đng kinh doanh 28
2.1.3.2 Kt qu hot đng tín dng 30
2.2 Thc trng áp dng h thng xp hng tín dng doanh nghip ti
ngân hàng BIDV ậ Chi nhánh Nam Sài Gòn 40
2.2.1 C s pháp lỦ ca h thng XHTD doanh nghip 40
2.2.2 H thng xp hng tín dng doanh nghip 40
2.2.2.1 Cn c đ đánh giá, xp hng 40
2.2.2.2 Phng pháp xp hng 41
2.2.2.3 Mô hình chm đim, xp hng 41
2.2.2.4 Nguyên tc chm đim 42
2.2.2.5 Quy trình thc hin 43
2.2.2.6 Chính sách khách hàng và phân loi n 52
2.2.2.7 Chính sách phân loi n và trích lp d phòng ri ro 54
2.3 So sánh h thng xp hng tín dng doanh nghip ca BIDV vi các
NHTM khác 54

2.4 Nhn xét v h thng XHTD doanh nghip 56
2.4.1 Nhng kt qu đt đc 56
2.4.2 Nhng tn ti ca h thng 58
CHNG 3: MT S GII PHÁP NHM HOÀN THIN H THNG
XHTD DOANH NGHIP TI BIDV CHI NHÁNH NAM SÀI GÒN 64
3.1 nh hng phát trin ca BIDV CN Nam SƠi Gòn đn 2015 64
3.2 Mt s gii pháp nhm hoƠn thin h thng XHTD doanh nghip ti
BIDV Chi nhánh Nam Sài Gòn 65
3.2.1 Xác đnh mc tiêu xây dng h thng XHTD doanh nghip trong điu
kin mi 65
3.2.2 Các gii pháp đi vi h thng xp hng tín dng doanh nghip ca
BIDV Nam Sài Gòn 66
3.2.2.1 i vi h thng xp hng tín dng doanh nghip hin ti 66
3.2.2.2 i vi h thng xp hng tín dng doanh nghip mi hot đng
cha có đ báo cáo tài chính 2 nm liên tip 77
3.3 Các gii pháp b tr 87
3.3.1 Hoàn thin h thng k toán theo chun mc k toán quc t 87
3.3.2 Sa đi, b sung Quy đnh v phân loi n, trích lp và s dng d
phòng đ x lỦ ri ro tín dng 88
3.3.3 Nâng cao cht lng thông tin tín nhim doanh nghip t trung tâm
thông tin tín dng ca ngân hàng Nhà nc (CIC) 89
3.3.4 Hình thành và phát trin các công ty đnh mc tín nhim chuyên nghip
và đc lp. 90
3.3.5 Nâng cao hiu qu hot đng ca cc Thng kê trong vic cung cp các
ch tiêu trung bình ngành 90
3.3.6 ào to nâng cao trình đ chuyên môn và k nng cho đi ng cán b
tín dng 90
KT LUN
TÀI LIU THAM KHO

PH LC


DANH MC NHNG T VIT TT
KỦ hiu
Din gii
BIDV
Ngân hàng thng mi c phn u t và Phát trin Vit
Nam
BIDV CN NSG
Ngân hàng thng mi c phn u t và Phát trin Vit
Nam Chi nhánh Nam Sài Gòn.
DN
Doanh nghip
NHTM
Ngân hàng thng mi
NH TMCP
Ngân hàng thng mi c phn
NHTW
Ngân hàng trung ng
NHNN
Ngân hàng nhà nc
PGD
Phòng giao dch
TCTD
T chc tín dng
TSB
Tài sn đm bo
HKD
Hot đng kinh doanh

XHTD
Xp hng tín dng
BCTC
Báo cáo tài chính
Q
Quyt đnh
Quyt đnh 493
Quyt đnh s 493/2005/Q-NHH ngày 22/04/2005
Moody’s
Moody’s Investors Service
S&P
Standar & Poor
VCB, Vietcombank
Ngân hàng thng mi c phn Ngoi thng Vit Nam
VBARD, Agribank
Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn Vit Nam
CIC
Trung tâm thông tín dng ngân hàng Nhà nc Vit Nam
DPRR
D phòng ri ro
LNTT
Li nhun trc thu
DVR
Dch v ròng
DNNN
Doanh nghip nhà nc



DANH MC CÁC BNG, BIU

Bng Trang
Bng 1.1 : Tng hp kt qu ca mô hình ch s Z ca Altman
Bng 1.2 : KỦ hiu XHTD dài hn ca các t chc xp hng
Bng 1.3 : Phân loi khách hàng theo H thng XHTD ca ANZ
Bng 2.1 : Kt qu hot đng kinh doanh ca Chi nhánh Nam Sài Gòn
Bng 2.2 : Tình hình ngun vn huy đng ca BIDV – CN NSG
Bng 2.3 : Tình hình d n tín dng ca BIDV – CN NSG
Bng 2.4 : C cu d n ca BIDV – CN NSG
Bng 2.5 : Phân loi n theo H thng xp hng tín dng
Bng 2.6 : Các mc hng và Ủ ngha ca chúng
Bng 2.7 : Bng chm đim quy mô doanh nghip
Bng 2.8 : Bng t trng ca nhóm ch tiêu phi tài chính
Bng 2.9 : Bng kt qu xp hng và phân loi nhóm n
Bng 2.10 : Chính sách khách hàng ti BIDV
Bng 2.11: Chính sách phân loi n và lp d phòng ri ro



DANH MC CÁC HÌNH V
Hình Trang
Hình 2.1 : S đ t chc BIDV CN Nam Sài Gòn
Hình 2.2 : Biu đ Huy đng vn BIDV CN NSG nm 2010-2011
Hình 2.3 : Biu đ cho vay doanh nghip ca BIDV CN NSG nm 2010-2011
Hình 2.4 : Biu đ d n phân theo thi hn ca BIDV CN NSG nm 2010-2011
Hình 2.5 : Biu đ d n phân theo loi tin ca BIDV CN NSG nm 2010-2011
Hình 2.6 : Biu đ phân loi n theo H thng XHTD nm 2010-2011
Hình 2.7 : S đ quy trình xp hng tín dng doanh nghip ti BIDV CN NSG
Hình 3.1 : S đ xp hng tín dng doanh nghip đ xut
Hình 3.2 : S đ quy trình chm đim khách hàng doanh nghip cha đ BCTC 2
nm liên tip

LI M U
1. LỦ do chn đ tƠi.
Trong tin trình hi nhp kinh t khu vc và th gii, bên cnh nhng c hi
thì các ngân hàng thng mi Vit Nam phi đi mt vi nhng thách thc mi gn
lin vi nhng tim n ri ro. Thc tin cho thy trong hot đng ca các ngân hàng
thng mi thì tình trng khó khn v tài chính ca mt ngân hàng thng phát sinh
t nhng khon vay khó đòi. Trong khi đó, tài sn sinh li ca các khon cho vay
luôn chim t trng khá ln trong tài sn có trong kt cu tài sn ca các ngân hàng
thng mi. Chính vì vy, nhn thc vai trò quan trng ca vic qun lỦ ri ro trong
hot đng tín dng, lng hóa mc đ ri ro, xác đnh nguyên nhân đ đ ra các
bin pháp hiu qu trong vic phòng nga và hn ch thp nht ri ro tín dng là
mt vn đ cp thit ca các ngân hàng thng mi Vit Nam nói chung, ca ngân
hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam Chi nhánh Nam Sài Gòn nói riêng, điu
này đc th hin qua vic Ngân hàng Nhà nc đã ban hành mt h thng các vn
bn quy đnh, hng dn v qun tr ri ro nói chung và qun tr ri ro tín dng nói
riêng trong h thng Ngân hàng. Quyt đnh 57/2002/Q-NHNN ngày 24/01/2002
v vic trin khai thí đim đ án phân tích xp loi tín dng doanh nghip, Quyt
đnh 493/2005/Q-NHNN và Quyt đnh 18/2007/Q-NHNN sa đi b sung
Quyt đnh 493 trong đó quy đnh phân loi n theo tiêu chun đnh tính (iu 7)
và l trình yêu cu tt c các t chc tín dng Vit Nam phi đ trình đ án xp
hng tín dng ni b đ Ngân hàng Nhà nc xem xét và phê duyt chm nht vào
tháng 5/2008.
Trong vic qun lỦ ri ro tín dng thì h thng xp hng tín dng doanh
nghip luôn là mt công c h tr hiu qu và có tính khoa hc cao. iu này đã
đc chng minh qua vic các ngân hàng  các nc trong khu vc và th gii đã
đa vào s dng h thng này t lâu và đã mang li nhiu kt qu kh quan trong
hot đng kim soát ri ro tín dng.  ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit

Nam Chi nhánh Nam Sài Gòn, h thng này sau khi đc đa vào s dng bc


đu đã mang li nhiu kt qu trong vic ra quyt đnh tín dng, thc hin chính
sách khách hàng và qun lỦ ri ro tín dng. Tuy nhiên bên cnh nhng kt qu đt
đc thì h thng xp hng tín dng doanh nghip ti chi nhánh vn còn tn ti ít
nhiu khim khuyt cn phi đc b sung chnh sa đ có th đáp ng đc yêu
cu qun tr ri ro tín dng trong điu kin hin nay cng nh trong tng lai . Vi
mong mun góp phn nâng cao hiu qu qun lỦ ri ro trong h thng ngân hàng và
hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh nghip lun vn đã đi vào nghiên cu
đ tài “ảOÀN TảIN ả TảNẢ XP ảNẢ TÍN DNẢ DOANả NẢảIP
TI NẢÂN ảÀNẢ TảNẢ MI C PảN U T VÀ PảÁT TRIN VIT
NAM CHI NHÁNH NAM SÀI GÒN”.
2. Mc tiêu nghiên cu
Nghiên cu lỦ thuyt v xp hng tín dng doanh nghip, vai trò ca h
thng xp hng tín dng doanh nghip trong hot đng tín dng ti các NHTM.
Gii thiu các phng pháp, mô hình dùng trong đánh giá xp hng tín dng doanh
nghip ca các ngân hàng trên th gii t đó đa ra bài hc kinh nghim đi vi các
NHTM  Vit Nam.
Phân tích, đánh giá thc trng tín dng và h thng xp hng tín dng doanh
nghip đang áp dng ti Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam Chi
nhánh Nam Sài Gòn đ thy đc nhng kt qu đã đt đc và nhng tn ti ca
h thng. Bên cnh đó lun vn cng đã khái quát, so sánh vi h thng xp hng
tín dng doanh nghip ca các NHTM khác  Vit Nam đ có cái nhìn tng th s
ging và khác nhau trong cách đánh giá, phân loi khách hàng t đó thy đc u
đim cng nh nhng tn ti ca h thng.
 xut mt s gii pháp hoàn thin h thng xp hng tín dng, nâng cao
hiu qu qun tr ri ro tín dng ti BIDV chi nhánh Nam Sài Gòn.
3. i tng vƠ phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu: thc trng hot đng tín dng ca Ngân hàng TMCP

u t và Phát trin Vit Nam – Chi Nhánh Nam Sài Gòn t nm 2010 đn ht nm


2011; h thng xp hng tín dng đi vi khách hàng doanh nghip đang áp dng
ti chi nhánh hin nay.
Phm vi nghiên cu: nghiên cu trong phm vi toàn Chi nhánh Nam Sài Gòn
– Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam trên c s s liu báo cáo t
nm 2010 đn ht nm 2011. Ngoài ra, do s hn ch v kin thc cng nh thi
gian nghiên cu nên các ni dung khác trong lun vn nh: chi tit k thut, đim
s, trng s ca các ch tiêu trong mô hình xp hng các nc trên th gii,…ch
đc gii thiu khái quát làm c s cho vic nghiên cu lun vn.
4. Phng pháp nghiên cu
Da trên lỦ thuyt chuyên ngành tài chính – ngân hàng cùng vi các phng
pháp phân tích, tng hp, thng kê, so sánh vi h thng xp hng tín dng doanh
nghip ca các ngân hàng trong nc cng nh trên th gii đ nghiên cu các vn
đ. Ngoài ra lun vn còn s dng các tài liu, bài vit ca các tác gi có liên quan.
5. ụ ngha khoa hc vƠ thc tin ca đ tƠi nghiên cu
Trên c s khái quát lỦ lun, nghiên cu thc trng h thng xp hng tín
dng doanh nghip ti Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam Chi nhánh
Nam Sài Gòn, kinh nghim xp hng ca các ngân hàng trong nc và ngoài nc
lun vn đã kin ngh các gii pháp đ hoàn thin h thng xp hng tín dng hn.
ây là h thng xp hng theo lun vn khá hoàn thin và đy đ, có th thc hin
trin khai và áp dng ngay trong toàn h thng Ngân hàng TMCP u t và Phát
trin Vit Nam hoc đ tham kho áp dng cho các t chc tín dng khác ti Vit
Nam.
Do hn ch v thi gian, kin thc và kinh nghim nên lun vn không th
đi sâu nghiên cu toàn din ht tt c các vn đ liên quan đ xp hng tín dng
doanh nghip. Mong rng đ tài s tip tc đc nghiên cu, kho sát đy đ hn
nhm cng c và b sung thêm các gii pháp, nhm đt đc hiu qu thit thc
hn.

6. Kt cu ca lun vn
Lun vn bao gm 3 chng:


Chng 1: Nhng vn đ c bn v xp hng tín dng ti các ngân hàng
thng mi.
Chng 2: Thc trng áp dng h thng xp hng tín dng doanh nghip ti
ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam – Chi nhánh Nam Sài Gòn.
Chng 3: Mt s gii pháp nhm hoàn thin h thng xp hng tín dng
doanh nghip ti Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam – Chi nhánh
Nam Sài Gòn.
1

CHNG 1: NHNG VN  C BN V XP HNG TệN DNG TI
CÁC NGỂN HÀNG THNG MI
1.1 Quá trình hình thƠnh vƠ phát trin ca các t chc XHTD doanh nghip
trên th gii
Lch s “credit rating” - XHTD doanh nghip đã đc bt đu vào th k 20.
T nm 1909, công ty John Moody ca M đã bt đu cho vic XHTD, công ty này
chuyên xp hng trái phiu ngành đng st sau đó m rng ra xp hng ngành
công nghip. Tip theo đó, các công ty XHTD ln lt ra đi nh công ty Standard
and Poor’s (1922) chuyên xp hng trái phiu công ty, trái phiu chính quyn đa
phng, thng phiu và các qu trái phiu; công ty Fich Investor Service (1924);
công ty xp hng trái phiu Canada – Canadian Bond Rating service (1972) đây
đc coi là t chc xp hng ln đu tiên vào thi đim lúc by gi; t chc xp
hng trái phiu Nht Bn – Japanese Bond Rating Instiute (1975); công ty Duff and
Phelps (1982).
Trc nm 1970, các t chc XHTD này hot đng vn ch  quy mô nh ch
có mt s ít các nhân viên phân tích, đin hình nh công ty Standard and Poor’s ch
có khong 30 nhân viên phân tích trong ngành công nghip. Nhng t sau nm

1970, s phát trin ca các t chc XHTD đã phát trin mnh m và mang tính toàn
cu hóa, quy mô cht lng ca các công ty này đc nâng lên rõ rt. Nm 1995,
công ty Standard and Poor’s t 30 nhân viên phân tích thì đã tng lên thành 800
nhân viên phân tích trong tng s 1.200 nhân viên ca công ty và đã xp hng
khong 30.000 loi trái phiu, c phiu đc phát hành bi hn 4.000 công ty trên
khp th gii.
Cùng vi xu hng toàn cu hóa, các nc thuc khu vc ASEAN cng bt
đu thành lp các t chc XHTD cho riêng mình, ra đi sm nht là  Philippnes
(1982); k đó là Malaysia (1991); Vit Nam (9/1992) vi tên Phòng thông tin phòng
nga ri ro (TPR) thuc V tín dng – Ngân hàng nhà nc; Thái Lan (1993);
Indonesia (1995). Mc tiêu ca các t chc tín dng thuc khi ASEAN là xác đnh
2

quy tc hot đng trong khu vc, thúc đy s hp tác và h tr gia các đn v
thành viên, chia s thông tin và nghip v chuyên môn thông qua các chng trình
hun luyn và x lỦ các thông tin tài chính trong doanh nghip gia các nc.
Các t chc XHTD ngày càng đc khng đnh vai trò và v trí quan trng ca
mình trong s phát trin ca nn kinh t ca các quc gia và ca c toàn th gii.
Vi điu kin kinh t và xu hng hi nhp kinh t nh hin nay thì các t chc này
càng có nhiu điu kin đ phát trin và hoàn thin nghip v chuyên môn ca
mình.
1.2 Xp hng tín dng doanh nghip ti các NHTM
1.2.1 nh ngha XHTD doanh nghip
“Credit rating” đc dch vi nhiu ngha khác nhau nh xp hng tín nhim,
xp hng tín dng, đnh mc tín dng, đnh mc tín nhim, đánh giá tín nhim,
…trong lun vn thng nht s dng thut ng là xp hng tín dng vì khái nim
này đc xem xét khi đng di góc đ ca ngân hàng do đó mc đích ca xp
hng tín nhim cng là nhng mc đích ca xp hng tín dng. Xp hng tín dng
doanh nghip phát sinh t th trng chng khoán, và đã có lch s lâu đi. Thut
ng “credit rating” ln đu đc dùng cách đây hn 100 nm khi công ty Moody’s

phát hành đnh k các ch s thông tin tín nhim ca các doanh nghip trong ngành
đng st ca M. XHTD doanh nghip ch phát trin nhanh  M sau cuc khng
hong kinh t nm 1929 – 1933 khi hàng lot các công ty vay n b phá sn, v n.
Thi k này chính ph Hoa K đã có nhiu quy đnh v vic cm các đnh ch tài
chính b vn đu t mua trái phiu có đ tin cy thp di mc an toàn trong bng
XHTD. Nhng quy đnh này làm cho uy tín ca các công ty XHTD ngày mt lên
cao. Trong sut hn 50 nm, vic XHTD ch đc ph bin  M, ch t nhng
nm 1970 đn nay, dch v XHTD mi m rng và phát trin khá mnh  nhiu
nc. Công ty Moody’s cùng vi Standard &Poor (mt b phn ca tp đoàn MC
Graw-Hill) và Fitch, 3 công ty này đang là nhng cái tên quen thuc trong ngành
XHTD doanh nghip.
3

Các h thng hn mc tín dng thng đc xp hng theo th t ch cái
A,B,C,D thông thng gm 10 loi đnh mc tín nhim t AAA đn D. Trong đó
AAA là đnh mc tín dng cao nht trong h thng đnh mc tín dng. Các doanh
nghip đc xp hng AAA có kh nng hoàn tr cao nht các ngha v tài chính
ca mình và doanh nghip hng D ngha là doanh nghip đó đã thc s phá sn.
Có nhiu khái nim khác nhau v xp hng tín dng:
Theo đnh ngha đc chp nhn rng rãi: “xp hng tín dng doanh nghip là
vic đa ra ý kin v kh nng ca doanh nghip trong vic thc hin các ngha v
tài chính c trong ngn hn và dài hn”
Theo công ty xp hng tín dng chuyên nghip Standard & Poor’s (S&P): “xp
hng tín dng doanh nghip là vic đánh giá uy tín tín dng tng quát ca doanh
nghip da trên các yu t ri ro ch yu và phù hp”.
Theo công ty Moody’s : “xp hng tín dng là ý kin v kh nng và s sn
sàng ca mt nhà phát hành trong vic thanh toán đúng hn cho mt khan n nht
đnh trong sut thi hn tn ti ca khon n đó”
Theo Hip hi các nhà đu t tài chính Vit Nam (VAFI): “ xp hng tín dng
doanh nghip là đánh giá kh nng ca doanh nghip thc hin thanh toán đúng

hn mt ngha v tài chính”
Theo các nhà nghiên cu v tài chính: “Xp hng tín dng doanh nghip là đánh
giá hin thi v kh nng, tính sn sàng ca doanh nghip v vic hoàn tr tin gc
và lãi ca mt khon n nht đnh, là kt qu tng hp các đánh giá ri ro v kinh
doanh và tài chính ca doanh nghip trong thi hn thanh toán món n”.
Tóm li, tuy có nhiu khái nim khác nhau v xp hng tín dng doanh
nghip nhng các khái nim này đu có đim chung nh sau “xp hng tín dng
doanh nghip là đánh giá v kh nng tài chính, tình hình hot đng hin thi cng
nh trong tng lai ca doanh nghip trong vic thc hin đúng và đy đ các cam
kt tài chính trong mt khong thi gian nht đnh”
4

1.2.2 c đim ca XHTD doanh nghip
Xp hng tín dng doanh nghip có các đc đim sau:
Mỏ ệà, XHTD doanh nghip đc tin hành da trên nhng thông tin thu thp
t nhng DN đc XHTD và nhng ngun thông tin đc coi là đáng tin cy.
Hai là, XHTD doanh nghip không phi là mt s gii thiu đ mua hay bán
mt đi tng nào đó mà XHTD doanh nghip ch thc hin chc nng đc lp là
đánh giá mc đ ri ro tín dng hay mc đ tín nhim ca mt DN đc xp hng.
Ba là, kt qu XHTD doanh nghip ch là mt tiêu chí phc v cho quá trình
đa ra các quyt đnh đi vi DN và có giá tr trong mt khong thi gian nht đnh.
Nh vy, XHTD doanh nghip là mt nhân t quan trng, nhng không th
thay th hoàn toàn cho vic thuyt minh v tính đáng tin cy ca doanh nghip đc
xp hng.
1.2.3 Vai trò ca XHTD doanh nghip
Trong thi đi toàn cu hóa, các mi quan h kinh t, đu t, thng mi trên
th gii ngày càng tr nên tinh vi, nhy cm, phc tp và ngày càng gn kt ph
thuc ln nhau. Hot đng tài chính – ngân hàng cng b ràng but cht ch bi xu
th ca nhng quan h này. Mi s thành công hay tht bi, hoc ch mt s c
nghiêm trng nào đó xy ra đi vi các ngân hàng, t chc tài chính ca mt quc

gia, có th nh hng đn toàn b hot đng ca các t chc tài chính khác ca các
quc gia đó, thm chí có th nh hng dây chuyn ti các t chc tài chính ca các
quc gia trong khu vc và trên th gii. Cuc khng hong tài chính trong nhng
nm gn đây trong khu vc là mt minh chng rõ rt v s yu kém, bt cp trong
công tác qun lỦ ri ro đi vi din bin phc tp ca th trng, nh hng tiêu
cc đn nn kinh t ca các nc thành viên.
H thng XHTD doanh nghip là mt phng thc qun lỦ ri ro tín dng tiên
tin hin đang đc áp dng ti nhiu ngân hàng ln trên th gii. c bit trong
giai đon hi nhp kinh t quc t hin nay, hiu qu ca vic XHTD doanh nghip
là mt điu kin tiên quyt đ các NHTM Vit Nam nâng cao hn na kh nng
cnh tranh ca mình
5

Ảiúp nỂợn ểànỂ Ếó ỏể ệa Ếển đẾ nểnỂ ỆểáẾể ểànỂ Ếểo ốaỔ ỏỏ,
nâng cao ểiỐ qỐ Ếa qỐỔ ỏrìnể Ếểo ốaỔ
Khi có h thng XHTD doanh nghip, ngân hàng có th cn c vào kt qu
xp hng tín dng đ la chn khách hàng đt quan h. Ch nhng khách hàng có
kt qu xp hng t mt mc ri ro mà ngân hàng có th chp nhn đc mi xem
xét cho vay.
Vi vic s dng h thng XHTD doanh nghip có th giúp ngân hàng gim
thi gian và chi phí x lỦ cng nh đi vi vic ra quyt đnh cp tín dng cho
khách hàng.
Ảiúp nỂợn ểànỂ ồợỔ ếnỂ Ếểínể sáẾể ỆểáẾể ểànỂ:
Da vào kt qu XHTD doanh nghip, ngân hàng s có nhng chính sách riêng
đi vi tng nhóm khách hàng, c th:
- Chính sách cp tín dng: tùy thuc vào th hng ca doanh nghip sau khi
XHTD mà ngân hàng s cung cp các sn phm tín dng nh cho vay ngn hn theo
hn mc, cho vay ngn hn theo món, cho vay d án trung dài hn,….
- Chính sách lãi sut: cn c vào kt qu xp hng ngân hàng s đa ra các
mc lãi sut khác nhau cho tng nhóm khách hàng. Khách hàng có kt qu xp

hng tt s đc đa ra nhng mc lãi sut u tiên hn so vi nhng khách hàng có
kt qu xp hng thp hn.
- Chính sách bo đm tin vay: vi các mc xp hng khác nhau ca các
doanh nghip s tng ng có các chính sách bo đm tin vay khác nhau nh:
không cn tài sn đm bo, tài sn đm bo mt phn khon vay, tài sn đm bo
toàn b khon vay; và các hình thc bo đm tin vay khác nhau nh: bo đm tài
sn ca chính khách hàng vay, bo đm bng tài sn ca bên th ba hoc bo đm
tài sn bng tài sn hình thành t vn vay.
- Chính sách v các loi phí: khách hàng có kt qu xp hng tín dng tt s
đc u tiên v phí hn nh: gim phí, min phí đi vi các dch v do ngân hàng
cung cp.
6

- Chính sách v chm sóc khách hàng: đi vi nhng khách hàng đc xp
hng tt s đc ngân hàng quan tâm chm sóc và m rng mi quan h hp tác
hn so vi khách hàng khác nh: tng quà nhân dp ngày l, tt, k nim, sinh nht
ca Ban lãnh đo doanh nghip, đc áp dng nhng gói sn phm đc bit dành
cho khách hàng VIP,…
Ảiúp nỂợn ểànỂ pểợn ệoi n ốà ỏríẾể ệp ế pểònỂ ri ro ỏín ếnỂ
ểiỐ qỐ:
XHTD doanh nghip giúp ngân hàng phát hin sm các khon vay có kh
nng b tn tht hay chch hng chin lc tín dng mà ngân hàng đã đt ra đ t
đó có các bin pháp tng cng giám sát và điu chnh thích hp.
H thng XHTD doanh nghip là công c đ ngân hàng thc hin phân loi
n (Tài sn tín dng) theo thông l quc t. Ngân hàng cn c vào kt qu phân loi
n đ tính toán và trích lp d phòng ri ro theo quy đnh ti điu 7 Quyt đnh
493/2005/Q-NHNN ngày 22/4/2005 ca Thng đc Ngân hàng Nhà nc.
H thng XHTD doanh nghip cng s tr giúp cho ngân hàng tính toán trích
lp d phòng ri ro tín dng theo chun mc quc t IAS 39 (phng pháp chit
khu dòng tin), phc v cho vic trích lp BCTC theo chun mc k toán quc t.

Ảiúp nỂợn ểànỂ qỐn ệý ỏín ếnỂ ỏoàn ể ỏểnỂ:
H thng này s giúp các ngân hàng xác đnh mt cách hp lỦ, chính xác
nht tn tht tín dng theo tng dòng sn phm hoc lnh vc hay ngành kinh t,
phân tích đc ri ro và li nhun ca các dòng sn phm. ây là điu kin quan
trng đ có th xây dng chin lc tín dng có cht lng cao.
Cn c vào các mc xp hng, các quy trình tín dng và chính sách khách
hàng (xác đnh lãi sut, th tc tín dng,…) s đc xây dng đng b, rõ ràng và
hiu qu. Ngoài ra, nh đó mà quan đim và vn hóa qun lỦ s đc to lp rõ nét.
Các quy trình tín dng đc thit k hiu qu, do vy chi phí qun lỦ cng s đc
tit kim nhiu hn.
7

1.2.4 Các phng pháp dùng trong đánh giá XHTD doanh nghip
 XHTD doanh nghip, các t chc xp hng trên th gii thng s dng các
phng pháp sau:
PểnỂ pháp chuyên gia (analyst driven ratings):
Phng pháp này đc thc hin bng vic thu thp Ủ kin ca các chuyên
gia. Các bc thc hin c th nh sau:
Bc 1: Giai đon trc khi đánh giá
- Xác đnh s lng và lp ra danh sách các chuyên gia đc hi ý kin
- a ra bng câu hi theo các ni dung cn đánh giá
Bc 2: Giai đon đánh giá
- Tp hp các ý kin tr li ca các chuyên gia
- Phân tích các ý kin tr li
- Tp hp các kt qu đánh giá ý kin
Bc 3: Giai đon điu chnh sau khi đánh giá và đa ra kt qu đánh giá
- Thu hp phm vi đánh giá theo hng c th hn
- Gi li bng câu hi cho các chuyên gia
- Tng hp các kt qu đánh giá Ủ kin ln 2
- a ra kt qu đánh gi

 Nhn xét: phng pháp này tp hp đc ý kin ca nhiu ngi s tn dng
đc nhiu ngun kin thc, kinh nghim trên nhiu lnh vc nên kt qu s đc
xem xét  nhiu phng din khác nhau. Tuy nhiên phng pháp này có hn ch là:
không th tránh khi yu t ch quan trong quá trình đánh giá; phi thc hin đánh
giá li ý kin nhiu ln làm kéo dài thi gian đánh giá; gp khó khn trong vic tp
hp cùng lúc nhiu chuyên gia.
PểnỂ pểáp so sánể (RanỆinỂ meỏểoế)
ây là phng pháp da ch yu trên s đi chiu, so sánh các giá tr ca
doanh nghip cn đánh giá vi các doanh nghip khác hoc giá tr trung bình ngành
hay th trng. Phng pháp này bao gm các bc sau:
Bc 1: Xác đnh mc tiêu, phm vi và đi tng cn so sánh đánh giá
8

Bc 2: Thu thp các thông tin liên quan đn ch tiêu so sánh
Bc 3: Tin hành phân tích, x lý d liu và so sánh các ch tiêu
 Nhn xét: phng pháp này đc tin hành khá đn gin bi ngi đánh giá
có th s dng các ch tiêu, tiêu thc ca các doanh nghip khác hoc ca ngành đ
da vào đó làm c s cho s đánh giá ca mình. Vì đc thc hin trong thi gian
tng đi ngn nên phng pháp này khi thc hin s có chi phí thp. Bên cnh đó,
phng pháp này có nhc đim là vn không th loi tr đc yu t ch quan
trong quá trình đánh giá và trong mt s trng hp vic tin hành so sánh vi các
doanh nghip thng khó thc hin do các doanh nghip khác nhau v điu kin và
đc đim vì vy kt qu đánh giá trong trng hp này có tính chính xác cha cao.
Phng pháp chm đim (rating method)
Phng pháp xp hng này đc thc hin bng vic tin hành chm đim
trên c s thang đim đã đc xây dng t trc. Phng pháp này đc tin hành
nh sau:
Bc 1: Xác đnh ni dung và tiêu thc cn đánh giá
Bc 2: Xây dng bng đim ng vi tng tiêu thc đánh giá
Bc 3: Xây dng h thng th hng tng ng vi mc đim đt đc

Bc 4: Tp hp các d liu đu vào ca DN và tin hành phân tích các d liu
và tính toán sau đó thc hin cho đim theo bng đim đã đc xây dng  trên.
Bc 5: Tính toán tng s đim đt đc và xp hng theo h thng th hng đã
đc xây dng.
Bc 6: a ra nhng nhn xét v đim yu và đim mnh ca DN; kin ngh và
đ xut nhng Ủ kin phù hp vi DN đc đánh giá.
 Nhn xét: u đim ca phng pháp này là d thc hin, tin hành trong thi
gian ngn nên có chi phí thp. Nhc đim là vn không th loi tr hoàn tòan yu
t ch quan trong quá trình đánh giá.
Phng pháp kt hp
9

Phng pháp này là s kt hp ca các phng pháp k trên mc đích nhm
tn dng nhng u đim và hn ch nhng khuyt đim ca tng phng pháp, t
đó có th đánh giá mt cách toàn din các mt hot đng ca DN.
Phng pháp này đang đc áp dng ph bin trong các t chc xp XHTD
doanh nghip hin nay.
1.2.5 Mô hình XHTD doanh nghip
Mô hình XHTD doanh nghip có th đc hiu là quy trình đánh giá đnh
tính và đnh lng mt cách có h thng trong vic n đnh th hng, và là trung
tâm ca h thng xp hng ni b. Các mô hình này s dng thông tin tài chính và
các thông tin khác v s tín nhim ca công ty đ xác đnh th hng mt cách khách
quan. Các mô hình xp hng giúp nâng cao hiu qu quá trình xp hng  b phn
marketing hoc cho vay, và nâng cao tính n đnh, khách quan trong đánh giá ri ro
tín dng trong phm vi mt đnh ch tài chính bng cách gim các sai lch khi thc
hin đánh giá.
1.2.5.1 Mô hình Probit
Mô hình Probit gi thit rng xác sut v n đi vi mt khon tín dng có
dng phân phi chun theo dng hàm s sau :

trong đó :


x
i
(i=1,n) là các ch tiêu phn ánh ri ro kinh doanh và ri ro tài chính ca DN

Hàm s y đo lng xác sut v n ca doanh nghip. Giá tr ca hàm s y dao
đng t 01 và đng bin vi giá tr ca hàm f(X ;B).
1.2.5.2 Mô hình đim s Z ca Edward I. Altman
Mô hình đim s Z do Altman xây dng trong nhng nm 1946-1965 da
vào vic nghiên cu khá công phu trên s lng ln các công ty khác nhau ti M
vi :
(i=1,n) là các trng s th hin tm quan trng ca các ch tiêu x
i
( i=1,n)

10

đ cho đim tín dng đi vi các công ty sn xut ti M. Mc tiêu ca mô hình này
là giúp phân bit các doanh nghip phá sn và doanh nghip không phá sn. i
lng Z là thc đo tng hp đ phân tích ri ro tín dng ca doanh nghip. Mô
hình đim s Z ca Altman Ch s Z bao gm 5 t s X1, X2, X3, X4, X5, trong đó:
X1 = T s “vn lu đng ròng / tng tài sn”
X2 = T s “li nhun gi li / tng tài sn”
X3 = T s “li nhun trc thu và lãi vay/ tng tài sn”
X4 = T s “ giá tr th trng ca vn c phn/giá tr s sách ca n”
X5 = T s “doanh thu / tng tài sn”
Mô hình đim s Z đc th hin di dng sau:

Z = 1,2X1 + 1,4X2 + 3,3X3 + 0,6X4 + 1,0X5 – Áp dng cho các doanh nghip
ngành sn xut đã c phn hóa.
 Nu Z >2.99: DN nm trong vùng an toàn, cha có nguy c phá sn
 Nu 1.8< Z <2.99: DN nm trong vùng cnh báo, có th có nguy c phá sn
 Nu Z <1.8: DN nm trong vùng nguy him, nguy c phá sn cao.
T mô hình đim s Z ban đu Altman phát trin thêm Z' và Z" đ có th áp
dng theo tng loi hình ca doanh nghip:
Z' = 0.717X1 + 0.847X2 + 3.107X3 + 0.42X4 + 0.998X5 – Áp dng vi ngành
sn xut cha c phn hóa.
 Nu Z' > 2.9: DN nm trong vùng an toàn, cha có nguy c phá sn
 Nu 1.23< Z'<2.9: DN nm trong vùng cnh báo, có th có nguy c phá sn
 Nu Z' <1.23: DN nm trong vùng nguy him, nguy c phá sn cao.
Z" = 6.56X1 + 3.26X2 + 6.72X3 + 1.05X4 – Áp dng cho hu ht các loi
hình DN.
 Nu Z" >2.6: DN nm trong vùng an toàn, cha có nguy c phá sn
 Nu 1.2 < Z" < 2.6: DN nm trong vùng cnh báo, có th có nguy c phá sn
 Nu Z” <1.1: DN nm trong vùng nguy him, nguy c phá sn cao.


11

Bng 1.1: Tng hp kt qu ca mô hình ch s Z ca Altman
Ch s
Loi doanh nghip
Nguy c
phá sn cao
Có th có
nguy c
phá sn
Cha có

nguy c
phá sn
Z ca
Altman
ã c phn hóa, ngành sn
xut
Z<1.8
1.8<Z<2.99
2.99<Z
Cha c phn hóa, ngành
sn xut
Z<1.23
1.23<Z<2.9
2.9<Z
Chung cho tt c các
ngành (sn xut, bán l,
dch v, xây dng)
Z<1.1
1.2<Z<2.6
2.6<Z
(Ngun: www.rating.com.vn)
1.2.5.3 Mô hình Logit
Mô hình này gii hn xác sut ly k ca ri ro mt vn đi vi mt khon tín
dng nm trong khong t 0 đn 1 và gi s xác sut này đc phân b theo dng
hàm s:

F(Z
i
) =
)

zi-
e1(
1


Trong đó:
 e: là c s t nhiên.
 F(Zi) là xác sut ly k ca mc ri ro đi vi mt khon vay.
 Zi =





+ sai s, 

phn ánh mc đ quan trng ca ch tiêu th j trong
vic gii thích quá kh chi tr ca ngi vay, 

phn ánh xác sut bình quân ri ro
mt vn ca ngi vay E(Z
i
)=(1-p
i
) vi p
i
là xác sut tr n ca khon vay.
1.2.5.4 Mô hình cu trúc ri ro tng hp ca Merton
Mô hình cu trúc ri ro tng hp đc Merton xây dng đu tiên vào nm
1974 da trên nhng nguyên tc cn bn ca mô hình đnh giá quyn chn Black &

Schole.
Ni dung ca mô hình đnh giá quyn chn Black & Schole: các c đông ca
doanh nghip đc xem nh đang nm gi mt quyn chn mua (call option) đi
vi tài sn ca công ty, và giá thc hin ca quyn chn mua này đc xem nh là
mnh giá ca các khon n ca công ty. Công ty s v n khi giá tr th trng ca
12

tng tài sn thp hn mnh giá ca các khon n vì khi đó các c đông s chn
quyn không thanh toán các khon n.
Da vào nhng nguyên tc ca mô hình đnh giá quyn chn nói trên,
Merton đã kt hp các yu t v ri ro kinh doanh, ri ro tài chính, giá tr th trng
ca tng tài sn ca công ty đ c tính kh nng v n ca mt DN. Kh nng v
n đc phn ánh thông qua ch tiêu khong cách v n (Distance to default).
Khong cách v n =
Giá tr th trng tng tài sn - im v n
Giá tr th trng tng tài sn x Ri ro tài sn
(*)
Trong đó,
im v n: là đim mà ti đó giá tr th trng ca tng tài sn thp hn
mnh giá ca khon n.
Vic c tính đim v n tùy thuc vào kinh nghim ca nhà phân tích và
các nghiên cu thng kê v nhng trng hp v n ph bin. Còn theo nghiên cu
ca Moody thì ti đim v n, giá tr th trng ca tng tài sn ca công ty s nm
đâu đó gia giá tr ca n ngn hn và giá tr ca tng n.
Nh vy theo công thc (*) nu khong cách v n càng ln thì kh nng v
n c tính ca doanh nghip càng thp và ngc li.
Trong thc t, khi s dng mô hình Merton s gp mt s khó khn nh: s
phc tp ca các khon n (khác nhau v k hn, lãi sut…), s bt cân xng thông
tin trong vic phn ánh các thông tin có liên quan đn ri ro ca doanh nghip Do
đó đ có th vn dng có hiu qu mô hình này trong XHTD doanh nghip thì đòi

hi phi có s điu chnh phù hp đi vi các thông s đc s dng trong mô hình.
1.2.6 Nguyên tc vƠ các ch tiêu XHTD doanh nghip
1.2.6.1 Nguyên tc XHTD doanh nghip
XHTD doanh nghip da trên các nguyên tc c bn sau:
Phân tích các yu t đnh tính vƠ đnh lng
Yu t đnh lng: là các quan sát đc đo lng bng s, các d liu đc
ly trên các báo cáo tài chính chng hn nh doanh thu, li nhun, lãi vay phi tr
ca doanh nghip….
13

Yu t đnh tính: là nhng quan sát không đo lng bng s, d liu đc ly
tùy theo tng tiêu chí đánh giá chng hn nh môi trng hot đng ca doanh
nghip, nhng d báo ch quan v v th cnh tranh ca doanh nghip, hot đng
ca ban giám đc, chin lc ca doanh nghip và các tác đng bên ngoài.
Phơn tích các yu t tác đng đn bn thơn doanh nghip
Các ri ro mang tính v mô nh tc đ tng trng kinh t ca quc gia, s
n đnh v chính tr, chính sách tài chính, s m ca th trng….
Các ri ro trong hot đng kinh doanh nh tình hình cnh tranh, xu hng th
trng, v th kinh doanh ca công ty, s đa dng hóa hot đng và các lut l quy
đnh.
Các ri ro tài chính, các ch tiêu này ph thuc vào tng ngành ngh, kt hp
so sánh gia ri ro tài chính và ri ro kinh doanh, xem xét đ linh hat tài chính
cng nh hiu qu ca chính sách tài chính.
Phân tích hng phát trin ca công ty nh cht lng ban qun lỦ và chin
lc kinh doanh.
Phân tích tình trng pháp lỦ ca doanh nghip.
Chm đim các ch tiêu
Cn c vào vic phân tích các thông tin đu vào ca doanh nghip, tin hành
chm đim cho tng ch tiêu theo h thng thang đim đã đc xây dng.
Tng hp đim vƠ xp hng

Sau khi tính đim thì tng hp đim và tin hành xp hng da vào bng các
kỦ hiu xp hng.
Các h thng hng mc tín nhim thng đc xp hng theo thông l quc
t, thông thng gm 10 loi đnh mc tín nhim t AAA, AA, A cho đn C và D.
Trong đó AAA là đnh mc tín nhim cao nht trong h thng đnh mc tín nhim.
Các doanh nghip đc xp hng AAA có kh nng hoàn tr cao nht các ngha v
tài chính ca mình. Cho đn các doanh nghip hng C, có nguy c không tr đc
n rt cao và hng D s dng khi doanh nghip đã thc s phá sn.

14

Bng 1.2: KỦ hiu XHTD dƠi hn ca mt s t chc XHTD DN
Bng kỦ hiu Xp hng tín dng dƠi hn
Ký hiu xp hng tín dng
Gii thích
Phơn loi
Moody's
S&P
Fitch
Aaa
AAA
AAA
Cht lng cao nht, hoàn toàn tin tng,
n đnh, đ ri ro thp nht
ảnỂ đỐ
ỏ
Aa1, Aa2, Aa3
AA
AA
Cht lng cao, ri ro thp nht

A1, A2, A3
A
A
Hng khá, ri ro thp, tuy nhiên có th b
nh hng bi tình hình kinh t
Baa1, Baa2, Baa3
BBB
BBB
Hng trung bình, có th cha đng các
yu t ri ro, tuy nhiên vn an toàn trong
hin ti
Ba1, Ba2, Ba3
BB
BB
Có yu t ri ro, có th gp khó khn
trong tr n, d b nh hng bi tình hình
kinh t
ảnỂ ri
ro
B1, B2, B3
B
B
Ri ro cao, tình hình tài chính có th bin
đng mnh theo thi gian
Caa1, Caa2, Caa3
CCC
CCC
Ri ro cao, ch có kh nng tr n nu tình
hình kinh t lc quan và không b xu đi
Ca

CC, C
CC, C
vô cùng ri ro, có th đã phá sn hoc gn
phá sn nhng đang c gng thc hin các
ngha v thanh toán

CI, R

ang b giám sát hot đng do không có
kh nng thanh toán
C
SD, D
D
Xp hng thp nht, phá sn hoc s b
phá sn trong hu ht các trng hp
(Ngun:
1.2.6.2 Các ch tiêu XHTD doanh nghip
 Các ch tiêu tƠi chính
Các ch tiêu này đc tính toán t : các báo cáo tài chính quỦ (nm) gn nht
ti thi đim chm đim: Bng cân đi k toán, Báo cáo kt qu hot đng kinh
doanh, Báo cáo lu chuyn tin t ca khách hàng doanh nghip, Thuyt minh
BCTC và mt s thông tin khác t doanh nghip: s lng lao đng, bng lng,…
Các t s kh nng thanh toán
 Kh nng thanh toán hin thi
 Kh nng thanh toán nhanh
 Kh nng thanh toán tc thi