CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TUÂN THỦ THUẾ CỦA NGƯỜI NỘP THUẾ TẠI TP HỒ CHÍ MINH

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM




NG TH BCH VÂN





CÁC NHÂN T TÁC NG N
TUÂN TH THU CA NGI NP THU
TI TP.HCM





LUN VN THC S KINH T






TP.H Chí Minh – Nm 2012

B GIÁO DC VÀ ÀO TO

TRNG I HC KINH T TP.HCM



NG TH BCH VÂN




CÁC NHÂN T TÁC NG N
TUÂN TH THU CA NGI NP THU
TI TP.HCM

Chuyên ngành: Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.31.12

LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC:

PGS.TS. S ÌNH THÀNH



TP.H Chí Minh – Nm 2012
i

LI CAM OAN
Tôi cam đoan lun vn tt nghip là nghiên cu ca riêng tôi. Các d liu, kt qu

nghiên cu là trung thc. Nhng trích dn có ghi tên ngun c th, các tài liu tham
kho đc lit kê rõ ràng. Tôi hoàn toàn chu trách nhim v ni dung ca lun vn tt
nghip.

Tác gi: ng Th Bch Vân


















ii

LI CM N
Trong quá trình hc tp, nghiên cu và thc hin lun vn tt nghip chng trình đào
to thc s chuyên ngành Tài chính nhà nc ti trng đi hc Kinh t Tp.HCM, tôi
đã nhn đc s h tr nhit tình t nhiu ngi. Tôi xin chân thành gi li cám n
sâu sc đn:

Tp th ging viên trng i hc Kinh t Tp.HCM đã truyn đt ki
n thc
chuyên sâu ca ngành Tài chính nhà nc cng nh phng pháp nghiên cu
khoa hc to nn tng cho tôi hoàn thành lun vn. Tôi đc bit gi li cám n
chân thành đn PGS.TS S ình Thành – Trng khoa Tài chính nhà nc đã
tn tình hng dn tôi trong quá trình thc hin lun vn. ng gi li cám n
sâu sc đn Quý thy cô khoa Tài chính nhà nc đã không ngng đng viên
tôi hc tp và nghiên cu.
Các anh ch công tác t
i Cc thu Tp.HCM đã to điu kin thun li v vic
cung cp s liu đ tôi hoàn thành lun vn này cng nh s nhit tình ca các
anh ch đã tham gia hoàn thành phiu kho sát ca đ tài nghiên cu.
Gia đình, bn bè và các anh ch em đã cùng tôi chia s khó khn trong quá
trình thc hin lun vn.
Trong quá trình hoàn thành đ tài, mc dù đã c gng tip cn vi h
 thng c s lý
thuyt t các tài liu trong và ngoài nc, cng nh phng pháp x lý s liu khoa
hc, tuy nhiên thiu sót là điu có th không tránh khi. Kính mong nhn đc s đóng
góp quý báu t Quý thy cô đ lun vn đc hoàn chnh hn.

Tác gi: ng Th Bch Vân



iii

MC LC

Li cam đoan
Li cm n

Danh mc các ch vit tt
Danh mc các bng, biu
Danh mc các hình v, đ th.
Danh mc ph lc

LI M U 01
1. Lý do chn đ tài 01
2. Tình hình nghiên cu trong và ngoài nc 02
3. Mc tiêu nghiên cu 05
4. i tng nghiên cu 06
5. Phm vi và phng pháp nghiên cu 06
6. Ý ngha ca đ tài 07
7. Kt cu ca đ tài 07

Ch
ng 1: LÝ THUYT V TUÂN TH THU VÀ CÁC NHÂN T TÁC
NG N TUÂN TH THU. 09
1.1. Tuân th thu 09
1.1.1 Khái nim tuân th thu 10
1.1.2 Hành vi không tuân th thu 13
1.2. Các thc đo v mc đ tuân th và không tuân th 15
1.3. Các nhân t tác đng đn tuân th thu 17
1.3.1. Các nhân t liên quan đn chính sách thu 17
1.3.2. Các nhân t liên quan đn qun lý thu 21
iv

1.3.3. Các nhân t liên quan đn ngi np thu 29
Kt lun chng 1 38

Chng 2: THC TRNG QUN LÝ TUÂN TH THU TI CC THU

TP.HCM 41
2.1. Xu hng ci cách qun lý thu ca Vit Nam 41
2.2. Chin lc qun lý tuân th 48
2.3. Thc trng qun lý tuân th thu ti cc thu Tp.HCM 50
2.3.1. Qun lý kê khai, k toán thu 50
2.3.2. Kim tra, thanh tra thu 51
2.3.3.
Hot đng tuyên truyn, h tr ngi np thu 52
2.3.4. Ci cách và hin đi hóa qun lý thu 54
2.3.5. Cng thông tin đin t Cc thu Tp.HCM 55
Kt lun chng 2 58

Chng 3: PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T TÁC NG N TUÂN TH THU
CA NGI NP THU TI TP.HCM 59
3.1. Thit k nghiên cu 59
3.2. Khung khái nim mô hình nghiên cu 61
3.3. Nghiên cu đnh tính 62
3.3.1. Mc tiêu 62
3.3.2. Phng vn sâu 62
3.3.3 Kt qu nghiên cu đnh tính 62
3.4. Nghiên cu đnh lng 63
3.4.1. Mc tiêu 63
3.4.2. Bin đo lng trong mô hình 63
3.4.3 Thit k bng kho sát 64
v

3.4.4. Xác đnh kích thc mu và tin hành kho sát 65
3.4.5. Thang đo 66
3.5 . Mô t mu kho sát 68
3.5.1. Thông tin v đi tng đc kho sát 68

3.5.2. Kt qu thng kê mô t 70
3.6. Phân tích đ tin cy 72
3.7. Phân tích nhân t khá m phá 73
3.8. Phân tích hi quy 76
3.9. So sánh kt qu phân tích đnh lng vi mt s nghiên cu trc 78
Kt lun chng 3 80

Chng 4: NHN NH VÀ KHUYN NGH 81
4.1. Nhng phát hin chính 81
4.2. Khuyn ngh
82
4.2.1. Không ngng hoàn thin chính sách thu theo hng rõ ràng, minh bch, công
khai và đy đ 82
4.2.2. Xây dng hình nh c quan thu hng đn khách hàng vi cht lng dch v
đc nâng cp 83
4.2.3. Ci thin và nâng cao giá tr s dng ca trang thông tin đin t Cc thu
TP.HCM theo xu hng phù hp vi yêu cu ca h thng thu đin t 84
4.2.4. Tng cng hiu qu chc n
ng thanh tra, kim tra thu 85
4.2.5. Tng cng giáo dc kin thc thu nhm ci thin nhn thc ca ngi np
thu 85
4.2.6. Xây dng vn hóa t giác tuân th thu mt cách hiu qu. 86
4.2.7. Tng cng thit lp mt h thng hot đng da trên c ch tip nhn thông tin
và phn hi, kt hp vi vic đánh giá các phn h
i 87
4.2.8. Xây dng c s d liu thông tin tng hp v ngi np thu 87
vi

4.2.9. Xem xét vic xây dng chc nng cung ng dch v cho ngi np thu 88
4.2.10. Mt s gii pháp khác 89

4.3. Hn ch ca đ tài và hng nghiên cu tip theo 90
Kt lun chng 4 91

KT LUN
TÀI LIU THAM KHO
PH LC



















vii


DANH MC CH VIT TT

ATO S thu

v
Ú
c
CBN
V
Cán b nhân viên
CCT Chi cc thu

CNTT Công ngh thông tin
CQT C quan thu

DN Doanh nghi
p
EFA Phân tích nhân t

khám phá
GDP Tng sn phm quc ni
GTGT Giá tr gia tng
HMRC S thu vng quc Anh
IRS S thu

v M
MST Mã s thu
NNT Ngi n
p
thu

OECD T chc H

p
tác và Phát trin Kinh t
PL Ph lc
TAMP D án hin đi hóa ngành thu
TCT T

ng cc thu

TNCN Thu nh
p
cá nhân
TND
N
Thu nh
p
doanh nghi
p
Tp.HCM Thành ph H Chí Minh
UBND

y ban nhân dân



viii



DANH MC CÁC BNG BIU

Bng Tên bng Trang
Bng 1.1 Các cách ti

p
cn tuân th thu

12
Bng 1.2 Tóm tt các nhân t tác đng đn tuân th thu 39
Bng 1.3
K

t qu
m
t s

nghiên cu v

m

i quan h gia gii tính và tuân
th thu
PL8
Bng 1.4
K

t qu
m
t s

nghiên cu v


m

i quan h gia
m
c thu nh
p
và
tuân th thu
PL8
Bng 2.1 Khung giám sát k

t qu hot đng mi47
Bng 2.2
K
t qu công tác qun lý kê khai thu 50
Bng 2.3
K

t qu công tác ki

m tra, thanh tra thu

51
Bng 2.4
K
t qu công tác ci cách và hin đi hóa qun lý thu 54
Bng 3.1
K


t qu
p
hân tích đnh tính các nhân t

tác đng đ

n tuân th
thu
62
Bng 3.2 Mã hóa thang đo61
Bng 3.3
K
t qu thng kê mô t 74
Bng 3.4
K

t qu
p
hân tích đ tin cy thang đo76







ix


DANH MC CÁC HÌNH V


Hình Tên hình Trang
Hình 2.1 So sánh khong cách trong quy trình nhim v thu ca Vit Nam so vi
thông l quc t
42
Hình 2.2 Mc tiêu và các ch s hin đi hóa qun lý thu 46
Hình 2.3 Chi

n lc qun lý tuân th 48
Hình 3.1 Quy trình nghiên cu60
Hình 3.2 Mô hình nghiên cu
–
Các nhân t

tác đng đ

n tuân th thu

ti
Tp.HCM
66
Hình 3.3 Các nhân t

tác đng đ

n tuân th thu

ti Tp.HCM (Mô hình đi


u chnh) 64
Hình 3.4 Thông tin v gii tính đi t

ng đ

c kho sát 69
Hình 3.5 Thông tin v

đ tu

i đ

i t

ng đ

c kho sát 69
Hình 3.6 Thông tin v trình đ đi t

ng đ

c kho sát 69
Hình 3.7 Thông tin v

vic tham gia khóa hc b

sung v

thu


ca đ

i t

ng đ

c
kho sát
69








x



DANH MC PH LC

STT Ph lc
01 Phng v

n chuyên gia
02 Phiu kho sát các nhân t tác đng đn tuân th thu ti Tp.HCM
03 Phân tích th


ng kê mô t
04
K
t qu kim đnh Cronbach’s Alpha
05
K

t qu
p
hân tích nhân t

khám phá EFA
06
K
t qu
p
hân tích hi quy tu
y
n tính
07 Các tiêu chí c bn đánh giá trang thông tin đin t trên mng Internet ca các
đn v trc thuc B khoa hc và công ngh
08 Các nhân t khác tác đng đn tuân th thu.


1
LI M U
1. Lý do chn đ tài :
Vit Nam cng nh các quc gia đang phát trin khác đang đi mt vi mt trong
nhng thách thc ln trong công tác qun lý thu là làm th nào hn ch tht thoát

ngun thu thu và nh đó nâng cao mc đ tuân th thu. Mc tuân th thp nh
hng nht đnh đn tng trng và phát trin kinh t  m
t s khía cnh nh: các
nc có ngun lc hn hp hn đ phát trin, h thng thu có xu hng tr nên méo
mó hn và ít công bng hn, và chính sách thu s d b tác đng bi nhng thay đi.
Vit Nam đã và đang thc hin c ch qun lý thu mi, ngi np thu t khai, t
np thu vi ch trng tng c
ng tính ch đng, t chu trách nhim trc pháp
lut trong thc hin ngha v thu ca các t chc, cá nhân. T khai, t np thu là c
ch qun lý thu, trong đó ngi np thu đc ch đng và t giác thc hin ngha
v thu ca mình theo quy đnh ca pháp lut. Ngi np thu t kê khai, t tính toán
s thu ph
i np, t np thu cho ngân sách nhà nc theo đúng thi hn lut quy
đnh và t chu trách nhim v vic kê khai, np thu ca mình. C quan qun lý thu
không can thip trc tip vào vic kê khai, np thu ca ngi np thu tr trng
hp phát hin ra các sai sót, vi phm hoc có du hiu không tuân th thu. Tuy
nhiên, trong trng hp đng c tuân th ca ngi n
p thu kém cùng vi nng lc
qun lý ca c quan thu cng yu kém, không th phát hin các hành vi gian ln
thu ca ngi np thu, c ch t khai t np s không phát huy đc hiu qu.
Chính vì vy, nn tng ca qun lý thu hin đi hng đn và phát huy cao nht tính
t giác tuân th pháp lut ca ngi np thu. Vn đ đt ra là t
 khi Vit Nam chính
thc áp dng c ch t khai t np cho đn nay, hoàn toàn cha có mt nghiên cu
chính thc hay mt đng thái tích cc t phía c quan thu hay các c quan chc
nng khác quan tâm đn vic đo lng các nhân t nh hng đn hành vi tuân th
thu ca ngi np thu, cng nh tin hành nghiên cu nhng yu t nào giúp cho
ngi np thu tuân th thu
 tt hn. Trong khi đó, hu ht các nghiên cu đã có v

2
vn đ này đu thng nht rng yêu cu tt yu là các c quan thu cn quan tâm
nghiên cu v các yu t tác đng đn vic tuân th thu ca ngi np thu, nht là
khi áp dng h thng t khai t np, nhm đm bo hiu qu và hiu lc công tác
trong qun lý thu. Ngoài ra, hành vi tuân th thu ca ngi np thu chu s
tác
đng phc tp ca nhiu nhân t khác nhau, và thay đi tùy theo tình hình riêng ca
mi quc gia. Chính vì vy, nht thit c quan thu phi quan tâm ci thin tuân th
thu cho ngi np thu sau khi đã xác đnh các yu t tác đng đn tuân th thu
ca ngi np thu nhm đm bo thc hin tt nht vai trò ca mình.
Xut phát t yêu cu thc tin
y, và vi vai trò là mt hc viên chuyên ngành Tài
chính nhà nc, tôi đã chn đ tài “ CÁC NHÂN T TÁC NG N TUÂN TH
THU CA NGI NP THU TI TP.HCM” làm đ tài thc s ca mình đ
khám phá nhng nhân t thc t tác đng đn tuân th thu ti mt đa phng đóng
góp ngân sách (ch yu là s thu thu) hàng đu c nc, t đó góp phn ci thin
m
c đ tuân th ca ngi np thu.
2. Tình hình nghiên cu trong và ngoài nc
Tình hình nghiên cu trong nc
Nguyn Th L Thúy (2009) thc hin nghiên cu đ tài “ Hoàn thin qun lý thu
thu ca nhà nc nhm tng cng s tuân th thu ca doanh nghip_ Nghiên cu
tình hung ca Hà Ni” tp trung phân tích t hot đng qun lý thu thu ca nhà
nc, t đó đa ra gi
i pháp tng cng tuân th thu đi vi các doanh nghip. V
phng pháp nghiên cu, đ tài s dng mt s phng pháp khác nhau nh kt hp
lch s vi logic, tng hp và phân tích đ rút ra kt lun (Nguyn, 2009), tuy nhiên,
đ tài cha s dng các phng pháp phân tích đnh lng nhm cung cp nhng
lun c xác đáng và thuyt phc hn. Kt qu, tác gi kt lu

n các hành vi gian ln v
thu là do ngi np thu cha hiu sâu sc v ngha v và quyn li t khon tin
thu mà mình đóng góp; cha hiu rõ v ni dung chính sách và nghip v tính thu,
kê khai và np thu; cha nhn thc đúng trách nhim pháp lut v ngha v phi kê


3
khai, np thu ca mình, cng nh các hình thc x pht nu doanh nghip vi phm
lut thu. Tính tuân th, t nguyn cha cao trong vic kê khai, tính thu và np thu.
Võ c Chín (2011) nghiên cu v “Các nhân t tác đng đn hành vi tuân th thu
ca doanh nghip – trng hp tnh Bình Dng” s dng phng pháp nghiên cu
đnh lng đã đnh danh và đnh lng đc các nhân t tác đng đ
n hành vi tuân
th thu ca doanh nghip. Mô hình nghiên cu theo đ xut ca tác gi gm nhóm
nhân t v đc đim doanh nghip, ngành kinh doanh, nhóm nhân t v xã hi, v
kinh t, h thng thu và tâm lý nh hng đn s tuân th thu ca các doanh
nghip. Kt qu cho thy yu t kinh t, h thng thu, các yu t v tâm lý, đc đim
doanh nghi
p và yu t xã hi ca doanh nghip đu tác đng đn hành vi tuân th
ca doanh nghip ti Bình Dng. Tuy nhiên, nghiên cu này ch phù hp vi thc t
các doanh nghip ti tnh Bình Dng.
Ngoài ra, giai đon t nm 2010 đn 2011 cng có khá nhiu lun vn thc s nghiên
cu v các lnh vc có liên quan đn vic tuân th thu ca ngi np thu, mc dù
đó không ph
i là nhng nhân t tác đng trc tip đn hành vi tuân th thu, chng
hn nhng nghiên cu đánh giá s hài lòng ca ngi np thu, Tuy nhiên, cho
đn hin ti, vn cha có nghiên cu chính thc nào ti Tp.HCM nghiên cu các
nhân t tác đng đn hành vi tuân th thu ca bn thân nhng ngi trc tip làm
công vic kê khai, k toán thu cho các doanh nghip.
Tình hình nghiên cu ngoài nc

Tuân th thu đã
đc phát trin thành mt ch đ nghiên cu ln trong lnh vc tâm
lý hc kinh t. Vn đ này đã đc tip cn t nhiu quan đim khác nhau, làm sáng
t nhiu khía cnh khác nhau v hành vi ca ngi np thu.
Jackson và Million (1986) thc hin mt s tng hp toàn din v lý thuyt tuân th
thu và xác đnh 14 nhân t chính đã đc các nhà nhiên cu trc đó phát hin có
tác
đng đn hành vi tuân th thu. Nhng nhân t này đã đc Fischer và cng s


4
tng hp thành 4 nhóm trong mô hình m rng ca ông (mô hình Fischer) bao gm
các nhân t tác đng đn c hi không tuân th, quan đim và nhn thc ca ngi
np thu, các nhân t liên quan đn h thng thu và các nhân t nhân khu hc. Mô
hình này cung cp cho ngi đc mt khuôn kh đ hiu tác đng ca nhng nhân t
kinh t xã hi và tâm lý hc đn quyt đnh tuân th thu ca ng
i np thu.
Gerald Chau và Patrick Leung (2009) đã m rng mô hình tuân th thu ca Fisher
bng cách b sung thêm các nhân t môi trng quan trng khác _ vn hóa và s
tng tác gia c hi không tuân th vi h thng thu tác đng đn hành vi tuân th
thu (mô hình Fischer m rng) và đ ngh các nghiên cu tip theo cn tp trung xác
đnh tác đng ca tng nhân t và tng tác gia nhng nhân t này tác đng nh th

nào đn tuân th thu. Nghiên cu này cng cho rng hu ht nhng nghiên cu hin
có v tuân th thu đu đc thc hin  các quc gia đã phát trin, trong khi các
quc gia đang phát trin li d b tn thng hn khi hành vi không tuân th thu
din ra. Vì vy h đ ngh cn tin hành nhiu nghiên cu thc nghim hn v hành
vi tuân th thu
 ca ngi np thu  các quc gia đang phát trin.
Mt nghiên cu tng hp khác v các nhân t tác đng đn tuân th thu đc thc

hin bi Nicoleta BARBUTA-MISU (2011) cng phân chia các nhân t quan trng
nht tác đng đn tuân th thu thành 2 nhóm: các nhân t v kinh t (thu sut, kim
tra thu, hình pht, …) và các nhân t phi kinh t (nhn thc v công bng, thái đ
ca ng
i np thu, chun mc xã hi, ). Nghiên cu này mt ln na cung cp nn
tng lý thuyt quý báu cho nhng nhà nghiên cu sau thc hin nghiên cu v các
nhân t tác đng đn tuân th thu ca ngi np thu.
Alm và Torgler (2011) cho rng chin lc tuân th v hành chính da trên vic bt
buc s là đim khi đu hp lý nhng cha phi là đim kt thúc tt đ gii quyt
khong cách thu. Vn đ  ch cht lng nhng dch v do c quan thu cung cp
và
đc bit là nim tin ca ngi np thu. Tng t, Molero và Pujol (2011) cho
rng tuân th thu cn đc phân tích trong mt khuôn kh rng hn v hành vi con


5
ngi, không phi ch da trên các bin v kinh t mà còn da trên các nhân t khác
chng hn nh s bt bình, ý thc v trách nhim và ngha v chung, các vn đ v
đo đc, tinh thn v tha, tinh thn quc gia, … (Buchanan, 1995; Gintis và cng s
2003, Torgler và Werner 2005; Alm và Torgler 2006). Nghiên cu này cho rng khi
công chúng cho rng cht lng dch v công do chính ph cung cp không tt, cách
duy nht đ gia tng đo đc v thu cho ngi n
p thu là tng cng cht lng
ca nhng dch v này. Ngc li, mt khi h cm nhn cht lng dch v công tt,
bn thân h s có quan đim nhìn nhn và tuân th thu tt hn.
Mt nghiên cu khác rng hn và khá phù hp vi tình hình ca Vit Nam vi đ tài
“ Các yu t quyt đnh ca hành vi tuân th thu 
Châu Á – trng hp ca
Malaysia” đc thc hin bi Palil và Mustapha (2011). Chín nhân t quyt đnh tuân
th thu đc xác đnh gm kh nng/ xác sut b kim tra, nhn thc v chi tiêu

chính ph, nhn thc v s công bng, hình pht, nhng áp lc v tài chính, nhng
thay đi trong chính sách ca chính ph hin ti, nh hng t các nhóm tham chiu,
hiu qu hot đng c
a c quan thu và kin thc v thu, đc bit khi áp dng c
ch t khai t np. Nghiên cu cng giúp các nhà qun lý thu nhn thy tm quan
trng ca kin thc thu vi vic h tr thit k mt chng trình giáo dc v thu,
đn gin hóa h thng thu và phát trin mt s hiu bit rng hn v
 hành vi ca
ngi np thu. Nghiên cu này đc xem là khá phù hp vi thc t Vit Nam.
Nh vy, tuân th thu là mt vn đ phc tp, chu s tác đng ca hàng lot các
nhân t khác nhau và thay đi theo tng ch th nghiên cu khác nhau
3. Mc tiêu nghiên cu:
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài là xác đnh các yu t tác đng đn hành vi tuân th
thu ca ng
i np thu ti Tp.HCM, t đó đ ra nhng kin ngh tt nht có th
nhm ci thin tính tuân th ca ngi np thu.  đt đc mc tiêu phân tích này,
đ tài tp trung tr li nhng câu hi nghiên cu sau:


6
1) Nhng yu t nào tác đng đn hành vi tuân th thu ca ngi np thu
trng hp ti Tp.HCM ?
2) Mc đ tác đng c th ca tng yu t đn hành vi tuân th thu ca ngi
np thu ti Tp.HCM nh th nào?
4. i tng nghiên cu:
Xut phát t vn đ nghiên cu đc trình bày  phn t
ng quan, vn đ đt ra là ti
sao NNT tuân th hoc không tuân th thu và ti sao NNT li tuân th  mt cp đ
nht đnh nào đó. Mun nâng cao tính tuân th t nguyn ca NNT thì cn phi hiu
tính tuân th b tác đng bi nhng yu t nào và mc đ tác đng ca nhng yu t

này ra sao đ t đó có bin pháp nâng cao tính tuân th thu. Khi ngi np thu
 t
nguyn tuân th thu, công tác qun lý thu s đn gin hn nhng vn đt đc hiu
qu nht đnh. Hành vi tuân th ca ngi np thu không phi là mt yu t đc lp,
bt bin, nó chu tác đng ca các yu t trong môi trng hot đng và các yu t
trong bn thân ngi np thu. Chính vì vy, đ tài t
p trung kho sát ý kin ca
nhng nhân viên đang trc tip thc hin công tác kê khai, k toán thu cho các
doanh nghip ti TP.HCM do đc thù SXKD ti Tp.HCM là ni hot đng kinh t
nng đng nht, vi các lnh vc SXKD đa dng nhm đm bo tính đi din tt cho
mu nghiên cu.
5. Phm vi và phng pháp nghiên cu:
 tài cn c trên c s lý thuyt v các nhân t tác đ
ng đn tuân th thu và s
dng mô hình nghiên cu các yu t tác đng đn hành vi tuân th thu ca ngi
np thu ca tác gi Mohd Rizal Palil (2011) đ đ xut mô hình nghiên cu. Sau đó,
tác gi s dng phng pháp nghiên cu đnh tính kt hp đnh lng kim đnh mô
hình này ti Tp.HCM, vi s lng đi tng đc kho sát là 346 đi tng. Toàn
b d li
u đc x lý bng phn mm SPSS 16.0, qua các bc:



7
 Làm sch d liu.
 Kim đnh đ tin cy thang đo bng h s tin cy Cronbach’s Alpha đ kim
đnh s tng quan gia các bin và loi b các bin có đ tin cy không phù
hp.
 Phân tích nhân t khám phá EFA tìm ra các nhóm nhân t nh hng ti hành
vi tuân th thu ca ngi np thu.

 Phân tích hi quy tuyn tính nhm xác đnh mc đ tác đng c
a các nhân t
đn hành vi tuân th thu ca ngi np thu.
6. Ý ngha ca đ tài:
Trc ht, đ tài là kt qu ca vic thc hành mt nghiên cu khoa hc bng phng
pháp đnh tính kt hp đnh lng nhm hiu rõ và thc hin đúng nhng yêu cu c
bn ca mt nghiên cu khoa hc.
V mt lý thuyt và phng pháp nghiên c
u, đ tài mnh dn th nghim k thut
ly mu snowball trong quá trình tin hành nghiên cu.
V mt thc tin, tác gi mong mun đ tài tht s xác đnh đc nhng nhân t thc
t có tác đng đn hành vi tuân th thu ca nhng ngi đang trc tip thc hin
công vic kê khai, k toán thu cho các doanh nghip, t đó đ xut nhng gii pháp
xác đáng nhm giúp c quan thu thu hiu hn ngi np thu, tng cng tính tuân
th t nguyn cho ngi np thu.
7. Kt cu ca đ tài:
 tài đc kt cu gm các chng:
LI M U.
Chng 1: LÝ THUYT TUÂN TH THU VÀ CÁC NHÂN T TÁC NG
N TUÂN TH THU.


8
Chng 2: THC TRNG QUN LÝ TUÂN TH THU TI CC THU
TP.HCM.
Chng 3: PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T TÁC NG N TUÂN TH THU
CA NGI NP THU TI TP.HCM
Chng 4: NHN NH VÀ KHUYN NGH
KT LUN

9
CHNG 1
LÝ THUYT TUÂN TH THU VÀ CÁC NHÂN T TÁC NG N
TUÂN TH THU.

Chng này trình bày tóm lc c s lý thuyt có liên quan đn tuân th thu và các
nhân t tác đng đn tuân th thu da trên nhng nghiên cu trc đó nhm xây
dng khung khái nim các nhân t tác đng đn tuân th thu ti Tp.HCM.
1.1. Tuân th thu
Tuân th thu là vn đ đc nhiu nhà nghiên cu quan tâm t rt lâu. Quan đim
truyn thng cho rng hu ht ngi np thu không t nguyn tuân th thu, h ch
chp hành ngha v thu khi có s cng ch ca c quan thu (CQT) hoc khi b tác
đng bi li ích kinh t. Vì vy, cách tip cn tuân th thu theo lut thu ch có th
làm gim mc đ trn thu ch
không th hng đn vic tng cng tuân th thu.
Khái nim tuân th thu còn thu hút nhiu nhà nghiên cu tham gia tranh lun v

phng din tuân th t nguyn hay không t nguyn. Mt trong nhng mc tiêu
đc xem là cao nht ca qun lý thu là tng tính tuân th t nguyn ca ngi np
thu, thay vì đa ra nhng hình thc x pht các đi tng trn thu và tránh thu.
Hu ht quan đim nghiên cu hin nay đu tp trung xem xét tính t nguyn chp
hành thu. James và Alley (1999) đã đt ra câu hi: s “tuân th” có đc là do hành
vi t nguyn hay bt buc? Nu ngi np thu “tuân th” ch vì s đe da hoc do
các bin pháp cng ch hành chính, hoc do c hai thì điu này không đc cho là
hoàn toàn tuân th, ngay c khi khon thu t thu đt đn 100% so v
i mc thu phi
np theo lut đnh. Vì vy, quan đim hin đi cho rng c quan qun lý thu s thành
công khi gia tng đc s tuân th t nguyn ca ngi np thu mà không cn s
dng đn các hình thc kim tra, thanh tra, nhc nh hoc các bin pháp x lý hành
chính khác.



10
1.1.1 Khái nim tuân th thu
Tuân th thu đc đnh ngha theo nhiu cách khác nhau. Jackson và Milliron
(1986), Alm (1991) cho rng tuân th thu là báo cáo tt c thu nhp, thanh toán toàn
b ngha v thu bng cách thc hin các điu khon quy đnh ca lut, pháp lnh,
hoc phán quyt ca tòa án. Theo James và Alley(1999), “tuân th thu theo cách
hiu đn gin nht là mc đ ngi np thu chp hành ngha v
thu đc quy đnh
trong lut thu”.
Andreoni, Erard và Feinstein (1998) nhn mnh tuân th thu nên đc đnh ngha là
s sn lòng ca ngi np thu tuân theo pháp lut v thu đ đt đc trng thái cân
bng kinh t ca mt đt nc. Kirchler (2007) đa ra mt đnh ngha đn gin hn,
tuân th thu là mt thut ng trung lp nht miêu t vic ng
i np thu sn sàng

np tin thu.
Theo góc đ rng v tuân th thu, Song và Yarbrough (1978) cho rng do khía cnh
hot đng đáng chú ý ca h thng thu Hoa K là ngi np thu t xác đnh ngha
v thu và t nguyn nên tuân th thu đc đnh ngha là kh nng ca ngi np
thu và s sn lòng tuân th lut thu
đc xác đnh bi vn đ đo đc, môi trng
pháp lý, và các yu t tình hung khác ti tng thi gian và đa đim c th. ng
thun vi quan đim này, mt s CQT cng xem tuân th thu là kh nng và s sn
lòng ca đi tng np thu thc hin theo quy đnh ca pháp lut thu; kê khai thu
nhp chính xác mi nm và thanh toán
đ s tin thu đúng thi gian quy đnh (IRS,
2009; ATO, 2009).
 góc đ chi tit hn, Singh (2003) cho rng tuân th thu là hành đng ca mt
ngi np t khai thu, công khai chính xác tt c các khon thu nhp chu thu và
thanh toán tt c các khon thu phi np trong thi hn quy đnh mà không phi
ch đi hành đng ca CQT. Trên c s đó, tuân th thu đc tách bi
t thành 2
quan đim: tuân th quan đim v qun lý hành chính và tuân th theo quan đim
hoàn thành chính xác t khai thu. Tuân th theo quan đim qun lý hành chính bao
gm đng ký và thông báo vi CQT tình trng ca ngi np thu, np t khai thu


11
mi nm (nu cn) và tuân th khuôn kh v thi gian thanh toán theo yêu cu
(Chow 2004 và Harris 1989). Ngha là, tuân th thu đòi hi ngi np thu phi đt
đc mt mc đ trung thc nht đnh, có kin thc thu đy đ và kh nng s dng
kin thc này đ hoàn thành t khai thu và các h s có liên quan kp thi, chính
xác và đy đ (Sing và Bhupalan, 2001). Cùng quan đi
m vi Singh và Bhupalan,
Somasundram(2003) cho rng tuân th thu tr thành mt vn đ ch yu trong h

thng t khai thu bi vì tng s tin thu phi np ph thuc rt nhiu vào mc đ
tuân th ca ngi np thu mc dù không th tránh khi vic CQT s tìm kim
thông tin t nhng ngi np thu khác trong khu vc đ gim thiu r
i ro xy ra các
trng hp không tuân th, hoc h s thng xuyên thc hin vic kim tra nhiu
loi thu khác nhau, và bng nhng hình thc khác chng hn giáo dc kin thc thu
nhm to ra nhng tác đng nht đnh đn vic tuân th thu ca ngi np thu.
Mt s tác gi khác đã xem xét tuân th thu t mt góc đ khác. Allingham và
Sandmo (1972) mô t
tuân th thu là mt vn đ “báo cáo thu nhp thc t” và cng
tuyên b rng hành vi tuân th thu ca ngi np thu b nh hng bi mt s tình
hung mà trong đó có th ngi np thu đa ra quyt đnh trong tình trng không
chc chn (Clotfelter, 1983). Tc là ngi np thu có th s đc hng mt khon
tin thu tit ki
m đc do khai báo thp thu nhp tính thu hoc đi vi các khon
thu nhp không khai báo, h s b pht vi mt t l cao hn so vi khon thu nhp
đc kê khai đy đ và chính xác v thi gian. McBarnet (2001) đ ngh tuân th
thu nên đc nhìn nhn trong 3 cách, c th là: cam kt tuân th_sn sàng np thu
mà không khiu ni; tuân th có điu kin_min cng np t
 khai và np thu; tuân
th có sáng to đ gim thiu ngha v thu bng cách tn dng kh nng đ xác đnh
li thu nhp và khu tr các khon chi phí theo quy đnh ca lut thu. Spice và
Lundstedt (1976) nhn thc mc đ tuân th thu là mt hình thc đc bit ca s
may ri (trong đó có liên quan đn kh nng phát hin và x pht), đòi h
i CQT phi
hiu đc các yu t tác đng đn quyt đnh tuân th thu ca ngi np thu.
Tuân th thu không phi là mt quá trình t thân mà trái li, nó chu tác đng t các
yu t bên ngoài. Allingham và Sandmo (1972), Spicer và Lundstedt (1976), Lewis

12
(1982) và Andreoni, Erard va Feinstein (1998) mô t các đc đim và gii thích tuân
th thu là kt qu ca tng quan gia các bin bao gm nhn thc v s công bng,
hiu qu và s tng tác gia chúng. Các khía cnh khác thi hành thu chng hn nh
hình pht và kh nng phát hin cng nh hng đn tuân th thu trong khi các yu
t khác v hành vi ca th trng lao đng nh tin l
ng ca mt cá nhân và biu
thu cng góp phn vào tuân th thu (Kirchler, 2007). H thng thu hiu qu cng
ít công bng hn khi xy ra trng hp nhng ngi giàu trn tránh mt phn thu
ln hn so vi ngi nghèo (Andreoni và cng s, 1998). Bt k n lc không tuân
th thu nào đu nh hng đn hiu qu thu và chi phí tuân th. Các khon thu
nhp không
đc báo cáo s bóp méo s thu thu (Andreoni và cng s, 1998; Lewis,
1982).
Tóm li, tuân th thu là mt khái nim rng và có th đc xem xét t nhiu khía
cnh khác nhau, bao gm tài chính công, kinh t hc, pháp lý và cng có th là tâm lý
hc. Bng 1.1 mô t các cách tip cn khác nhau v tuân th thu theo đ ngh ca
James và Alley (2004).
Bng 1.1: Các cách tip cn tuân th thu
Tuân th thu Cách tip cn kinh t Cách tip cn hành vi
Góc đ tip cn Tuân th 100% quy đnh
v thu so vi thc t,
xét trên góc đ hp.
T nguyn, sn sàng
hành đng theo tinh thn
và tng quy đnh ca
lut thu, xét trên góc đ
rng hn.
Quyt đnh tuân th Da trên s hp lý v li
ích kinh t

Da trên hành vi hp tác
gia ngi np thu và
CQT
Mc đ chi tit Cân nhc la chn: Mi cá nhân không ch


13
1. Li ích mong đi t
vic trn thu.
2. Ri ro b phát hin và
mc b pht.
3. Ti đa hóa thu nhp
và ca ci cá nhân.
đn thun là mt cá th
đc lp ch bit ti đa
hoá li ích cá nhân. H
tng tác theo thái đ,
nim tin, tiêu chun và
vai trò khác nhau.
Thành công da trên s
hp tác.
Tuân th thu Hiu qu trong vic
phân phi ngun lc.
Hp lý, công bng và
phm vi tác đng tích
cc.
Hình nh ngi np thu Ích k tính toán li ích
và thit hi bng tin
“Công dân tt”
Ngun: James và Alley (2004), trang 33

Trong phm vi đ tài này, tp trung ch yu là đ khai thác thêm v cách tip cn th
hai vi khía cnh hành vi đc nhn mnh hn so vi cách tip cn hp lý v kinh t.
Nhiu nghiên cu thc nghim đã n lc đ đnh ngha tuân th thu, da trên mc
đích ca nghiên cu này (phù hp vi đnh ngha ca IRS (2009), ATO (2009) và
IRB (2009); ALM (1991); Jackson và Milliron (1986); Kirchler (2007), khái nim
tuân th thu đc
đo lng qua vic đánh giá s sn lòng ca ngi np thu
đ tuân theo lut thu, khai báo chính xác thu nhp, xác nhn chính xác các
khon khu tr, gim thu và thanh toán các khon thu đúng hn.
1.1.2. Hành vi không tuân th thu
Mt kho sát ca Richupan (1984a) nghiên cu v vn đ trn thu ti mt s nc
đang phát trin cho thy vic chính ph ch thu đc mt na hay ít h
n s thu thu
nhp tim nng không phi là tình trng cá bit (Richupan, 1984; Acharya và các